Dachy_4_2010

Page 1

Dachy M a t e r i a ł y, K o n s t r u k c j e , Te c h n o l o g i e

10 Znaki, inskrypcje i ślady w zabytkowych konstrukcjach dachowych

4/2010 NR 4 (124) KWIECIEŃ 2010 cena 10 zł (w tym 7% VAT) NR INDEKSU 354554 ISSN 1509-3107

www.dachy.info.pl

36 Dach zielony spadzisty

41 Pająk z łupinami


PRENUMERATA DACHY 2010

X

X

X

aktualnych informacji o materiałach pokryciowych i izolacyjnych, rozwiązań konstrukcyjno-projektowych, wydarzeń w branży.

ZAMÓW PRENUMERATĘ I CZYTAJ!

0/#(7!, 3)§ $!#(%s .!'2/$9 #:%+!* -IESIÇCZNIK $ACHY ORGANIZUJE KONKURS DLA DEKARZY 7YKONA Ey NOWY DACH LUB RENOWACJÇ JU ISTNIEJ CEGO TO ZG Oy SIÇ DO KONKURSU I ODBIERZ NAGRODÇ $O WYGRANIA PROFESJONALNE µ 7KRÇTARKI '32 6 ,I µ 7IERTARKI '3" 2% 357 µ 'WO|DZIARKI '3. 2+ LUB '3. $+ µ 3ZTYFCIARKI '3+ LUB '3+

+/.+523

Dzięki prenumeracie masz stały dostęp do:

3PONSOREM NAGRÐD JEST FIRMA "/3#(

3ZCZEGÐ Y KONKURSU NA STRONIE WWW DACHY INFO PL Zamów prenumeratę roczną miesięcznika Dachy w cenie 102 zł (brutto)

ª 7YPE NIJ KARTÇ ZG OSZENIOW

Nazwa firmy …………………………………………………………………………………………..………………....……....…….

:G ASZAM WYKONANY PRZEZE MNIE DACH DO KONKURSU a0/#(7!, 3)§ $!#(%-q ORGANIZOWANYM Imię i nazwisko zamawiającego …………………………………………………………………..…………………..……....…….

PRZEZ MIESIÇCZNIK $!#(9

Ulica ……………………………………………………………………………………….……………………………………………

.AZWA FIRMY

Kod ………………………………….……… Miasto ……………………………………………………………...……...........……

)MIÇ I NAZWISKO ZG ASZAJ CEGO 5LICA KOD MIEJSCOWOyÃ

NIP ……………………………………………………………………………………….…………………………….……................

4EL E MAIL Tel/fax …………………………………..………….. e-mail ………………………………………..…………………….….…..….

*AKO NAGRODÇ OPRÐCZ WKRÇTARKI I WIER TARKI CHCÇ DODATKOWO OTRZYMAÃ ZAZNACZ W AyCIWE

$O KUPONU NALE Y DO CZYÃ OPIS REALIZACJI ORAZ ZDJÇCIA I WYS AÃ NA ADRES UL 3TAROyCIÎSKA B LOK 7ARSZAWA LUB PRZES AÃ E MAILEM SYLWIA ROGOZINSKA DACHY INFO PL

3ZCZEGÐ Y NA WWW DACHY INFO PL WyraĪam zgodĊ na umieszczenie moich danych osobowych w bazie danych wydawnictwa Polskie Centrum Budownictwa Sp. z o.o., oraz na ich przetwarzanie zgodnie z treĞcią Ustawy o ochronie danych osobowych z dn. 29.08.1997r. (Dz.U.133, poz.88) wyáącznie dla potrzeb marketingowych wydawnictwa.

7YRA AM ZGODÇ NA PRZETWARZANIE MOICH DANYCH OSOBOWYCH W BAZIE DANYCH WYDAWNICTWA 0OLSKIE #ENTRUM "UDOWNICTWA SP Z O O ORAZ NA ICH PRZETWARZANIE ZGODNIE Z TREyCI 5STAWY O OCHRONIE DANYCH OSOBOWYCH Z DNIA $Z 5 POZ ORAZ NA UDOSTÇPNIANIE ICH SPONSOROWI NAGRÐD

+

tel. 0-22 646 75 21

O A SZ R E TA N IO W A

e-mail: edyta.dziubinska@dachy.info.pl

GWO|DZIARKÇ LUB SZTYFCIARKÇ

ZG

Polskie Centrum Budownictwa Sp. z o.o., ul. Starościńska 1B lok. 2, 02-516 Warszawa


OD REDA KCJ I

ADRES REDAKCJI I BIURA REKLAMY 02-516 Warszawa, ul. Starościńska 1B lok. 2 tel./fax (0-22) 646 75 21 do 23 dachy@pcbmedia.pl www.dachy.info.pl REDAKTOR NACZELNY Piotr Rożnowicz piotr.roznowicz@dachy.info.pl REDAKCJA Artur Kuźmiuk SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE I OBSŁUGA ZLECEŃ REKLAMOWYCH Sylwia Rogozińska sylwia.rogozinska@dachy.info.pl

Szanowni Państwo

Zbigniew Migda zbigniew.migda@dachy.info.pl Dorota Tokarska dorota.tokarska@dachy.info.pl tel./fax (0-22) 646 75 21 do 23 PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Edyta Dziubińska edyta.dziubinska@dachy.info.pl Zlecenia na prenumeratę przyjmuje redakcja, Kolporter, Poczta Polska, Ruch, Garmond Press. Cena prenumeraty rocznej: 102 zł Cena prenumeraty specjalnej: 55 zł + 7% VAT (dla uczniów, studentów, uczelni, szkół budowlanych, bibliotek i prenumeratorów Forum Budowlanego). ODPOWIEDZIALNA ZA REKLAMĘ I PRENUMERATĘ NA TERENIE NIEMIEC Tanja Petrich tel. (0-049) 221-5497-297, fax (0-049) 221-5497-326 Verlagsgesellschaft Rudolf Müller GmbH & Co. KG, Postfach 41 09 49, 50869 Köln CENNIK OGŁOSZEŃ Obowiązuje cennik ogłoszeń ważny od 1 stycznia 2008 r. Termin dostarczania materiałów do redakcji: 2 tygodnie przed publikacją. Materiałów nie zamówionych redakcja nie zwraca, a w razie opublikowania zastrzega sobie prawo do ich skracania. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i reklam.

miesięcznik DACHY oferuje Wam możliwość skorzystania z bezpłatnych porad prawnych. Nawiązaliśmy współpracę z renomowaną kancelarią prawną, specjalizującą się m.in. w prawie budowlanym i cywilnym. Kancelaria będzie służyła poradami prawnymi i będzie omawiała problemy prawne występujące w pracy firm dekarskich. Propozycja jest interesująca – prosimy o nadsyłanie na adres redakcji zapytań. Odpowiedzi na nie będą publikowane na łamach miesięcznika. W wydaniu zwracamy uwagę na artykuł o spadzistym dachu zielonym. Konstrukcje takie rzadko spotyka się w Polsce, a i za granicą nie są one popularne. Inwestor, który zechciałby mieć na swoim dachu trawę, nie musi zwracać się do dużych firm – inwestycję może zrealizować z pomocą nawet niewielkiej firmy dekarskiej.

Zapraszam do lektury! PRZYGOTOWANIE DO DRUKU Edit sp. z o.o.

Wydrukowano w Polsce

Tadeusz Bąk Dyrektor wydawnictwa

ADRES WYDAWCY 02-516 Warszawa, ul. Starościńska 1B lok. 2; tel./fax (0-22) 646 75 21 do 23, e-mail: info@pcbmedia.pl

PREZES ZARZĄDU Tadeusz Bąk

Dachy 4/2010

3


S P I S T R E ĹšCI PrzeglÄ…d 6

Nowości na www.dachy.info.pl Isola w sezonie 2010 Śląskie Stowarzyszenie Dekarzy w Białce

7

Budmat – producent Stalowego Systemu Rynnowego Flamingo

8

Szkolenia dekarskie w firmie Gro-Dach Pierwsza w Polsce fabryka Sopremy

Technika 10

Znaki, inskrypcje i ślady w zabytkowych konstrukcjach dachowych, cz. 1

16

Ĺ upek naturalny. Krycie Ĺ‚ukowe

18

Męka wyboru – jakie pokrycie na jaki dach, cz. 2

22

Remont dachu i montaĹź instalacji solarnej

24

Precyzja, wydajność i szybkość. Gwoździarki Bosch

26

Lukarna wole oko, cz. 4

29

Pod bezpiecznym skrzydłem. Okna dachowe Fakro

30

Na całej połaci‌ dachówki

32

Zgrzewanie gorÄ…cym powietrzem

34

Przejście dachowe dla kolektorów słonecznych

36

Dach zielony spadzisty

41

PajÄ…k z Ĺ‚upinami

10

Znaki, inskrypcje i ślady w zabytkowych konstrukcjach dachowych, cz. 1 Jeszcze do niedawna zabytkowe konstrukcje dachowe były słabo rozpoznane i zbadane. Dzisiaj stan ten ulega w Polsce nieznacznej poprawie. Dzięki nowym informacjom naukowo–badawczym inaczej prowadzi się rozpoznanie starych konstrukcji więźb — zwraca się uwagę na nowe, pomijane dotąd elementy.

PrzeglÄ…d techniczny 44

Uszczelniacze do dachĂłw i rynien Nowy kolor systemu rynnowego

45

System montaĹźu folii dachowych

46

Okno dachowe o podwyĹźszonej osi obrotu DachĂłwka ceramiczna

BranĹźa 47

Warsztaty RHEINZINK Tour 2009/2010. Podsumowanie

49

Upadek z dachu

50

Co powinna zawierać umowa o roboty budowlane

52

Przewodnik branĹźowy

54

Zapowiedzi

18 $!#(9 - A T E R I A ‹ Y + O N S T R U K C J E 4E C H N O L O G I E

:NAKI INSKRYPCJE I yLADY W ZABYT KOWYCH KONSTRUKCJACH DACHOWYCH

4

.2 +7)%#)%ÂŽ #%.! ZÂ? W TYM 6!4 .2 ).$%+35 )33.

WWW DACHY INFO PL

$ACH ZIELONY SPADZISTY

0AJ–K Z �UPINAMI

„ Zdjęcie na okładce przedstawia budynek jednorodzinny, pokryty łupkiem w stylu niemieckim, szablon łuskowy. Fotografia pochodzi ze zbiorów firmy Rustico. Przykład tego detalu na dachu pokazuje moşliwość uşycia łupka do wykonania i połączenia w miękki sposób kosza i komina, gdzie wszystkie te elementy doskonale ze sobą współgrają.

Męka wyboru – jakie pokrycie dachowe na jaki dach, cz. 2 Potrzeba dachu na głową to jedna z podstawowych potrzeb człowieka. Jednak dach będący tylko ochroną przed deszczem i śniegiem to dzisiaj o wiele za mało. Współczesna „piąta elewacja� musi spełnić więcej zadań.

Dachy 4/2010


SPIS TREŚ C I

36

Dach zielony spadzisty Mogę spokojnie powiedzieć, że o dachach spadzistych napisałem już prawie wszystko. Unikałem jednak dachów zielonych. Powie ktoś: zielony dach spadzisty? Owszem, bo dachy zielone nie muszą być płaskie.

41

Pająk z łupinami Nadjeżdżających w kierunku ronda w centrum Gorzowa Wielkopolskiego intryguje niecodzienny obiekt. Widok kojarzy się raczej z gigantycznym pająkiem niż budowlą użytkową. Tym futurystycznym obiektem jest wieża widokowa zlokalizowana na rondzie, nad przejściem podziemnym.

5


Nowości na www.dachy.info.pl Internetowa strona miesięcznika DACHY zawiera m.in. kompletne wydania magazynu. Do niedawna można je było oglądać w postaci plików PDF. Natomiast począwszy od wydania styczniowego z br. wydania prezentowane są w nowej formie. Do ich przeglądania nie potrzeba żadnego programu, wydanie przegląda się tak, jakby kartkowało się wersję drukowaną. Nawigacja jest prosta, niemal intuicyjna. Kompletne wydania internetowe miesięcznika znajdują się na stronie głównej www.dachy.info.pl, w lewej kolumnie, pod odnośnikiem „Dachy on-line”. Zachęcamy do przeglądania DACHÓW także w ten sposób.

Śląskie Stowarzyszenie Dekarzy w Białce

c Dyrektor eksportu Isola as Per Einar Dahlby i dyrektor handlowy łódzkiej firmy Zamek sp. z o.o. Bohdan Zalewski (z prawej)

średniej współpracy z wybranymi regionalnymi dystrybutorami. Ten model działania sprawdza się na pozostałych istotnych rynkach eksportowych, w tym w Niemczech, od ponad 10 lat. Bezpośredni kontakt umożliwi Isoli lepsze dopasowanie się do potrzeb dystrybutorów i ich dekarzy i klientów końcowych. Partnerami Isola as w Polsce zostały renomowane i silne firmy związane z Isolą od wielu lat: Axiom na Śląsku, Bat na Pomorzu, Dach Profil na Mazowszu, Dek-Pol w Wielkopolsce, Omega na Lubelszczyźnie, Ziemi Świętokrzyskiej, Podkarpaciu i w Małopolsce, Progress na Pomorzu Zachodnim i Zamek na Ziemi Łódzkiej. Osobą odpowiedzialną za rynek Polski jest Michał Wilczek. Więcej informacji na stronie www.isola.pl.

Chcąc zapewnić miłą i pełną niespodzianek imprezę integracyjną główny partner handlowy Śląskiego Stowarzyszenia Dekarzy, firma Dekorgips w dniach od 23 do 28 stycznia br. zorganizowała wyjazd szkoleniowo-rekreacyjny pt. „Budownictwo dla profesjonalistów” do Białki Tatrzańskiej. Najnowsze materiały i rozwiązania technologiczne w dziedzinie budownictwa przedstawili główni sponsorzy: Klöber, Velux, mdm, Rockwool oraz Schiedel. Po szalonym i pełnym wrażeń dniu spędzonym na stokach Kotelnicy dekarze brali udział w szkoleniach praktyczno-teoretycznych. Każda z zaproszonych firm zaprezentowała swój asortyment oraz jego zastosowanie w praktyce. Nie obyło się bez konkursów sprawdzających wiedzę przekazaną na seminariach. Dekarze, w większości szefowie, właściciele i mistrzowie firm wykonawczych zrzeszonych w Stowarzyszeniu i współpracujących z firmą Dekorgips chętnie brali udział w dyskusjach oraz zmaganiach zręcznościowych. Prowadzenie tego typu szkoleń ma na celu przede wszystkim poszerzenie wiedzy technicznej i handlowej wykonawców i dystrybutorów materiałów budowlanych. Spotkania takie integrują i stwarzają perspektywy dobrej wzajemnej współpracy. W tak miłej atmosferze minął tydzień pełen rozrywki, ale również bogaty w wiedzę i doświadczenie. fot. ŚSD

Ponadto na stronie internetowej pojawiła się Galeria. Zamieszczane są tu fotoreportaże, zdjęcia i filmy z ważnych dla branży dachowej wydarzeń. Z braku miejsca nie zawsze możliwe jest bowiem zaprezentowanie wszystkich imprez na łamach wydania drukowanego – tu jednak znajdą się one w całości.

fot. Isola

PRZEGLĄD

Isola w sezonie 2010 Norweska Isola rozpoczęła sezon 2010 w Polsce od wprowadzenia oferty atrakcyjniejszej niż kiedykolwiek. Atrakcyjność polega na znacząco niższych cenach produktów i łatwiejszej ich dostępności. Zmiana dotyczy produktów na dachy spadziste, tzn. dachówek bitumicznych Isola i dachówek stalowych Powertekk oraz systemów TopSec. Nowe produkty Isola to ekonomiczne dachówki bitumiczne Baros i rynny stalowe Isola. Reorganizacja dostępności została osiągnięta dzięki ustanowieniu bezpo-

6

c Uczestnicy wyjazdu szkoleniowo-rekreacyjnego ŚSD

Dachy 4/2010


PRZE G LĄD Budmat – producent Stalowego Systemu Rynnowego FLAMINGO

Rosnące oczekiwania klienta generują wśród producentów potrzebę ciągłego rozwoju. Istniejąca od 1991 r. firma Budmat® w kolejnych latach działalności nieustannie rozszerzała zakres świadczonych usług o nowe formy działania. Nowoczesne sposoby zarządzania, podnoszenie standardów produkcji i umiejętność pozyskiwania nowych klientów, ulokowały firmę w czołówce producentów stalowych systemów dachowych i elewacyjnych w kraju. Od 1996 r. Budmat® produkuje pokrycia dachowe (blachodachówki) z blach stalowych ocynkowanych i powlekanych organicznie, które wciąż zdobywają coraz

większe uznanie i cieszą się ogromnym powodzeniem wśród klientów indywidualnych oraz inwestorów. Potwierdzeniem najwyższej jakości blachodachówek Budmat (Wenus, Sara, Aria, Zefir) są liczne nagrody, wśród których na uwagę zasługują m.in.: Złoty Medal na Międzynarodowych Targach Poznańskich Budma 2001 dla blachodachówki Sara, Nagroda „Hit Budowlany” Izby Budownictwa dla blachodachówki Sara. Wśród szczególnie wyróżnionych znajdują się także produkowane przez Budmat® stalowe systemy elewacyjne, a zwłaszcza blacha falista FB-18 i FEB50, która została uhonorowana nagrodą: Produkt Przyjazny Architekturze oraz Medalem Instytutu Wzornictwa Przemysłowego. W ofercie Budmat® znajdują się także blachy trapezowe w różnych profilach (od TRB-6 do TRB-160), stalowe profile do zabudowy g-k oraz wzmocnienia okienne. Firma Budmat® świadczy także usługi w zakresie przetwarzania blach stalowych i kwasoodpornych, m. in. cięcie wzdłużne, poprzeczne, cięcie na for-

matki, przewijanie kręgów (Stalowe Centrum Serwisowe). 0d 2009 r. Budmat produkuje również stalowy system rynnowy Flamingo. To jeden z najnowocześniejszych produktów w tej kategorii. Przemyślane rozwiązania konstrukcyjne oraz precyzja wykonania sprawiają, że Flamingo jest szczególnie innowacyjny oraz łatwy w montażu. Najlepszą rekomendacją jest jego uhonorowanie Złotym Medalem podczas targów Budma 2010 r. Zastosowanie do produkcji najlepszego materiału i wykorzystanie najnowocześniejszych technologii wytwarzania pozwoliło na udzielanie na stalowy system rynnowy Flamingo najdłuższej na rynku 30-letniej gwarancji. W ramach grupy Budmat® działają również samodzielne spółki: Budmat® Transport (transport krajowy i międzynarodowy) oraz Budmat® Auto (wielomarkowy dealer samochodowy). Budmat® posiada także sieć Hurtowni Materiałów Budowlanych, które zajmują się dystrybucją oraz sprzedażą materiałów ogólnobudowlanych i wyrobów hutniczych.


c Wole oczka, folie, rynny, karpiówki – szkolenie w Gro-Dachu przyniosło jego uczestnikom wiele cennych informacji

produkcyjna Grupy Soprema. Uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę fabryki odbyła się 5 marca 2010 roku. W uroczystości wzięli udział m.in. dyrektor generalny Grupy – Pierre-Etienne Bindchedler, dyrektor generalny Soprema Polska – Gregoire Chamousset, starosta powiatu zachodniowarszawskiego – Jan Żychliński, burmistrz miasta Błonie – Zenon Reszka oraz założyciel strefy przemysłowej Pass – Leszek Mirkowicz. Generalnym wykonawcą projektu jest firma CFE Polska Sp. z o.o. Całkowita wartość inwestycji szacowana jest na 15 milionów euro (w jej skład wchodzą kosz-

c Uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę fabryki w Błoniu: Dyrektor Generalny Grupy Soprema – Pierre-Etienne Bindchedler, Dyrektor Generalny Soprema Polska – Gregoire Chamousset

Pierwsza w Polsce fabryka Sopremy Od listopada 2009 roku w Błoniu koło Warszawy firma Suprema buduje nowoczesną fabrykę membran bitumicznych. Będzie to piętnasta na świecie jednostka

8

ty nabycia terenu, budowa zaplecza administracyjnego i magazynowego oraz hali produkcyjnej wraz z najnowocześniejszą linią produkcyjną o łącznej powierzchni 7200 m²). Inwestycja przyczyni się do stworzenia 50 nowych miejsc pracy. Uruchomienie produkcji planowane jest na IV kwartał 2010 roku i będzie istotnym wkładem w polski rynek budowlany. W tej chwili firma posiada 14 nowoczesnych fabryk (w Europie, w Ameryce Północnej i na Bliskim Wschodzie) oraz cztery Centra Badań i Rozwoju, produkuje rocznie 150 mln m2 materiałów hydroizolacyjnych oraz 7 mln litrów izolacji płynnych. fot. Soprema Polska

W dniach 23–26.02.2010 w siedzibie firmy Gro-Dach w Rąbieniu k. Łodzi odbył się cykl szkoleń dla dekarzy. W pierwszym dniu uczestnicy szkolenia wzięli udział w zajęciach prowadzonych przez firmy Lindab i IVT. Lindab przedstawił sposoby montażu blach dachówkowych i blach PLX na rąbek stojący. IVT omówiła rodzaje i sposoby montażu materiałów dodatkowych, takich jak: taśmy kominowe (poprawna obróbka komina), mocowanie dachówek i gąsiorów. W drugim dniu odbyło się szkolenie ze sposób montażu dachówki karpiówki Koramic, ćwiczenia z rozmierzania i rozrysowywania krążyn pod wole oko. Uczestnicy szkolenia nabyli również teoretyczną wiedzę w zakresie stosowania folii Corotop. Trzeciego dnia Velux zaprezentował szeroką gamę produkowanych okien dachowych; dekarze mieli również możliwość montażu okien dachowych i kolektorów słonecznych. Przy tej okazji omówione zostały najczęstsze błędy w czasie montażu okien popełniane przez dekarzy, wynikające często z braku wiedzy lub rutyny. Firma Euronit przybliżyła uczestnikom szkolenia swoje dachówki oraz płytkę włóknocementową, często wykorzystywaną na obróbki pasów podrynnowych, facjatek i kominów. W ostatnim dniu szkoleń omówione zostały podstawowe zasady montażu gontów i typowych obróbek dachowych oraz systemy rynnowe Marley. Uczestnicy szkolenia wykazywali duże zainteresowanie szkoleniami, czynnie w nich uczestniczyli i zadawali wiele pytań doradcom technicznym firm biorących udział w szkoleniu. Wszyscy dekarze otrzymają certyfikaty potwierdzające udział w szkoleniu i zdobycie wiedzy.

fot. Soprema Polska

Szkolenia dekarskie w firmie Gro-Dach

fot. Gro-Dach

PRZEGLĄD

c Tak będzie wyglądała nowa fabryka Sopremy

Dachy 4/2010



KO N S T R U KCJE

Znaki, inskrypcje i ślady w zabytkowych konstrukcjach dachowych, cz. 1 Zabytkowe konstrukcje dachowe to części zabytku, które są szczególnie zagrożone nieprzemyślanymi działaniami człowieka. Jeszcze do niedawna zabytkowe konstrukcje dachowe były słabo rozpoznane i zbadane. Dzisiaj stan ten ulega w Polsce nieznacznej poprawie. Dzięki nowym informacjom naukowo–badawczym inaczej prowadzi się rozpoznanie starych konstrukcji więźb – zwraca się uwagę na nowe, pomijane dotąd elementy.

roku 2010 kończy się najnowsza edycja programu „Dachy Europy”. Prowadzone w jego ramach działania mają na celu dalsze rozszerzanie zakresu badań zabytkowych więźb dachowych oraz popularyzację zagadnień z tym związanych. W programie uczestniczyli naukowcy z Belgii, Francji, Czech, Słowacji, Niemiec, Anglii oraz Włoch. Zebrane dzięki udziałowi w programie doświadczenia zaowocowały znaczącym wzbogaceniem naszej wiedzy w wielu dziedzinach badań nad historycznymi konstrukcjami dachowymi.

1. Ciesielskie znaki montażowe

Uczestnicząc w programie, a równolegle prowadząc rozpoznanie stanu zachowania zasobu historycznych więźb dacho-

wych w Polsce, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków miał możliwość sprawdzenia, jakie typy znaków ciesielskich występują w polskich konstrukcjach dachowych1 oraz porównania ich z oznaczenimai, jakie zachowały się na terenie Czech i w Belgii. Nie mamy niestety możliwości uporządkowania tej wiedzy w kontekście chronologii występowania ciesielskich znaków montażowych, ponieważ w Polsce z prozaicznych powodów (brak funduszy) nie prowadzi się na dużą skalę badań dendrochronologicznych. W istniejących publikacjach i opracowaniach na temat historycznych więźb dachowych znajdujemy informacje o ciesielskich znakach montażowych2, podejmowane są także próby ich szerszego omówienia i systematyki3.

Zależnie od sposobu wykonania i od formy znaku znaki montażowe można podzielić na dwie podstawowe grupy. Pierwsza grupa to znaki rysowane, naniesione na obrobioną powierzchnię. W tym celu używano tłustej kredki (rudki), kredy, ołówka. Najlepiej zachowały się ślady rudki. W lustrowanych obiektach stwierdziliśmy także ślady po znakach wykonanych kredą lub ołówkiem – były to więźby z XIX w, a oznaczenia były słabo widoczne. Przeważnie są to znaki w formie kresek (fot. 1), spotyka się również cyfry rzymskie, znaki zbliżone do cyfr rzymskich. W kilku zaledwie kościołach na terenie województwa mazowieckiego stwierdzono znaki rysowane rudką i posiadające inne formy geometryczne (półkola dotykające do linii) (fot. 2). Znaki miały

Ok. 150 obiektów na terenach woj. kujawsko – pomorskiego, mazowieckiego, wielkopolskiego, świętokrzyskiego Mączyński Dominik, Warchoł Maciej, „Opis i analiza konstrukcji więźby dachowej nad nawą główną kościoła SS. Wizytek przy ul. Krakowskie Przedmieście w Warszawie”, Monument nr 2, KOBiDZ, Warszawa 2005, s. 45–70 Bożejewicz Ewa, „Drewniane konstrukcje dachowe średniowiecznych kościołów chełmińskich” – praca magisterska, Toruń 2006, niepublikowana 3 Hoffsummer Patrick, „Les charpentes du XIe au XIXe siecle, typologie et evolution en France du Nord et en Belgique”, Monum, Editions du patrimoine, Paris 2002, s. 62–70 Gogolin R. Marek, „Ciesielskie znaki montażowe na konstrukcjach więźb dachowych kościołów Pomorza”, materiały z konferencji Antikon – „Architektura ryglowa – wspólne dziedzictwo”, 2003 r., s.125–134 Krassowski Wojciech, „Ciesielskie znaki montażowe w I poł. XVI w. – Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 5, 1957 r. 1 2

10

Dachy 4/2010



KO N S T R U KCJE

c Fot. 1. Znaki na więźbie w postaci kresek

c Fot. 3. Przykład narastającej numeracji

c Fot. 6. Znaki wykonane dłutem 4

c Fot. 2. Rzadko spotykane znaki w formie półkoli

c Fot. 4. Zmodyfikowana numeracja wg cyfr rzymskich

c Fot. 5. Kolejna modyfikacja numeracyjna

różnicowane oznaczenia odpowiadające stronom konstrukcji – poprzez dodanie ukośnej kreski. Druga grupa to znaki powstałe wskutek wgłębnego lub powierzchniowego nacinania powierzchni drewna. Znaki były wycinane przy użyciu dłuta albo siekiery lub powierzchnia drewna była zarysowywana dłutem lub ostrym trzonkiem narzędzia, np. siekiery, dłuta, cyrkla lub nawet gwoździa. Najprostsze oznaczenia to równoległe nacięcia (odpowiadające formie kresek) w ciągach narastających (fot. 3), cyfry rzymskie (gdzie często „IIII” – oznacza cyfrę „4”, „VIIII” lub „IIIIV” oznacza „9”, „XVIIII” – „19” (w Belgii

ce do cyfr rzymskich, w których niektóre elementy są łączone z innymi lub wykonane są wewnątrz cyfry4 (fot. 5). Stosowano też znaki, na które składała się kreska, a przy niej niewielkie wyżłobienia o trójkątnej formie, wykonane dłutem, łączone często z cyframi rzymskimi (fot. 6, 7). Jeszcze inne znaki to oznaczenia geometryczne – w formie trójkątów (często umieszczonych przy linii), kwadratów, prostokątów, półkoli, „półksiężyców” (fot. 8), kółek oraz o innych, często fantazyjnych kształtach. Zdarzało się, że cieśla wprowadzał własny system oznaczeń, wymykający się z opisywanej systematyki (fot. 9).

c Fot. 7. To również ślady dłuta

c Fot. 8. Oznaczenia ciesielskie w formie półksiężyców

Le Hire, „Maniere de numeroter les bois” – 1702, s. 195

12

ustalono, że „N” oznaczało „50”, a X uzupełnione kreską na górze i na dole – „100”). Czasami stosowano uproszczenia, łącząc niektóre cyfry rzymskie – np. zamiast „XX”, wykonywano jedną kreskę z dwoma poprzecznymi nacięciami, „XXXV” – to „V” rzymskie z trzema nacięciami na jednym wydłużonym ramieniu znaku (fot. 4). W Belgii i we Francji dość często spotyka się numerację opartą o formy nawiązują-

Dachy 4/2010



KO N S T R U KCJE

c Fot. 9. Wymyślony przez cieślę własny system oznaczeń

c Fot. 10. Podwójne oznakowanie na jednym elemencie

W Belgi stwierdzono jeden przypadek wykorzystania do oznaczeń liter alfabetu łacińskiego (w kościele w Ceroux-Mousty, XIII w.) oraz pojedyncze przypadki użycia cyfr arabskich na terenie Francji, Belgii i Anglii. W Polsce w konstrukcjach zbudowanych przed XIX w. nie stwierdziliśmy w badanych obiektach takich oznaczeń. Występuje kilka metod numeracji elementów konstrukcji więźby. Dwie z nich są często spotykane – ciągła, w której kolejnym elementom nadaje się rosnącą numerację oraz osobna dla wiązarów pełnych i niepełnych. Występujące na poddaszach wzmocnienia podłużne (np. ramy stolcowe) mogą posiadać odrębną numerację. Zdarza się także, że stolce w ramach stolcowych lub inne elementy (np. krokiew w wiązarze pełnym) posiadają podwójną numerację (w jednej płaszczyźnie przekroju odpowiadającą danemu wiązarowi pełnemu, w drugiej płaszczyźnie przekroju jest to kolejny numer elementu, licząc od początku konstrukcji) (fot. 10).

Powszechnie stosowane jest wyraźne oznaczenie strony konstrukcji (strona prawa – lewa), poprzez jedno lub dwa skośne nacięcia (zarysowania), występujące jako część znaku lub umieszczone obok niego, ewentualne jako zróżnicowanie formy oznaczeń. We Francji i Belgii nazywają się one „contremarques” i są stosowane od początku XIII w.5 (fot. 11, 12, 13). Analiza formy, sposobu wykonania, układu i kompletności znaków ciesielskich umożliwia doczytanie ważnych informacji dotyczących badanej konstrukcji. Na tej podstawie można wyciągnąć wnioski o kompletności i jednorodności więźby dachowej (wykonanej np. w jednym czasie przez jeden zespół ciesielski) oraz o fazach budowy lub wprowadzanych do ustroju zmianach. Pęknięcia powierzchni drewna przebiegające przez znak mogą świadczyć o użyciu do budowy drewna nie wysuszonego, a więc świeżo pozyskanego ze ścinki. W czasie prac remontowych znaki ciesielskie znajdujące się przy końcówkach belek wiązarowych i krokwi często są zasłaniane (np. przez wzmocnienia – nadbitki), zacierane (poprzez ociosywanie uszkodzonych powierzchni drewna), niszczone (odcinanie i wymiana części elementów). Dlatego warto przypomnieć, że nie powinno podejmować się działań naprawczych, które mogą trwale uszkodzić lub zniszczyć powierzchnie drewna, bez przeprowadzenia wcześniej dokładnego rozpoznania konstrukcji i udokumentowaniu istniejących tam ciesielskich znaków montażowych.

c Fot. 14. Wycięty fragment więźby z historycznym oznakowaniem

5

c Fot. 11

c Fot. 12

c Fot. 13

Natomiast w przypadku usuwania fragmentów drewna z oznaczeniami, powinno się je zachowywać w celu dokumentacji (fot. 14).

mgr inż. arch. Dominik Mączyński Krajowy Ośrodek Badań Dokumentacji Zabytków Zdjęcia: Autor

Hoffsummer Patrick, „Les charpentes du XIe au XIXe siecle, typologie et evolution en France du Nord et en Belgique”, Monum, Editions du patrimoine, Paris 2002, s. 66

14

Dachy 4/2010



Ł U P E K N AT UR A LN Y

Łupek naturalny Krycie łukowe Łupek naturalny to znane już w Polsce pokrycie dachowe, które zdobywa coraz więcej zwolenników. Po długim okresie zapomnienia zostało ono przed 12 laty na nowo wprowadzone na trudny rynek pokryć dachowych przez firmę Rustico. Od tego czasu łupek zdobył sobie pewne miejsce na polskich dachach.

zablon łukowy to jeden z częściej stosowanych przez dekarzy i inwestorów format łupkowych płytek. Technika krycia tym szablonem pochodzi ze środkowych Niemiec, stąd też jego inna nazwa – krycie niemieckie. Zaletą tego stylu krycia jest możliwość podkreślenia wyobleń i załamań na powierzchni dachu. Łączenie jednej połaci dachowej z drugą poprzez miękkie kosze, wykonane z odpowiednio przyciętych płytek umożliwia szczelne krycie trudnych miejsc na dachu, które w ten sposób stają się jego ozdobą. Opisywany szablon wymaga wykonania na dachu pełnego deskowania. Deski użyte do tego celu muszą być odpowiednio suche i dodatkowo przykryte folią lub papą. W przygotowaniu dachu pod szablon łukowy ważne jest również przybicie krokwi w rozstawie co 60 cm, co pozwoli wyeliminować klawiszowanie desek podczas mocowania łupka. Dobrze wykonane deskowanie i wysokiej jakości materiał gwarantują idealnie równą, gładką połać,

a przez to wyjątkową estetykę wykonanych robót. Technika krycia szablonem łukowym wymaga od dekarza precyzji i doświadczenia, gdyż odpowiednio ułożone pod kątem płytki muszą się równo schodzić na płaszczyźnie dachu. Bardzo ważne – jeśli nie najważniejsze jest wykonanie okapu z surowego kamienia. Właściwie wykonany okap oraz pierwsze płytki gwarantują szczelność tego elementu dachu, a tym samym podkreślają walory estetyczne samego łupka oraz kunsztu dekarza. Źle wykonany okap i tym samym złe rozmierzenie położenia pierwszych

karza bezpośrednio na dachu. Należy zwrócić jednak uwagę, że sposób obróbki krawędzi dachu będzie się zmieniał ze względu na kąt nachylenia połaci dachu.

kamieni powoduje w konsekwencji „uciekanie” linii rzędów na całym dachu. Oczywiście zdarzają się dekarze, którzy ze względu na brak umiejętności i fachowej wiedzy nie wykonują pasa okapowego z kamienia surowego, co z pewnością obniża koszty zakupu materiału, lecz w konsekwencji może przysporzyć wielu problemów przy układaniu, a dach wiele straci na swoim wyglądzie.

16

Również wykończenie kalenicy i krawędzi dachu wymaga użycia surowych kamieni, które są obrabiane przez de-

Dachy 4/2010

W stylu łukowym na połaci dachowej najczęściej układa się płytki o wymiarach 25 × 25 cm i 30 × 30 cm, mniejszy format 20 × 20 cm stosuje się na kominy i estetyczne obłożenie deski wiatrowej czy zarynnowej lub ściany pionowej. Należy również wiedzieć, że w przypadku tego sposobu krycia płytki dzieli się na prawe i lewe. Tylko odpowiednie użycie obu z nich stanowi gwarancję wykonania dachu zgodnie ze sztuką dekarską. Oczywiście zdarzają się producenci, którzy chcąc zmniejszyć koszty, nie oferują już szablonów prawych i lewych, lecz jednakowe. Zmniejsza to atrakcyjność tego


Ł UPEK NATUR ALNY

sposobu krycia, a przy złym dobraniu kąta nachylenia rzędów woda opadowa będzie się przelewać po krawędzi łupka, zamiast wykapywać (urywać się) na „kapinosie”, jak to ma miejsce przy płytkach prawych i lewych. Choć łupek to naturalny kamień i mogłoby się wydawać, że jest to wyjątkowo ciężkie pokrycie, to jednak tak nie jest. W zależności od złoża płytki mają grubość od 0,4 do 0,8 mm, a waga 1 m2 wynosi od 26 do 32 kg. Ilość sztuk na m2 uzależniona jest od formatu stosowanych kamieni, a przede wszystkim od kąta nachylenia dachu.

Szablon łukowy może być stosowany zarówno w architekturze budynków jednorodzinnych, jak i obiektach zabytkowych czy sakralnych. Minimalny kąt nachylenia dla tego szablonu wynosi 25 stopni, jednak im kąt ten jest większy, tym dach szczelniejszy, a łupek staje się bardziej widoczny. Jeśli na dachu występują miejsca o nachyleniu mniejszym niż 25 stopni, wówczas należy zastosować dodatkowe zabezpieczenia na niższej płaszczyźnie dachu – deskowanie z papą czy FWK z zaklejonymi zakładami – aby wykluczyć możliwość podciekania. Wówczas łupek stanowi jedynie ozdobę budynku, nie pełniąc funkcji zabezpieczającej przed opadami. Najczęściej stosowanym kolorem w przypadku szablonu łukowego jest kolor ciemnografitowy. Doskonale komponuje się on z różnego rodzaju elewacjami z kamienia naturalnego, jak i kolorowymi tynkami. Montując łupek należy pamiętać, że jest to materiał szlachetny, trwały i długowieczny. Warto więc zapewnić mu od-

powiednie towarzystwo – specjalne miedziane lub cynkowane ogniowo gwoździe do mocowania, obróbki i orynnowanie z miedzi lub tytancynku.

Na podstawie materiałów firmy Rustico www.rustico.pl

Enke – wyznacza jakość od 1924 roku Enkopur

®

Enkolit ®

Jednokomponentowa srebrno-szara, płynna folia tworzywowa, wodoszczelna do najdrobniejszego detalu niki Pojem 4 kg,

kg 12,5

g i 25 k

Samosieciująca, aplikowana

Klej na bazie bitumicznej do obróbek blacharskich na zimno

Zalety klejenia Sprawdzona, w ponad 40-letniej praktyce,

na zimno mieszanka prepolimerowa PUR Odporna na warunki atmosferyczne bez dodatkowej

niezawodna i funkcjonalna metoda klejenia Bezproblemowe wykonanie dylatacji

powłoki ochronnej Posiadająca doskonałe właściwości paroprzepuszczalne Trwale elastyczna, pokrywająca rysy

obróbek blacharskich Oszczędność czasu

Po aplikacji uzyskuje natychmiastową odporność na opady Doskonała do uszczelnienia systemów odwodnieniowych, przepustów dachowych oraz dachów płaskich i o małym spadku Posiada świadectwa ETA (Europejska Aprobata Techniczna) Jakość sprawdzona w praktyce przez wiele lat Dowiedz się więcej tel.: 0513 078 430 Bogusław Ziółkiewicz Doradca Techniczny – Specjalista d\s Szkoleń Enke – Werk Johannes Enke GmbH & Co.KG Hamburger Str. 16 40221 Dusseldorf

Biuro Katowice: 40-524 Katowice ul.Kościuszki 173 skr. poczt. 2118 tel. kom. 513078430, tel\fax: (033) 8105014, fax: (032) 2091206

e-mail: enke@enke.pl

www: www.enke.pl


P O K R YC I A Z DACHÓW E K

Męka wyboru – jakie pokrycie dachowe na jaki dach, cz. 2 Potrzeba dachu na głową to jedna z podstawowych potrzeb człowieka. Jednak dach będący tylko ochroną przed deszczem i śniegiem to dzisiaj o wiele za mało. Współczesna „piąta elewacja” musi spełnić więcej zadań.

Dachówka ceramiczna – od ekskluzywności do masówki? Jeśli chodzi o wygląd, kształty, powierzchnie, kolory i możliwości krycia, to mimo wszystko czołowym produktem pozostaje dachówka ceramiczna. Tu możliwe jest niemal wszystko (jeśli tylko inwestor dysponuje wystarczającą ilością środków finansowych). Liczba kształtów i kolorów jest ogromna, podobnie dużo jest rodzajów nawierzchni. Niemal wszyscy producenci oferują naturalnie czerwone dachówki zwykłe, angoby i glazury. Możliwość kombinowania kolorów i kształtów pozwala na układanie dachówek w określone wzory, logotypy czy wręcz napisy.

c Zniszczony dach w czeskiej Pradze

18

W zależności od modelu, dachówki można różnie układać. Dachówki standardowe, jak marsylki, z podwójną muldą, rzymskie układa się zwykle tak, aby ich podłużne krawędzie leżały w jednej linii, niekiedy z przesunięciem, za to esówki można układać do czoła lub ze ścięciem, karpiówki również mają co najmniej trzy sposoby układania. Do tego dochodzą liczne rozwiązania koszy: kosze pogłębione, przewiązane i in.

Rozmiary Mimo że współczesne dachówki cementowe są alternatywą dla ceramicznych, to jednak osobiście nie znam żadnego zamku czy pałacu pokrytego dachówką cementową. Podobnie do układania na własnych domach mistrzowie dekarscy najczęściej wybierają dachówkę ceramiczną lub ewentualnie łupek. Zresztą chcąc utrzymać historyczny charakter niektórych miejsc władze miejskie czy konserwatorzy zabytków także narzucają inwestorom użycie dachówek ceramicznych, nieraz określonego kształtu i koloru. Ja sam przed ok. 20 laty kryłem dach w starej dzielnicy Essen i musiałem to zrobić tradycyjnym sposobem, tj. esówkami z zastosowaniem kępków słomy. Było to pouczające doświadczenie, mające wiele wspólnego ze starą sztuką dekarską. Liczba dachówek przypadających na 1 m2 dachy waha się od 42 do 6 sztuk, w zależności od modelu i sposobu krycia. Wielkoformatowe dachówki ceramiczne dzięki szybszemu układaniu i zmniejszonych kosztach pracy mają konkurować z cementowymi i odebrać im część udziałów, np. w rynku mieszDachy 4/2010

kaniowym. Ale ciężar także odgrywa pewną rolę, jeśli weźmie się pod uwagę, jak mocno pokrycie obciąża więźbę i cały budynek. Pokrycia ułożone z dachówek wielkoformatowych i tak są droższe niż z cementowych, ale za to wyraźnie korzystniejsze cenowo od dachówek „drobnoformatowych”. Dla porównania – ile sztuk dachówek potrzeba na 1 m2 dachu: z standardowe dachówki: ok. 10-42 szt., z dachówki wielkoformatowe: ok. 6–8 szt., z dachówki cementowe: ok. 10 szt. Średnie ceny pokrycia z dachówek 1 m2 dachu w Północnej Nadrenii-Westfalii (Niemcy) wynoszą: z standardowe dachówki: ok. 23,00 €, z dachówki wielkoformatowe: ok. 17,00 €, z dachówki cementowe: ok. 15,00 €. Do powyższych cen doliczyć należy jeszcze koszt łat i kontrłat, folii, ocieplenia, dachówek kształtowych i akcesoriów, docięcia itd. W przypadku dachówek wielkoformatowych warto zauważyć, że ich wymaganą nośność dla obciążenia śniegiem zapewni dopiero wzmocnione łacenie lub deskowanie. Podwyższone obciążenia mogą także wynikać z różnych elementów znajdujących się na dachu: lukarn, płotków przeciwśniegowych, baterii słonecznych czy instalacji fotowoltaicznych.

Wygląd Jak już wspomniałem, dachówki ceramiczne uwodzą mnogością modeli, powierzchni, kształtów i sposobów układania. Podobnie jest także z rozwiązaniami detali – plastyczności gliny dowodzą licz-


POKRYCIA Z DACH ÓWEK ne ceramiczne ozdoby prezentowane na różnych targach budowlanych. Dekarze mają do dyspozycji cały wybór dachówek kształtowych: gąsiorów, okapowych, szczytowych, antenowych itd. Tym samym można mieć całe pokrycie dachowe wykonane z tego samego materiału (poza nielicznymi elementami, jak okna dachowe).

Poprawne układanie Według producentów, najniższy zalecany kąt pochylenia dachu, na którym można układać pokrycie dachówkowe, wynosi od 22 do 40° – w zależności od modelu i sposobu układania. Niektórzy producenci gwarantują zachowanie mrozoodporności swoich wyrobów i szczelność pokrycia już od 10°. Jest to możliwe dzięki „labiryntom” głębokich zamków poprzecznych i podłużnych, którymi odpływa woda. Szczelne zamki nie zwalniają jednak od stosowania dodatkowych zabezpieczeń na poziomie pokrycia wstępnego. Często słyszę opinię, jakoby takie układanie nie wymagało wspomnianych dodat-

f Karpiówki i dachówki zakładkowe w niebieskiej glazurze – szlachetny wygląd, ale i niebezpieczeństwo: śnieg i lód łatwiej się zsuną

kowych środków zabezpieczających. Jest to opinia całkowicie błędna! Informacje producentów dotyczą wyłącznie funkcjonalności pokrycia z dachówek, a nie całego dachu i bynajmniej nie zwalniają z obowiązku stosowania się do Wytycznych Niemieckiego Związku Dekarzy. Zgodnie z nimi, krycie dachu pochylonego pod kątem mniejszym niż najniższy

zalecany jest dopuszczalne, ale tylko przy stosowaniu specjalnych zabezpieczeń w postaci FWK, membrany czy deskowania z membraną lub papą.

Uwaga – naruszenie zasad! Wbrew regułom techniki niektórzy producenci promują układanie dachówek bez ich wentylacji, tj. bez kontrłat. Z kry-


P O K R YC I A Z DACHÓW E K konanie wszystkich detali z tego samego materiału co pokrycie, nadając dachowi wysokich wartości estetycznych. Inwestor, projektant i dekarz powinni być świadomi faktu, że decydujące znaczenie dla trwałości dachu ma nie tylko sam wybór pokrycia. Przyczyny przedwczesnej degradacji dachu leżą głębiej.

Literatura:

c Uwaga! Obciążenie konstrukcji oknami i panelami fotowoltaicznymi oznacza wystawienie dachu na dodatkową próbę podczas burz i śnieżyc

„Wärme und Feuchteschutz“, prof. dr. inż. K-W. Liersch, Der Dachdeckermeister 2/98, Kleffmann-Verlag, Bochum; „So wird das Alte wieder neu“, Gaston Lemme, Das Dachdeckerhandwerk 11/98, R. Müller Verlagsges., Köln; Podręcznik „Geneigte Dächer“, Braas Dachsysteme GmbH, Oberursel Informacje producentów: Braas Dachsysteme GmbH & Co, Oberursel; Dachziegelwerke Nelskamp GmbH, Schermbeck

ciem takim spotkałem się już niejednokrotnie na dachach. Takie układanie może sprawić, że stanie się ono powodem kłopotów wszystkich uczestników procesu budowlanego: projektant i inwestor będą musieli dokonywać napraw dachu, a wykonawca będzie miał problem z odbiorem prac. Przy układaniu dachówek bez kontrłat można się też spodziewać szkód poniżej dachu, także w pomieszczeniach mieszkalnych.

Podsumowanie Dachówki w ciągu ostatnich 70 lat cementowe zdobyły sobie bardzo pokaźne udziały w rynku i zasłużyły sobie na to, aby uważać je za pokrycie nie gorsze

c Dachówki ceramiczne to jeden z czynników znacznie wpływających na obraz naszego otoczenia. Na zdjęciu dachówka angobowana – mimo lokalizacji w pobliżu drzew nieznacznie porośnięta mchem

c Pokrycie z cementowych esówek

niż dachówki ceramiczne. Nad wyrobami z gliny górują pod względem ekonomicznym – są od nich tańsze. Dla świadomych wyborów ekologicznych ważny może być fakt łatwiejszego recyklingu dachówek cementowych. Kolejnymi pozytywnymi cechami produktów z cementu są odporność na złamanie i na mróz. W porównaniu z cementowymi dachówki ceramiczne mają większy wybór modeli, przeważnie wyglądają także nieco bardziej elegancko, ale mają też swoją cenę. Wyroby ceramiczne umożliwiają dekarzowi wy-

20

Dachy 4/2010

„Das Dach - Regelfunktionen, Gestaltung, Beanspruchungen“, bauzeitung 10/95, Verlag für das Bauwesen GmbH, Berlin; „Fälle aus der Praxis“, Das Dachdeckerhandwerk 14/97, Müller-Verlag, Köln; „Regelgerechte Bauausführung im Dachdeckerhandwerk (Nachschlagewerk)“, WEKA Baufachverlage GmbH, Augsburg

Jürgen Lech Certyfikowany rzeczoznawca Essen/Idstein, Coswig Niemcy Zdjęcia: Jürgen Lech



B L AC HY DACHOW E

Remont dachu i montaż instalacji solarnej Sielsko położony zajazd powstał przed laty. Od tamtej pory nie był remontowany zarówno on sam, jak i dach. A czas pozostawił na nim wyraźne ślady… „Jeśli remont dachu, to od razu i panele solarne, i instalacja fotowoltaiczna” – postanowił właściciel obiektu.

ach, mimo że szczelny i funkcjonalny, specjalnego uroku zajazdowi nie dodawał. A wygląd w branży hotelarskiej ma znaczenie. Właściciel zdecydował się więc na jego remont. Przy okazji postanowił zamontować na dachu instalację solarną i w ten sposób oszczędzić na kosztach energii. Przy podejmowaniu decyzji o montażu wspomnianej instalacji znaczenie miał też wizerunek położonego wśród owocowych sadów i zielonych łąk obiektu – estetycznego, przytulnego budynku przyjaznego środowisku, zachęcającego do dłuższego pobytu.

Systemowe pokrycie i wsporniki

Na pokrycie dachu i niewielkim nachyleniu 13° wybrane zostały dachówki stalowe z posypką Isola Powertekk. Za lekkim, małoformatowym pokryciem przemawiała także konstrukcja więźby dachowej. Kształt pokrycia imitujący dachówkę ceramiczną oraz matowoczarna posypka perfekcyjnie podkreślały charakter budynku. Efektu tego nie mogły zepsuć wsporniki pod panele solarne. Dekarz, który miał zająć się dachem, poradził inwestorowi, aby zastosował on system wsporników do instalacji solarnych firmy Isola. Wsporniki zostały zaprojektowane specjalnie do pokrycia i idealnie integrują się z dachem, nie zaburzając jego estetyki. W dodatku są one bardzo łatwe w montażu.

22

c Układanie pokrycia. Widoczne zamontowane wsporniki pod podłużne profile

c Systemowy wspornik z bliska

Dachy 4/2010


BL ACH Y DACHOWE

c Wsporniki, profile i poprzeczne łaty, na których zostały ułożone ogniwa solarne

wych na rynku i przyczynia się do zachowania niezmiennego kształtu w każdych warunkach.

Szybkie i pewne krycie Po usunięciu starego pokrycia z płyt azbestowo-cementowych dach został od nowa ocieplony i ołacony. Dzięki poręcznemu formatowi poszczególnych arkuszy Powertekka, mocowanych do łat pneumatyczną gwoździarką krycie północnej połaci trwało bardzo krótko. I to mimo wywietrzników i okien dachowych. W międzyczasie po stronie południowej zamontowane zostały elementy systemu wsporników. Ich szybkie mocowanie

b it

u

m

544 m2

EN

g/

Isola jako jedyny producent małoformatowych blach dachówkopodobnych oferuje kompletny system wsporników do instalacji solarnych. Wysokość wsporników oraz ich rozstaw można dowolnie regulować. Niewielka wysokość montażu i optymalne rozłożenie ciężaru gwarantują nie tylko elegancki wygląd, lecz zapewniają także bezpieczeństwo. Dzięki kamiennej posypce Powertekk do złudzenia przypomina dachówkę ceramiczną; posypka ponadto dodatkowo podwyższa sztywności i wytrzymałość materiału. Grubość stalowego rdzenia wynosi 0,5 mm, co czyni z Powertekka jedną z najgrubszych dachówek stalo-

c Południowa połać dachu z częściowo ułożonymi panelami

1.3 0 0

i możliwość dowolnego rozmieszczenia pozwoliły na optymalne dopasowanie instalacji solarnej. Po ułożeniu pokrycia dekarze zamontowali perforowane kątowniki. Do tych profili przymocowane zostały następnie elementy instalacji solarnej i fotowoltaicznej. Zajazd zyskał nowy dach, właściciel zaoszczędzi na wydatkach na energię, a obiekt stał się jeszcze jedną ozdobą zielonej okolicy.

Na podstawie materiałów firmy Isola


N AR Z Ę D Z I A

Precyzja, wydajność i szybkość Gwoździarki Bosch Jedną z nowości w segmencie narzędzi do obróbki drewna są profesjonalne gwoździarki pneumatyczne firmy Bosch. Gwarantują one szybkie i efektywne wbijanie gwoździ oraz szybkie ich usuwanie – dzięki systemowi beznarzędziowemu. Natomiast innowacyjne rozwiązanie – Full Force Technology – sprawia, że narzędzia zwiększają swoją moc i stają się jeszcze bardziej wydajne. Gwoździarki W najnowszej serii elektronarzędzi znalazło się pięć gwoździarek, stosowanych w ciesielstwie oraz w budowie drewnianych konstrukcji ramowych. Dwa narzędzia przeznaczone są do wbijania gwoździ: GSN 90-21 RK Professional (do gwoździ łączonych tworzywem sztucznym) oraz GSN 90-34 DK Professional (do gwoździ łączonych papierem). Oba narzędzia przystosowane są do wbijania gwoździ o długości od 50 do 90 mm i średnicy między 2,8–3,8 mm.

Sztyfciarki Kolejne narzędzia służą do mocowania. Są to: sztyfciarka GSK 64 Professional, którą stosuje się do prac związanych z wykańczaniem wnętrz oraz sztyfciarka GSK 50 Professional. Do tego typu narzędzi używa się gwoździ sztyftowych o maksymalnej długości 50 mm i średnicy 1,2 mm. Wśród nowości znalazł się

również zszywacz GTK 40 Professional stosowany do mebli, tapicerek i okien. Sztyfty mogą mieć długość między 25 a 64 mm oraz średnicę 1,6 mm.

Pełna moc i ochrona drewna Wszystkie elektronarzędzia wyposażone zostały w innowacyjną technologię Full Force, która pozwala na zwiększenie mocy, i w rezultacie bardziej wydajną pracę. System ten wykorzystuje pełen obieg powietrza w celu zwiększenia tempa pracy. Zastosowanie rozwiązania nowego systemu zaworów pozwoliło na zmniejszenie wymiarów komory ciśnieniowej bez obniżania siły mocowania, co umożliwiło kompaktową konstrukcję narzędzia i pozwoliło uniknąć strat energii. Dzięki tym rozwiązaniom gwoździe wbijane są bardzo precyzyjnie nawet przy dużej częstotliwości strzałów. Dodatkowo modele GSN 90-34 DK Professional, GSK 64 Professional, GSK 50

Professional oraz GTK 40 Professional posiadają nowy system Wood Protection, który chroni drewno. Natomiast mechanizm wyzwalania strzału blokuje się automatycznie, gdy magazynek jest pusty, co zapobiega uszkodzeniu materiału przez trzpień. Ponadto na wszystkie urządzenia można nałożyć specjalną gumową nasadkę ochronną, która redukuje negatywne skutki kontaktu narzędzia z materiałem. Efektywność gwoździarki podnosi beznarzędziowy system szybkiego usuwania gwoździ zablokowanych w urządzeniu, a smukła sylwetka zapewnia doskonałą widoczność punktu mocowania. Zastosowanie takiego rozwiązania gwarantuje bardzo precyzyjne rozmieszczenie gwoździ i zszywek.

Na podstawie materiałów firmy Robert Bosch Sp. z o.o.

c Nowe, kompaktowe gwoździarki pneumatyczne firmy Bosch

24

c Nowe gwoździarki GST 150 CE/BCE Professional firmy Bosch są stworzone dla trudnych i długotrwałych prac

Dachy 4/2010


Dachy i rynny ze Szwecji

PLANNJA SIBA JEST NA CO 212#64<'ã

1F TQMW UVCYKCO[ PC LCMQıä PCU\[EJ RTQFWMVÏY &\KöMK ĜCVYGOW OQPVCŏQYK KEJ KPUVCNCELC LGUV U\[DMC K PKGUMQORNKMQYCPC %GPKO[ TÏŏPQTQFPQıä FNCVGIQ QHGTWLGO[ UVCNQYG K CNWOKPKQYG TQ\YKâ\CPKC Y YKGNW MQNQTCEJ )YCTCPVWLGO[ VTYCĜQıä K LCMQıä PCU\[EJ T[PKGP URTCYF\QPG RQFE\CU UTQIKEJ \KO /KGT\[O[ Y[UQMQ 5KöICL RQ FCEJ[ K T[PP[ \G 5\YGELK www.plannja.com.pl


KO N S T R U KCJE

Lukarna wole oko, cz. 4 Wole oko z twardym koszem – metoda wykreślna, odc. 3 To już ostatni odcinek naszej serii. Wykonany do tej pory zakres prac, czyli widok z przodu oraz z boku lukarny wole oko, umożliwia realizację końcowego etapu prac. Będzie on polegał na wyznaczeniu geometrii krążyn oraz deski koszowej. Do tego celu niezbędnym będzie poznanie metod oraz narzędzi do wymiarowania rysunków technicznych.

Krążyny – geometria

Prace rozpoczynamy od otwarcia rysunku etap2B, a następnie jego zapisu pod nową nazwą etap3A (1 plik → 1 rysunek → 4 zapisz jako). Kolejnym krokiem będzie przygotowanie rysunku do dalszych prac, czyli wyłączenie wszystkich innych warstw z wyjątkiem: dach, lukarna oraz wymiary. Aby zachować zgodność między rysunkami widoków z przodu oraz z boku, konieczne jest uzupełnienie widoku z przodu o linię grzbietu lukarny. Między punktami 10 oraz 103 przebiega linia grzbietu, narysujemy ją na warstwie lukarna. Utworzymy również nową warstwę: linia pomocnicza-krążyna (rys. 1) i ustawiamy ją jako bieżącą.

Wszystkie rysunki zamieszczone w artykule wykonano w bezpłatnym programie D-CAD L/V firmy Dietrich’s. Program ten to dwuwymiarowe narzędzie CAD, które może służyć zarówno do edycji dokumentacji rysunkowej przygotowanej przez systemy trójwymiarowe, jak również może być całkowicie niezależnym narzędziem do robienia rysunków. Program jest prosty i przyjazny w obsłudze nawet dla początkujących użytkowników. D-CAD pracuje w środowisku Windows, poczynając od wersji Windows 98, skończywszy na Windows XP, Vista oraz Windows 7. Nie potrzebuje szczególnych wymogów w zakresie sprzętu komputerowego. Program można pobrać z internetu, ze strony firmy Dietrich’s 3D CAD/CAM pod adresem: www.dietrichs.com/polski/serwis/pobierz.

101, jako drugi 102. W oknie Wybierz punkty wpisujemy stały rozstaw: 0,7 m oraz ustawiamy opcje rozłóż – koniec (rys. 2).

c Rys. 2

c Rys. 1

Teraz zajmiemy się rozstawem krążyn. Od strony wykonania konstrukcji lukarny najwygodniej jest przyjąć stały rozstaw krążyn, mierzony wzdłuż linii grzbietu lukarny, w naszym przypadku będzie to 0,7 m (rys. 3). Położenie krążyn wyznaczymy za pomocą punktów pomocniczych. Wybieramy komendę 2 rysuj → 2 punkty → 2 rozłóż, jako pierwszy wskazujemy punkt

26

Nowe punkty opisujemy odpowiednio K110 oraz K2-10 (rys. 3). Przez nowe punkty kreślimy pionowe linie, będą one reprezentowały krążyny K1 oraz K2. Podpowiedź: zamiast rysować, wygodniej jest skopiować dwa razy pionową linię deski czołowej. Linie krążyn są za długie i wystają poniżej połaci. Przytniemy je komendą 3 edycja → 5 przytnij, elementem granicznym jest linia połaci. Po wskazaniu końców linii krążyn poniżej połaci, linie zostaną docięte; nowe punkty oznaczamy odpowiednio K1-20 oraz K2-20. Na widoku z boku mamy już gotowe krążyny. Teraz wyznaczymy połoDachy 4/2010

żenie i gabaryty krążyn na widoku z przodu (rys. 3). Ustawiamy jako bieżącą warstwę linia pomocnicza-krążyna. Z punktu K1-20 kreślimy poziomą linię do przecięcia z linią kosza i oznaczamy punkt K1-21. Drugą linię pomocniczą kreślimy z punktu K110 do przecięcia z linią grzbietu lukarny; nowy punkt otrzymuje oznaczenie K1-11 (rys. 3). W kolejnym etapie prac wykorzystamy jedną z podstawowych zasad obowiązujących przy budowie lukarny wole oko z twardym koszem. Kształt wszystkich krążyn jest jednakowy, a poszczególne krążyny różnią się jedynie wysokością. Dlatego możemy wykorzystać kształt deski czołowej i na jej podstawie zbudować kolejne krążyny. Kopiujemy deskę czołową (rys. 4), jako punkt bazowy wybierając punkt 10, punktem docelowym będzie najwyższy punkt krążyny K1-11. Łuki krążyny są zbyt długie, wystają poza kosz, dlatego należy je dociąć do linii kosza. Po wykonaniu tej operacji pierwsza krążyna K1 jest gotowa. Wykonanie kolejnej krążyny K2 będzie stanowiło zadanie do samodzielnego wykonania.


KONS TRUKCJ E Wymiarowanie rysunku

W rysunku technicznym linie wymiarowe stanowią kluczowy element obok treści rysunku. Dzięki nim można przenieść treść rysunku na rzeczywiste obiekty. Przed przystąpieniem do wymiarowania czegokolwiek dobrze jest poznać podstawowe sposoby wymiarowania i ich zastosowanie. W budownictwie wymiaruje się wielkości liniowe, kątowe, promienie i średnice. Wśród wymiarów liniowych należy wyróżnić wymiary od bazy oraz szeregowe. Wymiary od bazy posiadają punkt początkowy, od którego odmierzane są wszystkie odległości. Z kolei wymiar szeregowy podaje bezpośrednie odległości między punktami na linii wymiarowej. Programy CAD zawsze mają do dyspozycji cały szereg funkcji wymiarowych, z których za każdym razem możemy wybrać tą, która nam odpowiada. Standardowo przy wymiarowaniu odcinków mamy do wyboru wymiarowanie poziome, pionowe i ukośne dla odcinków, które są pod kątem. Wszystkie funkcje, które dotyczą wymiarowania znajdują się w menu w sekcji wymiary. Wymiarowanie konstrukcji rozpoczniemy od definicji własnego stylu wymiarowego. Styl wymiarowania określa wygląd linii wymiarowej: czcionkę, jednostkę oraz dokładność wymiaru, itd. Komenda 5 wymiary → 1 styl wymiarowania otwiera okno Styl wymiarowania do definicji i zarządzania stylami wymiarowania. Stwórzmy teraz nowy styl wymiarowania. Naciskamy przycisk NOWY, następnie w polu nazwa wpisujemy naszą nazwę D-wymiary, wielkość czcionki ustawiamy na 0,0015. Aby wymiarować według nowego stylu, należy ustawić go jak „bieżący”. Po prawej stronie przy nazwie Dwymiary stawiamy „ptaszka”. Funkcje wymiarowania są bardzo ważne, dlatego powinny być systematycznie używane.

c Rys. 3

c Rys. 4

celu wykorzystamy funkcję wymiarowania 5 wymiary → 2 wymiary → 8 ukośnie od bazy. Wymiarowanie rozpoczniemy od najwyższego punktu deski koszowej 102 przyjmując go jako punkt bazowy, następnie wskazujemy kolejne punkty na desce koszowej, kończąc na punkcie 01. Prawym przyciskiem myszy kończymy wymiarowanie i wykazujemy położenie linii wymiarowej (rys. 5). Widok prostopadły do połaci narysujemy poniżej widoku z przodu (rys. 6), umożliwi to nam wykorzystanie istniejących pionowych linii pomocniczych oraz klarowny przegląd zależności między punktami. Włączamy warstwę linie pomocnicze-pion 1 i zapisujemy ją jako bieżącą. Z punktu 0 po prawej stronie kreślimy pionową linię w dół o długości 1 m, wyznaczy ona położenie linii bazowej dla widoku prostopadłego do połaci. Następnie kopiu-

jemy ją 19 razy z odstępem 0,1 m. Teraz przeniesiemy rzeczywiste odległości między punktami kosza z widoku z boku na widok prostopadły. Utworzymy kolejną warstwę pomocniczą linie pomocniczepoziom 3 i zapisujemy ją jako bieżącą. Kreślimy poziomą linię między dolnymi końcami skrajnych linii – linia będzie wyznaczała najwyższy punkt deski koszowej (rys. 6). Za pomocą komendy 3 edycja → 4 kopiuj równolegle kopiujemy linię bazową w dół. Wartości odsunięcia pobieramy z linii wymiarowej na widoku z boku, czyli 92 odsunięcie 0,038; 82 odsunięcie 0,152; 72 odsunięcie 0,352; aż do 01 i wartości 2,165. Aby nie popełnić błędu, każda z linii otrzymuje oznaczenie zgodne z punktem na widoku z boku. Dodatkowo odległości między poziomymi liniami zostaną zwymiarowane wymiarem pionowym od bazy (rys. 6). Bezwzględ-

Deska koszowa – geometria Do wyznaczania geometrii deski koszowej konieczne będzie wykonanie widoku prostopadłego do połaci dachowej. Na początku pomierzymy odległości między punktami linii kosza (01, 12, 22 itd.) na widoku z boku (rys. 5). Do tego

c Rys. 5

Dachy 4/2010

27


KO N S T R U KCJE nie należy zachować zgodność wymiarową – jest to kluczowy etap prac oparty na pomiarach, dlatego nie wolno tu popełnić błędu. Pionowe linie pomocnicze musimy przedłużyć do linii oznaczonej 01 (rys. 7). Podobnie jak przy rysowaniu linii kosza na widoku z przodu, tak i tutaj należy wyznaczyć właściwe punkty przecięcia linii pionowych i poziomych, to znaczy linia od punktu 10 przecina się z linią od punktu 102. W punkcie przecięcia znaczymy punkt 104. Operację powtarzamy dla każdego z punktów. Jest to trudny etap pracy, operacja wymaga skupienia i łatwo o pomyłkę. Nowo powstałe punkty 14, 24, 34, itd. łączymy liniami od punktu do punktu (warstwa dach). Pracę kończymy zapisem pliku pod nową nazwą etap3B. W ten sposób powstał kształt zbliżony do dzwona. Jest to rzeczywisty kształt linii kosza w widoku prostopadłym do połaci (rys. 7).

Podsumowanie Na tym etapie prace projektowe zostały zakończone. Dalsze postępowanie uzależnione jest od stosowanej metody. Można wykonać szablony w skali 1:1 na papierze (wydruk na ploterze), a później nakleić na materiał i wyciąć żądany kształt. Można bezpośrednio przenosić kształt na materiał opierając się o system linii wymiarowych. Można również zamówić prefabrykaty z drewna klejonego. Efekt końcowy winien być taki sam – konstrukcja lukarny wole oko.

c Rys. 6

Literatura: 1. Hans-Jürgen Sterly, Horst Böttcher, Heino Walter, Ceramiczne pokrycia dachowe – szczegóły wykonawcze 2. Eberhard Schunck, Hans Jochen Oster, Rainer Barthel, Kurt Kießl, Atlas dachów – dachy spadziste 3. Der Zimmermann nr 1/2007 4. Der Zimmermann nr 6/1983

mgr inż. Piotr Leń Dietrich’s Polska p.len@dietrichs.com

c Rys. 7

28

Dachy 4/2010


OKNA DACH OWE

Pod bezpiecznym skrzydłem Okna dachowe Fakro Okna dachowe to specyficzne produkty, montowane w konstrukcji dachu, nad głowami użytkowników. A przecież na dachach czasem pracują ludzie. Dlatego okna muszą zapewniać bezpieczeństwo użytkowania oraz zabezpieczać przed łatwym wejściem do budynku.

irma Fakro zawsze produkowała bezpieczne okna dachowe. Potwierdza to 3 klasa bezpieczeństwa wg EN 13049 przyznana dla całego okna łącznie z szybą, określająca klasy bezpieczeństwa okien dachowych. Kominiarz, osoba odśnieżająca dach lub instalująca antenę nie wpadnie przez okno, nawet jeśli przypadkowo nadepnie na skrzydło. Daje to gwarancję bezpiecznego użytkowania budynku. Coraz częściej słyszy się o włamaniach do mieszkań i domów. Właściciele budynków inwestują w systemy antywłamanio-

we zabezpieczające stolarkę pionową, ale często zapominają o oknach dachowych, przez które również można się dostać do pomieszczenia. Dane statystyczne są niepokojące. Wskazują one, że włamań coraz częściej dokonuje się właśnie przez okna dachowe, czego potwierdzeniem są wydarzenia opisywane w mediach. Np. w lipcu 2008 r. mężczyzna ochrzczony przez media „człowiekiem – pająkiem” wchodził do mieszkań m.in. przez okna dachowe. W celu antywłamaniowego zabezpieczenia okien dachowych firma Fakro Innowacyjny system mocowania specjalnie wyprofilowanych zawiasów zapobiega pęknięciom drewna, wyrwaniu zawiasów i wepchnięciu skrzydła do środka

Metalowa listwa utrudniająca włamanie przy użyciu narzędzi Metalowy element wzmacniający zaryglowanie

wprowadziła więc nowatorski system wzmacniania konstrukcji okien dachowych topSafe. W skład systemu topSafe wchodzą: z innowacyjny system mocowania specjalnie wyprofilowanych zawiasów – zapobiega on pęknięciom drewna, wyrwaniu zawiasów i wepchnięciu skrzydła do środka. Jest to rozwiązanie kilkakrotnie wytrzymalsze od dotychczas znanych i stosowanych, z specjalnie wzmocniona konstrukcja okna i elementów ryglujących, z listwa metalowa utrudniająca włamanie przy pomocy narzędzi. Okna wykonane w systemie topSafe posiadają podwyższoną odporność na włamanie. Okna dachowego Fakro nie da się w łatwy sposób otworzyć, np. poprzez dynamiczne naciśnięcie nogą na górną, zewnętrzną część okna. Nie spowoduje to otwarcia skrzydła czy wyrwania zawiasów. Można spokojnie spać wiedząc, że w dachu zamontowane są najbezpieczniejsze okna dachowe, odporne nie tylko na każdą pogodę.

Na podstawie materiałów firmy Fakro

Dachy 4/2010

29


P O K R YC I A DACHÓWKOW E

Na całej połaci... dachówki Domy jednorodzinne mają coraz bardziej skomplikowane formy architektoniczne. Minęły już czasy domów–„kostek” z płaskim dachem. Dziś dach jest kolejną ozdobą domu i przybiera nieraz wymyślne kształty. Aby ułatwić realizację nawet najbardziej skomplikowanych projektów, firma Monier oferuje w swojej ofercie dachówki kształtowe.

o najczęściej spotykanych elementów połaci dachu należą lukarny, mansardy, kominy, okna dachowe czy kolektory słoneczne. Na pomysły architektów często krzywym okiem patrzą wykonawcy dachów. Realizacja śmiałych projektów wymaga użycia różnych materiałów budowlanych – nie tylko dachówek, ale także blachy i drewna. Nierzadko należy także docinać małe fragmenty dachówek, co sprawia trudności w ich zamocowaniu. Traci na tym sam projekt dachu, który staje się mniej jednolity i estetyczny. Zastosowanie odmiennych materiałów wpływa negatywnie także na właściwości ochronne dachu, sprzyjając powstawaniu nieszczelności. Rozwiązaniem tego problemu są dachówki kształ-

towe Braas, będące uzupełnieniem całościowego systemu dachowego tej marki.

Istotne detale W ofercie Braas dostępne są dachówki kalenicowe, stosowane do krycia kalenicy dachu pulpitowego – jednospadowego (nie ma tam możliwości zastosowania gąsiorów). Łącznie z dachówkami kalenicowo-szczytowymi umożliwiają one połączenie kalenicy ze szczytami (bocznymi krawędziami) dachu. Dachówka mansardowa umożliwia z kolei krycie załamań połaci dachu – mansard. Jej zastosowanie pozwala uniknąć obróbek blacharskich, dzięki czemu uzyskuje się jednorodność materiału użytego do pokrycia dachu. Dachówki mansardowe wykonywane

są na zamówienie pod konkretny kąt załamania połaci dachowej, określony w projekcie lub zmierzony na budowie. W przypadku wklęsłych załamań połaci dachu stosuje się produkowane na zamówienie dachówki kątowe. Dachówki mansardowe i kątowe dostępne są również jako szczytowe i połówkowe. Dachówki połówkowe ułatwiają prace dekarskie i pozwalają na dopasowanie szerokości pokrycia do detali dachu, które przecinają połać. Umożliwiają one także układanie dachówek przy narożach, koszach, kominach, oknach dachowych, kolektorach itp. Dzięki nim unika się konieczności stosowania małych, dociętych fragmentów dachówek. Prawidłowe połączenie dwóch naroży i kalenicy zapewnia łącznik gąsiorów: trójnik, a czterech naroży – czwórnik. Dachówki szczytowe służą natomiast do estetycznego zakończenia bocznych krawędzi dachu. Zastępują one wiatrownice wykonane z blachy. Dachówki kształtowe Braas pozwalają na wykonanie wszystkich detali architektonicznych dachu w jednolitej konwencji, eliminując konieczność zastosowania innych materiałów. Nie tylko ułatwiają pracę dekarzom, ale przede wszystkim podnoszą estetykę domu. Jako rozwiązanie systemowe są doskonale dopasowane do całości i tworzą szczelne i trwałe pokrycie na całej połaci dachu. Na podstawie materiałów firmy Monier

c Wybrane dachówki kształtowe Braas

30

Dachy 4/2010



N AR Z Ę D Z I A

Zgrzewanie gorącym powietrzem Posługiwanie się zgrzewarkami na gorące powietrze to chleb powszedni dla dekarzy, zwłaszcza tych pracujących na dachach płaskich. Tym ważniejsza jest więc umiejętność prawidłowej obsługi tych drogich urządzeń.

owłoki hydroizolacyjne są sprzedawane w pasmach szerokości ok. 2,5 m. Aby utworzyć z nich szczelne pokrycie, należy je ze sobą połączyć. Jedną z możliwości łączenia jest zgrzewanie gorącym powietrzem. Wykonuje się to zgrzewarkami ręcznymi lub automatami zgrzewającymi. Zgrzewarek ręcznych używa się do prac na mniejszych połaciach, do łączenia szwów i wykańczania detali jak narożniki czy połączenia z odpływami i świetlikami, a także do napraw. Praca z ręczną zgrzewarką jest pracochłonna, a jakość połączeń w dużym stopniu zależy od umiejętności i zręczności pracownika.

c Samojezdny automat zgrzewający Laron

O wiele bardziej oszczędna pod względem czasowym jest praca z automatem zgrzewającym. Jakość zgrzewów nim zrobionych nie ustępuje tym wykonanym ręcznie. Automatów używa się do łączenia długich szwów na większych obiektach.

Trzy decydujące parametry Powstanie trwałego i szczelnego szwu zgrzanego gorącym powietrzem zależy od trzech zasadniczych parametrów: – temperatury zgrzewania, – prędkości zgrzewania, – siły docisku. Przybliżone wartości tych parametrów podają producenci zgrzewarek lub materiałów hydroizolacyjnych. Te trzy wielkości zależą od warunków panujących w miejscu pracy, czyli temperatury zewnętrznej, wiatru, wilgotności powietrza, struktury podłoża itd., a także od rodzaju materiału i jego grubości. Z tego też powodu przed przystąpieniem do właściwego zgrzewania należy przeprowadzić próbę na kawałku materiału. Poprawność dobrania ustawień można sprawdzić przeprowadzając mechaniczny test zrywania. Ponieważ większość dachowych automatów zgrzewających posiada jednostronny system dociskowy, to podłoże musi mieć taką twardość, żeby możliwe było powstanie odpowiedniego oporu.

Błędy wykonawcze

c Rolka dociska do siebie splastyfikowane odcinki materiału hydroizolacyjnego

32

Gdy wykonawca źle dobierze wspomniane wcześniej trzy parametry (temperatura zgrzewania, prędkość i siła docisku), pojawią się typowe błędy: z Zbyt wysoka temperatura Dachy 4/2010

Ustawienie zbyt wysokiej temperatury może w najgorszym przypadku spowodować perforację i przepalenie hydroizolacji. W konsekwencji ucierpieć może również materiał znajdujący się pod powłoką, np. termoizolacja. z Zbyt niska temperatura Gdy temperatura jest zbyt niska, nie dojdzie do plastyfikacji materiału lub też będzie ona niedostateczna – nie powstanie prawidłowy zgrzew. z Zbyt duża siła docisku Materiał leżący pod zgrzewaną membraną może ulec zmiażdżeniu lub stopione tworzywo wypłynie zbyt daleko poza zakład, a ilość pozostała w szwie będzie niewystarczająca do wytworzenia optymalnego połączenia. z Zbyt wysoka prędkość zgrzewania Gdy prędkość przesuwu automatu jest zbyt duża, materiał nie ulegnie odpowiedniej plastyfikacji, gdyż nie zostanie od wystarczająco podgrzany. z Zbyt niska prędkość zgrzewania Zbyt wolne przesuwanie urządzenia, zwłaszcza w połączeniu ze zbyt wysoką temperaturą może spowodować uszkodzenie hydroizolacji, a nawet materiału znajdującego się pod nią.

Urządzenia Urządzenia produkcji Herz dzielą się na trzy grupy: z urządzenia ręczne, z automaty samojezdne, z osprzęt. Do pierwszej grupy zalicza się zgrzewarkę o nazwie handlowej Rion i nagrzewnicę powietrza Eron. Oba urządzenia posiadają nową ergonomiczną budowę


NARZĘD Z I A pozwalajÄ…cÄ… na wygodne i proste wykorzystanie przy pracach wykoĹ„czeniowych np. przy Ĺ›wietlikach, kominach, attykach itp. Rion i Eron posiadajÄ… wbudowany regulator temperatury utrzymujÄ…cy na wylocie zadanÄ… wartość gorÄ…cego powietrza. Oba urzÄ…dzenia wyposaĹźone sÄ… w elektronicznÄ… ochronÄ™ elementu grzejnego, rurÄ™ osĹ‚onowÄ… eliminujÄ…cÄ… moĹźliwość oparzenia, a takĹźe automatyczne odĹ‚Ä…czanie silnika przy minimalnej dĹ‚ugoĹ›ci szczotek. Zgrzewarka rÄ™czna Rion jest przystosowana do pracy z napiÄ™ciem 230 V i posiada maksymalnÄ… moc 1550 W. Regulacja temperatury odbywa siÄ™ bezstopniowo w granicach 20–650°C, a maksymalny wydatek powietrza wynosi 230 l/min. Nagrzewnica Eron takĹźe przeznaczona jest do pracy z napiÄ™ciem 230 V i posiada maksymalnÄ… moc 3400 W. GĹ‚Ăłwnym przedstawicielem grupy automatĂłw samojezdnych jest urzÄ…dzenie o nazwie Laron. Automat ten bez problemu zgrzewa folie dachowe z PCV-P, PE, ECB, EPDM, CSPE, TPO i – w bogatszej wersji – elastomery bitumiczne. Waşący ok. 23 kg automat przeznaczony jest do pracy ciÄ…gĹ‚ej na duĹźych poĹ‚aciach dachu, gdzie do szybkiego i starannego wykonania prac przywiÄ…zuje siÄ™ ogromnÄ… wagÄ™. UrzÄ…dzenie zaopatrzone jest dodatkowo w cięşarki dociskowe, zapewniajÄ…ce solidność wykonanego zgrzewu. Temperatura oraz prÄ™dkość zgrzewania regulowane sÄ… elektronicznie, co oznacza, Ĺźe urzÄ…dzenie utrzymuje zadane przez operatora parametry niezaleĹźnie od wahaĹ„ napiÄ™cia, zmiennych warunkĂłw atmosferycznych (duĹźy wiatr) i nierĂłw-

c Zgrzewarka ręczna Rion

noĹ›ci podĹ‚oĹźa. Laron moĹźe pracować na napiÄ™ciu 230 lub 400 V. W zaleĹźnoĹ›ci od wersji, moc wynosi 4600 W (230 V) lub 5700 W (400 V). Temperatura regulowana jest bezstopniowo w zakresie od 20°C do 650°C. Automat moĹźna przezbroić w szersze dysze i waĹ‚ki dociskowe oraz wykorzystywać do zgrzewania pokryć dachowych z termozgrzewalnych elastomerĂłw bitumicznych.

Prawidłowy serwis przedłuşa şywotność

Regularne serwisowanie urządzeń znacznie przedłuşa ich şywotność i zapewnia stałą dobrą jakość połączeń. Zasadniczą sprawą przed przystąpieniem do pracy w zgrzewarkach jest kontrola czystości filtru. Jeśli jest on zabrudzony, zgrzewarka nie będzie mogła pobrać odpowiednich ilości powietrza. Efektem moşe być np. niedokładnie zgrzane połączenie lub przepalony element grzejny w zgrzewarce. W razie potrzeby filtr moşna wyczyścić zwykłym pędzlem. Podobny negatywny wpływ na efekt pracy ma uszkodzona lub mocno zanieczyszczona dysza. Brudne dysze moşna oczyścić szczotką drucianą.

c Naprawa uszkodzonego miejsca zgrzewarką ręczną

Sprawdzać naleşy takşe przewód zasilający, czy nie jest uszkodzony. Przy korzystaniu z automatów zgrzewających zaleca się ponadto skontrolowanie ustawienia dyszy, które moşna wyregulować zwykłym wkrętakiem. Silikonowa rolka dociskowa takşe nie powinna wykazywać śladów mechanicznych uszkodzeń. Same zgrzewarki równieş naleşy utrzymywać w stanie czystym i oliwić lub smarować w wymaganych miejscach i odstępach czasu. Zgrzewarki powinno się przewozić w specjalnych skrzynkach, co chroni je przed mechanicznymi uszkodzeniami w transporcie.

Na podstawie materiałów firmy Herz Polska Sp. z o.o.

3 % 2 7 ) 3

6S[“E[FOJB SÄD[OF J BVUPNBUZ TBNPKF[EOF EP [HS[FXBOJB NFNCSBO EBDIPXZDI [ 1$7‡1 &$7# &1%. $41& PSB[ FMBTUPNFS�X CJUVNJD[OZDI

)&3; 1NKRJ@ 4O Y N N

3 : +/ , % . ) ! $/2!$:47/

‡ 8BST[BXB VM 8JFSUOJD[B UFM GBY IFS[!IFS[‡QPMTLB QM XXX IFS[‡QPMTLB QM

5FDIOPMPHJF PCSĂ?CLJ UXPS[ZX T[UVD[OZDI

Dachy 4/2010

33


A KC E S O R I A

Przejście dachowe dla kolektorów słonecznych Kolektory słoneczne to rozwiązanie, które jest efektywne również w naszej strefie klimatycznej. Przy przeciętnej łącznej wartości promieniowania bezpośredniego i wtórnego o wartości około 1000 kWh/m2, zastosowanie kolektorów słonecznych daje oszczędność energii rzędu 60–70%.

nergia dostarczana przez promieniowanie słoneczne znakomicie nadaje się do podgrzewania wody. Wiosną i jesienią słońce może w znacznym stopniu wspomóc instalację grzewczą (ciepłowniczą i wodociągową), natomiast latem całkowicie zastąpić inne źródła energii. Dobór odpowiedniej instalacji solarnej nie jest zadaniem dla dekarza, natomiast bezpieczne przeprowadzenie przewodów rurowych i instalacyjnych przez połać leży już w ścisłym kręgu jego zainteresowań. Nowością w ofercie firmy WA-BiS są przejścia dachowe dla kolektorów słonecznych. Jest to pierwszy produkt na rynku, który oferuje profesjonalne rozwiązanie przepustu przez dach. Podobnie jak inne rozwiązania tego typu z grupy Aero, przejście dla kolektorów słonecznych jest hermetycznym, bezpiecznym i uniwersalnym rozwiązaniem

umożliwiającym przeprowadzenie przez powierzchnię dachu np. małych przewodów rurowych do kolektorów słonecznych, kabli i innych drobnych rur. Asortyment przejść dla kolektorów słonecznych obejmuje rozwiązania dla wszystkich rodzajów pokrycia dachu. W przeciwieństwie do innych typów przejść dachowych, przejścia dla kolektorów słonecznych posiadają zakładany wcześniej pierścień połączeniowy. Kompletny zestaw montażowy zawiera kołnierz, pokrywę, rurę kurczliwą i śruby służące do montażu. Wymiary otworu rury w przedniej części przejścia dla kolektorów słonecznych wynoszą 100 mm × 60 mm. Pokrywa przejścia dla kolektorów jest zdejmowana, dzięki czemu można łatwiej wykonać czynności związane z obsługą przewodów. Kołnierz i pokrywę można odwrócić bokiem o 90° w kierunku przewodów rurowych, co ułatwia czynności montażowe i konserwacyjne.

zamontowane w dachu

Przejście wykonano z polipropylenu – materiału niekorodującego, odpornego na warunki atmosferyczne, obciążenia dynamiczne i zabezpieczonego przed promieniowaniem UV. Dostępne kolory to czarny, brązowy, zielony, szary, czerwony i ceglasty. Montaż przejścia dla kolektorów słonecznych nie jest skomplikowany. Zestaw dostarczany przez producenta zawiera wszystkie elementy potrzebne do montażu. Dla każdego rodzaju pokrycia dachowego przewidziano odrębną instrukcję montażową.

Na podstawie materiałów firmy WA-BiS

c Przejście dachowe dla kolektorów słonecznych

34

c Przejście

Dachy 4/2010


Akcesoria dachowe WA-BiS to kompleksowy system stosowany w pokryciach dachowych. Produkowane przez nas elementy cechuje wysoka jakoĤþ osiĈgničta dzički stosowaniu najlepszych surowców wytwarzanych w oparciu o nowoczesne technologie stosowane obecnie na rynku Ĥwiatowym. Wdroİony i rygorystycznie przestrzegany system kontroli produkcji pozwala nam na utrzymanie gwarantowanej jakoĤci oraz identycznej powtarzalnoĤci produktów

www.wa-bis.com.pl


KO N S T R U KCJE

Dach zielony spadzisty Mogę spokojnie powiedzieć, że o dachach spadzistych napisałem już prawie wszystko. Unikałem jednak dachów zielonych. Powie ktoś: zielony dach spadzisty? Owszem, bo dachy zielone nie muszą być płaskie.

achy zielone są kojarzone przede wszystkim z dachami płaskimi nad garażami podziemnymi lub (mimo wszystko rzadziej) z dachami na budynkach użyteczności publicznej, biurowcach lub domach mieszkalnych. Dachy zielone w dzisiejszym rozumieniu tego pojęcia występują w miastach, są bowiem „rekompensatą” za powierzchnię zajętą pod zabudowę. Na wsiach raczej ich się nie buduje. Mimo to dachy zielone znane są tutaj od zarania dziejów. Mam na myśli ziemianki, w których ze względu na temperaturę przechowywano żywność. Były to drewniane lub murowane komórki, budowane w niewielkim zagłębieniu lub wykopie. Po zabezpieczeniu przeciwwilgociowym konstrukcji obiekt był obsypywany ziemią. Z czasem porastał trawą i wyglądał jak naturalny pagórek. W takiej piwnicy panowała niemal stała, niska temperatura. Dowodzi to termoizolacyjnych właściwości gruntu i roślinności. Jednak specjalne budowanie takich ziemianek dzisiaj jest nieporozumieniem. W każdym gospodarstwie domowym jest lodówka. Chociaż od każdej reguły są wyjątki. Znam pewien dom jednorodzinny na przedmieściu Wrocławia, wzniesiony według projektu, gdzie konieczne okazało się zbudowanie takiej piwnicy ziemnej – i to właśnie do przechowywania warzyw, jarzyn itp. Zgodnie z projektem budynek ma układ kondygnacji co pół piętra. W jednej połowie jest podpiwniczenie, gdzie znajduje się także kotłownia. Piec stojący w kotłowni jest źródłem stosunkowo wysokiej temperatury, która czyni poziom bezużytecz-

36

nym, jeśli chodzi o przechowywanie warzyw. Od strony ogrodu właściciel posesji wybudował więc z cegły klinkierowej piwnicę ziemną. Zaizolował ją przeciwwilgociowo, obsypał ziemią i założył trawnik. Płaski zielony dach nie jest wprawdzie szczególnie trudny w projektowaniu i wykonawstwie (o ile projektant i wykonawca są osobami rozsądnymi i myślącymi), ale na pewno wiąże się z kosztami wyższymi niż dach standardowy. Niewiele jednak osób przypuszcza, że dach zielony można także zrobić w wersji spadziste. Pochylenie takiego dachu nie powinno jednak przekroczyć 30º, optymalne zaś między 15º a 20º. Im mniejszy kąt pochylenia, tym mniej zabezpieczeń przed zsunięciem się dla roślinności i podłoża. Dach zielony powoduje dociążenie nie tylko pokrycia, ale i samej konstrukcji więźby dachowej. A zatem pojawiają się tu pewne problemy, o których konstruktor musi pamiętać: – dodatkowe obciążenie, – zabezpieczenie przed zsuwaniem się substratu i roślinności, – konieczność bardzo dobrej i trwałej hydroizolacji, – odprowadzenie wody z dachu, – instalacje dachowe, – ścieżki do pielęgnacji zieleni na dachu.

Dodatkowe obciążenie Wiemy, że zasadnicze czynniki obciążające dach to jego ciężar własny, śnieg i wiatr. W artykule zajmiemy się tylko dodatkowymi obciążeniami, będącymi konsekwencją dachu zielonego. Mam tu na myśli substrat i uprawy. Substrat to speDachy 4/2010

cjalna mieszanka kruszywa ceramicznego i części organicznych. Substrat można kupić na rynku w gotowej postaci, ale można go także wykonać samemu. Tak będzie korzystniej i szybciej. Część ceramiczna to potłuczona cegła ceramiczna. Taka cegła nie może być zbyt słabo wypalona, gdyż będzie nietrwała w mokrym środowisku. Z kolei cegła zbyt mocno wypalona (tzw. zendrówka) nie nadaje się do naszych celów, gdyż jest zeszkliwiona, mało porowata i słabo nasiąkliwa. Poza normalną cegłą lepiej zastosować keramzyt. Nie w gotowej postaci jednak, lecz potłuczony na drobne kawałki. Keramzyt produkowany jest poprzez wypalanie specjalnego rodzaju gliny (iłu) w piecach obrotowych. Materiał ten w odpowiedniej temperaturze ulega spęcznieniu i staje się porowaty. Dalsze podwyższanie temperatury powoduje spiek na powierzchni – granulki stają się gładkie z wierzchu. Stąd ich mała nasiąkliwość wodą. Granulki te mają zamkniętą strukturę komórkową i aby stały się nasiąkliwe, trzeba je pokruszyć. Określenie ciężaru jednostkowego (gęstości objętościowej) substratu przygotowanego z rozdrobnionego keramzytu wygląda następująco. Gęstość keramzytu wynosi g = 350 kg/m3. Gęstość piasków grubych i średnich oraz piasków próchniczych (grunty organiczne, kompost) g = 1700 kg/m3. Substrat zawiera je w ilości 1/3. Zatem: g = (350 + 1700 : 3) × 0,5 = 458,5 kg/m3 (przyjmijmy wielkość ok. 500 kg/m3)



KO N S T R U KCJE Dociążenie dachu substratem wyniesie więc: przy grubości warstwy 0,06 m – 30 kg/m2 0,10 m – 50 kg/m2 0,15 m – 75 kg/m2 0,20 m – 100 kg/m2 0,25 m – 125 kg/m2 Warto zauważyć, że substrat oferowany przez specjalistyczne firmy jest znacznie cięższy, jego gęstość wynosi ok. 1200 kg/m3, a więc ponad dwa razy więcej niż „nasz” substrat. Może to mieć niebagatelne znaczenie dla drewnianej konstrukcji dachu. W dachach rozróżnia się uprawy ekstensywne i intensywne. W uprawach ekstensywnych stosuje się zieleń niską: mchy, rozchodniki, zioła i niektóre trawy. Te rośliny wymagają niedużych nakładów pielęgnacyjnych. Do upraw intensywnych stosuje się byliny, krzewy i małe drzewa. Zależnie od rodzaju uprawy stosuje się odpowiednie grubości substratu: – przy uprawie ekstensywnej do 150 mm, – przy uprawie intensywnej od 270 do 400 mm.

Dach zielony na deskowaniu – warstwy

Przyjrzyjmy się teraz uwarstwieniu dachu zielonego na deskowaniu pełnym. W DACHACH pisaliśmy o poprawnym wykonaniu deskowania pod blachę płaską. W tym wypadku będzie podobnie, lecz blachę zastąpi membrana z kauczuku syntetycznego EPDM. Jest ona trwała, niezwykle elastyczna, odporna na działanie UV i ozonu, przyjazna środowisku – doskonale nadaje się na hydroizolację dachu zielonego. Uwaga! Przed pokryciem dachu EPDM na deskowaniu należy wykonać progi, zabezpieczające przed osuwaniem się substratu z zielenią. Rozstaw progów zależy od pochylenia połaci i wynosi od 1,2 m do 2,5 m. Rys. 1 pokazuje pochylenie połaci dachowej pod kątem 10, 15, 20 i 30º z substratem grubości 15 cm. Wysokość progów dla takiej warstwy substratu powinna wynosić 8–10 cm. Powinny one mieć trapezowy przekrój, co ułatwi ich pokrycie membraną. Progi mocuje się do krokwi przez deskowanie wkrętami do drewna. Pomiędzy poszczególnymi

38

c Rys. 1. Pochylenie połaci dachowej pod kątem 10, 15, 20 i 30 z substratem grubości 15 cm

progami powinny być przerwy, ułatwiające odpływanie do rynny nadmiaru wody po wypełnieniu folii kubełkowej. Inne warstwy zielonego dachu, licząc od spodu, to: – folia kubełkowa – warstwa magazynująca wodę opadową niezbędną roślinom w okresach suszy, – geowłóknina – tworzywo nieulegające zniszczeniu w warunkach gruntowych, zapobiegające przerastaniu korzeni roślin. Zakłady między pasmami powinny

wynosić ok. 20 cm, przy podwójnej warstwie geowłókniny układa się ją pasami mijankowo na styk, bez zakładów, – substrat – warstwa grubości 15 cm, ułożona na geowłókninie, – siatka zabezpieczająca – zabezpiecza substrat z próchnicą przed ptakami i wydmuchaniem przez wiatr, – roślinność – zasiewana lub gotowa, w postaci rolowanego trawnika. Przekrój dachu zielonego z uwarstwieniem przedstawia rys. 2.

c Rys. 2. Przekrój dachu zielonego z uwarstwieniem

Dachy 4/2010


Obliczenia konstruktorskie

Obciążenia dachu bez warstw „zielonych” przy pochyleniu połaci 30°. 1. Ciężar własny Konstrukcja + pokrycie g = 0,95 kN/m2 przy α = 30° cos 30° = 0,866 γf = 1,1 g = 0,95 : 0,866 × 1,1 = 1,21 kN/m2 2. Obciążenie śniegiem dla I strefy klimatycznej wg normy PN-EN 1991-1-3 qk = 0,70 kN/m2 Gdy budynek jest otoczony drzewami lub wyższymi budynkami zakładane obciążenie należy zwiększyć o 20%. γf = 1,5 s = qk × 1,20 × C × γf gdzie: C dla α = 30° = 0,8 dla jednej połaci i 1,2 dla drugiej Stąd: s1 = 0,70 × 1,20 × 0,80 × 1,50 = 1,01 kN/m2 s2 = 0,70 × 1,20 × 1,2 × 1,50 = 1,52 kN/m2

Duåo wody? Gßúbsza rynna Galeco STAL

3. Obciążenie wiatrem wg PN-EN 1991-1-4 dla I strefy p = qk × Ce × C × β × γf gdzie: qk = 0,30 kN/m2 współczynnik ekspozycji Ce = 1,0 C = 0,25 dla α = 30° dynamiczne oddziaływanie wiatru β = 1,8 γf = 1,4 Zatem: p = 0,30 × 1,0 × 0,25 × 1,8 × 1,4 = 0,20 kN/m2

Rynna stalowa gÝøbsza od dostúpnych na rynku systemów konkurencyjnych, gwarantujàca wyåszà wydajno×ø w odprowadzaniu wody. Rynny i rury spustowe zabezpieczone folià, która chroni przed zarysowaniem podczas transportu. Jedyne dostúpne na rynku naroåniki uszczelkowe wykonane z blachy powlekanej znacznie obniãajÞ koszt systemu.

Obciążenie działa prostopadle do powierzchni dachu. Stąd na rzut poziomy p = 0,14 : cos230° = 0,14 : 0,8662 × 1,4 = = 0,27 kN/m2

Galeco. Zaufaj bezpiecznym rozwiàzaniom. Łączne obciążenie dachu wynosi: q = 1,21 + 1,52 + 0,27 = 3,00 kN/m2 Bez współczynnika obciążenia q’ = 1,10 + 1,01 + 0,19 = = 2,30 kN/m2 Do tego trzeba dodać zieloną część dachu. 4. Substrat grubości 15 cm g = 0,75 kN/m2 γf = 1,3 cos 30° = 0,866 www.galeco.pl infolinia: 0801 623 626* * koszt poßàczenia jak za poßàczenie lokalne


KO N S T R U KCJE q = 0,75 : 0,866 × 1,3 = 1,13 kN/m2 zieleń 0,05 : 0,866 × 1,3 = 0,08 kN/m2 razem 1,21 kN/m2 Woda 25%, tj. 0,15 × 0,25 = 0,0375 czyli ok. 0,04 m gw = 0,04 × 10,00 × 1,2 = 0,48 kN/m2 qw’ = 0,40 : 0,866 × 1,2 = 0,55 kN/m2 Razem zieleń z wodą: 0,93 × 1,3 = 1,21 kN/m2 0,46 × 1,2 = 0,55 kN/m2 1,76 kN/m2 Łączne obciążenie dachu wynosi: q1 = 3,00 + 1,76 = 4,76 kN/m2 ≈ 4,80 kN/m2 q2 = 2,30 + 1,39 = 3,69 kN/m2 ≈ 3,70 kN/m2 Sprawdzenie nośności deskowania Grubość desek = 25 mm, rozstaw krokwi a = 0,75 m M = 4,80 × 0,752 : 8 = 0,34 kNm Dla desek Rm = 13,0 MPa, potrzebne Wx = 3400 : 130 = 26,2 cm3 Faktyczny wskaźnik wytrzymałości wynosi: Wx = 100 × 2,52 : 6 = 104,2 cm3 > > 26,2 cm3 Naprężenia δ = 3400 : 104,2 = = 32,6 daN/cm2 < Rm Nośność krokwi Schemat konstrukcji dachu jak na rys. 3.

Obciążenie: q1 = 4,80 × 0,75 = 3,60 kN/m q2 = 3,70 × 0,75 = 2,78 kN/m ≈ ≈ 2,80 kN/m Sztywność prętów: S1 = 4E I : l = 4 × 1 : 4,00 = 1,00 S2 = 4,00 Współczynniki rozdziału: r1 = S1 : (S1 + S2) = 0,20 r2 = S2 : (S1 + S2) = 0,80 MBA = 0,125 × q × l12 = 7,20 kNm MBC = 0,125 × 3,60 × 1,002 = –0,45 kNm

Mmax = 5,85 kNm > 4,58 kNm Potrzebne Wx = 58500 : 130 = 450 cm3 Przy b = 12 cm h = √6 × 450 : 12 = 15 cm Potrzebny przekrój krokwi wynosi zatem b = 12 cm i h = 15 cm. Potrzebne Wx = 41500 + 130 = 319 cm3 Przy b = 8 cm h = √6 × 319 : 8 = 15,4 ≈ 15 cm Tak więc przy dachu zielonym przekrój krokwi wynosi 12/15 cm, natomiast bez dachu zielonego 8/15 cm.

Iteracja momentów B 0,20 7,20 –1,35 5,85

0,80 –0,45 –5,40 –5,85

RA = 3,60 × 4,00 × 0,5 – 5,85 : 4,00 = = 5,74 kN RBL = 8,66 kN RBP = 7,66 kN Stąd RB = 8,66 + 7,66 = 16,32 kN RC = 1,80 – 5,86 = –4,06 kN Miejsce Mmax RA – 3,60x = 0 Stąd x = 1,59 m Mmax = 5,74 × 1,59 – 3,60 × 1,592 × 0,5 = 4,58 kNm

Jak widać z rys. 3, długość krokwi między podporami wynosi 4,0 m. Konstruktorzy wiedzą, że ze względu na różny moduł sprężystości (moduł Younga, dla drewna = 10 000 MPa, dla stali = = 210 000 MPa) ugięcie decyduje o wymiarowaniu przekroju przy rozpiętości l > 3 m dla drewna i l > 6 m dla stali. W naszym przykładzie l = 4,0 m > 3,0 m. Trzeba więc sprawdzić, czy krokiew nie ulegnie ugięciu większym od dopuszczalnego. Wg PN-81/B-03150.02 mamy zatem fdop. = l : 200 = 2,0 cm q = 2,80 kN/m Ugięcie f = 5 × M × l2 : (48 × E × I) gdzie: E = 10 000 MPa I = 12 × 153 : 12 = 3375 cm4 l = 4,00 m Moment przęsłowy M = 4,58 × 3,70 : 4,80 = 3,53 kNm Ugięcie f = 5 × 35300 × 4002 : (48 × 100 000 × 3375) = 1,74 cm < 2,0 cm Małe ugięcie wynika z charakteru krokwi ciągłej zmniejszającego moment przęsłowy przez moment podporowy. W przypadku krokwi nieciągłej M = = 2,80 × 4,002 : 8 = 5,60 kNm i wówczas: f = 2,76 > dopuszczalnych 2,0 cm. W tym przypadku przekrój krokwi powinien wynosić 12/18 cm (przy krokwi ciągłej wynosi on 12/15 cm).

inż. Edmund Ratajczak Expronad

c Rys. 3. Konstrukcja dachu zielonego

40

Dachy 4/2010


Pająk z łupinami Nadjeżdżających w kierunku ronda w centrum Gorzowa Wielkopolskiego intryguje niecodzienny obiekt. Widok kojarzy się raczej z gigantycznym pająkiem niż budowlą użytkową. Tym futurystycznym obiektem jest wieża widokowa zlokalizowana na rondzie, nad przejściem podziemnym.

eneralnym wykonawcą inwestycji pod nazwą „Przebudowa odcinka drogi krajowej nr 3 w Gorzowie Wlkp.: ul.Grobla-Most Staromiejski” był Budimex Dromex SA. Projekt przewidywał m.in. postawienie wieży widokowej w pobliżu mostu na Warcie. Na samej konstrukcji nie ma nic do izolowania, za to wymagał tego skomplikowany kształt jej podstawy. W dodatku część z niej to dach odwrócony, nad którym znalazły się rośliny.

c Pająk na rondzie

Generalny wykonawca dość długo szukał wykonawcy izolacji. Do naszej firmy trafił z polecenia kierownika budowy drogi A6, gdzie wykonywaliśmy izolacje mostowe. Prace zostały podzielone na dwa etapy: – wykonanie izolacji pod zieleń, czyli dachu odwróconego i zaizolowanie ścian pionowych, − wykonanie izolacji łupin, czyli ułożenie wełny mineralnej, papy i obróbek blacharskich.


KO N S T R U KCJE

c W niecce docelowo znaleźć się mają rośliny. Po zakończeniu prac aura poddała to miejsce próbie wodnej – test wypadł pomyślnie

c Przygotowanie łupin do krycia. Widać klocki drewna, na których zostanie ułożona płyta OSB

c Betonowe łupiny jeszcze przed zaizolowaniem

c Zgrzewanie wierzchniej warstwy hydroizolacji

42

Dachy 4/2010

Łączna powierzchnia do uszczelnienia wyniosła ok. 1500 m2. Do najtrudniejszych miejsc należało położenie izolacji za szerokimi na 2 m kominami wentylacyjnymi, za którymi została szczelina mierząca w najwęższym miejscu tylko 25 cm szerokości. Sposób krycia łupin jest moim „autorskim” pomysłem. Na początku na brzegach łupin została wykonana konstrukcja z drewna i płyty OSB. Następnie na klej mineralny przyklejona została wełna, dopasowana do kształtu łupin. Na wełnie ułożono pierwszą warstwę hydroizolacji - papę samoprzylepną Vedatop TM produkcji firmy Vedag, którą na brzegach łupin przymocowano do płyty OSB. Papa nawierzchniowa została pocięta na odcinki po 1,25 m i zgrzana. Pasy papy mijały się w przewidzianych miejscach i były nie tylko szczelne, ale i wyglądały naprawdę estetycznie. Niestety efekt naszej pracy został dosłownie zadeptany przez monterów świetlików, którzy przez półtora roku uszczelniali swoje dzieło. Obróbki blacharskie nie są do końca takie, jakie powinny być, gdyż inwestor z braku środków chciał na nich „zaoszczędzić”. Technologia wykonania robót hydroizolacyjnych została doprecyzowana z do-


c Odcinki papy były układane w przemyślany sposób

c Gotowa hydroizolacja wyglądała estetycznie, niestety wskutek działań innych wykonawców – stanu takiego nie udało się zachować

radcami technicznymi firmy Vedag i była kontrolowana cotygodniową inspekcją. Prace trwały dwa miesiące. W ciągu 2,5 roku eksploatacji wydarzyły się dwie awarie – przecieki wody przez dach: dziura wywiercona przez elektryka oraz nieszczelność spowodowana wypadnięciem rury odpływowej podczas zasypywania. Wieża jest widoczna w Internecie na stronie www.gorzow.pl/ kamery/most na warcie.

Jacek Karwowski www.dachykarwowski.pl

POCHYŁY WYCIĄG DEKARSKI LIFT 200 STANDARD LIFT 250 COMFORT FIXLIFT 250 Ekonomiczny koncept pochyłego dźwigu dla transportu materiałów dla każdego dekarza. Sprawdzony w tysiącach zastosowań jest idealnym narzędziem na każdej budowie. Uniwersalne, pasujące do każadej sytuacji akcesoria zapewniają efektywne użytkowanie i bezpieczne przemieszczanie ładunków.

Dechentreiter GmbH & Co. KG D-86663 Asbach-Bäumenheim Phone +49 (0) 906 9809-0 Fax +49 (0) 906 9809-50 E-Mail: info@geda.de www.geda.de

URZĄDZENIA CZASOWEGO ZASTOSOWANIA

10 arta F w t o ia rzchn /1 Powie oisko 1004 St


P R Z E G LĄ D T E CHN ICZN Y

Uszczelniacze do dachów i rynien ieknący dach czy rynna potrafią być nie lada kłopotem, szczególnie w czasie wiosennych roztopów lub letnich ulew. W rozwiązaniu tych problemów pomoże gama uszczelniaczy dostępnych w ofercie firmy Den Braven. Oferta obejmuje ElastO-Rub i kauczuk dekarski, uszczelniacz Tixoplast do powierzchni bitumicznych i Meta-Seal do zabezpieczania rynien przed przeciekami. Najpopularniejszym i najskuteczniejszym środkiem z oferty firmy Den Braven służącym do likwidowania nieszczelności zarówno w dachach i rynnach jest Elast-O-Rub. Został on stworzony na bazie kauczuku S-EB-S, który pozbawiony jest wad typowych dla uszczelniaczy silikonowych. W przeciwieństwie do nich jest bardziej odporny na grzyby i pleśnie oraz charakteryzuje się doskonałą przyczepnością do większości podłoży budowlanych, zarówno suchych, jak i mokrych czy tłustych. Pozwala to na wykonywanie uszczelnień dekarskich w kombinacji z blachą oraz dachówką, zarówno

fot. Den Braven

C

ceramiczną, jak i cementową. Dodatkowo Elast-O-Rub charakteryzuje się szerokimi możliwościami uniwersalnego zastosowania. Doskonale sprawdza się np. podczas uszczelniania ślusarki budowlanej, złączy między murem a stolarką okienną, złączy w pomieszczeniach sanitarnych, wypełniania pęknięć w betonie, kamieniu i metalach, a nawet uszczelniania karoserii samochodowych. Dzięki odporności na powstawanie rys skurczowych i pęknięć oraz odporności na spływanie, wykonane przy jego pomocy uszczelnienia przez długi czas zachowują wysoką jakość. Zapewnia to również wysoka odporność produktu na warunki atmosferyczne, w tym promieniowanie UV. Użytkownik ma możliwość wyboru pomiędzy sześcioma dostępnymi kolorami: białym, bezbarwnym, ceglastym, brązowym, szarym, czarnym oraz zielonym. Pozwoli to bez problemu dopasować uszczelniacz do konkretnego dachu. Produkt poddaje się malowaniu przy pomocy większości typów farb, dlatego położona na nim farba nie będzie ulegać nieestetycznym odbarwieniom.

Nowy kolor systemu rynnowego

fot. Galeco

zekolada od lat kusi niepowtarzalnym smakiem i aromatem oraz niezwykłym, ciepłym kolorem, który wpisuje się w trendy ostatnich sezonów.

C

Za sprawą systemów rynnowych Galeco STAL i PVC, dostępnych w nowej kolorystyce czekoladowego brązu, w tę stylową barwę kompleksowo przybrać można już nie tylko wnętrza, ale również fasadę domu. Dodatkowo rozwiązania dostępne w ofercie Galeco wyróżnia nie tylko wyjątkowy design, ale przede wszystkim innowacyjna technologia produkcji. Idealnie dobrany system rynnowy łączy w sobie nowatorskie rozwiązania konstrukcyjne, wysokiej jakości tworzywo oraz design harmonijnie współgrający z fasadą budynku. Rynny w odcieniach czekoladowego brązu – nowość

w palecie kolorystycznej firmy Galeco – to rozwiązania, które nie tylko chronią elewację przed wilgocią, ale również stanowią niepowtarzalną dekorację domu. Systemy rynnowe firmy Galeco w odcieniu czekoladowego brązu to propozycja gustownego wykończenia fasady każdego budynku. Oryginalna barwa powoduje, że rynny staja atrakcyjnym dopełnieniem poszycia dachowego, drzwi oraz okien domu. Niezwykły połysk systemu rynnowego sprawi, że będzie on błyszczeć świeżością i odznaczać się niepowtarzalną trwałością.


PRZEGL ĄD TECH NI C Z NY

System montażu folii dachowych

irma mdm SA, polski producent akcesoriów dachowych wprowadził do sprzedaży system montażu folii dachowych – Stinger. Jego główne zalety to dłuższa żywotność dachu, większa wodoszczelność folii oraz zmniejszenie ryzyka uszkodzenia mechanicznego membrany podczas jej montażu. Opatentowany w USA system opiera się na zastosowaniu do montażu folii polipropylenowych podkładek uszczel-

F

fot. mdm SA

niająco-zabezpieczających pod zszywki, którymi mocuje się – za pomocą specjalnego takera – folię dachową do krokwi. Podkładki zapewniają większą moc

połączeń oraz punktowe uszczelnienie miejsc montażu. W efekcie wzrasta odporność na zerwanie np. przez wiatr i przypadkowe uszkodzenia mechaniczne przy montażu. Stosowanie systemu Stinger znacząco wpływa także na komfort i bezpieczeństwo pracy. Dzięki zastosowaniu podkładek ostre krawędzie takera nie mają bezpośredniego kontaktu z folią, przez co znacznie trudniej o uszkodzenie mechaniczne filmu funkcyjnego. W skład systemu montażu folii dachowych Stinger wchodzą: specjalny taker młotkowy z funkcją podawania podkładek pod zszywki, obsługiwany – co istotne podczas prac na dachu – jedną ręką, podkładki uszczelniającozabezpieczające, odporne na korozję zszywki ze stali powlekanej i folie dachowe mdm AQ. Zszywki i podkładki sprzedawane są w pakietach po 2016 szt.

AMBASADOR PREFA Fiirm ma DA D S DA D CH Alumin Al Alum um min iniu i m to iu t dos osko kona ko naałyy mater e iałł na wsp spół ółcz czes esne nee dach da ch hy i el elew e ac ew a je j . Da Dach Dach hy z materi riał ału u PR REF FA są wie wie iecz c ne cz i po posi s ad si a aj ają wiele zaale let, t,, prz rzed ed de ws wszy zyst zy sttkiim le stki lekk kkoś kk ośść, odpo od p rn po rnoś ośćć na p oś pęk ęk kan nie i na ko koro rozj ozję. ję. Z ec Zd ecyd ydow yd dowan anie ie p pol olec e am. ec

DACH | FASADA

PRE R FA POL POLSKA SKA KA SP. SP. Z O O.O., UL UL.. EMAL MALIOW IOWA IOW A 28, 28, 0202 295 WA WARSZ RSZ SZAWA AWA,, NIP: AWA NIP: P: 52 526-2 6-2756-2 75-667566-06, 660 06, TEL.:.: +48 TE TEL 48 222 72 7200 62 62 90, 0 FAX A .: +48 22 88 AX 8866 10 10 54 54 , B BIURO U @PR REFA E .CO C M, WWW W .PR REFA EFA.CO .CO COM M


P R Z E G LĄ D T E CHN ICZN Y

Okno dachowe o podwyższonej osi obrotu owatorskie okno dachowe Fakro o podwyższonej osi obrotu FYP-V proSky zdobyło Złoty Medal XVII Targów Budownictwa Interbud. Okno FYP-V proSky to jeden z najnowszych produktów firmy. Okna te produkowane są w dużych wymiarach wysokościowych, sięgających 180 cm. Większa wysokość okna zapewnia mnóstwo światła na poddaszu i nieograniczony widok na zewnątrz. Dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych rozwiązań konstruktorskich okno otwierane jest obrotowo, a oś obrotu umieszczona jest powyżej połowy wysokości okna. Dzięki temu, nawet wysoka osoba może swobodnie podejść do krawędzi otwartego okna. Dolna część skrzydła pełni rolę okna klapowego, natomiast górna stanowi dodatkowe doświetlenie. Klamka z funkcją mikrouchylenia umieszczona jest w dolnej części okna, dzięki czemu zawsze jest w zasięgu ręki. Otwarte skrzydło można pozostawić w dowolnej pozycji w zakresie od 0° do 45°. Podtrzymywane jest przez innowacyjny mecha-

fot. Fakro

N

nizm wspomagający. Okno wyposażone jest w system topSafe, podnoszący odporność okna na włamanie oraz w automatyczny nawiewnik V40P,

dostarczający optymalną ilość powietrza do pomieszczenia, zapewniając zdrowy mikroklimat na poddaszu oraz oszczędność energii cieplnej.

U

nowocześniona wersja dachówki ceramicznej Rubin marki RuppCeramika pojawiła się na rynku w ubiegłym roku. Najnowszy model oznaczono symbolem 13V. Ta ekskluzywna dachówka należy do holenderek płaskich.

wielka waga pojedynczej dachówki (3,2 kg). Właściwości te pozwalają na stosowanie tej dachówki zarówno na dachach nowych, jak i remontowanych. Inwestorzy cieszą się z szerokiej gamy kolorystycznej oraz niezwykle harmonijnego

Rubin 13V powstał we współpracy inżynierów z mistrzami dekarskimi. Dzięki temu produkt zyskał nowe innowacyjne parametry oraz jeszcze bardziej atrakcyjny wygląd. Dekarze docenią takie zalety, jak m.in. duży zakres przesuwu (do 30 mm) oraz nie-

i eleganckiego wyglądu połaci dachu. Bogata paleta barw umożliwia stworzenie wyjątkowego dachu podkreślającego niepowtarzalny charakter domu i jego mieszkańców. Można wybierać zarówno w matowych odcieniach miedzi, brązu i antracytu oraz połyskujących kasztanu,

koloru tekowego, czarnego kryształu i brylantu. Głęboką barwę pokrycia uzyskano dzięki barwieniu dachówek w masie (oprócz miedzianego i kasztanowego) – odcień dachu nie zmienia się nawet w tych miejscach, gdzie niezbędne jest docięcie dachówek. Architekci wysoko cenią sobie swobodę i możliwość nietypowych zastosowań Rubina 13V, gdyż model ten można układać już na dachach pochylonych pod kątem 16°. Rubin 13V jest wyjątkowo odporny na działanie czynników atmosferycznych takich jak deszcz, mróz czy promienie UV. Pokrycie dachowe jest więc nie tylko piękne, ale i praktyczne oraz wymaga jedynie niewielkich zabiegów konserwacyjnych. Oprócz dachówki podstawowej dostępne są także kształtowe oraz akcesoria dachowe.

fot. RuppCeramika

Dachówka ceramiczna

46

Dachy 4/2010


SZKOL ENI A

Warsztaty RHEINZINK Tour 2009/2010 Podsumowanie Najwięcej błędów „pospolici” dekarze popełniają w obróbkach komina, koszy, wiatrownic czy podczas montażu rynien. Ze względów czasowych lub logistycznych nie zawsze mogą oni jednak brać udział w specjalistycznych szkoleniach. Odpowiedzią na ten problem był cykl warsztatów RHEINZINK® Tour, realizowany w 17 miastach Polski! Patronami medialnymi wydarzenia byli miesięcznik DACHY i portal dachy.org.

iezależnie od rodzaju pokrycia dachu – dachówki, łupek czy gont – umiejętności blacharskie są dzisiaj koniecznością. Wymaga tego styl współczesnej architektury oraz coraz większa świadomość inwestorów w zakresie jakości prac na dachu. Materiał tak szlachetny i trwały jak tytancynk zobowiązuje do odpowiedniej jakości wykonawstwa. Warsztaty miały więc formę wymiany doświadczeń praktycznych w zakresie obróbek komina, koszy, wiatrownic czy podczas montażu rynien. Przeznaczone były nie tylko dla początkujących wykonawców, ale i dla zaawansowanych blacharzy, zain-

teresowanych pomocą w zakresie konkretnych zagadnień wykonawczych. Ponadto zaliczenie tych warsztatów jest konieczne, by móc dalej rozwijać swoje umiejętności blacharskie na – zwłaszcza jeśli mowa o technologii rąbka stojącego, listwy czy łuski.

Tematyka warsztatów Warsztaty były podzielone na 3 bloki i każdy z nich miał część teoretyczną i praktyczną. Organizatorom zależało na dyskusji na temat jakości rozwiązań stosowanych w branży dekarskiej: zaczynając od sposobu łączenia materiałów po ich cenę w najbliższej perspektywie c Staranność wykonania zawsze przykuwa uwagę

czasowej. W sposób naturalny dyskusja zmierzała do tematyki jakości prac i sposobach unikania błędów.

Obróbki poziome i pionowe

e Rozwiązania prezentowane na warsztatach były starannie rejestrowane

Dachy 4/2010

Ten blok tematyczny rozpoczynał się od przedstawienia najczęściej popełnianych błędów w pracach blacharskich i omówienia sposobów ich unikania. Przypomniano o podstawach rzemiosła blacharskiego, w którym chodzi o uwzględnienie rozszerzalności mate-

47


S Z KO L E N I A riału, fizykę budowli i detale – zawsze dopracowane pod katem konkretnego elementu dachu: od obróbki komina, po kosze, lukarny, wiatrownice, obróbki gzymsów i parapetów. Dokładnie prezentowano możliwości rynkowej nowości, czyli materiału RHEINZINK® miękki cynk. Szeroko omawiano ofertę Centrum Serwisowego RHEINZINK – gotowych obróbek i nietypowych rozwiązań do każdego typu dachów.

Rynny i rodzaje odwodnień

Ten blok poprzedzono pytaniem: „Jakie są cechy idealnej rynny?” Po odpowiedziach dekarzy na to pytanie (zapisywanych na tablicy) następowała dyskusja na temat materiałów stosowanych w odwodnieniach, właściwościach i sposobach ich obróbki. Ankieta zebrała ciekawe wyniki, bowiem zdania o idealnej rynnie dekarzy z Lublina czy Szczecina różnią się od oczekiwań dekarzy z Gdańska, Białegostoku, Warszawy czy Krakowa. Szeroko omawiano rodzaje rynien, kształty, przekroje, dobór systemu rynnowego do specyfiki budynku. Naturalnie poświęcono czas na omówienie szczegółów związanych z montażem rynien RHEINZINK®: lutowania, rodzajów dylatacji, typów zamocowań, akcesoriów, zalet, kosztów, specyfiki obróbki oraz czynników rzeczywiście wpływających na trwałość systemów rynnowych. Wyniki ankiety zostaną przedstawione w oddzielnym materiale.

f Omówienie detali zawsze wymaga dokładnego rysunku...

f ...a czasami sięgnięcia po szczegółowy opis i badania

Dachy i elewacje z blachy tytan-cynk

Technologia rąbka stojącego i hasło „blacha”, „tytan-cynk” stają się coraz bardziej popularnymi rozwiązaniami stosowanymi zarówno we współczesnej, jak i w tradycyjnej architekturze. Frekwencja na warsztatach niekiedy przewyższała możliwości organizatorów. W tym bloku tematycznym omawiano technologię rąbka stojącego, system

e Najlepszym sposobem poznania miękkiego cynku jest jego własnoręczne wypróbowanie

48

Dachy 4/2010

listwowy oraz technologię łusek stosowaną w kryciu wież i kopuł. Część praktyczna polegała na poznaniu możliwości specjalistycznych maszyn i narzędzi do prac blacharskich firm Chlebach, Schechtl, Stubai i Paslode. Udział w warsztatach był bezpłatny i wielu właścicieli firm pojawiło się wraz ze swoimi współpracownikami. Na zakończenie warsztatów każdy uczestnik otrzymał komplet materiałów wraz z płytą szkoleniową DVD. Kolejny RHEINZINK Tour za rok!

Na podstawie materiałów firmy Rheinzink


ZABEZPIECZ ENI A

Upadek z dachu Niestosowanie zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości stało się główną przyczyną śmierci 34-letniego pomocnika dekarza. Pracujący na dachu dekarze nie zostali wyposażeni w środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości, a dach nie był również zabezpieczony innymi środkami zabezpieczającymi przed upadkiem.

łaściciel niewielkiej firmy dekarskiej wykonywał remont dachu na 15-metrowym budynku należącym do jednego z sanatoriów w Inowrocławiu. Podstawowy zakres prac obejmował zerwanie starej papy, przygotowanie podłoża i ułożenie nowej hydroizolacji. W dniu wypadku poszkodowany pracownik wraz z właścicielem firmy (pracodawca) rozpoczął pracę na dachu o godzinie 6.00. Żaden z nich nie był wyposażony w stosowną odzież ochronną oraz ochrony indywidualne zabezpieczające przed upadkiem z wysokości. Około godziny 7.00 szef zszedł z dachu – od tego momentu poszkodowany pracował na dachu sam. Około godz. 10.00 wykonując obróbkę okapu dachu prawdopodobnie poślizgnął się i spadł

c Widok budynku od strony, z której spadł poszkodowany

c Dach budynku

z wysokości 15 metrów na teren obok budynku. Wskutek doznanych urazów spowodowanych tym upadkiem poniósł śmierć. Jak wynika z dokumentacji powypadkowej, główną przyczyną zaistniałego zdarzenia ze skutkiem śmiertelnym było rażące naruszenie przepisów o bezpieczeństwie pracy przez pracodawcę oraz pracowników, w tym samego poszkodowanego. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za: – dopuszczenie pracowników do pracy na wysokości bez stosownej odzieży ochronnej i obuwia roboczego, a w szczególności bez środków ochrony osobistej zabezpieczającej przed upadkiem z wysokości, – niewyznaczenie osoby do asekuracji poszkodowanego przy wykonywaniu przez niego czynności na skraju dachu, – dopuszczenie do pracy poszkodowanego bez badań lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na wysokości, – brak oceny ryzyka na stanowisku pomocnik dekarza, Dachy 4/2010

c Miejsce upadku poszkodowanego

c Wysokość ogniomurka wynosiła zaledwie 30 cm

– przeprowadzenie instruktażu ogólnego pracowników w ramach szkolenia wstępnego przez osobę nieposiadającą stosowanych uprawnień.

Na podstawie dokumentacji powypadkowej inspektora pracy z Bydgoszczy opracował: Ryszard Rodzoch – Sekretarz Rady do Spraw Bezpieczeństwa Pracy w Budownictwie

49


P R AWO

Co powinna zawierać umowa o roboty budowlane Umowy, których przedmiotem jest wykonanie prac związanych zarówno z układaniem nowego, jak i remontem istniejącego już pokrycia dachowego należą do umów o roboty budowlane. Ten rodzaj umowy reguluje w głównej mierze Tytuł XVI Kodeksu cywilnego oraz niektóre inne ustawy. Jednak kształt, jaki strony nadadzą łączącemu je stosunkowi cywilnoprawnemu zależy w dużej mierze od nich samych. Przepisy wyznaczają bowiem jedynie ramy, wewnątrz których poruszają się wykonawca oraz inwestor.

ajistotniejsze dla obu stron jest, aby w każdym przypadku zawarły umowę na piśmie. Większość dzisiaj zawieranych umów o roboty budowlane związanych z pokryciami dachowymi to umowy ustne zawierane przez małe, kilkuosobowe firmy z inwestorami prywatnymi. Umowy pisemne zawierane są przede wszystkim z dużymi przedsiębiorstwami i należą do mniejszości. O ile duże przedsiębiorstwa z reguły mogą sobie pozwolić na usługi zespołów prawniczych, które opracowują dla nich umowy zależnie od rodzaju oraz skali wykonywanych prac, o tyle mniejsze firmy często korzystają z gotowych wzorów lub po prostu przystają na warunki umowne proponowane im przez kontrahentów. Niezależnie jednak od skali przedsięwzięcia stanowiącego przedmiot umowy o roboty budowlane, warto zwrócić uwagę na kilka kwestii zarówno podczas konstruowania własnych, jak i podpisywania umów sporządzonych przez kogoś innego. Główną wadą, jaką zawierają typowe umowy spotykane obecnie w obrocie gospodarczym, jest ich lakoniczność i ogólnikowość. Tymczasem głównym celem każdej umowy, oprócz zawiązania stosunku zobowiązaniowego pomiędzy

50

kontrahentami, jest takie sprecyzowanie warunków współpracy i wzajemnych rozliczeń, aby składane sobie nawzajem oświadczenia nastręczały jak najmniej problemów interpretacyjnych. Ważne, aby pamiętać, że inwestor lub wykonawca niechętnie nastawiony do propozycji zawarcia umowy na piśmie jest mało wiarygodny i zdecydowanie się w takim przypadku na umowę ustną jest bardzo ryzykowne. Wskazane jest, aby nawet na wzorcowej umowie określić, co konkretnie jest przedmiotem zlecenia i opisać to w taki sposób, aby było jasne, co strony przez nie rozumieją. Zwroty ogólne i niejasne należy więc precyzować. Przykład: Termin realizacji umowy może ulec zmianie ze względu na niekorzystne warunki atmosferyczne. Zwrot niekorzystne warunki atmosferyczne doprecyzować można poprzez wskazanie, jakie stany pogodowe strony uważają za niekorzystne oraz przez jaki okres muszą one się utrzymywać, aby można było zmienić termin wykonania robót. Po drugie, w umowach powinno używać się języka ustaw, tzn. zwrotów stosowaDachy 4/2010

nych w przepisach. W przypadku umowy o roboty budowlane aktami tymi są w szczególności Kodeks cywilny i ustawa Prawo budowlane. Przykład: Inwestor zobowiązuje się do przekazania przygotowanego miejsca realizacji umowy wraz ze źródłem prądu i wody do dnia …

Zwrot miejsce realizacji umowy często zastąpić można typowym dla prawa budowlanego wyrażeniem plac budowy. Jeżeli natomiast żaden z ustawowych zwrotów nie spełnia potrzeb konkretnej umowy, warto także i taki zwrot odpowiednio doprecyzować. W opisanym przykładzie może to nastąpić poprzez wskazanie, czy przez miejsce realizacji umowy strony rozumieją także miejsce przechowywania narzędzi, szatnie, urządzenia sanitarne itp. Z punktu widzenia inwestorów – szczególnie prywatnych – ważne jest, aby na wypadek znacznego opóźniania zastrzec w umowie kary umowne, tj. kary pieniężne, które płacić będzie wykonawca w razie opóźnienia. Będą one mobilizować wykonawcę do solidnej pracy i zabezpieczą inwestora przed konsekwencjami opóźnień. Bez zastrzeżenia takich kar w sytuacji znacznego zaawansowania bu-


F IRM A – PR AWO dowy inwestor będzie zmuszony godzić się bez końca na przeciągnie terminu wykonania zlecenia. Niezwykle istotnym elementem każdej umowy o roboty budowlane jest kwestia wynagrodzenia. Sposób rozliczenia wynagrodzenia za wykonane roboty nie został uregulowany w części Kodeksu cywilnego dotyczącej umowy o roboty budowlane, co oznacza, że ustawodawca pozostawił go stronom. Dlatego tak istotne jest jak najbardziej szczegółowe opisanie sposobu naliczenia wynagrodzenia, ze wskazaniem, za jakie prace należy się wykonawcy określony składnik wynagrodzenia oraz sposobu płatności i terminu zapłaty. Przykład: Przedmiotem umowy jest powierzenie wykonawcy realizacji dzieła polegającym na: Zakres prac: ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................

Koszt usługi: ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... Użycie tak niejednoznacznego określenia jak koszt usługi w umowie, której przedmiotem jest wykonanie określonych robót budowlanych prowadzić może do sporów na przykład w razie dokonywania częściowych odbiorów. Warto jednak pamiętać, że jeżeli postanowienia umowy w wyraźny sposób wskazują, że wynagrodzenie za wykonane roboty jest wynagrodzeniem kosztorysowym (będzie się zmieniało w zależności od zakresu robót) albo ryczałtowym (nie podlegającym zmianom), możliwe jest stosowanie na zasadzie analogii przepisów regulujących umowę o dzieło. Kolejna ważna kwestia to częściowe oraz końcowe przyjmowanie robót. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, inwestor na żądanie wykonawcy ma obowiązek

przyjmować wykonane roboty częściowo, w miarę ich ukończenia, za zapłatą odpowiedniej części wynagrodzenia. Jeżeli jednak strony umówią się w tej kwestii inaczej, w miejsce przepisów kodeksu stosuje się postanowienia umowy. Procedura przekazywania wykonanych robót, na którą składają się informowanie inwestora o zakończeniu robót, sporządzanie protokołu odbioru oraz sposób usuwania wad powinna być ściśle uregulowana, z określeniem terminów do dokonania poszczególnych czynności. Tymczasem zdarza się, że strony regulują tę kwestię niezwykle pobieżnie. Przykład: 1. Dzieło będące przedmiotem umowy zostanie odebrane przez zamawiającego w formie pisemnego protokołu z adnotacją o stwierdzonych usterkach lub wykonaniu umowy bez zastrzeżeń. 2. Protokół sporządzony jest najpóźniej w ciągu 3 dni od zgłoszenia przez wykonawcę gotowości odbioru dzieła i wskazania terminu płatności. Nie przybycie przez zamawiającego w wyznaczonym terminie wywołuje skutki takie, jakby do odbioru doszło bez zastrzeżeń. Takie uregulowanie kwestii odbioru robót, pomimo tego, że wyznacza ogólnie jego przebieg, może okazać się niewystarczające. Szczególnie może mieć to miejsce w przypadku wystąpienia wad. Trudne do zinterpretowania może być także zachowanie zamawiającego polegające na nie przybyciu w wyznaczonym terminie. Dla czynności składających się na procedurę odbioru robót zastrzec należy formę pisemną pod rygorem nieważności, bowiem w praktyce to na tym etapie powstaje najwięcej sporów. Na koniec należy poruszyć kwestię formy umowy o roboty budowlane. Dla tego rodzaju umowy zastrzeżona jest forma pisemna, jednak pod rygorem dowodowym. Oznacza to, że wywołuje ona skutki prawne nawet, jeśli zawarta została w formie ustnej. Jednakże niezachowanie formy pisemnej ma ten skutek, że w razie sporu sądowego, nie jest dopuszczalny Dachy 4/2010

dowód ze świadków ani z przesłuchania stron na fakt zawarcia umowy. Dowód taki dopuszczalny jest jedynie w przypadku, gdy strony wyrażą na to zgodę, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo jeżeli fakt zawarcia umowy będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma, na przykład faktury lub rachunku. Natomiast dla umów wykonawcy z podwykonawcami oraz umów podwykonawcy z dalszymi podwykonawcami forma pisemna zastrzeżona jest pod rygorem nieważności. Przykłady użyte w niniejszym opracowaniu pochodzą z wzoru umowy stosowanego przez wykonawcę prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie remontów pokryć dachowych.

Maciej Flens Radca prawny

Szanowni Czytelnicy, stara prawda głosi, że nieznajomość prawa szkodzi. Prawo reguluje dzisiaj każdą dziedzinę naszego życia, także budownictwo. Warto więc orientować się chociażby w jego podstawach. Miesięcznik DACHY chciałby pomóc Wam w tej niełatwej materii. W związku z tym prosimy o przesyłanie na adres redakcji dachy@pcbmedia.pl pytań i wątpliwości z dziedziny prawa budowlanego, administracyjnego i cywilnego. Porad będą udzielać prawnicy z renomowanej kancelarii prawnej. Odpowiedzi na pytania będziemy publikować na naszych łamach. Chcielibyśmy w ten sposób wspomagać Was w codziennych „bojach” z nieżyciowymi przepisami, niepłacącymi inwestorami czy niekompetentnymi projektantami. Zapraszamy! Redakcja miesięcznika DACHY

51


PRZEWODNIK BRANŻOWY D L A AKCESORIA

ASTAT Sp. z o.o. ul. Dąbrowskiego 441 60-451 Poznań www.astat.com.pl Centrala tel. 61 848 88 71 Dział Taśm Samoprzylepnych tel. 61 849 80 70 e-mail: tasmy@astat.com.pl

Blachotrapez T.J.Luberda Sp. Jawna 34-700 Rabka Zdrój; Ponice 216a tel. 18 268 52 00; fax. 18 268 52 15 Działy handlowe: Rabka Ponice: detal/ 18 269 15 22; hurt/ 18 269 15 13 Warszawa Sękocin: detal/ 22 720 27 58; hurt/ 22 720 32 85 e-mail: info@blachotrapez.com.pl; info.hurt@blachotrapez.com.pl; www.blachotrapez.eu

Braas, Monier Sp. z o.o. ul. Wschodnia 26, 45-449 Opole tel. 77 541 20 00; fax 77 541 20 09 infolinia 0801 900 555 e-mail: info-braas.pl@monier.com; www.braas.pl

ENKE-WERK Johannes Enke GmbH & Co.KG Hamburger Str. 16, 40221 Dusseldorf Biuro Katowice: 40-524 Katowice, ul.Kościuszki 173 tel. kom. 513078430, tel/fax 33 810 50 14, fax 32 209 12 06, email: enke@enke.pl; www: www.enke.pl

Klober – HPI Polska Sp. z o.o. ul. 17 Stycznia 45 b, 02-146 Warszawa tel. +48 22 35 12 900 fax +48 22 35 12 901 e-mail: info@kloeber-hpi.biz; www.kloeber-hpi.biz

RuppCeramika, Monier Sp. z o.o. ul. Wschodnia 26, 45-449 Opole tel. 77 541 20 00; fax 77 541 20 09; infolinia 0801 900 555 e-mail: info-ruppceramika.pl@monier.com; www.ruppceramika.pl

D E K A R Z Y

BLACHY SZLACHETNE

BROCHEM METAL Sp. z o.o. ul. Szkolna 39, 62-023 Robakowo tel. 61 664 29 50; fax 61 664 29 55 ul. Warszawska 15, 32-086 Węgrzce k. Krakowa tel. 12 286 30 55; fax 12 285 74 24 e-mail: info.krakow@brochem.pl; info@brochem.pl; www.brochem.pl

Dachkeramik Meyer-Holsen GmbH Tonstraβe 78, 32609 Hüllhorst Tel.+49 57 44 94 01 17 e-mail: info@meyer-holsen.de; www.meyer-holsen.de Reprezentant firmy w Polsce Maciej Reniec Tel. 0606 273 056 reniec@dachkeramik.pl

PROTEC Budowa Prototypów i Technika Wytłaczania Sp. z o.o. ul. Korfantego 43, 46-080 Chróścice tel. 0-77/427 81 16,18, fax 0-77/427 81 08 e-mail: info@protec.pl; www.protec.com.pl

RuppCeramika, Monier Sp. z o.o. ul. Wschodnia 26, 45-449 Opole tel. 77 541 20 00; fax 77 541 20 09 infolinia 0 801 900 555 e-mail: info-ruppceramika.pl@monier.com; www.ruppceramika.pl

CHEMIA BUDOWLANA

PREFA Polska sp. z o.o. ul. Emaliowa 28, 02-295 Warszawa tel. 22 720 62 90, fax 22 886 10 54 e-mail: biuro@prefa.com; www.prefa.com

RHEINZINK Polska Sp. z o.o. Majdan 105; 05-462 Wiązowna tel. 22 611 71 30; fax 22 611 71 32 e-mail: info@rheinzink.pl; www.rheinzink.pl Polska północno-zachodnia 604 60 55 92 Polska południowo-zachodnia 608 08 70 70 Polska południowo-wschodnia 604 50 64 44 Polska środkowo-wschodnia 660 77 58 05

UMICORE Marketing Services Polska Sp. z o.o. ul. Ludwiki 4; 01-226 Warszawa tel. 22 632 47 61 01; fax 22 632 46 40 e-mail: vmzinc@vmzinc.com.pl; www.vmzinc.pl

ASTAT Sp. z o.o. ul. Dąbrowskiego 441 60-451 Poznań www.astat.com.pl Centrala tel. 61 848 88 71 Dział Taśm Samoprzylepnych tel. 61 849 80 70 e-mail: tasmy@astat.com.pl

ENKE-WERK Johannes Enke GmbH & Co.KG Hamburger Str. 16, 40221 Dusseldorf Biuro Katowice: 40-524 Katowice, ul.Kościuszki 173 tel. kom. 513078430, tel/fax 33 810 50 14, fax 32 209 12 06, email: enke@enke.pl; www: www.enke.pl

DACHÓWKA CEMENTOWA

ZM Silesia SA ul. Konduktorska 8, 40-155 Katowice tel. 32 35 87 400; fax 32 259 83 31 e-mail: biuro@silesiasa.pl; www.blachasilesia.pl;

Braas, Monier Sp. z o.o. ul. Wschodnia 26, 45-449 Opole tel. 77 541 20 00; fax 77 541 20 09; infolinia 0801 900 555 e-mail: info-braas.pl@monier.com; www.braas.pl

DACHÓWKA CERAMICZNA

BLACHY POWLEKANE

Blachotrapez T.J.Luberda Sp. Jawna 34-700 Rabka Zdrój; Ponice 216a tel. 18 268 52 00; fax 18 268 52 15 Działy handlowe: Rabka Ponice: detal/ 18 269 15 22; hurt/ 18 269 15 13 Warszawa Sękocin: detal/ 22 720 27 58; hurt/ 22 720 32 85 e-mail: info@blachotrapez.com.pl; info.hurt@blachotrapez.com.pl; www.blachotrapez.eu

DACHY BAWARII Sp. J. Generalny Partner Bayerische Dachziegelwerke Bogen w Polsce 63-460 Nowe Skalmierzyce, Ociąż ul. Ostrowska 50a Tel. +48 62 735 31 75, +48 62 735 45 14 Fax +48 62 505 70 89 e-mail: dachybawarii@bogen.pl; www.bogen.pl

IBF Polska Sp. z o.o. ul. Kościuszki 21; 59-700 Bolesławiec tel. 75 732 40 31; fax 75 732 40 34 Oddział: ul. Poznańska 294; 87-700 Toruń tel. 56 658 14 51; fax 56 658 14 48 e-mail: ibf@ibf.pl; www.ibf.pl


PRZEWODNIK BRANŻOWY D L A

D E K A R Z Y

FOLIE DACHOWE

DuPont Poland Sp. z o.o ul. Powązkowska 44C, 01-797 Warszawa tel. 022 320 09 00, fax 022 320 09 88 infolinia techniczna: 801 88 99 40 e-mail: doradca@tyvek.pl; www.construction.tyvek.com

Zakłady Tworzyw Sztucznych Gamrat S.A ul. Mickiewicza 108, 38-200 Jasło tel. kom. 0726 002 166, fax 13 491 50 94 e-mail: gamrat@gamrat.com.pl; www.gamrat.pl

Zi-Co Sp. z o.o. Specjalistyczne narzędzia, maszyny dla dekarzy 52-427 Wrocław, ul. Kupiecka 10 tel. 71 364 33 38; tel/fax 71 363 45 80 e-mail: marketing@dekarze.pl

WINDEX Maszyny i Urządzenia Dekarskie ul. Towarowa 8, 89-620 Chojnice tel. 52 396 77 20, fax 52 396 77 21 e-mail: windex@windex.pl www.windex.pl

RYNNY Klober-HPI Polska Sp. z o.o. ul. 17 Stycznia 45 b, 02-146 Warszawa tel. +48 22 35 12 900 fax +48 22 35 12 901 e-mail: info@kloeber-hpi.biz; www.kloeber-hpi.biz

INTERNET

Polskie Centrum Budownictwa Sp. z o.o. 02-516 Warszawa, ul. Starościńska 1b lok. 2 tel./fax 22 646 75 21 – 24, e-mail: info@klubdachy.pl; www.dachy.info.pl

Dachowy Sp. z o.o. 91-341 Łódź, ul. Brukowa 16 tel/fax 42 651 26 57 e-mail: dachowy@dachowy.pl; www.dachowy.pl;

Alpodach Sp.z o.o. Ul. Witosa 29, 68-200 Żary tel. 68 470 49 96; fax 68 470 49 94 e-mail: alpodach@alpodach.pl; www.alpodach.pl

Braas, Monier Sp. z o.o. ul. Wschodnia 26, 45-449 Opole tel. 77 541 20 00; fax 77 541 20 09 infolinia 0801 900 555 e-mail: info-braas.pl@monier.com; www.braas.pl

PROTEC Budowa Prototypów i Technika Wytłaczania Sp. z o.o. ul. Korfantego 43, 46-080 Chróścice tel. 0-77/427 81 16,18, fax 0-77/427 81 08 e-mail: info@protec.pl; www.protec.com.pl

RHEINZINK Polska Sp. z o.o. Majdan 105; 05-462 Wiązowna tel.: 22 611 71 30; fax 22 611 71 32 email: info@rheinzink.pl; www.rheinzink.pl Polska północno-zachodnia 604 60 55 92 Polska południowo-zachodnia 608 08 70 70 Polska południowo-wschodnia 604 50 64 44 Polska środkowo-wschodnia 660 77 58 05

UMICORE Marketing Services Polska Sp. z o.o. ul. Ludwiki 4; 01-226 Warszawa tel. 22 632 47 61 01; fax 22 632 46 40 email: vmzinc@vmzinc.com.pl; www.vmzinc.pl

ZM Silesia SA ul. Konduktorska 8, 40-155 Katowice tel. 32/35 87 400; fax 32/259 83 31 www.blachasilesia.pl; biuro@silesiasa.pl

SZKOLENIA

BROCHEM METAL Sp. z o.o. ul. Szkolna 39, 62-023 Robakowo tel. 61/664 29 50; fax 61/664 29 55 ul. Warszawska 15, 32-086 Węgrzce k. Krakowa tel. 12 286-30-55; fax 12 285-74-24 e-mail: info.krakow@brochem.pl; info@brochem.pl; www.brochem.pl

Akademia Sztuki Dekarskiej ul. Witosa 29, 68-200 Żary tel.+48 68 470 49 96; fax +48 68 470 49 94 email: asd@asd.alpodach.pl; www.asd.alpodach.pl

WYCIĄGI DEKARSKIE Specjalistyczny serwis o dachach 52-427 Wrocław, ul. Kupiecka 10 tel./fax (71) 363 45 80 www.dachy.org, www.dekarze.pl

NARZĘDZIA I MASZYNY

BROCHEM METAL Sp. z o.o. ul. Szkolna 39, 62-023 Robakowo tel. 61/664 29 50; fax 61/664 29 55 ul. Warszawska 15, 32-086 Węgrzce k. Krakowa tel. 12 286-30-55; fax 12 285-74-24 e-mail: info.krakow@brochem.pl; info@brochem.pl; www.brochem.pl

LIFT POLSKA ul Wolności 15, 46-034 Pokój woj. opolskie tel. kom. 796 388 026 e-mail: biuro@lift-polska.pl; www.lift-polska.pl

Zakłady Tworzyw Sztucznych Gamrat S.A ul. Mickiewicza 108, 38-200 Jasło tel. (013) 491 48 08; fax 13 491 50 94 email: gamrat@gamrat.com.pl, www.gamrat.pl

Plastmo Polska Falencka 1, 05-090 Janki tel. 22 720 37 93; fax 22 720 37 95, email: plastmo@plastmo.pl; www.plastmo.pl

PREFA Polska sp. z o.o. ul. Emaliowa 28, 02-295 Warszawa tel. 22 720-62-90; fax 22 886-10-54 e-mail: biuro@prefa.com; www.prefa.com

GEDA-Dechentreiter GmbH/Co. KG Mertinger Strasse 60; D-86663 Asbach-Bäumenheim fax +49 906 9809 50; email: vertrieb@geda.de Lista dealerów na http://www.dachy.info.pl/

LIFT POLSKA ul Wolności 15, 46-034 Pokój woj. opolskie tel. kom. 796 388 026 e-mail: biuro@lift-polska.pl; www.lift-polska.pl

WINDEX Maszyny i Urządzenia Dekarskie ul. Towarowa 8, 89-620 Chojnice tel. 52 396 77 20, fax 52 396 77 21 e-mail: windex@windex.pl www.windex.pl


W N A S T Ę PN Y M N UME R ZE

Perfekcja w każdym calu Szeroko zakrojony remont uczynił z niepozornego jednorodzinnego domu obiekt nowoczesny i wyróżniający się z otoczenia. Inwestycja obejmowała nie tylko wymianę pokrycia, ale i postawienie nowej więźby oraz wyburzanie ścianek działowych na poddaszu. Wszystkie czynności zaprojektował wykonawca dachu. On też koordynował i nadzorował współpracę wszystkich rzemieślników.

Fuszerka na dachu hali Artykuł przedstawia halę o powierzchni 4500 m2 pokrytą dachem z blachy trapezowej o kącie spadku 2°. Dach wyglądał tak, jakby zrobili go przysłowiowi piekarze, a nie dekarze – popełniono na nim wiele błędów, niektóre podstawowe. Dach musiał przeciekać.

Pokrycie zielonego dachu spadzistego membraną EPDM Do krycia dachów spadzistych stosuje się powszechnie znane dachówki, gonty, blachę, także papy bitumiczne. Jeśli jednak dach spadzisty ma mieć postać dachu zielonego (opisanego w bieżącym wydaniu), to na hydroizolację idealna będzie membrana EPDM.

54

Dachy 4/2010


PRENUMERATA DACHY 2010

X

X

X

aktualnych informacji o materiałach pokryciowych i izolacyjnych, rozwiązań konstrukcyjno-projektowych, wydarzeń w branży.

ZAMÓW PRENUMERATĘ I CZYTAJ!

0/#(7!, 3)§ $!#(%s .!'2/$9 #:%+!* -IESIÇCZNIK $ACHY ORGANIZUJE KONKURS DLA DEKARZY 7YKONA Ey NOWY DACH LUB RENOWACJÇ JU ISTNIEJ CEGO TO ZG Oy SIÇ DO KONKURSU I ODBIERZ NAGRODÇ $O WYGRANIA PROFESJONALNE µ 7KRÇTARKI '32 6 ,I µ 7IERTARKI '3" 2% 357 µ 'WO|DZIARKI '3. 2+ LUB '3. $+ µ 3ZTYFCIARKI '3+ LUB '3+

+/.+523

Dzięki prenumeracie masz stały dostęp do:

3PONSOREM NAGRÐD JEST FIRMA "/3#(

3ZCZEGÐ Y KONKURSU NA STRONIE WWW DACHY INFO PL Zamów prenumeratę roczną miesięcznika Dachy w cenie 102 zł (brutto)

ª 7YPE NIJ KARTÇ ZG OSZENIOW

Nazwa firmy …………………………………………………………………………………………..………………....……....…….

:G ASZAM WYKONANY PRZEZE MNIE DACH DO KONKURSU a0/#(7!, 3)§ $!#(%-q ORGANIZOWANYM Imię i nazwisko zamawiającego …………………………………………………………………..…………………..……....…….

PRZEZ MIESIÇCZNIK $!#(9

Ulica ……………………………………………………………………………………….……………………………………………

.AZWA FIRMY

Kod ………………………………….……… Miasto ……………………………………………………………...……...........……

)MIÇ I NAZWISKO ZG ASZAJ CEGO 5LICA KOD MIEJSCOWOyÃ

NIP ……………………………………………………………………………………….…………………………….……................

4EL E MAIL Tel/fax …………………………………..………….. e-mail ………………………………………..…………………….….…..….

*AKO NAGRODÇ OPRÐCZ WKRÇTARKI I WIER TARKI CHCÇ DODATKOWO OTRZYMAÃ ZAZNACZ W AyCIWE

$O KUPONU NALE Y DO CZYÃ OPIS REALIZACJI ORAZ ZDJÇCIA I WYS AÃ NA ADRES UL 3TAROyCIÎSKA B LOK 7ARSZAWA LUB PRZES AÃ E MAILEM SYLWIA ROGOZINSKA DACHY INFO PL

3ZCZEGÐ Y NA WWW DACHY INFO PL WyraĪam zgodĊ na umieszczenie moich danych osobowych w bazie danych wydawnictwa Polskie Centrum Budownictwa Sp. z o.o., oraz na ich przetwarzanie zgodnie z treĞcią Ustawy o ochronie danych osobowych z dn. 29.08.1997r. (Dz.U.133, poz.88) wyáącznie dla potrzeb marketingowych wydawnictwa.

7YRA AM ZGODÇ NA PRZETWARZANIE MOICH DANYCH OSOBOWYCH W BAZIE DANYCH WYDAWNICTWA 0OLSKIE #ENTRUM "UDOWNICTWA SP Z O O ORAZ NA ICH PRZETWARZANIE ZGODNIE Z TREyCI 5STAWY O OCHRONIE DANYCH OSOBOWYCH Z DNIA $Z 5 POZ ORAZ NA UDOSTÇPNIANIE ICH SPONSOROWI NAGRÐD

+

tel. 0-22 646 75 21

O A SZ R E TA N IO W A

e-mail: edyta.dziubinska@dachy.info.pl

GWO|DZIARKÇ LUB SZTYFCIARKÇ

ZG

Polskie Centrum Budownictwa Sp. z o.o., ul. Starościńska 1B lok. 2, 02-516 Warszawa


DACHY 4/2010

$!#(9 - A T E R I A Y + O N S T R U K C J E 4E C H N O L O G I E

:NAKI INSKRYPCJE I yLADY W ZABYT KOWYCH KONSTRUKCJACH DACHOWYCH

.2 +7)%#)%® #%.! Z W TYM 6!4 .2 ).$%+35 )33.

WWW DACHY INFO PL

$ACH ZIELONY SPADZISTY

0AJ K Z UPINAMI


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.