سال 24 ،1391 ،22صفحه ،قیمت :پانصد تومان
نقطهسرخط
www.HayatMags.ir
جزوه فرهنگی شامره 6
ویژه‌نامه آموزشی
چاپ سوم
یادداشت‌نویسی چگونه یک یادداشت خوب برای مطبوعات بنویسیم؟ +آن‌چه طراحان و رسدبیران نرشیات (دانشجویی) باید بدانند!
ســــــــــال
،22
1391
شما و جبهه فرهنگی انقالب نیاز به تمرین نوشتن مقدمه اول: از 14س��ال پیش ک��ه روزنامه‌نگاری را ش��روع کردم ،ضعف بچه مذهبی‌ها را در نوش��تن و به تبع آن ،رسانه‌های مکت��وب ،دیده‌ام .همیش��ه مطبوعات آن دگراندیش��ان ب��ود .از خ��وب از ِ مش��روطه و روش��ن‌فکرانش بگیر تا روزنامه ش��رق و هفته‌نامه ش��هروند امروز. مقدمه دوم: واقعیتی به نام انقالب اسالمی ایران، چند سال پیش ،در دوران پدران ما به وقوع پیوس��ته است .این انقالب ،هم اکنون به قلم‌های ش��ما احتیاج دارد. باور کنید! نتیجه: ق��رارگاه نش��ریات حی��ات بس��یج دانشجویی ،با توجه به دو مقدمه ذکر شده ،افزایش فرصت‌های مطبوعاتی و تمرین نوشتن را برای امام صادقی‌ها در دستور کار خود قرار داده است .تولید محت��وای پنج ش��ماره 76صفحه‌ای ماه‌نام��ه «حیات» تنه��ا در طی دو و نیم ماه (ش��ماره‌های 58تا ،)62تولد مجله «حیات خلوت» و احیای مجدد
«خانه ما» در کنار نشریات تخصصی بخش‌های مختلف بسیج در این راستا مفید خواهند بود. بیش��ک برای پاس��خ‌گویی ب��ه نیاز انقالب اس�لامی به قلم‌تان ،افزایش فرصت‌های نوش��تن ،به تنهایی کافی نیست .شرکت در دوره‌های آموزشی، مطالعه کتاب‌ها و جزوات آموزشی به همراه تمرین نوشتن ،ضروری است. در کن��ار نوش��تن ب��رای مجل��ه، وبالگ‌نویس��ی ه��م برای دس��ت به کی‌ب��ورد (قلم س��ابق) ش��دن موثر و ضروری اس��ت .حتما همی��ن امروز، وبالگ‌تان را درس��ت کنید! اما اگر از زاویه تربیت نیرو برای جبهه فرهنگی انقالب اسالمی نگاه کنیم ،واجب‌ترین راه ،نگارش مطبوعاتی است .نگارش مطبوعاتی یعنی جوری بنویس��ید که هم اس��تاد دانش��گاه بخواند و بفهمد و هم بقال س��ر کوچ��ه .ویژگی یک وبالگ‌نوی��س خ��وب ،همین نگارش مطبوعاتی اس��ت که این روزها از آن با عنوان نثر وبالگی هم یاد می‌ش��ود. ساده ،روان ،مختصر و خوب بنویسید. سخت نگیرید. یا علی مددی االحقر حمید درویشی شاهکالئی سردبیر
«نش�ريات بس�يج دانش�جويى ج�زو پُرمايه‌تري�ن و غنى‌ترين نش�ريات باش�د ك�ه هر دانش�جويى يا ه�ر اس�تادى يا هر كس�ى بيرون از محيط دانشگاه آن را نگاه كرد ،از آن اس�تفاده كند؛ اين جزو نيازهاى شماست ».ولی معظم فقیه 1386/2/31
نقطهسرخط
ویژه‌نامهنگارش و ویرایش ماه‌نامه حیات صاح�ب امتی�از :بس��یج دانش��جویی دانشگاه امام صادق علیه‌السالم مدیرمس�ئول :فرمانده بسیج دانش��جویی ،محمدج��واد نیک‌روش‌ماس��وله، کارشناسی‌ارشد الهیات ،معارف اسالم و ارشاد س�ردبیر :حمید درویشی شاهکالئی، یارشد معارف اس�لامی و فرهنگ و کارشناس ارتباطات
چاپ اول و دوم :فروردین 1391 چاپ سوم :اردیبهشت 1391
پایگاه اطالع‌رس�انی بس�یج دانشجویی
www.BasijISU.ir
وبالگ قرارگاه نشریات‌حیات
www.HayatMags.ir رایانامه HayatMag.isu@gmail.com
لفکس021-88590077 : ت نش�انی :تهران ،ب��زرگ‌راه ش��هید چمران ،پل مدیریت ،دانشگاه امام صادق علیه‌السالم ،بسیج دانش��جویی ،قرارگاه نشریات حیات ،دفتر ماه‌نامه حیات .صندوق پستی 14655-159
سنقطه رخط سا ل ،22به ار 1391
3
سه درآمد مفید
3 2 1
هنامه این ویژ درباره چیست؟ در ط��ی فرآین��د تولی��د محت��وای امس��ال ماه‌نامه حیات ،متوجه برخی ضعف‌های رایج در یادداشت‌نویس��ی ام��ام صادقی‌ها ش��دیم .ضعف‌هایی ک��ه ما را بر آن داش��ت آموزش آیین نگارش را جدی‌تر بگیریم. پ��س ،در این ویژه‌نام��ه تنها با برخی ن��کات مرتبط با ن��گارش و ویرایش که به زع��م و تجربه ما ،مش��کالت اصلی یادداشت‌نویسی امام صادقی‌ها هستند ،آشنا خواهید شد. بخ��ش انتهای��ی را ب��ه گرافی��ک مطبوعاتی اختصاص داده‌ایم.
هنامه به این ویژ درد چه کسانی می‌خورد؟ با توجه به این نکته عمده ضعف‌ها هم در یادداشت‌نویس��ی‌های دانشجویان س��ال‌های پایین و هم سال‌های باال دیده می‌ش��ود ،امید داری��م که برای همه سودمند باش��د .البته در دانشگاه ما ،یادداشت‌نویسان خوب و برجسته، فراوان هستند .اما ما می‌خواهیم همه به یادداشت‌نویس��ان خوب و برجسته تبدیل شوند. ای��ن ویژه‌نامه برای آن��ان که تمایل دارند ،نوش��تن خود را بهبود بخشند، و نیز کس��انی که می‌خواهند با قواعد ویراس��تاری و نگارش ماه‌نامه حیات آشنا شوند ،پیش‌نهاد می‌شود. عالوه بر این ،توجه خاصی به طراحان داش��ته‌ایم .در تدوی��ن کلیه بخش‌ها، یک دسته مخاطب خاص هم مدنظر ما بود که آن هم س��ردبیران نشریات دانش��جویی هس��تند ک��ه ب��ا حرفه روزنامه‌نگاری آشنایی ندارند.
این ویژه‌نامه چه چیزی کم دارد؟ این ویژه‌نامه تنها به بخشی از چندین مه��ارت روزنامه‌ن��گاری می‌پ��ردازد. مهم‌ترین مهارت‌ه��ای حرفهای یک روزنامه‌نگار عبارتند از: •تهیه و تنظیم خبر، •آداب مصاحبه مطبوعاتی، •تهیه و تنظیم گزارش، •ویراستاری و نگارش، •فتوژورنالیسم و. ... البت��ه مباح��ث روزنامه‌نگاری بس��یار گس��ترده‌تر از ای��ن حرف‌هاس��ت. یک سر این حوزه ارتباطات مکتوب ،به اقتصاد ،یک سر آن به مدیریت ،یک سر آن به حقوق و جاهای دیگر می‌رس��د. ع�لاوه ب��ر این‌ه��ا ،روزنامه‌ن��گاری ی��ک حرفه اس��ت .یک هنر اس��ت. مهم‌تری��ن عام��ل در موفقی��ت یک هنرمند ه��م ذوق و عالقه و س��لیقه است .آموزش ،برای تسریع یادگیری برخ��ی امور س��ودمند اس��ت .تجربه متراکم ش��ده دیگران ،به طور فشرده، مختص��ر و مفید ،مرور می‌گ��ردد؛ اما ش��م خبرن��گاری ،ب��رای موفقیت در عرص��ه مطبوع��ات ،ضروری اس��ت. البت��ه کمبوده��ا و نواق��ص ای��ن ویژه‌نامه از جهات دیگر ،بس��یار است! منتظر انتقادات ،پیشنهادات و نظرات شما هستیم.
طه نسقرخط ار 1391 ل ،22به سا
4
یادداشتچیست؟ می‌کنند .فهمیدن ایده اصلی آن نیازمند به تخصص خاصی ندارد؛ اما برای متخصصان رش��ته‌های دیگر هم جذاب است!
مج�لات ،مخاط��ب خ��اص و معم��وال تی��راژ پایین دارن��د .در مقابل ،مگزین ،مجالت عمومی هس��تند که معم��وال تی��راژ باال دارند و برای عموم مردم نوش��ته می‌شوند .ژورنال‌ها عالوه بر آداب آکادمیک ،در یک حوزه موضوعی خ��اص هس��تند و تن��وع مطالب بسیار کمی دارند .به همین دلیل، معم��وال ب��ه ص��ورت فصل‌نامه منتشر می‌گردند.
یک��ی از رایجتری��ن گونه‌ه��ای نگارش در مطبوعات ،یادداش��ت است .تمایز یادداشت با کاریکاتور، جدول و سرگرمی ،خبر ،مصاحبه، گ��زارش و ...نیاز به توضیح ندارد. ادبی نوشتن اما تفاوت یادداشت و مقاله ممکن تولید مت��ن ادب��ی ،در جای خود اس��ت مورد بحث باش��د .برخی دارای ارزش اش��ت .ام��ا معموال، رابطه یادداش��ت و مقاله را عموم وقتی از ش��ما خواس��ته می‌شود و خصوص مطلق می‌دانند .یعنی یادداشت بنویسید ،یادداشت ادبی برخی یادداش��ت‌ها که علمی‌تر، مد نظر نیس��ت .اگر در جایی قرار رس��می‌تر ،منسجم‌تر و ...هستند، بود ،دکلمه اجرا کنید ،یادداش��ت مقاله نامیده می‌شوند. به هر حال ،سخت نگیرید! وبالگ‌نویسی آزادی‌های بیش‌تری دارد .شباهت کار
مجله با وبالگ ،فرق هم می‌کند! مجله و وبالگ در نرث روزنامه‌نگاری آن دو است که قرار است راس��تی ،توج��ه کنید که ایده خود را منتقل هم استاد دانشگاه بفهمد و هم بقال رس کوچه برعکس مطلب وبالگی، کنید! مطلب ش��ما ی��ا باید ادبی مهم این اس��ت که شما باش��د ،یا گفت��اری ،ی��ا تحلیلی ادب��ی بنویس��ید .مج�لات ب��ه بتوانید ایده خود را برس��انید .خواه ی��ا . ...در مج�لات عموم��ی ،در یادداشت‌های معمولی نیاز دارند. با یک یادداشت ادبی ،خواه با یک یک یادداش��ت رس��می تحلیلی، فه��م متون ادبی و اس��تعاره‌های یادداش��ت علمی (مقال��ه) یا یک نمی‌ت��وان ادبیات گفتاری یا ادبی آن برای مخاطبان عادی چندان یادداشت مطبوعاتی .منظور ما از به کار برد .ن��گارش مطبوعات با ساده نیست. یادداشت ،همین مورد سوم است. ن��گارش وبالگ��ی از این جهت یادداشت روزنامه‌ای (مطبوعاتی)، متف��اوت اس��ت .وبالگ‌نویس��ی به تفاوت ژورنال و مگزین یادداش��تی اس��ت که با نثر ساده، آزادی‌ه��ای بیش‌ت��ری دارد. توجه کنید! روان و قابل فهم نوشته می‌شود. ش��باهت کار مجل��ه و وبالگ در به مج�لات علم��ی تخصصی، کلم��ات دش��وار ن��دارد .عم��وم نثر روزنامه‌نگاری آن دو است که ژورن��ال گفت��ه می‌ش��ود .ای��ن مخاطب��ان ب��ا آن ارتب��اط برقرار
سنقطه رخط سا ل ،22به ار 1391
5
قرار است هم استاد دانشگاه بفهمد و هم بقال سر کوچه .حجم مطلوب یادداش��تهای وبالگی بیش از دو پاراگراف نیست. انواع یادداشت‌ها یادداش��تهای روزنامه‌ای از تنوع زی��ادی برخوردارن��د .برخی از این یادداش��ت‌ها ،تنها به طرح بحث و س��وال می‌پردازند .برخی یک ایده را ب��از می‌کنند .برخ��ی به معرفی
یک پدی��ده (کتاب ،فیل��م ،رویداد و )...می‌پردازند .برخی ،به نقد یک موضوع می‌پردازند .برخی در پاسخ به یک سوال ،یک ادعا ،یک انتقاد شکل می‌گیرند .مقایسه دو یا چند چی��ز می‌تواند ایده یک یادداش��ت باش��د .یادداشت ،ممکن است بیان یک تجربه باشد .چه بسا یک خبر در قالب یک یادداشت منتشر شود. بعضی یادداش��ت‌ها ب��ه پیش‌بینی و آینده‌نگ��ری ،برخی به بررس��ی
قسمت‌های اصلی یک یادداشت یک یادداش��ت مطبوعاتی به طور معمول ،هم��ه قس��مت‌های ذیل را دارد .در ادام��ه ب��ه توضی��ح این قسمت‌ها خواهیم پرداخت. -1تیتر فانتزی (تیتر یک) -2تیتر رسمی (تیتر دو) -3عکس نویسنده (اختیاری) -4اسم نویسنده (یا اسم مستعار) -5مش��خصات نویس��نده (شغل، تحصیالت ،ایمیل رسمی و وبالگ، اختیاری) -6اش��اره (در ص��ورت ل��زوم ،به تشخیص دبیر مربوطه) -7پرداخ��ت ای��ده (مت��ن اصلی، معم��وال ب��ه ه��م‌راه مقدم��ه و نتیجه‌گیری) -8تیترهای فرعی (میان‌تیتر) -9سوتیترها
-10عک س -11اینفوگرافیک
و تحلی��ل وضع موجود یا س��ابق می‌پردازند .یادداش��ت ممکن است در حد یک جمله کوتاه باشد .مثال ت مینی‌مال به یادداش��تی یادداش�� می‌گویند که حجم آن حداکثر 90 کلمه باش��د .به هر حال یادداشت طوالنی (مثال بیش از 1600کلمه) در مطبوع��ات ،مطلوب و خواندنی نیس��ت .هر یادداشتی کشش چند صفحه‌ای بودن را ندارد.
طه نسقرخط ار 1391 ل ،22به سا
6
تیترنویسی (تیتر تفسیری)
یادداش�ت ب�ه مثاب�ه ی�ک مت�ن کنی��م ،اتفاقا ب��ه کارب��ردن این برای یادداشتی درباره چگونگی به تحلیل�ی توصیف�ی ،نی�از ب�ه تیتر ظرافت‌ها و تلمیح‌ها ،استعاره‌ها و وحدت رسیدن اصول‌گرایان ،پس تفس�یری دارد .این‌ج�ا ب�ا روش نکات ریز و قشنگ در تیترنویسی، از پیدایش جبهه پایداری استفاده دوتیتری تفس�یری آش�نا خواهید خیلی کار خوبی است. ش��د .تیتر فانتزی« ،گرد شهر با شد. ش��رط دوم اس��تفاده از تیترهای چ�راغ» می‌تواند عن��وان خوبی •تیتر فانتزی فانتزی (که برای جلب مخاطب، برای ی��ک یادداش��ت در معرفی مج�لات عمومی ناگزی��ر از آن حوزه انسان‌شناسی فرهنگی باشد. تیتر فانتزی که به آن تیتر یک هم هس��تند) ،برخورداری از یک تیتر توجه کنی��د که معموال تیتر یک، می‌گویند ،کوت��اه ،جالب و جذاب ج��دی خ��وب (یک تیت��ر «دو» ارتب��اط لطی��ف ،ذوق��ی و هنری اس��ت .تیتر فانت��زی ،معموال در مناسب) است. ب��ا متن دارد .در ی��ک کار خوب، اندازه بزرگ‌تر از سایر نوشته‌های متن و ضخیم ( )boldکار توجه کنید که معموال تیرت یک ،ارتباط لطیف ،ذوقی و تیتر جدی ،عنوان واقعی هرنی با منت دارد .در یک کار خوب ،ایده اصلی منت (اعم از مطلب اس��ت .این تیتر، می‌شود. ی و خشک‌تر است. تیتر فانتزی معموال موضوع یادداشت ،مصاحبه ،پرونده و )...در نهایت خالقیت ادبی در رسم ای��ن ک��ه می‌گویند بین مطلب را بیان نمی‌کند! بله! تیرت یک به کار می‌رود موضوع نوش��ته و عنوان درست خواندید! تیتر فانتزی، آن باید ارتباط باشد ،بیش‌تر ناظر ایده اصلی متن (اعم از یادداشت، به علت فانت��زی و تخیلی بودن، به همین تیتر است. مصاحبه ،پرون��ده و )...در نهایت معم��وال ب��رای تش��ویق و جذب تیتر جدی ب��ه مخاطب می‌گوید خالقیت ادبی در تیتر یک به کار مخاطب به خواندن مطلب ،ارتباط که این یادداشت به چه چیزهایی م��ی‌رود .به عب��ارت بهتر ،هر چه «روشنی» با مطلب ندارد .به این اشاره می‌کند. تیتر یک ،خالقانه‌تر ،غیرمستقیم‌تر معن��ا که از روی تیتر «چیس�ت تیتر جدی ،نوع نوشته را مشخص و ادبی‌تر باش��د ،بهتر است و تیتر ی�اران طریق�ت ،بع�د از ای�ن می‌کند( .نوش��ته اع��م از پرونده، یک مناسب‌تری است. تدبیر ما؟» ش��ما نمی‌توانید پی مصاحبه ،یادداشت ،میزگرد و)... فراموش هم نباید کرد که هدف، ببرید که چنین یادداش��تی به چه تیتر جدی ،رویکرد یادداش��ت را جل��ب نظر مخاطب اس��ت .پس، سرویس��ی (سیاس��ی ،اقتصادی، ب��ه اط�لاع مخاطب می‌رس��اند. س��طح فرهیختگی ،درک و فهم فرهنگی )...تعلق دارد! ش��اید در (تحلیل ،مرور ،بررس��ی انتقادی، خواننده را نیز باید در نظر بگیرید ن��گاه اول ،بگویید ادب و هنر .اما تامل و)... و متناسب با آن ،تیتر بزنید. می‌توان��د تیتر یادداش��تی درباره گاهی تیت��ر ج��دی ،روش مورد تصمیمات جدی��د کارگروه تحول اس��تفاده در متن ،عنوان مطالعه •تیتر جدی اقتصادی دولت باش��د! در شماره م��وردی ،تاکی��دات اصلی متن و پس اگ��ر به بعضی ن��کات توجه 59ماه‌نام��ه حی��ات از این تیتر،
سنقطه رخط سا ل ،22به ار 1391
7
مانند این‌ها را در خود دارد. تیتر جدی مانند عنوان پایان‌نامه‌ها باید دقیق ،جامع و مانع باشد. مقاالت مجالت علمی پژوهش��ی معموال تنها تیتر جدی دارند. تیتر جدی ،در اندازه‌ای کوچک‌تر از تیتر ی��ک و بزرگ‌تر از متن عادی نوشته می‌شود. تیت��ر یک در ب��اال یا پایی��ن تیتر فانتزی (متناس��ب با طراحی) کار می شود. در مورد اخبار ،از اصالح تیتر یک و دو استفاده نمی‌شود.
نقطه‌گذاری در تیتر تیتره��ا نقط��ه (عالم��ت پای��ان جمالت خب��ری) ندارند .نقطه که در انگلیس��ی ،فول اس��تاپ (full )stopنامیده می‌ش��ود ،در ذهن مخاط��ب ،توق��ف کام��ل و تمام ش��دن را متجلی می‌کند .در حالی که هدف تیتر ،ترغیب مخاطب به خواندن متن است! نباید ،مخاطب را در تیتر متوقف کرد!
و دو را ب��ا ه��م م��رور می‌کنیم. تیتره��ای ضخیم ش��ده ،تیتر یک هس��تند .البته همه آن‌ها ،بهترین تیت��ر نیس��تند .تیترهای متوس��ط هم بین آن‌ها هس��ت که ش��ما با معیارهای داده ش��ده می‌توانید به نقد تیترها بپردازید. مثال:1 سایر عالمت‌ها گذرگاه حوادث تعجب، عالم��ت اس��تفاده از یک مروری بر جنگ‌های 200سال نامیده )full (stop استاپ فول نقطه که در انگلیسی، اخیر کشورمان با بیگانگان و روتیتر و زیرتیتر؟ می‌شود ،در ذهن مخاطب ،توقف کامل و متام شدن را متجلی نتایج این جنگ‌ها روتیتر و زیرتیتر درباره خبر می‌کند .در حالی که هدف تیرت ،ترغیب مخاطب به خواندن مثال :2 به کار می‌رون��د .بنابراین، منت است! شیپورهای گمراهی تش��ابهات، به‌ج��ز برخ��ی نگاه��ی به دسیس��ه‌های تازه هیچ ارتباطی ب��ا یک‌دیگر ندارند. یک عالمت سوال یا ترکیب آن‌ها اربابان جهان برابر بهار عربی تیترنویس��ی خب��ری با تفس��یری ضروری گاهی نداش��ته؛ اش��کال مثال :3 (یادداش��ت و مصاحبه و)...متفاوت که ای ه کلم به ها ت عالم این است. ح�زب اهلل و حزب ش�یطان اس��ت .در ادامه درباره تیترنویسی به آن تعلق دارند ،می‌چسبند .یعنی گفتگو 1ب��ا دکتر همای��ون درباره خبری هم خواهیم گفت. ندهید. قرار ویرگول ها آن قبل رویکرد مهدوی به تاریخ تیتر در توان ی م نیز ()... نقطه ه س از مثال:4 استفاده از جمله در تیتر اس��تفاده کرد .سه‌نقطه به کلمه‌ای جدال دو دوست دیرینه از انواع جمالت خبری ،پرسش��ی که به آن تعلق دارد ،می‌چسبد. گفتاری از اس��تاد ابراهیمی دینانی و تعجبی در تیتر می‌توان اس��تفاده درباره عقل و عشق ک��رد .البت��ه توج��ه به ای��ن نکته دقت در تیترهای مجالت 1البته مصاحبه ،یک یادداشت نیست. ضروری است که از بین تیتر یک و در بهبود مهارت تیترنویسی ،عالوه اما تیتر یک و دو در یادداشت ،گزارش، تیتر دو ،تنها یکی از آن‌ها می‌تواند از الگوگیری و مشاهده تمرین، بر میزگ��رد و مصاحبه فرقی نمی‌کند .در از جمل��ه بهره‌مند باش��د .جمله‌ها خوبی کار ه را هم مجالت تیترهای تیتر دوی مصاحبه معموال ذکر می‌شود معموال در تیتر یک واقع می‌شوند. اس��ت .چند نمونه از تیترهای یک که این یک مصاحبه است.
طه نسقرخط ار 1391 ل ،22به سا
8
تنویسی خصلت نوآوری در یادداش اهل ف�ن توجه دارند همان‌طور خوب��ی نداری��د ،به کم��ک یکی علمی که گزارش تحقیق و مقاله از نوآوری‌ه��ای ب��اال می‌توانی��د •موضوع نو، شروع از انتخاب تیتر و موضوع یادداش��ت خوبی داش��ته باش��ید. •روش نو، نویس�ی نمی‌ش�ود ،یادداشت فرض کنید موضوع یادداشت شما، •مطالعه موردی نو (مصداق در مطبوع�ات ه�م نمی‌توان�د موضوع تکراری دانشگاه اسالمی مورد بررسی)، از این‌جا ش�روع ش�ود .ما هم است .اگر ش��ما در یادداشت‌تان، •سوال نو، ب�ا تکی�ه ب�ر ه�وش مخاطب، یک جمع‌بندی جدید از حرفهای •جواب نو، از ای�ن مباح�ث گذش�تیم. زده شده بنویس��ید ،صرف همین •استدالل نو، ف�رض ما این اس�ت که برخی دسته‌بندی جدید نظرات راجع به •پرداخت نو، مقدم�ات را دانش�جویان در دانشگاه اس�لامی ،دارای خصلت •نگاه و رویکرد نو، کتاب زبان فارس�ی دبیرستان و درس روش تحقی�ق عمومی نوآوری اس��ت و یک یادداش��ت •جمع‌بندی جدید، در به خوب�ی ی�اد گرفته‌ان�د و خ��وب ،ارزش��مند و خواندن��ی به •فراتحلیل و. ... در رایج این‌ج�ا ب�ه مش�کالت دست می‌آید ،ان‌شاء‌اهلل. ام�ام یادداشت‌نویس�ی کم��ی کار میدانی نتایج صادقی‌ها می‌پردازیم .نوآوری همیشه به این معنا نیست که یک حرف جدید ،چیزی کار را لذت‌بخش خواهد که به ذهن هیچ‌کس نرسیده و یا چیزهایی شبیه آن ،یادداشت ک��رد .مثال پدی��ده‌ای را یادداش��ت خ��وب ،نیازمن��د را تشکیل بدهد (مثل کالس اخالق ،نماز ن��وآوری اس��ت .ن��وآوری صب��ح ،ورزش عموم��ی) یک که همیشه به این معنا نیست مش��اهده کنید و بنویسید .یا یک نوآوری با یک موضوع ذهن به که ح��رف جدید ،چی��زی (تعداد) سوال را از عده‌ای بپرسید تکراری؟ هیچ‌کس نرس��یده و ی��ا چیزهایی و نتیجه را بنویسید. ش��بیه آن ،یادداش��ت را تش��کیل ب��ه هر حال ،تالش خ��ود را کنید پ��س ،پیدا کردن ی��ک موضوع و بدهد بلکه خصل��ت نوآوری یعنی که یادداش��ت‌تان یک چیز جدید ای��ده خوب ،تنها یک��ی از عوامل یک مطلب باید مص��داق یکی از داش��ته باش��د و خواننده ارجمند موثر در نوش��تن یک یادداش��ت موارد ذیل باشد: احساس غبن نکند! خوب اس��ت .حتی اگ��ر موضوع
سنقطه رخط سا ل ،22به ار 1391
9
عکسنویسنده چند مالحظ�ه درباره عکس نویس�نده را به اجمال مرور کنیم.
یا آدم‌هایی که می‌خواهند آن‌ها را برجسته کنند) کار می‌کنند.
نمی‌تواند یک حرف خشن بزند و برعکس .حرفهای گنده به نویسنده‌هایی که عکس‌هایش او را خیلی جوان نش��ان بدهد، نمی‌آید.
نویس��نده ،یعنی جل��ب کردن توج��ه خوانن��ده از «م��ا قال» ب��ه «من ق��ال»( .حتی گاهی ای��ن آدم‌ه��ا و گندگ��ی آن‌ها مهم اس��ت و ن��ه لزوما حرف آن‌ه��ا! مثال کمی فک��ر کنید و هفته‌نامه‌های��ی را به‌خاط��ر بیاورید ک��ه در هر ش��ماره از آق��ای فالنی و فالنی و فالنی یک مطل��ب دارن��د ).نکته‌ای که این‌ج��ا مدنظر این اس��ت ک��ه ی��ک چه��ره معصومانه
س��مت راس��ت صفحه راست مجله قرار گرفته اس��ت ،حتما بای��د به جلو و یا س��مت چپ نگاه کند .در غی��ر این‌صورت ممکن است مخاطب فکر کند نویسنده ،حواس‌پرت بوده و در حال پرت و پال گویی اس��ت. همین‌طور عکس نویسنده در ستون آخر سمت چپ صفحه چپ باید ب��ه داخل مجله نگاه کند و نه بیرون آن .این قضیه در مصاحبه‌ها جدی‌تر است.
-3احتمال بای��د داد مخاطب بین تصویر نویس��نده و ایده‌ای
-1اس��تفاده از تصویر پرسنلی (ام��ا هن��ری) نویس��نده کار کردن عکس نویسنده ،بسیار بیش‌تر از انتشار یادداش��ت ،ب��ه ب��اکالس مطلب و شاید هم در حد و اندازه‌های مصاحبه ،به چهره‌سازی -4تصوی��ر شدن مجله کمک می‌کند. نویس��نده باید به فرام��وش نباید ک��رد که از او می‌انجامد .از این رو ،اگر ظرفیتش را ندارید ،عکس‌تان جل��و ن��گاه کند را ندهید! داش��تن ظاه��ر حرفهای، و ی��ا به س��مت از باعث می‌ش��ود بس��یاری ستون دوم مطلبش باشد .مثال که نویس��نده مط��رح می‌کند اشکاالت دیده نشود. اگر عک��س نویس��نده در باال ارتباط برقرار کند .زدن عکس -2کار کردن عکس نویسنده، بسیار بیش‌تر از انتشار مطلب و ش��اید هم در حد و اندازه‌های مصاحبه ،ب��ه چهره‌س��ازی از او می‌انجام��د .از ای��ن رو ،اگر ظرفیتش را ندارید ،عکس‌تان را ندهید! از طرفی سردبیران و دبیران نشریات حرفهای هم به این موضوع توجه دارند و تنها عکس چهره‌های شناخته شده و نویس��نده‌های برجسته را (و
طه نسقرخط ار 1391 ل ،22به سا
10
اشاره‌نویسی تیت�ر فانت�زی ،تیت�ر ج�دی، خوانندگان عام‌ت��ر بفهمند قضیه زم��ان را در موض��وع مورد بحث س�وتیتر ،اس�م ،مش�خصات چیست .البته تصور می‌کنم بعضا که از تیتر ج��دی فهمیدید (مثال و عک�س نویس�نده از جمل�ه س��ردبیران هم نمی‌فهمند قضیه تفاوت توسعه آمریکایی و تکامل عوامل�ی اس�ت ک�ه ف�ارغ از چیست و از نوش��تن اشاره جدی انگلیس��ی) ب��ه زیباترین ش��کل محتوا ،توج�ه خواننده را جلب ناتوان خواهند بود!) متص��ل می‌کند .س��وال :آیا این می‌کنند .بی‌شک به این دسته ب��ه هر ح��ال ،اش��اره ،از وظایف مطلب به اشاره نیاز دارد؟ از عوامل می‌توان اشاره را نیز دبیری اس��ت و نه نویس��ندگی. پاسخ :شاید! افزود. نویس��نده ممکن است یک اشاره یعنی :دبیر یا سردبیر باید تصمیم ع�لاوه بر کارب��رد جل��ب توجه خ��وب ب��رای مطلبش بنویس��د؛ بگی��رد که آیا این مطلب اش��اره مخاط��ب ،باید یک فرصت کافی چرا که اش��اره ،ی��ک ورودیه به الزم دارد؟ مثال الزم اس��ت آقای ب��ه ارتباط‌گ��ر (نویس��نده ،دبی��ر مطلب اس��ت که معموال طراحی فیاض برای خوانن��دگان معرفی سرویس یا س��ردبیر) و ارتباط‌گیر جذب‌کننده و متفاوتی دارد. گردن��د؟ روش بحث دکتر فیاض (خوانن��ده) داد ت��ا مت��ن خوانده در مثال دکتر فیاض ،تفاوت‌های چه‌ط��ور؟ اهمی��ت و ض��رورت ش��ود یا نش��ود .خواننده در تیتر کارکردی اشاره با تیتر جدی هم بح��ث چه‌ط��ور؟ تاریخ‌چه بحث دو می‌توان��د در کوتاه‌ترین زمان مشخص شد. و یا این‌که چی ش��د ب��رای این و ب��ا کم‌ترین کلم��ات از این‌که تذکر این نکته ضروری در یادداش��ت (یا مصاحبه) به بعضا استاد فیاض آن‌قدر پیچیده می‌نویسند که ارتباط اس��ت که مصاحبه‌ها چه چیزی پرداخته می‌ش��ود مطلع شود .شاید سوال شود بین قسمت‌های مختلف یک یادداشت دو ستونه ایشان روشن همیش��ه اش��اره الزم نیست! بنابراین الزم است که اشاره‌ای نوشته شود دارن��د؛ (تیت��ر ج��دی دیگر اشاره به چه کار می‌آید؟ مصاحب��ه ب��ه م��ا بگذارید قضیه اشاره را با یک نمی‌گوید که چ��را و در مثال بیش‌تر باز کنم: چه ش��رایطی این مصاحبه انجام قضیه س��راغ دکتر فی��اض رفته ش��ما در تورق مجل��ه به عکس شده است .در ضمن ممکن گاهی ش��د؟ گاهی الزم است حتی روند اس��تاد محب��وب دانش��گاه آقای مصاحبه‌ش��ونده نیاز به بازمعرفی یادداشت برای خوانندگان توضیح فی��اض برمی‌خورید .از س��وتیتر دارد ).اما یادداشت‌ها ممکن است داده شود! (مثال بعضا استاد فیاض و تیت��ر یک و دو هم دس��ت‌تان اشاره نداشته باشند. آن‌ق��در پیچیده می‌نویس��ند که می‌آی��د قضیه از چه قرار اس��ت. یادداشت‌هایی که مقدمه و ساختار ارتباط بین قس��مت‌های مختلف می‌توانید ح��دس بزنید که آقای خوبی دارند ،معموال نیاز به اشاره یک یادداش��ت دو س��تونه ایشان فیاض با رویکرد چندرش��تهای و ندارند .اش��اره ب��رای رفع نقص و روش��ن نیس��ت! بنابرای��ن الزم ب��ا روش مردم‌شناس��انه ،زمین و ابهام‌هاست. است که اش��اره‌ای نوشته شود تا
سنقطه رخط سا ل ،22به ار 1391
11
تیتر فرعی (میان تیتر) درش��ت‌تر و س��وتیتر جل��ب توسعه میان‌تیتر یا تیتر فرعی ،به تیترهای نش��ده‌اند ،چشم‌ش��ان ب��ه یکی •ابتدای قرن بیستم و ظهور کوچک��ی و ضخیم��ی ()bold از تیتره��ای فرع��ی وس��ط متن آمریکا گفته می‌ش��ود که هر یادداشت را بیفت��د و به خواندن پاراگراف‌های •چرا نظریه‌پردازان آمریکایی به چند قسمت کوچک‌تر تقسیم زیرمجموعه مشغول شوند. تکامل را ره��ا کردند و به می‌کند. -5باید حقوق خواننده را محترم توسعه پرداختند؟ ه��ر مت��ن بای��د قابل‌تقس��یم به شمرد .خواننده‌ای که دنبال بخش •انتهای قرن بیستم و چالش بخش‌های مختلف باشد. خاصی است ،به کمک میان‌تیتر انقالب اسالمی قس��مت‌های مختل��ف یک متن دقیقا به بخ��ش موردنظر هدایت •پیش‌رفت همراه با حکمت؛ می‌تواند یک تیتر مس��تقل داشته خواه��د ش��د .وق��ت خوانندگان به س��وی الگوی اسالمی باشد. محدود است. ایرانی -6تقس��یم ش��دن مت��ن ب��ه دوباره دکتر فیاض! بخش‌ه��ای کوچک‌تر آن را در هم��ان مقال��ه م��ورد بح��ث ،دکت��ر باید حقوق خواننده را محرتم شمرد .خواننده‌ای که دنبال خواندنی‌تر می‌کند. فی��اض درب��اره تفاوت بخش خاصی است ،به کمک میان‌تیرت دقیقا به بخش موردنظر چند مالحظه: تکام��ل انگلیس��ی و هدایت خواهد شد .وقت خوانندگان محدود است .1میان‌تیت��ر معم��وال ایده توس��عه آمریکای��ی اصل��ی و ی��ا موض��وع چن��د کارکردهای میان‌تیتر: چ��ه میان‌تیترهای��ی را پاراگراف پایین خود را مش��خص -1ایجاد تنوع در طراحی و پرهیز می‌توانسته اس��تفاده کند؟ فرض می‌کند. از یک‌نواختی در متن که خستگی کنی��د ای��ن میان‌تیتره��ا بی��ن .2میان‌تیتر می‌توان��د فانتزی یا خواننده را کم‌تر می‌کند. پاراگراف‌ه��ای یادداش��ت مذکور جدی باشد. -2مشخص ش��دن ساختار متن اضافه می‌شدند: .3میان‌تیتر دوتیتره (یکی فانتزی برای نویس��نده ،دبیر ،س��ردبیر و •معن��ای لغوی و اصطالحی و یکی جدی) رایج نیست. مخاطب. تکامل .4میان‌تیتر می‌تواند جمله باش��د -3انسجام‌بخشی به متن. •چرا انگلس��تان ب��ه تکامل اما نمی‌تواند نقطه داش��ته باشد. -4جل��ب توج��ه خوانن��ده .چه روی آورد؟ (مثل سایر تیترهاست). بس��ا خوانندگانی که با تیترهای •معن��ای لغوی و اصطالحی
طه نسقرخط ار 1391 ل ،22به سا
12
سوتیترنویسی و نکات مرتبط آن سوتیتر چیست؟ س��وتیتر بخش��ی از متن (اعم از یادداشت ،مصاحبه ،خبر و )...است که به صورت متمایز ،در حاش��یه و یا وس��ط صفحه تکرار می‌شود. سوتیتر خالصه متن نیست؛ تکرار بخشی از متن است.
چه مطالبی به س�وتیتر نیاز دارد؟ مطلب‌های طوالنی به سوتیتر نیاز دارند. پس ،اگ��ر یادداش��تی ،تنها یک س��تون بود ،نیاز به سوتیتر ندارد. اما مطل��ب یک صفحه‌ای نیاز به حداقل یک سوتیتر دارد. هر چه مطلب ،طوالنی‌تر ش��ود، سوتیترهای بیش‌تری نیاز است. تع��داد و طول س��وتیترها ممکن است با توجه به طراحی گرافیکی دچار تغییراتی شود.
مرتبط است .یعنی گرافیست باید بتواند سوتیتر را به خوبی طراحی کند تا مخاطب بتواند تش��خیص بدهد که یک ،این بخش ،همان سوتیتر اس��ت (هر چند اصطالح تخصص��ی س��وتیتر و قواع��د و مهارت‌ه��ای آن را ندان��د ).دو، این سوتیتر متعلق به کدام مطلب است؟
طراحی متفاوت سوتیترها طراح��ی س��وتیترها از س��ایر نش��ریات دانشجویی معموال (85 قس��مت‌های مطل��ب ،متف��اوت درصد) س��وتیتر ندارند .در موارد اس��ت .مث�لا س��وتیترها معموال نادری که س��ردبیر یا نویسنده از قل��م ( )font typeمتفاوت��ی سوتیتر باخبر است ،سوتیتر از نظر دارن��د .ان��دازه قلم س��وتیتر ،نوع گرافیکی ،خوب از آب در نمی‌آید. قالب‌بن��دی ()formatting سوتیرت بخشی از منت (اعم از یادداشت ،مصاحبه ،خرب نگاه��ی ب��ه نش��ریات آن ،برخ��ورداری از کادر و پس‌زمینه متف��اوت ،از دیگر و )...است که به صورت متامیز ،در حاشیه و یا وسط صفحه دانش��جویی دانش��گاه تفاوت‌های س��وتیترهای با تکرار می‌شود .سوتیرت خالصه منت نیست؛ تکرار بخشی از منت بیندازی��د! مثال طراحی س��وتیتر باید از طراحی متن اصلی است. است زیرنویس عکس متمایز هم‌چنی��ن محل قرار گرفتن باش��د .یا این که یکی دو جمله از هدف و کارکرد سوتیتر س��وتیترها می‌تواند از زمینه‌های مطلب را بولد کنیم و بگوییم این ه��دف از س��وتیتر ،ایج��اد تنوع اصلی تفاوت باشد .مثال مجله‌ای سوتیتر اس��ت ،کار غیرحرفه‌ای و در طراح��ی گرافیک��ی ،پرهیز از را تصور کنید که سوتیترها درون زشتی است .زیبایی گرافیکی باید یک‌نواختی و مهم‌تر از بقیه ،جلب دای��ره تو ُپ��ر س��یاهی در مرک��ز در خدمت محتوای مجله باشد. توجه خواننده است. صفحات ق��رار گرفته‌اند .معموال تف��اوت در طراح��ی ،عامل اولیه سوتیترها در جعبه‌های مستطیلی انتخاب محتوای سوتیتر جلب نظ��ر مخاطب در س��وتیتر توپ��ر خاکس��تری در مرک��ز و یا پس در مرحله اول ،به کمک یک است .این قس��مت به گرافیست حاشیه مطالب قرار دارند.
سنقطه رخط سا ل ،22به ار 1391
13
و ...هس��تند و تنها برای جلب نظر مخاطب ب��رای ترغیب به خواندن متن به کار می‌روند. بنابراین س��وتیتر ،متناسب با هدف نویس��نده ی��ا دبی��ران می‌تواند از قسمت مقدمه ،متن اصلی و حتی نتیجه‌گیری انتخاب شده باشد.
طراحی خوب ،توج��ه مخاطب به س��وتیتر جلب می‌ش��ود .در مرحله دوم ،حال که توجه مخاطب جلب شده است ،می‌خواهید چه محتوایی ب��ه او ارائه دهی��د؟ در این‌جا نظر نویسنده یادداشت ،دبیر سرویس و سردبیر حائز اهمیت است؛ چرا که موفقیت یک سوتیتر خوب ،پس از چند نکته دیگر در سوتیتر طراحی ،به محتوای آن برمی‌گردد. س��وتیتر می‌توان��د ی��ک جمله یا محت��وای یک س��وتیتر را چگونه بیش‌تر (یک پاراگراف) باشد. باید تنظیم ک��رد؟ به عبارتی کدام از جه��ت نقطه‌گ��ذاری در پای��ان قسمت از متن را باید برای سوتیتر جمالت ،س��وتیترها مث��ل تیترها انتخاب کرد؟ چرا؟ هستند .یعنی در پایان سوتیترها از برای پاس��خ ب��ه این س��وال باید قرار دادن عالم��ت نقطه ( ).پایان دانس��ت که جلب توجه خواننده از جمله‌ه��ای خبری اجتن��اب کنید! دو جهت مهم است: یک -انتقال ایده اصلی. دو -ترغی��ب ب��ه خواندن مخاطب در این‌جا می‌تواند تصمیم بگیرد که منت را بخواند یا بهتر اس�ت چن�د نکته متن. نخواند .مزیت این‌گونه سوتیرت این است که اگر نخواست منت را خ�وب ب�ه خاط�ر است شده منتقل او به منت اصلی ایده بخواند، ا ر دو به س��وتیترها بنابرای��ن بسپاریم: دسته تقسیم می‌شوند: سه‌نقطه ،عالمت سوال و یا تعجب الف -س��وتیترهایی که حاوی ایده -1تقلید کردن بد است و خالقیت اشکال ندارد. اصلی یادداش��ت (ای��ده‌ای که این داشتن ،خوب. س��وتیترها می‌توانن��د م��ورب یادداش��ت را از دیگر یادداش��ت‌ها -2ه��دف الگوگیری از نش��ریات (ایتالی��ک) ،ضخی��م (بولد) و حتی متمایز می‌کند) هس��تند .مخاطب حرفهای ،ت�لاش برای خواندنی‌تر باشند. (آندرالیند) دار ط زیرخ در این‌جا می‌توان��د تصمیم بگیرد و بهتر شدن است. ان��دازه قلم س��وتیترها نمی‌تواند از که متن را بخواند یا نخواند .مزیت -3اقتضائ��ات کار دانش��جویی را اندازه تیتر یک بزرگ‌تر باش��د .اما این‌گونه س��وتیتر این است که اگر همیشه در نظر داشته باشیم. ممک��ن اس��ت از تیتر دو یا س��ایر نخواست متن را بخواند ،ایده اصلی -4طراح��ی گرافیک��ی ،نوش��تن باشد. تر گ بزر ها ت قسم متن به او منتقل شده است. مطل��ب و اصال همه چی��ز باید در ب -س��وتیترهایی که حاوی یک جهت ایده‌ای باش��د که قرار است آیا داستان می‌تواند سوتیتر ایده جذاب ،جنجال‌برانگیز ،متفاوت منتقل باشد. داشته باشد؟ داس��تان در نش��ریات حرف��های سوتیتر ندارد. اما صبر کنید! این‌که نش��ریات حرفهای چه‌طور رفتار می‌کنند ،قرار اس��ت به ما در تهیه یک نشریه خوب کمک کند و نباید خالقیت ما را بمیراند .ما در نشریه دانش��جویی حیات ،با توجه به هدف سوتیتر و کارکرد آن -که جلب توجه مخاط��ب ،ایجاد تنوع در طراح��ی و پرهیز از یک‌نواختی است -برای داستان هم از سوتیتر اس��تفاده کردی��م و اتفاقا بهتر هم شد .دانستن مبانی و فلسفه سوتیتر کمک خوبی بود.
طه نسقرخط ار 1391 ل ،22به سا
14
اینفوگرافیک
(اندازه فونت ،حجم تصویر و،)... است. موقعی��ت ،نماده��ا و آیکون‌ها برای کرونولوژی و نش��ان دادن برای نشان دادن تمایز و مفهوم ترتی��ب زمان��ی رویداده��ا هم اینفوگرافیک ()infographic مدنظ��ر به خوبی اس��تفاده کند. اینفوگرافیک مناسب‌ترین روش در فارس��ی ب��ه گرافیک‌ه��ای مث�لا در طراحی اینفوگرافیکی است. اطالع‌رسان ترجمه شده است. فهرس��ت ،ممک��ن اس��ت ه��ر ب��ه کارگی��ری اینفوگرافیک در اینفوگرافی��ک یعن��ی انتق��ال قسمت مجله با یک رنگ خاص مطبوعات فارسی ،شیوه جدیدی اطالع��ات از طری��ق گرافیک. نمایش داده شوند. اس��ت ،هر چن��د اینفوگرافیک یعنی بشر امروزی گاهی حوصله خوب اس��ت تمام یا بخش��ی از از آغ��از تاری��خ ارتباطات کتبی مطالعه ن��دارد ،البته حقیقت آن متن ش��ما ،قابلیت اینفوگرافیک و غارنویس��ی‌ها س��ابقه دارد! در اس��ت ک��ه ادراک و یادگی��ری شدن را داشته باشد و چگونگی دوران معاص��ر ،نمایش‌گرهای ص��ورت فیزیک��ی و تصوی��ری آن را پیش‌نهاد دهید. عقرب��های (س��اعت ،ت��رازو، چیزها از صورت نوشتاری آن‌ها سایت ایرانی infographics. سرعت‌س��نج و )...دماس��نج، به مراتب آسان‌تر است. irب��رای مش��اهده نمونه‌های اکوالی��زر ،تابلوه��ای جه��ت، تصوی��ر در انتق��ال اطالعات از اینفوگرافیک و مت��ن س��ریع‌تر و بهت��ر عمل تصویر در انتقال اطالعات از منت رسیع‌تر و بهرت عمل مطالع��ه درباره می‌کن��د .یعنی مخاطب هم بهت��ر می‌فهمد ،ه��م مدت می‌کند .یعنی مخاطب هم بهرت می‌فهمد... ،و هم این‌که فرآیند آن پیش‌نه��اد یادگیری در زمان کوتاه‌تری انجام شده است می‌گردد. زم��ان بیش‌ت��ری آن را در حافظ��ه نگه م��ی‌دارد و هم این‌که فرآیند یادگیری در زمان تقویم ،چراغ راه‌نمایی ،نقشه کوتاه‌تری انجام شده است .افراد هواشناس��ی ،نقش��ه مترو و با تصویر ارتب��اط بهتری برقرار خیل��ی چیزه��ای دیگ��ر از می‌کنند. اینفوگرافیک به��ره می‌برند. تص��ور کنی��د ک��ه خب��ر نتایج همه انواع نمودارهای خطی، انتخاب��ات را روی کاغذ بخوانید. تصوی��ری ،دایره‌ای ،میله‌ای، خ��ب ،ح��ال مقایس��ه کنی��د با هیس��توگرام‌ها و امث��ال آن، وضعیت��ی که ای��ن آم��ار را به کارب��رد اینفوگرافی��ک در ص��ورت نم��ودار دای��ره‌ای (که زندگی ما هستند. تعداد رای هر کاندیدا را به درصد اینفوگرافیک��ی خوب اس��ت نشان می‌دهد) می‌دیدید .مطمئنا که با حذف نوش��ته‌های آن، در نمودار دای��ره‌ای ،با یک نگاه مفهوم منتقل شود( .متکی به می‌فهمید که چه کس��ی چقدر متن نباشد). بیش‌تر از بقی��ه (چندبرابر) رای اینفوگرافی��ک بای��د از تمایز آورده اس��ت .مقایسه اطالعات رنگ‌ه��ا ،ش��کل ،ان��دازه در تصویر بسیار آسان‌تر از نوشته
سنقطه رخط سا ل ،22به ار 1391
تنویسی انسجام در یادداش
15
و می‌خواهی��د چه کنی��د و از چه کنید .اگر چیزی به یادداشت شما یادداش��ت‌ها معموال (به‌جز موارد بنویسید .مقدمه خوب ،مثل بیت مرتبط نیس��ت ،اصال چرا یادی از خاص ادبی و هنری) باید منسجم اول قصیده ،طراوت‌انگیز اس��ت آن می‌کنید؟ از این ش��اخه به آن باشند .پدیدآور یک اثر باید بتواند و مخاط��ب را به ادام��ه خواننده ش��اخه نپرید .اصال منبری خوب مخاط��ب را ب��ا ی��ک کل به هم ترغیب می‌کن��د( .یا می‌فهمد که کسی است که در هر سخن‌رانی، پیوس��ته مواجه کند .در مجالت، این یادداش��ت آن چی��زی که او یک ایده را جا بیندازد! این کل ب��ه هم پیوس��ته گاهی می‌خواهد نیس��ت و م��ی‌رود پی پس ،پیش‌فرض ما در یادداش��ت یک کاریکاتور و کار گرافیکی و یا کارش! در ای��ن صورت ش��ما به منس��جم این اس��ت که نویسنده عکس (انواع مقاله‌های بی‌متن) حقوق او احترام گذاشته‌اید). در پی بح��ث از یک نکته (ایده) اس��ت .اما معموال قرار است این حجم مقدمه خوب ممکن اس��ت محوری و اصلی است. اتف��اق در قالب مجموع��های از بین یک تا س��ه پاراگ��راف (برابر کلمات بیفتد. فارس��ی آن= بند) باش��د. اگر چیزی به یادداشت شام مرتبط نیست ،اصال چرا یادی از آن می‌کنید؟ از این شاخه به آن شاخه نپرید .اصال متناسب با حجم کلی متن، راه ساده نرانی ،یک ایده را جا منطقی اس��ت ک��ه بخش انسجام‌بخشی منربی خوب کسی است که در هر سخ مقدمه گس��ترده‌تر ش��ود. راه آس��ان‌ترین بیندازد! طوالنی ک��ردن مقدمه ،به انسجام‌بخش��ی ب��ه ویژه در یادداش��تهای غیر ادبی، یک شروع مناسب یادداش��ت ،تبعیت از الگوی ساده نیازمند دلیل قانع‌کننده است. مقدم��ه ،اولین بخش یادداش��ت سه بخشی است .یعنی باید بتوان شماس��ت و بای��د در خدم��ت س��ه بخش مقدمه ،پرداخت ایده، پرداخت ایده اصلی یادداش��ت باش��د .مقدمه ممکن و جمع‌بندی (بعض��ا نتیجه‌گیری در بخش اصل��ی و پرداخت ایده اس��ت به بیان تاریخ‌چه موضوع، ی��ا ارائ��ه راه‌کار و پیش‌نهاد) را از اصل��ی ،از طرح مباحث��ی که به اهمیت و ض��رورت آن ،ضرورت یک‌دیگر تفکیک کرد. انس��جام ای��ده لطم��ه می‌زنند و بحث از آن ،یک خاطره مرتبط و ربطی ب��ه قضیه ندارند ،خودداری ...باش��د .به هر حال ،مقدمه باید یک منبر خوب کنید .سیر منطقی ،تاریخی ،ادبی مخاطب را ب��رای ورود به بخش هر س��ه بخ��ش (مقدم��ه ،بدنه و ...به انسجام متن کمک می‌کند. اصل��ی (پرداخ��ت ای��ده) ترغیب اصلی ،جمع‌بندی) باید در راستای استفاده از میان‌تیترها و تیترهای و ی��ا حداقل آماده کن��د .خوب و ایده اصلی نویس��نده باشند .پس، فرع��ی ب��ه این موض��وع کمک قدرتمند آغاز کنید .ممکن اس��ت مختصر و مفید بنویس��ید و سعی می‌کند تا س��یر بحث‌ت��ان را گم در مقدمه تکلیف‌تان را با مخاطب نکنی��د هم��ه مش��کالت جهان نکنید. روشن کنید که دنبال چه هستید اس�لام را در یک یادداش��ت حل
طه نسقرخط ار 1391 ل ،22به سا
16
می‌گوین��د .جمل��ه اصلی ممکن بند ق��رار دهید ،باز هم خواننده را است مقدمه باشد یا نتیجه‌گیری در تشخیص ایده اصلی بند دچار کی یک پاراگراف تمام باش��د .پس ،هر بند ی��ک جمله مشکل می‌کنید! می‌شود؟ اصل��ی دارد و دیگ��ر جمالت ،در بعضی از صاحبان قلم (در این‌جا: خدم��ت ای��ن یک جمل��ه اصلی حجم متناسب بندها صاحبان صفحه‌کلی��د رایانه) بعد هس��تند .در زب��ان انگلیس��ی به حجم متناس��ب یک بند ،معموال از ه��ر چند جمله یک‌ب��ار دکمه س��ایر جمالت supporting بین شش تا 12جمله است .کم‌تر اینتر را فشار می‌دهند و به همین sentencesمی‌گویند .س��ایر از آن احتم��اال ب��ه معنی نپختن راحتی پاراگراف‌س��ازی می‌کنند. جمالت ،ممکن اس��ت مقدمه‌ای ای��ده در پاراگراف اس��ت .بیش‌تر در حال��ی ک��ه معی��ار در تولید و برای جمله اصلی باش��ند .س��ایر از آن هم به معن��ای کش آمدن تول��د ی��ک پاراگ��راف ،توجه به جمالت ممکن اس��ت مقدمه و یا خسته‌کننده یک ایده است .البته معناست و نه کمیت .جالب است مثال‌های��ی در تایید جمله اصلی در موق��ع نگارش ی��ک مطلب، که در زب��ان انگلیس��ی ،چندین باش��ند .توجه کنید که ایده اصلی خیل��ی ب��ه این ج��ور چیزها فکر کتاب ب��رای آم��وزش این نکته (پاراگراف‌نویسی) نوشته هر بند (هامن پاراگراف) باید تنها یک ایده اصلی داشته گاهی نوشته نمی‌شود و تنها شده است و در مدارس باشد که با ایده دیگر بندها متفاوت باشد .یعنی مخاطب نباید از بافت کلی متن به دست می‌آید. تدریس می‌گردد. بعد از خواندن بند دوم بگوید «این که تکرار هامن بند قبلی توجه کنید ک��ه هر بند بود!» آن‌چ��ه یک بن��د حتما باید (همان پاراگ��راف) باید دارای آن باش��د ،ایده اصلی است نکنید! تنها یک ایده اصلی داش��ته باشد و نه جمله اصلی .شما باید بتوانید که ب��ا ایده دیگر بنده��ا متفاوت این ایده اصلی را در صورت لزوم ساختار داخلی یک باش��د .یعنی مخاط��ب نباید بعد در قال��ب میان‌تیت��ر (تیتر فرعی) پاراگراف از خواندن بن��د دوم بگوید «این باالی بند بنویسید. معم��وال در هر بند ،یک جمله به که تکرار هم��ان بند قبلی بود!». مثاب��ه جمله اصل��ی در برگیرنده خوانن��دگان خ��وب ،بعض��ا ب��ه ارتباط پاراگراف‌ها ایده اصلی آن بند است .این جمله دوباره‌خوان��ی می‌افتند و احتمال بندها بای��د در ارتباط با یک‌دیگر معموال در ابتدا و گاهی در انتهای می‌دهند که مشکل از آن‌ها بوده و مکمل هم باشند .مثال بند اول، بند می‌آید .ای��ن جمله را در زبان ک��ه ایده بن��د دوم را نفهمیده‌اند. مقدم��ه و ضرورت بحث باش��د. انگلیس��ی topic sentence هم‌چنی��ن اگر دو ای��ده را در یک
سنقطه رخط سا ل ،22به ار 1391
17
بند دوم ،توضی��ح رویکرد اول به موضوع بحث باش��د .بند س��وم، مثال برای رویکرد اول باشد .بند چهارم ،رویکرد دوم و بند پنجم، مث��ال و همین طور تا بند آخر که نتیجه‌گیری ،راه‌حل و پیش��نهاد است.
مخال��ف در کنار یک‌دیگر مطرح شوند. رعایت ظاهر بی‌طرفی هم به تقوا و اخ�لاق نزدیک‌تر اس��ت و هم اقتضای حرفه‌ای‌گری است .مثال در بررس��ی یک پدیده (مثال فیلم یا یک پروژه اقتصادی یا انتخاب سیاسی) ،با بیان جوانب منفی در ابت��دای کار ،ش��ما می‌توانید این اعتم��اد را در مخاط��ب به وجود بیاورید که قرار نیس��ت یک‌طرفه به قضاوت بروید.
و جامع اس��ت ،س��بب تمسخر و توهین به آن اندیشه است .یعنی شما در طول متن باید از چیستی و چرای��ی برت��ر ب��ودن گفتمان انق�لاب اس�لامی بگویی��د و در نتیجه نشان دهید که این گفتمان در یک جمله و جمع‌بندی از امام و رهبری چگونه بیان شده است.
گاه��ی می‌ت��وان برای هر س��ه ی��ا چهار بن��د ،یک تیت��ر فرعی انتخ��اب کرد .در یادداش��تهای راه در رو طوالن��ی (بی��ش از 500کلم��ه) اگ��ر متن‌تان مس��نجم نیس��ت، حتما از میان تیتر اس��تفاده کنید. اگر منت‌تان مسنجم نیست ،وقت ،انگیزه یا حوصله وق��ت ،انگیزه یا حوصله مثال س��ه بند متوالی درباره مزایای رویکرد اول ،سه بند بازنویسی جدی را ندارید و ،...حتام از شامره‌بندی بندها بازنویسی جدی را ندارید و ،...حتما از شماره‌بندی متوال��ی درباره مضرات آن، استفاده کنید بنده��ا اس��تفاده کنید. سه بند بعدی درباره مزایای ابت��دای هر بند ،ش��ماره رویکرد اول ،سه بند بعدی آن بند را بنویسید .پیش‌نهاد من، جمع‌بندی درباره مض��رات آن و ...هر کدام بازنویس��ی یادداش��ت بر اساس جمع‌بندی بای��د در ارتباط با متن می‌توانند میان‌تیتر مرتبط خود را نکات مطرح شده است. باش��د .س��یر منطقی و توجیه‌مند داشته باشند. وقت��ی ک��ه از میان‌تیتر اس��تفاده یادداش��ت ،باید مخاطب را آماده نمی‌کنید ،شماره‌بندی به انسجام ای��ده مط��رح ش��ده در بخ��ش بی‌طرفی حرفهای کمک می‌کند .هر ش��ماره ،یک جمع‌بندی کند. رعایت انصاف و ظاهر بی‌طرفی، ایده ی��ا نکته را متمای��ز می‌کند. مثال این‌که در پایان متن در یک بخش��ی از اخالق حرفهای است. ارتب��اط طول��ی ایده‌ها می‌ش��ود جمع‌بن��دی عجی��ب ،جمله‌ای از بای��د جنبه‌های مثب��ت و منفی، یادداش��ت منس��جم ش��ما که با امام یا رهبری را بیاوریم و بگوییم نق��اط ضعف و ق��وت ،تهدیدها و شماره‌ها قابل درک خواهد بود. ای��ن حرف ،همان حرف درس��ت فرصت‌ها ،دیدگاه‌ه��ای موافق و
طه نسقرخط ار 1391 ل ،22به سا
18
برای زمان پس از نگارش ایده اولیه خود موافق نیستید. مشارکت بیش‌تر بازنویس��ی متن شما را به واقعیت خودمخاطب‌بینی «تیتر ی��ک ِ» جذاب و فانتزی ،به نزدیک‌تر می‌کند. خودتان را جای مخاطب بگذارید. همراه «تیت��ر دو» خوب و جامع وقت��ی عصبان��ی هس��تید ،زمان مطلب��ی ب��ا این عناوین��ی را که به خوانده‌تر ش��دن مطلب کمک مناس��بی برای نوش��تن است ،به ش��ما برای یادداشت‌تان انتخاب می‌کند. شرط آن‌که بازنویسی کنید! کرده‌اید ،خواهید خواند؟ اگر الزم دیدید ،حتما یک اش��اره داش��تن ی��ک معلم اخ�لاق در دوب��اره فک��ر کنی��د و تیترهای هم بنویسید. دست‌رس هم گزینه مناسبی است. جذاب‌تری انتخاب کنید. خودتان «سوتیتر»های مطلب‌تان این موض��وع برای نویس��ندگان را پیش‌نه��اد دهی��د .س��وتیتری انتقادی و وبالگ‌نویسان اهمیت بازنویسی چندباره انتخاب کنید که جذاب باشد و یا بیش‌ت��ری دارد .این معلم اخالق اص�لاح دوب��اره و چندب��اره ،در حداقل ایده اصلی شما به خواننده ممک��ن اس��ت ی��ک گذری (که فقط ورق می‌زند) می‌بینید؟ بعد از نوشنت یادداشت هم می‌توانید به تعداد دانشجوی سال پایینی منتقل گردد. خوانندگان مطلب‌تان بیفزایید! کمی فکر کنید و خالقانه به باشد. کمی فکر کنید شاید توانستید دنبال راه‌های جدید باشید بخش��ی از یادداش��ت‌تان را از تغییرات احتمالی اینفوگرافی��ک کنی��د .جدول، ناراحت نشوید! کنار بازنویس��ی ،موجب برطرف نمودار ،انتقال تصویری بخشی از گاه��ی به عل��ت محدودیت‌های ش��دن نقطه‌ضعف‌های یادداشت اطالعات؟ مجل��ه ،اع��م از فن��ی ،حرفهای، می‌گ��ردد .از این‌ک��ه دیگ��ران، طراح��ی گرافیک��ی مکم��ل کار سیاسی و ...ممکن است بخشی از یادداش��ت ش��ما را بخوانند و نقد شماس��ت .س��عی کنید ب��ا طراح مطالب شما ویراستاری (نگارشی، کنند ،نهراسید .بازخوانی دیگران ارتباط برقرار کنید .شاید توانستید در جهت سیاست‌های مجله و)... و بازنویسی شما هم در کوتاه‌مدت عکس و ایده طرح مناسبی فراهم بشود .زیاد سخت نگیرید! اما اگر و هم در بلندمدت به نفع شماست! کنید و یا جلوی یک اشتباه بزرگ احس��اس کردید ،بای��د اعتراض باور کنید! را بگیرید! کنید و مانع انتش��ار شوید ،تالش ممکن اس��ت در این بازنویسی‌ها می‌بینید؟ بعد از نوشتن یادداشت خود را بکنید. حت��ی ای��ده اصلی تغیی��ر کند و هم می‌توانید به تعداد خوانندگان شما یک یادداش��ت کامال جدید مطلب‌ت��ان بیفزایی��د! کمی فکر اگر تغیی��رات ،جدی باش��د ،باید بنویسید. کنی��د و خالقانه به دنبال راه‌های ممکن است پی ببرید که اصال با جدید باشید. موافقت شما جلب شود.
سنقطه رخط سا ل ،22به ار 1391
19
چندنکتهتکمیلی (مث��ال« :نام��های که نوش��تم را پس��ت ک��ردم ».تبدیل ش��ود به «نام��های را که نوش��تم پس��ت کردم )».شیوه نگارش ،مطابق با شیوه مرس��وم کتاب‌های آموزش ویراستاری و نگارش (مثل کتاب نگارش س��مت یا ش��یوه نگارش رس��انه‌ای چاپ مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها) باشد .برخی از استانداردهای ماه‌نامه حیات را
زندگی در زیر س��ایه والیت فقیه است ،نابخشودنی است.
اخالق حرفهای تاکن��ون به ض��رورت بحث‌ها در واژه‌گزینی هوش‌مندانه جاهای مختلف از اخالق حرفهای همیش��ه س��عی کنی��د از قی��د گفت��ه ش��د .از مصادی��ق اخالق طالیی «معموال» اس��تفاده کنید. حرفهای در نویسندگی ،این است «معموال» ب��ه واقعیت نزدیک‌تر که قبل از انتش��ار یادداش��ت ،آن است. را برای انتش��ار به مجله دیگری، هم‌چنین به جای «اما» می‌توانید س��ایت یا وبالگی ارسال نکنیم. از واو طالی��ی (هم��ان « َو» ق��رار دادن ب��ر روی وب�لاگ یا سیاه‌منایی بد است و عدالت‌خواهی و آرمان‌گرایی و خودمان!) اس��تفاده کنید سایت شخصی نیز تنها بعد ش کم‌ت��ری ک��ه واکن�� از توزیع و انتشار آن مجله ،مطالبه‌گری خوب .نادیده گرفنت دستاوردهای انقالب اسالمی، را ب��رای مخالف��ت یا انتش��ار آن یادداش��ت بر دولت‌ها و کارگزاران نظام اسالمی به بهانه نقد آن‌ها اشتباه برمی‌انگیزد .مثال جمله روی س��ایت مجله ،با ذکر است ذیل را یک‌بار با «اما» و این نکته که این یادداشت یک‌بار با«و» امتحان کنید: هم ب��ه زودی خواهید خواند ،چرا در سایت/مجله فالن منتشر شده، شما پسر خوبی هس��تید ،اما باید که بخش��ی از ویراستاری ،سلیقه اخالقی است. بیش‌تر تالش کنید. است! به حقوق معن��وی دیگران احترام شما پس��ر خوبی هس��تید و باید بگذاریم .حتی حقوق س��اده یک بیش‌تر تالش کنید. گفتمان انقالب اسالمی مجله دانش��جویی با تیراژ کم را فراموش نکنید سیاه‌نمایی بد است محترم بشمارید. راز اصلی و عدالت‌خواه��ی و آرمان‌گرایی و فراموش نکنید خالقیت و پرداخت مطالبه‌گری خوب .نادیده گرفتن نگارش و ویراستاری تازه یک ای��ده به منحصر به فرد دس��تاوردهای انقالب اس�لامی، نگارشی شدن یک ایده کمک می‌کند .این دولت‌ها و کارگزاران نظام اسالمی قواعد نگارش��ی را ی��اد بگیرید و همان چیزی اس��ت که ما دنبال به بهانه نقد آن‌ها اشتباه است .به اعمال کنید .مثال نیم‌فاصله (برای آنیم .گفتمان اس�لام و انقالب را کار بردن /نبردن قیدهایی (نظیر ج��دا کردن پیش‌ون��د ،پس‌وند و در قالب جدی��د و تازه مطبوعاتی بعضی ،هم��ه و هیچ) که موجب کلمات مرکب) را فراموش نکنید. بازتولید کردن. ان��کار جنبه‌های مثب��ت حقیقت بع��د از فع��ل« ،را» ق��رار ندهید.
طه نسقرخط ار 1391 ل ،22به سا
20
چند تذکر ویراستاری در این قس�مت ،به چند تذکر ویرایش�ی برمبنای رایج‌ترین ی -نگارشی اشتباهات ویرایش امام‌صادقی‌ها می‌پردازیم. در م�وارد س�لیقه‌ای ،مبنای ما استانداردهای نگارشی حیات (مبتنی بر ساده‌سازی) است.
.1استفاده حداکثری از نیم‌فاصله: شواهد حاکی از آن است که زبان فارسی به سمت جدانویسی می‌رود تا آسان‌تر خوانده شود .نیم‌فاصله در ویندوز با نگه‌داش��تن هم‌زمان کلیدهای کنترل و شیفت فشردن کلید عدد 2ایجاد می‌شود .جمع با «ها» و فعل با«می» و کلمه‌های مرک��ب از رایجتری��ن م��وارد نیم‌فاصله هستند .مثال :کتاب‌ها، م��ی‌رود ،اصول‌گ��را .هم‌چنی��ن کلماتی نظیر «علیه‌السالم» نیز به صورت کامل و با نیم‌فاصه نوشته می‌شوند .در آن‌جایی که استفاده از نیم‌فاصله به دش��واری خواندن بینجام��د و یا بخش‌های مختلف یک کلمه قابل تشخیص نباشند، نیم‌فاصله نخواهیم گذاشت .مثال
نمی‌نویسیم :هم‌واره. .2استفاده حداقلی از همزه :همزه متعلق به زبان فارسی نیست .البته زب��ان عربی بخش��ی از فرهنگ ایرانی اس��ت .اما خط فارس��ی با عربی متفاوت اس��ت! مثال :آیین، تاثی��ر ،هیات ،مس��اله ،می‌گوییم، ارائه( .نمی‌نویسیم ارایه!) (-م) و اعداد یک .3اعداد ترتیبی ُ تا هشت با حروف نوشته می‌شوند. عدد 9چون ممکن است با کلمه «نَه» اش��تباه گرفته شود ،به عدد نوش��ته می‌ش��ود .برای سهولت خوان��دن ،میلیون و ه��زار و ...به حروف نوشته می‌شوند. .4ب��ه جای جمع با «ین»و نون»، از «ان» استفاده کنید( .مسئولین و روحانیون>مسئوالن و روحانیان) .5عالیم نگارشی را به کلمه‌هایی که به آن تعلق دارند ،بچسبانید. .6استفاده از کسره ،ضمه و فتحه
ب��رای ض��رورت (ابهام‌زدای��ی) و س��هولت خواندن در موارد الزم و واژه های عربی. .7عدم اس��تفاده از لغ��ات بیگانه مانن��د تی��م (گ��روه) و سیس��تم (سامانه ،نظام) و لیست (فهرست). (البته بسیاری از کلمات عربی به فرهنگ فارس��ی افزوده شده‌اند و آن را غنا بخشیده‌اند). .8تطابق فعل ب��ا فاعل در مفرد و جمع .9اصطالحات و ضرب‌المثل‌ها را درست به‌کار ببرید. .10ساختار «گرچه ،...اما »....غلط است .یکی را حذف کنید. نمودند> کردند تلوزیون> تلویزیون گاها>گاهی برعلیه>علیه بیاندیشد>بیندیشد
سنقطه رخط
21
سا ل ،22به ار 1391
آن‌چه یک سردبیر باید بداند امام ص��ادق علیه‌الس�لام به همین بهانه و رویک��رد قرارگاهی ،تاکنون جلس��ات متعدد کارگاه��ی آموزش روزنامه‌نگاری را برای دانش��جویانی که می‌خواس��تند در شهرستان‌شان، نش��ریه منتش��ر کنند ،برگزار کرده اس��ت .بهان��ه «نقط��ه س��ر خط»، آموزش یادداشت‌نویس��ی بود .اما در کنار آن به سایر مباحث موثر از جمله
گرافی��ک هم پرداختی��م .رویکرد ما آموزش همین نکات برای مخاطب خاص یعنی اهالی نشریه بود .برای تکمیل بحث‌ها و آن‌چه یک سردبیر باید بداند ،بقیه مباحث را ذیل عنوان گرافیک مطبوعاتی مطرح می‌کنیم ت��ا دس��تورالعمل کاملت��ری ب��رای سردبیران فراهم کنیم.
نش��ریات دانش��جویی ،نش��ریات خوش‌اس��تقبال بدبدرق��ه هس��تند. یعنی بی��ش از 70درصد نش��ریات دانشجویی ،قبل از رسیدن به شماره پن��ج ،تعطیل می‌ش��وند .ای��ن گونه نش��ریات معموال با ش��ور و اشتیاق ش��روع می‌ش��وند ولی مش��کالت متع��ددی ک��ه یک��ی از مهم‌ترین آن‌ها ،حرفهای نبودن است ،تعطیل مه��ارت بهانه «نقطه‌رسخط» ،آموزش یادداشت‌نویسی بود .اما در جزوه گرافیک مطبوعاتی می‌ش��وند. روزنامه‌ن��گاری کمی به کنار آن به سایر مباحث موثر از جمله گرافیک هم پرداختیم .آقای خامه‌گر ،سرمش��ق آموزش ه��م نی��از دارد .رویکرد ما آموزش همین نکات برای مخاطب خاص یعنی اهالی م��ا در نوش��تن ای��ن قسمت‌ها بود. ق��رارگاه نش��ریات حیات نرشیه بود بسیج دانشجویی دانشگاه
گرافیکمطبوعاتی گرافی��ک مطبوعاتی با س��ایر انواع گرافیک (مثال طراحی پوس��تر و)... متفاوت اس��ت .مطبوعات از س��ال 1891در فرانسه استفاده از گرافیک را آغ��از کردند .تا قبل آن ،مطالب را پشت سر هم می‌نوشتند ،نه عکسی داشت و نه طرحی.
به هر حال ،در نشریه ،شکل ظاهری بر محت��وا مقدم اس��ت .ابت��دا باید مخاطب را جذب ک��رد و انگیزه داد تا مطالعه کند. اه��م مس��ائل و مباح��ث گرافیک مطبوعاتی عبارت است از: .1انتخاب نام نشریه
.2تهیه لوگو .3قطع صفحات .4طرح صفحات .5ستون‌بندی .6عنوان‌بندی .7سوتیتر .8عکس و طرح
طه نسقرخط ار 1391 ل ،22به سا
22
تغییر کند یا چیزهایی اضافه شوند .حتی ممکن است بخشی از عکس روی جلد ب��رای تداعی زنده بودن ی��ا ،...بر روی بخشی از لوگو قرار گیرد .به هرحال ،در کنار لوگو ،بازه زمانی انتش��ار (روزنامه، هفته‌نام��ه ،ماه‌نام��ه ،)...ن��وع نش��ریه (سیاسی ،فرهنگی ،اجتماعی ،طنز و،)... سال انتشار ،شماره پیاپی ،زمان انتشار، تعداد صفحات و قیمت جای مشخص و معموال ثابتی خواهند داشت .همین‌جا یک نکته را تذکر دهم و آن هم این‌که گه‌گاه‌نامه برای اثرگذاری بر مخاطب، ضعیف عمل می‌کند .حتی ،ترمی یک نش��ریه هم فایده ن��دارد .پیاپی بودن و منظم بودن در انتشار ،شرط الزم است.
در قطع نشریه مهم است. شرایط فرهنگی و اجتماعی عامل موثر دیگر در قطع صفحات است .قرار است نش��ریه در کجا خوانده ش��ود؟ حتی در ح��ال راه رفتن؟ چه جال��ب! پس باید س��راغ قطع‌های کوچک‌تر رفت .اهل خالقیت هستید و دنبال قطع نامتعارف هس��تید؟ ش��اید هم می‌خواهید یادآور نشریه تعطیل‌شده قبلی خود باشید و در همان قطع منتشر شوید! ب��ازه زمانی ،حجم مطالب و توان تولید ه��م ممکن اس��ت بر قطع نش��ریه اثر بگذارد.
.1انتخاب نام نشریه نام نش��ریه معم��وال یک ی��ا دو کلمه اس��ت .با محتوا ،موض��وع ،رویکرد و... نشریه مطابق است و حداقل ارتباطی با یک��ی از آن‌ها دارد .مثال «جام‌جم» نام مناسبی برای روزنامه صدا و سیماست. همان‌طور که «همشهری» و «ایران» نام‌های مناسبی برای نشریه شهرداری و دولت هستند .نشریه ادبی ،اسم ادبی خواهد داشت و نش��ریه طنز و سیاسی هم اسم مرتبط با خودشان .تفاوت بین اسم نشریه‌ای که می‌خواهد سیاه‌نمایی کند و نشریه‌ای که می‌خواهد امید دهد، باید قابل تشخیص باشد. .4طرح صفحات .2تهیه لوگو دو طرح صفحه اصلی نشریات عبارتند چه ش��کلی بودن نام نش��ریه ،لوگوی از :روزنام��های و مجل��های .روزنامهها آن اس��ت .لوگو با فونت متفاوت است .3 .قطع صفحات معموال در ط��رح روزنامه‌ای لوگو ،نشان و آرم نشریه است .رشایط فرهنگی و اجتامعی عامل موثر دیگر در قطع نام نشریه +طراحی می‌شود صفحات است .قرار است نرشیه در کجا خوانده شود؟ حتی و هفته‌نامه‌ه��ا و ...بیش‌ت��ر لوگ��و .لوگو باید خوانا باش��د .در حال راه رفنت؟ چه جالب! پس باید رساغ قطع‌های کوچک‌تر در ط��رح مجل��های منتش��ر می‌شوند .هفته‌نامه «9دی» لوگوی نشریاتی چون کیهان، رفت را در ط��رح روزنام��های ب��ه ای��ران ،اطالع��ات ،جمهوری اس�لامی ،شرق و ...را به خاطر بیاورید .عوامل موثر ب��ر قطع و اندازه صفحات خاطر دارید! هر چه ناخواناتر ،بدت��ر! مالحظات نام نش��ریه متعددن��د .مث�لا قط��ع بزرگ منظور از طرح مجله‌ای ،برخورداری از نشریه در مورد لوگو هم هست .لوگوی روزنامه کیهان به خاطر دس��تگاه‌های جلد ،صفحه فهرس��ت و شناس‌نامه و یک نشریه جدی سیاسی با یک نشریه چ��اپ چنددهه پیش اس��ت .قطع A4سپس مطالب است .در طرح روزنامه‌ای طنز سیاس��ی باید متفاوت باش��د .لوگو یا A3متناس��ب با اندازه دستگاه کپی ،هم نیم‌صفحه اول با تیترهای اصلی و ثابت اس��ت و به ن��درت تغییر می‌کند .رایج‌ترین قطع نش��ریات دانش��جویی بخشی از مطالب مهم شروع می‌شود. در ط��رح مجل��های باید «ط��رح روی البت��ه می‌ت��وان در لوگو ،چن��د چیز را است. ثاب��ت و یا متغیر تعری��ف کرد .مثال در عالوه بر مسائل مالی و امکانات ،توجه جلد»های قوی داشت .مجالت بعضا به ایام عزا یا شادی ،بخشی از رنگ لوگو به عالقه‌ها و سلیقه‌های مخاطبان هم جای طراحی از عکس استفاده می‌کنند.
سنقطه رخط سا ل ،22به ار 1391
23 عکسی که مجالت خارجی به عنوان ط��رح روی جل��د اس��تفاده می‌کنند، معم��وال معانی مهمی دارد .مثال یک نشریه خارجی در سال ،1979عکس ام��ام را روی جلد قرار داد .عکس��ی سرش��ار از غلبه رنگ سیاه که درون کادر قرمز ،ترس و وحش��ت از دوران جدید را می‌رساند و زنگ خطر انقالب اسالمی را به صدا درآورد.
عالوه بر عرض نش��ریه ،اندازه و نوع فونت ه��م تاثیرگذار اس��ت .معموال فونت روزنامهها ،9فونت مجالت 10 و فونت کتاب‌ها 12اس��ت .به همین دلیل عرض یک ستون روزنامه کم‌تر از عرض مجله و کتاب است. نکته اصلی آن است که مطالب نشریه باید خوانا باشد .اندازه قلم متن عادی باید ریز باش��د و ت��و ذوق نزند .اندازه عرض ستون هم متناسب با اندازه قلم و تعدد ستون‌ها در اندازه‌ای بین 35تا 70میلی‌متر تعیین شود. فراموش نکنیم ستون‌بندی می‌کنیم تا مخاطب بتواند با دس��ت یا چش��م، خ��ط ببرد و خط��ی را جا نگ��ذارد یا
از عرض ستون مطالب عادی است. تنوع س��تون نباید به وحدت نش��ریه آسیب بزند .عرض ستون همه مطالب عادی در همه شماره‌ها باید یک‌سان باش��د .همین‌طور نوع قل��م ،اندازه و قالب‌بن��دی آن( .مث�لا همه مطالب ع��ادی این ج��زوه با فون��ت 9میترا نوشته شده است).
6و .7عنوان‌بندی و سوتیتر در مورد سوتیتر قبال صحبت کرده‌ایم. .5ستون‌بندی دو ن��وع تیتر وجود دارد :تیتر خبری و دو نکت��ه مهم در س��تون‌بندی وجود تفس��یری .با تیتر تفسیری در مبحث دارد: تیترنویسی یادداشت‌ها آشنا شدید که ال�ف -تعدد س�تون :یعنی هر صفحه برای مصاحبه‌ها ،مقاالت ،داس��تان‌ها باید دو یا چند س��تون ()column داش��ته باشد .بعضا کتاب‌ها اندازه و نوع فونت هم تاثیرگذار است .معموال فونت و کال توصیفی ،تحلیلی‌ها هم چندستونه کار می‌شوند .روزنامهها ،9فونت مجالت 10و فونت کتاب‌ها 12است .به کاربرد دارد. در این‌ج��ا ب��ه تیتر خبری روزنامه کیهان 10 ،ستونه همین دلیل عرض یک ستون روزنامه کم‌تر از عرض مجله و می‌پردازی��م .در تیت��ر و ایران ،هشت ستونه است. است کتاب خب��ری ،ب��ه مهم‌تری��ن مجله پنجره ،چهار س��تونه اس��ت .این جزوه ،سه س��تونه است .دوباره‌خوان��ی نکند .ه��ر چه عرض پاسخ س��وال‌های عناصر خبری (چه، فرمول‌های��ی ب��رای محاس��به تعداد ستون ،بیش‌تر باشد ،احتمال اشتباه در چرا ،چگونه ،چه‌کس��ی ،ک��ی ،کجا) می‌پردازیم. ستون روزنامهها و مجالت وجود دارد خط بردن بیش‌تر است. که الزم نیس��ت جدی گرفته ش��ود! تع��دد س��تون ،از نظ��ر گرافیک��ی تیت��ر خبری معم��وال از تیت��ر اصلی (درش��ت) و روتیت��ر (ب��رای تکمیل (مثال تعداد س��تون روزنام��ه عبارت چشم‌نوازتر هم است. اس��ت از عرض به میلی‌متر تقسیم بر ب -تنوع ستون :عرض ستون بعضی نواقص تیتر اصل��ی و حفظ جذابیت) .43ع��رض روزنامه کیه��ان از ایران مطالب برای اهمیت بیش‌ترشان (مثل یا زیرتیتر (معم��وال تیتر اصلی بدون بیش‌تر اس��ت ،پس دو ستون بیش‌تر س��رمقاله ،مقدمه پرونده )...،یا تفاوت زیرتیتر کامل اس��ت ).تش��کیل شده دارد .ب��رای محاس��به تعداد س��تون محتوا و قالب‌ش��ان می‌تواند متفاوت است. مج�لات ،ع��رض را تقس��یم بر 60باش��د .مثال ع��رض س��رمقاله‌های مثال از خبر با روتیتر: کیهان ،به عل��ت اهمیت آن بیش‌تر (روتیتر ،در باالی تیتراصلی و باحروف می‌کنند).
طه نسقرخط ار 1391 ل ،22به سا
24
کوچک‌تر نوش��ته می‌ش��ود .البته با تیتر فقط باالی س��تون سمت چپ اقتصادی ،فرهنگ��ی ،تاریخ و )...هر ش��ماره از چند پرونده تش��کیل شده حذف روتیتر نبای��د لطمه‌ای به تیتر باشد! در مطال��ب چند صفح��های ،صفحه است .پرونده یعنی تنوعی از مطالب اصلی وارد شود!) اول هر مطل��ب ،صفحه تیتر خوانده (یادداش��ت ،مصاحب��ه )...،حول یک حمله دانشجویان به سفارت‌خانه‌ها دیپلمات‌ها تهران را ترک کردند می‌شود .صفحه تیتر ،معموال طراحی موض��وع در قال��ب یک س��رویس. گرافیک��ی بیش‌ت��ری دارد و صفحه مثال س��رویس سینمایی شماره 118 یک مثال دیگر: دوم آن مطل��ب ،س��اده (تخت) کار پنجره به بهانه گزارش یک جش��ن نژاد: ی احمد رئیس جمهور ب��ه حاتمی‌کی��ا و آث��ارش پرداخت. می‌شود. مکتب هم�ان ای�ران مکت�ب طراحان با طراحی اتود (نمونه اولیه) همان سرویس در شماره بعد ممکن اسالم است از دو صفح��ه ع��ادی مجل��ه ،بای��د است مطلب نداشته باشد و در شماره تصمی��م خ��ود را درب��اره قالب کلی بعدی مثال ب��ه موضوع ادبیات (مادر یک مثال از زیرتیتر: طراحی صفحات داخلی (اندازه و نوع س��ینما) بپردازد .کما این که ممکن (پایین تیتر اصلی و با حروف یک ش��ماره به پرونده کوچک‌تر) یک نرشیه خارجی در سال ،1979عکس امام را روی جلد قرار سینمای آرمانی بپردازد. ترس قرمز، کادر درون که سیاه رنگ غلبه از رسشار عکسی داد. تری�ن گ بزر افتت�اح صفحه ابتدای پرونده‌ها انقالب خطر زنگ و رساند ی م ا ر جدید ان ر دو از وحشت و تشیع جهان دانشگاه «کاور» ن��ام دارد .این دانش��گاه ام��ام ص��ادق اسالمی را به صدا درآورد صفح��ه همیش��ه در علیه‌السالم ظرفیت پذیرش س��مت چپ اس��ت .در 20هزار دانشجو را دارد قلم تیترها ،قالب س��وتیترها ،اندازه و اهمیت صفحه چپ همین بس که در * فرام��وش نکنید که انتهای تیترها نوع قلم متن عادی ،چند ستونه بودن موقع مطالعه و ورق زدن ،اولین نگاه نقطه قرار نمی‌گیرد. و )...بگیرند و همان س��اختار ثابت را به این س��مت است .شروع پرونده‌ها به تیترها، نویس��ی ع�لاوه بر بزرگ در تمام صفحات داخلی و شماره‌های در سمت چپ ،به معنای استقالل و ویژه بودن آن‌ها هم هست .مخاطب وی��ژه تیتر اصل��ی (ب��رای تیترهای بعد ادامه دهند. خبری) و تیتر فانتزی (برای تیترهای نکته مه��م دیگر ،ق��رار دادن ناحیه احس��اس می‌کن��د که مجل��های در تفسیری) ،باید همیشه اطراف تیترها خال��ی در ب��االی صفحات اس��ت .مجل��ه قرار گرفته اس��ت و این چند فضای خالی به اندازه کافی داشت. مطالب (عکس و متن) باید از پایین صفحه را می‌شود جدا کرد. در کنار دبیران و تحریریه سرویس‌‌ها، ارتباط تیتر با مطلب از لحاظ طراحی تراز و پر شوند. باید حفظ شود .مثال هر مطلب ذیل نی��از به یک تیم فنی و اجرایی خوب تیتر خ��ودش قرار گیرد .مثال تیتر دو متشکل از عکاس ،مدیر هنری ،مدیر رویکرد پرونده‌ای ستون مطلب باید باالی هر دو ستون مجالت حرفهای ،از چند س��رویس داخلی ،امور اجرایی و مالی هم هست را بپوشاند .بدترین حالت آن است که تش��کیل ش��ده‌اند( .مثال سیاس��ی ،تا سازمان مجله شکل بگیرد.