W sieci z ZUS
Platforma Usług Elektronicznych ZUS
dr Łukasz Srokowski Wyższa Szkoła Handlowa we Wrocławiu
Marcin Zaród
Marek Guzowski, inQuest
Fabryka Przyszłości, Tarnów
Koncepcja serii: Koncepcja serii: w Internecie” Krzysztof Głomb, Artur Krawczyk, Stowarzyszenie „Miasta
Publikacja powstała Krzysztof Głomb, Artur Krawczyk, Stowarzyszenie „Miasta w Internecie”
w ramach projektu POLSKA CYFROWA Projekt graficzny: Małgorzata Skuza RÓWNYCH SZANS Scenariusz przygotowano i wydano we współpracy z Centralą i stanowi materiał Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie metodyczny opracowany dla Latarników Polski Publikacja powstała w ramach projektu POLSKA CYFROWACyfrowej RÓWNYCH SZANS i stanowi materiał metodyczny opracowany dla latarników Polski Cyfrowej
Wydawca: SMWI. Wydawnictwo powstało w 2015 roku
www.latarnicy.pl pcrs@mwi.pl
Wydawca: SMWI. Wydawnictwo powstało w 2013 roku
Licencja Creative Commons Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – NaLicencja tych samych warunkach 3.0 Polska. Creative Commons Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons www.latarnicy.pl Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0 Polska pcrs@mwi.pl
W sieci z ZUS
Zamiast wstępu Scenariusze pokazują, jak poprowadzić zajęcia, które nauczą osoby 50+:
❶ Zarejestrować indywidualny profil na portalu Platformy Usług Elektronicznych ZUS (pue.zus.pl) ❷ Kontaktować się z ZUS za pomocą funkcji Zadaj pytanie, Skype z COT oraz Kontakt z COT na portalu ZUS ❸ Korzystać z profilu PUE do uzyskania informacji z zakresu ubezpieczeń społecznych, w tym o świadczeniach oraz jak rezerwować wizytę w oddziale ZUS
D
zięki możliwościom Internetu kontakt z instytucjami państwowymi takimi jak Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy urzędy skarbowe oraz lokalne jednostki samorządowe, stał się łatwiejszy i bardziej przyjazny. Z każdym miesiącem przybywa spraw, które można zrealizować bez wychodzenia z domu, co pozwala zaoszczędzić czas i pieniądze, a również stanowi ogromne ułatwienie, zwłaszcza dla osób starszych i niepełnosprawnych. Udostępniony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych portal stanowiący kluczowy element Platformy Usług Elektronicznych (PUE) to nie tylko źródło bieżących informacji dotyczących ubezpieczenia, lecz także nowoczesny środek komunikacji z tą instytucją. Osoby dysponujące zarejestrowanym i uwierzytelnionym profilem PUE mogą bez wychodzenia z domu i o dowolnej godzinie sprawdzić np. informacje o własnych świadczeniach, a osoby pracujące, których wszak w wieku powyżej 50 roku życia jest w Polsce kilka milionów, mogą dowiedzieć się, od jakich kwot (np. wynagrodzenia) rozliczane są składki (tzw. podstawa wymiaru składek), jakie składki odprowadza pracodawca, do jakich ubezpieczeń zostali zgłoszeni przez pracodawcę oraz czy ich członkowie rodziny są zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego, czy o składkach odprowadzanych do OFE.
1
W sieci z ZUS
Opowieść na dobry początek Zofia ma 55 lat i mieszka w małym miasteczku oddalonym 15 kilometrów od dużego miasta. Pracuje w prywatnym sklepie obuwniczym jako ekspedientka. Znajoma namówiła ją na kurs latarniczy, na którym poznała zasady korzystania z Internetu. Od swojego latarnika dowiedziała się, że za pośrednictwem Internetu można też kontaktować się z urzędami. Zajęcia odwiedziła zaproszona pracownica ZUS, która pomogła uczestnikom utworzyć i zarejestrować indywidualny profil na Platformie Usług Elektronicznych. Pewnego dnia Zofia usłyszała w telewizji wiadomość o nieuczciwym pracodawcy, który przez parę miesięcy nie odprowadzał za swoich pracowników składek na ubezpieczenia społeczne do ZUS. Postanowiła sprawdzić, czy właściciel sklepu, w którym pracuje, odprowadza składki na jej przyszłe świadczenia. Ponieważ do miasta, w którym znajduje się oddział ZUS, jedzie się z jej miejscowości ponad godzinę, postanowiła odwiedzić portal internetowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i skorzystać z Platformy Usług Elektronicznych. Zalogowała się na swoje konto i zobaczyła, że pracodawca odprowadza za nią regularnie wszystkie składki zgodnie z obowiązującymi przepisami i od rzeczywistej podstawy wymiaru (wynagrodzenia). Parę tygodni później przypomniała sobie, że w związku ze zmianami w prawie nie jest do końca pewna, kiedy zaczną jej przysługiwać świadczenia emerytalne. Korzystając z portalu ZUS, umówiła się na najbliższy poniedziałek na godzinę 12.00 na spotkanie w ZUS. Po przyjściu do placówki ZUS wprowadziła swój login PUE do dyspensera (maszyny z biletami), a następnie bez czekania w kolejce została zaproszona do stanowiska pracownika ZUS, gdzie uzyskała wszelkie informacje o tym, kiedy będzie mogła przejść na emeryturę.
2
W sieci z ZUS
O zajęciach Cykl zajęć przeznaczony jest dla osób, które: • potrafią obsługiwać przeglądarkę internetową,mają własne konta poczty elektronicznej i potrafią wysyłać oraz odbierać wiadomości,w przypadku korzystania z usług Skype z COT użytkownicy powinni wcześniej poznać zasady korzystania z programu Skype i również mieć konto na Skypie. Po zakończeniu cyklu zajęć uczestnicy powinni: • umieć korzystać z funkcjonalności PUE takich jak „Zadaj pytanie”, „Skype z COT” oraz „Kontakt z COT”, aby móc komunikować się przez Internet z pracownikami ZUS,posiadać zarejestrowany profil na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) i korzystać z niego do sprawdzania informacji o sobie znajdujących się w systemie ZUS, • umieć umówić się na wizytę w oddziale ZUS na konkretną godzinę w wybranym dniu za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE). Aby uczestnik mógł założyć profil musi udać się jeden raz do placówki ZUS lub prowadzący zajęcia powinien zaprosić na jedne z zajęć pracownika ZUS, który ma uprawnienia do uwierzytelniania profili (potwierdzania tożsamości). 3
Do czego przydadzą się umiejętności zdobyte na zajęciach? • Uczestnicy będą mogli łatwiej i szybciej kontaktować się z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Uczestnicy będą wiedzieć, jak mogą na bieżąco kontrolować stan swojego indywidualnego konta w ZUS. Materiały i sprzęt potrzebne podczas zajęć: • komputery stacjonarne lub laptopy z dostępem do Internetu,opcjonalnie rzutnik multimedialny oraz głośniki do prezentowania treści na dużym ekranie, • słuchawki z mikrofonem – jeśli chcemy na zajęciach korzystać z usług Skype oraz Wirtualnego Doradcy i Wirtualnego Inspektoratu.
W sieci z ZUS
Przed zajęciami Aby móc obejrzeć zebrane przez ZUS dane, użytkownik musi posiadać profil na Platformie Usług Elektronicznych (PUE).
Konta ubezpieczonych i świadczeniobiorców oznaczone są numerem PESEL, jeżeli ktoś ma nadany numer PESEL, to przy zakładaniu profilu online nie trzeba podawać danych dotyczących serii i numeru dowodu osobistego. Dowód osobisty służy do potwierdzania tożsamości w kontakcie z pracownikiem ZUS potwierdzającym nasz profil PUE – jako potwierdzenie tego, że osoba zakładająca profil jest tym, za kogo się podaje.
Ograniczenie to dotyczy wyłącznie tzw. starych emerytur i rent sprzed 2009 roku. Jednak duża część tych świadczeń została przeniesiona do Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS (KSI ZUS) i jest widoczna na PUE. Nie dotyczy to świadczeń zasiłkowych. Niektóre typy wniosków można złożyć po podpisaniu ich podpisem elektronicznym. Umożliwia to profil zaufany ePUAP (elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej), nazywany też bezpłatnym podpisem elektronicznym. Taki podpis elektroniczny można uzyskać w każdej placówce ZUS.
Procedura rejestracji profilu na Platformie Usług Elektronicznych wymaga podania swojego adresu e-mail, dlatego upewnij się, że wszyscy uczestnicy takie konto posiadają. Jeśli zajęcia nie są częścią cyklu latarniczego, podczas którego spotykaliście się już wcześniej, a jedynie jednorazowym spotkaniem tematycznym poświęconym obsłudze portalu ZUS, i nie masz pewności, że uczestnicy potrafią obsługiwać pocztę elektroniczną, poproś ich, aby wysłali do siebie nawzajem e-maile i je odebrali. Przyda się to, gdy będą musieli potwierdzić e-mailem założenie konta na PUE. Poinformuj uczestników, którzy będą chcieli zarejestrować profil na PUE, że na zajęciach będzie im potrzebny numer PESEL oraz dowód osobisty. Warto, aby sobie te dane przygotowali. Skontaktuj się z lokalną placówką ZUS i zaproś na zajęcia pracownika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, posiadającego uprawnienia do zatwierdzania profili na PUE zakładanych przez uczestników zajęć. Jeśli taka wizyta będzie niemożliwa, pamiętaj, aby podzielić zajęcia na dwie tury – w pierwszej uczestnicy wprowadzą informacje do systemu podczas rejestracji profilu, następnie udadzą się do ZUS, aby zweryfikować profil (wizyta w ZUS musi się odbyć w ciągu 7 dni od momentu rejestracji konta), a podczas kolejnych zajęć można już kontynuować omawianie możliwości portalu. Uczestnicy mogą wtedy sprawdzać funkcjonalności platformy, posługując się własnymi profilami. Wśród danych, które można sprawdzić na Platformie Usług Elektronicznych, widoczne są świadczenia emerytalno-rentowe przyznane od stycznia 2009 r. i niektóre przyznane wcześniej. Jeśli uczestnicy Twoich zajęć zalogują się za pomocą swojego profilu na PUE jako świadczeniobiorcy, mogą sprawdzić swoje dane identyfikacyjne i adresowe, informacje dotyczące przyznanych świadczeń, dane członków rodziny zgłoszonych przez nich do ubezpieczenia zdrowotnego. Mogą również składać wnioski, np. o świadczenie. 4
W sieci z ZUS
Podczas zajęć
ZAJĘCIA 1 ZAKŁADAMY PROFIL NA PLATFORMIE USŁUG ELEKTRONICZNYCH ZUS Planowany czas trwania zajęć: 90 minut. Uwaga: Latarnik powinien sam wcześniej założyć profil na PUE i poznać jego funkcjonalności, w przeciwnym razie będzie mało wiarygodny. Rozpocznij od rozmowy o dotychczasowych doświadczeniach uczestników w kontaktach z ZUS. To dobry sposób na nawiązanie do tematyki zajęć i punkt wyjścia do dalszych rozważań.
Rys. 1. Strona główna serwisu pue.zus.pl
Przykładowe pytania: Czy często zdarza się Państwu odwiedzać placówkę ZUS? Kiedy ostatni raz byli Państwo tam z wizytą i jakie wrażenia z niej wynieśliście? Czy słyszeli Państwo o kimkolwiek, kogo pracodawca zapomniał zgłosić do ZUS i odprowadzić za niego składki pracownicze na ZUS? Jak się przed takimi sytuacjami bronić?
5
W sieci z ZUS Demonstracja Wirtualnego Inspektoratu Kiedy już uczestnicy wypowiedzą się na poruszone tematy, zaproś ich do złożenia wizyty w Wirtualnym Inspektoracie ZUS na www.zus.pl (przycisk po prawej stronie Wirtualnego Doradcy). Najlepiej zaprezentuj działanie tej funkcjonalności na komputerze wyposażonym w rzutnik multimedialny, korzystając z opcji „Demo” w prawym dolnym rogu ekranu. Ponieważ teksty są czytane przez Wirtualnego Doradcę, warto wtedy włączyć głośniki. Po zakończeniu automatycznej demonstracji objaśnij zasady nawigacji pomiędzy poszczególnymi stanowiskami, a potem zachęć uczestników do samodzielnego zbadania możliwości w Wirtualnym Inspektoracie. Wprowadzenie do PUE Rys. 2. Wirtualny Inspektorat
Porozmawiaj z grupą o ich doświadczeniach z portalami posiadającymi opcję (lub wymóg) logowania się. Pozwoli to wprowadzić temat poufności danych osobowych oraz prywatności w Internecie. Przykładowe pytania: Czy posiadają Państwo konto e-mail? Do czego można wykorzystać konto poczty e-mail poza wysyłaniem i odbieraniem zwykłych wiadomości elektronicznych? Czy korzystają Państwo już z jakichś portali z opcją logowania, np. Allegro, bankowości elektronicznej?
Warto zwrócić uwagę na konieczność akceptowania regulaminów stron, wyrażania/niewyrażania zgody na przetwarzanie danych osobowych w celach reklamowych bądź informacyjnych (otrzymywanie informacji reklamowych od instytucji będącej właścicielem portalu).
Jakie są różnice w korzystaniu z portali ogólnodostępnych oraz takich, gdzie dodatkowo można założyć konto i zalogować się?
6
W sieci z ZUS PUE krok po kroku, czyli zakładamy profil na Platformie Usług Elektronicznych ZUS Przeprowadź uczestników przez proces rejestracji profilu na PUE. Najpierw wyświetl film poglądowy, jak rejestrować profil na PUE. Dzięki temu uczestnicy przekonają się, że nie jest to trudna procedura. Film znajdziesz na portalu YouTube po wpisaniu w oknie wyszukiwania frazy „jak założyć konto na PUE”. Możesz też wpisać następujący adres (ważna jest wielkość znaków): http://goo.gl/Xcb9ke w przeglądarce. Zatrzymuj film przy kolejnych krokach i wyjaśniaj poszczególne czynności. Aby zarejestrować profil, należy: 1. Kliknąć przycisk „Zarejestruj profil” (strona główna portalu ZUS).
Rys. 3. Strona główna portalu PUE ZUS
2. Zapoznać się z treścią regulaminu korzystania z PUE.
3. Zaznaczyć pola pod regulaminem, aby tym samym zaakceptować regulamin zakładania profilu, wyrazić zgodę na przetwarzanie informacji oraz (opcjonalnie) wyrazić zgodę na otrzymywanie drogą elektroniczną informacji z ZUS.
4. Kliknąć przycisk „Załóż profil” w prawym dolnym rogu ekranu. Rys. 4. Strona z regulaminem portalu informacyjnego ZUS 7
W sieci z ZUS
5. Na kolejnej stronie, która pojawi się na ekranie, kliknąć przycisk „Rejestruj profil niezaufany” oznaczony ikonką ze znakiem +.
Rys. 5. Wybór profilu niezaufanego podczas rejestracji Rejestracja na Platformie Usług Elektronicznych ZUS przebiega dwuetapowo. Najpierw należy zarejestrować konto na pue.zus.pl. Na końcu tego etapu otrzymuje się potwierdzenie założenia konta oraz unikalny numer identyfikacyjny (login). Drugim etapem rejestracji jest potwierdzenie tożsamości. Należy wówczas zgłosić się z dokumentem tożsamości do najbliższej jednostki ZUS. Uwaga: Jeśli ktoś posiada profil zaufany ePUAP (bezpłatny e-podpis elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej) albo bezpieczny podpis elektroniczny weryfikowany certyfikatem kwalifikowanym, wówczas może od razu potwierdzić swoją tożsamość na PUE (bez wizyty w ZUS) i mieć pełny dostęp do funkcjonalności PUE.
8
W sieci z ZUS
6. Wprowadzić wymagane dane identyfikacyjne i kontaktowe.
Rys. 6. Strona umożliwiająca wprowadzenie danych rejestrowanego profilu
7. Wprowadzić i powtórzyć wymyślone przez siebie hasło.
Ważne! Przed utworzeniem hasła należy wyjaśnić uczestnikom, że podawane przez nich hasło musi spełniać kilka kryteriów: – nie powinno składać się z imienia, nazwiska oraz daty urodzenia. – musi składać się z co najmniej 8 znaków. – musi składać się z odmiennych znaków, czyli wielkich i małych liter alfabetu, cyfr i znaków specjalnych. Przykładowe hasła błędne: Marcin1975 – (zawiera imię i rok urodzenia, brak znaków specjalnych) marcin5 – (zbyt krótkie, brak znaków specjalnych i wielkich liter) Przykładowe hasła poprawne: M34khnfH! lub Marta1234! (zawierają wielkie litery, małe litery, cyfry i znaki specjalne)
9
W sieci z ZUS
Rys. 6a. Strona umożliwiająca wprowadzenie danych rejestrowanego profilu 8. Wprowadzić hasło do Centrum Obsługi Telefonicznej (COT)
Co prawda podawanie hasła do Centrum Obsługi Telefonicznej nie jest obowiązkowe, ale jego podanie umożliwia autoryzację za pośrednictwem telefonu i dostęp do usług, które jej wymagają. Hasło dostępu do COT musi składać się wyłącznie z cyfr oraz musi zawierać co najmniej 8 znaków.
Warto wytłumaczyć uczestnikom zajęć, dlaczego serwis internetowy wymaga od nich przepisania kodu z obrazka. Jeśli uczestnicy mają problem z odczytaniem kodu, można go też odsłuchać, klikając link „odsłuchaj kod” lub ikonkę z głośniczkiem. Kodem tym mogą być ciągi cyfr lub liter. Chodzi o to, żeby zabezpieczyć system przed automatycznymi skryptami, tworzącymi konta lub wysyłającymi zapytania poprzez formularze. Litery lub cyfry na obrazku są niemal niemożliwe do odszyfrowania przez maszynę, dlatego przepisanie ich ręcznie stanowi dodatkową ochronę. Podobna ochrona istnieje przy wysyłaniu zapytań ze strony ZUS z wykorzystaniem formularza „Zadaj pytanie ZUS”.
9. Wprowadzić kod z obrazka, by potwierdzić, że konto faktycznie próbuje założyć człowiek, a nie automatyczny skrypt/program.
10
W sieci z ZUS
10. Kliknąć przycisk „Zarejestruj profil” znajdujący się w prawym dolnym rogu ekranu.
Rys. 6b. Strona umożliwiająca wprowadzenie danych rejestrowanego profilu Wersja 1 (z zaproszonym pracownikiem ZUS) Jeśli na zajęcia latarnicze zaprosiliśmy pracownika ZUS z uprawnieniami do potwierdzania rejestracji profilu na PUE, uczestnicy zajęć powinni przejść po kolei do stanowiska pracownika ZUS, który potwierdzi rejestrację. Dlatego uczestnicy muszą mieć przy sobie dowód tożsamości. Kiedy profile wszystkich uczestników zajęć będą potwierdzone, można kontynuować zajęcia.
11. Zapamiętać lub przepisać swój login i hasło, które będą potrzebne przy kolejnych logowaniach na PUE.
Wersja 2 (z wizytą w ZUS) Po wysłaniu elektronicznego formularza rejestracyjnego konieczna jest wizyta w najbliższej placówce ZUS, gdzie uprawniony pracownik potwierdzi dane z dokumentem tożsamości osoby rejestrującej profil. W takiej sytuacji etap zajęć opisany poniżej należy zrealizować po wizycie uczestników w placówce ZUS i potwierdzeniu zarejestrowanego profilu.
Na zakończenie zajęć możemy rozdać uczestnikom manual „PUE krok po kroku” (dostępny w placówkach ZUS) lub wskazać, że wersja elektroniczna manuala jest dostępny na stronie www.zus.pl w zakładce „PUE krok po kroku”.
11
W sieci z ZUS
ZAJĘCIA 2 PREZENTACJA MOŻLIWOŚCI DOSTĘPNYCH DLA UŻYTKOWNIKÓW Z PROFILEM NA PUE Uwaga: Latarnik najpierw pokazuje film instruktażowy na dużym ekranie – wyjaśniając – jak dalej w scenariuszu, kolejne kroki. Następnie każdy uczestnik przegląda sobie własne konto. Chodzi o zachowanie bezpieczeństwa danych osobowych.
Planowany czas trwania zajęć: 60-90 minut Zajęcia są kontynuacją zajęć 1, dlatego nie ma potrzeby dodatkowego wprowadzenia na początku spotkania.
Konieczne może być, by latarnik jednak popilotował uczestnika kursu przez PUE, jeżeli ten się zagubi.
Poproś uczestników zajęć o zalogowanie się na swoje profile PUE. Zwróć uwagę na precyzyjne podanie loginu oraz hasła z uwzględnieniem wielkości liter oraz znaków specjalnych. Kiedy uczestnicy będą zalogowani, wspólnie przejrzyjcie dostępne funkcjonalności (usługi). Należy wyjaśnić, że w zależności od statusu użytkownika (ubezpieczony, świadczeniobiorca, płatnik składek) dostępne będą dla niego usługi z wybranego panelu. Poniżej prezentujemy przykładowe informacje, które mogą być przydatne podczas prezentowania możliwości portalu ZUS na zajęciach latarniczych. Warto się z nimi zapoznać przed rozpoczęciem zajęć, a następnie przeprowadzić uczestników przez te funkcjonalności, którymi są zainteresowani.
12
W sieci z ZUS Wybrane usługi dostępne bez względu na status zalogowanego użytkownika Rezerwacja wizyty Jedna z funkcji dostępnych wyłącznie dla osób posiadających profil PUE. Nie wszystkie sprawy da się załatwić przez Internet. Niekiedy wymagana jest wizyta w ZUS, ale jeśli nie chcemy czekać w kolejce na obsługę, to profil PUE ułatwi rezerwację wizyty na określony dzień i godzinę. Rys. 7. Profil PUE po zalogowaniu. Rezerwacja wizyty w jednostce ZUS Z panelu głównego wybieramy opcję „Wizyty – Rezerwacja wizyty w ZUS”, a następnie klikamy słowo „Pokaż” w oknie „Zarezerwuj wizytę w kalendarzu jednostki ZUS”.
Alternatywnie można też wybrać opcję „Wizyty – Rezerwacja wizyty w ZUS”, a następnie po rozwinięciu menu po lewej stronie kliknąć opcję „Rezerwacja wizyty”.
W oknie, które pojawi się na ekranie, wybieramy jednostkę ZUS z rozwijanego menu (domyślnie wyświetla się jednostka, pod którą podlega osoba rezerwująca wizytę, natomiast jeśli chcemy zarezerwować wizytę w innej jednostce, trzeba kliknąć ikonkę z trójkątem skierowanym w dół, aby rozwinąć listę dostępnych miejscowości), a następnie klikamy grupę spraw, których ma dotyczyć planowana wizyta.
Rys. 8. Wybór jednostki podczas rezerwacji wizyty 13
W sieci z ZUS Po kliknięciu przycisku „Dalej” przechodzimy do okna kalendarza, w którym wskazujemy dokładny dzień i godzinę, klikając odpowiedni znak „+”, a potem potwierdzamy wybór, klikając przycisk „Zarezerwuj wizytę” w lewym dolnym rogu okna, które pojawi się na ekranie.
Po przybyciu w wyznaczonym dniu o wyznaczonej godzinie do placówki ZUS, należy wybrać na dyspenserze (maszynie z biletami) opcję „Wizyta zarezerwowana”, a następnie wprowadzić swój login PUE. Przy wybranym tematycznie stanowisku pracownik ZUS będzie już na nas czekał. Rys. 9. Podsumowanie rezerwacji wizyty Prezentacja wybranych usług dostępnych zgodnie ze statusem zalogowanego użytkownika W związku z tym, że osoby, które nie są świadczeniobiorcami (czyli emerytami lub rencistami), nie będą miały dostępu do zakładki „Świadczeniobiorcy”, warto tak podzielić uczestników kursu, żeby w jednej grupie znalazły się osoby wciąż czynne zawodowo i nieuprawnione do emerytury/renty, a w drugiej tylko emeryci/renciści. Ułatwi to prowadzenie zajęć w grupach – informacje dla świadczeniobiorców nie są dostępne dla tych, którzy są wyłącznie ubezpieczonymi. Jeśli na zajęciach są obecni wyłącznie emeryci/renciści, to można pominąć informacje o panelu ubezpieczonego.
Panel ubezpieczonego przeznaczony jest głównie dla osób wciąż zatrudnionych. Można na nim sprawdzić, czy przekazywane są składki i jakie świadczenia wypłacono ubezpieczonemu, lub obliczyć prognozowaną wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych.
Wybrane usługi dostępne z panelu ubezpieczonego: Aby przejść do panelu ubezpieczonego, należy kliknąć zakładkę „Ubezpieczony”, znajdującą się nad szarym paskiem w górnej części ekranu. 14
W sieci z ZUS 1. Zakładka „Ubezpieczenia i płatnicy”. W zakładce „Ubezpieczenia i płatnicy” dostępne są informacje o: okresach i rodzajach ubezpieczeń, do których zostaliśmy zgłoszeni, płatniku składek dokonującym zgłoszenia, rodzaju i okresie świadczenia/przerwy w opłacaniu składek, kwocie wypłaconych świadczeń (Aby podejrzeć dane szczegółowe, trzeba zaznaczyć kropkę przy wybranym okresie i na dole ekranu klikać poszczególne przyciski.) Rys. 10. Okno „Wiadomości”
Prezentowane są tu aktualne dane oraz z okresu ostatnich 12 miesięcy. Jeśli ktoś chce zobaczyć informacje za okresy wcześniejsze (ograniczenie dotyczące 2009 roku odnosi się tylko do tzw. starych emerytur i rent), to może zamówić dane archiwalne – zostaną one umieszczone na profilu użytkownika PUE w ciągu 48 godzin. Zostaniemy powiadomieni o zrealizowaniu zamówienia na dane archiwalne – wiadomość o tym pojawi się na naszym koncie w PUE (Panel ogólny/Dokumenty i wiadomości/ Wiadomości).
Warto wyjaśnić, co to jest subkonto: Każdy ubezpieczony w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych posiada swoje indywidualne konto emerytalne. W ramach tego konta wydzielono dodatkowo specjalne subkonto dla osób, które są członkami Otwartych Funduszy Emerytalnych. Subkonta zostały wprowadzone w maju 2011. Do tego czasu ze składki emerytalnej (19,52%) do OFE przekazywano 7,3%. Po utworzeniu subkonta do OFE zaczęto odprowadzać 2,8% składki emerytalnej, natomiast na subkonto w ZUS – 4,5%. Środki na subkoncie stanowią odrębną pulę oszczędności, która podlega nieco innym regulacjom niż konto podstawowe. Są one waloryzowane co roku o średnioroczny wskaźnik dynamiki wzrostu PKB. W odróżnieniu od konta zasadniczego, środki na subkoncie podlegają dziedziczeniu oraz podziałowi, np. w wyniku rozwodu.
2. Zakładka „Informacje o podstawach i składkach” Tutaj można uzyskać informacje o podstawach wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz o składkach na ubezpieczenie emerytalne. Pozwala to zweryfikować, czy składki są odprowadzane od faktycznej wysokości wynagrodzenia.
W wyniku reformy z 2013 roku członkowie OFE mogli zdecydować*, czy chcą pozostać w OFE i tym samym, by część składki emerytalnej (ustalonej w nowej wysokości 2,92%) była nadal odprowadzana do OFE albo by była przekazywana ona na subkonto w ZUS.
3. Zakładka „Subkonto” Tutaj dostępne są informacje o składkach na ubezpieczenie emerytalne zapisywane w poszczególnych latach na subkoncie osoby ubezpieczonej będącej członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Dodatkowo można zamówić dane archiwalne w posiadaniu ZUS.
* Członkowie OFE mogli dokonać wyboru w okresie od 1 kwietnia do 31 lipca 2014 roku, przy czym nie musi to być decyzja ostateczna. Kolejna możliwość zmiany decyzji będzie w 2016 roku, a następnie regularnie co cztery lata.
15
W sieci z ZUS 4. Zakładka „Stan konta ubezpieczonego” Tutaj znajdują się informacje o kapitale początkowym, waloryzacjach i stanie konta po waloryzacji. 5. Zakładka „OFE” Zakładka ta zawiera informacje o członkostwie w OFE oraz składkach przekazanych do OFE w poszczególnych okresach. 6. Zakładka „Dane o ubezpieczeniu zdrowotnym” Tutaj wyświetlane są informacje o przynależności do oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia oraz o członkach rodziny zgłoszonych do ubezpieczenia zdrowotnego. 7. Zakładka „Informacje o stanie konta” Tutaj znajdują się informacje o stanie konta w poszczególnych latach: składkach do OFE odprowadzonych w poszczególnych latach, składkach wpłaconych na subkonto i zwaloryzowanych środkach na subkoncie, zwaloryzowanym kapitale początkowym oraz zwaloryzowanych składkach na ubezpieczenie emerytalne. Po wybraniu jednej z informacji o stanie konta można zobaczyć dane szczegółowe.
Rys. 11. Wygląd panelu ubezpieczonego
8. Zakładka „Zaświadczenia lekarskie”
Panel świadczeniobiorcy przeznaczony jest dla osób pobierających świadczenia emerytalne lub rentowe. Można na nim sprawdzić dane identyfikacyjne i adresowe, dane o otrzymywanym świadczeniu – np. terminy płatności, a nawet zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny emeryta/rencisty.
Zakładka ta zawiera dane o datach wystawienia zaświadczeń lekarskich, okresach niezdolności do pracy oraz lekarzach, którzy te zaświadczenia wystawili. 9. Zakładka „Kalkulator emerytalny” Dostępny w PUE kalkulator emerytalny umożliwia wyliczenie prognozowanej emerytury. Na podstawie danych zgromadzonych przez ZUS i założonych przez osobę ubezpieczoną przyszłych zarobków można za pomocą kalkulatora wyliczyć hipotetyczne świadczenie emerytalne, jakie otrzymamy w przyszłości. 16
W sieci z ZUS Wybrane usługi dostępne z panelu świadczeniobiorcy Aby przejść do tego panelu, należy kliknąć zakładkę „Świadczeniobiorca” znajdującą się nad szarym paskiem w górnej części ekranu. Po lewej stronie ekranu pojawi się menu z zakładkami umożliwiającymi dostęp do poszczególnych funkcji. 1. Zakładka „Emerytury i renty” Po jej otwarciu na ekranie pojawią się informacje o otrzymywanym świadczeniu, np. termin najbliższej płatności oraz sposób otrzymywania świadczenia. 2. Zakładka „Zgłoszeni członkowie rodziny” Tutaj znajdują się dane członków rodziny osoby zalogowanej, którzy zostali przez nią zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego. 3. Zakładka „Moje dane” Zakładka ta znajduje się w menu po lewej stronie ekranu. Po jej otwarciu na ekranie pojawi się okno z danymi identyfikacyjnymi i adresowymi osoby zalogowanej.
Rys. 12. Zakładka „Emerytury i renty” Rys. 13. Zakładka „Zgłoszeni członkowie rodziny” Rys. 14. Zakładka „Moje dane”
Ćwiczenia praktyczne w poruszaniu się po portalu jako zalogowany użytkownik Po zakończeniu prezentacji dostępnych funkcjonalności daj uczestnikom czas na sprawdzenie w praktyce, jak się poruszać po portalu i jak przechodzić do poszczególnych zakładek. W tym czasie powinieneś być gotowy, aby udzielać indywidualnej pomocy tym uczestnikom, którzy mają problemy z poruszaniem się po zawartości portalu.
Uwaga: Przypomnij uczestnikom, aby przed wyjściem ze strony www.pue.zus.pl kliknęli opcję „Wyloguj”.
17
W sieci z ZUS
ZAJĘCIA 3 KORZYSTAMY Z FUNKCJI: ZADAJ PYTANIE ZUS, KONTAKT Z COT, SKYPE Z COT Planowany czas trwania zajęć: 60 minut Rozpocznij od rozmowy o dotychczasowych doświadczeniach uczestników w kontaktach z ZUS. To dobry sposób na nawiązanie do tematyki całych zajęć i punkt wyjścia do dalszych rozważań. Przykładowe pytania: Czy kontaktując się z urzędami i instytucjami, preferują Państwo osobistą wizytę i rozmowę twarzą w twarz, czy starają się wcześniej spróbować załatwić sprawę telefonicznie? Jeśli uczestnicy mają doświadczenia w korzystaniu z programu Skype, umożliwiającego rozmowę głosową lub połączenie telekonferencyjne: Z kim Państwo najczęściej rozmawiają za pośrednictwem Skype’a? Na ile bezpieczne jest umieszczanie wrażliwych danych osobowych w poczcie elektronicznej?
18
W sieci z ZUS Funkcja „Zadaj pytanie ZUS ” Jeśli dysponujesz rzutnikiem, najpierw zademonstruj uczestnikom, w jaki sposób skorzystać z funkcji zadawania pytań, a dopiero potem zaproś ich, aby wypróbowali tę opcję samodzielnie.
Wersja bez logowania Zaproś uczestników zajęć do otwarcia strony www.zus.pl, a następnie poproś, aby wybrali opcję „Zadaj pytanie ZUS” po prawej stronie okna Wirtualnego Doradcy. W dolnej części strony wyświetli się formularz kontaktowy umożliwiający wpisanie treści zapytania. W oknie poniżej należy podać adres email osoby zadającej pytanie. Adres ten posłuży do przesłania odpowiedzi. W dalszej części formularza trzeba też podać imię i nazwisko pytającego, a następnie przepisać z grafiki specjalny kod stanowiący potwierdzenie, że zapytanie jest wysyłane przez człowieka, a nie maszynę. Osoby mające problemy ze wzrokiem mogą skorzystać z funkcji odsłuchania kodu (jednak do skorzystania z tej opcji wymagane są głośniki lub słuchawki). Ostatnim krokiem jest kliknięcie przycisku „Wyślij”, znajdującego się w prawym dolnym rogu formularza. Odpowiedź zostanie wysłana na adres email podany w formularzu.
Rys. 15. Zadawanie pytania do ZUS – wersja bez zalogowania
19
W sieci z ZUS Wersja po zalogowaniu Opcja „Zadaj pytanie ZUS” jest też dostępna po zalogowaniu na PUE – wtedy po jej wybraniu (link znajduje się w pobliżu górnej krawędzi ekranu) wystarczy tylko wpisać treść zapytania w oknie, które pojawi się na ekranie, a potem kliknąć przycisk „Wyślij” – system będzie wiedział, od kogo pochodzi wprowadzone zapytanie, a odpowiedź otrzymamy na skrzynkę komunikatów dostępną na PUE po zalogowaniu.
Rys. 16. Zadawanie pytania do ZUS – wersja po zalogowaniu
20
W sieci z ZUS Kontakt z Centrum Obsługi Telefonicznej (COT) Po wejściu na stronę www.zus.pl uczestnicy powinni wybrać opcję „Kontakt z COT”. Po przejściu na kolejną stronę pojawią się informacje o numerach telefonów.
Rys. 17. Strona z danymi kontaktowymi Centrum Obsługi Telefonicznej
21
W sieci z ZUS Skype z COT Uwaga: Przed skorzystaniem z funkcji „Skype z COT” upewnij się, że dysponujesz komputerem wyposażonym w głośniki i mikrofon, a komputery uczestników wyposażone są w słuchawki z mikrofonem. Na komputerach powinien być też zainstalowany wcześniej program Skype.
Jeśli dysponujesz komputerem wyposażonym w rzutnik, najpierw zademonstruj uczestnikom, w jaki sposób skorzystać z funkcji kontaktu przez Skype, a dopiero potem zaproś ich, aby wypróbowali tę opcję samodzielnie lub po prostu powiedz, że tak właśnie mogą się łączyć z konsultantem z ZUS w razie potrzeby. Pamiętaj, że kilka osób dzwoniących jednocześnie do ZUS z jednego miejsca to nie najlepszy pomysł. W zależności od przeglądarki, po kliknięciu funkcji kontaktu przez Skype trzeba będzie wyrazić zgodę na uruchomienie aplikacji poza przeglądarką, a następnie potwierdzić wybór w oknie „Masz zamiar wykonać rozmowę”. Po kliknięciu „OK” lub „Uruchom aplikację” przejdziemy do okna, w którym należy się zalogować do programu Skype, podając swoją nazwę użytkownika oraz hasło. Po kliknięciu przycisku „Zaloguj”, automatycznie rozpocznie się nawiązywanie połączenia z zus_centrum_obsługi_tel.
Rys. 18. Kontakt przez Skype. Potwierdzenie uruchomienia zewnętrznej aplikacji
22
W sieci z ZUS
Rozmowa odbywa się tak jak wszystkie inne rozmowy za pośrednictwem programu Skype. Rys. 19. Logowanie do programu Skype
23
W sieci z ZUS
PODSUMOWANIE
SŁOWNICZEK COT – Centrum Obsługi Telefonicznej. Osoby, które podczas rejestracji profilu na PUE podały kod wykorzystywany przy kontaktach z COT, mogą przez telefon uzyskiwać także informacje spersonalizowane, czyli dotyczące bezpośrednio tej osoby. Pozostałe osoby mogą korzystać z COT do ogólnych zapytań w sprawach związanych z ubezpieczeniami społecznymi.
Zapytaj uczestników, czy są zadowoleni z przeprowadzonych zajęć, czy chcą dowiedzieć się jeszcze czegoś innego. Czego było za dużo, a czego za mało? Która z poznanych form kontaktu z ZUS wydaje się im najbardziej przydatna? Czy przed następną wizytą w placówce ZUS wykorzystają możliwość umówienia się na konkretną godzinę przez PUE? Zachęć ich do opowiedzenia, czy planują regularnie sprawdzać informacje o sobie, które przechowywane są w ich profilach na Platformie Usług Elektronicznych.
Dyspenser – maszyna z biletami, z której osoby odwiedzające placówkę ZUS pobierają karteczki z numerem do systemu kolejkowego. KSI ZUS – Kompleksowy System Informatyczny ZUS. Pod względem ilości przetwarzanych i gromadzonych danych oraz liczby bezpośrednich użytkowników system ten jest jednym z najbardziej zaawansowanych rozwiązań technologicznych na świecie. Baza danych KSI ZUS zawiera ponad 60 terabajtów danych. OFE – Otwarty Fundusz Emerytalny. PUE – Platforma Usług Elektronicznych. Osoby, które zarejestrowały na niej swój profil, mogą przez Internet kontaktować się i załatwiać sprawy z ZUS oraz sprawdzić informacje o swoim koncie w ZUS. Do niektórych możliwości PUE dostęp mają tylko osoby posiadające podpis elektroniczny. Skype – program komputerowy umożliwiający m.in. darmowe rozmowy głosowe, a nawet połączenia wideokonferencyjne z innymi użytkownikami. 24
W sieci z ZUS
NOTATKI
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .