Dachy Płaskie 2_2010 by Karolina Niedziałkowska

DACHY PŁASKIE 2/2010

dachy PŁASKIE

DACHÏW

:IELONY DACH NA #( !RKADIA

/CENA KONSTRUKCJI DACHU PRZED PRZYST PIENIEM DO ROBÏT

#%.! : 7 49- 6!4

+7)%#)%

.5-%2 )33.

&IRMY

WSPÐ PRACUJ CE Z KWARTALNIKIEM

")!, -%4

0RZEDSIÇBIORSTWO (ANDLOWE $%+ 0/, 3P Z O O

00(5 +/-0!+4 4OMASZ .OWICKI

UL +O YCHAWA "IA A 0ODLASKA

TEL

BIAL MET DEI PL WWW BIALMET PL

UL 3YTKOWSKA 0OZNAÎ

TEL TEL FAX

DORADCA DEK POL COM PL WWW DEK POL COM PL

3ZOSA "YGDOWSKA OCHOWO

TEL FAX

KOMPAKT NOWICKI NEOSTRADA PL

+ATOWICE +IELCE

dachy

UL 2ADZIKOWSKIEGO +RAKÐW

TEL FAX

MELLEKRAKOW MELLE COM PL WWW MELLE COM PL

UL 2O|DZIEÎSKIEGO B +ATOWICE

TEL FAX

MELLEKATOWICE MELLE COM PL WWW MELLE COM PL

UL GO -AJA +IELCE

TEL FAX

MELLEKIELCE MELLE COM PL WWW MELLE COM PL

UL 3YTKOWSKA 0OZNAÎ

TEL FAX

BIURO TERMODEK PL WWW TERMODEK PL

dachy PŁASKIE

#%.! : 7 49- 6!4

0!l$:)%2.)+

.5-%2 )33.

dachy PŁASKIE

:AK AD KOMBINOWANY

4%2-/ $%+ 3PÐ KA *AWNA 2OMAN "ARTCZAK !NDRZEJ -ARKOWSKI

4O NOWY KWARTALNIK NA POLSKIM RYNKU CZASOPISM FACHOWYCH

PŁASKIE

/DDZIA Y +RAKÐW

PRENUMERATA 2010

$ACHY 0 ASKIE

$ACHY NA BLACHACH TRAPEZOWYCH

-EMBRANY HYDROIZOLACYJNE Z 06#

*EDEN DACH A WIELU SPECJALISTÏW

-ECHANICZNE MOCOWANIE HYDROIZOLACJI

$ACHY ZIELONE A ENERGO OSZCZÆDNOxÂ

/DDZIA Y "IA YSTOK

UL -ARCZUKOWSKA ! "IA YSTOK

TEL DO FAX

BIALYSTOK WKT PL WWW WKT PL

"IELSKO "IA A

UL #ZERWONA "IELSKO "IA A

TEL DO FAX

BIELSKO BIALA WKT PL WWW WKT PL

UL 0RZEMYS OWA "YDGOSZCZ

TEL DO FAX

BYDGOSZCZ WKT PL WWW WKT PL

UL *AGIELLOÎSKA #ZÇSTOCHOWA

TEL FAX

CZESTOCHOWA WKT PL WWW WKT PL

'DAÎSK

UL -IA KI 3ZLAK 'DAÎSK

TEL DO FAX

GDANSK WKT PL WWW WKT PL

'DYNIA

UL (UTNICZA 'DYNIA

TEL DO FAX

GDYNIA WKT PL WWW WKT PL

'DYNIA 4)

UL (UTNICZA 'DYNIA

TEL FAX

GDYNIA TI WKT PL WWW WKT PL

'LIWICE

UL /KRÇ NA 'LIWICE

TEL DO FAX

GLIWICE WKT PL WWW WKT PL

UL 7ARYÎSKIEGO 'RUDZI DZ

TEL FAX

GRUDZIADZ WKT PL WWW WKT PL

UL 7ROC AWSKA *ELENIA 'ÐRA

TEL FAX

JELENIA WKT PL WWW WKT PL

UL 2O|DZIEÎSKIEGO " +ATOWICE

TEL FAX

KATOWICE WKT PL WWW WKT PL

UL +RAKOWSKA +ATOWICE

TEL FAX

KATOWICE TI WKT PL WWW WKT PL

UL $ UGA +IELCE

TEL FAX

KIELCE WKT PL WWW WKT PL

+RAKÐW

UL /BROÎCÐW -ODLINA +RAKÐW

TEL DO FAX

KRAKOW WKT PL WWW WKT PL

,EGNICA

UL 0OZNAÎSKA ' ,EGNICA

TEL DO FAX

LEGNICA WKT PL WWW WKT PL

ÐD|

UL %LEKTRONOWA ÐD|

TEL FAX

LODZ WKT PL WWW WKT PL

UL * #YGANA /POLE

TEL DO FAX

OPOLE WKT PL WWW WKT PL

UL /BORNICKA 0OZNAÎ

TEL DO FAX

POZNAN WKT PL WWW WKT PL

UL /BORNICKA 0OZNAÎ

TEL FAX

POZNAN IT WKT PL WWW WKT PL

UL *ANKOWICKA 2YBNIK

TEL FAX

RYBNIK WKT PL WWW WKT PL

2ZESZÐW

UL 0RZEMYS OWA 2ZESZÐW

TEL FAX

RZESZOW WKT PL WWW WKT PL

3ZCZECIN

7ARZYMICE 0RZEC AW

TEL DO FAX

SZCZECIN WKT PL

UL 0OLNA 4ORUÎ

TEL DO FAX

TORUN WKT PL WWW WKT PL

7ARSZAWA

UL 0RZYOKOPOWA 7ARSZAWA

TEL FAX

WARSZAWA WKT PL WWW WKT PL

7ARSZAWA 4)

UL 0RZYOKOPOWA 7ARSZAWA

TEL FAX

WARSZAWA TI WKT PL WWW WKT PL

UL +RAKOWSKA 7ROC AW

TEL FAX

WROCLAW WKT PL WWW WKT PL

"YDGOSZCZ

4U DOSTANIESZ KWARTALNIK $!#(9 0 !3+)%

#ZÇSTOCHOWA

'RUDZI DZ *ELENIA 'ÐRA +ATOWICE +ATOWICE 4) +IELCE

/POLE 0OZNAÎ

0OZNAÎ 4)

PŁASKIE

2YBNIK

4ORUÎ

7ROC AW

#%.! : 7 49- 6!4

349#:%

.5-%2 )33.

4UTAJ ZNAJDZIESZ INFORMACJE O NOWOCZESNYCH TECHNOLOGIACH WYKONAWCZYCH

ROZWI ZANIACH PROJEKTOWYCH MATERIA ACH

NARZÇDZIACH STOSOWANYCH NA DACHACH P ASKICH

:!-°7 02%.5-%2!4§ ) 02:%+/.!* 3)§ 3!-

Zamawiam prenumeratę roczną kwartalnika DACHY PŁASKIE w cenie 20 zł (brutto) Nazwa firmy …………………………………………………………………………………………..………………....……....……. Imię i Nazwisko zamawiającego …………………………………………………………………..…………………..……....……. Ulica ……………………………………………………………………………………….…………………………………………… Kod ………………………………….……… Miasto ……………………………………………………………...……...........…… NIP ……………………………………………………………………………………….…………………………….……................ Tel/fax …………………………………..………….. e-mail ………………………………………..…………………….….…...….

Polskie Centrum Budownictwa Difin i Müller sp. z o.o., ul. Starościńska 1B lok 2, 02-516 Warszawa tel/fax /022/ 646 75 23,

e-mail: dachy@pcbmedia.pl

www.dachyplaskie.info.pl

Wyrażam zgodę na umieszczenie moich danych osobowych w bazie danych wydawnictwa Polskie Centrum Budownictwa Difin i Müller Sp.z o.o, oraz na ich przetwarzanie zgodnie z treścią Ustawy o ochronie danych osobowych z dn. 29.08.1997 r. (Dz. U. 133, poz.88) wyłącznie dla potrzeb marketingowych wydawnictwa.

Piotr Rożnowicz Redaktor naczelny

Od redakcji

a ktualnym wydaniu kwartalnika DACHY PŁASKIE znajdą Państwo wiele ciekawych artykułów, które – mamy nadzieję – okażą się przydatne w Waszej pracy. Staramy się, aby publikowane materiały nie były pisane „sobie a muzom”, lecz faktycznie poruszały problemy związane z wykonawstwem i projektowaniem dachów płaskich. Nie ograniczamy się przy tym do tylko jednego aspektu dachu – na naszych łamach można znaleźć artykuły na temat konstrukcji, pokryć,

dachy PŁASKIE

ADRES REDAKCJI I BIURA REKLAMY 02-516 Warszawa, ul. Starościńska 1B lok. 2 tel./fax (0-22) 646 75 21 do 23 dachy@pcbmedia.pl www.dachyplaskie.info.pl REDAKTOR NACZELNY Piotr Rożnowicz piotr.roznowicz@dachyplaskie.info.pl REDAKCJA Artur Kuźmiuk PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Edyta Dziubińska edyta.dziubinska@dachy.info.pl Zlecenia na prenumeratę przyjmuje redakcja, Kolporter, Poczta Polska, Ruch, Garmond Press. Cena prenumeraty rocznej: 20 zł

ODPOWIEDZIALNA ZA REKLAMĘ I PRENUMERATĘ NA TERENIE NIEMIEC Tanja Petrich tel. (0-049) 221-5497-297, fax (0-049) 221-5497-326 Verlagsgesellschaft Rudolf Müller GmbH & Co. KG, Postfach 41 09 49, 50869 Köln CENNIK OGŁOSZEŃ Obowiązuje cennik ogłoszeń ważny od 1 września 2008 r. SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE I OBSŁUGA ZLECEŃ REKLAMOWYCH Sylwia Rogozińska sylwia.rozgozinska@dachyplaskie.info.pl tel./fax (0-22) 646 75 21 do 23 Termin dostarczania materiałów do redakcji: 2 tygodnie przed publikacją.Materiałów nie zamówionych redakcja nie zwraca, a w razie opublikowania zastrzega sobie prawo do ich skracania. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i reklam.

Dachy Płaskie 2/2010

dachów zielonych, oświetleń i wielu innych istotnych zagadnień. O tym, że idziemy właściwą drogą, świadczy wciąż rosnąca liczba prenumeratorów i czytelników. Na pewno się na nas nie zawiodą. Zapraszam do lektury

Piotr Rożnowicz, redaktor naczelny

WYDAWCA Polskie Centrum Budownictwa 02-516 Warszawa, ul. Starościńska 1B lok. 2 tel./fax (0-22) 646 75 21 do 23 info@pcbmedia.pl www.pcbmedia.pl

PREZES ZARZĄDU Tadeusz Bąk

PRZYGOTOWANIE DO DRUKU Edit sp. z o.o. Wydrukowano w Polsce

spis treści Realizacje 6

15 dachów

Solidny standard

Zielony dach na CH Arkadia

W centrum Częstochowy, przy ul. Krakowskiej powstało największe w regionie centrum handloworekreacyjne: „Galeria Jurajska”. Podwykonawcą dachu była firma Polting, której współudział w tej niełatwej inwestycji umożliwiła wieloletnia współpraca z głównym wykonawcą, firmą Strabag. Dach był tak mocno rozczłonkowany, że można właściwie mówić nie o jednym, ale o 15 dachach!

Technika i technologie 16

Przegląd i ocena konstrukcji dachu przed przystąpieniem do robót remontowych pokrycia

Nowe wytyczne dla dachów płaskich

Rozwiązania do dachów płaskich. Systemy Fakro

Optymalne doświetlenie i perfekcyjna termoizolacja. Wyłazy dachowe Lamilux

Montaż okna do płaskiego dachu. Velux CVP/CFP

Jednowarstwowe hydroizolacje dachowe: bitumiczne i/czy z tworzyw sztucznych?

Jednowarstwowe pokrycie na lekkie dachy przemysłowe

Dwa systemy – wiele zalet. Kemperol-Kombidach

Zgrzewanie gorącym powietrzem

Bezpieczeństwo pożarowe

Ochrona odgromowa urządzeń na dachach płaskich, cz. 1

Produkty 48

Papy o właściwościach hamujących rozprzestrzenianie się ognia

15 dachów

Zielony dach na CH Arkadia Dach zielony na centrum handlowym Arkadia w Warszawie należy nie tylko do największych, ale także najciekawszych założeń tego typu w Polsce. Rozłożony na niemal 2,5-hektarowej połaci jest bodaj pierwszym w tej skali systemowym rozwiązaniem ekstensywnym w układzie jednowarstwowym. Rozwiązania takie stosowane są powszechnie na całym świecie, stanowiąc kompromis pomiędzy kosztami a wartością przyrodniczą, estetyczną i techniczną zieleni na dachach.

Mocowania do paneli solarnych na dach płaski

Przewodnik branżowy

W następnym numerze

Dachy Płaskie 2/2010

PrzeglÄ&#x2026;d i ocena konstrukcji dachu przed przystÄ&#x2026;pieniem do robĂłt remontowych pokrycia Niniejszy artykuĹ&#x201A; powstaĹ&#x201A; na gruncie doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E; dotyczÄ&#x2026;cych przygotowania i prowadzenia prac zwiÄ&#x2026;zanych z remontem pokrycia dachĂłw pĹ&#x201A;askich. Bardzo czÄ&#x2122;sto na etapie rozpoznania stanu uszkodzeĹ&#x201E; pokrycia dachowego stwierdzano uszkodzenia konstrukcji noĹ&#x203A;nej dachu w ocenianych obiektach oraz zagroĹźenie bezpieczeĹ&#x201E;stwa uĹźytkowania dachu w trakcie prowadzenia prac remontowych i po remoncie.

dachy PĹ ASKIE

#%.! : 7 49- 6!4

+7)%#)%Â

.5-%2 )33.

DACHĂ?W

:IELONY DACH NA #( !RKADIA

/CENA KONSTRUKCJI DACHU PRZED PRZYSTÂ&#x2022;PIENIEM DO ROBĂ?T

OkĹ&#x201A;adka: Heisslufttechnik Flocke Sp. z o.o.

realizacje

15 dachów W centrum Częstochowy, przy ul. Krakowskiej powstało największe w regionie centrum handlowo-rekreacyjne: „Galeria Jurajska”. Wykonawcą dachu na centrum była firma Polting SA, działająca w sektorze dachów wielkopowierzchniowych i przemysłowych. Generalnym wykonawcą obiektu był jeden z potentatów na polskim rynku budowlanym, firma Strabag Sp. z o.o. Polting SA współuczestniczył w tej niełatwej inwestycji jako sprawdzony partner.

ach był jedną z naszych trudniejszych inwestycji, zarówno ze względu na porę roku jak i na projekt. Rozpoczęcie prac na dachu wypadło w pięknym miesiącu wrześniu 2008 r., ale jak to zwykle przy takich inwestycjach bywa, cykl uzgodnień z projektantem i inwestorem nieznacznie opóźnił nasze wejście. W konsekwencji nastąpiło skrócenie czasu realizacji, a kulminacja prac przypadła w okresie zimowym, co znacznie utrudniło pracę – pod względem technologicznym i „ludzkim”. Ale daliśmy radę: podstawowy zakres robót został zakończony w styczniu 2009 roku.

Prowadzenie prac w zimie powodowało konieczność codziennego oczyszczania betonu z lodu przed rozpoczęciem montażu klinów i wełny,

a także codziennego zabezpieczania wykonanych prac przed podpływaniem wody opadowej pod wykonaną już połać dachu. Dach betonowy był podzielony na 4 duże części, nad poziom których wystawały: maszynownie, klatki schodowe, biurowiec i wentylatorownia. Dach blaszany był z kolei rozczłonkowany na 5 części. Każdą z tych części można było podzielić na jeszcze mniejsze. Można więc powiedzieć, że łącznie było to 15 osobnych dachów o różnych wielkościach. Powodowało to duże problemy logistyczne. Wszystkie firmy pracujące na budowie korzystały tylko z kilku żurawi (działka była niewielka, znajdowała się w centrum miasta – zaplecza budowy praktycznie nie było). Wymagało to dobrej koordynacji i dużej dyscypliny. Potem i te żurawie

15 dachów Powierzchnia dachu całej Galerii wynosi 36 000 m2, z czego 26 000 m2 ma konstrukcję żelbetową, a pozostałe 10 000 m2 stalową, z blachy trapezowej.

Widok placu budowy

Ułożony klin z wełny

Dach częściowo zabezpieczony hydroizolacją

Dachy Płaskie 2/2010

-IESIÇCZNIK $ACHY ORGANIZUJE KONKURS DLA DEKARZY 7YKONA Ey NOWY DACH LUB RENOWACJÇ JU ISTNIEJ CEGO TO ZG Oy SIÇ DO KONKURSU I ODBIERZ NAGRODÇ $O WYGRANIA PROFESJONALNE µ 7KRÇTARKI '32 6 ,I µ 7IERTARKI '3" 2% 357 µ 'WO|DZIARKI '3. 2+ LUB '3. $+ µ 3ZTYFCIARKI '3+ LUB '3+

+/.+523

0/#(7!, 3)§ $!#(%s .!'2/$9 #:%+!*

3PONSOREM NAGRÐD JEST FIRMA "/3#(

3ZCZEGÐ Y KONKURSU NA STRONIE WWW DACHY INFO PL ª 7YPE NIJ KARTÇ ZG OSZENIOW :G ASZAM WYKONANY PRZEZE MNIE DACH DO KONKURSU a0/#(7!, 3)§ $!#(%-q ORGANIZOWANYM PRZEZ MIESIÇCZNIK $!#(9 .AZWA FIRMY )MIÇ I NAZWISKO ZG ASZAJ CEGO 5LICA KOD MIEJSCOWOyÃ 4EL E MAIL *AKO NAGRODÇ OPRÐCZ WKRÇTARKI I WIER TARKI CHCÇ DODATKOWO OTRZYMAÃ ZAZNACZ W AyCIWE GWO|DZIARKÇ LUB SZTYFCIARKÇ

SZ E

7YRA AM ZGODÇ NA PRZETWARZANIE MOICH DANYCH OSOBOWYCH W BAZIE DANYCH WYDAWNICTWA 0OLSKIE #ENTRUM "UDOWNICTWA SP Z O O ORAZ NA ICH PRZETWARZANIE ZGODNIE Z TREyCI 5STAWY O OCHRONIE DANYCH OSOBOWYCH Z DNIA $Z 5 POZ ORAZ NA UDOSTÇPNIANIE ICH SPONSOROWI NAGRÐD

3ZCZEGÐ Y NA WWW DACHY INFO PL

$O KUPONU NALE Y DO CZYÃ OPIS REALIZACJI ORAZ ZDJÇCIA I WYS AÃ NA ADRES UL 3TAROyCIÎSKA B LOK 7ARSZAWA LUB PRZES AÃ E MAILEM SYLWIA ROGOZINSKA DACHY INFO PL

realizacje następuje zagęszczenie mocowania ze względu na wzmożone ssanie wiatru w tych regionach. Dodatkowymi parametrami są: strefa wiatrowa, wysokość budynku, usytuowanie w stosunku do innej infrastruktury, podłoże, wysokość ogniomurów. Ilość użytych łączników była ogromna.

Innowacje

Próba wodna

zostały zdemontowane, co bardzo utrudniło nam transport materiałów na dachy z blachy trapezowej. Posiłkowaliśmy się wyciągiem dekarskim, ale jak na tak dużą inwestycję był on mało wydajny. Prace znacznie więc zwolniły.

Prace projektowe Projekt obiektu był dosyć nowatorski i niepowszedni. Architekci odchodzą od projektowania centrów handlowych w postaci blaszanych pudełek z blachy falistej, ozdabianych jedynie nazwami marek i reklamami sklepów. Dzisiaj budowle te przybierają coraz ciekawsze i skomplikowane formy architektoniczne. Przykładem mogą być warszawskie Złote Tarasy ze słynnym już szklanym „bąblowatym” dachem, Galeria Handlowa Bonarka w Krakowie czy właśnie Galeria Jurajska w Częstochowie. Główny projekt przegrody dachowej przewidywał następujące warstwy: – blacha trapezowa Arcelor Mittal TR 94/255 gr. 1,00 mm, – paroizolacja PE 0,2 mm, – wełna mineralna, – folia hydroizolacyjna PCV Sikaplan 15G gr. 1,5 mm, mocowana mechanicznie do

podłoża i na zakładach zgrzewana gorącym powietrzem. Te założenia były punktem wyjściowym do rozmów z projektantami i generalnym wykonawcą. Ich celem było osiągnięcie jak najkorzystniejszego stosunku jakości do ceny, jak również dopracowania szeregu szczegółów. Żelbetowe podłoże zostało wykonane bez spadku, co spowodowało konieczność użycia klinów spadkowych z wełny mineralnej. Przy wydatnej współpracy z doradcami technicznymi firmy Rockwool udało nam się zaprojektować takie ukształtowanie spadków, które będą najefektywniej odprowadzały wodę z połaci do wpustów podciśnieniowego systemu odwodnienia Geberit. Przy projektowaniu dachów mocowanych mechanicznie istotnym elementem jest obliczenie stref wiatrowych, uwzględniających wszystkie parametry obiektu i jego lokalizacji. Do mocowania termo- i hydroizolacji zastosowaliśmy łączniki teleskopowe firmy Koelner. Doradcy techniczni tej firmy wykonali indywidualny projekt mocowania, który uwzględnił różne ilości łączników w poszczególnych strefach dachu. W strefach narożnych i przyattykowych

Próba wodna zaliczona, hydroizolacja jest całkowicie szczelna

Hydroizolację głównej połaci ukończono w styczniu, lecz efekt finalny obejmujący wykonanie hydroizolacji wszystkich elementów na dachu, począwszy od wywiewek wentylacyjnych, klap dymowych, świetlików czy klimatyzatorów, a skończywszy na ścieżkach komunikacyjnych do tych elementów zakończono pół roku później, bo w czerwcu 2009 roku. Tu zastosowaliśmy naszą „innowację”. Zwykle ścieżki obsługowe wykonuje się przy wykorzystaniu jako podłoża wełny o zwiększonej gęstości. W tym przypadku było to niemożliwe, ponieważ proces kontraktowania najemców Galerii trwał aż do chwili jej otwarcia, więc ilość i typy elementów instalacji dachowej były na bieżąco dostosowywane i uzupełniane. Innym częstym rozwiązaniem jest stosowanie płyt OSB, które w tym przypadku nie spełniły wymogu niepalności (klasy A). Zaproponowaliśmy więc inne rozwiązanie, nie tak popularne ze względu na (nieco) wyższe koszty, ale za to spełniające wszystkie warunki konieczne do prawidłowego działania ścieżki. Zastosowaliśmy płyty cementowo-wiórowe z domieszkami hydratacyjnymi. Generalnie płyty te mają zastosowanie jako materiał konstrukcyjny, są również idealne do technologii suchego budownictwa. Ich podstawowa zaletą jest odporność na działanie wilgoci, wytrzymałość i niepalność. Jako warstwę hydroizolacyjną i antypoślizgową zastosowano membranę Sikaplan 12 VGTW w kontrastowym kolorze.

Mechaniczne mocowanie krawędzi membrany

Dachy Płaskie 2/2010

realizacje

Jeden z dachów Galerii Jurajskiej gotowy

W trakcie prac nasi pracownicy używali indywidualnych i zbiorowych środków ochrony przed upadkiem. Po ukończeniu prac na dachach stalowych system asekuracyjny zamontowano na stałe. Dachy żelbetowe okolone są attykami o wysokości nie mniejszej niż 1,5 metra, w związku z czym nie ma potrzeby stosowania asekuracji przed upadkiem. Dodatkowo ze względu na lokalizację i brak miejsca wokół Galerii miejsca zrzutu i maga-

To zdjęcie dobrze oddaje stopień rozczłonkowania i skomplikowania dachów

zynowania śniegu zaprojektowano na dachach żelbetowych. Miejsca składowania zostały przez nas dodatkowo wzmocnione – analogicznie jak ścieżki komunikacyjne.

Próby wodne i gwarancja

zalewany wodą tak, aby w jego najwyższym punkcie sięgała ona minimum 10 cm. W żadnej z części nie stwierdzono nieszczelności. Firma Polting SA udzieliła 12 lat gwarancji materiałowej oraz wykonawczej na pokrycie dachowe.

Po zakończeniu kolejnego etapu prac na dachu przeprowadzane były próby wodne. Dach był

Katarzyna Strzelecka Polting SA www.polting.com.pl

Enke – wyznacza jakość od 1924 roku Enkopur

Enkolit ®

Jednokomponentowa srebrno-szara, płynna folia tworzywowa, wodoszczelna do najdrobniejszego detalu niki Pojem 4 kg,

kg 12,5

Klej na bazie bitumicznej do obróbek blacharskich na zimno

g i 25 k

Zalety klejenia

Samosieciująca, aplikowana

Sprawdzona, w ponad 40-letniej praktyce,

na zimno mieszanka prepolimerowa PUR

niezawodna i funkcjonalna metoda

Odporna na warunki atmosferyczne bez dodatkowej

klejenia Bezproblemowe wykonanie dylatacji

powłoki ochronnej Posiadająca doskonałe właściwości paroprzepuszczalne

obróbek blacharskich

Trwale elastyczna, pokrywająca rysy

Oszczędność czasu

Po aplikacji uzyskuje natychmiastową odporność na opady Doskonała do uszczelnienia systemów odwodnieniowych, przepustów dachowych oraz dachów płaskich i o małym spadku Posiada świadectwa ETA (Europejska Aprobata Techniczna) Jakość sprawdzona w praktyce przez wiele lat Dowiedz się więcej tel.: 0513 078 430 Bogusław Ziółkiewicz Doradca Techniczny – Specjalista d\s Szkoleń Enke – Werk Johannes Enke GmbH & Co.KG Hamburger Str. 16 40221 Dusseldorf e-mail: enke@enke.pl

Biuro Katowice: 40-524 Katowice ul.Kościuszki 173 skr. poczt. 2118 tel. kom. 513078430, tel\fax: (033) 8105014, fax: (032) 2091206

Dachy Płaskie 2/2010 www: www.enke.pl

realizacje

Solidny standard Obiekt został wybudowany przez sieć deweloperską w Specjalnej Kostrzyńsko-Słubickiej strefie ekonomicznej i jest wykorzystywany jako magazyn. Tę standardową halę będącą magazynem samochodowych części zamiennych BMW w Słubicach przykrywa płaski dach na konstrukcji stalowej, wykonany w nowoczesnej technologii hydroizolacji z folii dachowej PCV.

warstwy ocieplenia, 8 i 4 cm). Całość pokryto membraną hydroizolacyjną z PVC Protan SE 1,2 mm. Użyte materiały były przewidziane przez projekt i za wyjątkiem hydroizolacji dostarczył je inwestor. Dostawcą membrany dachowej i systemu mocowań mechanicznych z łącznikami teleskopowymi była specjalistyczna firma dekarska Dach-System Sp. z o.o. z Zielonej Góry – autoryzowany wykonawca producenta pokrycia dachowego.

ałkowita powierzchnia dachu wynosi ponad 15 000 m2. Podczas budowy obiektu zastosowano standardowe rozwiązania architektoniczne. Bryła hali posiada prostokątną budowę, a dach jest podzielony na sześć połaci połączonych trzema liniami koryt zlewowych. Na powierzchni dachowej zamontowano sześć dużych łukowych pasm świetlnych oraz kwadratowe naświetla z funkcją klap dymowych firmy Mercom. Dach wspiera się na konstrukcji stalowej w układzie dźwigarowym, z samonośnymi blachami trapezowymi wysokoprofilowanymi typu TR 130 grubości 1,00 mm. Na blasze leży lekka paroizolacja z folii PE 0,2 mm z izolacją termiczną ze skalnej wełny mineralnej o łącznej grubości 12 cm (leżą tu dwie

W narożu hali widoczne jest wejście na dach za pomocą zewnętrznej drabiny. Klapy dymowe na narożnikach zabezpieczone obróbką blacharską (wiatrownica) przed samoczynnym otwarciem podczas silnych porywistych wiatrów

Widoczne na zdjęciu kopułkowe naświetla z funkcją klap dymowych

Łukowe pasma świetlne

Dachy Płaskie 2/2010

realizacje

Obróbka przelewu awaryjnego przez attykę na końcówkach linii koryta zlewowego

Inwestor wykonał już wcześniej kilka obiektów z tymi samymi materiałami, a że są one dobrej jakości i nie miał problemów z doradztwem technicznym, stały się one niemal jego sztandarowym „zestawem firmowym”. Wiadomo było, że obiekt będzie przeznaczony na halę magazynową. Miał być więc tani, ale bezpieczny i wybudowany solidnie. Na dachu nie ma np. wyznaczonych ścieżek komunikacyjnych, stałych zabezpieczeń antyupadkowych itp. Było to świadome posunięcie projektanta, który nie uwzględnił na dachu montażu jakichkolwiek instalacji wymagających serwisowania, np. grawitacyjny system wentylacji nie wymaga konserwacji. Elektryczne sterowanie systemem wentylacji klap dymowych umożliwia ich obsługę od wewnątrz hali. Na dachu zamontowano system odwodnienia wewnętrznego za pomocą podciśnieniowych wpustów firmy Dyka. Linie koryt zlewowych pomiędzy wpustami zostały wypełnione kontrspadkami z profilowanych klinów. Membrana została zamocowana mechanicznie łącznikami teleskopowymi i na zakładach zgrzana gorącym powietrzem. Mocowanie zostało wykonane zgodnie z wytycznymi producenta, który przygotował projekt wykonawczy systemu mocowania mechanicznego łączników z uwzględnieniem strefy środkowej, brzegowej i narożnej. Prace były wykonywane systematycznie na zamontowanej i odebranej przez inspektora nadzoru blasze trapezowej. Ekipa wykonawcza z firmy Dach-System nie napotkała utrudnień w pracach montażowych, zostały one przeprowadzone profesjonalnie zgodnie z zaleceniami producenta systemu izolacji dachów. Prace wykonywane były w okresie letnim 2008 i trwały około jednego miesiąca. Dach-System udzielił 5 lat gwarancji na szczelność pokrycia. Do dnia dzisiejszego obiekt eksploatowany jest bezusterkowo. Współpraca: Dariusz Barski, Dach-System www.dach-system.com.pl

Instalacja odgromowa z klejonych stopek dystansowych z prętami odgromowymi armatury dachowej systemu wentylacji

Ochraniany element z innej strony

Obróbka attyki z izolacją elementów konstrukcyjnych wchodzących w połać dachową i obróbką blacharska, tzw. czapką attykową

Dachy Płaskie 2/2010

zielone dachy

ach Arkadii w części przeznaczonej do zazielenienia to dach typu ocieplonego, gdzie konstrukcję stanowi płyta żelbetowa. Ułożono na niej kliny z twardego styropianu, aby nadać odpowiednie spadki połaci dachu, na których została ułożona warstwa 10 cm twardej wełny mineralnej. Na wełnie ułożono papę podkładową, mocowaną punktowo do konstrukcji dachu, a następnie pokryto ją specjalną papą termozgrzewalną odporną na przerastanie korzeni roślin. Biorąc pod uwagę bardzo dużą powierzchnię dachu i względy ekonomiczne, do zazielenienia dachu wybrano system jednowarstwowy, w którym substrat układa się bezpośrednio na warstwie izolacyjnej W tego typu rozwiązaniach wystarczy, aby grubość warstwy substratu po zagęszczeniu wynosiła tylko 10 cm. Ponieważ w układzie takim substrat pełni jednocześnie

Dachy Płaskie 2/2010

funkcję drenażu, musi charakteryzować się bardzo dobrymi parametrami wodoprzepuszczalności przy zdolności do jednoczesnego zapewnienia wysokiej retencji wody.

Substrat Skład podłoża został tak opracowany, aby było ono stabilne, tj. aby jego właściwości nie zmieniały się w dłuższym okresie czasu, zapewniając warunki do ukorzenienia się i rozwoju roślin oraz sprawnego odprowadzania wody opadowej. Z tego powodu zawiera on bardzo mało substancji organicznych w postaci próchnicy. Próchnica to substancja nietrwała, która w warunkach panujących na dachu bardzo szybko zmineralizowałaby się i zostałaby wypłukana przez deszcze lub wywiana przez wiatr. Pozostałą część stanowią odpowiednio dobrane frakcje porowatych kruszyw mineralnych. Podłoże to jest w stanie zgromadzić ok. 35 l wody na jeden metr kwadratowy przy grubości 10 cm. Gospodarkę wodną dodatkowo zapewniają same rośliny, kiedy już osiągną odpowiednią fazę rozwoju. W ten sposób spełniane jest najważniejsze zadanie zielonego dachu: spowalnianie spływu wód opadowych z dachu centrum handlowego, dzięki czemu odciążona jest kanalizacja burzowa. Podłoże ma również poprawić izolacyjność cieplną budynku, szczególnie w okresie letnim. Substrat na dach dostarczany był w workach i transportowany na wysokość 25 m żurawiem

zielone dachy samochodowym. Problemem było rozłożenie dużej ilości substratu na powierzchni przeznaczonej pod zazielenienie. Dach zielony realizowany był w końcowej fazie budowy, kiedy dostęp dla dźwigu możliwy był tylko w niektórych miejscach przy krawędzi dachu. Aby pokryć substratem ponad 23 tys. m2 dachu, trzeba było rozwieźć go taczkami. Ponieważ pod papą znajduje się dość miękka warstwa wełny mineralnej, to aby nie dopuścić do przebicia lub przerwania izolacji, konieczne było wykonanie wielu dróg transportowych z płyt OSB. Substrat sypany był pomiędzy deskami o szerokości 12 cm, które służyły za szablon do uzyskania równej warstwy o stałej miąższości.

Roślinność Ze względu na bardzo duży obszar jako metodę zazielenienia wybrano równolegle sadzenie ukorzenionych sadzonek oraz wysiew fragmentów pędów bylin. Po wysianiu pędy delikatnie przegrabiono, aby zapobiec ich wywiewaniu. Metoda ta przynosi jednak rezultat stosunkowo długo odłożony w czasie i jej skuteczność jest silnie uzależniona od warunków atmosferycznych. Dlatego dla przyspieszenia efektu estetycznego wybrane fragmenty powierzchni dachu obsadzane były roślinami w formie ukorzenionych sadzonek, które są widoczne od razu po posadzeniu i szybciej rosną w początkowej fazie. Inwestor zdecydował się wyposażyć dach w automatyczny system zraszający, który miał zapewnić szybsze korzenienie się wysiewanych rozchodników. Obsadzenie całego dachu ukorzenionymi sadzonkami trwałoby dłużej i kosztowałoby znacznie więcej niż wysiew plus montaż instalacji. Sadzenie i wysiew roślin odbywały się w trzech okresach. Pierwszy z nich rozpoczął się w październiku i trwał do listopada 2004 roku, w miarę postępu robót związanych z izolowaniem dachu i montażem urządzeń klimatyzacyjnych, instalacji odgromowej itp. urządzeń. W czerwcu 2005 roku nastąpiło pierwsze, a w okresie od września do listopada trwało drugie uzupełnianie roślin. Następne uzupełnienia były przeprowadzane w miarę potrzeb aż do jesieni 2007 roku. Z założenia, zgodnie z zastosowaną technologią, konieczne było uzupełnianie roślin aż do osiągnięcia stanu 100% pokrycia roślinami powierzchni podłoża. Podczas pierwszego obsadzania/wysiewu roślin wysiano łącznie 1300 kg fragmentów pędów rozchodników oraz ponad 50 tysięcy sztuk ukorzenionych sadzonek. W czasie pierwszego uzupełniania roślin wysiano około 900 kg fragmentów pędów oraz wysadzono 19 tysięcy sztuk sadzonek. W drugim uzupełnianiu posa-

dzono ponad 80 tysięcy sztuk sadzonek oraz wysiano około 300 kg fragmentów pędów rozchodników. Dobór roślinności na dachu Arkadii odwzorowuje zbiorowiska roślinne występujące w naturze na granicy klimatu arktycznego i borealnego (tundra) oraz na terenach ubogich gleb mine-

Dachy Płaskie 2/2010

ralnych na półpustyniach lub na wysokogórskich halach. Jest to tak zwana murawa rozchodnikowa (jedenaście gatunków i odmian rozchodników) z domieszką innych, odpornych na surowe warunki pogodowe gatunków. Zastosowany zestaw roślin jest dopasowany wymaganiami do warunków, jakie panują na dachu. Rośliny te cechują:

zielone dachy Bardzo uciążliwe były też ptaki, zwłaszcza gawrony, które całymi stadami przylatywały paść się na dachu, powodując czasami totalną destrukcję młodej roślinności. Zdarzało się, że wszystkie rośliny posadzone poprzedniego dnia były znajdowane następnego ranka zniszczone i wyrwane z substratu.

z minimalne wymagania pod względem zasob-

ności podłoża w składniki mineralne, z minimalne zapotrzebowanie na wodę, z odporność na bardzo wysokie temperatury, które występują na dachu podczas słonecznych dni latem, z odporność na działanie silnych wiatrów, z odporność na niskie temperatury. Wszystkie te rośliny osiągają wielkość kilku – kilkunastu centymetrów i docelowo tworzą gęstą murawę. Nowe pędy ukorzenionych roślinek od razu zaczynają płożyć się po powierzchni podłoża i zakorzeniać w nim, jednak powodzenie wysiewu roślin jest silnie uzależnione od pogody. Z tej przyczyny w pierwszym sezonie po wykonaniu obsiewu dachu były jeszcze mało widoczne. Ze względu na późną porę prowadzenia prac i wczesne nadejście zimy pierwszy jesienny wysiew dał rezultat w bardzo ograniczonym zakresie, ponieważ ukorzenianie się i wzrost większości roślin zachodzi tylko w temperaturze powyżej 10°C. Dużo lepszy efekt dał powtórny wiosenny wysiew. Pomimo tego i tak konieczny

był wysiew uzupełniający. Planowany stan pokrycia roślinami powierzchni dachu zgodnie z założeniami technologii osiągnięty został jesienią 2007 roku.

Pielęgnacja dachu Od wiosny 2005 roku trwała systematyczna pielęgnacja zieleni na dachu Arkadii. Wizyty serwisu odbywały się średnio dwa razy w tygodniu. W ramach pielęgnacji przeprowadzane było nawożenie roślin, usuwanie chwastów, usuwanie przyniesionych przez wiatr śmieci, kontrola systemu nawadniającego. Dużym problemem były liczne awarie i przecieki izolacji w pierwszym roku eksploatacji. Cały dach Arkadii podzielony jest na mniejsze pola przez dylatacje. Firma wykonująca hydroizolację mogła znaleźć miejsca przecieków tylko po zdjęciu warstwy substratu z zakorzenionymi już roślinami z całego pola ograniczonego dylatacjami. Około 25% powierzchni dachu w pierwszym roku było więc wykonywane niemal od nowa.

Dachy Płaskie 2/2010

Instalacja nawadniająca, która pracowała w pierwszym i w drugim roku eksploatacji dachu w celu przyspieszenia wzrostu roślin, powodowała też obfity rozwój chwastów. Usuwano szczególnie dużo siewek klonu jesionolistnego, brzozy oraz topoli. Intensywnie rozwijały się także trawy z gatunków występujących na warszawskich trawnikach. Ze względu na rozbudowany system korzeniowy były one szczególnie trudne do usunięcia – usuwając pojedynczą kępę trawy nieraz odspajało się kilka kilogramów substratu. Rozwój roślin uzależniony był od lokalizacji. Z uwagi na złożony charakter dachu został on podzielony na 10 fragmentów obsadzanych poszczególnymi gatunkami roślin w różnych proporcjach. Miejsca osłonięte przez wyższe kondygnacje budynku oraz przez zabudowy korytarzy ewakuacyjnych dawały korzystniejsze warunki do rozwoju niż powierzchnie odsłonięte i narażone na silne wiatry oraz przeciągi i ekspozycję słoneczną. Dużym problemem było też oddziaływanie urządzeń technicznych, którymi „usiany” jest cały dach Arkadii. Wiele z nich to wielkie klimatyzatory lub inne urządzenia wentylacyjne, które powodowały silny, wysuszający ruch powietrza, hamujący wszelką wegetację w ich sąsiedztwie. Najsłabszy rozwój roślinności obserwowaliśmy na powierzchniach w pobliżu narożników dachu – ze względu na najtrudniejsze warunki mikroklimatyczne.

Wykonawcą warstwy wegetacyjnej dachu zielonego na CH Arkadia była Pracownia Sztuki Ogrodowej S.C. Agnieszka Duc, Mariusz Pasek.

Tekst i zdjęcia: Mariusz Pasek Artykuł ukazał się w e-kwartalniku „Dachy Zielone” 2/2010, www.dachyzielone.info Pelna wersja artykułu znajduje się także na www.dachyplaskie.info.pl

technika i technologie – błędy

Przegląd i ocena konstrukcji dachu przed przystąpieniem do robót remontowych pokrycia Niniejszy artykuł powstał na gruncie doświadczeń dotyczących przygotowania i prowadzenia prac związanych z remontem pokrycia dachów płaskich. Najczęściej były to standardowe działania, polegające na wymianie lub ułożeniu nowego pokrycia np. z papy termozgrzewalnej lub termomodernizacja dachu. Bardzo często na etapie rozpoznania stanu uszkodzeń pokrycia dachowego stwierdzano uszkodzenia konstrukcji nośnej dachu w ocenianych obiektach oraz zagrożenie bezpieczeństwa użytkowania dachu w trakcie prowadzenia prac remontowych i po remoncie. W ocenie Autora artykułu zdobyta wiedza i świadomość skutków wynikających z zaniedbań w zakresie właściwego postępowania wobec stwierdzonych uszkodzeń stanowi pretekst do podjęcia działań (z inicjatywy wykonawcy) w kierunku przeglądów konstrukcji dachu przed przystąpieniem do wykonywania robót. Wczesne wskazanie potencjalnych zagrożeń bezpieczeństwa obiektu i osób prowadzących roboty, ma istotne znaczenie dla inwestora w kwestii uszczegółowienia zakresu prac remontowych oraz ich wyceny.

rtykuł odnosi się do obserwacji i doświadczeń związanych z postępowaniem dotyczącym remontów pokrycia dachów płaskich ze stwierdzonymi uszkodzeniami konstrukcji, które są efektem różnych oddziaływań na konstrukcję i zdarzeń zachodzących w czasie (okres wielu lat bądź ostatnich miesięcy). Właściwa ocena uszkodzeń o charakterze konstrukcyjnym przed przystąpieniem do robót lub na etapie ich prowadzenia, pozwala na przyjęcie odpowiedniej technologii naprawy i wyklucza wykonywanie prac naprawczych na dachu z wykonanym już remontem pokrycia (istotnie zawyżających koszt całości robót).

Check-lista Postępowanie wobec remontowanych pokryć dachowych może być bardzo zróżnicowane w zależności od charakteru uszkodzeń. Niejednokrotnie po stwierdzeniu uszkodzeń konstrukcji pod uwagę bierze się odstąpienie od remontu pokrycia lub termomodernizacji i nakazuje wykonanie w pierwszej kolejności wzmocnień konstrukcji dachu w trybie pozwolenia na budowę. Rozwiązaniem stosowanym w praktyce jest też rozbiórka konstrukcji dachu i jego wymiana na inny układ konstrukcyjny, zapewniający wymagany przepisami poziom bezpieczeństwa obiektu.

Dachy Płaskie 2/2010

Jako autor proponuję w artykule procedurę przeglądu konstrukcji dachu przed przystąpieniem do robót remontowych pokrycia, co odpowiada procedurze tzw. check listy, znanej z innych dziedzin techniki.

Ekspertyza budowlana dachu Remonty w zakresie wymiany pokrycia dachów w większości przypadków prowadzone są na podstawie oględzin dachu (stan połaci dachowej, stan pokrycia, obróbek blacharskich i innych elementów istotnych z punktu widzenia eksploatacji). Na tej podstawie sporządzany jest protokół typowania robót z wyszczególnieniem rzeczowego zakresu robót i obmiaru. Termomodernizacja, remont, modernizacja lub inne istotne roboty w zakresie konstrukcji dachu, zgodnie z zapisami ustawy Prawo budowlane [1], wymagają opracowania dokumentacji projektowej oraz uzyskania pozwolenia na budowę. Integralną częścią ww. dokumentacji w przypadku obiektu istniejącego jest ekspertyza budowlana. Z praktyki wiadomo, że poziom merytoryczny i stopień uszczegółowienia wymaganych ekspertyz jest zróżnicowany. W przypadku termomodernizacji obiektu sporządza się opis stanu istniejącego, głównie pod kątem ochrony cieplnej oraz ocenę możliwości przeniesienia przez konstrukcję dachu przyrostu obciążeń wynikających z projektowanych zmian układu warstw dachu, ewentualnych dodatkowych urządzeń oraz wzrostu normowego obciążenia śniegiem w odniesieniu do wymagań norm obowiązujących w okresie projektowania obiektu.

Niekompletne rozpoznanie problemu Osoba sporządzająca ekspertyzę, którą najczęściej jest projektant konstrukcji, przyjmuje za podstawę oceny dostępną dokumentację

technika i technologie – błędy archiwalną obiektu i jego oględziny, rzadziej są to badania i pomiary. W przypadku stwierdzenia uszkodzeń konstrukcji lub niedoboru nośności w ekspertyzie podawane są sposoby jej wzmocnienia bądź naprawy. Niestety praktyka pokazuje, że ekspertyzy i oceny stanu technicznego opracowywane przed przystąpieniem do prac projektowych, a następnie remontowych, często koncentrują się na innych niż dach elementach budynku, istotnych z punktu widzenia projektu (np. fundamenty, poszerzanie otworów w ścianach, zmiana funkcji budynków pod inne przeznaczenie itp.). Przy rozpatrywaniu stanu technicznego całego obiektu nie wszystko i nie w pełni zostaje dostrzeżone i poddane właściwej ocenie. Dzieje się tak z różnych powodów – ograniczeń np. technicznych, materiałowych, eksploatacyjnych i innych. Konsekwencją niepełnego rozpoznania stanu konstrukcji dachu i stwierdzenia uszkodzeń jest przerwa w prowadzonych robotach, dodatkowy zakres prac do wykonania oraz koszt z nimi związany. Bardzo często inwestor usiłuje przerzucić te nie planowane finansowe obciążenia na wykonawcę. Przesunięciu ulegają terminy wykonania prac remontowych, a ich kontynuacja niejednokrotnie ma miejsce w nowym roku kalendarzowym i obejmuje okres zimowy. Jeżeli w tym czasie wystąpią ponadnormatywne opady śniegu, to przy stwierdzonych uszkodzeniach konstrukcji nośnej dachu zagrożenie katastrofą staje się realne. Zazwyczaj jest to czynnik nie rozpatrywany i nie ujęty przez zespół projektowy w projekcie remontu.

Dach w stanie awaryjnym Sprawą sporną, wymagającą wzajemnych uregulowań w relacji inwestor-wykonawca,

Przykład 1. Dach centrum handlowego. Stan dźwigarów głównych dobry, stwierdzono uszkodzenia w płatwiach stężających (utrata stateczności pasów dolnych i krzyżulców o dużej smukłości), co pokazano na fot. 1. Połączenia płatwi z dźwigarami głównymi (fot. 2) zostały wykonane niepoprawnie i wymagały wzmocnienia. Roboty związane z pokryciem wstrzymano do czasu sporządzenia ekspertyzy budowlanej i dokonania napraw konstrukcji nośnej.

Fot. 1. Uszkodzenia płatwi stężających

Fot. 2. Niewłaściwe połączenia płatwi z dźwigarami

jest naprawa uszkodzeń konstrukcji dachu stwierdzonych w okresie gwarancyjnym, ale pominiętych i nie opisanych w dokumentacji będącej podstawą wykonanego zakresu prac. Temat artykułu w swoim głównym założeniu odnosi się do zagadnień związanych z przeglądem i oceną konstrukcji dachu przed przystąpieniem do robót remontowych pokrycia. Nie można w nim więc pominąć przypadku dachu,

którego konstrukcja znajduje się w stanie awaryjnym (przykłady obok). Prowadzenie robót remontowych na połaci dachowej w stanie zagrożenia bezpieczeństwa zarówno pracowników jak i użytkowników obiektu wymaga powiadomienia właściciela, projektanta oraz stosownych instytucji nadzoru budowlanego, zachowania właściwych procedur dotyczących dalszego postępowania

Przykład 2. Hala warsztatowa z dachem o konstrukcji stalowej dużej rozpiętości, fot. 3. Podczas przeglądu konstrukcji dachu stwierdzono liczne uszkodzenia krzyżulców w dźwigarach głównych (fot. 4) oraz odkształcenia stężeń. Remont pokrycia przeprowadzono po opracowaniu ekspertyzy, projektu wzmocnień i uzyskaniu pozwolenia na prowadzenie robót.

Fot. 3. Dach stalowy o dużej rozpiętości

Fot. 4. Zaznaczono liczne uszkodzenia krzyżulców

Dachy Płaskie 2/2010

technika i technologie – błędy Przykład 3. Dach stalowy z dźwigarami stalowymi kratowymi o rozpiętości 24 m nad pływalnią z dźwigarami stalowymi kratowymi (fot. 5). Trzy dźwigary zostały uszkodzone podczas eksploatacji przez ekipę montującą instalację wentylacyjną w przestrzeni stropodachu. Brakującą przestrzeń na przebieg części kanałów wentylacyjnych przez linię dźwigarów uzyskano wycinając krzyżulce i spawając je (z pominięciem spawania w jednym przypadku) w sposób pokazany na fot. 6. Ekspertyza budowlana wykazała niedobór nośności dźwigarów nieuszkodzonych i stan awaryjny dźwigarów, z których de facto usunięto istotne dla statyki i sztywności układu krzyżulce. Roboty związane z pokryciem dachowym prowadzono po uzyskaniu pozwolenia na budowę po uprzednim wzmocnieniu konstrukcji nośnej.

Fot. 5. Dach stalowy z dźwigarami kratowymi

(wstrzymanie prac lub w przypadku zagrożenia katastrofą prowadzenie prac związanych ze wzmocnieniami pod rygorem natychmiastowej wykonalności). Przed przystąpieniem do robót związanych z remontem pokrycia dachowego należy dokonać szczegółowego komisyjnego przeglądu dachu (przy udziale inspektora nadzoru inwestorskiego i przedstawiciela zespołu pro-

Fot. 6. Niektóre krzyżulce zostały wycięte, aby można było przeprowadzić kanały wentylacyjne

jektowego: architekta bądź konstruktora) ze zwróceniem uwagi na stan konstrukcji nośnej. Określić należy ewentualne roboty dodatkowe wynikające z tego przeglądu. Zakres przeglądu zależy od rodzaju dachu (ukształtowanie, rodzaj pokrycia i inne) oraz jego konstrukcji. W dalszej części artykułu podano zalecane postępowanie przy prowadzeniu przeglądu dachu dla różnych typów konstrukcji dachów.

Dachy drewniane wymagają szczególnej uwagi podczas przeglądów. Ważny jest stan elementów drewnianych, tj. ich odkształcenia, uszkodzenia miejsc połączeń i łączników oraz ewentualna korozja biologiczna. Przecieki i brak dostatecznej wentylacji w przestrzeni stropodachu mogą powodować szybki wzrost pleśni i grzybni, co prowadzi do degradacji konstrukcji drewnianej, ugięć i w efekcie rozszczelnienie

Przykład 4. Dach płaski sali gimnastycznej. W czasie budowy w latach 70. dokonano zamiany prefabrykowanych strunobetonowych dźwigarów dachowych na lekkie dźwigary stalowe (wykonywane w warunkach warsztatu naprawy sprzętu rolniczego) – fot. 7. Dźwigary wykonano bez obliczeń statyczno-wytrzymałościowych, kierując się zachowaniem rozstawu dźwigarów i dostępnością materiałów. Skutkiem tego podczas intensywnych opadów śniegu powstało na połaci dachowej zapadlisko i odkształcenia trwałe elementów dźwigarów stalowych, co jest widoczne na fot. 8. Przegląd konstrukcji nośnej dachu wykazał tak dużą liczbę uszkodzeń, że przy uwzględnieniu braku nośności dźwigarów odstąpiono od ich wzmacniania i zaprojektowano wymianę dachu na dach stalowy z pokryciem blacha trapezową. Na okres zimowy dokonano podparcia dachu sali pod wszystkimi dźwigarami.

Fot. 7. Przewidziane w projekcie strunobetonowe dźwigary zamieniono na lekkie dźwigary stalowe

Fot. 8. Stalowe dźwigary uległy odkształceniu, a na połaci dachowej powstało zapadlisko

Dachy Płaskie 2/2010

technika i technologie – błędy dachu. Stwierdzenie złego stanu konstrukcji na etapie przeglądu pociąga za sobą uwzględnienie w przedmiarze i w kosztorysie robót dodatkowych, związanych ze wzmocnieniem konstrukcji i jej zabezpieczeniem przed korozją biologiczną. Dachy żelbetowe wymagają przeglądu zarówno od góry (połać dachowa, stan pokrycia i obróbek, układ i jakość warstw izolacji termicznej oraz paroizolacji), jak też od dołu (konstrukcja nośna). O ile przegląd dachu od góry jest dla dekarzy oczywisty, o tyle przegląd konstrukcji nośnej od dołu może być powodem wielu kłopotów wynikających z braku wiedzy i doświadczeń oraz uprawnień do formułowania ocen. Przegląd dachów żelbetowych powinien być wykonany przez osobę posiadającą właściwe uprawnienia (projektowe w pełnym zakresie lub rzeczoznawcy budowlanego) oraz doświadczenie w ocenie obiektów budowlanych. Szczególną uwagę należy zwracać na stan głównych elementów konstrukcji nośnej, tj. dźwigarów i miejsc ich oparcia na słupach. W przypadku dźwigarów strunobetonowych lub kablobetonowych zgodnie z wymaganiami Instrukcji ITB [3,4,5] przed przystąpieniem do robót remontowych należy żądać ważnej oceny stanu technicznego tych elementów (ekspertyzy budowlanej). Ich sprawność powinna być potwierdzona wpisem osoby uprawnionej w Książce Obiektu i w Dzienniku Budowy (jeżeli roboty prowadzone są na podstawie decyzji zezwalającej na budowę). Ocenę stanu technicznego konstrukcji sprężonych i kablobetonowych należy wykonywać w okresach nie dłuższych niż co 2 lata. Przy ocenie i dopuszczeniu dźwigarów do eksploatacji zwrócenia uwagi wymagają ślady korozji betonu (ewentualne zacieki, wysolenia, przebarwienia, karbonatyzacja), korozja zbrojenia oraz odsłonięcia stali sprężającej. W przypadku stwierdzenia uszkodzeń dźwigarów, remont pokrycia dachowego należy wstrzymać do czasu ich naprawy. Innym elementem konstrukcyjnym często wykazującym uszkodzenia wynikające z wieloletniej eksploatacji (jak też z błędów projektowych) są wsporniki słupów, na których oparte są dźwigary. Wskutek wieloletniej eksploatacji występuje zróżnicowany stan techniczny płyt dachowych (od dobrego poprzez ubytki korozyjne do stanu silnej degradacji mogącej stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa ich użytkowania). W takiej sytuacji osoba uprawniona powinna podjąć decyzję o dalszym postępowaniu wobec obiektu. Może to być wykonanie napraw i wzmocnień tych elementów niezależnie od remontu pokrycia (np. zabezpieczenie antykorozyjne zbrojenia i naprawa betonu płyt od spodu), albo dokonanie napraw, wzmocnień bądź nawet wymiana uszkodzonych elementów [6, 7]

Przykład 5. Dach płaski o małym nachyleniu (około 1%). Widoczne na fot. 9 zastoisko wody na środku połaci dachowej. Przyrost obciążeń od oblodzenia i śniegu spowodował duże ugięcia rygli ze stalowych belek ażurowych (fot. 10) oraz ścięcie łączników blachy trapezowej z ryglami, podparcie w okresie zimowym i konieczność ich wzmacniania przed przystąpieniem do remontu pokrycia dachowego.

Fot. 9. Zastoisko wody na połaci

Fot. 10. Uszkodzenia konstrukcji spowodowane zostały obciążeniem przez śnieg i lód

przed remontem pokrycia (co ma wpływ na harmonogram robót). Dachy stalowe to obecnie najszerzej stosowany rodzaj konstrukcji przekryć obiektów wielkoprzestrzennych i kubaturowych (centra handlowe, hale produkcyjne i magazynowe, obiekty sportowe i inne). Remontów pokryć dachowych dokonuje się zarówno na obiektach z lat poprzednich, projektowanych i realizowanych wg obowiązujących wówczas norm w zakresie obciążeń, jak i na obiektach powstałych w ostatnich 20 latach. W przypadku obiektów z lat poprzednich, często projektowanych z zapasem nośności, należy zwrócić szczególną uwagę na stan korozyjny elementów konstrukcji oraz na nośność dachu. Dotyczy to przeniesienia projektowanych obciążeń od warstw pokrycia i obciążenia śniegiem według nowych wymagań normowych. Ostatnie zimy przyniosły obciążenia śniegiem znacznie przekraczające wartości normowe, co w wielu przypadkach spowodowało odkształcenia

Dachy Płaskie 2/2010

elementów konstrukcji oraz stany awaryjne. Dokonując przeglądu konstrukcji dachu należy zwracać uwagę na odkształcenia elementów dźwigarów (szczególnie słupki i krzyżulce) oraz stężeń. Bardzo często uszkodzenia te nie są widoczne z poziomu posadzki (ocenę utrudniają sufit podwieszany, instalacje i oświetlenie mocowane do konstrukcji). Właściwa ocena możliwa jest z poziomu konstrukcji dachowej. Ważną informacją przy ocenie konstrukcji dachu stalowego jest sztywność dynamiczna charakteryzowana częstością drgań własnych przy wymuszeniu np. podskokiem 2–3 osób na połaci dachowej. Niska częstość drgań, poniżej 1 Hz, wskazuje na małą sztywność i podatność na ugięcia podczas ekstremalnych obciążeń śniegiem. Mogą wówczas na dachu o małym nachyleniu powstać zastoiska wody, która przechodząc w lód obciąża dach w sposób mogący stwarzać zagrożenie awaryjne. Ocena stanu konstrukcji nośnej dachu stalowego, w przypadku stwierdzenia uszkodzeń, powinna

technika i technologie – błędy wskazywać czy remont pokrycia może być realizowany bez dodatkowych wzmocnień i zabezpieczeń (np. podparcie), czy też należy go przeprowadzić po naprawie i wzmocnieniu konstrukcji. Uwagę należy również zwrócić na elementy instalacji podwieszone do konstrukcji dachu – czy są to obciążenia uwzględnione w projekcie konstrukcyjnym i czy miejsca ich podwieszenia są dopuszczone przez uprawnionego konstruktora. Często projektowanie konstrukcji stalowych dachów odbywa się w tzw. reżimie odchudzania ekstremalnego. Bez akceptacji projektanta, do konstrukcji która została obliczona „na styk” (ale zgodnie z aktualnymi normami) nie wolno nic podwiesić. W praktyce jednak nie jest to przestrzegane i różne urządzenia i instalacje podwieszane są przez osoby nieuprawnione oraz nieświadome wagi tych działań. Konsekwencją dodatkowych obciążeń przyłożonych w miejscach niedozwolonych są odkształcenia elementów konstrukcyjnych mogące skutkować stanami awaryjnymi. Stwierdzone uszkodzenia i nieprawidłowości powinny zostać spisane w formie protokołu, który stanowi podstawę postępowania w odniesieniu do robót prowadzonych na obiekcie. W przypadku dobrego stanu konstrukcji dachu pozwalającego na bezpieczne prowadzenie robót związanych z remontem pokrycia dachowego, można przystąpić do ich prowadzenia. Stwierdzenie uszkodzeń o charakterze konstrukcyjnym

wymaga powiadomienia właściciela obiektu i projektanta w celu podjęcia dalszych działań odpowiednich do stopnia uszkodzenia i zagrożenia. W przypadku stwierdzenia stanu awaryjnego bądź stanu zagrożenia katastrofą właściciel obiektu powinien zawiadomić lokalny urząd nadzoru budowlanego i dalsze postępowanie prowadzić zgodnie z zaleceniami urzędu i osoby sporządzającej ekspertyzę budowlaną. Nie zawsze oznacza to wstrzymanie robót, jeżeli na czas ich realizacji wykonane zostaną wzmocnienia lub podparcia oraz uzyska się zgodę na ich prowadzenie np. pod rygorem natychmiastowej wykonalności. Zdarzają się przypadki, że w wyniku przeglądu konieczna jest rozbiórka konstrukcji dachu w stanie awaryjnym. Wykonanie nowej konstrukcji jest często technicznie i ekonomicznie bardziej uzasadnione aniżeli naprawa konstrukcji istniejącej. Pokazane obok przykłady uszkodzeń dachów stwierdzone na etapie przeglądów poprzedzających przystąpienie do robót remontowych potwierdzają ich zasadność. Zawsze należy liczyć się z tym, że podczas oceny konstrukcji przed przystąpieniem do remontu pokrycia dachowego, nie wszystkie uszkodzenia zostały dostrzeżone. Proponowane wyżej działania w tym zakresie zdaniem Autora podnoszą bezpieczeństwo obiektu. Pozwalają one na doprecyzowanie zakresu oraz wyceny robót w sposób jednoznaczny i bezkonfliktowy.

Literatura: 1. Prawo budowlane, ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. z późniejszymi zmianami. 2. Rozporządzenie ministra infrastruktury z 12.04.2009 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami). 3. Instrukcja ITB 353/98; Eksploatacja i konserwacja kablobetonowych dźwigarów dachowych w obiektach budowlanych. 4. Instrukcja ITB Nr 354/98; Badania i ocena kablobetonowych dźwigarów dachowych. 5. Instrukcja ITB Nr 367/2001; Eksploatacja i ocena strunobetonowych dźwigarów dachowych. 6. Wytyczne ITB 405/2007; Wzmocnienia i naprawy szkieletowych konstrukcji żelbetowych. 7. Masłowski E. Spiżewska D; Wzmacnianie konstrukcji budowlanych, Arkady, Warszawa 2009.

dr inż. Władysław Ryżyński Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Autor od 20 lat prowadzi Biuro Usług Inżynierskich s.c. w Białymstoku

Szkolenie firmy NSB z Oświęcimia

irma „Nowoczesne Systemy Budowlane“ z Oświęcimia specjalizuje się w wykonawstwie skomplikowanych dachów, nowymi technologiami.

Najpierw samodzielna praca

Na początku lutego br. czterech pracowników NSB wzięło udział w trzydniowym specjalnie zorganizowanym, indywidualnym szkoleniu materiałowym firmy Phoenix Dichtungstechnik GmbH.

Potem omówienie błędów

Dachy Płaskie 2/2010

Szkolenie odbyło się w ośrodku szkoleniowym Phoenix w Hamburgu. Po zapoznaniu się z teorią technologii krycia dachów płaskich produktami Phoenix EPDM, pracownicy NSB zostali przeszkoleni praktycznie przez techników Phoenixa. Szkolenie praktyczne polegały na samodzielnej pracy na modelach dachów. Modele posiadały elementy często występujące na dachach (kominy, maszty itp.) i komplikujące uszczelnienie połaci. Uczestnicy najpierw sami obrabiali elementy, a następnie wspólnie instruktorem omawiali swą pracę i rozpoznawali popełnione błędy.

projektowanie

Nowe wytyczne dla dachów płaskich Niemieckie wytyczne wykonywania i uszczelniania dachów płaskich są od lat pierwowzorem dla międzynarodowych wytycznych IFD Guidelines for Design and Application of Roof Waterproofing – Flat Roof Guidelines. Zmiany i aktualizacje niemieckich wytycznych następują regularnie co 5 do 9 lat. Ostatnia obowiązująca nowelizacja weszła w życie w październiku 2008 roku i zastąpiła wydanie z września 2003 roku.

d roku na rynku niemieckim mamy więc nowe, bazujące również na normach europejskich wytyczne, które wprowadziły dużo zmian, jak również zamieszania wśród wykonawców i producentów. Zmiany w normach wykonawczych pociągnęły również za sobą zmiany norm materiałowych, co doprowadziło do wielu niejasności w klasyfikacji materiałów używanych przy wykonawstwie dachów płaskich. Problemy te zostały spowodowane niesprecyzowaniem takich norm, jak na przykład norm ustalających kryteria pomiaru materiału, itp. W artykule wymienię najważniejsze zmiany, postaram się wyjaśnić ich znaczenie i przewidzieć konsekwencje dla rynku polskiego.

Nowa struktura podziału dachów Podstawową zmianą jest nowa struktura wytycznych opierająca się na podziale dachów według norm E DIN 18531/18195/1055-4. Podział ten wygląda następująco: – dachy nieużytkowe, – dachy użytkowe. Dachy nieużytkowe to dachy płaskie lub pochylone, jak również dachy pokryte warstwą zieleni ekstensywnej. Dachy użytkowe to dachy lub powierzchnie podlegające zwiększonym obciążeniom, jak balkony, tarasy i dachy pokryte warstwą zieleni intensywnej. Pojęcie „dach” obejmuje tutaj wszystkie warstwy wpływające na funkcjonowanie tej części

– obciążenie związane z pracami na dachu, jak inspekcje zielonych dachów, konserwacja urządzeń, itp., – stare pokrycia, na których bezpośrednio położono nową hydroizolację. Obciążenia mechaniczne umiarkowane „stopnia II” to oddziaływania niezaliczone do „stopnia I”.

Obciążenia (oddziaływania) termiczne

budowli, zarówno w nowych budowlach, jak i remontach.

Wszystkie dachy są wystawione na działanie temperatur z zakresu od ok. –20°C do +80°C. Obciążenia te zostały podzielone na dwie grupy: – na obciążenia o dużym (wysokim) wpływie temperatury, określane jako „stopień A”, wystawione są hydroizolacje bez dodatkowej ochrony powierzchni zewnętrznej, bezpośrednio narażone na wpływy temperatury, – na obciążenia o umiarkowanym oddziaływaniu temperatury, określane jako „stopień B” to hydroizolacje pod dachami odwróconymi, balastowymi lub zielonymi, czyli takie, w których warstwa hydroizolacyjna jest chroniona przez inne warstwy. Na podstawie powyższych klasyfikacji norma E 18531-4 rozróżnia 2 kategorie dachów: K1 i K2. K1 to dachy z tzw. konstrukcją standardową, przy minimalnych obciążeniach. K2 to wszystkie inne dachy użytkowe, o zwiększonej używalności, obliczone na bardzo długą żywotność, posiadające niski kąt nachylenia, itp. Pierwszym przykładem konsekwencji podziału materiałów na K1 i K2 jest ich użycie przy nachyleniach dachu.

Podział obciążeń Obciążenia lub oddziaływania na dachy zostały podzielone na oddziaływania mechaniczne i termiczne, a te z kolei na umiarkowane i o dużym wpływie. Obciążenia mechaniczne o dużym wpływie, oznaczone jako „stopień I” to: – wpływy wynikające z konstrukcji i rodzaju podłoża, – podłoża z płyt betonowych i nierówności nimi spowodowane, – podłoża z twardych termoizolacji, jak np. XPS, które przez ruchy materiałowe mogą mieć wpływ na hydroizolację, – warstwy nośne z blach trapezowych, – podłoża z desek lub materiałów drewnopochodnych, znajdujące się bezpośrednio pod hydroizolacją, – obciążenie przez zamocowania łącznikami, – obciążenie przez miękkie podłoża, jak np. wełnę mineralną,

Tabela 1. Podział na stopnie obciążeń Wysokie obciążenia mechaniczne stopień I

Umiarkowane obciążenia mechaniczne stopień II

Duże oddziaływanie temperatury – stopień A

IIA

Umiarkowane oddziaływanie temperatury – stopień B

IIB

Stopnie obciążeń

Dachy Płaskie 2/2010

projektowanie Konsekwencje dla konstrukcji i doboru materiałów Tabela 2. Klasyfikacja hydroizolacji dachowych z pap bitumicznych i modyfikowanych polimerami Kategorie dachów

Hydroizolacja (warstwy i wymagane kategorie/klasa własności3))

Stopień obciążenia hydroizolacji

IA, IB, IIA, IIB

dwuwarstwowe

IIA, IIB

dwuwarstwowe

IA, IB, IIA, IIB

jednowarstwowe

IA, IB, IIA, IIB

dwuwarstwowe

górna warstwa: DO/E 1 dolna warstwa: DU/E 2 górna warstwa: DO/E 1 dolna warstwa: DU/E 41) DE/E 11) górna warstwa: DO/E 1 dolna warstwa: DU/E 1

przynajmniej V60 S 4 dopuszczalne tylko dla pap wg karty technicznej produktu, tabela 5, wiersz 10 3) klasy własności wg karty technicznej dla pap bitumicznych, tabela 1 1) 2)

Symbole w tabeli: DE: pasma (materiał) dla jednowarstwowych pokryć bitumicznych, DO: pasma dla warstwy zewnętrznej wielowarstwowych pokryć bitumicznych, DU: pasma dla warstwy podkładowej (spodniej) wielowarstwowych pokryć bitumicznych, DZ: pasma dla warstwy wewnętrznej wielowarstwowych pokryć bitumicznych.

Tabela 3. zastosowań hydroizolacji jednowarstwowych z tworzyw sztucznych i elastomerów K1

Materiał Minimalna grubość 1) w mm, klasa E1 ECB kopolimer etylenowo-bitumiczny

2,0

2,3

EVA terpolimer etylenu z octanem winylu

1,2

1,5

FPO elastyczne poliolefiny

1,2

1,5

PE-C chlorowany polietylen

1,2

1,5

PIB poliizobutylen

1,5

1,52)

PVC-P miękki polichlorek winylu, niekompatybilny z bitumem, homogeniczny

1,5

1,8

PVC-P miękki polichlorek winylu, niekompatybilny z bitumami z osnową, wzmocnieniem i laminatem

1,2

1,5

PVC-P miękki polichlorek winylu, kompatybilny z bitumem

1,2

1,5

TPE termoplastyczny elastomer

1,2

1,5

EPDM terpolimer etylenowo-propylenowo-dienowy

1,3

1,6

EPDM terpolimer etylenowo-propylenowo-dienowy ze wzmocnieniem i jednostronną warstwą polimeryzowanego bitumu

1,3

1,6

EPDM homogeniczny terpolimer etylenowo-propylenowo-dienowy

1,1

1,3

IIR kopolimer izobutylowo-izoprenowy

1,2

1,5

1) 2)

Grubość bez laminatu i/lub warstwy kleju Warunki dodatkowe: – zachowanie w symulowanym gradobiciu wg DIN EN 13583 na twardym podłożu: min. 25 m/s – perforacja wg DIN 16726: szczelny przy opadzie z wys. 70 mm – fałdy w niskiej temperaturze wg DIN 16726: brak pęknięć przy -40°C

Dachy o nachyleniu poniżej 2% i 1% w obrębie odpływów mogą być wykonane przy zastosowaniu dodatkowych zabezpieczeń wyłącznie z materiałów grupy K2.

W kolejnym wydaniu DACHÓW PŁASKICH ukaże się druga część artykułu, mówiąca o konsekwencjach doboru materiałów.

Dachy Płaskie 2/2010

Witold Okoński Phoenix Dichtungstechnik GmbH Członek Stowarzyszenia DAFA

produkty

Rozwiązania do dachów płaskich Systemy Fakro Niezbędnym elementem pozwalającym na prawidłowe zamontowanie okna dachowego w połaci płaskiego dachu jest specjalny system EFW, który pozwala zamontować okno pod kątem 15° w stosunku do połaci dachowej. Takie rozwiązanie pozwala na doświetlenie pomieszczeń znajdujących się pod płaskim dachem. Precyzyjnie zaprojektowane elementy systemu pozwalają na trwałe i szczelne połączenie okna z pokryciem dachowym oraz gwarantują wysoką termoizolacyjność całego rozwiązania.

o tej pory dachy płaskie nie były popularne ze względu na możliwość wystąpienia nieszczelności takiego dachu i kłopoty z odprowadzaniem wody deszczowej. Wraz z postępem technologii powstały nowe materiały do krycia tego rodzaju dachów.

Stosowanie nowoczesnych pap termozgrzewalnych zlikwidowało problem nieszczelności płaskich dachów. Do odprowadzania wody nawet z dużych połaci płaskich dachów używa się nowatorskich systemów umieszczonych wewnątrz budynku. Jako nowa koncepcja,

Okno Fakro z systemem płaskich dachów EFW

System Płaskich Dachów EFW Fakro umożliwia montaż okien dachowych w połaciach o bardzo małym kącie nachylenia. System ten podnosi kąt montażu okna o 15° w stosunku do połaci dachowej. EFW stosowany jest najczęściej do doświetlenia światłem naturalnym hal przemysłowych, magazynów przy zachowaniu dobrych parametrów termoizolacyjnych. Wykorzystywany jest również przy adaptacji poddasza w budynkach o małym kącie nachylenia. W skład systemu wchodzą dwa elementy: drewniana obudowa z przyklejonym materiałem termoizolacyjnym i kołnierz łączący montowane okno z obudową. Kątowniki do montażu okna znajdują się w opakowaniu. Drewniana obudowa po zamontowaniu w konstrukcji dachu wymaga wykonania szczelnej izolacji oraz połączenia z istniejącym pokryciem dachowym zgodnie ze sztuką dekarską. Standardowo system jest przystosowany do montażu pojedynczego okna w połaci dachu. Można je również montować w szeregu poziomym, przy zachowaniu odstępu min. 30 cm. Zakres montażu w dachach o spadku od 0° do 15°. budynki z płaskimi dachami stają się coraz powszechniejsze w naszej strefie klimatycznej. Architekci projektują na dachach tarasy lub nawet ogrody. Jak jednak doświetlić naturalnym światłem wnętrza pod płaskim dachem? Nie zawsze bowiem możliwe jest zamontowanie okien pionowych w ścianach budynku. Firma Fakro posiada specjalne produkty przeznaczone do tego typu dachów.

System EFW

Okno Fakro zamontowane w dachu płaskim z roletą zewnętrzną

Dachy Płaskie 2/2010

System Płaskich Dachów EFW to doskonałe rozwiązanie dla doświetlenia naturalnym światłem budynków z płaskim dachem. Umożliwia montaż okien obrotowych i uchylno-obrotowych. Zakres montażu w dachach o nachyleniu od 0°–15°. System ten podnosi kąt montażu okna o 15° w stosunku do połaci dachowej.

produkty System EFW składa się z termoizolacyjnej obudowy i kołnierza aluminiowego łączącego okno z obudową. Wysoka termoizolacyjność zestawu wynika z zastosowania materiałów izolacyjnych o grubości 5 cm. Wartość współczynnika U (określonego metodą obliczeniową) dla podstawy wynosi U = 0,6 W/m²K. Okna można montować w grupach poziomych przy zachowaniu odstępu min. 30 cm.

Świetliki rurowe Innym rozwiązaniem jest zastosowanie w dachach płaskich świetlików rurowych SRT (ze sztywną rurą światłonośną) lub SLT (z giętka rurą światłonośną). Dostarczają one do wnętrza budynku naturalne światło i rozjaśniają je. W celu zamontowania świetlika rurowego w takim dachu należy zastosować specjalny kołnierz SLP wraz z ocieplaną podstawą SFP. Podstawa wykonana jest z blachy ocynkowanej i wyłożona od środka gruba warstwą styropianu. Zastosowanie styropianu jako materiału docieplającego redukuje straty ciepła. Podstawa ma wysokość 40 cm, co jest istotne w zimie, gdy na dachu zalega gruba warstwa śniegu.

Ocieplana podstawa SFP do świetlików rurowych

Świetliki są dobrze widoczne, co zapobiega przypadkowym stąpnięciu na jego kopule przez osoby znajdujące się na dachu. Kołnierz SLP jest nakładany na podstawę i mocowany za pomocą wkrętów farmerskich. Świetlik dostar-

cza dużą ilość światła, jest wodoszczelny i nie powoduje strat ciepła. Na podstawie materiałów firmy Fakro

VARIMAT V: Rasowy piesek na dachu

produkty

Optymalne doświetlenie i perfekcyjna termoizolacja Wyłazy dachowe Lamilux Wyłazy na dach spełniają przede wszystkim praktyczną funkcję: umożliwiają dostęp do dachu z wnętrza budynku. W klasycznych przypadkach są wykorzystywane przez rzemieślników wykonujących prace konserwacyjne na dachach. Jest to ważne w halach przemysłowych, w których między innymi konieczne jest regularne konserwowanie systemów oddymiania i odprowadzania ciepła. Nie mniejsze znaczenie ma to także w budynkach administracyjnych lub wielorodzinnych budynkach mieszkalnych, gdy trzeba wykonać np. roboty kominiarskie lub dekarskie. Ponadto wyłazy na dach mogą stać się elementem komfortowego wyposażenia dodatkowego. W wersjach przeszklonych kierują światło dzienne do pomieszczeń. Po adaptacji dachu płaskiego na taras umożliwiają wygodne wyjście po schodach.

irma Lamilux, producent systemów wykorzystania światła dziennego, dysponujący ponad 50-letnim doświadczeniem na rynku, może zaimponować szeroką gamą produktów dla budownictwa przemysłowego i administracyjnego, dla obiektów reprezentacyjnych, a także dla prywatnego budownictwa mieszkalnego. Asortyment sięga od świetlików dachowych i naświetli pasmowych po konstrukcje dachów przeszklonych. Ponadto firma oferuje systemy oddymiania i odprowadzania ciepłego powietrza oraz niezbędne urządzenia sterujące do tych systemów. Firma Lamilux produkuje kopuły świetlikowe z przeszkleniem syntetycznym jak również płaskie elementy do wykorzystania światła dziennego, przeszklone prawdziwym szkłem, także w wersji wyłazu dachowego. Wszystkie zalety świetlików dachowych znajdują zastosowanie również w wyłazach dachowych. Zalicza się do nich optymalne kierowanie światła dziennego do wnętrza budynku i bardzo dobra izolacja termiczna oraz szczelność.

Praktyczne: wentylowane świetliki kopułkowe jako wyłazy na dach Świetlik kopułkowy systemu Lamilux CI F80 w wersji wentylowanej może być wykorzystywana jako wyłaz na dach. Dzięki zastosowaniu specjalnego mechanizmu otwierania kopuła może być wykonana jako rozwiązanie dwufunkcyjne: właz i wyłaz. Są przy tym do wyboru dwie możliwości otwierania: ręczne lub z wykorzystaniem silnika elektrycznego. W pierwszej wersji wykonania mechanizm otwierania składa się z uchwytu, zamknięcia dźwigniowego i amortyzatora teleskopowego. Świetlik jest dostarczany w stanie kompletnie zmontowanym, razem z wieńcem nasadowym.

Świetlik kopułkowy CI F80 jako wyłaz na dach

Dachy Płaskie 2/2010

produkty Luksusowy: wyłaz na dach z elementami przesuwnymi w poziomie

Dwuskrzydłowy wyłaz dachowy

Na miejscu nie są więc potrzebne żadne dodatkowe prace montażowe. Świetlik kopułkowy systemu CI F80 wykonany jako wyłaz jest dostępny w wymiarach do 150 cm × 150 cm. Może być otwierany do pozycji pionowej. Ponadto Lamilux oferuje wyłaz na dach z napędem mechanicznym. W tej wersji dostępne są wymiary do 120 × 120 cm, przy maksymalnym kącie otwarcie kopuły 75°. Zintegrowana regulacja gwarantuje równomierne otwieranie. Szczególnie godne uwagi jest to, że kopuła akrylowa jest zamocowana w profilu ramy z twardego PVC, co zapewnia optymalną ochronę przed odpryskami i wyłamywaniem się krawędzi. Ponadto wierzchnie pokrycie dachowe z papy bitumicznej można bez problemu zgrzewać z podstawą z laminatu poliestrowego, zbrojonego włóknem szklanym (GFK). Wykonanie uszczelnienia na dachu jest więc dla dekarza łatwe i komfortowe.

Komfortowe: płaskie elementy szklane z napędem elektrycznym Do wykorzystania światła dziennego Lamilux oferuje system konstrukcji szklanych CI F, dający dwie możliwości wykonania wyłazu na dach. W wersji standardowej płaski element szklany jest osadzony na wieńcu nasadowym i wyposażony w amortyzatory gazowe.

Większy komfort eksploatacji zapewnia wykonanie z napędem elektrycznym. Dostępne są różne warianty przeszklenia: np. szkło izolacyjne o współczynnikach Ug od 1,1 W/m²K do 0,6 W/m²K, szkło samoczyszczące lub przeszklenie z funkcją osłony przeciwsłonecznej.

Oprócz modeli standardowych - zwłaszcza w ekskluzywnym budownictwie - coraz częściej stosowane są produkty o szczególnie wysokiej jakości i innowacyjności. Jeden z nich to system konstrukcji szklanych Lamilux CI F w postaci liniowego wyłazu na dach. Element szklany jest tu przesuwany w płaszczyźnie poziomej przez wbudowany łańcuchowy mechanizm przesuwu. Jest on napędzany przez dwa zewnętrzne napędy zębatkowe zasilane napięciem 24 V. Element jest wyposażony w zabezpieczającą listwę stykową, zapobiegającą urazom podczas zamykania.

Wyłaz dachowy z płaskim przeszkleniem z prawdziwego szkła i z roletą

System konstrukcji szklanych CI F wyróżnia się przede wszystkim bardzo dobrymi parametrami izolacji cieplnej. Umożliwia to osiąganie znacznych oszczędności kosztów energii i ogrzewania, zwłaszcza w budynkach administracyjnych i w prywatnym budownictwie mieszkaniowym. Ponadto modele z tej linii są bardzo solidne, trwałe i estetyczne. Produkty są dostarczane w stanie kompletnie zmontowanym.

Lamilux posiada w ofercie dwuskrzydłowy liniowy wyłaz na dach o specjalnych wymiarach. W wyłazie tym dwuczęściowy element szklany o wymiarach 120 cm x 300 cm otwiera się na dłuższe boki, co umożliwia jego harmonijną integrację ze schodami wewnętrznymi. Dzięki temu na zewnątrz można wyjść wygodnie i bez konieczności schylania się. Dwuskrzydłowy wyłaz na dach może być też wyposażony w wysokiej jakości przeszklenie funkcyjne oraz może być bez ograniczeń wykorzystywany jako urządzenie wentylacyjne. W części wewnętrznej element ten nie ma przeszkadzających krawędzi ani widocznych zespołów napędowych i charakteryzuje się wysoką izolacyjnością termiczną. Ponadto zabudowa w płaskim dachu z 5-stopniowym nachyleniem umożliwia uzyskanie efektu samooczyszczania.

20,0°C --10,0°C

Termograficzne przedstawienie systemu Lamilux CI FE

Dachy Płaskie 2/2010

Na podstawie materiałów firmy Lamilux www.lamilux.pl

produkty

Montaż okna do płaskiego dachu Velux CVP/CFP Okno Velux CVP/CFP to nowy produkt, przeznaczony do stosowania na dachach płaskich lub stropodachów o nachyleniu od 0 do 15°, krytych papą termozgrzewalną. Okno można wykorzystywać do budowy i modernizacji domów jednorodzinnych i wielorodzinnych, budynków komercyjnych i użyteczności publicznej. Etapy montażu Firma Velux rekomenduje montaż okien przez profesjonalną ekipę dekarską. W przypadku zakupu 5 sztuk produktu firma zapewnia bezpłatne szkolenie montażowe na budowie.

Fot. 1. Przed przystąpieniem do instalacji należy przygotować otwór w dachu o wymiarach odpowiednich do wybranego rozmiaru okna. Sposób przygotowania otworu zależy od rodzaju konstrukcji dachu. Jeśli warstwa spadkowa stropodachu jest wykonana z materiału izolacyjnego, należy wykonać pod wymiar drewnianą konstrukcję umożliwiającą zamocowanie okna do elementów stałych dachu

Fot. 2. Produkt jest zapakowany w dwa opakowania: w jednym okno, a w drugim zewnętrzna akrylowa lub poliwęglanowa kopuła. Do każdego produktu dołączono obrazkową instrukcję montażu

Fot. 3. Okno umieszcza się na otworze tak, aby ościeżnica równomiernie zachodziła na pokrycie dachowe na całym obwodzie okna – 90 mm licząc od krawędzi zewnętrznej ościeżnicy do krawędzi otworu. Nieprawidłowe ułożenie może potem uniemożliwić prawidłowe wykończenie wewnętrzne wnęki

Fot. 4. Przykręcenie ościeżnicy do konstrukcji dachu. Wkręty należy umieścić w przygotowanym wgłębieniu w ościeżnicy pod kątem prostym do konstrukcji dachu po uprzednim nawierceniu otworów wiertłem o średnicy 5 mm. Istotne jest zachowanie odpowiednich odległości między wkrętami: minimum 15 cm od naroży ościeżnicy i maksymalnie 35 cm pomiędzy nimi

Dachy Płaskie 2/2010

Zbuduj zdrowszy i cieplejszy dom

Ubiegaj się o dotację na dom z pozytywną energią

Budujesz lub remontujesz swój dom – zapoznaj się z ideą domu pełnego pozytywnej energii, a następnie zrób 5 kroków do jego stworzenia, opisanych w broszurze „Otwórz się na komfort i pozytywną energię” i do 15 czerwca br. prześlij nam swoje zgłoszenie. Aż 20 domów w Polsce otrzyma dotację, na poprawę komfortu i parametrów energetycznych, w wysokości do 10.000 zł brutto na zakup energooszczędnych produktów VELUX: okien do poddaszy, kolektorów słonecznych, rolet zewnętrznych, świetlików tunelowych i innych. Każdy aplikujący otrzyma dotację gwarantowaną na zakup ram izolacyjnych w wysokości 500 zł brutto. Szczegółowy regulamin opisujący zasady przyznawania dotacji, formularz zgłoszeniowy i broszura dostępne są na www.velux.pl/pozytywnaenergia

produkty

Fot. 5. Po zamocowaniu okna do konstrukcji dachu ościeżnicę należy zaizolować poprzez wykonanie połączenia z materiałem pokryciowym. Oscieżnicę okłada się pasami papy termozgrzewalnej i zgrzewa z materiałem pokryciowym. Palnika nie należy kierować bezpośrednio na ościeżnicę! Pasy papy powinny być docięte na wysokość ościeżnicy okna, jeśli sięgają niżej należy je uzupełnić do wysokości profilu

Fot. 6. W zaznaczonym na ościeżnicy miejscu na specjalnym uchwycie umieszcza się czujnik deszczu. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe poprowadzenie przewodu zasilającego czujnik oraz zablokowanie zaczepów uchwytu pod gumową uszczelką ościeżnicy

Fot. 7. Ostatni etap montażu to instalacja kopuły ochronnej ISD (przed montażem kopuły należy zdjąć folię zabezpieczająca z szyby). Kopułę układa się na ościeżnicy tak, aby czarne zaczepy mocujące trafiły w specjalnie wyprofilowany rowek w ościeżnicy. Następnie usuwa się folię ochronną i lekko dociskając i jednocześnie przekręcając zaczepy, mocuje się kopułę ISD do ościeżnicy okna. Dołączony kluczyk przeznaczony do montażu należy zachować do celów konserwacyjnych

Na podstawie materiałów firmy Velux

Pierwsza w Polsce fabryka Sopremy

d listopada 2009 roku w Błoniu koło Warszawy firma Suprema buduje nowoczesną fabrykę membran bitumicznych. Będzie to piętnasta na świecie jednostka produkcyjna Grupy Soprema. Uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę fabryki odbyła się 5 marca 2010 roku. W uroczystości wzięli udział m.in. dyrektor generalny Grupy – Pierre-Etienne Bindchedler, dyrektor generalny Soprema Polska – Gregoire Chamousset, starosta powiatu zachodniowarszawskiego – Jan Żychliński, burmistrz miasta Błonie – Zenon Reszka oraz założyciel strefy przemysłowej Pass – Leszek Mirkowicz. Generalnym wykonawcą projektu jest fi rma CFE Polska Sp. z o.o.

Całkowita wartość inwestycji szacowana jest na 15 milionów euro (w jej skład wchodzą koszty nabycia terenu, budowa zaplecza administracyjnego i magazynowego oraz hali produkcyjnej wraz z najnowocześniejszą linią produkcyjną o łącznej powierzchni 7200 m2). Inwestycja przyczyni się do stworzenia 50 nowych miejsc pracy. Uruchomienie produkcji planowane jest na IV kwartał 2010 roku i będzie istotnym wkładem w polski rynek budowlany. W tej chwili firma posiada 14 nowoczesnych fabryk (w Europie, w Ameryce Północnej i na Bliskim Wschodzie) oraz cztery Centra Badań i Rozwoju, produkuje rocznie 150 mln m2 materiałów hydroizolacyjnych oraz 7 mln litrów izolacji płynnych.

Dachy Płaskie 2/2010

Uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę fabryki w Błoniu: Dyrektor Generalny Grupy Soprema – Pierre-Etienne Bindchedler, Dyrektor Generalny Soprema Polska – Gregoire Chamousset

technika i technologie

Jednowarstwowe hydroizolacje dachowe: bitumiczne i/czy z tworzyw sztucznych? Jednowarstwowe hydroizolacje powinno się stosować w miejscach, gdzie zapewnione jest szybkie spływanie wody. Tam natomiast, gdzie odpływ jest ograniczony, jak np. w koszach, przy zakończeniach i połączeniach wystawionych na wpływy pogodowe, w miejscach narażonych na podwyższone obciążenia – należy jednak skłaniać się ku pokryciom dwuwarstwowym. Jeśli jednak jednowarstwowe, to jakie: z papy czy membrany?

jednolicenie europejskiego rynku, otwarcie granic i liberalizacja prawodawstwa wymagają od uczestników rynku budowlanego dużej elastyczności. Prawodawstwo unijne jest obwarowane licznymi dodatkowymi warunkami, w tym m.in. dotyczących bezpieczeństwa i jakości prac, których spełnienie pociąga za sobą podwyższanie kosztów inwestycji. Coraz więcej pojawia się więc firm, i to nie tylko europejskich, które oferują nowe „standardy”. Chodzi o rozwiązania pozornie zgodne z obowiązującymi – mimo że tańsze — ale w rzeczywistości

okazujące się droższe i niekorzystne dla inwestorów. Przykłady na takie standardy są tak liczne, jak wiele jest sposobów na (trwałe) uszczelnienie dachu. Pod względem finansowym budowa dachu to jedna z najistotniejszych, jeśli nie najważniejsza, część budowli. W dodatku nierzadko dach buduje się przy niesprzyjającej pogodzie, często sposobem rzemieślniczym, bez udziału zaawansowanego technicznie sprzętu. W efekcie dach generuje bardzo dużą część kosztów montażowych/wykonawczych.

Fot. 1. Odkrywka dachu zielonego, na którym ułożono łącznie 5 warstw papy bitumicznej. Hydroizolacja okazała się nieszczelna

Dachy Płaskie 2/2010

Przed 30—40 laty wydawało się, że rozwiązania niedrogie i jednocześnie bezpieczne to rzeczy niemożliwe do pogodzenia. Pierwszym krokiem w kierunku redukcji kosztów układania był rozwój membran z tworzyw sztucznych. W porównaniu z kilkuwarstwowymi hydroizolacjami z bitumicznych pap termozgrzewalnych układa się je szybciej i łatwiej. Membrany są za to podatniejsze na uszkodzenia mechaniczne – zważywszy, że cały budynek jest chroniony tylko przez jedną warstwę pokrycia, może to być problematyczne. Pojawiła się szeroka paleta produktów, zarówno z tworzyw sztucznych, bitumu oraz połaczenia obu tych materiałów. No i stało się tak, że niektóre membrany układa się na papie bitumicznej, a pewne papy stosuje się też w układach jednowarstwowych.

Papa w jednej warstwie? Szczególnie inwestorzy w nowym budownictwie wciąż zadają pytania, czy „można nieco mniej”, tj. czy nie wystarczy jedna warstwa papy bitumicznej? W niektórych państwach UE, np. w Wielkiej Brytanii czy w Holandii jedna warstwa papy od dawna jest standardem. Nie należy jednak ulegać złudzeniu, że im więcej (warstw), tym lepiej. Ale nie tylko w tych krajach układa się pojedyncze hydroizolacje z pap bitumicznych. W Niemczech od ponad 20 lat pokryto w ten sposób miliony metrów kwadratowych dachów. I nie słychać, aby coś złego się z nimi działo. Stosowane do tego papy to wyroby wzbogacane dodatkiem tworzyw sztucznych, produkowane w procesach destylacji i odpowiadające najwyższym wymaganiom jakościowym. Sukces i porażka układów jednowarstwowych zależą od technologii, jak np. rozwiązań połączeń

technika i technologie

Fot. 2. Hydroizolacja fabryki samochodów w południowej Anglii. Na dachu znajdzie się dach zielony z uprawą ekstensywną

i zakończeń, dobrze wyszkolonych dekarzy, no i oczywiście od jakości samego produktu. Jednowarstwowe hydroizolacje z pap bitumicznych dopiero od kilku lat odpowiadają wymogom nowoczesnego budownictwa. Obroniły się jednak. Są one rozwiązaniem jak najbardziej godnym polecenia tam, gdzie da się ocenić oczekiwane obciążenia, gdzie wystarczające pochylenie dachu istnieje także po zaizolowaniu dachu oraz gdzie woda szybko spływa z połaci. Nie powinno ich się natomiast stosować tam, gdzie odwodnienie połaci jest albo opóźnione (np. przez roślinność), albo nie ma go wcale (pod uprawami na dachach zielonych). Jedno nie wyklucza jednak drugiego. Jednowarstwowość nie jest wyłączną cechą membran z tworzyw sztucznych, ale nie jest też ideałem, do którego dążyć powinny wszystkie systemy hydroizolacyjne. Pokrycia jednowarstwowe powinno się stosować tam, gdzie woda szybko spływa z dachu.

Fot. 3. Renowacja pokrycia przy użyciu jednowarstwowego systemu papowego – bez drugiej warstwy w obrębie koszy

10 przykazań dla jednowarstwowych pokryć bitumicznych Na podstawie własnych długoletnich doświadczeń opracowałem „10 przykazań” dla jednowarstwowych hydroizolacji bitumicznych z pap modyfikowanych. Oto one: 1. Jednowarstwowe hydroizolacje dachowe z pap modyfikowanych odpowiadają tylko kategorii K1 (dot. dachów standardowych). 2. Stosować wolno tylko takie papy, które zostały zaprojektowane do użycia w układzie jednowarstwowym. 3. Spadek podłoża musi wynosić co najmniej 2%. 4. Wszelkie połączenia i zakończenia należy wykonywać dwuwarstwowo. 5. Na krawędziach i w koszach hydroizolacje należy wzmocnić. 6. Pojedyncznych warstw papy nie wolno układać pod uprawami dachowymi. 7. Zalecane jest układanie warstwy ochronnej pod balastem żwirowym. Warstwa taka jest konieczna, jeśli żwir jest rozkładany przy pomocy urządzeń pneumatycznych. 8. Podłużne i poprzeczne zakłady pomiędzy pasmami papy muszą wynosić minimum 1000 mm. 9. Minimalna szerokość zakładu podłużnego przy zgrzewaniu z wypływką wynosi 80 mm. Szerokość zakładu poprzecznego pap termozgrzewalnych zgrzewanych gorącym powietrzem oraz dla wszystkich pap z posypką wynosi zawsze co najmniej 100 mm. 10. Aby uniknąć późniejszych oddziaływań na dach, przy papach układanych luźno należy zastosować rozwiązania przejmujące siły działające poziomo. Przestrzeganie powyższych „przykazań” powinno zapewnić uzyskanie dachu trwale szczelnego. Nie wolno jednak zapomnieć o odpowiednim projektowaniu zakończeń, połączeń i przebić przez dach, a także o ich fachowym obrobieniu. Z kolei wszędzie tam, gdzie odpływ wody jest ograniczony, np. w koszach, w obszarze wystawionych na wpływy pogody zakończeń i połączeń czy w miejscach narażonych na podwyższone obciążenia, należy stosować dwie warstwy pokrycia. Hydroizolacje papowe układane w postaci jednowarstwowej powinny być do tego specjalnie zaprojektowane. Z moch doświadczeń wynika, że najlepsze są papy bez posypki, układane luźno, z mocowaniem mechanicznym w zakładach. Ponieważ w obrębie zakładu działają większe siły niż w pozostałych częściach dachu, papa powinna posiadać wytrzymałą na rozrywanie osnowę, np. odpowiednią kombinację z tkaniną szklaną lub wzmocnieniem z włókien szklanych).

Fot. 4. Renowacja z wykorzystaniem EPDM – połać i połączenia wykonane z jednego kawałka materiału

Dachy Płaskie 2/2010

technika i technologie z na dach wchodzi się tylko w celach serwiso-

wych, a więc na dachach nieużytkowych. Hydroizolacje wielowarstwowe powinno się stosować na dachach, na których: z na hydroizolacji przewidziane są uprawy, z w krótkich odstępach będą wykonywane częste prace konserwacyjne, z można się spodziewać zastoin wodnych, z w połączeniach, zakończeniach i w koszach.

Fot. 5. Mansarda: jednowarstwowe pokrycie z gontów i papy. Nie najładniejsze, ale funkcjonalne

Od zlecenia do serwisu Decyzja, czy zastosować pokrycie jedno- czy wielowarstwowe, nie powinna być podejmowana jedynie na podstawie budżetu inwestora, chęci zysku wykonawcy, wiedzy lub niewiedzy projektanta. Mógłbym wymienić wiele pozytywnych i negatywnych przykładów pokryć jednowarstwowych, zarówno z tworzyw sztucznych, jak i pap. Faktem jednak jest, że ryzyko przecieku przy jednej warstwie jest wyższe niż przy kilku, ponieważ niebezpieczeństwo popełnienia tego samego błędu przez wykonawcę na jednym dachu jest znikome. Mimo to korzystniejsze może być zastosowanie materiałów wysokiej jakości układanych jednowarstwowo niż „tanie” rozwiązanie wielowarstwowe, które szybko stanie sie niefunkcjonalne. Jednowarstwowe hydroizolacje bitumiczne nie są nowym wynalazkiem. Od lat funkcjonują one na mocno pochylonych połaciach dachowych, jak mansardy, gdzie mają postać gontów bitumicznych. Sprawdzają się tutaj, m.in. dlatego, że woda szybko stąd spływa.

Niech dach będzie szczupły! Hydroizolacja jedno- czy wielowarstwowa – ostatecznie i tak chodzi o jakość. Jakość użytych materiałów, jakość wykonawstwa, jakość żywotności, którą można przedłużyć regularnym serwisowaniem dachu. Tworzywo sztuczne czy bitum? Jest to kolejne pytanie, na które nie da się jednoznacznie odpowiedzieć. Każdy z tych materiałów ma różne właściwości i jest predestynowany do innych miejsc. Hydroizolacje jednowarstwowe nadają się tam, gdzie: z istotną rolę przy wymiarowaniu odgrywają niewielkie ciężary, np. pozostawione stare nadbudówki, z istnieją wielkopowierzchniowe połacie o odpowiednim kącie nachylenia i z niewielką liczbą przejść i połączeń, z nie wolno pracować z otwartym ogniem, z możliwe jest mechaniczne mocowanie pokrycia,

Żywotność każdej hydroizolacji dachu przedłużają regularne przeglądy serwisowe dachu. W trakcie tych inspekcji należy oczyszczać odpływy dachowe, usuwać złogi pochodzenia biologicznego, mogące spowodować nieplanowane ukorzenienie się roślin i przebicie pokrycia, a także dokonywać drobnych napraw.

Każdy budynek jest inny Każdy dach należy projektować, wykonywać i konserwować na podstawie spodziewanych obciążeń i oczekiwanej ekonomiczności. Niezależnie od tego, jaka hydroizolacja dachowa zostanie wybrana, zawsze powinien to być system wybrany na podstawie przeanalizowanych kosztów wykonawczych, późniejszych kosztów serwisu, z uwzględnieniem rozwiązań detali dachowych, czynników pogodowych i sposobu wykorzystania. I zawsze współdecydującym o wyborze powinien być dekarz — on bowiem winien jest zleceniodawcy coś niezwykle ważnego: trwale szczelny dach.

Jürgen Lech Certyfikowany rzeczoznawca budowlany, projektant Essen/Idstein/Coswig Niemcy Zdjęcia: Autor

Fot. 6. Niedrożny odpływ dachowy oznacza wysokie obciążenia dla konstrukcji i hydroizolacji

Dachy Płaskie 2/2010

Artykuł powstał na podstawie doświadczeń zebranych przez Autora w trakcie jego długoletniej działalności jako rzeczoznawca budowlany

produkty

Jednowarstwowe pokrycie na lekkie dachy przemysłowe Lekkie dachy przemysłowe to duże wyzwanie dla hydroizolacji. Na ich konstrukcje działają różnego rodzaju obciążenia: drgania, wibracje, wpływy pogodowe i sposób użytkowania obiektu. Pokrycie na taki dach musi być wysokiej jakości, ale także korzystne cenowo.

pecjalnie dla takich dachów jednowarstwowy system pokrycia opracowała firma Bauder. Zasadniczym elementem systemu lekkiego dachu przemysłowego BauderPRO jest modyfikowana elastomerami papa bitumiczna BauderPRO F. Ten wysokiej jakości produkt został zaprojektowany do układania jednowarstwowego. Odpowiednim podłożem dla systemu BauderPRO są wszystkie typowe lekkie konstrukcje dachowe, które pozwalają na osadzenie łączników mechanicznych do zabezpieczenia

warstw. Są to: stalowe profile trapezowe, stropy z betonu lekkiego, deskowania – drewniane lub z tworzyw drewnianych.

Układanie i mocowanie BauderPRO F układa się luźno na termoizolacji i zgodnie z normą DIN 1055 mocuje mechanicznie na zakładach. Minimalny spadek konstrukcji dachu powinien wynosić 2%. Zabezpieczenie warstw przed ssaniem wiatru następuje poprzez mocowanie mechaniczne.

Dane techniczne papy BauderPRO F TOP – elastomerobitumiczna zgrzewalna papa ze specjalną wkładką nośną o wysokiej wytrzymałości na zerwanie i wydłużenie. Powierzchnia górna Osnowa Grubość papy [mm] Szerokość papy [m] Długość papy w rolce [m] Zakład złącza wzdłużnego [cm] Zakład złącza czołowego [cm] Szerokość zgrzewu spoiny wzdłużnej [cm] Szerokość zgrzewu spoiny czołowej [cm] Wyginanie na zimno Wytrzymałość na wysoką temperaturę Maksymalna siła rozciagająca [N/50 mm] wzdłuż w poprzek

posypka łupkowa, czerwona, biało- szara, naturalna włóknina poliestrowa 250 g/m2 5,2 1,10 7,50 12 15 min. 6 min. 8 ≤ –36°C ≥+120°C ≥1000 (≥45%) ≥1000 (≥45%)

Dachy Płaskie 2/2010

Zakłady podłużne i styki czołowe zgrzewane są gorącym powietrzem. Jednowarstwowe luźne układanie. Ten rodzaj układania zapewnia dużą możliwość przemieszczania się pokrycia na konstrukcjach podatnych na drgania. Mechaniczne mocowanie warstw układu. Specjalna wkładka nośna papy BauderPRO F dopuszcza zwiększone obliczeniowe wymiarowanie obciążeń wiatrem wg normy DIN 1055, co oznacza mniejszą liczbę łączników mechanicznych na m2. Do mocowania nadają się wszystkie powszechne stosowane łączniki, ale ich przydatność musi potwierdzić producent i jednocześnie przedłożyć świadectwo badań. Jeśli takiego świadectwa nie ma, za podstawę należy przyjąć obciążenie obliczeniowe, maksymalnie 0,4 kN na jeden łącznik. Ilość łączników wyznaczają

Papa BauderPRO F

produkty

System BauderPRO F: 1 – hydroizolacja z papy bitumicznej BauderPRO F; 2 – ocieplenie z płyt PIR, wełny mineralnej lub styropianu; 3 – paroizolacja

wytyczne dla dachów płaskich, wzgl. norma DIN 1055. Obliczenie obciążeń od ssania wiatru pozwala na zredukowanie ilości łączników. Rozmieszczenie łączników. Łączniki należy rozmieszczać tak, aby ich podkładki znajdowały

się równolegle do krawędzi papy, w odległości ok. 1 cm od brzegu. Mocowanie. Mocowanie odbywa się za pomocą automatycznego osadzaka z ogranicznikiem głębokości. Łączniki należy osadzać z wystarczającym naciskiem, lecz z niezbyt dużym

zagłębieniem pobijaka. Płyty termoizolacyjne należy dodatkowo mechanicznie mocować, o ile nie są wystarczająco utrwalone przez mocowanie papy. Na wszystkich krawędziach budowli (krawędź dachu, przejściach przez dach, itp.) papę BauderPRO F należy przymocować na górnym pasie lub w odstępach co 25 cm. Zgrzewanie zakładów. Sprawdzona metoda zgrzewania gorącym powietrzem łączy szybki i łatwy przebieg pracy, w prawie każdych warunkach pogodowych z niezmiennie wysoką jakością spoiny. Optyczna kontrola połączenia umożliwia szybkie sprawdzenie poprawności wykonania. Zgrzewanie. Najpierw zgrzewa się zakłady poprzeczne, dopiero potem podłużne. Wszystkie zakłady należy zgrzewać homogenicznie w jednym cyklu roboczym. Zakład poprzeczny powinien mieć szerokość 15 cm, z czego należy go zgrzać na szerokości co najmniej 8 cm. Przy układaniu hydroizolacji na styropianie należy go zabezpieczyć, np. metalową podkładką.

Na podstawie materiałów firmy Bauder

produkty

Dwa systemy – wiele zalet Kemperol-Kombidach Im bardziej skomplikowany dach, tym wyższy koszt pracochłonnych obróbek detali. Tym korzystniej wypada także zastosowanie hydroizolacji Kemperol w postaci płynnego tworzywa sztucznego. Pod względem ekonomicznym najbardziej opłaca się uszczelnić Kemperolem miejsca trudnodostępne, a na dużych powierzchiach zastosować pokrycie z innego materiału.

ykonawcy stosujący „system kombinowany” (Kemperol + papy lub folie) doceniają liczne korzyści takiego połączenia: z wykonywanie obróbek w porównaniu z folią czy papą jest technicznie prostsze, z mniej słabych punktów – nawet jeśli dojdzie do punktowego uszkodzenia, to woda nie podcieka, ponieważ materiał jest przyklejony do podłoża na całej powierzchni, z dłuższa żywotność – dzięki jednolitości materiału (brak szwów) zmniejsza się ryzyko powstawania uszkodzeń. Krytyczne miejsca, jak wywinięcia lub przepusty w dachu pozostają dłużej szczelne, a tym samym wydłuża się okres między koniecznymi naprawami, z ekonomia – koszty systemu kombinowanego nie są wyższe niż konwencjonalnej metody, a w zależności od stopnia trudności wykonywania obróbek są nawet niższe, z szybkość – odpada pracochłonne docinanie i przyklejanie kawałków papy czy folii.

UP, PUR i PMMA – wszystko z jednej ręki Różnorodne oznaczenia – Kemperol V 210, Kemperol BR, Kemperol 1K-PUR, Kemperol 2K-PUR, Kemperol 022, Kemperol AC – oznaczają inny rodzaj żywicy bazowej i tym samym zróżnicowane właściwości poszczególnych materiałów. Poszczególne produkty stosuje się w różnych miejscach i różnych sytuacjach.

UP jako pionier Kemperol V 210 był pierwszą na rynku płynną zbrojoną włókniną hydroizolacją na bazie

elastycznej, nienasyconej żywicy poliestrowej. Przez wiele lat materiał ten używany był wyłącznie do uszczelniania dachów płaskich, następnie zaczęto go stosować w parkingach podziemnych

i piętrowych, na balkonach i tarasach. Na UP bazuje również Kemperol BR, przeznaczony do uszczelniania powierzchni o dużym obciążeniu mechanicznym. Obydwa produkty są kilkuskładnikowe.

PUR o uniwersalnym zastosowaniu Gdy żywice poliuretanowe udało się uelastycznić, asortyment poszerzył się o Kemperol 1K-PUR. Ten jednoskładnikowy materiał jest stosowany wszędzie tam, gdzie chodzi o szybkie i nieskomplikowane użycie. Wystarczy otworzyć wiadro, zamieszać i bezpośrednio

Wykonawcy łączący obróbki z Kemperolu z hydroizolacjami wielkopowierzchniowymi doceniają łatwość i szybkość pracy z tym płynnym tworzywem sztucznym

UP = elastyczna, nienasycona żywica poliestrowa PUR = elastyczna żywica poliuretanowa AC lub PMMA = elastyczny polimetakrylan metylu UP Kemperol V 210

Kemperol BR

PUR

Kemperol 1K-PUR

Kemperol 2K-PUR

Kemperol 022

Kemperol AC

PMMA (AC)

Dachy Płaskie 2/2010

Na powierzchniach dostępnych – papa, w korytach – Kemperol

nakładać na uszczelnianą powierzchnię. Nadaje się idealnie do małych powierzchni i drobnych obróbek. Również na bazie PUR zbudowany jest czołowy produkt firmy Kemper-System: dwuskładnikowy Kemperol 2K-PUR o uniwersalnym zastosowaniu. Wyrób ten jest wolny od rozpuszczalników, bezwonny i produkowany z surowców nadających się do recyklingu. Kolejnym ekologicznym produktem jest Kemperol 022, przeznaczony do stosowania wyłącznie w pomieszczeniach wewnętrznych jako hydroizolacja pod płytki ceramiczne.

Szybko reagujący AC PMMA (AC) znajduje zastosowanie wszędzie tam, gdzie liczy się szybkość wykonania. Do takich przypadków z pewnością należą prace

związane z uszczelnieniem korytarzy dla pieszych lub parkingów piętrowych pozostających w ciągłym użytku. Szybko reagujący Kemperol AC nadaje się do dalszej obróbki już po godzinie. W połączeniu z wypełniaczem Kemperdur AC może być stosowany jako pokrycie użytkowe na posadzki. Wszystkie produkty z rodziny Kemperol tworzą po utwardzeniu jednolitą, wolną od szwów hydroizolację. Materiałów jednoskładnikowych używa się bezpośrednio z pojemnika. Ostatecznej twardości nabywają one reagując z wilgocią zawartą w powietrzu. Izolacje kilkuskładnikowe należy wymieszać przed użyciem bezpośrednio na budowie. Reakcja chemiczna rozpoczyna się w momencie zmieszania składników. Czas pozostający na obróbkę jest ograniczony i zależny od temperatury podłoża i otoczenia. Podstawowa zasada brzmi: im cieplej tym szybciej.

Na podstawie materiałów firmy Kemper-System

www.kemperol.com

KipYp[bd_Wd_[ fāod[c0 KEMPEROL® mebdo eZ hepfkipYpWbd_aċm _ X[pmeddo ^oZhe_pebWY`W Ze mip[ba_Y^ kipYp[bd_[Ć m[mdÃjhp _ dW p[mdÃjhp Zāk]em_[Ypd[ kipYp[bd_[d_[ Z[jWb_ jhmWb[ [bWijoYpdo ifhWmZpedo eZ Zp_i_æY_eb[Y_ īm_Wjem[ h[\[h[dY`[ *KEMPEROL® 2K-PUR

CWco hepm_ÃpWd_[ mWip[]e fheXb[ck0 j[b$ aec$0 +'/,(/('* [CW_b0 _d\e6Wi#_ddelW$[k

KEMPER SYSTEM GmbH & Co. KG Holländische Straße 32 – 36 34246 Vellmar, Germany

MWip febia_ fWhjd[h0

Kemperol doskonale nadaje się do uszczelniania podstaw elementów wystających z dachów

Dachy Płaskie 2/2010

7I å ?DDEL7 mmm$Wi#_ddelW$[k

narzędzia

Zgrzewanie gorącym powietrzem Posługiwanie się zgrzewarkami na gorące powietrze to chleb powszedni dla dekarzy, zwłaszcza tych pracujących na dachach płaskich. Tym ważniejsza jest więc umiejętność prawidłowej obsługi tych drogich urządzeń.

owłoki hydroizolacyjne są sprzedawane w pasmach szerokości ok. 2,5 m. Aby utworzyć z nich szczelne pokrycie, należy je ze sobą połączyć. Jedną z możliwości łączenia jest zgrzewanie gorącym powietrzem. Wykonuje się to zgrzewarkami. Ogólnie rzecz biorąc, zgrzewarki na gorące powietrze można podzielić na urządzenia ręczne i automaty.

Manualnie lub automatycznie Zgrzewarek ręcznych używa się do prac na mniejszych połaciach, do łączenia szwów i wykańczania detali jak narożniki czy połączenia z odpływami i świetlikami, a także do napraw. Praca z ręczną zgrzewarką jest pracochłonna, a jakość połączeń w dużym stopniu zależy od umiejętności i zręczności pracownika. O wiele bardziej oszczędna pod względem czasowym jest praca z automatem zgrzewającym.

Jakość zgrzewów nim zrobionych nie ustępuje tym wykonanym ręcznie. Automatów używa się do łączenia długich szwów na większych obiektach. W zależności od zapotrzebowania, można je nabyć w różnych wersjach.

Trzy decydujące parametry Powstanie trwałego i szczelnego szwu zgrzanego gorącym powietrzem zawsze zależy od trzech zasadniczych parametrów: – temperatury zgrzewania, – prędkości zgrzewania, – siły docisku. Przybliżone wartości tych parametrów podają producenci zgrzewarek lub materiałów hydroizolacyjnych. Te trzy wielkości same zależą od warunków panujących w miejscu pracy, czyli temperatury zewnętrznej, wiatru, wilgotności powietrza, struktury podłoża itd., a także od rodzaju materiału i jego grubości. Z tego też

Samojezdny automat zgrzewający Laron

Dachy Płaskie 2/2010

powodu przed przystąpieniem do właściwego zgrzewania należy przeprowadzić próbę na kawałku materiału. Poprawność dobrania ustawień można sprawdzić przeprowadzając mechaniczny test zrywania. Ponieważ większość dachowych automatów zgrzewających posiada jednostronny system dociskowy, to podłoże musi mieć taką twardość, żeby możliwe było powstanie odpowiedniego oporu. Oznacza to, że podłoże musi być odpowiednio gładkie i wytrzymałe. Jeśli jest ono zbyt miękkie lub nierówne, można tu użyć automatów z podwójnym systemem dociskowym, które mogą pracować niezależenie od rodzaju podłoża (jednak tylko przy zgrzewaniu powłok układanych luzem).

Błędy wykonawcze Gdy wykonawca źle dobierze wspomniane wcześniej trzy podstawowe parametry (temperatura zgrzewania, prędkość i siła docisku), pojawią się typowe błędy: z Zbyt wysoka temperatura Ustawienie zbyt wysokiej temperatury może w najgorszym przypadku spowodować perforację i przepalenie hydroizolacji. W konsekwencji ucierpieć może również materiał znajdujący się pod powłoką, np. termoizolacja. z Zbyt niska temperatura Gdy temperatura jest zbyt niska, nie dojdzie do plastyfikacji materiału lub też będzie ona niedostateczna – nie powstanie prawidłowy zgrzew. z Zbyt duża siła docisku Materiał leżący pod zgrzewaną membraną może ulec zmiażdżeniu lub stopione tworzywo wypłynie zbyt daleko poza zakład, a ilość pozostała w szwie będzie niewystarczająca do wytworzenia optymalnego połączenia. z Zbyt wysoka prędkość zgrzewania Nieprawidłowe dobranie prędkości zgrzewania również ma wpływ na jakość zgrzewu. Gdy jest ona zbyt duża, materiał nie ulegnie odpowiedniej plastyfikacji, gdyż nie zostanie od wystarczająco podgrzany. z Zbyt niska prędkość zgrzewania Zbyt wolne przesuwanie automatu, zwłaszcza w połączeniu ze zbyt wysoką tempe-

narzÄ&#x2122;dzia raturÄ&#x2026; moĹźe spowodowaÄ&#x2021; uszkodzenie hydroizolacji, a nawet materiaĹ&#x201A;u znajdujÄ&#x2026;cego siÄ&#x2122; pod niÄ&#x2026;.

UrzÄ&#x2026;dzenia UrzÄ&#x2026;dzenia produkcji Herz dzielÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na trzy grupy: z urzÄ&#x2026;dzenia rÄ&#x2122;czne, z automaty samojezdne, z osprzÄ&#x2122;t. Do pierwszej grupy zalicza siÄ&#x2122; zgrzewarkÄ&#x2122; o nazwie handlowej Rion i nagrzewnicÄ&#x2122; powietrza Eron. Oba urzÄ&#x2026;dzenia posiadajÄ&#x2026; nowÄ&#x2026; ergonomicznÄ&#x2026; budowÄ&#x2122; pozwalajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; na wygodne i proste wykorzystanie przy pracach wykoĹ&#x201E;czeniowych np. przy Ĺ&#x203A;wietlikach, kominach, attykach itp. Rion i Eron posiadajÄ&#x2026; wbudowany regulator temperatury utrzymujÄ&#x2026;cy na wylocie zadanÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; gorÄ&#x2026;cego powietrza. Oba urzÄ&#x2026;dzenia wyposaĹźone sÄ&#x2026; w elektronicznÄ&#x2026; ochronÄ&#x2122; elementu grzejnego, rurÄ&#x2122; osĹ&#x201A;onowÄ&#x2026; eliminujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oparzenia, a takĹźe automatyczne odĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie silnika przy minimalnej dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci szczotek. Zgrzewarka rÄ&#x2122;czna Rion jest przystosowana do pracy z napiÄ&#x2122;ciem 230 V i posiada maksymalnÄ&#x2026; moc 1550 W. Regulacja temperatury odbywa siÄ&#x2122; bezstopniowo w granicach 20â&#x20AC;&#x201C;650Â°C, a maksymalny wydatek powietrza wynosi 230 l/min. Nagrzewnica Eron takĹźe przeznaczona jest do pracy z napiÄ&#x2122;ciem 230 V i posiada maksymalnÄ&#x2026; moc 3400 W. GĹ&#x201A;Ăłwnym przedstawicielem grupy automatĂłw samojezdnych jest urzÄ&#x2026;dzenie o nazwie Laron. Automat ten bez problemu zgrzewa folie dachowe z PCV-P, PE, ECB, EPDM, CSPE, TPO i â&#x20AC;&#x201C; w bogatszej wersji â&#x20AC;&#x201C; elastomery bitumiczne. WaĹźÄ&#x2026;cy ok. 23 kg automat przeznaczony jest do pracy ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ej na duĹźych poĹ&#x201A;aciach dachu, gdzie do szybkiego i starannego wykonania prac przywiÄ&#x2026;zuje siÄ&#x2122; ogromnÄ&#x2026; wagÄ&#x2122;. UrzÄ&#x2026;dzenie zaopatrzone jest dodatkowo w odpowiednie ciÄ&#x2122;Ĺźarki dociskowe, zapewniajÄ&#x2026;ce solidnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykonanego zgrzewu. Temperatura oraz prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zgrzewania regulowane sÄ&#x2026; elektronicznie, co oznacza, Ĺźe

Zgrzewarka rÄ&#x2122;czna Rion

urzÄ&#x2026;dzenie utrzymuje zadane przez operatora parametry niezaleĹźnie od wahaĹ&#x201E; napiÄ&#x2122;cia, zmiennych warunkĂłw atmosferycznych (duĹźy wiatr) i nierĂłwnoĹ&#x203A;ci podĹ&#x201A;oĹźa. WaĹźnym czynnikiem wpĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;cym na wysokÄ&#x2026; ocenÄ&#x2122; tego urzÄ&#x2026;dzenia jest jego szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Laron moĹźe pracowaÄ&#x2021; na napiÄ&#x2122;ciu 230 lub 400 V. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od wersji, moc wynosi 4600 W (230 V) lub 5700 W (400 V). Temperatura regulowana jest bezstopniowo w zakresie od 20Â°C do 650Â°C. Automat Laron moĹźna przezbroiÄ&#x2021; w szersze dysze i waĹ&#x201A;ki dociskowe oraz wykorzystywaÄ&#x2021; go do zgrzewania pokryÄ&#x2021; dachowych z termozgrzewalnych elastomerĂłw bitumicznych.

Serwis przedĹ&#x201A;uĹźa ĹźywotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Regularne serwisowanie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; znacznie przedĹ&#x201A;uĹźa ich ĹźywotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i zapewnia staĹ&#x201A;Ä&#x2026; dobrÄ&#x2026; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E;. Generalnie przed przystÄ&#x2026;pieniem do pracy w zgrzewarkach naleĹźy kontrolowaÄ&#x2021;, czy filtr powietrza jest czysty i przepuszczalny. W razie potrzeby moĹźna go wyczyĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; zwykĹ&#x201A;ym pÄ&#x2122;dzlem. Gdy filtr jest zatkany, zgrzewarka nie bÄ&#x2122;dzie mogĹ&#x201A;a pobraÄ&#x2021; odpowiednich iloĹ&#x203A;ci powietrza. Efektem moĹźe

byc np. niedokĹ&#x201A;adnie zgrzane poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie lub przepalony element grzejny w zgrzewarce. Podobny negatywny wpĹ&#x201A;yw na efekt pracy ma uszkodzona lub mocno zanieczyszczona dysza. Brudne dysze moĹźna oczyĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; szczotkÄ&#x2026; drucianÄ&#x2026;. SprawdzaÄ&#x2021; naleĹźy takĹźe przewĂłd zasilajÄ&#x2026;cy, czy nie jest uszkodzony. Przy korzystaniu z automatĂłw zgrzewajÄ&#x2026;cych zaleca siÄ&#x2122; ponadto skontrolowanie ustawienia dyszy. MoĹźna je wyregulowaÄ&#x2021; wkrÄ&#x2122;takiem. Silikonowa rolka dociskowa takĹźe nie powinna wykazywaÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;ladĂłw mechanicznych uszkodzeĹ&#x201E;. Gdy jest ona popÄ&#x2122;kana, ma ubytki, moĹźe nie wywieraÄ&#x2021; odpowiedniego nacisku na zgrzewany materiaĹ&#x201A;. OczywiĹ&#x203A;cie same zgrzewarki rĂłwnieĹź naleĹźy utrzymywaÄ&#x2021; w stanie czystym i oliwiÄ&#x2021; lub smarowaÄ&#x2021; w wymaganych miejscach i odstÄ&#x2122;pach czasu. Zgrzewarki powinno siÄ&#x2122; przewoziÄ&#x2021; w specjalnych skrzynkach, co chroni je przed mechanicznymi uszkodzeniami w transporcie.

Na podstawie materiaĹ&#x201A;Ăłw firmy Herz Polska Sp. z o.o.

3 % 2 7 ) 3

6S[Â&#x201C;E[FOJB SĂ&#x201E;D[OF J BVUPNBUZ TBNPKF[EOF EP [HS[FXBOJB NFNCSBO EBDIPXZDI [ 1$7Â&#x2021;1 &$7# &1%. $41& PSB[ FMBTUPNFSĂ?X CJUVNJD[OZDI

)&3; 1NKRJ@ 4O Y N N

5FDIOPMPHJF PCSĂ?CLJ UXPS[ZX T[UVD[OZDI

Â&#x2021; 8BST[BXB VM 8JFSUOJD[B UFM GBY IFS[!IFS[Â&#x2021;QPMTLB QM XXX IFS[Â&#x2021;QPMTLB QM

3 : +/ , % . ) ! $/2!$:47/

projektowanie

Bezpieczeństwo pożarowe Zasady rozmieszczenia klap dymowych na dachach płaskich Klapy dymowe są jednym z elementów składowych grawitacyjnych instalacji wentylacji pożarowej służących do usuwania dymu i ciepła z budynku w przypadku wystąpienia pożaru. Celem ich stosowania jest zapewnienie bezpiecznych warunków ewakuacji osób przebywających w budynku oraz bezpieczeństwa konstrukcji. Jednym z czynników mających wpływ na skuteczność działania tego systemu jest dobór wielkości i ilości klap oraz właściwe rozmieszczenie ich w połaci dachu.

eguły projektowania grawitacyjnych instalacji do odprowadzania dymu i ciepła z budynków wynikają z zasad wiedzy technicznej i zostały zapisane w normach. W dobie globalizacji istnieje możliwość korzystania z wielu standardów rozwijanych na całym świecie. Do najczęściej stosowanych można zaliczyć wymagania polskie, amerykańskie, brytyjskie i niemieckie. W artykule przedstawiono i porównano wymagania normy polskiej [1] oraz amerykańskiej [2]. Podstawowym zadaniem grawitacyjnych systemów wentylacji pożarowej jest skuteczne usuwanie dymu oraz ciepła z budynków lub pomieszczeń, w których wystąpił pożar. Przy projektowaniu tego typu instalacji należy również uwzględniać bezpieczeństwo ekip ratowniczych. O skuteczności działania takich instalacji decyduje wiele czynników, w tym: – prawidłowe określenie rodzaju i skali zagrożenia pożarowego (scenariusz pożar); – prawidłowe zaprojektowanie i wykonanie, w tym rozmieszczenie, wszystkich elementów instalacji; – unikanie kolizji i niekorzystnego wpływu konstrukcji i innych instalacji użytkowych budynku; – właściwa eksploatacja; – użytkowanie budynku zgodna z założeniami przyjętymi na potrzeby projektu systemu oddymiania.

Sposób określania wymagań co do ilości, powierzchni czynnej oraz zasad rozmieszczenia klap w połaci dachu różni się dość znacznie w obu przytoczonych standardach. Polska Norma stawia ściśle określone wymagania dotyczące sposobu rozmieszczania klap na dachach, nie podając przy tym żadnego ich uzasadnienia. W normie NFPA wymagania uzależniane są często od pewnych zmiennych, a załącznik do normy pozwala poznać uzasadnienie dla stawianych wymagań. Pozwala to

na zastosowanie tzw. podejścia inżynierskiego w procesie projektowania instalacji grawitacyjnych wentylacji pożarowej. W dalszej części artykułu omówione zostały zasady wynikające z przytoczonych norm, dotyczące prawidłowego rozmieszczaniem klap dymowych na dachach płaskich.

Wymagania wg Polskiej Normy [1] Polska Norma w sposób dość jednoznaczny określa wymagania dotyczące sposobu rozmieszczania klap dymowych na dachach płaskich. W normie tej opisana została zasada, zgodnie z którą klapy należy rozmieszczać równomiernie w obrębie chronionej przestrzeni poddachowej. W dwóch przypadkach dopuszczalne jest jednak odstępstwo od tego wymagania. Klapy można bowiem rozmieścić wyłącznie nad materiałem palnym zgromadzonym w chronionym budynku, jeżeli został on skoncentrowany na małej powierzchni. W normie nie zdefiniowano jednak pojęcia „mała powierzchnia”, co w praktyce stwarza

Rys. 1. Rozmieszczenie klap dymowych zgodnie z Polską Normą [1]

Dachy Płaskie 2/2010

projektowanie

Rys. 2. Wymagana odległość od ściany lub kurtyny [2]

problemy interpretacyjne. Nierównomierne rozmieszczenie klap jest również dopuszczalne w przypadku, gdy w chronionym pomieszczeniu przechowywane będą materiały palne różniące się szybkością oraz intensywnością spalania, a tym samym ilością generowanego w procesie spalania dymu. W takiej sytuacji wymagane jest jednak zapewnienie skuteczności działania systemu oddymiania, co oznacza konieczność zainstalowania klap o powierzchni czynnej pozwalającej na zachowanie wysokości warstwy wolnej od dymu, równej co najmniej połowie wysokości w świetle (H) chronionego pomieszczenia i nie mniejszej niż 2,5 m licząc od posadzki pomieszczenia. W normie określone zostały wymagania dotyczące minimalnych i maksymalnych odległości klap dymowych od ścian budynku, ze względu na możliwość przeniesienia się przez nie pożaru. Zewnętrzna krawędź klapy dymowej powinna być oddalona o co najmniej: a) 2,5 m – od ścian zewnętrznych budynku (odległość L4 na rys. 1); b) 2,5 m – od ściany budynku wyższego bez otworów, nierozprzestrzeniającej ognia

i wykonanej w klasie co najmniej EI 30 (odległość L3 na rys. 1); c) 5 m – od ściany oddzielenia pożarowego wykonanej w klasie REI 120 lub REI 60 (odległość L1 na rys. 1); d) 7 m – od ściany oddzielenia pożarowego wykonanej w klasie REI 240 (odległość L2 na rys. 1); e) 8 m – od ściany budynku wyższego nie spełniającej wymagań określonych w punkcie a) i nie więcej niż 10 m od krawędzi dachu budynku z dachem płaskim. Wymagane jest także, aby odległości między bliższymi krawędziami klap dymowych nie była mniejsza niż suma dwóch dłuższych boków lub średnic obu rozpatrywanych klap, a ponadto nie przekraczała odległości 20 m. W każdej strefie dymowej powinna być zamontowana przynajmniej jedna klapa dymowa. Dodatkowo wymagane jest, aby co najmniej jednej klapa dymowa przypadała na każde 200 m2 powierzchni połaci dachu płaskiego. W normie znalazł się również zapis, zgodnie z którym zastosowanie dużej ilości małych klap dymowych zwiększa skuteczność usuwania dymu w porównaniu instalacja wykorzystującą mniejszą ilością dużych klap.

Wymagania wg normy NFPA [2]

Rys.3a. Odstępy między klapami dymowymi w macierzy prostokątnej

Rys. 3b. Rozstaw między klapami według NFPA [2]

Dachy Płaskie 2/2010

W normie NFPA, podobnie jak w PN określono wymagania dotyczące minimalnych i maksymalnych odległości pomiędzy klapami, a także odległości klap od ścian budynku. Nie rozróżniono przy tym, czy wymagania te odnoszą się do wszystkich ścian, czy wyłącznie do ścian oddzielenia pożarowego. Norma ta uwzględnia natomiast konieczność zachowania maksymalnej odległości od kurtyn dymowych. W tym przypadku wymagania dotyczące odległości określone zostały nie jako wartości bezwzględne, jak to ma miejsce w normie polskiej, lecz uzależniono je od wysokości chronionego obiektu (H). W wymaganiach amerykańskich różny jest także sposób odmierzania poszczególnych odległości. W normie NFPA odległości liczone są one do środka geometrycznego klapy dymowej, a nie jak w przypadku polskiej normy [1], do ich krawędzi. Odstępy między klapami dymowymi zgodnie z omawianą normą muszą być tak dobrane, aby odległość w poziomie od dowolnego punktu na ścianie lub kurtynie dymowej do najbliższego środka geometrycznego klapy dymowej nie przekroczyła wartości 2,8 H. (rys. 2). Maksymalna odległość pomiędzy dwoma klapami (S) równomiernie rozmieszczonymi na połaci dachu nie powinna przekraczać czterech wysokości obiektu (H) (rys. 3b). Wymagania

projektowanie te zgodnie z wyjaśnieniami przedstawionymi w załączniku do normy zostały określone w celu zapewnienia osiągnięcia temperatury niezbędnej do uruchomienia klapy dymowej za pomocą wyzwalacza termicznego. Należy pamiętać, że w praktyce klapy wyzwalane są nie tylko poprzez czujniki temperatury lub tzw. topiki, lecz także poprzez system automatyki pożarowej na sygnał z czujki dymu, instalacji gaśniczej lub też przycisku ręcznego. Wymagane wymiary klap i odstępy między nimi w omawianej normie mają na celu wyeliminowanie możliwości wystąpienia zjawiska określanego jako plugholing.

Plugholing Termin plugholing określa zjawisko zasysania czystego powietrza spod warstwy gorącego

Rys. 4. Rysunek ilustrujący sprawnie działający system wentylacji oddymiającej (A) oraz zjawisko plugholing (B) [3]

dymu (rys. 4), czego efektem jest znaczne obniżenie skuteczności działania systemu wentylacji pożarowej. W celu osiągnięcia maksymalnej sprawności systemu należy tak dobrać ilość oraz rozmieszczenie klap dymowych, aby z pomiesz-

czenia objętego pożarem usuwać jedynie dym (rys. 4A), będący głównym zagrożeniem nie tylko bezpośrednio dla zdrowia i życia ludzi, ale i dla konstrukcji chronionego obiektu. Norma [2] określa prostą, aczkolwiek istotną zależność między projektowaną warstwą dymu, jego przewidywaną temperaturą a maksymalnym objętościowym natężeniem przepływu bez wystąpienia zjawiska plugholing (rys. 5). Efektem końcowym jest minimalna wymagana odległość między otworami wyciągowymi w zależności od projektowanego natężenia przepływu (rys. 6). Należy pamiętać, że opisane wyżej zjawisko dotyczy w głównej mierze systemów wentylacji mechanicznej.

Podsumowanie

Rys. 5. Zależność maksymalnego natężenia przepływu w stosunku do temperatury dymu i projektowanej warstwy dymu (oznaczonej kolorami) [3]

Jako podstawa do projektowania grawitacyjnych instalacji dymu i ciepła z budynków ze względu na ogólną dostępność najczęściej wykorzystywana jest obecnie norma polska. Jest ona nieskomplikowana i łatwa do stosowania. W pewnych sytuacjach warto jednak korzystać także z innych standardów. Może się bowiem okazać, że projektując instalację dla tego samego budynku na podstawie norm zagranicznych unikniemy problemów, które wynikają z zapisów polskiej normy, lub uzyskamy pewne oszczędności związane z wykonaniem instalacji.

[1] PN-B-02877-4/Az1 – Ochrona przeciwpożarowa budynków. Instalacje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepła. Zasady projektowania. [2] NFPA 204 Standard for Smoke and Heat Venting [3] Prevent plugholing: Smoke control done right; John H. Klote, Consulting – Specifying Engineer; November 2008

Rys. 6. Minimalna wymagane odległość między punktami wyciągu dymu z zależności od projektowanego natężenia przepływu dymu [3]

Dachy Płaskie 2/2010

mgr inż. Paweł Wróbel Szkoła Główna Służby Pożarniczej w Warszawie mgr inż. Łukasz Bałaga

projektowanie

Ochrona odgromowa urządzeń na dachach płaskich, cz. 1 Analizując zagrożenie występujące podczas bezpośredniego wyładowania piorunowego w obiekt budowlany należy zwrócić szczególną uwagę na możliwość bezpośredniego oddziaływania prądów piorunowych na wszelkiego rodzaju nadbudówki, urządzenia i instalacje na dachu tego obiektu.

odstawowe zasady ochrony przed tego rodzaju zagrożeniem zawarto w normie ochrony odgromowej [2], w której stwierdzono, że wszystkie urządzenia dachowe z materiałów izolacyjnych lub przewodzących, które zawierają wyposażenie elektryczne i/lub służące przetwarzaniu informacji, powinny znajdować się w przestrzeni ochronnej układu zwodów. Jeśli powyższe zalecenia nie zostaną spełnione, to bezpośrednie wyładowanie piorunowe w nadbudówkę dachową może doprowadzić do zniszczenia: z samej nadbudówki oraz zainstalowanych wewnątrz urządzeń elektrycznych i elektronicznych, z urządzeń wewnątrz obiektu budowlanego. Wymaganie umieszczenia w przestrzeni chronionej nie dotyczy urządzeń, które nie zawierają wyposażenia elektrycznego lub elektronicznego, a dodatkowo spełniają następujące warunki: – wymiary nie przekraczają 0,3 m wysokości i 1,0 m2 powierzchni całkowitej oraz długości 2,0 m (urządzenia metalowe), – nie wystają więcej niż 0,5 m nad powierzchnię tworzoną przez zwody (urządzenia wykonane z materiałów izolacyjnych). Ochronę przed występującym zagrożeniem można zapewnić stosując odpowiednio dobrane układy zwodów pionowych lub poziomych. Należy również zachować odpowiednie odstępy izolacyjne pomiędzy urządzeniami a zwodami lub przewodami odprowadzającymi.

Zasadę „toczącej się kuli” można również wykorzystać do wyznaczania miejsc zagrożonych bezpośrednim wyładowaniem piorunowym w przypadku pojedynczych zwodów lub

rzony przez pojedynczy zwód lub kilka zwodów należy uwzględnić wymagania dotyczące kątów ochronnych oraz odstępów izolacyjnych uniemożliwiających powstawanie przeskoków iskrowych pomiędzy chronionymi urządzeniami a zwodami, innymi elementami instalacji piorunochronnej lub konstrukcji obiektu wykorzystywanymi do celów ochrony odgromowej.

Kąty ochronne i odstępy izolacyjne Zalecenia normy ochrony odgromowej [2] uzależniają wartości kątów ochronnych od poziomów ochrony wymaganych dla rozważanego obiektu oraz wysokości zwodów (Tabela 1). Strefę ochronną tworzoną przez zwody można wyznaczyć przy pomocy kąta ochronnego lub wykorzystując zasadę toczącej się po dachu kuli. W tych miejscach na powierzchni dachu, które nie są dotykane przez kulę, nie istnieje zagrożenie bezpośrednim uderzeniem pioruna (rys. 2).

Rys. 1. Przestrzenie chronione tworzone przez zwody pionowe i poziome

Przestrzenie chronione Urządzenia chronione przed bezpośrednim wyładowaniem piorunowym należy umieścić w przestrzeniach chronionych (rys. 1.). Określając obszar przestrzeni chronionej two-

Rys. 2. Zasada określania stref ochronnych przy pomocy kuli toczącej się po dachu

Dachy Płaskie 2/2010

projektowanie Tabela 1. Kąty ochronne α w zależności od wymaganego poziomu ochrony i wysokości zwodu h Układ przestrzenny

układu kilku zwodów. Wartość promienia R kuli uzależnione jest od wybranego poziomu ochrony odgromowej obiektu i wynosi 20 m, 30 m, 45 m i 60 m odpowiednio dla I, II, II i IV poziomu ochrony. W przypadku stosowania kilku zwodów pionowych, wyznaczając przestrzeń chronioną, należy wyznaczyć głębokość wnikania p toczonej po dachu kuli (rys. 3). Wartość p, w zależności od wysokości zwodów pionowych h odległości między nimi d oraz promienia kuli R, określa zależność:

Gdzie: d – odległość pomiędzy zwodami, dla których wyznaczamy wartość p

Kąty ochronne

kątów ochronnych oraz odstępów bezpiecznych należy wykorzystać zależności przedstawione w Tabeli 2. CDN.

Literatura 1. PN-EN 62305-1:2008, Ochrona odgromowa – Część 1:

Rys. 3. Wyznaczanie przestrzeni chronionej tworzonej przez układ kilku zwodów

Wymagania ogólne. 2. PN-EN 62305-3:2009, Ochrona odgromowa – Część 3: Uszkodzenia fizyczne obiektów budowlanych i zagrożenie życia.

Określając obszar przestrzeni chronionej należy uwzględnić wymagania dotyczące odstępów bezpiecznych s uniemożliwiających powstawanie przeskoków iskrowych pomiędzy chronionymi urządzeniami i instalacjami a zwodami, elementami urządzenia piorunochronnego lub konstrukcji obiektu wykorzystywanymi do celów ochrony odgromowej. Do określenia wartości

dr Andrzej Sowa Politechnika Białostocka

Tabela 2. Zestawienie podstawowych informacji dotyczących odstępów izolacyjnych Układ przestrzenny

Zależność określająca odstęp izolacyjny

L – długość w metrach Długość mierzona wzdłuż przewodu odprowadzającego od punktu rozpatrywanego zbliżenia do punktu najbliższego połączenia wyrównawczego. kc – uzależniony od rozpływu prądu w przewodach LPS [2]

Wartości współczynników występujących w równaniu określającym odstęp izolacyjny Współczynnik

Wartość

ki – uzależniony od klasy LPS

0,08 – I klasa LPS 0,06 – II klasa LPS 0,04 – III i IV klasa LPS

km – uzależniony od materiału odstępu izolacyjnego

1 – powietrze 0,5 – beton, cegła

Dachy Płaskie 2/2010

produkty

Papy o właściwościach hamujących rozprzestrzenianie się ognia

dański Izolmat wzbogacił swoją ofertę produkcyjną o specjalne termozgrzewalne papy bitumiczne o właściwościach hamujących rozprzestrzenianie się ognia. Papy asfaltowe wierzchniego krycia Izolmat Plan protection® PYE PV250 S5 SS oraz Izolmat Plan ventimax® Top produkowane są z zastosowaniem specjalnego komponentu grafitowego, dzięki czemu maksymalnie utrudniają zapalenie, hamują rozwój dymu i rozprzestrzenianie się ognia. Innowacyjna technika aplikacji komponentu grafitowego wyłącznie na osnowę papy umożliwia bezpieczne i szybkie jej zgrzewanie. Posiadanie w ofercie produkcyjnej tak wyjątkowych pap pozwoliło na opracowanie nowych rozwiązań systemowych – Systemów Izolacji Izolmat Fire Protection® – przeznaczonych do stosowania zwłaszcza na dachach, którym stawia się szczególnie wysokie wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Przekrycie dachowe, w którym zastosowano zgodnie z ww. rozwiązaniami systemowymi jako warstwę wierzchnią papę Izolmat Plan protection® PYE PV250 S5 SS, a w przypadku renowacji pokrycia dachowego papę Izolmat Plan ventimax®

Fot.

Izolm

Fot.

Izolm

Top, jest nierozprzestrzeniającym ognia przekryciem dachowym o klasie BRoof(t1). Papa termozgrzewalna wierzchniego krycia Izolmat Plan protection® PYE PV250 S5 SS jest rolowym materiałem izolacyjnym otrzymywanym przez odpowiednie pokrycie asfaltem modyfikowanym SBS bardzo wytrzymałej osnowy z włókniny poliestrowej, na którą w procesie produkcji aplikowany jest w specjalnym urządzeniu komponent grafitowy. W razie pożaru cząsteczki komponentu zwiększają ok. 300-krotnie swoją objętość i tworzą niepalną ochronną, zeskorupiałą powłokę. W ten sposób hamują rozwój dymu i rozprzestrzenianie się ognia. Z kolei specjalna spodnia powłoka papy wierzchniego krycia Izolmat Plan ventimax® Top umożliwia przeznaczenie jej do jednowarstwowej renowacji

i zarazem wentylacji starych pokryć dachowych z pap asfaltowych bez konieczności ich zrywania. Szczególnie polecana jest do dachów, na których oprócz przeprowadzenia renowacji i wentylacji starego pokrycia dachowego ważne jest utrudnienie zapalenia w przypadku pojawienia się ognia zewnętrznego, a tym samym profilaktyczne zabezpieczenie dachu przed pożarem. Spodnia strona papy wzmocniona jest impregnowaną, wodoodporną włókniną polipropylenową. Ta specjalna włóknina ma niepalne powierzchnie zgrzewania (kolor zielony), dzięki czemu podczas zgrzewania papy asfalt na spodniej stronie pod wpływem ognia palnika nadtapia się tylko poza tymi powierzchniami i papa przymocowana jest nie całą powierzchnią, lecz tylko częścią poza elementami w kolorze zielonym. W ten sposób pod częścią papy (pola w kolorze zielonym), która nie jest zamocowana do podłoża, a tylko na nim leży, tworzy się system kanałów pozwalający na wyrównanie ciśnienia pary wodnej powstającej z zawilgocenia starego pokrycia dachowego. Taki system renowacji pokryć dachowych gwarantuje, że w nowo ułożonej papie nie powstaną pęcherze. Zastosowanie kominków wentylacyjnych umożliwia wyjście pary wodnej na zewnątrz.

Fot. b/s/t

rzed montażem instalacji solarnej każdy dach powinien być sprawdzony pod względem statycznym. Pozwala to m.in. na wybranie optymalnego sposobu zabezpieczenia przed ssaniem wiatru. Instalacje na dachach płaskich przeważnie zabezpiecza się, dodatkowo je obciążając. Ponieważ jednak

najczęściej chodzi o lekkie dachy z blachy trapezowej, balast dodatkowo je obciąża. Firma b/s/t oferuje specjalne wsporniki do mocowania instalacji solarnych i fotowoltaicznych. Samozabezpieczająca się nakrętka ze stali nierdzewnej z podkładką z tworzywa sztucznego zapobiega podnoszeniu się dachu. Na wypadek rozszerzanie się podłoża dolna konstrukcja wspornika posiada aluminiowy kątownik z podłużnym otworem, poprzez który łączy się z samym wspornikiem. Rozwiązanie nie jest uznawane za przebijające dach – możliwe jest osiągnięcie wysokości niższej niż 15 cm. Wspornik można stosować na różnych podłożach i pokryciach (membrany z PVC, EVA, PEC).

Dachy Płaskie 2/2010

Fot. b/s/t

Mocowania do paneli solarnych na dach płaski

PRZEWODNIK BRANŻOWY DLA

P R O J E K TA N T Ó W

Dachy bitumiczne

DEKARZY

Urządzenia zgrzewające Bauder Polska Sp. z o.o. ul. Kutrzeby 16G/141 61-719 Poznań tel. 0-61/88 57 900 fax 0-61/8207 201 email: info@bauder.pl http://www.bauder.pl

HEISSLUFTTECHNIK FLOCKE SP. Z O.O. Autoryzowany dystrybutor i serwis Leister ul. Kościuszki 173 40-524 Katowice tel: 32 209 12 02 fax: 32 209 12 06 ZGRZEWARKI DACHOWE email: info@heisslufttechnik.pl www.heisslufttechnik.pl

Swisspor Polska Biuro Zarządu ul. Śląska 17 81-319 Gdynia tel. 0-58/668 57 65 fax 0-58/624 88 91 www.swisspor.pl

Herz Polska Sp. z o.o. Producent urządzeń do zgrzewania tworzyw sztucznych ul. Wiertnicza 110 02-952 Warszawa email: herz@herz-polska.pl www.herz-polska.pl www.herz-gmbh.com

Mebrany z tworzyw sztucznych

P.P.H.U. KOMA Sp. z o.o. Producent palników dekarskich ul. Kukułcza1, Wilkanowo 66-008 Świdnica Tel. 068 327 33 07 Fax. 068 329 91 13 koma@koma.zgora.pl sprzedaz@koma.zgora.pl www.koma.zgora.pl

GCL Sp.z o.o. ul. Zwycięzców 8/1 03-941 Warszawa tel. 0-22/616 41 70 www.gcl.com.pl Melle Polska Sp. z o.o. ul. Radzikowskiego 5 31-305 Kraków tel. 0-12/636 55 16 www.melle.com.pl Arco System Sp.z o.o. ul. Unii Europejskiej 10 32-600 Oświęcim tel. 0-33/876 28 67 www.arco-system.pl Arma Firma Inżynierska Sp.J. 31-431 Kraków Ul. Dukatów 29 Tel./Fax (012) 4171811 oferty@arma.pds.pl

Systemy bezpieczeństwa Kee Safety ul. Łąkowa 5; Ustanów 05-540 Zalesie Górne www.keesafety.com

Protekt ul. Starorudzka 9 93-403 Łódż tel. 0-42/680 20 83 fax 0-42/680 20 93

Świetliki, klapy wentylacyjne Mercor SA ul. Grzegorza z Sanoka 2 80-408 Gdańsk tel. 0-58/341 42 45 fax 0-58/341 39 85 email: mercor@mercor.com.pl www.mercor.com.pl

Mocowania SFSintec Sp. z o.o. ul. Torowa 6 PL-61-315 Poznan tel. 0-61/660 49 00 fax 0-61/660 49 10 email: pl.poznan@sfsintec.biz www.sfsintec.biz/pl

Wykonawcy EMIL Jurek Czyrkiewicz Spólka Komandytowa ul. Gdańska 13a 83-207 Kokoszkowy tel. 0-58/651 32 97 email: jurekemil@pro.onet.pl www.emil.com.pl JARBUD RES 43-155 BIERUŃ, ul. Jedwabna 1 tel./fax 0-32/326 91 76 kom. 601 47 26 93 email: res@jarbud-res.com.pl www.jarbud-res.com.pl KARYA Sp. z o.o. ul. Abramowicka 4 20-442 Lublin tel. 0-81/745 35 41 fax 0-81/745 35 42 email: office@karya.pl www.karya.pl PLENERIA s.c. Dariusz Malinowski, Jakub Stanowski ul. Dąbrowiecka 27b 03-932 Warszawa tel. 0-48/22 617 66 28 fax 0-48/22 617 66 14 email: info@pleneria.pl www.pleneria.pl PRO-MA SERWIS Marek Kostka ul. Ks. Damrota 9A/1 41-800 Zabrze tel./fax. 0-32/276 47 05 email: marek@pro-ma-serwis.pl www.pro-ma-serwis.pl

zapowiedzi

W następnym numerze: Balkon – mały dach płaski Artykuł zawiera kilka wskazówek, jak prawidłowo uszczelniać balkony. Z punktu widzenia technicznego, balkon to nic innego jak dach płaski. Balkony zwykle izoluje się jedną warstwą papy bitumicznej lub membrany z tworzywa sztucznego, względnie masą uszczelniającą. Powinno się je jednak kryć przynajmniej dwuwarstwowo.

Ochrona odgromowa urządzeń na dachach płaskich, cz. 2 Analizując zagrożenie występujące podczas bezpośredniego wyładowania piorunowego w obiekt budowlany należy zwrócić szczególną uwagę na możliwość bezpośredniego oddziaływania prądów piorunowych na wszelkiego rodzaju nadbudówki, urządzenia i instalacje na dachu tego obiektu.

Błędy na dachu płaskim Artykuł przedstawia halę fabryczną przykrytą dachem płaskim o powierzchni 4500 m2. Konstrukcja dachu wykonana została z blachy trapezowej i ma spadek 2°. Przy realizacji inwestycji popełniono bardzo dużo błędów, poczynając od konstrukcji samej hali, a kończąc na obróbce detali na dachu.

Dachy Płaskie 2/2010

&IRMY

WSPÐ PRACUJ CE Z KWARTALNIKIEM

")!, -%4

0RZEDSIÇBIORSTWO (ANDLOWE $%+ 0/, 3P Z O O

00(5 +/-0!+4 4OMASZ .OWICKI

UL +O YCHAWA "IA A 0ODLASKA

TEL

BIAL MET DEI PL WWW BIALMET PL

UL 3YTKOWSKA 0OZNAÎ

TEL TEL FAX

DORADCA DEK POL COM PL WWW DEK POL COM PL

3ZOSA "YGDOWSKA OCHOWO

TEL FAX

KOMPAKT NOWICKI NEOSTRADA PL

+ATOWICE +IELCE

dachy

UL 2ADZIKOWSKIEGO +RAKÐW

TEL FAX

MELLEKRAKOW MELLE COM PL WWW MELLE COM PL

UL 2O|DZIEÎSKIEGO B +ATOWICE

TEL FAX

MELLEKATOWICE MELLE COM PL WWW MELLE COM PL

UL GO -AJA +IELCE

TEL FAX

MELLEKIELCE MELLE COM PL WWW MELLE COM PL

UL 3YTKOWSKA 0OZNAÎ

TEL FAX

BIURO TERMODEK PL WWW TERMODEK PL

dachy PŁASKIE

#%.! : 7 49- 6!4

0!l$:)%2.)+

.5-%2 )33.

dachy PŁASKIE

:AK AD KOMBINOWANY

4%2-/ $%+ 3PÐ KA *AWNA 2OMAN "ARTCZAK !NDRZEJ -ARKOWSKI

4O NOWY KWARTALNIK NA POLSKIM RYNKU CZASOPISM FACHOWYCH

PŁASKIE

/DDZIA Y +RAKÐW

PRENUMERATA 2010

$ACHY 0 ASKIE

$ACHY NA BLACHACH TRAPEZOWYCH

-EMBRANY HYDROIZOLACYJNE Z 06#

*EDEN DACH A WIELU SPECJALISTÏW

-ECHANICZNE MOCOWANIE HYDROIZOLACJI

$ACHY ZIELONE A ENERGO OSZCZÆDNOxÂ

/DDZIA Y "IA YSTOK

UL -ARCZUKOWSKA ! "IA YSTOK

TEL DO FAX

BIALYSTOK WKT PL WWW WKT PL

"IELSKO "IA A

UL #ZERWONA "IELSKO "IA A

TEL DO FAX

BIELSKO BIALA WKT PL WWW WKT PL

UL 0RZEMYS OWA "YDGOSZCZ

TEL DO FAX

BYDGOSZCZ WKT PL WWW WKT PL

UL *AGIELLOÎSKA #ZÇSTOCHOWA

TEL FAX

CZESTOCHOWA WKT PL WWW WKT PL

'DAÎSK

UL -IA KI 3ZLAK 'DAÎSK

TEL DO FAX

GDANSK WKT PL WWW WKT PL

'DYNIA

UL (UTNICZA 'DYNIA

TEL DO FAX

GDYNIA WKT PL WWW WKT PL

'DYNIA 4)

UL (UTNICZA 'DYNIA

TEL FAX

GDYNIA TI WKT PL WWW WKT PL

'LIWICE

UL /KRÇ NA 'LIWICE

TEL DO FAX

GLIWICE WKT PL WWW WKT PL

UL 7ARYÎSKIEGO 'RUDZI DZ

TEL FAX

GRUDZIADZ WKT PL WWW WKT PL

UL 7ROC AWSKA *ELENIA 'ÐRA

TEL FAX

JELENIA WKT PL WWW WKT PL

UL 2O|DZIEÎSKIEGO " +ATOWICE

TEL FAX

KATOWICE WKT PL WWW WKT PL

UL +RAKOWSKA +ATOWICE

TEL FAX

KATOWICE TI WKT PL WWW WKT PL

UL $ UGA +IELCE

TEL FAX

KIELCE WKT PL WWW WKT PL

+RAKÐW

UL /BROÎCÐW -ODLINA +RAKÐW

TEL DO FAX

KRAKOW WKT PL WWW WKT PL

,EGNICA

UL 0OZNAÎSKA ' ,EGNICA

TEL DO FAX

LEGNICA WKT PL WWW WKT PL

ÐD|

UL %LEKTRONOWA ÐD|

TEL FAX

LODZ WKT PL WWW WKT PL

UL * #YGANA /POLE

TEL DO FAX

OPOLE WKT PL WWW WKT PL

UL /BORNICKA 0OZNAÎ

TEL DO FAX

POZNAN WKT PL WWW WKT PL

UL /BORNICKA 0OZNAÎ

TEL FAX

POZNAN IT WKT PL WWW WKT PL

UL *ANKOWICKA 2YBNIK

TEL FAX

RYBNIK WKT PL WWW WKT PL

2ZESZÐW

UL 0RZEMYS OWA 2ZESZÐW

TEL FAX

RZESZOW WKT PL WWW WKT PL

3ZCZECIN

7ARZYMICE 0RZEC AW

TEL DO FAX

SZCZECIN WKT PL

UL 0OLNA 4ORUÎ

TEL DO FAX

TORUN WKT PL WWW WKT PL

7ARSZAWA

UL 0RZYOKOPOWA 7ARSZAWA

TEL FAX

WARSZAWA WKT PL WWW WKT PL

7ARSZAWA 4)

UL 0RZYOKOPOWA 7ARSZAWA

TEL FAX

WARSZAWA TI WKT PL WWW WKT PL

UL +RAKOWSKA 7ROC AW

TEL FAX

WROCLAW WKT PL WWW WKT PL

"YDGOSZCZ

4U DOSTANIESZ KWARTALNIK $!#(9 0 !3+)%

#ZÇSTOCHOWA

'RUDZI DZ *ELENIA 'ÐRA +ATOWICE +ATOWICE 4) +IELCE

/POLE 0OZNAÎ

0OZNAÎ 4)

PŁASKIE

2YBNIK

4ORUÎ

7ROC AW

#%.! : 7 49- 6!4

349#:%

.5-%2 )33.

4UTAJ ZNAJDZIESZ INFORMACJE O NOWOCZESNYCH TECHNOLOGIACH WYKONAWCZYCH

ROZWI ZANIACH PROJEKTOWYCH MATERIA ACH

NARZÇDZIACH STOSOWANYCH NA DACHACH P ASKICH

:!-°7 02%.5-%2!4§ ) 02:%+/.!* 3)§ 3!-

Polskie Centrum Budownictwa Difin i Müller sp. z o.o., ul. Starościńska 1B lok 2, 02-516 Warszawa tel/fax /022/ 646 75 23,

e-mail: dachy@pcbmedia.pl

www.dachyplaskie.info.pl

DACHY PŁASKIE 2/2010

dachy PŁASKIE

DACHÏW

:IELONY DACH NA #( !RKADIA

/CENA KONSTRUKCJI DACHU PRZED PRZYST PIENIEM DO ROBÏT

#%.! : 7 49- 6!4

+7)%#)%

.5-%2 )33.