Dachy 5/2010 by Karolina Niedziałkowska

jest dobrze zabezpieczony

DACHY 5/2010

Czy TwĂłj dom

$!#(9 - A T E R I A Â&#x2039; Y + O N S T R U K C J E 4E C H N O L O G I E

.2 -!* #%.! ZÂ? W TYM 6!4 .2 ).$%+35 )33.

WWW DACHY INFO PL

NOWE OKNO DACHOWE FTP-V P2

Dom musi byÄ&#x2021; przede wszystkim bezpieczny, a o tym decyduje nie tylko alarm, antywĹ&#x201A;amaniowe drzwi czy okna pionowe. WaĹźne sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź odpowiednie okna dachowe. Firma FAKRO wprowadza do standardowej oferty okno, ktĂłre zwiÄ&#x2122;ksza antywĹ&#x201A;amaniowe bezpieczeĹ&#x201E;stwo mieszkaĹ&#x201E;cĂłw i chroni ich mienie. Okno FTP-V P2 ma znany juĹź system wzmocnienia konstrukcji okna topSafe, nowy system zabezpieczajÄ&#x2026;cy przed wymontowaniem szyby, laminowanÄ&#x2026; i antywĹ&#x201A;amaniowÄ&#x2026; szybÄ&#x2122; klasy P2A oraz klamkÄ&#x2122; z blokadÄ&#x2026;. O cenÄ&#x2122; i pozostaĹ&#x201A;e zalety zapytaj dystrybutora.

Okno dachowe FTP-V P2 posiada holenderski, policyjny znak jakoĹ&#x203A;ci - â&#x20AC;&#x17E;Mieszkaj bezpiecznieâ&#x20AC;?.

0ERFEKCJA W KAÂ&#x153;DYM DETALU

&USZERKA NA DACHU HALI

0AMIĂ&#x2021;TAJMY O STARYCH DACHACH

-IESIÇCZNIK $ACHY ORGANIZUJE KONKURS DLA DEKARZY 7YKONA Ey NOWY DACH LUB RENOWACJÇ JU ISTNIEJ CEGO TO ZG Oy SIÇ DO KONKURSU I ODBIERZ NAGRODÇ $O WYGRANIA PROFESJONALNE µ 7KRÇTARKI '32 6 ,I µ 7IERTARKI '3" 2% 357 µ 'WO|DZIARKI '3. 2+ LUB '3. $+ µ 3ZTYFCIARKI '3+ LUB '3+

+/.+523

0/#(7!, 3)§ $!#(%s .!'2/$9 #:%+!*

3PONSOREM NAGRÐD JEST FIRMA "/3#(

3ZCZEGÐ Y KONKURSU NA STRONIE WWW DACHY INFO PL ª 7YPE NIJ KARTÇ ZG OSZENIOW :G ASZAM WYKONANY PRZEZE MNIE DACH DO KONKURSU a0/#(7!, 3)§ $!#(%-q ORGANIZOWANYM PRZEZ MIESIÇCZNIK $!#(9 .AZWA FIRMY )MIÇ I NAZWISKO ZG ASZAJ CEGO 5LICA KOD MIEJSCOWOyÃ 4EL E MAIL *AKO NAGRODÇ OPRÐCZ WKRÇTARKI I WIER TARKI CHCÇ DODATKOWO OTRZYMAÃ ZAZNACZ W AyCIWE GWO|DZIARKÇ LUB SZTYFCIARKÇ

7YRA AM ZGODÇ NA PRZETWARZANIE MOICH DANYCH OSOBOWYCH W BAZIE DANYCH WYDAWNICTWA 0OLSKIE #ENTRUM "UDOWNICTWA SP Z O O ORAZ NA ICH PRZETWARZANIE ZGODNIE Z TREyCI 5STAWY O OCHRONIE DANYCH OSOBOWYCH Z DNIA $Z 5 POZ ORAZ NA UDOSTÇPNIANIE ICH SPONSOROWI NAGRÐD

3ZCZEGÐ Y NA WWW DACHY INFO PL

O A SZ R E TA N IO W A

$O KUPONU NALE Y DO CZYÃ OPIS REALIZACJI ORAZ ZDJÇCIA I WYS AÃ NA ADRES UL 3TAROyCIÎSKA B LOK 7ARSZAWA LUB PRZES AÃ E MAILEM SYLWIA ROGOZINSKA DACHY INFO PL

Wood

Liczy się każda sekunda i każdy wbity gwóźdź NOWOŚĆ!

Protection System

OD REDA KCJ I

ADRES REDAKCJI I BIURA REKLAMY 02-516 Warszawa, ul. Starościńska 1B lok. 2 tel./fax (0-22) 646 75 21 do 23 dachy@pcbmedia.pl www.dachy.info.pl REDAKTOR NACZELNY Piotr Rożnowicz piotr.roznowicz@dachy.info.pl REDAKCJA Artur Kuźmiuk SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE I OBSŁUGA ZLECEŃ REKLAMOWYCH Sylwia Rogozińska sylwia.rogozinska@dachy.info.pl

Szanowni Państwo

Zbigniew Migda zbigniew.migda@dachy.info.pl Dorota Tokarska dorota.tokarska@dachy.info.pl tel./fax (0-22) 646 75 21 do 23 PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Edyta Dziubińska edyta.dziubinska@dachy.info.pl Zlecenia na prenumeratę przyjmuje redakcja, Kolporter, Poczta Polska, Ruch, Garmond Press. Cena prenumeraty rocznej: 102 zł Cena prenumeraty specjalnej: 55 zł + 7% VAT (dla uczniów, studentów, uczelni, szkół budowlanych, bibliotek i prenumeratorów Forum Budowlanego). ODPOWIEDZIALNA ZA REKLAMĘ I PRENUMERATĘ NA TERENIE NIEMIEC Tanja Petrich tel. (0-049) 221-5497-297, fax (0-049) 221-5497-326 Verlagsgesellschaft Rudolf Müller GmbH & Co. KG, Postfach 41 09 49, 50869 Köln CENNIK OGŁOSZEŃ Obowiązuje cennik ogłoszeń ważny od 1 stycznia 2008 r. Termin dostarczania materiałów do redakcji: 2 tygodnie przed publikacją. Materiałów nie zamówionych redakcja nie zwraca, a w razie opublikowania zastrzega sobie prawo do ich skracania. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i reklam.

Miesięcznik DACHY w niemal każdym wydaniu prezentuje nowatorskie rozwiązania i referencyjne realizacje. W numerze majowym poruszamy m.in. zagadnienie spadzistego dachu zielonego z hydroizolacją z EPDM. Niecodzienna to koncepcja, aby technologię stosowaną zwykle na dachach płaskich wykorzystywać na dachu spadzistym. Artykuł inż. Edmunda Ratajczaka dowodzi jednak, że nie jest to pomysł niemożliwy i ma szanse powodzenia. Na stronie 12 znalazł się artykuł przedstawiający dach perfekcyjny. Żaden detal nie jest tu przypadkowy, dekarz (będący także projektantem dachu) zaplanował wszystko i wykonał to w sposób doskonały. Efektem jest dach szczelny, ładny i zharmonizowany z bryłą obiektu, która dodatkowo nabrała nowoczesnego wyglądu. Ale dachy to nie tylko nowoczesne materiały i technologie – to również zabytki, będące świadkami dawnych technologii krycia i produkcji. Zagadnienie to podnosi autorka będąca pracownikiem państwowego muzeum, zajmująca się historycznymi dachami od wielu lat. Jej artykuł to jednocześnie apel do wszystkich, którym leży na sercu zabytkowa substancja naszego kraju.

PRZYGOTOWANIE DO DRUKU Edit sp. z o.o.

Wydrukowano w Polsce

Zapraszam do lektury!

Piotr Rożnowicz Redaktor naczelny

ADRES WYDAWCY 02-516 Warszawa, ul. Starościńska 1B lok. 2; tel./fax (0-22) 646 75 21 do 23, e-mail: info@pcbmedia.pl

PREZES ZARZĄDU Tadeusz Bąk

Dachy 5/2010

S P I S T R E Ĺ&#x161;CI PrzeglÄ&#x2026;d 8

Blach-Dek otwiera sezon Panel ekspertĂłw Isola Rynny Galeco pod deszczem nagrĂłd

DzieĹ&#x201E; Dekarza w Ĺ&#x161;SD Gont gontowi nierĂłwny â&#x20AC;&#x201C; norma EN 544

Technika 12

Perfekcja w kaĹźdym detalu

Pokrycie zielonego dachu spadzistego membranÄ&#x2026; EPDM

Folia dachowa pod gonty bitumiczne. Delta-RoofÂŽ

Czysta energia. Kolektory sĹ&#x201A;oneczne Fakro

Fuszerka na dachu hali

Zestawienie okien dachowych

Znaki, inskrypcje i Ĺ&#x203A;lady w zabytkowych konstrukcjach dachowych, cz. 2

Zwody instalacji odgromowej na dachach obiektĂłw budowlanych

Perfekcja w kaĹźdym detalu

PrzeglÄ&#x2026;d techniczny 40

Nowy koĹ&#x201A;nierz do okien poĹ&#x201A;aciowych

GwoĹşdziarki pneumatyczne

System wspornikĂłw pod panele solarne

Nowa powĹ&#x201A;oka blach dachowych

Szeroko zakrojony remont uczyniĹ&#x201A; z niepozornego jednorodzinnego domu obiekt nowoczesny i wyrĂłĹźniajÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; z otoczenia. Inwestycja obejmowaĹ&#x201A;a nie tylko wymianÄ&#x2122; pokrycia, ale i postawienie nowej wiÄ&#x2122;Ĺşby oraz wyburzanie Ĺ&#x203A;cianek dziaĹ&#x201A;owych na poddaszu. Wszystkie czynnoĹ&#x203A;ci zaprojektowaĹ&#x201A; wykonawca dachu. On teĹź koordynowaĹ&#x201A; i nadzorowaĹ&#x201A; wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; wszystkich rzemieĹ&#x203A;lnikĂłw.

Membrany dachowe 43

Okno balkonowe

BranĹźa 44

Brak zabezpieczeĹ&#x201E; przyczynÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;mierci

PamiÄ&#x2122;tajmy o starych dachach!

Przewodnik branĹźowy

Zapowiedzi

Pokrycie zielonego dachu spadzistego membranÄ&#x2026; EPDM $!#(9 - A T E R I A Â&#x2039; Y + O N S T R U K C J E 4E C H N O L O G I E

0ERFEKCJA W KAÂ&#x153;DYM DETALU

&USZERKA NA DACHU HALI

.2 -!* #%.! ZÂ? W TYM 6!4 .2 ).$%+35 )33.

WWW DACHY INFO PL

0AMIĂ&#x2021;TAJMY O STARYCH DACHACH

Â&#x201E; ZdjÄ&#x2122;cie na okĹ&#x201A;adce przedstawia budynek jednorodzinny po przebudowie. Dach i czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; elewacji sÄ&#x2026; pokryte blachÄ&#x2026; cynkowo-tytanowÄ&#x2026; oraz dachĂłwkÄ&#x2026; ceramicznÄ&#x2026;. ZdjÄ&#x2122;cie zostaĹ&#x201A;o zrobione przez wykonawcÄ&#x2122; dachu i elewacji, mistrza dekarsko-blacharskiego Waldemara Klimka.

Do krycia dachĂłw spadzistych stosuje siÄ&#x2122; powszechnie znane dachĂłwki, gonty, blachÄ&#x2122;, takĹźe papy bitumiczne. JeĹ&#x203A;li jednak dach spadzisty ma mieÄ&#x2021; postaÄ&#x2021; dachu zielonego (opisanego w bieĹźÄ&#x2026;cym wydaniu), to na hydroizolacjÄ&#x2122; idealna bÄ&#x2122;dzie membrana EPDM.

Dachy 5/2010

Fuszerka na dachu hali Artykuł przedstawia halę o powierzchni 4500 m2 pokrytą dachem z blachy trapezowej o kącie spadku 2o. Dach wyglądał tak, jakby zrobili go przysłowiowi piekarze, a nie dekarze – popełniono na nim wiele błędów, niektóre podstawowe. Dach musiał przeciekać.

Pamiętajmy o starych dachach! Nie brakuje u nas ludzi pasjonujących się zabytkowymi dachami, historycznymi dachówkami, starymi technologiami krycia dachów – apeluję do nich o chronienie starych dachów! Mamy ich tak niewiele, że szkoda każdego z nich. Przechowujmy historyczne, nieprodukowane dzisiaj dachówki, będące produktami tak cenionej dzisiaj ludzkiej (nie maszynowej) pracy.

PRZEGLĄD Blach-Dek otwiera sezon 23 kwietnia w siedzibie firmy Blach-Dek uroczyście otwarto nowy sezon dekarski 2010. Z tej okazji w Wolsztynie zorganizowano imprezę dla współpracujących z firmą dekarzy, handlowców, przedstawicieli producentów i hurtowni oraz przyjaciół. Ta impreza o piknikowym charakterze przyciągnęła dekarzy z kilku województw Polski południowo-zachodniej. Frekwencja była bardzo wysoka: przybyło ponad 300 gości. Wydarzenie było zaplanowane na cały dzień. Blach-Dek zapewnił oczywiście poczęstunek i rozrywkę, lecz także zatroszczył się o to, aby wydarzenie nie miało wyłącznie charakteru rekreacyjnego. Poza celami integracyjnymi spotkanie miało bowiem na celu podnoszenie kwalifikacji dekarzy i wymianę doświadczeń zawodowych między nimi. Ponadto zaprezentowano także niektóre nowości z dziedziny materiałów dachowych. Odbyły się więc zajęcia o charakterze

warsztatowo-szkoleniowym oraz pokazy i prezentacje ponad 20 firm. Szkolenia prowadził m.in. doskonale znany w branży (i nie tylko) Jerzy Ptak. Ich tematyka to m.in. obróbka komina, krycie „wolego oka”, montaż okna dachowego, pokrywanie powierzchni łupkiem. Imprezy takie Blach-Dek organizuje co roku, ta była kolejną już z cyklu. Cieszą się one dużym powodzeniem wśród firm współpracujących i zyskały sobie miano użytecznych.

Panel ekspertów Isola Isola as z Norwegii i jej partner, firma Zamek, organizują w Łodzi spotkanie dla osób planujących budowę lub remont dachu w lekkich technologiach. Panel dyskusyjny poprowadzi mistrz dekarski Andrzej Wilhelmi wraz z ekspertami z firm Isola i Zamek. Podstawowym zadaniem spotkania jest umożliwienie inwestorom znalezienia rzetelnych odpowiedzi na szczegółowe

e Otwarcie sezonu w firmie Blach-Dek w Wolsztynie

e Pokazy sprzętu cieszyły się sporym zainteresowaniem

Dachy 5/2010

pytania związane z wykonaniem trwałego i komfortowego dachu z gontów bitumicznych i stalowych dachówek panelowych: – jak uniknąć typowych zasadzek i błędów? – jak zaprojektować konstrukcję budynku, aby maksymalnie wykorzystać zalety lekkiego dachu? – które zalecenia są prawdą, a które jedynie mylnymi mitami? – jak dobierać elementy dachu, aby uniknąć słabych punktów o skróconej żywotności? – jak w praktyce zrealizować wentylację dachu gwarantującą prawidłową eksploatację? – na co zwrócić uwagę wybierając technologię dostosowaną do coraz bardziej gwałtownego klimatu? – co daje świadomemu inwestorowi powierzenie dachu w ręce dekarza-rzemieślnika blisko współpracującego z doświadczonym dystrybutorem wspieranym przez producenta? Zagadnienia będą omawiane w szczegółowy sposób, bazując na fachowej wiedzy i praktyce. Na spotkanie zaproszeni są również dekarze zainteresowani tematem. Organizatorzy liczą na ożywioną dyskusję, wymianę doświadczeń i kontaktów. Spotkanie odbędzie się 24 czerwca o 17.00 w firmie Zamek przy ulicy Brukowej 18 w Łodzi. Patronat nad panelem objął miesięcznik DACHY i portal Dachowy.pl Zgłoszenia i zapytania są przyjmowane pod adresem isola@isola.pl. Ilość miejsc ograniczona.

Rynny Galeco pod deszczem nagród

Certyfikaty i nagrody przyznawane przedsiębiorstwom świadczą nie tylko o ciągłym ich rozwoju i dążeniu do doskonałości, ale także są potwierdzeniem stabilnej pozycji na rynku. W ostatnim czasie firma Galeco została wyróżniona zarówno przez klientów, jak i specjalistów zajmujących się gospodarką. Złoty Laur Konsumenta, Solidna Firma czy

Permo® extreme SK

Ekstremalnie wytrzymała membrana dachowa o wysokiej paroprzepuszczalności. Permo® extreme SK •

Bardzo wysoka wytrzymałość mechaniczna - 460 N/5 cm.

•

Extremalnie wysoka wodoszczelność - ponad 4,5 m słupa wody.

•

Wysoka paroprzepuszczalność - sd = 0,08 m.

•

Powierzchnia antypoślizgowa.

•

Zintegrowany pas klejący - pełna wiatroszczelność. Klöber – HPi Polska Sp. z o.o., ul.17 Stycznia 45 B, 02-146 Warszawa tel.: +48 (0)22 35 12 900, fax: +48 (0)22 35 12 901 www.kloeber-hpi.biz, info@kloeber-hpi.biz

PRENUMERATA DACHY 2010 Dzięki prenumeracie masz stały dostęp do: X

aktualnych informacji o materiałach pokryciowych i izolacyjnych,

rozwiązań konstrukcyjno-projektowych,

wydarzeń w branży.

ZAMÓW PRENUMERATĘ I CZYTAJ! Zamów prenumeratę roczną miesięcznika Dachy w cenie 102 zł (brutto) Nazwa firmy …………………………………………………………………………………………..………………....……....……. Imię i nazwisko zamawiającego …………………………………………………………………..…………………..……....……. Ulica ……………………………………………………………………………………….…………………………………………… Kod ………………………………….……… Miasto ……………………………………………………………...……...........…… NIP ……………………………………………………………………………………….…………………………….……................ Tel/fax …………………………………..………….. e-mail ………………………………………..…………………….….…..….

Polskie Centrum Budownictwa Sp. z o.o., ul. Starościńska 1B lok. 2, 02-516 Warszawa

e-mail: edyta.dziubinska@dachy.info.pl

tel. 0-22 646 75 21

WyraĪam zgodĊ na umieszczenie moich danych osobowych w bazie danych wydawnictwa Polskie Centrum Budownictwa Sp. z o.o., oraz na ich przetwarzanie zgodnie z treĞcią Ustawy o ochronie danych osobowych z dn. 29.08.1997r. (Dz.U.133, poz.88) wyáącznie dla potrzeb marketingowych wydawnictwa.

Gazele Biznesu to tylko niektóre nagrody świadczące o kreatywności i rzetelności firmy Galeco. W marcu 2010 roku spółka Galeco została nagrodzona Godłem Firma Przyjazna Klientowi. Program ten od siedmiu lat wyróżnia przedsiębiorstwa, które wyznają zasadę „Klient nasz pan”, a więc takie, dla których priorytetem jest przyjazna i profesjonalna obsługa. Kolejnym wyróżnieniem, którym poszczycić się może Galeco, jest Certyfikat Solidna Firma 2009. Kapituła Programu Gospodarczo-Konsumenckiego po raz drugi przyznała firmie miano uczciwego i sumiennego przedsiębiorstwa. Ponieważ spośród nagród najcenniejsze są zwykle te przyznawane przez klientów, to niezwykle ważnym wydarzeniem było odznaczenie firmy Galeco Złotym Laurem Konsumenta 2009. Medal ten odzwierciedla starania firmy w zakresie dbałości o jakość dostarczanych produktów. Jako czołowy polski dostawca systemów odprowadzania wody deszczowej dążymy do zaspokojenia potrzeb klientów poprzez profesjonalną obsługę, zaangażowanie i entuzjazm oraz ciągłe poszukiwanie nowatorskich rozwiązań. W swojej działalności kierujemy się zasadami etyki, a zadowolenie klientów i satysfakcja pracowników są dla nas celem nadrzędnym – wyjaśnia Tomasz Piotrowski, Dyrektor Działu Marketingu i Sprzedaży Krajowej w firmie Galeco. Dowodem na coraz mocniejszą pozycję firmy Galeco jest też przyznana po raz drugi Gazela Biznesu 2008. Kapituła konkursu, przy opracowaniu opublikowanej przez Puls Biznesu listy najdynamiczniej rozwijających się firm w Polsce brała pod uwagę wyniki z trzech ostatnich lat działalności oraz nieskazitelną reputację, uczciwość wobec kontrahentów, pracowników i skarbu państwa.

Dzień Dekarza w ŚSD

Śląskie Stowarzyszenie Dekarzy zaprasza wszystkich dekarzy na VII Dzień Deka-

rza, organizowany w sobotę 12 czerwca br. Doroczny festyn odbędzie się w Ośrodku Wypoczynkowym „Balaton” w Sosnowcu. Dzień Dekarza będzie obfitował w wiele atrakcji artystycznych, konkursów, zabaw i nagród. Poza wydarzeniami rozrywkowymi odbędzie się także seminarium poświęcone nowoczesnym technologiom stosowanym w budownictwie.

Gont gontowi nierówny – norma EN 544 Od roku 2008 na niemieckim rynku istnieją dwa rodzaje gontów bitumicznych: gonty zgodne z normą EN 544 i tzw. gonty lekkie, zawierające prawie 40% mniej masy bitumicznej na 1 m2. Z wprowadzeniem tej normy czołowi producenci gontów porozumieli się w ramach swojego gremium w sprawie przestrzegania minimalnych wymagań, prezentujących najnowszy stan techniki. Jednym z takich podstawowych warunków spełniających wymagania normy EN 544 jest zawartość bitumu na poziomie co najmniej 1.300 g/m2. Wysoka zawartość bitumu zapewnia szczelność produktu i wydłuża jego żywotność. Tak więc tylko stosowanie się producenta do wytycznych normy EN 544 gwarantuje inwestorowi bezpieczeństwo i daje dekarzowi pewność użycia produktu wysokiej jakości. W porównaniu z gontami zgodnymi z EN 544, gonty lekkie zawierają niemal 40% mniej bitumu – jego zawartość wynosi tylko ok. 800 g/m2. Trzeba przyznać jednak, że wyroby z obu grup są dopuszczone do obrotu i posiadają znak CE. Mimo to wytyczne dla pokryć dachowych z gontów bitumicznych jednoznacznie zalecają zastosowanie produktów zgodnych z EN 544. Dekarz układający inne gonty naraża się na zarzut nieprzestrzegania wytycznych. Wynika z tego, ze sam znak CE nie gwarantuje odpowiedniej jakości wyrobu – dopiero w połączeniu z EN 544 uczestnicy procesu budowlanego dekarz, inwestor i mieszkańcy mogą być spokojni o inwestycję. (Na podstawie informacji firmy Isola as)

B L AC HA R ST WO

Perfekcja w każdym detalu Szeroko zakrojony remont uczynił z niepozornego jednorodzinnego domu obiekt nowoczesny i wyróżniający się z otoczenia. Inwestycja obejmowała nie tylko wymianę pokrycia, ale i postawienie nowej więźby oraz wyburzanie ścianek działowych na poddaszu. Wszystkie czynności zaprojektował wykonawca dachu. On też koordynował i nadzorował współpracę wszystkich rzemieślników.

pisywany obiekt to dwukondygnacyjny dom mieszkalny, wzniesiony w latach 50. ubiegłego wieku. Wyglądał standardowo, zadbany, schludny, ale bez wyrazu – niczym specjalnym nie wyróżniał się z otoczenia. O remoncie zadecydowały względy estetyczne - inwestorka chciała mieć po prostu ładny dom. Ponadto przebudowa miała podnieść komfort mieszkania. Na poddaszu było ciemno, przez niewielkie okna w szczycie wpadało mało światła. Poza tym było głośno. Pewną rolę odegrały również względy finansowe. Remont miała na celu poprawienie energooszczędności budynku. Na dachu znajdowały się dwie rury spustowe, z których przy większych ulewach woda przelewała się na elewację i brudziła ją. Wszystko to sprawiło, że właścicielka zdecydowała o wymianie dachu (łącznie

z konstrukcją) i nowej elewacji części poddasza. Więźba dachowa została całkowicie usunięta, zburzono też ścianki działowe na poddaszu. Skuto betonową wylewkę na stropie, aby poprawić ochronę akustyczną i izolację cieplną. Stare, małe okna pionowe zostały zastąpione oknami pełnowymiarowymi, na nową wymieniono także instalację elektryczną. Nowy etap rozpoczęto wylewając nowy jastrych, na którym ustawiono konstrukcję dachu. Więźba została zrobiona z pełnego drewna konstrukcyjnego. Wykonano ją w zakładzie ciesielskim, dokładnie według precyzyjnych pomiarów podanych przez nadzorującego całą inwestycję mistrza dekarskiego Waldemara Klimka. On był także autorem projektu przebudowy i koordynatorem robót. Starannie zaplanował wszystkie prace, łącznie z detalami. Niemal każdy szczegół

e Nowa nadbudowa prawie gotowa. Widoczna papa na dachu lukarny

Dachy 5/2010

c Tak wyglądał obiekt przed remontem – niczym nie wyróżniający się, standardowy dom

został omówiony z inwestorską, która otrzymała kilka wersji wykonawczych do wyboru. Mistrz Klimek uwzględnił jej uwagi, dzięki czemu udało mu się pogodzić funkcjonalność i estetykę dachu.

Szlachetne materiały Na deskowaniu użyta została paroprzepuszczalna membrana Dörken. Poza nią w dachu i na fasadzie wykorzystano tylko dwa materiały: blachę cynkowo-tytanową VM Zinc i dachówki ceramiczne Erlus. Nie zastosowano ani grama silikonu i ołowiu. W żadnym miejscu nie ma też widocznych zamocowań blachy. Ściany szczytowe zyskały okładzinę z tytanowocynkowych paneli z wypełnieniem z wełny mineralnej klasy A1. Wszystkie panele o większej długości są mocowane na środku oraz na krawędziach; tu dzięki podłużnym otworom mają one możliwość rozszerzania się. Dzięki panelom można było zrezygno-

BL ACH ARS T WO

e Projekt remontu wykonał wykonawca – mistrz dekarskoblacharski Waldemar Klimek. On także był koordynatorem wszystkich pracujących na budowie rzemieślników

wać z tynkowania górnej części domu, a jednocześnie ściany otrzymały trwałą ochronę. W celu uzyskania harmonijnego i uporządkowanego obrazu, rozmieszczenie wszystkich detali dopasowano do rastra fasady. Przykładowo wysokość komina dostosowano do rozmiarów paneli, podobnie jest z koszami zlewowymi czy wystającą poza obręb murów płatwią. W siatkę wpisują się okna i inne płaszczyzny. Projektant uwzględnił te szczegóły już na etapie planowania prac, dzięki czemu nie ma tu przypadkowości i rozwiązań tworzonych „na kolanie”. Komin posiada odlewaną na miejscu betonową czapkę z biegnącym dookoła specjalnym nacięciem na powierzchni, które służy do odprowadzania wody. Okładziny komina są wentylowane przez szczelinę w obróbce płyty. Podatny na uszkodzenia wylot wyciągu kuchennego był wcześniej obrobiony oło-

c Komin obłożony panelami z blachy

wynosi 12 m, więc rynnę podzielono na dwa odcinki, każdy po 6 m, uwzględniając współczynnik rozszerzalności blachy. Sama średnica i głębokość rynny zostały zaprojektowane z dwukrotnie większym zapasem niż to przewiduje norma. Dzięki temu domownicy mogą być pewni, że woda nie zaleje ich nawet podczas największej burzy. Tym bardziej, że przewidziano również odpływ bezpieczeństwa. Wykonaną na placu budowy rynnę zrobiono z blachy grubości 7 mm, a więc grubszej niż zwykle. Wszystkie zagięcia w rynnie mają promień 3 mm, jedynie

wiem – teraz podstawa została uszczelniona obejmą ze stali nierdzewnej. Starannie rozmierzone panele znalazły się także na ściankach lukarny, która znacznie powiększyła przestrzeń mieszkalną poddasza. Jako spodnia warstwa hydroizolacji na lukarnie zastosowana została papa bitumiczna. Na papę ułożono warstwę rozdzielającą w postaci maty strukturalnej. Połączenie pokrycia z dachówek z płaszczyzną odwadniania lukarny wykonano z szarów blachy łączonej na podwójny rąbek stojący (w miejscu zagięcia jest to rąbek zagniatany).

Klarowność wizji Dach jest odwadniany przez wewnętrzną rynnę leżącą. Rynna została schowana, żeby nie zaburzała wyraźnych konturów obiektu. Jej koryto zostało wyłożone papą bitumiczną i następnie przykryte blachą. Szerokość budynku

c Do precyzyjnego optycznego podziału fasady dostosowano wszystkie detale

c Wizja projektanta uwzględniała nawet taki element więźby dachowej jak płatew

Dachy 5/2010

B L AC HA R ST WO

c …czy kosz zlewowy i rurę spustową

c Połączenie dwóch połaci pokrytych różnymi materiałami

c Kosz przy ściance lukarny

c Narożnik parapetu

c Wylew bezpieczeństwa z rynny

c Wzorowe rąbki, szczelne luty

z prawej strony blachę dwukrotnie wygięto pod kątem 45°, co pozwoliło uniknąć jej spękania.

obliczenia dowodzą ochrony przeciwpożarowej. Połaci kryte dachówkami rozmierzono w taki sposób, aby w żadnym miejscu nie trzeba było ich docinać. Tym samym nie trzeba się obawiać uszkodzenia angoby. Mimo że wynosząca osiem metrów wysokość budynku nie nakazywała klamrowania dachówek (obiekt znajduje się w I strefie wiatrowej Niemiec), zrobiono to na wyraźne życzenie inwestorski. Producent klamer przeprowadził specjalne

obliczenia ich wytrzymałości. Podobne świadectwo dostarczył także producent kołków fasadowych, którymi zamocowano drewnianą konstrukcję nośną. Zastosowanie wysokiej jakości materiałów, użycie wypróbowanych konstrukcji i nadzwyczaj staranne wykonanie gwarantują długą żywotność dachu. Własnoręczny projekt i koordynacja prac wykonywanych przez rzemieślników z różnych branż dobrze przysłużyły się mistrzowi Waldemarowi Klimkowi. Dzięki tej inwestycji zdobył S on dużo kolejnych zleceń.

Pewność ponad wszystko Prawidłowości swoich prac wykonawca dowiódł wieloma badaniami, obliczeniami i dowodami. Przykładowo przeprowadził on obliczenia energooszczędności budynku zgodnie z rozporządzeniem w sprawie oszczędzania energii (w chwili budowy obowiązywała wersja rozporządzenia z 2007 r.). Inne

c Budynek po nadbudowie zyskał nowoczesny wygląd

Dachy 5/2010

DAC HY Z I ELON E

Pokrycie zielonego dachu spadzistego membraną EPDM Do krycia dachów spadzistych stosuje się powszechnie znane dachówki, gonty, blachę, także papy bitumiczne. Jeśli jednak dach spadzisty ma mieć postać dachu zielonego (opisanego w bieżącym wydaniu), to na hydroizolację idealna będzie membrana EPDM.

embranę EPDM uważa się za pokrycie odpowiednie do układania wyłącznie na dachach płaskich, zwykle o konstrukcji betonowej lub z blachy trapezowej. Niewiele jednak osób wie, że EPDM nadaje się także do krycia dachów spadzistych, i to tak wymagających, jak dachy zielone. Trzeba jednak przestrzegać wymogów technologicznych opisanych dalej w niniejszym artykule. Firmy zajmujące się wykonywaniem dachów zielonych podają różne warianty uwarstwień na połaci, nie podając jednak, jak i czym poprawnie pokryć połać spadzistego zielonego dachu o konstrukcji drewnianej. Dach zielony ma zdolność magazynowania wody z opadów atmosferycznych. Cała jego struktura jest wystawiona na ciągłe działanie wilgoci. Trudno więc stosować powszechnie stosowane standardowe materiały budowlane pod „zawsze mokry” dach. Nie nadaje się do tego żadna blacha i papa bitumiczna. Owszem, materiały te doskonale spełniają swoją rolę, gdy nie są niczym przykryte. Jest jednak materiał, który sprawdza się w najtrudniejszych nawet warunkach – jest to EPDM. Membrany EPDM to doskonała hydroizolacja powierzchni narażonych na działanie wody: wykłada się nimi stawy, zbiorniki retencyjne, rowy melioracyjne, zbiorniki na odpady, ścieki rolnicze i gnojówkę, wały przeciwpowodziowe i wiele in. Materiał ten nie ulega degradacji pod wpływem czynni-

ków atmosferycznych, jest odporny na promieniowanie UV i ozon. Stosuje się go od ponad 50 lat i jak dotąd nie wykryto w nim zmian starzeniowych. EPDM to syntetyczna guma, produkowana z etylenowo-propylenowo diemowych monomerów zmieszanych z sadzą techniczną i olejem technicznym oraz środkami utwardzającymi i przyspieszającymi łączenie się tych związków. Produkuje się także EPDM zbrojone poliestrem oraz EPDM o właściwościach ognioodpornych. EPDM ma wiele zalet: z jest odporne na promieniowanie UV i ozon, z zachowuje elastyczność do 400%, z posiada dużą rozciągliwość, z jest odporny na kwasy humusowe, bakterie i grzyby, z zachowuje stabilne właściwości w temperaturze od –45° do 150°C, z jest odporny na przebicie korzeniami. Dużą zaletą EPDM jest sposób łączenia poszczególnych pasm/arkuszy. Wykonuje się to taśmą dwustronnie klejąca, niezwulkanizowaną. Po połączeniu z folią taśma wulkanizuje i tworzy z nią jednorodną powloką natychmiast po sklejeniu. EPDM jest dopuszczony do sprzedaży i stosowania w budownictwie w Polsce, posiada aprobatę techniczną, aprobatę PZH i certyfikat jakości ISO.

Systemy układania EPDM Systemy układania membrany EPDM na dachach są wprawdzie znane, ale Dachy 5/2010

moim zdaniem trzeba je omówić nieco dokładniej. System balastowy stosowany na dachach płaskich i o pochyleniu połaci do 15%. Na twardym, nieodkształcalnym podłożu, np. betonowym, rozkłada się membranę EPDM z zakładami 100 mm pomiędzy arkuszami. Sąsiednie arkusze skleja się taśmą samoklejącą. System balastowy polega na obciążeniu membrany żwirem lub wylewką betonową o ciężarze min. 50 kg/m2. Dla żwiru będzie to warstwa grubości ok. 4–5 cm, dla betonu 2,5 cm. System balastowy nie może być stosowany na konstrukcjach drewnianych. System pełnego klejenia polega na klejeniu membrany na całej powierzchni bezpośrednio do podłoża. Można go stosować na dachach drewnianych. Sąsiednie arkusze układa się z zakładami szerokości co najmniej 100 mm i skleja za pomocą kleju. Podłoże pod przyklejaną membranę EPDM to deskowanie, ale wykonane nie ze zwykłych desek. Zwykła tarcica z tartaku do tego się nie nadaje, ponieważ nie ma odpowiedniej gładkości. Wynika to z technologii przecierania drewna. Piły tartaczne wykonują ruchy pionowe, przecinając poprzecznie podłużne włókna drew. Zależnie od szybkości przesuwu przecieranej kłody, szybkości ruchu pił i wielkości zębów, włókna przecinane są w pewnych odstępach. Stąd końcówki włókien pomiędzy ich cięciami tworzą sterczące włókna. Taka tarcica nadaje się doskonale na deskowanie pod blachę, papę czy gont. Odpowiednia pod EPDM jest

DACH Y ZIELO NE „podłogówka”, tzn. deska wygładzona po jednej stronie, bez pióra i wpustu. System pełnego klejenia ma wiele zalet: z można go stosować na dachach o dowolnym spadku; błędne jest twierdzenie niektórych „specjalistów”, że EPDM nadaje się wyłącznie na dachy płaskie, z doskonale nadaje się do dachów o skomplikowanych kształtach, – ma dużą wytrzymałość na siłę ssącą wiatru. System mocowania mechanicznego. Znane są trzy sposoby mechanicznego mocowania membrany EPDM do podłoża. Sposób 1 – rys. 1. W dachu bez zieleni rozstaw taśm mocowanych mechanicznie do podłoża zależy od siły ssącej wiatru. W przypadku dachu zielonego ssanie wiatru nie odgrywa roli ze względu na dodatkowe obciążenie zielenią z substratem. W tym systemie stosuje się taśmy Quick Seam RMA. Jest to taśma o szerokości 254 mm wykonana ze zbrojonej membrany EPDM. Na zewnętrznej powierzchni tej taśmy w sposób mechaniczny przymocowuje się taśmę Quick Splice Tape. Do niej przykleja się arkusze

c Rys. 1. System mocowania mechanicznego z wykorzystaniem taśm

c Rys. 2. Mocowanie z wykorzystaniem płaskowników

membrany. W miejscach połączeń arkuszy stosuje się zakłady o szerokości min. 100 mm. Złącza wykonuje się przy pomocy taśmy Quick Seam Tape. Takie mocowanie pokrycia połaci dachu nie ingeruje mechanicznie w membranę. W strefach brzegowych membranę przykleja się na całej powierzchni.

na obwodzie. Na ułożonej membranie mechanicznie mocuje się płaskowniki (można je też mocować w złączach arkuszy). Odległości między płaskownikami zależą od siły ssącej wiatru, chociaż akurat w przypadku dachu zielonego ssanie wiatru nie ma znaczenia. Płaskowniki na arkuszach membrany EPDM zabezpiecza się taśmą Quick Seam Batlen Coyer Strips, o szerokości 150 mm. Jeżeli na łączeniu arkuszy membrany są umieszczone płaskowniki, szerokość za-

Sposób 2 – rys. 2. Duże arkusze membrany EPDM układa się na deskowaniu, przyklejając je lub mocując mechanicznie

AMBASADOR PREFA Fiirm ma SA AR DA D CH Poleca c m fi f rm mę PR PREF E A, EF A poni po niiew ważż zaj am mu uję j się profe fesj sjon on nallny nym m mo mont ntaż nt ażem aż em wyrobó wy b w teej fi firm rm my i st stąd ąd moj ojee pr prze z ko ze kona nani na niee ni o tr t wa wało łośc ło ścii i ja śc jako ko ośc ścii al alum umin um in nio iowy wych wy ch h s st sy s em emów ów d dac a ho ac howy wyych P PRE REFA FA..

DACH | FASADA

Dachy 5/2010

PRE R FA POL POLSKA SKA KA SP. SP. Z O O.O., UL UL.. EMAL MALIOW IOWA IOW A 28, 28, 0202 295 WA WARSZ RSZ SZAWA AWA,, NIP: AWA NIP: P: 52 526-2 6-2756-2 75-667566-06, 660 06, TEL.:.: +48 TE TEL 48 222 72 7200 62 62 90, 0 FAX A .: +48 22 88 AX 8866 10 10 54 54 , B BIURO U @PR REFA E .CO C M, WWW W .PR REFA EFA.CO .CO COM M

DAC HY Z I ELON E Przebieg prac przy układaniu membrany EPDM w technologii mocowania taśmami

Technologia krycia dachu membraną EPOM Najpierw krótko przedstawię technologię krycia dachu membraną EPDM w systemie firmy Firestone, który jest przydatny również dla naszych celów. EPDM można również zgrzewać gorącym powietrzem, lecz stosowanie zgrzewarek na niewielkim dachu nie ma ekonomicznego uzasadnienia. Tu korzystniejsze będzie postępowanie wg sposobu opisanego przeze mnie. Szczegóły związane z dachami spadzistymi zielonymi podam w kolejnym wydaniu miesięcznika. Klejenie arkuszy membrany nie powinno być wykonywane w następujących przypadkach: z przy opadach deszczu lub śniegu, z kondensacja pary wodnej na podkładzie lub na membranie, z bezpośrednio po rozłożeniu membrany na połaci dachu. Po jej rozłożeniu konieczne jest jej pozostawienie na 30–45 minut w celu umożliwienia jej relaksacji. Cała technologia sprowadza się do łączenia arkuszy membrany EPDM. Dwa sąsiednie arkusze łączy się przy pomocy taśmy samoklejącej. Kolejność postępowania jest następująca: a) ułożenie membrany w odpowiednim miejscu – arkusze należy ułożyć z zakładem około 200 mm, – membrana powinna być ułożona płasko, tj. bez fałd i załamań i nie powinna być naprężona, – przy pomocy markera na dolnym arkuszu w odległości 10 do 20 mm od

c Rys. 4

c Rys. 5

c Rys. 6

c Rys. 7

c Rys. 8

c Rys. 9

c Rys. 10

kładu wynosi 200 mm, natomiast pozostałe mają zakład 100 mm. Wszystkie połączenia są klejone przy pomocy specjalnej taśmy klejącej Quick Seam Splice Tape.

Sposób 3 – rys. 3. Tutaj płaskownik mocuje się na styku arkuszy przy szerokości zakładu 200 mm. Zakłady klejone są przy pomocy specjalnej taśmy klejącej Quick Seam Splice Tape. Dachy 5/2010

c Rys. 3. Inny wariant metody z wykorzystaniem płaskowników

krawędzi górnego arkusza zaznacza się linię przerywaną (rys. 4); b) tymczasowe przyklejanie zakładu – górna część arkusza o szerokości 250 mm powinna być odwinięta do góry i tymczasowo przyklejona do podkładu przy pomocy preparatu gruntującego Quick Primer krótkimi odcinkami, – jeżeli membrana okaże się brudna, należy ją oczyścić szmatką, gąbką zmoczoną w preparacie Splice Wash (rys. 5); c) stosowanie podkładu Quick Primer – podkład Quick Primer przed użyciem należy dobrze wymieszać. Nanosi się go na membranę, nakładając go gąbką ruchem posuwisto-zwrotnym na obie klejone powierzchnie, – podkład nanosi się do momentu, gdy powierzchnia stanie się ciemnoszara. Należy unikać powstawania smug i mokrych plam. Namoczoną gąbkę pokrywa się powierzchnię o długości 1,0 m i szerokości 100 mm z każdej strony. – obie strony klejonych powierzchni powinny być obrabiane w tym samym czasie, aby zapewnić równy czas wysychania, – sprawdzić czy podkład jest gotowy. Przed nałożeniem taśmy należy odczekać około 10 minut dla umożliwienia całkowitego wyschnięcia podkładu. Sprawdzenie polega na dotknięciu zagruntowanej powierzchni palcem, aby upewnić się, że zagruntowana powierzchnia jest sucha na całej szerokości. Jeżeli podkład jest lepki, to powierzchnia nie jest jeszcze gotowa do układania taśmy klejącej. Czas wysychania zależy od parametrów powietrza zewnętrznego: wilgotności względnej, prędkości wiatru i temperatury (rys. 6); d) zakładanie taśm – taśmę Quick Seam Splice Tape z papierem ochronnym na górze należy układać na dolnym arkuszu wzdłuż linii wcześniej zaznaczonej, – po ułożeniu taśmy od razu należy ją docisnąć wałkiem silikonowy (rys. 7); e) kontrola ułożenia taśmy – górny odgięty arkusz należy opuścić na dolną część, na taśmę pokrytą papierem, – taśma powinna wystawać 10 do 15 mm spod górnej krawędzi (rys. 8); f) usunięcie z taśmy papieru ochronnego – w celu usunięcia papieru ochronnego trzeba odgięć arkusz membrany. Papier zrywa się ciągnąc go pod kątem 45 stopni do taśmy i równolegle do powierzchni membrany, – po zdjęciu papieru ochronnego swobodnie opuścić membranę na taśmę i docisnąć ją (rys. 9); g) dociskanie połączeń – ostatnią czynnością jest dociskanie połączenia na calej długości wałkiem silikonowym: najpierw prostopadle do szwu i potem równolegle (rys. 10). Szczegóły związane z dachami spadzistymi zielonymi zostaną podane w kolejnym wydaniu miesięcznika.

Opracował: Edmund Ratajczak Pracownia „Expronad”

FO L I E DACHOWE

Folia dachowa pod gonty bitumiczne Delta®-Roof Do bogatego portfolio produktów firmy Dörken dołączyła nowa folia dachowa - Delta®-Roof. Na polskim rynku jest to nowość, ale materiał ten ma za sobą lata prób i testów w skrajnych warunkach klimatycznych na terenie USA i Kanady. Delta®-Roof została opracowana z myślą o dachach w pełni szalowanych i przeznaczonych do krycia gontem. A rynek Ameryki Północnej to właśnie miliony metrów kwadratowych dachów pokrytych takim materiałem. Zastosowanie Delta®-Roof jest produktem dedykowanym do układania na dachach deskowanych jako warstwa wstępnego krycia i doskonały materiał podkładowy pod pokrycia z gontów. Folię tę można stosować na dachach o kącie nachylenia połaci od 8o. Materiał mocuje się przy pomocy gwoździ z szerokim łbem, tzw. „papiaków”. Gwoździe mogą być wbijane zarówno ręcznie, jak i przy użyciu gwoździarek. Montaż foli odbywa się w pasie górnym tak, by zakład folii zakrył łączniki i uszczelnił potencjalne miejsca, w których może nastąpić przeciek. W celu zachowania maksymalnej wodo- i wiatroszczelności zakłady powinno się skleić za pomocą kleju Delta®-Than. Zakład poziomy powinien wynosić od 10 do 15 cm, natomiast pionowy od 15 do 20 cm (wartości te zależne są od kąta nachylenia połaci). Szczegóły zaleceń technicznych znaleźć można na karcie technicznej produktu oraz w instrukcji układania. Wprawdzie Delta®-Roof najczęściej wykorzystuje się jako podkład pod gont bitumiczny, jednak materiał ten jest również doskonałą warstwą podkładu pod gont drewniany, łupek naturalny i inne podobne materiały pokryciowe.

Budowa Delta®-Roof to kombinacja dwóch warstw włókniny polipropylenowej, pomiędzy którymi znajduje się zamknięty dla dyfuzji pary wodnej film, oraz wykonane z polipropylenu zbrojenie.

Zastosowany film odpowiedzialny jest nie tylko za ograniczenie przepływu pary wodnej (sd = 80 m), ale i za wodoszczelność folii. Za sprawą zastosowanych komponentów Delta®-Roof jest w pełni wodoszczelna a jej ograniczona zdolność dla dyfuzji pary wodnej zabezpiecza przed powstawaniem pęcherzy parowych pomiędzy folią a gontem bitumicznym. Zadaniem zbrojenia jest zapewnienie odporności materiału na ewentualne uszkodzenia mechaniczne podczas prac montażowych oraz spowodowane warunkami atmosferycznymi: wiatrem, deszczem czy śniegiem. Folia Delta®-Roof będzie na rynku konkurowała głównie z papami bitumicznymi, które stanowią najczęściej stosowany materiał podkładowy pod pokrycia z gontów. Jednak jedną z zalet tej folii jest to, że układa się ją łatwiej niż dotychczas stosowane produkty. Ponadto niewielkie Dachy 5/2010

i lekkie w stosunku do papy rolki folii łatwej jest magazynować i transportować. Jeszcze inna pozytywną cechą jest również jej znacznie wyższa wytrzymałość mechaniczna niż tradycyjnych nasączonych bitumem folii i pap. Wykonawców na pewno ucieszy fakt, że materiał posiada zewnętrzną powierzchnię antypoślizgową, przez co znacznie poprawia się bezpieczeństwo pracy na wstępnie pokrytym dachu. W ofercie firmy Dörken folia należy do grupy produktów Premium, w związku z czym na każdej rolce folii znajduje się 20 pkt. w programie Dach na Maxxa.

Na podstawie materiałów firmy Dörken Delta Folie Sp. z o.o.

T E C HN I K A SOLA R N A

Czysta energia Kolektory słoneczne Fakro Rozwój przemysłu i konsumpcyjny styl życia sprawiają, że zapotrzebowanie na energię wzrasta. Zasoby nieodnawialnych źródeł są jednak ograniczone. Ich pozyskiwanie staje się coraz trudniejsze, a uzyskiwana z nich energia coraz droższa. Co więcej, taka polityka szkodliwie wpływa na środowisko naturalne. Można jednak korzystać z czystej i darmowej energii, której jest pod dostatkiem. Wystarczy za pomocą kolektorów słonecznych Fakro przekształcić promieniowanie cieplne w energię i wykorzystywać ją w codziennym życiu.

ealizując proekologiczny kurs rozwoju, firma Fakro wprowadziła do swojej oferty kolektory słoneczne. Zamieniają one promieniowanie słoneczne w czystą, darmową energię, którą można wykorzystać w gospodarstwie domowym. Instalacje o wysokiej sprawności potrafią zaoszczędzić nawet do 70% energii koniecznej do podgrzania wody użytkowej oraz 30% energii do centralnego ogrzewania. Niezmiernie ważną rolę w ilości uzyskiwanego ciepła odgrywa odpowiednie położenie kolektorów. Umieszczenie kolektorów w kierunku południowym zapewnia najlepszy odbiór ciepła. Zmiana położenia o 45° w kierunkach wschodnim i zachodnim jest dopuszczalna, lecz obniża sprawność kolektora o około 10%. Kolektory słoneczne Fakro posiadają hartowaną

szybę pryzmatyczną, która przepuszcza do wnętrza promienie słoneczne padające nawet pod małym kątem. Powleczony powłoką wysokoselektywną absorber przyjmuje światło, zamieniając je w ciepło. Całość zamknięta jest w solidnej aluminiowej ramie. Innowacyjny system przesuwnych wsporników montażowych umożliwia instalację kolektora na łatach o dowolnym rozstawie. Firma Fakro posiada w ofercie dwa typy kolektorów: SKW oraz SKC. Różnią się one jedynie zastosowanym kołnierzem uszczelniającym. Kolektory SKW mogą być łączone między sobą, jak również systemowo zespalane z oknami dachowymi Fakro w dowolnych konfiguracjach. Wielką zaletą jest możliwość montażu kolektorów w dachu za pomocą standardowych

c Kolektory słoneczne SKC

c Kolektory słoneczne SKW

Dachy 5/2010

kołnierzy do okien dachowych Fakro, które zapewniają szczelne połączenie z pokryciem dachowym. Natomiast kolektorów SKC nie można zespalać z oknami, jednak zastosowanie specjalnych kołnierzy umożliwia montaż kolektorów ściśle obok siebie w odległości 3 mm, pełniej pokrywając połać dachową kolektorami. Kolektory Fakro przystosowane są do montażu w połaci dachu o kącie nachylenia: – od 15° do 90° dla kolektora SKW, – od 30° do 90° dla kolektora SKC. Zalecany kąt montażu to od 30° do 60°. Położenie w takim zakresie umożliwia optymalną pracę kolektorów w produkcji ciepła. Montaż w dachu, a nie ponad pokryciem dachowym, zdecydowanie polepsza parametry izolacyjne i sprawnościowe kolektorów. Ponadto takie rozwiązanie sprawia, że solary idealnie wtapiają się w bryłę całego budynku, co poprawia estetykę całego dachu. W ofercie Fakro znajduje się kilka kompletnych zestawów solarnych o różnej wydajności. Odpowiedni zestaw dobiera się w zależności od liczby mieszkańców.

Na podstawie materiałów firmy Fakro

WYKONAWS TWO – B ŁĘDY

Fuszerka na dachu hali Artykuł przedstawia halę o powierzchni 4500 m2 pokrytą dachem z blachy trapezowej o kącie spadku 2°. Dach wyglądał tak, jakby zrobili go przysłowiowi piekarze, a nie dekarze – popełniono na nim wiele błędów, niektóre podstawowe. Dach musiał przeciekać.

o opisywanej hali zostałem wezwany w celu ustalenia przyczyny przecieków dachu oraz sporządzenia kosztorysu ich usunięcia. Przecieki były tak liczne, że moim zdaniem niemożliwe było, aby ich przyczyną było wyłącznie kiepskie zaizolowanie dachu. Miałem rację.

Zasadniczy błąd polegał na niepoprawnym wykonaniu konstrukcji dachu. Konstrukcja stwarzała zagrożenie życia użytkowników hali. Nie ma co się dziwić, że w zimie dachy załamują się pod ciężarem śniegu… Na taki dach dosłownie strach wchodzić, bo nie wiadomo, czy podłoże nie ugnie się po pierwszym kroku. Pod-

e Fot. 1. Podpory rozmieszczone były zbyt rzadko i nie w prawidłowym położeniu

c Fot. 2. Nieszczelne łączenia blach

pory – kratownice – rozmieszczone były nie co 50, lecz co 200 cm! I to nie prostopadle do przebiegu profili blach, lecz ukośnie (fot. 1). Blacha uginała się nawet poniżej dolnej linii profilu, a łączenia blach były nieszczelne (fot. 2). Do moich głównych zadań należało m.in. skoncentrowanie się na błędach wykonawczych, nieszczelnościach, które można było naprawić, aby usunąć przecieki z dachu. Oto moje uwagi: – pas nadrynnowy jest za mocno wysunięty; zakład blach jest zbyt mały, co przy tak małym spadku dachu (2º) powoduje cofanie się wody i zaciekanie pod pokrycie (fot. 3); – pierwsza linia wkrętów farmerskich jest wkręcona tylko w pas nadrynnowy; rozszerzanie i kurczenie się blachy spowodowało ich wyrwanie (fot. 4); – rynny także zamontowano źle; dylatacje przy lejach spustowych przewidziano tylko z jednej strony (fot. 5), wypadło też kolanko przy leju;

c Fot. 3. Zbyt mały zakład blach

Dachy 5/2010

W Y KO N AWST WO – B ŁĘ DY

c Fot. 4. Wkręty zostały wkręcone tylko w blachę obróbki

c Fot. 5. Dylatacja w rynnie tylko z jednej strony

c Fot. 6. Źle wykonane zakłady blach

c Fot. 7. Źle wykonane tylne obróbki świetlików

– nieudolne zakończony pas nadrynnowego przy końcu rynny; – zakłady blach są niewłaściwie wykonane; łączy się to z nieprawidłowym rozmieszczeniem kratownic. Pod skręcanym zakładem blach nie ma podpór, więc zimą

napór śniegu jest tak duży, że pojawiają się przecieki. Próbowano temu zaradzić, uszczelniając łączenia silikonem (fot. 6), co oczywiście zdało się na nic; – fot. 7 przedstawia tylną obróbkę świetlików. Moim zdaniem każde poprzecz-

e Fot. 8. Zagadka: ile tubek silikonu zużyto?

Dachy 5/2010

ne łączenie blach powinno być łączone na rąbek stojący, który usztywniłby blachę, a dodatkowo przy tak małym spadku woda nie miałaby możliwości cofania się; – przy końcach blachy trapezowej zastosowano uszczelkę profilowaną, która po pewnym czasie „wyfrunęła”. By tego uniknąć należało przykręcić uszczelkę wkrętami do każdej fali, dodatkowo dolną część trapezu należało podwinąć kleszczami do góry tak, aby tworzyła zaporę przed deszczem i śniegiem padającym w kierunku przeciwnym do spadku dachu; – nieumiejętnie „uszczelnienie” podstawy wentylatora (fot. 8); ile tubek silikonu zostało tu zużytych? – kolejne szczelne przejście…(fot. 9); – stopień skorodowania blachy każe się domyślać, że użyto tu najtańszego materiału;

WYKONAWS TWO – B ŁĘDY

c Fot. 9. Uszczelnienie rury wywiewnej

– proszę zwrócić uwagę na łączenie rury spustowej (fot. 10). Jeśli występuje taki przypadek, to nie powinno się montować tak krótkiego odcinka rury na górze; należało podzielić rurę na dwie części i złączkę zainstalować na środku, W ostateczności krótki odcinek zamontować na dole; – po drugiej stronie hali nie było lepiej. Złapałem się za głowę i zastanawiałem się, czy to nie przysłowiowi piekarze kryli ten dach (fot. 11). Dowodzi tego po pierwsze, brak umiejętności rozmierzenia dachu, a po drugie, sposób, w jaki wykonawcy przedłużyli arkusze blachy – zamiast blachę podłożyć, oni nałożyli ją, a następnie skręcili i uszczelnili jakąś masą. Widać ślady zastoin wodnych. Te miejsca nie mogły długo pozostać szczelne; – rozwiązania rodem z murarki (fot. 12) – „coś nie pasuje, to się zaszpachluje.” Bez komentarza. Moje notatki z tego dachu są o wiele bardziej obszerne, ale tu zaprezento-

c Fot. 10. Nieumiejętne połączenie rury spustowej

c Fot. 11. Nieznajomość podstaw rzemiosła dekarskiego

wałem tylko najbardziej jaskrawe błędy. Inwestor poniesie spore koszty na naprawę dachu, przedtem jednak musi poprawić konstrukcję dachu. Pod blachą muszą się znaleźć dodatkowe płatwie bez których ryzykowne jest poruszanie się po dachu .

Dachy 5/2010

c Fot. 12. Komentarz chyba zbyteczny

Dawid Adamiec www.dekarzjakosci.pl

Fakro Sp. z o.o ul. Węgierska 144a 33-300 Nowy Sącz tel. +48 18 444 0 444 fax +48 18 444 0 333 infolinia 0 800 100 052 fakro@fakro.pl www.fakro.pl

Okno obrotowe FTP-V U3 Profi Cechy szczególne

innowacyjny system wzmocnienia konstrukcji okna topSafe; klamka umieszczona w dolnej części skrzydła; możliwość montażu na trzech głębokościach

Materiał ościeżnicy

drewno sosnowe, impregnowane próżniowo, dwukrotnie malowane lakierem akrylowym

Charakterystyka oszklenia

4H–Tg16Ar–4T (zewnętrzna szyba hartowana, ciepła ramka TGI, wewnętrzna szyba z powłoką niskoemisyjną, wypełnione argonem)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,4

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

Przenikalność światła

0,79

Uszczelki

potrójny system uszczelnienia z tworzywa TPE, EPDM (uszczelka przylgowa, obwodowa, boczna)

Kołnierz

różne typy do każdego rodzaju pokrycia

Wentylacja

automatyczny nawiewnik V40P (o wydajności do 52 m³/h, optymalnie dozuje ilość napływającego świeżego powietrza dbając o zdrowy mikroklimat w pomieszczeniu i oszczędność energii cieplnej), mikrouchylenie

Dodatkowe akcesoria

wewnętrzne: rolety, zasłony plisowane, żaluzje; zewnętrzne: rolety, markizy; klamka z blokadą, drążek teleskopowy, system sterowania elektrycznego

Gwarancja

10 lat na okna, 20 lat na zestaw szybowy, bezterminowa gwarancja szyby hartowanej na gradobicie

Okno obrotowe PTP–V U3 Cechy szczególne

innowacyjny system wzmocnienia konstrukcji okna topSafe; klamka umieszczona w dolnej części skrzydła; możliwość montażu na trzech głębokościach; okno trwałe, odporne na korozję i zmienne czynniki atmosferyczne, przeznaczone do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności

Materiał ościeżnicy

wielokomorowe profile PVC wzmacniane ocynkowanymi rdzeniami stalowymi

Charakterystyka oszklenia

4H–Tg16Ar–4T (zewnętrzna szyba hartowana, ciepła ramka TGI, wewnętrzna szyba z powłoką niskoemisyjną, wypełnione argonem)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,4

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

Przenikalność światła

0,79

Uszczelki

potrójny system uszczelnienia z tworzywa TPE, EPDM (uszczelka przylgowa, obwodowa, boczna)

Kołnierz

różne typy do każdego rodzaju pokrycia

Wentylacja

wydajny nawiewnik V-35 o wydajności do 43 m³/h, mikrouchylenie

Dodatkowe akcesoria

wewnętrzne: rolety, zasłony plisowane, żaluzje; zewnętrzne: rolety, markizy; drążek teleskopowy, system sterowania elektrycznego

Gwarancja

10 lat na okna, 20 lat na zestaw szybowy, bezterminowa gwarancja szyby hartowanej na gradobicie

OKNA DACHOWE

Okno obrotowe FTP-V U3 Electro Cechy szczególne

wyposażone w urządzenie umożliwiające jego zdalne otwieranie i zamykanie oraz sterowanie dodatkami za pomocą jednego pilota, posiada czujnik deszczu; innowacyjny system wzmocnienia konstrukcji okna topSafe; klamka z siłownikiem umieszczona w dolnej części skrzydła; możliwość montażu na trzech głębokościach

Materiał ościeżnicy

drewno sosnowe, impregnowane próżniowo, dwukrotnie malowane lakierem akrylowym

Charakterystyka oszklenia

4H–Tg16Ar–4T (zewnętrzna szyba hartowana, ciepła ramka TGI, wewnętrzna szyba z powłoką niskoemisyjną, wypełnione argonem)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,4

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

Przenikalność światła

0,79

Uszczelki

potrójny system uszczelnienia z tworzywa TPE, EPDM (uszczelka przylgowa, obwodowa, boczna)

Kołnierz

różne typy do każdego rodzaju pokrycia

Wentylacja

Dodatkowe akcesoria

wewnętrzne: rolety, zasłony plisowane, żaluzje;zewnętrzne: rolety, markizy

Gwarancja

10 lat na okna, 20 lat na zestaw szybowy, bezterminowa gwarancja szyby hartowanej na gradobicie

Okno obrotowe FTP–V P2 Secure Cechy szczególne

laminowana i antywłamaniowa szyba klasy P2A; innowacyjny system wzmocnienia konstrukcji okna topSafe; dodatkowo system zabezpieczający przed wymontowaniem szyby; klamka z blokadą; klamka umieszczona w dolnej części skrzydła; możliwość montażu na trzech głębokościach

Materiał ościeżnicy

drewno sosnowe, impregnowane próżniowo, dwukrotnie malowane lakierem akrylowym

Charakterystyka oszklenia

4HS–Tg14Ar–33.2T; pakiet antywłamaniowy klasy P2A (zewnętrzna szyba hartowana z powłoką łatwozmywalną, ciepła ramka TGI, szyba wewn. laminowana i antywłamaniowa z powłoką niskoemisyjną, wypełnione argonem)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,1

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,4

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

–

Przenikalność światła

0,69

Uszczelki

potrójny system uszczelnienia z tworzywa TPE, EPDM (uszczelka przylgowa, obwodowa, boczna)

Kołnierz

różne typy do każdego rodzaju pokrycia

Wentylacja

Dodatkowe akcesoria

akcesoria wewnętrzne: rolety, zasłony plisowane, żaluzje;zewnętrzne: rolety, markizy

Gwarancja

10 lat na okna, 20 lat na zestaw szybowy, bezterminowa gwarancja szyby hartowanej na gradobicie

Okno obrotowe o podwyższonej osi obrotu FYP–V U3 proSky Cechy szczególne

oś obrotu umieszczona powyżej połowy wysokości okna, przez co nawet wysoka osoba może swobodnie podejść do krawędzi okna; innowacyjny system wzmocnienia konstrukcji okna topSafe; klamka umieszczona w dolnej części skrzydła; możliwość montażu na trzech głębokościach

Materiał ościeżnicy

drewno sosnowe, impregnowane próżniowo, dwukrotnie malowane lakierem akrylowym

Charakterystyka oszklenia

4H–Tg16Ar–4T (zewnętrzna szyba hartowana, ciepła ramka TGI, wewnętrzna szyba z powłoką niskoemisyjną, wypełnione argonem)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,4

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

Przenikalność światła

0,79

Uszczelki

potrójny system uszczelnienia z tworzywa TPE, EPDM (uszczelka przylgowa, obwodowa, boczna)

Kołnierz

różne typy do każdego rodzaju pokrycia

Wentylacja

Dodatkowe akcesoria

wewnętrzne: rolety, zasłony plisowane, żaluzje; zewnętrzne: rolety, markizy; klamka z blokadą, drążek teleskopowy

Gwarancja

10 lat na okna, 20 lat na zestaw szybowy, bezterminowa gwarancja szyby hartowanej na gradobicie

Cechy szczególne

dwie oddzielone od siebie funkcje otwierania skrzydła: uchylna oraz obrotowa – zmianę sposobu otwierania umożliwia przełącznik preSelect umieszczony w bocznej części ościeżnicy; innowacyjny system wzmocnienia konstrukcji okna topSafe; klamka umieszczona w dolnej części skrzydła; możliwość montażu na trzech głębokościach

Materiał ościeżnicy

drewno sosnowe, impregnowane próżniowo, dwukrotnie malowane lakierem akrylowym

Charakterystyka oszklenia

4H–Tg16Ar–4T (zewnętrzna szyba hartowana, ciepła ramka TGI, wewnętrzna szyba z powłoką niskoemisyjną, wypełnione argonem)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,4

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

Przenikalność światła

0,79

Uszczelki

potrójny system uszczelnienia z tworzywa TPE, EPDM (uszczelka przylgowa, obwodowa, boczna)

Kołnierz

różne typy do każdego rodzaju pokrycia

Wentylacja

Dodatkowe akcesoria

wewnętrzne: rolety, zasłony plisowane, żaluzje; zewnętrzne: rolety, markizy; klamka z blokadą, drążek teleskopowy

Gwarancja

10 lat na okna, 20 lat na zestaw szybowy, bezterminowa gwarancja szyby hartowanej na gradobicie

OKNA DACHOWE

Okno uchylno-obrotowe FPP–V U3 preSelect

Keylite RW Polska sp. z o.o. ul. Marszałkowska 115 p. 215 00-102 Warszawa Zakład Produkcyjny w Zambrowie ul. Wojska Polskiego 27A 18-300 Zambrów tel. +48 86 475 31 20 fax +48 86 475 31 20 info@starlite.pl www.starlite.pl

Okno dachowe obrotowe Starlite™ (CP) Cechy szczególne

dwustopniowy zamek z uchwytem umieszczonym w górnej części okna. Wentylacja przy zamkniętym oknie

Materiał ościeżnicy

wysokiej jakości drewno sosnowe, klejone warstwowo oraz impregnowane ciśnieniowo

Charakterystyka oszklenia

4H-20-4TM (szyba zewnętrzna hartowana, przestrzeń wypełniona argonem, szyba wewnętrzna z powłoką niskoemisyjną)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,5

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

28 (–1; –2)

Przenikalność światła (t-value)

80%

Uszczelki

przyszybowe z butylu oraz podwójne (przylgowa i obwodowa) wykonane z EPDM i TPE

Kołnierz

z blachy aluminiowej w kolorze grafitowym RAL7022 na zamówienie w dowolnym kolorze RAL

Wentylacja

klapa wentylacyjna z filtrem o przepływie powietrza do 56 m3/h

Dodatkowe akcesoria

żaluzja w pakiecie szybowym (w opcji – elektryczna sterowana na pilota, lub mechaniczna przesuwana magnesem), szyba wewnętrzna zespolona, roleta wewnętrzna, żaluzja, zamek bezpieczeństwa, ogranicznik otwierania, drążki teleskopowe obsługi okna i żaluzji

Gwarancja

10 lat na okna i żaluzje wewnątrzszybowe

OKNA DACHOWE

Okno dachowe obrotowe z dolną klamką Starlite™ (CPBH) Cechy szczególne

trzystopniowy zamek z uchwytem umieszczonym w dolnej części okna; wentylacja przy zamkniętym oknie w górnej części skrzydła

Materiał ościeżnicy

wysokiej jakości drewno sosnowe, klejone warstwowo oraz impregnowane ciśnieniowo

Charakterystyka oszklenia

4H-20-4TM (szyba zewnętrzna hartowana typu Float, wewnętrzna typu Termofloat)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,5

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

28 (–1; –2)

Przenikalność światła (t-value)

80%

Uszczelki

przyszybowe z butylu oraz podwójne (przylgowa i obwodowa) wykonane z EPDM i TPE

Kołnierz

z blachy aluminiowej w kolorze grafitowym RAL7022 na zamówienie w dowolnym kolorze RAL

Wentylacja

klapa wentylacyjna z filtrem o przepływie powietrza do 56 m3 /h

Dodatkowe akcesoria

Gwarancja

10 lat na okna i żaluzje wewnątrzszybowe

Okno dachowe obrotowo-klapowe Starlite™ (TH) Cechy szczególne

podwójny system otwierania (klamka u góry okna, umożliwiająca obrót o 180; klamka u dołu okna, dająca możliwość uchylenia skrzydła do kąta 30°); wentylacja przy zamkniętym oknie

Materiał ościeżnicy

wysokiej jakości drewno sosnowe, klejone warstwowo oraz impregnowane ciśnieniowo

Charakterystyka oszklenia

4H-20-4TM (szyba zewnętrzna hartowana typu Float, wewnętrzna typu Termofloat)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,7

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

29 (–1; –3)

Przenikalność światła (t-value)

80%

Uszczelki

przyszybowe z butylu oraz podwójne (przylgowa i obwodowa) wykonane z EPDM i TPE

Kołnierz

z blachy aluminiowej w kolorze grafitowym RAL7022 na zamówienie w dowolnym kolorze RAL

Wentylacja

klapa wentylacyjna z filtrem o przepływie powietrza do 56 m3/h

Dodatkowe akcesoria

Gwarancja

10 lat na okna i żaluzje wewnątrzszybowe

Okno dachowe Białe Starlite™ (WFCP) Cechy szczególne

dostępne w każdym typie oraz rozmiarze okna. Idealne rozwiązanie do pomieszczeń narażonych na wilgoć, parę lub kurz

Materiał ościeżnicy

wysokiej jakości drewno sosnowe, klejone warstwowo, impregnowane ciśnieniowo oraz pokryte 3-krotną warstwą farby poliuretanowej

Charakterystyka oszklenia

4H-20-4TM (szyba zewnętrzna hartowana, przestrzeń wypełniona argonem, szyba wewnętrzna z powłoką niskoemisyjną)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,5

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

28 (–1; –2)

Przenikalność światła (t-value)

80%

Uszczelki

przyszybowe z butylu oraz podwójne (przylgowa i obwodowa) wykonane z EPDM i TPE

Kołnierz

z blachy aluminiowej w kolorze grafitowym RAL7022 na zamówienie w dowolnym kolorze RAL

Wentylacja

klapa wentylacyjna z filtrem o przepływie powietrza do 56 m3/h

Dodatkowe akcesoria

Gwarancja

10 lat na okna i żaluzje wewnątrzszybowe

Cechy szczególne

podwójny system otwierania (klamka u góry okna, umożliwiająca obrót o 180°; klamka u dołu okna, dająca możliwość uchylenia skrzydła do kąta 45°); wentylacja przy zamkniętym oknie

Materiał ościeżnicy

wysokiej jakości drewno sosnowe, klejone warstwowo oraz impregnowane ciśnieniowo

Charakterystyka oszklenia

4H-20-4TM (szyba zewnętrzna hartowana typu Float, wewnętrzna typu Termofloat)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,7

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

29 (–1; –3)

Przenikalność światła (t-value)

80%

Uszczelki

przyszybowe z butylu oraz podwójne (przylgowa i obwodowa) wykonane z EPDM i TPE

Kołnierz

z blachy aluminiowej w kolorze grafitowym RAL7022 na zamówienie w dowolnym kolorze RAL

Wentylacja

klapa wentylacyjna z filtrem o przepływie powietrza do 56 m3/h

Dodatkowe akcesoria

Gwarancja

10 lat na okna i żaluzje wewnątrzszybowe

OKNA DACHOWE

Okno dachowe ewakuacyjno-wyłazowe Starlite™ (FE)

Velux Polska Sp. z o.o ul. Muszkieterów 15A 02-273 Warszawa tel. +48 22 33 77 000 fax +48 22 33 77 090 info.v-pl@velux.com www.velux.pl

Okno obrotowe GZL 1059 Cechy szczególne

GZL 1059 – uchwyt listwowy w górnej części skrzydła; GZL 1059 B – klamka w dolnej części skrzydła

Materiał ościeżnicy

drewno sosnowe klejone warstwowo, impregnowane i dwukrotnie lakierowane

Charakterystyka oszklenia

4-16Ar-4H (energooszczędny pakiet szybowy: szyba zewnętrzna hartowana, przestrzeń wypełniona argonem, szyba wewnętrzna z powłoką niskoemisyjną)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,1

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,5

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

29 (dotyczy całego okna)

Przenikalność światła (t-value)

77%

Uszczelki

przyszybowe z butylu, między skrzydłem a ościeżnicą z EPDM oraz elastomeru TPE

Kołnierz

szare z aluminium

Wentylacja

moduł wentylacyjny o przepływie do 24 m³/h

Dodatkowe akcesoria

przeciwsłoneczne: rolety wewnętrzne, żaluzje zewnętrzne markizy lub rolety, drążek teleskopowy, zamek

Gwarancja

okno: 10 lat, szyba: 20 lat

Okno obrotowe GGL 3059 Cechy szczególne

uchwyt otwierający w górnej części skrzydła, obrót o 180° umożliwiający umycie okna od wewnątrz, blokada do wietrzenia lub umycia

Materiał ościeżnicy

drewno sosnowe klejone warstwowo, impregnowane i trzykrotnie lakierowane

Charakterystyka oszklenia

4-16Ar-4H (energooszczędny pakiet szybowy: szyba zewnętrzna hartowana, przestrzeń wypełniona argonem, szyba wewnętrzna z powłoką niskoemisyjną)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,1

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,4

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

32 (dotyczy całego okna)

Przenikalność światła (t-value)

77%

Uszczelki

przyszybowe z butylu, między skrzydłem a ościeżnicą z EPDM oraz elastomeru TPE

Kołnierz

standardowo szare z aluminium, na zamówienie z miedzi, tytancynku

Wentylacja

klapa wentylacyjna z filtrem o przepływie powietrza do 49 m³/h

Dodatkowe akcesoria

przeciwsłoneczne: rolety wewnętrzne, żaluzje zewnętrzne markizy lub rolety, drążek teleskopowy, zamek, elektryczny system sterowania, szyba bezpieczna, szyba antywłamaniowa

Gwarancja

okno: 10 lat, szyba: 20 lat

OKNA DACHOWE

Okno obrotowe GGL 3073 Cechy szczególne

uchwyt otwierający w górnej części skrzydła, obrót o 180° umożliwiający umycie okna od wewnątrz, blokada do wietrzenia lub umycia

Materiał ościeżnicy

drewno sosnowe klejone warstwowo, impregnowane i trzykrotnie lakierowane

Charakterystyka oszklenia

33.1-14Ar-4H (energooszczędny bezpieczny pakiet szybowy: szyba zewnętrzna hartowana, przestrzeń wypełniona argonem, szyba wewnętrzna 2 × 3 mm klejona z warstwą folii, powłoka łatwozmywalną)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,1

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,4

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

35 (dotyczy całego okna)

Przenikalność światła (t-value)

77%

Uszczelki

przyszybowe z butylu, między skrzydłem a ościeżnicą z EPDM oraz elastomeru TPE

Kołnierz

standardowo szare z aluminium, na zamówienie z miedzi, tytancynku

Wentylacja

klapa wentylacyjna z filtrem o przepływie powietrza do 49 m³/h

Dodatkowe akcesoria

przeciwsłoneczne: rolety wewnętrzne, żaluzje zewnętrzne markizy lub rolety, drążek teleskopowy, zamek, elektryczny system sterowania, szyba bezpieczna, szyba antywłamaniowa

Gwarancja

okno: 10 lat, szyba: 20 lat

Okno uchylno-obrotowe GHL 3059 Cechy szczególne

okno uchylno-obrotowe o podwójnym systemie otwierania, uchylanie skrzydła do kąta z możliwością zatrzymania w trzech pozycjach

Materiał ościeżnicy

drewno sosnowe klejone warstwowo, impregnowane i trzykrotnie lakierowane

Charakterystyka oszklenia

4-16Ar-4H (energooszczędny pakiet szybowy: szyba zewnętrzna hartowana, przestrzeń wypełniona argonem, szyba wewnętrzna z powłoką niskoemisyjną)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,1

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,4

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

32 (dotyczy całego okna)

Przenikalność światła (t-value)

77%

Uszczelki

przyszybowe z butylu, między skrzydłem a ościeżnicą z EPDM oraz elastomeru TPE

Kołnierz

standardowo szare z aluminium, na zamówienie z miedzi, tytancynku

Wentylacja

klapa wentylacyjna z filtrem o przepływie powietrza do 49 m³/h

Dodatkowe akcesoria

przeciwsłoneczne: rolety wewnętrzne, żaluzje zewnętrzne markizy lub rolety, drążek teleskopowy, zamek, elektryczny system sterowania, szyba bezpieczna, szyba antywłamaniowa

Gwarancja

okno: 10 lat, szyba: 20 lat

Okno obrotowe GGU 0059 Cechy szczególne

okno drewniano-poliuretanowe, otwieranie obrotowe, obrót o 180° umożliwiający umycie okna od wewnątrz, blokada do wietrzenia lub umycia

Materiał ościeżnicy

technologia rdzenia drewnianego pokrytego ciśnieniowo poliuretanem, w kolorze białym

Charakterystyka oszklenia

4-16Ar-4H (energooszczędny pakiet szybowy: szyba zewnętrzna hartowana, przestrzeń wypełniona argonem, szyba wewnętrzna z powłoką niskoemisyjną)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,1

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,4

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

32 (dotyczy całego okna)

Przenikalność światła (t-value)

77%

Uszczelki

przyszybowe z butylu, między skrzydłem a ościeżnicą z EPDM oraz elastomeru TPE

Kołnierz

standardowo szare z aluminium, na zamówienie z miedzi, tytancynku

Wentylacja

klapa wentylacyjna z filtrem o przepływie powietrza do 49 m³/h

Dodatkowe akcesoria

przeciwsłoneczne: rolety wewnętrzne, żaluzje zewnętrzne markizy lub rolety, drążek teleskopowy, zamek, elektryczny system sterowania, szyba bezpieczna, szyba antywłamaniowa

Gwarancja

okno: 10 lat, szyba: 20 lat

Cechy szczególne

wbudowany system elektryczny działający na fale radiowe io-homecontrol®, czujnik deszczu, pilot

Materiał ościeżnicy

drewno sosnowe klejone warstwowo, impregnowane i trzykrotnie lakierowane

Charakterystyka oszklenia

33.1-14Ar-4H (energooszczędny bezpieczny pakiet szybowy: szyba zewnętrzna hartowana, przestrzeń wypełniona argonem, szyba wewnętrzna 2 x 3 mm klejona z warstwą folii, powłoka łatwozmywalną)

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,1

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,4

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

35 (dotyczy całego okna)

Przenikalność światła (t-value)

77%

Uszczelki

przyszybowe z butylu, między skrzydłem a ościeżnicą z EPDM oraz elastomeru TPE

Kołnierz

standardowo szare z aluminium, na zamówienie z miedzi, tytancynku

Wentylacja

klapa wentylacyjna z filtrem o przepływie powietrza do 49 m³/h

Dodatkowe akcesoria

elektryczne przeciwsłoneczne rolety wewnętrzne, żaluzje rolety zewnętrzne i markizy; oświetlenie nad oknem; inne produkty io-homecontrol®

Gwarancja

okno: 10 lat, szyba: 20 lat

OKNA DACHOWE

Okno obrotowe elektryczne GGL Integra® 3073

Okpol Sp. z o.o. ul. Topolowa 24 Skarbimierz-Osiedle 48-318 Skarbimierz tel. +48 77 404 66 77 fax +48 77 411 57 34

okpol@okpol.pl www.okpol.pl

Uchylno-przesuwne okno do poddaszy Perfect PlusBH Cechy szczególne

podczas otwierania okna całe skrzydło unosi się na zewnątrz i nie zajmuje przestrzeni poddasza; większe bezpieczeństwo i komfort użytkowania okna uzyskano dzięki unikalnemu zabezpieczeniu przed uderzeniem głową o skrzydło otwartego okna (co jest możliwe w przypadku okien obrotowych i wysokoosiowych)

Materiał ościeżnicy

klejone drewno sosnowe, zabezpieczone środkiem impregnującym, lakierowane

Charakterystyka oszklenia

wypełnione argonem, energooszczędne zestawy szybowe z warstwą niskoemisyjną, szyba zewnętrzna hartowana, samoczyszcząca

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0 wg EN674

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,5

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

Przenikalność światła (t-value)

0,78

Uszczelki

potrójny system uszczelek: przylgowa z EPDM, cierna z EPDM, obwodowa z TPE

Kołnierz

do pokryć wysokich – do 9 cm wys. profilu; uniwersalny – do 5 cm wys. profilu; do pokryć płaskich – do 1 cm wys. profilu; kombi – umożliwia łączenie okien w grupy w poziomie i w pionie

Wentylacja

automatyczny nawiewnik, instalowany w ościeżnicy, dwa stopnie mikrouchylenia w klamce

Dodatkowe akcesoria

roleta Multistop, roleta Decomatic, roleta Classic, roleta Plisowana, moskitiera, markiza zewnętrzna, roleta zewnętrzna (obsługiwana ręcznie, zasilana elektrycznie, zasilana z baterii solarnych), zamek okienny, uniwersalny drążek teleskopowy, siłowniki elektryczne, detektor deszczu, detektor wiatru

Gwarancja

10 lat na okno, 20 lat na szyby

Obrotowe okno do poddaszy ComfortBH Materiał ościeżnicy

klejone drewno sosnowe, zabezpieczone środkiem impregnującym, lakierowane

Charakterystyka oszklenia

wypełnione argonem, energooszczędne zestawy szybowe z warstwą niskoemisyjną, szyba zewnętrzna hartowana, samoczyszcząca

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0 wg EN674

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,5

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

Przenikalność światła (t-value)

0,78

Uszczelki

potrójny system uszczelek: przylgowa z EPDM, cierna z EPDM, obwodowa z TPE, dodatkowa uszczelka w górnym profilu okna

Kołnierz

do pokryć wysokich – do 9 cm wys. profilu; uniwersalny – do 5 cm wys. profilu; do pokryć płaskich – do 1 cm wys. profilu; kombi – umożliwia łączenie okien w grupy w poziomie i w pionie

Wentylacja

automatyczny nawiewnik, instalowany w ościeżnicy, dwa stopnie mikrouchylenia w klamce

Dodatkowe akcesoria

Gwarancja

10 lat na okno, 20 lat na szyby

OKNA DACHOWE

Obrotowe okno do poddaszy Termo PVCBH Cechy szczególne

nie wymaga konserwacji, nie wymaga lakierowania, polecane do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności

Materiał ościeżnicy

wielokomorowe, bezołowiowe profile PVC w kolorze białym, wzmocnione metalowym kształtownikiem

Charakterystyka oszklenia

wypełnione argonem, energooszczędne zestawy szybowe z warstwą niskoemisyjną, szyba zewnętrzna hartowana, samoczyszcząca

Współczynnik przenikania ciepła U dla szyby [W/m2K]

1,0 wg EN674

Współczynnik przenikania ciepła U dla okna [W/m2K]

1,5

Współczynnik izolacyjności akustycznej Rw [dB]

Przenikalność światła (t-value)

0,78

Uszczelki

potrójny system uszczelek: przylgowa z EPDM, cierna z EPDM, obwodowa z TPE, dodatkowa uszczelka w górnym profilu okna

Kołnierz

do pokryć wysokich – do 9 cm wys. profilu; uniwersalny – do 5 cm wys. profilu; do pokryć płaskich – do 1 cm wys. profilu; kombi – umożliwia łączenie okien w grupy w poziomie i w pionie

Wentylacja

mikrouchylenie w klamce

Dodatkowe akcesoria

roleta Multistop, roleta Classic, roleta Plisowana, moskitiera, markiza zewnętrzna, roleta zewnętrzna (obsługiwana ręcznie, zasilana elektrycznie, zasilana z baterii solarnych), zamek okienny, uniwersalny drążek teleskopowy, siłowniki elektryczne, detektor deszczu, detektor wiatru

Gwarancja

10 lat na okno, 20 lat na szyby

KONS TRUKCJ E

Znaki, inskrypcje i ślady w zabytkowych konstrukcjach dachowych, cz. 2 Zabytkowe konstrukcje dachowe to części zabytku, które są szczególnie zagrożone nieprzemyślanymi działaniami człowieka. Jeszcze do niedawna zabytkowe konstrukcje dachowe były słabo rozpoznane i zbadane. Dzisiaj stan ten ulega w Polsce nieznacznej poprawie. Dzięki nowym informacjom naukowo–badawczym inaczej prowadzi się rozpoznanie starych konstrukcji więźb — zwraca się uwagę na nowe, pomijane dotąd elementy. 2. Inskrypcje Na poddaszach spotykamy inskrypcje wykonane na różnych częściach konstrukcji i na różnych wysokościach. z Na belkach wiązarowych, widocznych pierwotnie we wnętrzach obiektów jako belki stropowe, a następnie w wyniku przebudów znajdujące się obecnie na poddaszu. Napisy na nich widniejące należały do pierwotnego wystroju wnętrza kościoła (są to np. daty budowy, konsekracji, napisy upamiętniające fundatora, cytaty z Biblii itp.) – fot. 1. z Na stolcach, storczykach, krokwiach lub jętkach – napisy zawierające daty

c Fot. 2. Kolejna data – wzniesienia dachu lub remontu

i podpisy mistrzów ciesielskich, rzemieślników i robotników pracujących przy wznoszeniu lub naprawie konstrukcji (np. remont więźby, wymiana pokrycia dachu). Napisy takie umieszczano na tych elementach konstrukcji, które mogły zapewnić im długie przetrwanie (fot. 2). Do tej grupy zaliczyć też należy znaki handlowe (fot. 3). z Podpisy (imiona, nazwiska) i napisy umieszczane przez przypadkowe osoby, w celach pamiątkowych. Niektóre z nich posiadają wartość historyczną (np. podpis i informacja o żołnierzu ukrywającym się na poddaszu w czasie I wojny światowej), inne mogą być zabawne (np. XIX-wieczne anonimowe wyznania miłosne) – fot. 4. Napisy te wykonywane były kredą, farbą, ołówkiem, często także wycinano je na powierzchni drewna ostrym narzędziem. Zdarza się, że część z nich jest nieczytelna lub uszkodzona. Tym

bardziej należy na nie zwrócić uwagę i odpowiednio udokumentować.

3. Ślady obróbki ręcznej lub mechanicznej Traseologia zajmuje się śladami pozostawionymi na powierzchniach obrabianych elementów konstrukcji drewnianych przez narzędzia ciesielskie. Badacze z Czech ciągle doskonalą jej metody . Jako podstawę do swoich badań przyjęli oni informacje uzyskane z dawnych przekazów

c Fot. 1. Napis i data budowy

c Fot. 3. Dawny znak handlowy

Dachy 5/2010

KO N S T R U KCJE

c Fot. 4. Wyryte w drewnie wyznanie miłosne z XIX w.

pisemnych i graficznych na temat tradycyjnej obróbki drewna, a także wykorzystali efekty eksperymentalnych doświadczeń, polegających na wykonaniu prac ciesielskich zrekonstruowanymi narzędziami. Stosowano dwie metody ociosywania drewna. Starsza polegała na tym, że pniak leżał bezpośrednio na ziemi lub na podkładkach zablokowany klinami lub klamrami. W drugiej metodzie cieśle przesuwali się wzdłuż pniaka umieszczonego ponad poziomem terenu na drewnianych podpórkach (kozłach). Zależnie od metody, używano różnych narzędzi ciesielskich – toporów, cioseł, siekierek, narzędzi o ostrzu symetrycznym lub asymetrycznym, dostosowanych do cieśli prawo i leworęcznych. Pniaki

c Fot. 5. Na twardej dębinie widać wyraźne ślady obróbki

rozpiłowywano piłami ręcznymi (zwykłymi i ramowymi) lub rozpoławiano za pomocą klinów. Każde z narzędzi ciesielskich pozostawia charakterystyczny ślad, po którym można je rozpoznać i na którego podstawie następnie wnioskować o kształcie narzędzia i metodzie obróbki. Na przykład można odtworzyć szerokość ostrza topora, kierunek i kąt uderzenia, stwierdzić czy na innych elementach występuje ten sam ślad. Mikrouszkodzenia ostrza trwają przez pewien czas, a ich ślady to swoiste „linie papilarne” narzędzia. Można dalej wnioskować, w jakiej pozycji znajdował się cieśla, czy używał narzędzi dla osób prawo- czy leworęcznych. Ślady obróbki są bardzo dobrze

c Fot. 6. Miękkie drewno drzew iglastych gorzej zachowuje ślady narzędzi ciesielskich 1

widoczne na powierzchni twardego drewna dębu, natomiast mniej wyraźnie na powierzchni drewna iglastego (fot. 5, 6). Traseologia pozwala w określonych przypadkach określić metodę obróbki danego elementu .

4. Inne ślady na elementach konstrukcji

Kołeczki i ślady po klinach Takie ślady są związane z obróbką drewna. Jeśli występują w płaszczyźnie elementu, która jest obrobiona, może to być ślad po rozszczepieniu (rozpołowieniu) elementu przy wstępnej obróbce (fot. 7). Otwory po kołkach w pierwszych wiązarach konstrukcji – służyły do przybicia za pomocą drewnianych kołków prowizorycznych wzmocnień stabilizujących montowane wiązary. Następnie wzmocnienia te demontowano. Zaciosy na krawędziach dużych obrobionych elementów wykonywano w celu wciągnięcia ich za pomocą liny na duże wysokości. Do transportu pionowego na budowie służyły kołowroty lub dźwigi deptakowe różnej wielkości. Czasami urządzenia te zachowały się w różnym stopniu kompletności na poddaszach lub ślady po nich są widoczne na elementach konstrukcji dachu (np. mogą to być półokrągłe wycięcia służące do ułożenia poziomego wału obrotowego lub okrągłe wycięcia po mocowaniu wału w układzie pionowym).

Rouzicka Petr, „Trasologie tesarskych seker – stopy po nastrojach,które vznikaji pri opracowani dreva pri vyrobe tesarskych konstrukcji – Svornik 3/2005, Unicornis Praha 2005, str. 5–29

Janak Karel, „Co muze rici prano (vyvoj a traseologie reznych nastroju)” - Svornik 3/2005, Unicornis Praha 2005, str. 31–44

Dachy 5/2010

KONS TRUKCJ E

EN b it

544 m2

Duże kołeczki (wielkości 12–14 cm i średnicy ok. 2–3 cm) tkwiące w drewnie i gniazda po nich są śladami po spławianiu drewna, a dokładniej po wykonaniu zaczepów umożliwiających opasanie spławianego drewna linami. Obecność takich śladów powinna być opisana, ponieważ drewno mogło być dostarczane z dużej odległości, a to może mieć dzisiaj znaczenie np. dla prawidłowości badań dendrochronologicznych i innych wniosków badawczych. Małe kołeczki (wielkości 2–3 cm, wpuszczane na ok. 0,5 cm w powierzchnie krokwi i jętek) wykonane w konstrukcjach sosnowych z drewna sosnowego lub

c Fot. 7. Ślady po klinach

dębowego nie posiadają do dzisiaj jednoznacznego wytłumaczenia. Snuto różne hipotezy na ich temat. Jedne z najbardziej prawdopodobnych to przypuszczenie, że na tych kołeczkach zawieszano niewielkie, lekkie wiązki słomy. Miało to być może na celu zniechęcenie nietoperzy do przebywania na poddaszach – system radarowy, jakiego używają te ssaki w celu określenia precyzyjnej odległości od przeszkody, wymaga gładkiej powierzchni, od której odbija się wysyłany sygnał. Wiązki słomy mogły taki sygnał tłumić. Inna hipoteza zakładała wykorzystanie kołeczków do zawieszania na nich ziół w celu ich wysuszenia. Jednak występowanie kołeczków w miejscach bardzo trudno dostępnych nasuwa pewne wątpliwości co do trafności takich przypuszczeń. Nawierty Są wykonywane współcześnie, w celach pobrania próbek do badań dendrochronologicznych. Miejsca nawiertów oznacza się zwykle kredą. Niestety po upływie dłuższego czasu może okazać się, że zaniknie pamięć o tych pracach i nie będzie wiadomo, kiedy i kto pobierał próbki do badań, co może mieć znaczenie przy poszukiwaniu ich wyników. Dlatego moim zdaniem miejsca poboru próbek powinno się oznaczać w jednoznaczny i trwały sposób.

1.3 0 0

5. Podsumowanie

Na powierzchniach drewnianych elementów, składających się na konstrukcję zabytkowych więźb dachowych, znajduje się wiele nieudokumentowanych do dzisiaj śladów, które są nośnikami informacji naukowej dotyczącej historii obiektu (jego przebudów, technologii stosowanych do jego wzniesienia) lub które mają wartość pamiątek historycznych. Niestety bardzo często spotykanym (nie tylko w Polsce) zaleceniem remontowym, wykonywanym bez utrwalenia wyżej wymienionych przekazów, są wytyczne nakazujące ociosanie uszkodzonych lub biologicznie skorodowanych powierzchni drewna konstrukcji. W ten sposób nierozpoznane ślady mogą zostać całkowicie zniszczone, co w trwały sposób wpływa na zacieranie przekazu historycznego i naukowego.

mgr inż. arch. Dominik Mączyński Krajowy Ośrodek Badań Dokumentacji Zabytków Zdjęcia: Autor

O C HR O N A OD GR OMOWA

Zwody instalacji odgromowej na dachach obiektów budowlanych Polskie przepisy budowlane stanowią, że budynki określone w Polskich Normach powinny posiadać instalacje chroniące od wyładowań piorunowych. Zdrowy rozsądek (a może intuicja) nakazuje ochronę obiektów mieszkalnych kryjących w sobie urządzenia i instalacje o znacznej wartości, budynków użyteczności publicznej oraz obiektów o dużej wartości historycznej lub kulturalnej.

rządzenia piorunochronne LPS (ang. Lightning Protection System) na obiektach budowlanych powinny być wykonane zgodnie z zaleceniami Polskich Norm. Takie wymagania zawarto w rozporządzeniach ministra infrastruktury [1, 2], w których stwierdzono, że: z Budynek należy wyposażyć w instalację chroniącą od wyładowań atmosferycznych. Obowiązek ten odnosi się do budynków wyszczególnionych w Polskich Normach dotyczących ochrony odgromowej obiektów budowlanych (§ 53, pkt. 2). z Instalacja piorunochronna, o której mowa w § 53, pkt. 2 powinna być wykonana zgodnie z wymaganiami Polskich Norm dotyczącymi ochrony odgromowej obiektów budowlanych (§ 184). W Prawie budowlanym zestawiono wykaz norm, do których są w nim powołania. Należy również zauważyć, że obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy projektować i budować w sposób określony w przepisach oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej. Obecnie normy serii PN-IEC 61024 oraz PN-IEC 61312 zostały zastąpione przez następujące normy: z PN-EN 62305-1, Ochrona odgromowa – Część 1: Wymagania ogólne; z PN-EN 62305-2, Ochrona odgromowa – Część 2: Zarządzanie ryzykiem;

z PN-EN 62305-3, Ochrona odgromowa – Część 3: Uszkodzenia fizyczne obiektów budowlanych i zagrożenie życia; z PN-EN 62305-4, Ochrona odgromowa – Część 4: Urządzenia elektryczne i elektroniczne w obiektach budowlanych; Poniżej przedstawiono wymagania w zakresie ochrony odgromowej obiektów z dachami płaskimi wprowadzane przez normy serii PN-EN 62305.

Zwody poziome niskie na dachach płaskich

Podstawowym zadaniem urządzenia piorunochronnego jest przejęcie i odprowadzenie do ziemi prądu wyładowania piorunowego bez szkody dla chronionego obiektu i urządzeń w nim zainstalowanych oraz w sposób bezpieczny dla przebywających wewnątrz ludzi. Materiały wykorzystywane do budowy urządzenia piorunochronnego powinny bez uszkodzeń wytrzymać skutki elektromagnetyczne i mechaniczne wywoływane przez rozpływający się prąd piorunowy oraz skutki występujących w naturalnych warunkach naprężeń mechanicznych lub korozji. Do przechwycenia i rozproszenia prądu piorunowego należy wykorzystywać naturalne elementy przewodzące (np. metalowe pokrycia dachu, balustrady, metalowe fasady, pręty zbrojeniowe) występujące w chronionym obiekcie. Należy jednak zapewnić galwaniczną ciągłość połączeń pomiędzy wybranymi elementami. Dachy 5/2010

W obiektach, w których nie ma możliwości wykorzystania naturalnych elementów konstrukcyjnych lub ich wykorzystanie jest niecelowe, należy stosować elementy instalowane tylko do celów ochrony odgromowej. Elementami takimi są zwody, układane na dachach obiektów budowlanych. Ich zadaniem jest niedopuszczenie do bezpośredniego wyładowania piorunowego w powierzchnię dachu. Minimalne powierzchnie przekrojów oraz kształty materiałów stosowanych na zwody zestawiono w tabeli 1. Można także wykorzystać inne materiały o równoważnych właściwościach elektrycznych oraz mechanicznych i chemicznych. W większości obiektów budowlanych posiadających dachy płaskie do przechwytywania prądu piorunowego wykorzystywane są zwody poziome niskie. Wymiary oka siatki zwodów w zależności od wymaganego poziomu ochrony przestawiono w tabeli 2. Zwody powinny być mocowane w sposób trwały na powierzchni dachu wykonanego z materiału niepalnego lub trudnozapalnego. Do tworzenia siatki zwodów wykorzystywane są: z różnorodne wsporniki mocowane do dachu obiektu lub ustawiane na nim, z złączki do łączenia zwodów, z elastyczne elementy łączące przewody pomiędzy sobą lub z przewodzącymi elementami konstrukcji dachu.

OCH RONA ODGROM OWA Tabela 1. Materiał, kształt i minimalna powierzchnia przekroju materiałów urządzenia piorunochronnego (wg PN-EN 62305-3) Materiał na zwody

Materiał

Minimalna powierzchnia przekroju w mm2

Kształt

Uwagi

miedź, miedź ocynowana

taśma drut linka pręt (tylko miedź)

50 50 50 2001), 2)

min. grubość 2 mm średnica 8 mm min. średnica każdego drutu 1,7 mm średnica 16 mm

aluminium

taśma drut linka

70 50 50

min. grubość 3 mm średnica 8 mm min. średnica każdego drutu 1,7 mm

stop aluminium, stal ocynowana ogniowo

taśma drut linka pręt

50 50 50 2001), 2)

min. grubość 2,5 mm średnica 8 mm min. średnica każdego drutu 1,7 mm średnica 16 mm

stal nierdzewna

taśma drut linka pręt

50 50 70 2001), 2)

min. grubość 2 mm średnica 8 mm min. średnica każdego drutu 1,7 mm średnica 16 mm

odpowiednie tylko na zwody pionowe. W miejscach, gdzie naprężenia mechaniczne (np. powodowane wiatrem) nie są krytyczne, można stosować zwody pionowe o długości do 1 m z pręta o średnicy 10 mm i dodatkowym mocowaniu 2) odpowiednie na pręty wprowadzane do ziemi (nie dotyczy stopu aluminium). Dokładne informacje dotyczące grubości i materiałów powłok oraz uwagi szczegółowe o możliwościach stosowania poszczególnych materiałów w normie PN-EN 62305-3.

Odstępy pomiędzy wspornikami powinny wynosić ok. 1,0 m (jeśli podpierają one przewody okrągłe lite) lub 0,5 m (je-

śli mamy do czynienia z taśmami i linkami poziomymi na powierzchniach poziomych i pionowych).

Dachy 5/2010

Sposób mocowania zależy od materiału pokrycia dachowego. W typowych obiektach można zastosować wsporniki

O C HR O N A OD GR OMOWA Tabela 2. Maksymalne wartości promienia r, wymiarów oka sieci w zależności od klasy urządzenia piorunochronnego oraz poziomu ochrony Poziom ochrony odgromowej

Oko sieci zwodu [m]

5×5

10 × 10

III

15 × 15

20 × 20

układane lub przyklejane do powierzchni dachu (rys. 1).

c Rys. 1. Wsporniki do mocowania zwodów poziomych na dachu płaskim

W przypadku dachu pokrytego membraną hydroizolacyjną lub innym podobnym materiałem, można zastosować lekkie wsporniki, które mocuje się do powierzchni dachu w następujący sposób: z wsporniki należy ustawić na dachu w odpowiednich miejscach i jeśli jest to niezbędne, połączyć przewodami tworząc wymaganą siatkę zwodów, z wyciąć z materiału z materiału, którym pokryty jest dach, „paski” o długości i szerokości odpowiedniej dla danego wspornika,

z wykorzystując technikę łączenia odpowiednią dla danego tworzywa (zgrzewanie, klejenie) przymocować podstawę wspornika do powierzchni dachu a następnie założyć główną część wspornika. Do połączenia przewodów w tworzonych układach zwodów stosowane są różnorodne złącza typu krzyżowego lub typu T (fot. 2). W przypadku rozległych dachów należy uwzględnić zmiany długości drutu tworzącego siatkę zwodów powstałe na skutek zmian temperatury. Ogólna zależność określająca przyrost długości drutu ∆L przy wzroście temperatury ∆T wynosi: ∆L = α • ∆L • ∆T gdzie: L – długość drutu, α – temperaturowy współczynnik rozszerzalności liniowej

W celu uniknięcia niebezpiecznych naprężeń wywołanych przez zmiany temperatury, należy zastosować elastyczne elementy łączące przewody pomiędzy sobą lub z przewodzącymi elementami konstrukcji dachu. Tworząc siatkę zwodów należy uwzględnić rodzaj materiału pokrycia dachu oraz ewentualne jego inne wykorzystania (np. tarasy, ogrody itp.).

na zakładkę. Prąd piorunowy powinien być odprowadzony do ziemi przy pomocy przewodów odprowadzających połączonych z blachą. Metalowe elementy pokrycia dachu wykorzystywane do ochrony odgromowej nie powinny być pokryte materiałem izolacyjnym. Nie są uważane za pokrycie izolacyjne warstwy farby ochronnej oraz asfaltu – do grubości 1 mm lub folii PCV o grubości 0,5 mm. Wykorzystując do przejmowania prądu piorunowego blachę należy zdawać sobie sprawę z możliwości wystąpienia punktowych uszkodzeń pokrycia dachu podczas bezpośredniego wyładowania piorunowego w obiekt. W przypadku konieczności ochrony metalowego pokrycia dachowego przed takimi uszkodzeniami należy wyeliminować możliwość bezpośredniego uderzenia piorunu w pokrycie. Taką ochronę zapewniają układy zwodów poziomych lub pionowych. Zwody rozmieszczone na dachu obiektu powinny tworzyć przestrzeń chronioną nad metalowym pokryciem i przejmować prądy bezpośrednich wyładowań piorunowych. Stosowanie zwodów pionowych o wysokości ponad 1 m wymaga ustawiania na powierzchni dachu dodatkowych wsporników, co może być kłopotliwe lub niemożliwe do wykonania. Znacznie korzystniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie stosunkowo niskich zwodów pionowych (najczęściej od kilkudziesięciu centymetrów do 1 m), mocowanych do zwodów poziomych oraz do powierzchni metalowego pokrycia (fot. 3). W przedstawionym systemie ochrony odgromowej bardzo ważną sprawą jest połączenie zwodów z blachą pokrycia

Dachy pokryte blachą

c Fot. 2. Przykłady złączek krzyżowych stosowanych do tworzenia siatki zwodów na dachach obiektów budowlanych [3]

Metalowe pokrycia dachowe obiektów budowlanych należy wykorzystywać do ochrony odgromowej obiektu budowlanego. Należy zapewnić jedynie trwałą ciągłość połączeń pomiędzy poszczególnymi częściami pokrycia, stosując lutowanie twarde lub spawanie, skręcanie oraz łączenia śrubowe i zagniatanie lub łączenie Dachy 5/2010

c Fot. 3. Zwody pionowe chroniące blachę przed bezpośrednim wyładowaniem piorunowym

Tabela 3. Zasady montażu zwodów na dachach płaskich Materiał dachu

Wymagania montażowe

Dach z materiału niepalnego

Siatka zwodów umieszczona na całej powierzchni dachu, na krawędziach oraz częściach wystających. Jeśli możliwe jest gromadzenie wody na dachu (dotyczy to szczególnie dachów płaskich), to zwody należy instalować nad przewidywanym poziomem wody. Jako przewód otokowy może być wykorzystana obróbka metalowa attyki.

Dach z materiału łatwopalnego

Zwody umieszczone na wysokości nie mniejszej niż 10 cm nad dachem. Jeśli nie można zapewnić wymaganego odstępu, między przewód a materiał palny należy wstawić warstwę żaroodporną lub zastosować przewód o przekroju nie mniejszym od 100 mm2. Łatwopalne elementy nie powinny pozostawać w bezpośredniej styczności z elementami stosowanymi na zwody.

Dachy żelbetowe

Do ochrony odgromowej można wykorzystać stalowe pręty w betonie, jeśli możliwe jest sporadyczne uszkodzenie warstwy wodoszczelnej. Jeśli uszkodzenia są niedopuszczalne, należy stosować układy zwodów ułożone na dachu. Wskazane jest połączenie zwodów ze stalą zbrojenia.

Obiekty zawierające warstwę ziemi na dachu.

Sieć zwodów ułożona na ziemi o wymiarach oka wynikających z poziomu ochrony obiektu ( ludzie nie przebywają regularnie na dachu). Sieć zwodów o wymiarach 5 m x 5 m oraz układy zwodów pionowych chroniące ludzi przed bezpośrednim wyładowaniem (regularne przebywanie ludzi na dachu).

dachowego. Dotyczy to szczególnie połączeń w sąsiedztwie zwodów pionowych. Przykładowe rozwiązanie, w którym do połączeń zwodów wykorzystano klasyczne wsporniki, odcinek giętkiego przewodu oraz plecionki aluminiowej przedstawiono na fot. 4.

c Fot. 4. Przykład połączenia zwodów pionowych, poziomych oraz blachy pokrycia dachowego [3]

Zastosowanie przedstawionych układów zwodów pozwala uniknąć uszkodzeń metalowych pokryć dachowych. Jeśli takie uszkodzenia są dopuszczalne, to metalowe pokrycie dachowe powinno być wykorzystane do ochrony odgromowej obiektu bez dodatkowych zwodów.

Łupek czyni mistrzem.

Podsumowanie Poprawne zaprojektowanie i wykonanie urządzenia piorunochronnego wymaga przyjęcia odpowiedniej dla chronionego obiektu koncepcji ochrony i ścisłej jej realizacji. Analizując zagrożenie występujące podczas bezpośredniego wyładowania piorunowego w obiekt budowlany należy zwrócić szczególną uwagę na możliwość bezpośredniego oddziaływania prądów piorunowych na wszelkiego rodzaju nadbudówki, urządzenia i instalacje na dachu tego obiektu. Zasady ochrony odgromowej dachów płaskich z nadbudówkami, urządzeniami i instalacjami zostaną przedstawione w kolejnej publikacji. Literatura 1. Rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Dz.U. nr 75, poz. 690 2. Rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 marca 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie 3. Materiały informacyjne firmy Dehn

Łupek. Żywy materiał, z naturalnym urokiem i charyzmą. Urzeczywistnia ambitne zamierzenia architektoniczne i harmonizuje z każdym stylem. Łupek czyni z pracy dekarza sztukę, niedostępną dla każdego. Potraktuj to jako wyzwanie i przekonaj swych klientów fachowością i kompetencją. Skorzystaj z naszego szerokiego wsparcia dla Twojego sukcesu.

dr Andrzej Sowa Politechnika Białostocka

www.rathscheck.pl

P R Z E G LĄ D T E CHN ICZN Y

zybki montaż okna do poddaszy, a także szczelność połączenia z konstrukcją dachu gwarantuje prawidłowo dobrany do rodzaju pokrycia kołnierz uszczelniający, dlatego Velux nieustannie poszerza i ulepsza ofertę produktów montażowych. Nowy kołnierz EDZ jest przeznaczony do montażu okien Velux Fot. Velux

Fot. Velux

Nowy kołnierz do okien połaciowych

w profilowanych materiałach pokryciowych o maksymalnej wysokości profilu do 4,5 cm, takich jak dachówki ceramiczne i betonowe. Rekomendowany kąt nachylenia połaci dachu to 20–90°. Dotychczas oferowany kołnierz EDW przeznaczony do dachówek o wyższym profilu (do 12 cm) ma w komplecie rynienkę

odwadniającą. Zastosowanie z tym kołnierzem zestawu izolacyjnego BDX zawierającego również rynienkę odwadniającą, sprawiało, że dublowała się ona i po montażu jedna z nich trafiała do kosza. W trosce o środowisko i oszczędność materiałów firma zdecydowała się na wprowadzenie tańszego kołnierza EDZ bez rynienki. Nowy produkt wykonany jest z aluminium w kolorze zbliżonym do RAL 7043 i występuje w kilku wariantach: EDZ 0000 – bez rynienki odwadniającej, rekomendowany do montażu z wokółokienną izolacją termiczną BDX zawierającą rynienkę teleskopową a także wokółokienną izolację przeciwwilgociową BFX; EDZ 2000 – komplet kołnierz EDZ 0000 wraz z zestawem izolacyjnym BDX; EKZ kombi – przeznaczony do montażu okien jedno obok drugiego.

Nowa powłoka blach dachowych lacha Plannja Emka charakteryzuje się wyjątkową elastycznością, dzięki czemu ma bardzo szerokie zastosowanie. Idealnie sprawdza się w pokrywaniu elewacji oraz różnego rodzaju dachów, nawet o bardzo wysokim stopniu skomplikowania. Jest bardzo miękka, a przy tym niezwykle trwała i odporna na uszkodzenia oraz działanie zewnętrznych czynników atmosferycznych. Uniwersalna Plannja Emka doskonale sprawdza się jako pokrycie zabytkowych obiektów, a także współczesnych budowli zarówno tradycyjnych, jak i nowoczesnych. Emka powstała w oparciu o konsultacje ze szwedzkimi mistrzami tego rzemiosła, dzięki czemu produkt zapewnia najwyższą jakość pokrycia oraz spełnia wymogi montażowe. Blacha szwedzkiego producenta jest niezwykle trwała, a przy tym łatwa do formowania nawet w trudnych warunkach bez ryzyka zarysowań w trakcie pracy. Blacha na felc wykonana jest z odwęglonej stali, dzięki czemu jest bardzo miękka i nie wymaga specjalnego zabezpieczenia, które zapewni jej trwa-

łość. Rdzeń stalowy Emki pokryty jest wyjątkowo grubą warstwą cynku – 350 g/m². Ponadto produkt doskonale sprawdza się nawet na niskich dachach o nachyleniu większym niż 3,6°, których powierzchnia jest szczególnie narażona na korozję. Firma Plannja opracowała również nową recepturę wierzchniej powłoki poliestrowej Plannja Hard Coat Satyna, która jest przełomem w technologii pokrycia blach. Wykorzystany do

Fot. Plannja

Dachy 5/2010

pokrycia Emki innowacyjny system składa się z dwóch warstw – poliestru „high-build” oraz farby podkładowej. Zawarte w niej składniki ceramiczne tworzą satynową powierzchnię, która sprawia, że blacha jest odporna na uszkodzenia mechaniczne, działanie wilgoci, promieni UV i niektórych związków chemicznych oraz zabezpiecza przed zapłonem powierzchni (Klasa1). Zachowuje ona także dużą elastyczność w niesprzyjających warunkach atmosferycznych (można ją formować nawet przy temperaturze –10°C), a uzyskana antypoślizgowa struktura umożliwia bezpieczne przeprowadzenie prac również na mokrym dachu. Plannja Hard Coat Satyna to najtwardsza powłoka ochronna blach dostępna na rynku blaszanych pokryć dachowych. Mimo swej innowacyjności, powłoka jest przyjazna środowisku, gdyż jej bazę stanowią farby poliestrowe. Satynowa powłoka gwarantuje, że pokrycie dachu utrzymuje się przez długie lata zachowując swój piękny wygląd oraz głęboki kolor i połysk.

Gwoździarki pneumatyczne owe gwoździarki pneumatyczne firmy Bosch to produkty gwarantujące szybkie i efektywne wbijanie gwoździ. Wysokie tempo pracy możliwe jest m.in. dzięki beznarzędziowemu systemowi usuwania gwoździ, a dużą dokładność zapewnia dobra widoczność punktu wbijania. Nowe gwoździarki pneumatyczne Bosch są dostępne w handlu specjalistycznym od marca 2010. W skład serii nowych gwoździarek wchodzi pięć innowacyjnych narzędzi do wszystkich najważniejszych zastosowań. W ofercie Boscha znalazły się gwoździarki stosowane w ciesielstwie i budowie drewnianych konstrukcji ramowych: GSN 9021 RK Professional do gwoździ łączonych tworzywem sztucznym oraz GSN 90-34 DK Professional do gwoździ łączonych papierem; sztyfciarka do sztyftów GSK 64 Professional stosowana do prac związanych z wykańczaniem wnętrz; sztyfciarka do sztyftów GSK 50 Professional oraz zszywacz GTK 40 Professional stosowane do mebli, tapicerki i okien. Wszystkie narzędzia posiadają innowacyjną technologię Full Force. Modele GSN 90-34 DK Professional, GSK 64 Professional, GSK 50 Professional i GTK 40 Professional są dodatkowo wyposażone w nowy system ochrony drewna (Wood Protection System).

.de

Full Force Technology wykorzystuje pełen obieg powietrza w celu zwiększenia tempa pracy oraz zapewnia kompaktową konstrukcję narzędzia. W technologii zastosowano nowy system zaworów, co pozwoliło na zmniejszenie wymiarów komory ciśnieniowej bez jednoczesnego obniżania siły mocowania. Dzięki temu nie ma strat energii, co umożliwiło precyzyjne wbijanie gwoździ nawet przy bardzo dużej częstotliwości strzałów. Dodatkowo urządzenia posiadają beznarzędziowy system szybkiego usuwania zablokowanych gwoździ, co jeszcze bardziej podnosi ich efektywność. Dzięki smukłym sylwetkom gwoździarki zapewniają doskonałą widoczność punktu mocowania gwarantując tym samym precyzyjne rozmieszczenie gwoździ i zszywek. Natomiast Wood Protection System zastosowany w gwoździarce GSN 90-34 DK, sztyfciarkach GSK 64 Professional i GSK 50 Professional oraz zszywaczu GTK 40 Professional chroni powierzchnię elementu przed uszkodzeniem. Mechanizm wyzwalania strzału jest zablokowany przy pustym magazynku, co zapobiega uszkodzeniu materiału przez trzpień. Dodatkowo na wszystkie urządzenia można nałożyć specjalną, gumową nasadkę ochronną, która ogranicza negatywne skutki kontaktu narzędzia z materiałem.

POCHYŁY WYCIĄG DEKARSKI LIFT 200 STANDARD LIFT 250 COMFORT FIXLIFT 250 Ekonomiczny koncept pochyłego dźwigu dla transportu materiałów dla każdego dekarza. Sprawdzony w tysiącach zastosowań jest idealnym narzędziem na każdej budowie. Uniwersalne, pasujące do każadej sytuacji akcesoria zapewniają efektywne użytkowanie i bezpieczne przemieszczanie ładunków.

Dechentreiter GmbH & Co. KG D-86663 Asbach-Bäumenheim Phone +49 (0) 906 9809-0 Fax +49 (0) 906 9809-50 E-Mail: info@geda.de www.geda.de

URZĄDZENIA CZASOWEGO ZASTOSOWANIA

Fot. Bosch

geda www.

P R Z E G LĄ D T E CHN ICZN Y

System wsporników pod panele solarne dopasowanie instalacji solarnej czy fotowoltaicznej do dachu o niemal dowolnym kształcie. Inne cechy systemu to szybki i prosty montaż oraz niska wysokość po zamontowaniu. Specjalna konstrukcja gwarantuje optymalne rozłożenie ciężaru, zaś kątowniki z podłużnymi otworami montażowymi umożliwiają na elastyczną instalację paneli.

Fot. Isola

irma Isola przedstawiła uniwersalny system wsporników TopSec pod panele solarne i instalacje fotowoltaiczne. System TopSec został zaprojektowany pod dachówki stalowe Isola Powertekk, ale można go stosować na wszystkich podobnych pokryciach metalowych. Wsporniki mogą być montowane w dowolnych odstępach – w pionie i poziomie. Tak duża elastyczność umożliwia

d maja 2010 roku na polskim rynku dostępne są dwie innowacyjne membrany dachowe marki Braas: Divoroll Clima+ S oraz Divoroll Maximum S. To nowa generacja ekologicznych, zaawansowanych technologicznie i funkcjonalnych membran. Dzięki membranie dachowej Braas Divoroll Clima+ S można w sposób znaczący zwiększyć wydajność energetyczną dachu. Przeznaczona zarówno na poddasza użytkowe, jak i nieużytkowe membrana poprawia właściwości izolacyjne budynku i oszczędza energię, zmniejszając jednocześnie emisję CO2, przez co pozytywnie wpływa na środowisko naturalne. Refleksyjna powłoka zewnętrzna membrany odbija aż do 83% ciepła promieni słonecznych. Dlatego potrafi ona w niespotykanym stopniu zredukować przepływ ciepła wskutek radiacji. W rezultacie Braas Divoroll Clima+ S latem obniża ilość ciepła wnikającego przez dach aż do 21%, zimą natomiast nawet do 30% ogranicza ilość ciepła uciekającego przez dach do atmosfery. Dzięki temu w całym budyn-

ku, a szczególnie na poddaszu w czasie upałów jest chłodniej i w czasie mrozów cieplej. Metalizowana, gładka powierzchnia zwiększa także wodoodporność oraz minimalizuje osiadanie kurzu. Braas Divoroll Clima+ S jest membraną oddychającą, o bardzo wysokiej paroprzepuszczalności, dzięki czemu usuwa wilgoć przenikającą przez ocieplenie. Jednocześnie jest odporna na ciśnienie hydrostatyczne słupa wody o wartości ponad 3000 mm, co zapewnia ochronę ocieplenia przed wilgocią z zewnętrz. Dodatkowo, specjalna warstwa odporna na działanie promieniowania UV gwarantuje większą trwałość. Uniwersalna membrana Braas Divoroll Maximum S to nowa propozycja w kategorii Premium stworzona wspólnie z dekarzami. Poza udoskonalonymi parametrami technologicznymi została ona zaprojektowana w taki sposób, by korzystanie z niej było dla dekarzy prawdziwą satysfakcją (produkt został już uznany przez Niemiecki Związek Dekarzy ZVDH, spełnia także wymogi klasyfikacji UDB-A i USB-A.)

Fot. Braas

Dachy 5/2010

Fot. Braas

Membrany dachowe

Dzięki wysokiej jakości tkanej włókninie Braas Divoroll Maximum S posiada wyjątkową wytrzymałość na rozdzieranie. Powłoka jest także antypoślizgowa i odporna na opady atmosferyczne. Jej włóknina charakteryzuje się wyjątkową na rynku zdolnością do wchłaniania i pozbywania się wilgoci. Innowacyjne parametry sprawiają, że niska wartość oporu dyfuzyjnego (sd< 0,08) zmniejsza ryzyko związane z problemami kondesacji. Obydwa produkty sygnowane są znakiem S, który oznacza, że posiadają samoprzylepne paski. Tego typu rozwiązanie technologiczne sprawia, że zastosowanie membran dachowych: Divoroll Clima+ S i Divoroll Maximum S gwarantuje nie tylko wodo- i wiatroszczelność, ale także łatwość oraz pewność wykonania prac dekarskich.

PRZEGL ĄD TECH NI C Z NY

kno balkonowe FGH-V Galeria produkcji Fakro to okno dwuskrzydłowe, w którym górne skrzydło otwierane jest w sposób uchylny do góry, płynnie do kąta 45°, natomiast dolne otFot. Fakro

wierane jest do pozycji pionowej. Dolne skrzydło zintegrowane jest z bocznymi barierkami, które wysuwane są podczas otwierania dolnej części balkonu. Otwarte skrzydła tworzą balkon na poddaszu. Duży kąt otwarcia górnego skrzydła oraz wysuwane dolne skrzydło umożliwiają swobodne podejście do krawędzi balkonu. Przy zamkniętym oknie barierki balkonu chowają się w oknie i nie wystają ponad dach. Schowane są pod blachami kryjącymi okna, przez co nie ulegają zabrudzeniu oraz nie zakłócają estetyki dachu. Duży rozmiar okna balkonowego (94 × 255 cm) zapewnia również znakomite doświetlenie wnętrza. Okno wyposażone jest w bezpieczny pakiet szybowy. Wykonane jest w innowacyjnym systemie wzmocnienia konstrukcji okna topSafe, dzięki czemu okno posiada podwyższoną odporność

Dachy 5/2010

Fot. Fakro

Okno balkonowe

na włamanie. Posiada automatyczny nawiewnik V40P zapewniający optymalną ilość świeżego powietrza w pomieszczeniu oraz oszczędność energii cieplnej. Zakres montażu wynosi 35–55°.

Z AB E Z P I E C ZE N IA

Brak zabezpieczeń przyczyną śmierci W dniu wypadku dwaj pracownicy przedsiębiorstwa budowlano-usługowego wykonywali prace dekarskie na budynku o wysokości około 12 m. Nie stosowali oni wymaganych zabezpieczeń przed upadkiem w wysokości, co stało się przyczyną śmierci jednego z nich.

ach budynku był pokryty blachodachówką. Kąt pochylenia połaci dachowej wynosił 31°. Wchodząc z poddasza na dach omawianego budynku pracownicy nie założyli szelek bezpieczeństwa i nie zamontowali liny asekuracyjnej. Następnie, zgodnie z poleceniem przełożonego pracowników, w pierwszej kolejności przystąpili do zamontowania kratek w pierwszym kominie (licząc od lewej ściany szczytowej budynku). Kilka minut przed wypadkiem jeden z pracowników usiadł na ławie kominiarskiej i zaczął mierzyć wielkość otworu wylotowego komina od strony ławy. Natomiast poszkodowany chciał zmierzyć wielkość otworu na przeciwległej płaszczyźnie komina. W celu dojścia do komina z drugiej strony w trakcie poruszania się po dachu poślizgnął się, stracił rów-

cownika. W wyniku doznanych obrażeń zmarł w szpitalu.

Naruszenie przepisów

c Fot. 2. Strzałka wskazuje miejsce upadku

c Fot. 3. Płotek przeciwśniegowy, o który poszkodowany zaczepił, zsuwając się z połaci dachowej

c Fot. 1. Widok ogólny budynku, z którego spadł poszkodowany

nowagę i upadł. Następnie zaczął szybko zsuwać się po powierzchni dachu, zaczepiając po drodze o płotek przeciwśniegowy. Wskutek braku zabezpieczeń przed upadkiem spadł z wysokości 10,5 m na nieutwardzoną powierzchnię terenu, tuż obok pracującego na dole innego praDachy 5/2010

Z dokumentacji pokontrolnej inspektora pracy jednoznacznie wynika, że główną przyczyną śmierci poszkodowanego było rażące naruszenie przepisów o bezpieczeństwie pracy przez pracujących na dachu dekarzy, w tym przez poszkodowanego oraz pracowników nadzoru. Naruszono m.in. przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz rozporządzenia ministra infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych. Nie przestrzegano procedur określonych ww. przepisami. Przede wszystkim nie zapewniono bezpośredniego skutecznego nadzoru nad pracami zaliczanymi do prac szczególnie niebezpiecznych. Pracownicy nadzoru powinni wyegzekwować od pracowników stosowanie ochron zabezpieczających przed upadkiem z wysokości.

Na podstawie dokumentacji powypadkowej inspektora pracy z Olsztyna opracował: Ryszard Rodzoch Sekretarz Rady do Spraw Bezpieczeństwa Pracy w Budownictwie

DACH Y H IS TORYC Z NE

Pamiętajmy o starych dachach! Od lat prywatnie odwiedzam Czechy. Sądzę, że jeśli ktoś kocha piękną, zabytkową architekturę, jest to dla niego za każdym razem ogromne przeżycie i uczta nie tylko dla oczu. Czesi są narodem niezwykle praktycznym, bardzo szanują i cenią to, co zbudowali ich pradziadowie. W tym kraju prawie nic się nie niszczy i nie burzy. Tam stare budynki stoją i czekają na przypływ zainteresowania, na swoją kolejkę i na pieniądze. Piękne stare budowle remontuje się z nadzwyczajnym pietyzmem, dbając o każdy detal.

przepięknych starówek słyną zwłaszcza Dolne Czechy. Posiadają już kilkanaście miejscowości objętych patronatem UNESCO. Nie wiem, czy Czesi posiadają magazyny gromadzące różne stare detale architektury. Za to robi się to w Niemczech – prywatne osoby, a także muzea typu skansenowskiego zbierają i przechowują w ogromnych magazynach stare detale architektoniczne. Niektóre takie składy specjalizują się konkretnych przedmiotach. Są np. magazyny, które posiadają ok. 1000 starych drzwi, które można kupić. Można też nabyć starą dachówkę, stare okienka dachowe, stare gąsiory początkowe czy dachówkę szklaną. Niestety w Polsce dzieje się odwrotnie. Najpierw zabytek doprowadza się do ruiny, niszcząc co się da, a potem z wielkim rozmachem odbudowuje z nowych materiałów i nowymi technologiami. Burzyliśmy piece, a teraz odbudowujemy je, bazując na niedobitkach fachowców

c Dach we wsi Brynica

c Wieś Ochodze – szklane dachówki doświetlają poddasze, gdzie znajdują się gołębniki

zdunów. Stare kamienice doprowadzono niemal do zrównania z ziemią, aby teraz je odbudowywać w nieudolny sposób, tworząc pseudohistoryczne obiekty. Podobnie jest z dachami. Najpierw je zamieniliśmy na płaskie i wtedy rzemiosło dekarskie prawie upadło. Teraz od paru lat trwa boom na dachy spadziste i nowe pokrycia dachowe. Gdy wojewódzki konserwator zabytków w Katowicach kilka lat temu ustalił, że dachy na terenie Śląska mają być koloru czerwonego, podobnie jak dawniej, media podjęły głośny alarm: gdzie demokracja, gdzie własność prywatna. Każdy ma prawo kryć dach, jak mu się podoba. Dachy 5/2010

I tak powstają dachy koloru niebieskiego, zielonego, żółtego, co jest nie do pomyślenia w Czechach, Austrii, Niemczech. Szkoda, że przy rozbiórce starych dachów ich dachówkowe pokrycia tłucze się i w najlepszym razie wykorzystuje jako gruz. I to mimo, że często nadaje się ono do ponownego wykorzystania! Może warto się zastanowić i wykorzystać je na mniejsze dachy, może warto jakiś zabytkowy detal podarować do muzeum celem zachowania dla potomnych czy choćby jako wzorzec dla ewentualnego wytwórcy. Jako muzealnik z własnego doświadczenia wiem, jak trudno w Polsce pozyskać np. gąsior początkowy w formie

DAC HY HI STOR YCZN E orła, gdy wiele takich gąsiorów zostało wyrzuconych na śmieci. Nie brakuje u nas ludzi pasjonujących się zabytkowymi dachami, historycznymi dachówkami, starymi technologiami krycia dachów – apeluję do nich o chronienie starych dachów! Mamy ich tak niewiele, że szkoda każdego z nich. Stare dachówki można podarować albo odpłatnie odstąpić Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu, Muzeum Architektury we Wrocławiu lub innemu muzeum w swojej okolicy.

c Dachówki ceramiczne i ich szklane odpowiedniki

Feierabendziegel

Dachówki szklane

c Szklana karpiówka

tach szkła dachówki szklane. Dachówki takie miały kształty swoich ceramicznych odpowiedników i stosowane były do krycia połaci części dachów nad strychami, poddaszami lub klatkami schodowymi. Wstawione w zwyczajne pokrycie, doświetlały pomieszczenia pod dachem bez konieczności umieszczania okienka dachowego, droższego i wymagającego specjalnego uszczelnienia. Dachówki te produkowały współpracujące z cegielniami huty szkła. Występowały szklane dachówki karpiówki, szklane dachówki zakładkowe w różnych wariantach. Dla cegielni Dominium Carslruhe (Zieleniec) na Śląsku Opolskim szklane dachówki produkowała nieistniejąca już huta szkła w pobliskim Murowie. Prawdopodobnie dachówki szklane produkowano również do dachów krytych dachówką cementową, tzw. podwójną karpiówką. Dowodzi tego fotografia dachu z Brynicy (fot. na pop. stronie).

Fot. Aleksander Devosges Cuber

Niemieckie słowo Feierabend oznacza koniec pracy. W języku polskim zadomowiło się ono w zniekształconej postaci jako żargonowy fajrant. Feierabendziegel oznacza więc „dachówkę [robioną] na koniec pracy”. Do połowy XIX wieku dachówki były produkowane ręcznie przez robotników, c Jedna z dwóch Feierabendziegel ze zbiorów z muzeum w Głogówku zwanych strycharzami. Po ciężkim i długim dniu pracy strycharze na zakończenia dnia pracy pozwalali sobie na mała rozrywkę - znaczyli ostatnią surową dachówkę różnymi, charakterystycznymi dla siebie znakami. Symbolizowały one radość z zakończenia dnia pracy oraz wyrażały zadowolenie z ilości wykonanych dachówek. W jeszcze nie wypalonej, miękkiej glinie, palcami lub drewnianymi rylcami ryto wzory. Były to różne ornamenty: rozety, zrobione szpachlami rysunki pół-słońc, tzw. „miotły czarownic” oraz symbole chrześcijańskie: krzyże, gwiazdy i ryby. Znajdowały się na nich też różne znaki, szlaczki, formy figur, ślady zwierząt (psa czy kota), ślady stóp i rączek dziecka. Tak ozdobione surowe dachówki były suszone i wypalane. Feierabendziegel dość często były także oznaczone datami. Uważane one były za talizmany, zapewniające szczęście mieszkańcom budynku, na którego dachu się znalazły. W zbiorach śląskich muzeów nie ma tego typu dachówek, dlatego trudno bliżej określić, jakie znaki czy ślady były tu popularne wśród miejscowych strycharzy. Jedynie w muzeum w Głogówku znajdują się dwie dachówki Feierabendziegel. Na jednej z nich znajduje się data 1861, napis Franc rnioch, Eir oraz trzy wyciśnięte tzw. miotły czarownic. Na drugiej dachówce znajduje się odręczny, nieczytelny napis Tech…. Data jest bardzo ciekawym elementem, ponieważ wiadomo, że jeszcze w tym okresie, gdy istniało już stosunkowo dużo cegielni, dachówki wciąż wyrabiano ręcznie i pielęgnowano zwyczaj zdobienia ostatnich sztuk na koniec pracy. c Drugi eksponat z Głogówka Ciekawe, ile jeszcze takich dachówek znajduje się na naszych dachach... Fot. Aleksander Devosges Cuber

Proponuję nasze zbieranie zacząć od dachówek szklanych, z których wiele niestety zakończyło swój żywot na śmietnikach. Dachówki wykonywano bowiem nie tylko z gliny, ale również ze szkła. Na przełomie XIX/XX w. do każdego prawie rodzaju dachówek zamawiano w hu-

Prezentowane na zdjęciach dachówki spotyka się jeszcze na śląskich dachach wiejskich, ale przy ich przekładaniu często są niszczone. Często występują one na dachach domów, gdzie mieszkają hodowcy gołębi. Stanowią naturalne doświetlenie strychów, gdzie przetrzymuje się ptaki. Dachy 5/2010

Elżbieta Wijas-Grocholska Muzeum Wsi Opolskiej Zdjęcia: Autorka

PRENUMERATA 2010

dachy

4O NOWY KWARTALNIK NA POLSKIM RYNKU CZASOPISM FACHOWYCH

PĹ ASKIE

dachy PĹ ASKIE

0!l$:)%2.)+

.5-%2 )33.

dachy PĹ ASKIE

:AKÂ?AD KOMBINOWANY

$ACHY NA BLACHACH TRAPEZOWYCH

-EMBRANY HYDROIZOLACYJNE Z 06#

#%.! : 7 49- 6!4

*EDEN DACH A WIELU SPECJALISTĂ?W

-ECHANICZNE MOCOWANIE HYDROIZOLACJI

$ACHY ZIELONE A ENERGO OSZCZĂ&#x2020;DNOxĂ&#x201A;

#%.! : 7 49- 6!4

349#:%Â

.5-%2 )33.

4UTAJ ZNAJDZIESZ INFORMACJE O NOWOCZESNYCH TECHNOLOGIACH WYKONAWCZYCH

Â&#x201E; ROZWIÂ&#x2013;ZANIACH PROJEKTOWYCH Â&#x201E; MATERIAÂ?ACH

Â&#x201E; NARZĂ&#x2021;DZIACH STOSOWANYCH NA DACHACH PÂ?ASKICH Â&#x201E;

:!-Â°7 02%.5-%2!4Â§ ) 02:%+/.!* 3)Â§ 3!-

Zamawiam prenumeratÄ&#x2122; rocznÄ&#x2026; kwartalnika DACHY PĹ ASKIE w cenie 20 zĹ&#x201A; (brutto) Nazwa firmy â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś..â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś....â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś....â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś. ImiÄ&#x2122; i Nazwisko zamawiajÄ&#x2026;cego â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś..â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś..â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś....â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś. Ulica â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś.â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś Kod â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś.â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś Miasto â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś...â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś...........â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś NIP â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś.â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś.â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś................ Tel/fax â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś..â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś.. e-mail â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś..â&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Śâ&#x20AC;Ś.â&#x20AC;Ś.â&#x20AC;Ś...â&#x20AC;Ś.

Polskie Centrum Budownictwa Difin i MĂźller sp. z o.o., ul. StaroĹ&#x203A;ciĹ&#x201E;ska 1B lok 2, 02-516 Warszawa tel/fax /022/ 646 75 23,

e-mail: dachy@pcbmedia.pl

www.dachyplaskie.info.pl

WyraĹźam zgodÄ&#x2122; na umieszczenie moich danych osobowych w bazie danych wydawnictwa Polskie Centrum Budownictwa Difin i MĂźller Sp.z o.o, oraz na ich przetwarzanie zgodnie z treĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; Ustawy o ochronie danych osobowych z dn. 29.08.1997 r. (Dz. U. 133, poz.88) wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie dla potrzeb marketingowych wydawnictwa.

PRZEWODNIK BRANŻOWY D L A AKCESORIA

ASTAT Sp. z o.o. ul. Dąbrowskiego 441 60-451 Poznań www.astat.com.pl Centrala tel. 61 848 88 71 Dział Taśm Samoprzylepnych tel. 61 849 80 70 e-mail: tasmy@astat.com.pl

Blachotrapez T.J.Luberda Sp. Jawna 34-700 Rabka Zdrój; Ponice 216a tel. 18 268 52 00; fax. 18 268 52 15 Działy handlowe: Rabka Ponice: detal/ 18 269 15 22; hurt/ 18 269 15 13 Warszawa Sękocin: detal/ 22 720 27 58; hurt/ 22 720 32 85 e-mail: info@blachotrapez.com.pl; info.hurt@blachotrapez.com.pl; www.blachotrapez.eu

Braas, Monier Sp. z o.o. ul. Wschodnia 26, 45-449 Opole tel. 77 541 20 00; fax 77 541 20 09 infolinia 0801 900 555 e-mail: info-braas.pl@monier.com; www.braas.pl

ENKE-WERK Johannes Enke GmbH & Co.KG Hamburger Str. 16, 40221 Dusseldorf Biuro Katowice: 40-524 Katowice, ul.Kościuszki 173 tel. kom. 513078430, tel/fax 33 810 50 14, fax 32 209 12 06, email: enke@enke.pl; www: www.enke.pl

Klober – HPI Polska Sp. z o.o. ul. 17 Stycznia 45 b, 02-146 Warszawa tel. +48 22 35 12 900 fax +48 22 35 12 901 e-mail: info@kloeber-hpi.biz; www.kloeber-hpi.biz

RuppCeramika, Monier Sp. z o.o. ul. Wschodnia 26, 45-449 Opole tel. 77 541 20 00; fax 77 541 20 09; infolinia 0801 900 555 e-mail: info-ruppceramika.pl@monier.com; www.ruppceramika.pl

D E K A R Z Y

BLACHY SZLACHETNE

BROCHEM METAL Sp. z o.o. ul. Szkolna 39, 62-023 Robakowo tel. 61 664 29 50; fax 61 664 29 55 ul. Warszawska 15, 32-086 Węgrzce k. Krakowa tel. 12 286 30 55; fax 12 285 74 24 e-mail: info.krakow@brochem.pl; info@brochem.pl; www.brochem.pl

Dachkeramik Meyer-Holsen GmbH Tonstraβe 78, 32609 Hüllhorst Tel.+49 57 44 94 01 17 e-mail: info@meyer-holsen.de; www.meyer-holsen.de Reprezentant firmy w Polsce Maciej Reniec Tel. 0606 273 056 reniec@dachkeramik.pl

PROTEC Budowa Prototypów i Technika Wytłaczania Sp. z o.o. ul. Korfantego 43, 46-080 Chróścice tel. 0-77/427 81 16,18, fax 0-77/427 81 08 e-mail: info@protec.pl; www.protec.com.pl

RuppCeramika, Monier Sp. z o.o. ul. Wschodnia 26, 45-449 Opole tel. 77 541 20 00; fax 77 541 20 09 infolinia 0 801 900 555 e-mail: info-ruppceramika.pl@monier.com; www.ruppceramika.pl

CHEMIA BUDOWLANA

PREFA Polska sp. z o.o. ul. Emaliowa 28, 02-295 Warszawa tel. 22 720 62 90, fax 22 886 10 54 e-mail: biuro@prefa.com; www.prefa.com

RHEINZINK Polska Sp. z o.o. Majdan 105; 05-462 Wiązowna tel. 22 611 71 30; fax 22 611 71 32 e-mail: info@rheinzink.pl; www.rheinzink.pl Polska północno-zachodnia 604 60 55 92 Polska południowo-zachodnia 608 08 70 70 Polska południowo-wschodnia 604 50 64 44 Polska środkowo-wschodnia 660 77 58 05

UMICORE Marketing Services Polska Sp. z o.o. ul. Ludwiki 4; 01-226 Warszawa tel. 22 632 47 61 01; fax 22 632 46 40 e-mail: vmzinc@vmzinc.com.pl; www.vmzinc.pl

ASTAT Sp. z o.o. ul. Dąbrowskiego 441 60-451 Poznań www.astat.com.pl Centrala tel. 61 848 88 71 Dział Taśm Samoprzylepnych tel. 61 849 80 70 e-mail: tasmy@astat.com.pl

DACHÓWKA CEMENTOWA

ZM Silesia SA ul. Konduktorska 8, 40-155 Katowice tel. 32 35 87 400; fax 32 259 83 31 e-mail: biuro@silesiasa.pl; www.blachasilesia.pl;

DACHÓWKA CERAMICZNA

Braas, Monier Sp. z o.o. ul. Wschodnia 26, 45-449 Opole tel. 77 541 20 00; fax 77 541 20 09; infolinia 0801 900 555 e-mail: info-braas.pl@monier.com; www.braas.pl

FOLIE DACHOWE

BLACHY POWLEKANE

Blachotrapez T.J.Luberda Sp. Jawna 34-700 Rabka Zdrój; Ponice 216a tel. 18 268 52 00; fax 18 268 52 15 Działy handlowe: Rabka Ponice: detal/ 18 269 15 22; hurt/ 18 269 15 13 Warszawa Sękocin: detal/ 22 720 27 58; hurt/ 22 720 32 85 e-mail: info@blachotrapez.com.pl; info.hurt@blachotrapez.com.pl; www.blachotrapez.eu

DACHY BAWARII Sp. J. Generalny Partner Bayerische Dachziegelwerke Bogen w Polsce 63-460 Nowe Skalmierzyce, Ociąż ul. Ostrowska 50a Tel. +48 62 735 31 75, +48 62 735 45 14 Fax +48 62 505 70 89 e-mail: dachybawarii@bogen.pl; www.bogen.pl

DuPont Poland Sp. z o.o ul. Powązkowska 44C, 01-797 Warszawa tel. 022 320 09 00, fax 022 320 09 88 infolinia techniczna: 801 88 99 40 e-mail: doradca@tyvek.pl; www.construction.tyvek.com

PRZEWODNIK BRANŻOWY D L A

Zakłady Tworzyw Sztucznych Gamrat S.A ul. Mickiewicza 108, 38-200 Jasło tel. kom. 0726 002 166, fax 13 491 50 94 e-mail: gamrat@gamrat.com.pl; www.gamrat.pl

Klober-HPI Polska Sp. z o.o. ul. 17 Stycznia 45 b, 02-146 Warszawa tel. +48 22 35 12 900 fax +48 22 35 12 901 e-mail: info@kloeber-hpi.biz; www.kloeber-hpi.biz

INTERNET

Polskie Centrum Budownictwa Sp. z o.o. 02-516 Warszawa, ul. Starościńska 1b lok. 2 tel./fax 22 646 75 21 – 24, e-mail: info@klubdachy.pl; www.dachy.info.pl

Dachowy Sp. z o.o. 91-341 Łódź, ul. Brukowa 16 tel/fax 42 651 26 57 e-mail: dachowy@dachowy.pl; www.dachowy.pl;

Specjalistyczny serwis o dachach 52-427 Wrocław, ul. Kupiecka 10 tel./fax (71) 363 45 80 www.dachy.org, www.dekarze.pl

NARZĘDZIA I MASZYNY

BROCHEM METAL Sp. z o.o. ul. Szkolna 39, 62-023 Robakowo tel. 61/664 29 50; fax 61/664 29 55 ul. Warszawska 15, 32-086 Węgrzce k. Krakowa tel. 12 286-30-55; fax 12 285-74-24 e-mail: info.krakow@brochem.pl; info@brochem.pl; www.brochem.pl

LIFT POLSKA ul Wolności 15, 46-034 Pokój woj. opolskie tel. kom. 796 388 026 e-mail: biuro@lift-polska.pl; www.lift-polska.pl

Zi-Co Sp. z o.o. Specjalistyczne narzędzia, maszyny dla dekarzy 52-427 Wrocław, ul. Kupiecka 10 tel. 71 364 33 38; tel/fax 71 363 45 80 e-mail: marketing@dekarze.pl

D E K A R Z Y

WINDEX Maszyny i Urządzenia Dekarskie ul. Towarowa 8, 89-620 Chojnice tel. 52 396 77 20, fax 52 396 77 21 e-mail: windex@windex.pl www.windex.pl

RHEINZINK Polska Sp. z o.o. Majdan 105; 05-462 Wiązowna tel.: 22 611 71 30; fax 22 611 71 32 email: info@rheinzink.pl; www.rheinzink.pl Polska północno-zachodnia 604 60 55 92 Polska południowo-zachodnia 608 08 70 70 Polska południowo-wschodnia 604 50 64 44 Polska środkowo-wschodnia 660 77 58 05

RYNNY

Alpodach Sp.z o.o. Ul. Witosa 29, 68-200 Żary tel. 68 470 49 96; fax 68 470 49 94 e-mail: alpodach@alpodach.pl; www.alpodach.pl

Braas, Monier Sp. z o.o. ul. Wschodnia 26, 45-449 Opole tel. 77 541 20 00; fax 77 541 20 09 infolinia 0801 900 555 e-mail: info-braas.pl@monier.com; www.braas.pl

Zakłady Tworzyw Sztucznych Gamrat S.A ul. Mickiewicza 108, 38-200 Jasło tel. (013) 491 48 08; fax 13 491 50 94 email: gamrat@gamrat.com.pl, www.gamrat.pl

Plastmo Polska Falencka 1, 05-090 Janki tel. 22 720 37 93; fax 22 720 37 95, email: plastmo@plastmo.pl; www.plastmo.pl

PREFA Polska sp. z o.o. ul. Emaliowa 28, 02-295 Warszawa tel. 22 720-62-90; fax 22 886-10-54 e-mail: biuro@prefa.com; www.prefa.com

PROTEC Budowa Prototypów i Technika Wytłaczania Sp. z o.o. ul. Korfantego 43, 46-080 Chróścice tel. 0-77/427 81 16,18, fax 0-77/427 81 08 e-mail: info@protec.pl; www.protec.com.pl

UMICORE Marketing Services Polska Sp. z o.o. ul. Ludwiki 4; 01-226 Warszawa tel. 22 632 47 61 01; fax 22 632 46 40 email: vmzinc@vmzinc.com.pl; www.vmzinc.pl

ZM Silesia SA ul. Konduktorska 8, 40-155 Katowice tel. 32/35 87 400; fax 32/259 83 31 www.blachasilesia.pl; biuro@silesiasa.pl

SZKOLENIA

Akademia Sztuki Dekarskiej ul. Witosa 29, 68-200 Żary tel.+48 68 470 49 96; fax +48 68 470 49 94 email: asd@asd.alpodach.pl; www.asd.alpodach.pl

WYCIĄGI DEKARSKIE

GEDA-Dechentreiter GmbH/Co. KG Mertinger Strasse 60; D-86663 Asbach-Bäumenheim fax +49 906 9809 50; email: vertrieb@geda.de Lista dealerów na http://www.dachy.info.pl/

LIFT POLSKA ul Wolności 15, 46-034 Pokój woj. opolskie tel. kom. 796 388 026 e-mail: biuro@lift-polska.pl; www.lift-polska.pl

WINDEX Maszyny i Urządzenia Dekarskie ul. Towarowa 8, 89-620 Chojnice tel. 52 396 77 20, fax 52 396 77 21 e-mail: windex@windex.pl www.windex.pl

W N A S T Ę PN Y M N UME R ZE

Szczegóły układania membrany EPDM na dachu zielonym spadzistym Artykuł nawiązuje do dwóch poprzednich, które ukazały się w miesięczniku. Podaje on szczegóły konstrukcyjne dachu zielonego spadzistego, dowodząc, że EPDM można stosować nie tylko do krycia dachów płaskich.

Propozycja systematyki i uporządkowania terminologii ciesielskich konstrukcji dachowych z terenu Polski od XIV do XX w. Opracowanie podejmuje próbę uporządkowania podstawowych terminów dotyczących konstrukcji dachów ciesielskich i ich elementów stosowanych od średniowiecza do XX w.

Korozja biologiczna wywołana przez glony Artykuł przedstawia szeroki i całościowy problem korozji biologicznej wywołanej przez glony areofitycze, porastające elewacje budynków mieszkalnych wielorodzinnych, docieplanych metodą lekką-mokrą z termoizolatorem styropianowym.

Dachy 5/2010

+/.+523

0/#(7!, 3)§ $!#(%s .!'2/$9 #:%+!*

3PONSOREM NAGRÐD JEST FIRMA "/3#(

3ZCZEGÐ Y NA WWW DACHY INFO PL

O A SZ R E TA N IO W A

$O KUPONU NALE Y DO CZYÃ OPIS REALIZACJI ORAZ ZDJÇCIA I WYS AÃ NA ADRES UL 3TAROyCIÎSKA B LOK 7ARSZAWA LUB PRZES AÃ E MAILEM SYLWIA ROGOZINSKA DACHY INFO PL

jest dobrze zabezpieczony

DACHY 5/2010

Czy TwĂłj dom

$!#(9 - A T E R I A Â&#x2039; Y + O N S T R U K C J E 4E C H N O L O G I E

.2 -!* #%.! ZÂ? W TYM 6!4 .2 ).$%+35 )33.

WWW DACHY INFO PL

NOWE OKNO DACHOWE FTP-V P2

Okno dachowe FTP-V P2 posiada holenderski, policyjny znak jakoĹ&#x203A;ci - â&#x20AC;&#x17E;Mieszkaj bezpiecznieâ&#x20AC;?.

0ERFEKCJA W KAÂ&#x153;DYM DETALU

&USZERKA NA DACHU HALI

0AMIĂ&#x2021;TAJMY O STARYCH DACHACH