Ten Mandere nr. 4 - 1961-62 nr. 1

,:7):,;~ ;:;'~"" ~~~~ ~:::;·;~t"":: ·~ :,;"~,~"',~ '/~,':",\"~ ~::"~!;:\.~~: :"~:' ' ~,. ~ ,

WIE LID \'lIL WORDEN VAN

UT en

l-1ANDERE

,"

n ••••

! . "11'.',.II. ' _•."II ..IIIIIH-I*.. "' ...."" ...... ", ..... ,.... ",. ..." ..",...,......"."... Utt ........ , ...,tt.u"'..,.,.,.."u~II,... ' ........... '"m"HHtf4.,.,.m.....Hf"..'IJ\.........'U"'H .. "'.,..'.,,.1"'....,"....... """"..........................,, •.,..... 1....1..,

I ~ ~

I

Kan persoonlijk betalen aan de heer Alberic DEPREZ, 3ank van Roeselare, Harktstraat, IZEGEM of.

•

I ;

!

Kan overschrijven op de P. R. nr 11.1' , ! !

Bank van Roeselare te Izegem met de vermelding. Voor 'Ten ManclQr.~ i".,.ilrtIM...,',...•.,'M'HlUMtHllMIMf..''"''M''AWMWM.,.....'Mt'M'llIM',...N........Mi'''....,...,..I,.,.... ..,..................." ..... ,.,..........................,............,.................,..........,,,.......

ERELEDEN: 100 F. STEUNENDE LED~: naar keuze - minimunprije ;0 F WERKENDE LEDEN : 50 F

tt .............

Zijt g' over 't tijdschrift eoht kontent Kijk dan ook niet op een cent t

*

OP •

•

•

•

•

•

•

•

de kaart komt het wapen voor van de prinsen van Izegem «van sabel (zwart) met een schildhoofd van zilver ».

Dit was het oude wapen van het huis Vilain van Gent, geslacht dat door het huwelijk van Adriaan Vilain op 12.2.1525 met Margareta van Stavele, erfvrouwe van Izegem, in het bezit kwam van onze stad.

Hun zoon Maximiliaan was de eerste heer van Izegem uit dit geslacht en kreeg op 19 mei 1582 van Filips 11, koning van Spanje en der Nederlanden, · de titel van graaf van Izegem. De heerlijkheid Izegem. werd aldus een graafschap.

Zijn opvolgers, de graven van Izegem, wier bezittingen grotendeels in Frans-Vlaanderen en later ook in de Jura gelegen waren, werden uiteindelijk Franse edelen.

In 1678 werd Jan-Frans Vila in van Gent door Lodewijk XIV, koning van Frankrijk, bevorderd tot «prince d'Isenghien » en werd Izegem een prinsdom.

Als prins van Izegem werd Jan-AHons opgevolgd door zijn zoon Lodewijk, die van 1687 tot 1767 zijn prinselijke rechten over Izegem deed gelden. Bijgaande « Caerte Figuratieve» werd dus onder zijn heerschappij opgemaakt.

Op het wapen komen, althans naar onze mening, ook twee gekruiste maarschalkstaven voor, want « Louis de Gand-Mérode-Montmorency » was ook « maréchal de France ».

De hermelijnen wapenmantel, die van de prinselijke kroon neerhangt, draagt de Franse lelies en onderaan is een ereteken aangebracht, dat het « Croix de St. Louis » zou zijn.

We vinden er ook de fameuze XlIII, dat de Vilain's zo graag aan hlU1 wapen toevoegden en waarover zoveel uiteenlopende n1.eningen gegeven werden. Hierover een volgende maal.

Deze kaart kan ook ongevouwen bekomen worden bij dhr André Demeurisse in het secretariaat Stadhuis, Izegem, tegen de geringe prij s van 10 F.

l3.fDfNKING'fN BIJ [t/~ JtÁfRT[ fJCURlJTJE VE . .

11

Met dit ntunmer zetten wij onze tweede jaar~á~ in~ Aller\ve~en werden onze Öf']:': stc drie nummers gunstig onthaald. De g9vari- ' eer (:8 en degelijke i nhout:1 , de v e::.'z(,rgde illustra tie en de frisse verluchting hebben onze periodiek tot een gr!:l. a{l ter hand ,Q'enomen bezit gemaakt. Wij wensen en hopen op de ingeslagen w et~ v erder door te stappen ... of te varen?- en zelf s nOg~ indien onze :finan';.::të l e mOgelijkheden hei; en~zins toelaten, inho ,.. d en presentati e te verbeteren~ Verleden j aar hebben WiJ onze l eden bij hun e erste inschrijving de Sande:ru,s-kaart ya n Izegem ten gesch en ke aangebod en ,. Het bestuur zal trachten di taanbieden yan een \î1,i .-1ttaa t sch'3:r -pre sent je 11 te doen uitgroeien tot een t l'9ditie. \'l ij zijn daarom gelukld,g U dit jaar een kopij të kunnen aanbieden yan het stadscentrum 1 zoalS" di t -', 'Qorkomt op da 1ICaerte Figll.l"atieve van (:er Proohie ende ? rinsdomme van I seghem"o -Verder :I,n dit nu!nme :r- vindt U de ·; :aarmee samengaande bes chrijving van de èiaarop yoorkomende percelen, zoa l s wij die aantreffen in h e t Landboek van I7 1}5 ,. opgemaakt , d00r François De !.'a:l..., Di t lanc:boek- is practisch he+'- enige do oument, ' dat ons nO{l een idee ~eeft van het" to enmalig U:L tzicht en de ~rondverk:aveli~, nu reeds meer dan twee e e'l wen ,Q' eleden. In bedoel :~ ui ttreksel z~ll t U-bij elk nummer vermeld vinden: 1: t. v ,l b o a rlo ••• 11 het@;'een beduidt ten voorgaende lan.:1bou.cke ai'tioulo en~ v erwijst naar een ander landboek s dat daaromtren t een eeuw vroeger wa ~ opge rnaak-l:;, en da teerde van 16530 ~ v T!aa t si:genoemd landboek, ai'ino 1653, berustte tijdenl'J cJ~ laatste oorlo~ '" ' OW g :tn het stadsarcnie:f en lal! ten prijke in~de he emkundige tentoonste lling,. di e de ' eerste zondag van september 1944 zou geopend woräen.. ~ We p'-en s de ~ebeurten:tssen van die zondal! is deze tentoonstelli~ nooit, ope~e ga am~ alle~tentoongestelde archiefstukken weraen naar het stadhUiS' te~ ru.g-geb::e Ct!.1t. 9 u.i tg-ezonder ~: redoelè lanJ boe'K, dat sinosdien onvindbaar ~ebleven i Sh Toen ve rl eden jaar enkele bereidwilJ.~e l e der.. yan "Ten MandereP het oudst'é g-e ,.~e e:t. 't e Van het staa1sarohief in 01'(10 lJrach'ten en k.:,'!.(Q.,erden s vonden zij nOg het olJlslagpapier f waarin dit . landboek gebor,Q'en was geweest, maar ••••••• da t wa s ook alles" v Wi j lI',a ken Mlarom van deze ~elel2-enhei \l g-ebruik om eem plechtig beroep te doen op te t eer~evoeJ. van de hu1di~e bezi.tter en bewaarder van ditlandboek, o:;;àat hi;) dit. aan~Mt stad88rühief zou terugtezorgen o He't bevat een scha't va n topollymlsche g-e~evens o\"er onze sta d ", die al !~u$ dreigen verloren te gaaIlo n i t stuk maakt. ee~ der waardevolste documenten uit, met het ooI! op de locsla ,Q'8sch.:l.e .~~sc!,"l.rijv1ng" .. ...

Wi j veronders~ellen nog altij~ ~ dat deze bezitt ~ r het mee g~nomen heeft lU.t belallg stellin~ en liefhebberij ~ met de eenvoudi~e bedoeling het eensgrond:lg na tevJ.:,luizen en zeker niCJt met het opz~t he t werkel:tjk te ontvreem.(",en en to t .. eigen pers~orü1 flt bezi'~ , te maken" M~~eltjkH 'Weerhoudt hem een zekere sOha timte om di t goe :~ /.ja zovee.l jaren terug te brengen, en aldU:3:: eeIl vro~­ (lel' bep-'a nEl fout. te moetel'), bekennen,,"H:t.j l: edenke e ohter ." dat hij' een 'derg'eJ.ijk ':'1ocum'ên t . niet aan net na,q e s,1.9cht. ma ~· ontt rekkel1 f e:l er be staan ze ~er mi'B el .·,r'. ;Q:i,i!l.oeg om het terug te 1.:e zor~en, "zon der dat de ev entuele afzeride :é' zou b~kend ge x'8ke n..:. Een aangeteken ::e zei"J.di~ ~ EH' post bf pEi'.J.' SpOO:ë' uit, eer. nabije~ (te .... meenta ZO \J, rèedS' de opls s s±n,!r bren,Q'EfQ." Wij ,Q'eV'en. ,'ie ze onbeker cie daarenbove:l oru!! 8r8w oord ~ dat rdj vC~Jr ie J eree:r:. ~al o:n.beken"! ~' lijV'en9 in geval hij 0t>5' l ·e I'E'o onlijk het ver,',wenC::l landboek zou willen te:"!',8.nds1;elleno Q

00

W

'"

3

BEDENICIlJGEN BIJ EEN

11

CAERTE FIGURATIEVE ••• n

'Dit beroep op zijn welwi.l.lendh.eiè en l!0ef1er ~evoelellSl mo~e hem er toe aanze 'Îi':len het stadsarchief' opni euw met dit. bela~rijk stuk te verrijken; Alle :L:tefl'lebbers van heemkp.n de, alle le . ;en van "'Ten Ma ndel-e ll zouden'" zijn /lebaar te!'. :<ieal.':::Ne op prijs'" stellen en ::ie onbelten1EE ~rootI!\oedil! zijn ver,!!'etelheid (zo willen wij 'I t nOg altijd noe:;,en) ver~even') Iudien hij een eoht:-'en oprecht, lie~'heober van heem'b.-ur ,;': e en ,Q'enchiedeniS" iS" en voor de locale ~eschiedsohrlj­ ving iets ove1- heeft., zal hij d:i.t ~elJaar stellen.

J)ez'~ tel"lJ.gkeer te h~ '.; ben verwezenl i jkt . ware reedt!' een mooie a otiefpo st op het bUan\ van onze kr1nprn ~\,jI Wi~ willen het daarj ij eo~ter niet laten en dit tweeda krlng~ar best~den aan deR'el~. jk werk, Het cal lI'O~elijkS'"' iets minder speotaculailr zijrtl en minder tot. de mas~ spreken, maar het moet een jaar word&n, waarop meerde~è led~l een studieonderwerp aanvattel!4, Het weze zeer bepurrkt in zijn omv~tig, het behore tot de mee1- recente ~e sohiedenis:, het weze zelfs het va stle~p-'en van enkele: merkwaa::lldig-e:: ,Q'ebeurten1ssétJ. u.it de laätste jaren. Het zal zeer verdienstelijk werK: ziJn.. Alle s wat ~"br yandaa~ R'eschie(l da. ilJ- ~e schiedeniso ~:Oi t te hebben vas~p-'elegà voor het na~eslacht.i~reeds een waardevolle bijdrage voor ele latere ~eschieds'6hrijvi~.

Ons tw~ede ::r1l'lfrjaar weza een jaar van studie..

Het r.lo~e rij"i::e vruchten afwerpen ..

R. VERHOLLE

Spreek nu eens een vriend aan en da n eens een andere Uw \'loord wint besÜst een NIEU'rf LID voor "Ten HANDEREn

Land.en

PROCHIE

ende

EN.DE

Meerschen

PRINSDOMME

var)

1S }j GHEH Gelegen cnder de Hoede van Meenen, ende Oasselrije yan Iper e vernieuw'ï inghevolghe Den Landt Bouck derselve prochie ghGlnaekt ende gh8dresseert door.' Walraeve ende pieter Lüst in hun leyen gesworen Land t Meters van oost Ipe~!' ambacht ende der Casselrije van CortrjTck. 1ndaeten xii.j xbre 1653 sijnde dese v ernieuwinghe Met de a..."1l1exe caerten ghemaekt ende gedre~seeJ."r, door den onderschreven Francois De Bal ? gheSv.Ty,ren Làndt Meter der 700rnoemde 0a.s selri.j e \Tan Cortryok Ten vorsoûc:ke yan d'heeren HOOGHE BAILLIU BlJ"RG HMEES TER Mitsgaeders SChepenen ende pointers der voornomde prochi~ ende prins domme Ir.!.der manie :~"en 800 hier naer volght:

,.,--------------------------------------LANDT BOUCK

-

Lucas Valcke eene behuysde erve ten (t) voorga ' ''' ''.r.::::; /"' < l lantboucke (1 b) van den xiii "December I653 maeckende met de seven volgende erven aldae.r' arlo I6I2 paelende Oost de PAEPE straete Suyt den Knock vande gemelde paepestraete ende Kerckwegh, West den gemelden KERKWEGH 1 Noort den Uytganck van Jooris Sabbe ende volgende erve~ groot 0 ••• 0 ••• 11 lV I) De Kercke en Disch deser prochie, een behuysde erve t.v~lb. arlolc3~ paelende O. de paepestraet, So de voorgG erve over de BOSSEBEKE, VL. het kerckhof, N. de twee volgende erven, groot O••• 0 •• "72 12? Jacques Vande walle eene beh. happende erve genaemt d'herghe den E.'ngel" t .. volbc: uuyt arlo I02 en 99, paelende O. de paepestraet, d 8 erve van hilarius de Söhrijver ende Sieur Jacques Clement ~ S. de 2 voorg. part yen" W.. het kerckhof ende d $erve jo~nnes Larmeseau ende N. met d'happe de straete van Iseghem naer Ghen'tt groot .

0 ••• 2 ••• 4 140 Sieur· Fran~ c :1.s Joseph Badot by coope van jacques Clement, een 'oeh .. erve 't. o lllbo uuy-t arlo 99I paelende 0 de voorg. erve, S .. ende ten deele WCi d'erve van Jacques vandewalle, noch W. de volgende, ende N~ de voors. STRAETE VAN .ISEGHEM NAER CORTRIJCK r groot .

0 ••• 00, .46 16 ]e wedui-re van P:i.eter VanO:)st een hapte erve .~: ··"~ lIlb. uuyt arlo 99 enl!.'>:) ; paelende O~ ende ten deels S" derve va...""l jacques vandewalle j ee Angelycke Vandemaele ende joannes Larmeseau, W. de KERCKSTRAETE ende No de GHENTSTRAET O••• l~ •. o.

27 e f.Toannes Vrommant eene beh. erve t.volb. uuyt arl:> I09, paelende 0 0 de voorg. partye, S. de volgende, W. Wed.p.VanOost, N. den Cnook recht c:·ver de MARCKTSTRAETE 1 groot 0 ••• 0 ••• 14 310 Gillis Buysse fs~ Gilles, te voorent Hubrecht de le Forge eene beh. erve t.vQIb. arIa 112, paelende O. de voorgaende erve, S~ de volgendei W. het ,KERKWEGELKEN ende N. de Gentstraete, groot 0 ••• 0 ••• 54 34. TIeselve eene moete (motte?) met een huys van plaisance ende NEDER HOF West daeraenmet alle de wallen ende de cmmeloopen ront daeraen, t.v.lb. arIa 114, paelende O~ den kerckwegh, 8 0 + 'We de beke, N. noch de beke, selfs voorgaende en het kerckhnf ~ groot , O••• 6 ••• 80 44. Pieter Vandeputte eene beh" erve met een l.luytganck tot op de GENTSTRAErE t.v .1b 0121, paelende O. de voorg., S. het clooster, W.Jacobus Werrebrouck te \ohvoorent Maerten Carpentier, Ne de volgende erve , groot 0 ••• 1 ••• 34 4,70 Mevrauwe de douarie!'e van Jonker Jacobus . Norbertus Demosscheron, eene partije lant tov.lb. arlo 1652, paelende O. de volgende erve, S.selfs lant Wo een dreveken ofte voetwegh ende N<) de stro van Iseghem naer Rous's elare 0 ••• 8 ••• 64 48. Gilles B~sse by cheynse van syne excellentie de prinoe van Iseghem een hapte geh~erve t.v.lb. uuyt arIa 150: paelende . 00 deT'le van Girille Ameye ende volgende erve, S. de straete Yan_ Iseghem naer ~ousselaerel West het STRAErKEN VOOR DEN WILDEMAN ende No :.le WYNGAERTlIOUTER, f;.~ ~j ot .

0". Q2 ~20 )h ."

0

0

7

0

0

---.- _._---_ _--_._ --------..---------------------. .

LANDT BOUCK

"'-------------

.. _----,-..-~ .

50<!l De \ved ~ ende hoirs ,T oseph Dorme by cheynse van syne exc.

de prince van I seghem een beho ervf:; t~v"lb. uuyt arIa I59, paelende 00 de WYNHAERTSTRAET, Sr. de voors., straete naer R ousela e re~ Wo vcorg.~ N~ de volgende, groot 0 ••• 1 ••• 40 5L, G-uilliaemc Ameye by cheyns e als vooren eene beh. erve t.v. lb,> uuyt arlo 150, paelende Oost de WINGAERTSTRAETE, S IJ de yoorg,,:W.,+N. de v 01gende, 0 ••• 2 ••• 30 5 3,~ Fieter D-:>bbel.s fs. Fieter by cheynse als ';:iOf.:rn., eene beh. e--:::ve t~v olb., uuyt arle I50 ~ paelende 00 de naervolgende partye 1 suyt de Yoorgaende, W. de straete voor den Wildeman ende N. D9HONTSTRAETE, groot 00 •• 1 ••• 30 C;:),) Den heer pastor ·,I:~11. Cc? )auteren eene beho erve met een hopken van Suyden totaen den steenput t ev"lb" uuyt arlo I40, paelende O. de MELCK}ViliCKT, ende volgende erve, S. ncch de volgende erve en derve van gillis Buysse s Wa de voorgaende, ende N. de hCintstraete, groot 0 ••• 0 ••• 34 76 0 De GraU\.V'e Susters deser prochie eenen hof rondomme bemeint "I-:o\rtllb. arle 125, paelende O. de NIEUWE STRAETE, S. de Gentstraete, Wn de voorgaende erve, Noort de naervolgende erve, groot 0 ••• 0 ••• 38 89 ., J onckvrouwe De B01l.ok eene beh. erve wesende een herberge genaemt DEN ROO~) EN HOET to"\folb arl,') 134: paelende O. de nieuwe str. I' S., de vo org • 9 W" de naerv. t N41 de COORNMAERT groot met eenen waterganek suydewaert tot anden steenput, groot 0 ••• 0 ••• 70 IC;)'J Ghris 'tia en Vel'hu..lts eene erve wesende eene herberg t .. v.lb. uuyt arlo 18 paelende O. de martstraete, S., de Gentstr.,W. den UYTGANCK VAN BAPrISTE VINCKE f ende N. de naervolgende el"V8 9 groot ' .

O••• 0 ••• 26 124-0 De '-'ledo chr,$tro-obe e~ne beh. erve tov.lb. uuyt arIa 34, paelende 0 0 de voorg., S. J.Bap. Outermaerten, W• .Selfs v olg o? ende het Capittel van Onzer Lieve Vrouwen tot Cort::::':i.j ok, Noort de GROOTE MAERT, groot 0 ••• 0 ••• 28 1.29(1 Piet er Huyssentruyt, eene behuysde erve t.v.J.b. arlo ;:i., - paele:1.de O. de voorg., S. den uuytganck van Fr. Samyn, W. Pi8ter Valck~ en de Wed. Joseph vandermoere, Noort de STRAE. TE 2:'USSCHEN BEIDE HARTEN, groot 0 .... 0 ••• 32 13.3 . , Joal~~~.a~t(J Va:;J:allewijn eene beh. erve by cheynse vld. Prin('8 · ' ; .{O .J.b arJ..o 39, paelende o. de gr o mart S .. de voorg.f r'io Marin Vermoete, Noort DEN OMMEMEEGH TUSS óHEN BEYDE MA.R'rEN ~ groot O••• 0 .... 25 134 0 tTuO p ous Ameye eene beh. erve t.v .lb 0 arIa 47, paelende O. de gr(\ mart, S. de BINNENWEEGH TUSSCHEN BEIDE MARTEN, W. do wed~ Emrr~nuel Vanacker~ noch W.+N(\ de volgende erve, groot .

0 ••• 0 •.• 10 139", Fieter Joseph Ve r h elle, eene beha er;re t.v.lb. arI a 4 2 , pa elonde 0 .. de gr" mart? S. de voorg .. ,W. de volg. genaemt DEN KFJfSER~ N9 KETELSTRAAT 0 ••• 0 ••• 18 ct

Q

5

-----_._ ------_.. _-------- -----_.- - - - - - --_._ ------ ----.....,-----

-

LANDT BOUCK -----~----------~

140~ :Le

vTed., y : .:m M:i.jnhe!d ?0 Henr~_Gii tot Cortrij ck eene "beh.Q ervE::, genaem:ti d.en Ke;yse::c t "volb 0 arlc 41, paelende Oode 4 Yeorgo ~ 8 0 den lrLJ~TGANC K VAN CAEEL VAN BRA. BANT ! W~ de Cooremart;t en J:Tó de Kl!-:;:r }-:;IJSTlIAETE~ groot 0 ... ~Oc' 0,,48 }'l'"a!+ç c:'is Van YilJ.y"tsne:cghe, ghetram,rt met 1,1 8.rie hanne Van S'\.lY·~;i eene beh<» erve to'T~, lb!) arl~2- I63~ paelende 0.., de 000remart, S 0 J) ~ Honi;9traet8, Wo derve "\r""an Carel Van ]).::mmele ende Noort de volgende erve ;, groot O. .O~ .. ,,20 Pi.eter Naertens e ene be h ~ er"te 't ",'Tol'bo arIa 16I!I paelende 0 0 Carel Van ])om.mele ~ Fr= Leg:: 'ey en Fro \..rerrebrouck, S' 0 d.e MBLCKMART,! 'Vi " de volgende erv-e + de 'vreduwa Christaen Strobbe, ende Ne de voorgaende erve/, groot 0 •• f)1"o~58 Bapt. Vinck8 cene "beho e'!:Ve toYolbo a rIa 157 paelende 0 0 de 2 voorg. endE:; derve Pj.e t8r V~3,ertens, 8" éi. î hontstr., W de naerv., Nt> HULVBS rrRAE'11!CIN 0 (> •• 0 .... 56 5aptiste Vincke eene ·oeh .. erve 1'QJv:olb .. a rlo 155 paelende ' 0 " de voorg .. ~! 5., d'illOntstraète? W.» de naervolgende, N ... het WULFSTRAEiK1N;. groot e.·••• o.... 40 TIenselve:r::. e ene beh ~ erve -t 9'V<.lbo uuyt arIa 166? paelende 0,-, BET STRAEs1:JEN LEED ENDE VAN DE (~ O OREMART NAAR WULVESTR ...

C' ""~" ~ : ') . Ij?.-' 0'<» 0 .-) 8 .) .. 0" .1. t'·. .. ""7., ..L..J..·:;g ...1~.LG J N ~ ~ ... cJ..g ~ c.G. De vled .. J ooris Verhelle • eerie beh'1 e:r.vc t ti"'r ~l"b ~ arl0 17I~ paAIende 0 .. de volgo~ S~ het KETEJJSTRAETKIN, W<lI de voorg~t Ne Jac. Fentier 7 groet 0 ••• 0 ... .,28 I: '~heGr Rebert Vanderbrugghen eene beho er're genaemt HET PE8.RDEKEN, "tl?volbo a :r-lo 178 1 paelende O. de BRUGGHSTRAETE~ El" voorge, W.. naer\r ,) ? No Wulvestraet 0"'00108016 ])enselven by cheynso voern. eene partye lant t~v .. lb. surplus arlo 1838, paelende O. de 2 'Voorgo~ So de Wulvestr., Wq ~nt + meersch der PASTORIE VAN 1SEGHEM, N. de v~lgende par~ye, groot 0 .... 3 •.• 70 Syne Excellentie den Prince van Iseghem marichal van Vrankrijk! eene partye lants tov vlbQ uuyt arIa 1837, de reste gheincorporeert in nots: 201)" 202 1 20:?~ 205, 206 1 208 paelende O. diVa erven, SQ 2 voor..~g. ~ W. Selfs, Nr!i:J"'G de volgend~ 0 0 • • 6 •• 024 De KERCIffi VAN 1SIDHEM eene beh •. erve paelende 00 de BRUGGHSTI"L~ /I SIJ de naer'r" ., vlo het lant van den Prince, N., de voorgaende, groot " 0 ••• 0 .... 25 A:rrthone depuit ende Baptiste Depuit synen sone eene beh. el.""Ve t.v.lb. arlo 20I~ paelende 0/1 den prince 7 So naerv., W. Bru.g ghstro 9 :N o de CAYE 0, o.O ••• 28 Christiaen Verhuls t, eene behuysde erve t.v~lb. paelende O~ DE WALLEN VAN DEN PRINCE VAN ISEGHEM , W. de Brugghstr., N~ de voorgoo groot 0 0 • • 0 .... 66 De GULDE BROÈDEPS VAN ST" JOORIS een huys wesende eene h erberg met het schuttersh0f "t9volo~ a rlo 202, paelende OH) de \-Tallen van de hofs te de van den prince Vém Iseghem, s . . nélerrl a 1 ~-I. de Brugghstraete, Noort de voorga.ende, groot O••• 2 •• • 12 .

0

I501»

(I

157.

167i1

0

178 0

(

193.

194" I

I L.

,

221"

t 223<)

0

Q

9

. _'. ._.__. _______.H _'______-___________.______--- .- ______._____ -"-"'-----'-

~ _. _-- -~-----_. -

LANDT BOLTC K

._---

- -_.~-_._--------------'"'---

Deus el-'l en Je u.:;?e ins e ene 11~..pt.8 beh ", e r ove t ,)v "lb "uuyt ar1 0 f pa01ende 0 .) d e dr ;:;V 9 van d G h:)fa teële v/d prince, S Cl df) enoek v an ghemeld e dreve ende. s e l v e Ilrugghe strate, n ~ 2 ·<,:rc. orgo ;, Nt) y oorg. l'+hc f s 'tede ...../ 1 prince (\ooo J.. ~p 13 T-'5. etc r Vandeputte " e en e ::',,:, )tc ·beh ., erve 't oYolb oarl 0 48, p::M üen de ()~ d. ~ h, '~, i.rs P:i eter- J'a p ick ;, S c. de 2 v'ulgQ ,: W.. de Gr ,') ma.r."t: ~ N~ de CEUNEHHAFflHsrrR :l O? .0<> 036 IJ' h,ylrs t':i,e tel' ~f ap::'cJ:\': €:en G b c h .J erv-et uV .~ 1b <# arJ.o 5 I, pa e,l ende ( 1) d 8 S 0 s elis ~ W.., 'le POTLGB MART ~ N" v ,:; ol'gaende ~ 2 0 30

0

groot

O a ~.Oo.oI8

Des elve ho t !'s e ene hapte behuysde erve me '!; e ene brauwertje ~j~1Y <'l l'b v sux pl;JS a :r l r) 51 -+ arlo 53 , paelende 0", derve van dh (j.:'6 J';::·an :ne s Dekee.rsoAchieter@ en de KElrNl1AffiHE KOUT :E:l:t ? s.

2 volgende t W.) à.e poi,::;'lemart, + "'!'oorgo 8!:'Ve t N ~ de 2 voorgCl SJ7',.e~l en het KEUN HAEGHE STRAJ~J'TKIN t groot O. " .10 • • 19 llr:1 ~'e él. c> ja:n Ba p't e. Strobbe Oe!le beh", erve to iT >~ lbo arJ.o 54, paelende (: .~ -+ S u do na.ar"!b, 1"" de BOT EliMART , N. de V'oorg e e:rve~ g roo '"G 0 .. .0 ••• 14 :De vl ed o joam18s d"eVol dere eene h a pt e beh" erve tovnlb., ar:10 56 ; pè':'.. elende 0 .. den Keun hae gh :)cuter , S " 2 naerv " , W. ·.ie GAmE.HART y l\T ":j'oorgQ Olb 9 ,,0 .... 40 Ba ptist e V:i,n ck e !- cene beh e!"'iTe sy:n,de een herberghe genaemt .DE DU.J:P, OONDTGHEN 't ~ y t) lb n arlo 59 ? paelende 00 den KeurJ. h a e gb. Kout er ,> S .. de volgende? W de GROOTE MART, No de yoorg " e rve? groot 0.0 .Og. c92 De wedut-le J' ooris Mes t i.aen e ene beh .. erve t evolb., arlo 68 pél. e lende Ce l li.nek lvl'3.tthys "Gen O,, ? S naGrv. s Wo de MARTSTRo , N'l '. 'lC'l."g o e rv(~, groot 0 .. qO. 04)22 249 Q 112l.t t hye Ge ll:inck e ene b eh .. e r',,-e "t=>v olb" surplus arl0 69, paelen d e 0 ., de CEUNliAEGHCOUr ER, S " de volg~ W.. de martstr o 1 0

Q

t)

Q

0

N~

v oorge +selfs

08

0

26 5 Cl

Q

--t'o" ~

l' f.• '1 , t

f IJ

••

0., •• 73

(Toanrl8S G e ll j,1'l~k e ene beh Q erve .;:en h e rberghe genaemt DEN HERT "teV ., :l..b " a r10 Tl, pa ele:r::.de 0., nae:!"V., So de Gentstrof W" de m.artstr .. ~ No ~.[oorg ~ 0 ••• 1., •• 12 Pi,et er Va nb,out'te e ene erve wosende HET SCHUTTERSHOF VAN DE BOS SENI ERS +' wv!)].o ; uuyt arIc 82, paelende O~ itlant van mijn hem~' e be g ei.n, S de 2 voorg . i' W. François Ve : t. :'duin, De Wed. S il ~i)e Vo l d e r!, de we d. Pieter (Toseph Dorme ~ ende Noort den C eu~lhae ghcouter 1 groot 09 • • 1 .. 050 J)ens e lven eone b eh . erve s;Y'll de een he r berghe genaemt DE BOSSE 't <;"'" ..l,b " uuyt arlo 82! paelende 0 de n a erir", S· . de G c:n tst::::,)~ ttf o derVG Pie -c.er Spriet, end.e Noort mijn heere b cge L~ i groot 0 0 0 .04 •• 80 "

__

-

---- -

'_ "" ~ _ _

--"

__

Dat onze stad nie t voorkom-i:, ("TI Romeinse landkaarten en dat ook de Romeinen h:i.er gé én v e rsterkt e 'tloonplaatsen aan,legden is met z e~{:e rheil1. t e verklaren f maar. . .. dat de Romei,nen hier niet zouden gewee st zi.jn 1 zij het dan maar in ge-woon voo.r bijgaan, dat is nie t viaar t want ze zijn hier geweest en he-el zeker zij n ze hie r ","(: or "bijgetrokken op vl eg naar Engeland en voor me e ~~à. e rG doeleinden.

Een bewijs hebben vJe alve.s · t~ er i s een Romeins geld~·· stukje gevonden en nu ü ; da t bewij s onmidde1J .J jk te weerleg-· gen wet de vraag 11\41 e heeft het verloren'?!!:: \-.1131 noch U noch ikzelf t maar i eman~ di e het a ls I!tllnt moet geb L'uikt hebben, want het eeuwenlang ve :c-blijf in de grond heef t zijn sporen nagelaten op deze ml.:U'lt", ])e keerzijde is bijna totaal weggevreten, terwijl de voo :r~ ijdG van een pra chtige groen-·grijze patina is voor z ieno Na het schoonmaken v an dat 13 milimeter groot bronzen muntje, waarvoor ni et eens een munt'Ylaam bestaat, kon i.k het volgende ontoijfer (:m ~ V oorzijde ~ naar rechts gekeerd Keiz.erhooi'è. met t -wee lauwertakken g ekroond met duidelijk leesbare teks t "COnSTANTlUS AUG Il <:- Vç\6r deze tekst moet er nog wat gestaan hebben y maar de tijd 'heeft het uitgewist en · alleen de sporen V Em letters zijn ,.;aarneE?mbaar; op de keerzijde: Twee map..:nenfiguren~ vermoede lijk t we e soldaten met een veldsta ndaard, op de gehele k e erzijde sporen van tekst doch onleesba ar.

Wie liet nu di-r, mlliVJ.tje slaan? Om precies te zijn; FLAVnJS JULlUS CONSTANTnr8 1 zoon Y8n C:)nsta ntijn I en Fausta; hij was mederegent met zijn v a der van 323 tot 337 en Keizer va n 337 tot 3610 Zijn regering s taat gekend als zi.jnde voorspoedig, hij versloe g een opstand tegen. keiz 9r Iv1'.agnor:rtius en stierf in (Ie ouderdom van 44 ,jaar 11 Om nu tbt C}1Z..e heemJ..cunde 't erug te keren: Het muntje werd in de maand me i . I961 gqv ond en, bij het schoonmaken van een bloemenh ~~ fje in de Molenhoekstraat en mij gebracht ter ontcijfering, waarvan ik ga a r ne gebruik maak deze kleine muntvondst aan onze vereniging mede te d.elen\?

Mo Nu.yttens.

11

7r T)J.-J1\ 1\i D .'/7\ /. ~I'- .~ r1-'L. .L ·1 J.\ Y:.'IV\l1-...I fr'" J I I j ...1

f';,iR'lSE l\fO/lr A

0 ' "

B~

IiOI ! .L

:

'1r I l 1/...",\ - ,i

_

grondig te cnd0rscheidcns

WOLLEN HEE]'SEL J ve'>:'Vaarà.::'.gd uiteen dierlijke vezel t Je gesp\)nnen "w"9lvezelo DGZ G handel en industrie was in het VJ..aamse laná. zeer' 0'..1<3. en ging terug naar de H '~imeins'3 erl Herowingische -tijd ~ Deze industrie was p-ohter het TIlonQPoJ.:i:nm gewordell 'van de eigenlijke middeleemv8e steden (Iz3ge!u 'Herd ·slecnts stad in de H01l.anêis(~ tlj6.) zoals Brugge ~I IGp e r~ Kortrijk, Poperinge ~ '.ri.el t dj,s hLlX!. draperie bezaten en daar angstvalli.g cp 'Naakten * LINNEN W'2l'JFSEL, verva8.rd::gd ui t een plantaardige 'vezel.

Als d~sdanig is deze industrie gebasee~d op de vlasverbomving en ~.al ze noodzakelijk eerst en meest te vinden zijn op het platteland waar het vlas geteeld wcrdta Want in de oude tijd8.n bestonden er geen eigenJijko afzondE.rl.:Ljke vlas~oi;erijen. Bijna iedere lanöbau.vler had een zekere oppervlakte vlas verbouwd, rJot-en en zi,vingelde ~elf, spoL en weefde dan gedurende de stille.re \viIrGerme.anden .. Wij hebben het hier niet over Jez.e bedrijvigheid ofechoon dit gerust het onderwerp yan een spreekbeu1."'t zou uitmaken. Wij hebben het over de H A N TI E Lt want alleen deze b: 'acht :!rijkdom. Zoals nu nog trouwens" U kunt natuurlijk opmerken dat het v-Jollen weefsel ook op ele landbouw en de veeteelt gebaseerd is ::n de ID1?te waar::Ln de wol afhankelijk is va.'1 de schapellteel t" Naar de wol was een i~portarti­ keI; k1"mill meesta2. ui t Engel.~·llld t terwijl de linnenfa .. brtoatie hcofdzakelijk op de productie van de eigen bodem teerde" S};])ERT WANNEER KWAM DE LINNENHA}J'1)EL IN VLAANDEREN OP? Tot voor I337(IOOjarigc oorl eg die duurde tot 1453) vlas de lin.."1enfabrioatie uitsluitend in N.Frankrijk gesi C't.J.eerd 41 I337: keerpunt: .- de pest van 1347 di.e zc9.·lat in gans West·... Europa verschrikkel i jk woedde en de benden paenttenten of geselaars deed r:mtstaan • .. ,. de Boerenopsta::l.d ~ra.n I358'J Stropersbenden die in deze troebele jaren van de IOOjarig(/ oorlog het land on~reilj. g maakten.

In deze algemene oYDTeiligheid wordt de linnenHANDEL verlegd naa r het Nc, eerst in hot Henegouwse, zoals onze handel zich op het einde der I6e eeuw (geuzen) zich opnieuvl naar :E'rankrijk en nu ook naar Holland zal verleggen" Vooral NoFrankrijk was Zvlaar getroffen: dus de lil'1_nel1centrn :.)iJ'ormal1dië, Picardië ~Artesië, Champagne, Isle-de-Fr1:.'.nce~ Na 1348 komt het Henegouwse tot hoge bloei ..

.......

..

·. . . . . . ~-

·-~ _

- - - - - - - - -..

~ \~"_ !!:_.

·"-~

-' _._,

.-_1_. .

-,.~ )

·~11t 'r ë t

~-- -. -·_·_--~-_ ·---

t

e

yS""~ .. Îlit~eA· ,.

Ht.,,;,

. 4*9

"je

~

!

) IZEGEMSE LIJNWAADHANDEL

-.-< , ._ , . . . . . . _ " " " " '_ _ _~_ _- .................._ _.........._ _ _. . . ._

De vloeIingen in l~J1S land Jp het e j nde der XIVe eeuw waren slechts eppervlakkig z Bov.rgcndië bracht welstand .~ De ooggetuigen van die tijd zijn het eens nl.

Chas te1.1ain ? Philippe de Gomines.

VOOR VLAANDEREN:: 15e eeuv1 8' "r'ording v"d"linnenhandel 16e eeuw; vollebloeio IIb WORTInm VAN TIE I ZEGENSE LINNEIGNTIUSTHI Eo

In de 150 eeuw ,,,as Izegem in de Vandelvallei een van de vroegste cGntra~ B8\.,rijs.

1" 1403; Tiel t ~ Torhout en Roeselare spannen samen tegen Ize·gem dat markt houdt zender cctrooi of vergunning. Het kan dus nog ni et a l te lang zijn. De gissing van Tanghe in zijn '!Geschiedenis van IzegemH is zeker foutief wanneer hij het begin van de lir..nenha.ndel plaatst op het einde der twaalfde of het begin der derti ende eeuwo Hij besluit alleen uit het feit dat Tielt :reede dan een LAKENhalle bezat(octrooi 1174) dus zegt h :L j' ~ I zegem zal er ook wel een gehad hebben rond deze tij d ,~ (zie vo et:.Go"Ï:ia ) 2. Twee inwoner s van Oukene worden gestraft omdat ze bedrog plegen ç,p een naar den vreemde uitvoerende Izegemse linnenhandelaar .

3~ I430 ~ Gent poogt door een linnenstatuut, ontworpen naar Henegouw~ model. , de 1 .1,n.....1J.:;...">lhandel op Engeland te centraliseren, di t tegen Kortrijk i L." Gent aohtte het dan nuttig naast Menen en Deinze ook Izegem uit te nodigen voor dit plano De hal1 "~ V'8...'1. Izegem kan er i n de eerste helft der I5e eeuw gekomen zi j n Hant in 1452 k-.:., men Gentse oproerlingen de halle in brand stekeno Het kan best zijn dat ze dit deden uit naijver tegen het ec onomisch sterke Izegem~ TIe halle verrees vrij spoedig uit haar puinen, en er moet te Izegem een betreldtelijke rijkdom bes taan hebben want in I468 bouwden de ingezetenen op eigen kosten een beuk bij aan de Sint Hiloniuskerko Er moet in deze tijd ook een eer"" ste reglement van de markt ontstaan zi j n; 4. Het 'bestaan van een zeer act :i.eve gareni'I larkt wordt bevestigd door de kroniek van het Kort r ijkse Sio enklooster; men leest er op het einde der I56 eem" dat de lynwadiers en sc.,)elakenwevers van Kortr i~ k en omstreken hun y'J.ren meest kopen te Kortrijk en te I zegem vdaer oic eene goede markt es van inslaeghe "

- _._ ---,.- - --- - - - - -,- - - - - - - - - -

U:;;tgo I862-I863 f blz 192-194; Vermoedelijk zal de h'9,l op ft einde de r XIIe of in het begin der XIrle eGu\'! ' gesticht zijn f ko:rt na die van Tiel t, hetwelk in II72 , van Fil t ps van Elza.s den oorluf verkreeg cm eene ha lle te bou~N en.

0

13

&;"'"'_.....' ________•_ _ _ _ .....,_ _ _ _ __

~

j

-

,

-

_

. . . . ..,.-.. ~

~

_ _ • _ _ _ ......-t..o._ . .. _ _ _ • _ _ _ _. - . . -... <_ _ • _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _.. ., . .

-

.

.

-

-

.

~

""'. .

-

"" _ ~ -:. ~_ _ ,, ......

__,. ___.,. ,__.______

.,...'!,J_ ., - -_ _ _ t .... , ......

IZEGEMSE LIJNWAADHANDEL _ ,__ _ _ _,__ _ _ • ____ __

__

~l_Q " . ~ , I

~(

~~._~(

--~

_ _ _ __ _

TT ...L •._ f"'J DE X\JIe EEL"' EEUW ,VAN IZEGEMSE I:INNENHANDEL .. .. 'W ''_. ,·.,DE _. _ _ GTJLIlEN . .., -.. __________ ____,DE ____ ._____•• ____ . ... ____.. ___ .... __ .. ....

'~.-;..;.

('t .. f

... ••

- ~·,,,·

••

_

I.~

··

fJI"

~

Van zeer groot bela:rlg: O:'1tdeYJci,l1.g van Amer:î,ka; groot

8,fzetgebi.ed 'vlOrd -:: c1aardoOl" ontsloten ~ al Spa nj 8 k r ijg't gc.ud uit Amerika en wi,n t aan koopkracht b) Span j e voe1."lj een rtül trafiek in waarvan Sevilia de

sta pelplaats wa.sl& De ~m,'bedreigd e bloe:!. van de Izegemse linnenhandel wordt b ont j à. door Kor-tjri jk jat Izegem poogt te WV-.,,::,gen 1518:;: Ko:r.'GrijK r icht een m.arkt lrL :Deze mislukt doo ~l:' de schuld var. Izeg8tl op 10 km vandaar" Om Iz c:lgem te ve:r: st evigen richtiJ an van S'tavele ~ heer van Izegem, in 1525 8 t'? n smeekschrift r:aa:.:- Karel V en verkrijgt hij een ootrooi d'3.t het gereelementeerd voortbestaan van de I z egemse weekma:r.ki; verzeke~1....t ~ Het stuk is uiterst int ere,,:;, ·;;:I;.:rrt, .., 0

'l

Uit :1e jaren 1500-1555 (Rijksarchief Brugge) hebben we een 'pa;3.T p:coc:e ~'3s-Gl1kken 'betreffende ' lin.."flenzaken: 1529 :; -Bestraffing Y1-m diefstal van l .i nnen. t \ U1):~ di en dE~ ·t den hoch balliu van Yseghem te· rechte end:? te \ITettA ghestel't heeft eenen loy yan Û"'.rerbeke ende da:tte ' ~e:!' caus9 yan Yiere lyne:.'1 lE~kene die denselven 10y dicftelyc den goeden lieden ten diversehen stonden ende plaetsen ontreedt ende ghestolen heeft; ghesien byden mannen vanden hove van Yseghem den heesoh ende resolutie dar i:'1 begrepen overgheven bijd'e n hooohballiu van Yseghem ten laste van loy van Overbeke en datte ter causen van Yier lynen lakene te diversohen stonden enè,e plaatsen ghestolen heeft. Ghesien 000 de antwoorde onde weere bi,j denheescher daerup ghedient mitsgaders oce de kenesse bu hem ghedreyen ende de informacien daGrop ghehoo!'t ende al ghesien dat inde sake souldioh es 8nde b e hoor '~; ghesien te zyne ende up al principaell i c ghe16t de illÇJ,:nnen van den hove recht doende verclaeren 'ende \'rysen dat men denselven loy ter cat).se vande delioten me$huizen ende dief te bij hem gheocmiteert up een openbare maer"li daoh voor de he.1le zal doen fustigieren ende gheselen van hier rons omme de halle van 01ulten met sc erpen roeden up syn bloot lyf zo dat 't bloot daer naar volghen sal ende datte al so ghedaen 'vulcommen zijnde dat men denzelven loy ter stont zal ba:r.:.nen lxuten lande van Vlaendre ende graefschip van Vlaendre den t.ermyn van drie jaren up syn rechter oore te ba:nnene 'b innen m:::1.n€schvne de h eerlicheede van YseglH~m endl3 'b:Lnnen den derde daghe tlandt van Vlaendre ~ Den VIIIster::. dach van meye 1529.

Bal1i.u Fral1sois van Caloen, piet er Bouckaert, jan van scoenvelde t pieter v an Gheluwe, roelant van langheme ersch~ j an de Wulf ~ Adriaan Carre Lauwers Wulpi t ~"

....

...

_~ '-- ---~

-------------------------------.~--~------------------~

1529: opnie"t;.w een vonnis "'"toor lin..YJ.endiefstalo 1532& een geschil betreffende linnendiefstal~ "Ghesien bij lllc'1.rmen vanden hcrv'e vande heerlicheede van Yseghem Eme1 ghem. mett8TI toebehoorten de questie ende handelinghe van ghedi nghe TU.s schen fransoys va.n caloen hoochballiu ,ran Yseghem heeschre over eene zyde ende dieric Maeryns fso jane ghevanghen ter andre spruytende uut materie van eri.eme .. o . "dat hy nu saterdaghe laetst leden vercooht: he:lft(dus de markt had wel ~s zaterdags plaats) andries gheys ooopman van Ghendt een lynen laken up de halle dat daer ghemeten was byden ghezvlOoren meters(de lijnwaaëlhandel en het meetrech"1 volgens een eigen Izegem;:;re el werd jaarlijks voor een zeker bGdrag verpaoht en uit die pachtsommen kan men het belang van de ma:::-kt ve::::-moeden) lano viere en vichtich ellen ende eene halveo Hy heeschre bringende dit lakene inde Ketele legghende by dandre lakene ghecoch~ bij den ze::.ven coopman ende daerof betaelt te zyne bevonden datter nf ghesne den ende ghecoort was .ant velende heeft senden halen den voorseiden metere diet anderwaerts ghemeten heift ende m.aer lanc bevonden omtrenf; tv1ee en vichtich Gl1en da~ter of ghesneden was bij de vier ellen en de gheen ander bewys en heeft dat syne was zo es wel evi.derl.t dat dit ghecorte lakene zijne was ende zelve ghesneden heeft in feyte van dief te .. Teenderen se~;.te:r!oie in resolutie van rechte dat desen ghevanghen heeshre zal ghecodemptneert zyn te stan(~ gheoonden an eene stake een huere lano voor de halle ende d'3/e2~naer ghegheselt up syn 1:;loot lyf met ecerpen roeden datte-r tbloet naer volghen sal~ De verdediging wist echter te bewij zen dat de beschuldi·· ging niet opging en de beschuldiging werd ingetrokken.

Galgen stonden talrijk te Izegem~ Iedere heerlijkheid met hogere recht;spraak ha d er. De publied teit der execu·· ties '"as bedoeld om af te schrikken.

Het zou interessant zijn aan de hand. van enkele processen de rechtspre.ak te Izegem. eens uiteen te doen" Heel interfessan·J~ proces is dit van Adria an ele Poelnare en ,&i;;n bend~. · de 'bende van Ftlleken;--illet' diefstallen i:1.'1 hetIZegems8: Lendulede en Hulste en hoe ze te Izegem ui teen ma!..1~thu. :i,zeken(dus op de ma:rkt ble··?ren houten huizekens staan t e gen de zaterdag) kruikoeken, kaarsen en zout stelen. .

T,.,eede ..~Qgjng:; In 1531 opnieuw een poging I1tot afdoene van de maert van Yseghem" uitgaa nde van Kortrijk met Deinze en Roeselare en ~lervik.

De:r:de J2Q&I1g ~ I540t Roos elare richt lijnwaadmarkt oP;be-15 gonnen met Gonts kap:Ltaal ~ De poging misl1..1kt umdat Roe . . · selare niet bestand was tegen de ',Tan oudsher landelijke I

hun

-_

... - - . . . . - _ - - _ . _ . _ -. . . . . .<.. . . . . . . . . .-

,- - - - - - - - - - - -

~~---~~~~~~~~~~~~---------

IZFlG ENSE LIJNVJAADHANDEL

....

-.-.~

"I'·_ _._.•.____.....,_._ _ _.'._

........ 'II- .. _ . -......

- - _ .

organisatie in de handen van de Izegemno.renll lVIiëlden de T6e eeu\! is Izegem 8,11een heer en meester in de 11::mdolva:Llei,(I> Daarbij moe·i:; Emelgen genomen vlorden dat zich specialiseerde in de productie van hoofd:k:u.8senlijn-vmad c~ Daal'" zi jn de namen Spyse en de Reepe:re in voege.

Izegem is do 'V'oornaamste leverancier OP Gentse en Ant'1,-1 e rpf::: e 1 innentranB i "ti ohandel ;, Na 1550: n,,;angmaa"tregelerl, v an :Roescüal."e~ Roeselaarse linnenk:oopIiE1l18 mogen sl c ohts op Roe Deültte verhandelen. De wegen 'Vlord6n bewaakt i> Niettegen s "tamcle de voortdurende tegen1..forking van Kor t ri.jk Gil ROl3selar";; blijft lzegem:het linnen uit het Ko~"'i i .!':i.jlr.se afkomstig viordt t e SevilJ~:îla. lzegem...q l:i..rmen gehei::en~ Het WaI.'8 merkwaardig te Sevillia te onderzoeken welke sporen er d.aar neg beï·mard zijn over deze ha,ndel ~ :De be\vijzen van Izegerr.s b.el~, g:~n deze tijden: 1') De Iz egems e kooplieden beheersen de markten. Befaamd is he-:-,; Izegems koop::n.O""'1.sgeslaoht yan de Crommelino 't s.

Pieter en Amand waren aanwezig ep de stichtingen van ander r;~ markten en ",Torden ri~î1celi ;j k met ·~..,ijnpen­ nj.:ngen bes-tekeng 1550 te ROGseJare ~ 1553 vrachtakkoord met de s c hepenen van Re'8selare: gra tis vervoer; te ~riel t hebben zij de ma:rkt in handen; 1570 Menen: Amo.nd Crommelinc sar.c.0n met J'oos en Andries van Baelberghe J 1576 Tiel ti wi j npenn~"lgen & 11 drie stedey..ar.men "rijns in faveure van de liY1..:nJ:m laken maer"G deser stede end.e in bekenteni.sse è.a·~j rz,y deaelve werkelio vervorderden"; I574 Opening -te Kortrijk van lijnwaadmarkt en dit op"". nieu\', door de Izegemnaa..'t"s.

2. ~e Izegemse maa~3 de Izegemse e1(7/4 el) algemeen gebru1.kt in de MandeIstreek. Ook in Brugge.

3. De Izegemse verpaJ:r...kings'lPli jze "oert ende 'boek:Nijs I! is geke!1.d en wordt te Brugge af gesohaft. Da ar verpakt men !'11ane en gereI tI!" 4'e De Izegemse specialj.tei't; :.La algeme en gekend nl. de Izegem.se Blau':tkens en het Dokraan.

5 Q Ongehoorde rijkdom in Izeg6:;n~ Dat kon men bijvoorbeeld zien uit de inl-comsten en "batige 3aldi van de Diseh.

1513- 1514~ 585 pond, 1545-1546~ 633 pond; 1567-1568, 777 pond; I569··I570r; 980 pond; 1571-1573: 1213 pond.

Er werd "winig uitgereikt omdat er niet veel nood Has. Tussen 1530 e~ I548 schommelt dit getal tussen I4 en 32.• !re.r'~lijl men voor dezelfde jaren b.v. te Kortrijk grote vlerkloosheld had ~ Daar kla agt men over "den a ~T:rm.en tydt en de sobere n e iringhe".

al

16

·-------------------------~-------"· _ ~

_ _

~ _", ,,,,; iIo

_ _ • •• _ _ _ ..... _

__..

-_~_'IW

- - - - - - - - - - - -.-""• .--..':1\"""""'~~,."

....

i

ct!

b, 't '

«.

ar

' I

. i ZEGEMSE LIJNWA.AJ)HAlillEL

_ I

....,.,.."'f"........._________"... ,j . _. . . ,..,. . ft.....,..,""'Lj]!.... ; .' .....

'......".A~t

_ ,... ,-

Nog te note r en voor deze periodt:;':; de samenwerking tussen I z e gem en Roeselare in I571-I 572 om s amen de kosten af te dragen V R ..YJ. een Mandelka.."'1a al naar Gent en verder naar Antwerpene Ieper~ Kortrijk " Gent e:n J)einze verijdelden dit op~· zet ~ Het i-laS immers de tij d "'Tan he t eng part . :.,:;ularisme van de ste den .. Men zag nooi ';:; groo ts" Op heden ge be~t dit echter nog we l.

111" DE IrE:IJEURGANG OP HET EIl-Jl)E F EtJR :3ES 1rIENDE EEUW 'I

I,aats te kwart van de 16e eeUvi no oèno ttig ':I:::Ilwi lle van de tro ebel en die ont sta,an in dG gods d:Lens "tkwest ü3s . Doororaak van de re:t:9rmatie< Ook Izegem had van de pla.a g -Ce lijdeno In 1572 .... 1573 verdrijf"!:: Alya de vr eemde h e.:ndel skolonies uit A:rrtwe l'pen " I n juni I5'/1 c tiende en twintigs te penning, een soo rt k apitaal sbelasting om de oo r log te bekostigen.

Ui t de lijsten der bela ste l i nnenkoopman8 v olgende naffien~ Samyn Sap - Roe gaer Ma ert i n - Jan Ho orman - Jan de Reepere Luoas de meulena ere - Martin de Rooms ,-, Ant ,~ Vanneste Hahieu. Yde ... Pieter de Coghe ." Pieter vander brugghe - Sal. Ruus s chout, J a." l vande Mand r e huurt 6 00 de h eer va!1- Izegem de lijnwaadelle .

Vanaf 1575 ni e ts daYJ. rampen t e 1ze g e!D. ~ pes t en in 15 weken tijd 3600 doden .. In october 1575 u.ittccht naar Gent; ook de pa sto .:r waar hij twee maanden verbleef" In moeilijke oms t andigheden boden alleen de steden veilige schuilplaatsen, onder meer tegen de rondtrel<..kende vrijbui -cers.

18 a pril 1589: rond drie uu...... werd de in 1577 herbouwde lijnwaa Q~al l e door vrijbuiters samen met het klooster der gra uzus ter,:) en het hui s van de gre ffi er de Coghe en veel andere h u.izen in brand gestoken. Gevolg was een massale uittocht der kooplieden u.i t Izegem: .., :i.n 1578 naar Haar lemo e i...'1.à.e 1579 uittoc'ht naar Gent; daar blijft de familie van Jvf. andre di e zich i n 1583 te Antwerpen gaat ves tigen. Ver"", v ol gens ,,,ijkt ze uit naar . Ha arlem waRr we J'oost en Ka rel \Tan l1andre a antro ffen ~ ~ . 1579 vlucht na a r Brugge (ste eds binnen de steden omwille v an de y e ilighe i d). '." 7] ~' 9 s de ::::8 mannen v a n Kortrijk doer.. een poging tot de !:Abolli -I.; ion des marohés oampestres et signalement oelui d '!Ysenghien appa rtenant au Seigneu.r de Reisseghem oomme i l s avaient fa 5.,c 't es tX'cubles de 1? [-1>l'l 1539 et 1540"0 '-" I 580 ~ Kortrijks e schepen en doen stappen te Gent bij de f-'Iagiss raten 1!nopende 7 . ~, plaoae-li da e:roy de maert van Yseghem verboden was'! 0 ]J och i .n 1580 i s de hande l hernomen: ev en bloei end was de I z e gems e ma rkt a ls die v:nl Eeklou r 5ma al meer handel dan te .'

Kort r i jk~ het dubbel van Oudenaard,,»

17

In het jaar 1581 is Roeselare üntstl''.l ld over de bloei van Izegem. Aan Seotis I gcuver:n.e"l,U' te B:r' ugg ,:~ dnikt Roeselare haar "perplexi te i t uit over t '"'i.; S\1.'::f::er 8~1 vande mae:;:·"t; van Y seghem" 0 Vanaf 1582 opnieu~.r d8.ling ~ .4.mand Crommelino gaat voor goed weg uit Izegem en ,<lijkt u:i:t nam::.' St óQuentin \) In 1595 sticht Pieter Cl"ommel:i.nc a:l.daar een I!Kamerijk,:·:· 1) i'i.jnlinn.encompagIlie"Q Te St .Quentin berLl.sten nog cngeJ/t.ibL:.(:eel'de s-t;u.kken over dit Izegems kooprnansgesla0n"t!)

Het verval is diep8 lijnwaadh::..lle 1;)lij ft _:'n puin In 1640 nog in puin wannee:.c SandeTus komt sche"ti3 en ~ Het "terrier van 1653 spreekt van 's"\....aal' vroeger de halle h,ram te staan!!

0

(t

OORZAKEN VAN VERVAIJg ---------- ...,------ ,j.,. ..,.

1. Beroerten die niet al.leen de kGopliede"l:l maar ook de kunstenaars naa~j:' het Noorden doen. u.i titTi.jken" 2. Centralisatie van de grote steden Kortrijk en Roeselare.

IV. DE ZEVENTIENDE EEUw _.1*" ,.... ~ _ _ _ _ _ _ _ t _ _ .. _

16

.... ._ _ _ _ ... .

Na twaalfjarig bestand (1609) herneming van de handelsbedrij ... vigheà.en. Haar Izegem h:;:::~l niet moer opwegen -tegen Kortrijk.

Toch niet gans \Te:!':'d.wen ,. !l~ 1609: openi~~.g v8..."1'J.de Tiel'tse .markt ~ Izegem u.i tgenodigd naast Roeselare en Kortz~jk ~ 1609: Jacob Vilain XIII. zoon van l'1c'lximiliaa."1'J. richt een verzoekschrift to·t oprichti!!g van 2 driedaagse vrije j3ar-markten .. Kortrijk verzet er ziah echter tegen en lukt in dit opzet. Kortrijk wordt het grote (fentrum.

Izegem kwam niet mee~c terug op kra(Jhten. De stadshalle bleef in p'..lin. In het begin van de jaren 1600 wordt do parochiekerk hersteld en we lmnnen veilig aannemen dat Izegem, niet",,· tegenstaande de jarenlange ui tp1..,,1.tting~ n()g !Dr3.chtig genoeg was om ,de halle te herstellen ~ Y.aar yrat 'baatte he"t de halle te herstellen als de handel zelf op andere centra gevestigd was?

Wat Sandertls schrijft en tekent in zijn Flandria Illustrata van-Ib.f4-;8ènljnt een herinnering te zijn uiT'Y roegere "Try.::den: "Een plaats vermaard door haar jaarmarktooohaar halle, haar lakennijverhe-:.d en naarstigheid deI' ingezetenen". Dit strookt niet met de werkelijkheid. De halle stond in puin en op de afbeelding van Iz ogem ziet men de twee puntgevels met het open dal;;: en de zijmuren van 5501 .. Geen toren meer, geen klok.

Izegem teert op zijn verleden. Te Brugge meet men in I6I3 de grootlinnenh81'lde ~, "met d.e Iseghems e:he mate op geycte ta,fels van 5 ellen lanc" en :in Spanje i s het Kortrijks 'linnen nog steeds bekend als Izegems.

--------;,.-._------ ---'{- ------_

..

_--

, ---.-- ~ --

,;

.

.•- - ,

- . ~-_

..

IZEGEMSE ~-.....-

LIJ~~AA]HANDEL

...........".......,..':1I!!'1I":'\I"i)t<......---:,w----_ _ _ _ _ __ . - _

D8 oorzaak van d.at al1e8 is niet alleen het verleggen van de lu-mencentra ~ maar ook de ui.twijki::1.g van de grote koopmc,Y18geslachten. In de z8Ertiende eeuw deed men veel heftiger pogj.nge:n Gffi I>"2gem te fnuiken<- I)l t lukte niet omè.at de koopmansgeslachten borg stonc1.eY.l voor de yerde:re bloei. aet einde van à.e zeventiende ' eem-l was niet minder rampzalig dan het e inde van dG kestie:nde. De pest van 1668 en de sterf-'te van 1696 à.ecimeerden de bevolking dermate dat een kroniekschl"i.jver wist -1:e vertellen dat H a lle8 er zo woest en wild uitzag te Izegem dat er binnen het dorp meerdere huizen st onde:!:l ahro.er de bramen door de kaven groeiden:'" Deze desola-l:;ie heerste nog onvel"minderd voort in 1712 wan·.. neer de Grote Harkt en de Koornmarkt geleken P'aan weiden of bleeokpleinen , wap.rop alleman naar believen ~. t gewassen goed te bleken legdel~ De Nieuwstraat zag er uit als een groene dreef vraar hei: gras zo j eugdi.g en gulzig groeide dat men er kwalijk kasseistenen onderscheiden kon. Deze wegen in volle dorpskom gelegen,. die regelrecht voerden naar de lijnwaadh:.:~lle (.;n die vroeger onder de bedrijvige stap van wevers en Jco ::;pJ.ieden werd.en gepolijst, waren nu vervallen tot r..og min:3.8r dan landelijke paden • Dit bewij st afdoende de teleurgang val het h t,:ndelsle'ren ~ IJs kaart van Izegem en de bes_chrijving der ondernemingen opgemaal{:t in 1756 spreekt nog Civer de plaats "',vaar vroeger de halle placht te staan"4 In diezelfé!.e t8schrijving P.lien we dat =zoge~ nog 81echts één linnenblekerij bezat en wel öp dG 11<1.(1(l e1 1 eigendom v an de Prins Y:::m Izegem.

In h e t, Oostenrijks bestuu1.' van 1713 tot 1794 kwam in Vlaanderen Gen vernieuwde nering tot bloei; Nieuwe families van negocio.uten ontstond.en, maar dit was hoofdzakelijk binnen de groter8 steden. I z egem leidde het bestaan van een lbndelijk t\wederangsdorpo (wordt voortgezet) E~H. Jozef Geldhof~

19

..

V tJ HET FRANSE EN HOLLANDSE B)!]vJI1\Q)jJ ....- . ,.,. -----. . . -_._----_ . --_.,oy .... _.-. ...,--......,. . .

Annexatie van België bij Frankrijk had geen gtL."1stige gevolge11. ~

.- De tol is welis\'laar afgesohaft maar o'f:.der de Ooste:Erijkers hadden georgan:Lzeerde smoklcelbenden grote contingenten in Frankrijk 'b innen gebracht. Er was weinig vfjrandering~ daar v,ra.ar men grote verwachtingen gesteld had op de verenigL~g • ... J)aarbij: Spanje en 3ngeland werden afgesl1eden~ voor het Leiedepartement verminderde de productie met 50%.

I806,: C:m·tinentaal blokade ~ ge"lulg: 1810... 1811: de handel is op l/J..o gekomen. Engeland en 1erlarJ.d hadden voor goed de Spaanse markt veroverd~ ~~",,!~~g~TE: :

In de ver\I/'achting YB..."l de herneming van de handel, gevolg van de annexatie~ werd door de m7Jnioipaliteit de linnenmarkt heringerichtQ J)eze markt beantwoordt echter niet _aan de verwachtingen; te dure t::tj d omwille van de verplichte leveringen., Hollands .. .. ---Bewj.l1d:: ... _. ~----

00 l

_-

----

Izegem is stad gewerden in 1817~ Er moet iets gedaan worden cim de stedelijke allure r:: p te bouwen: de jonge stad opnieuw deelachtig maken :',',,g3!l de oude handelsfaam.

In april stad gewo:cden richt het stadsbestuur op 31 oct.

18I? I!een lijnv.Jaedmerkt op" " Middelen om vlot te krij gen: Jaarmarkten: voora,l deze Yt.Xi de HerfstCrond Allerheiligen).

Waar? (a.angezien de halle niet meer bestaat) .." eerst op straat ~ rond de herberg 11 den Hert" waar de meettafels staan • . . . in 1827 wordt door de stad. een lok.t:;!al ingericht in het vroeger beluik van de Grauwe Zusters, klooster dat na de revolutiè niet meer werd opgericht, op het domein van de huidJige stadssohooJ.o Dit domein liep feitelijk ''iran aan de Om;megangst:.t'aat tot aan de ICLoosterstraat die haar naam daaraan ~mtleendQ. Men betaald,~ 5142 gulden voor de aankoop.

TIe peri.ode van 1820 tot 1830 was zeer voorspoedig voor de l :innenhandel en dus ook voor de pla8.tselijke linnenweverij.

Het record was I829 mei; I41>600 verhandelde stukken. De pachters van het meetrecht betalen grote bedragen.

De stad doe't alles wa:t in haar macht ligt: - begiftigen met premies, opstellen van reglement, aankoop van eigen meetlokaal • ... bestraffen van de misbruiken.

.~.-

.. . . . . . . . . ..,. " . _- ., ..'-" . . _-. .-_.. . . . ,. ~

--""~

--~--~!------------------~ LIJNWAADHANDEL

I~~EsG EHSE

.

.

_-,-- -'-~-"' '<"-~- ""._,---,---_.,,,..~ _.~_

.

---._~,...

. ._--.....---------

182 ~? &

de markt Hordt gescheide:"l va:n d ~; meettafels 1 daart Hger: pro"G p.st.

1823: d,e kleine kooplieden gaan aan de ra::'1.d van de stad te Kachtem of te Emelgem. de f3t"uldccn opkopen uit vrees v·oor de g:rJote handelaa:rs. Reactie van de gilde van de lijnwaac1handeJ.aa:t's \-rant weldra \V'ordt er ook reeds vanaf' de vrijd.agavond op de baan verkocht " De stad lü:i.j ft bij de oude opvatttng en dit; zal. in deze j a ren een 'fa.'1. de oOT'zaken t...,orden van h(-,;t volledig verval. Men Z8,'t :nog half en half 'last i n. het oude rogime ~ Men .d acht niet breed .. Men had sohrik ïi'OOr moderne uitvindingen en men be -SChOï.lwde ze (vooral de arbeiders) als pogingen om de arbeid ui.t te sohakelen" Ile pa:cro0ns vreesden Gen totale bedrijfsaanpassing. Da arbij het fab r iekswezen zoals het jn de volgende ;ia:[ 'en zal onts·l;aan~ zal de IT.ensen v an buis vJeghalen om ze in heT. f a:'JT'iek te brengen? De kleine grol1deigenaar~·wever wilde thui s zijn. Zijn \-18'\rersbe roep was meestal niE;"t het enige 0 Hij · g ing i n de zomer a:rbeiden cp eigen l and of bij ar,deren en in d.e wj.nter 1::11ij ft hij thuis Daar kunnen vrouw en kinderen helpen bij het 'W8!:'k{l In 1828 v aardigt de stad een boete uit van 50 glüden voor clieg0nen d:L c lijnwaad vervaardigen met katoenen inslag(mixte).

In d i e Lij d ook begint Roeselare opnif;u:v.r. te stoken. De Roeselaars e ma r kt wordt v e rplaatst van de dinsd:::1.g op de vrijdag, juist yeor do Iz ege mse zate~dag-markto Izegem stelt zich te wee:c t egen dit pro j eet en doet bero e p op zijn eeuwenoude tradj.t ie \l 1~é.1 g e",raagt zelfs van een gebruik "U.i t de I3e eeuw .. In iOo.e1" gevalt het Roeselaars project wordt vel"worpeno 0

VI.

D E'PINI~'I:ENE

TELEID1GANG.,

~i.. ijnvlt3,admar:~t gesch o :~~ i3 t :niemve poging~ ten dode opgeschre·v'en omdat men opn:::,eUI" ui tgirlg van de prima1,1tei t van he t handgeweven lijnv.raad Be gin 1860 was het voorgoed met de Izegemso lijnwaadm.a rkt gedaan.• In de Hollandse tijd ;,,,as een groot deel von de ]'ranse markt verloren gegaan ' en organiseerdo Frankri.jk in het Noorden een zeeT i.nte:use li.nnenfabrioatie. Na de afsoheuring met HOlland cleeJ.d~ de ui t"roe:L· n :./g met 25 %• .Er ~ou enige hoop g owe est zijn had men v ()rder gezienQ Maar de m.assa en d.e gezagdra gers waren c. . r niet rij p voor" I>ü.cpé,tjatL:'C schrijft; het zeer typisch in zijn werk~ "1' Ouvrier flamand.~ ocoupe Ie plus souv ent à des travaux sédentaires isolé èe la Gooiété. était car~ ctérisé par un attachement souvent rout J,ni.e::L' aux: cho s es accoutl.1..1'u ées; i1 ét. a i · ~ peu disposé t~ s~ en-tl gag e~'C' dans les vo j.e s nouvel1es Incapable de st affranchir de ' 1 i c::nprise de 1 thu. bi·t;u.dc? il se montra5.ent rebelles à 1 f adap-·

1832 ;

0

I858~

0,

0

_

.. .......,- - -- --.- - -- ,"- ,-

I

' ?

IZEGEMSE LIJNWAADHANDEL

_

.-- - - ----.- ....... ...----'.- --.

t a t :Lon de toute nouvelle

rOllt ine~ 1.1 succombe

méth ~· de

de travail. Victime de la

sux sen Irlétier sans avoir pensé

m~me

à

a bandormer" () Oek de " v erh eid was behoudsgezind: .- de markt -·,-an 1817 was behcu dsgezind 1 alleen voor handgeweven 8tukken 'll .n het nij verheidscomité aa'rlges teld cp 7 november I843 beoogde ".rcoral 1·.i"cr k t e v erschaffen aa.."'l de behoeftigen die, zes jaar na h e t in gebruik nemen van de mechanische spinnerijen, niets dan h e t oude handspinsel en weefsel mochten produceren. v" :: n 1850 werd e en weefschool opgericht die tot in 1865 jaarlijJ.cs a an 25 jongens het handweven aanleerde, een beroep dat ge en de minste toekomst mee r had ~ . "'-" de :Laatste po ging om in I858 de m.a rkt herop t e richten was in dez elfde geesto

.l~'

DE IZEGEMSE LAKENNI]VERHEID

KAAR T V AN I ZEGEM ten jare 1640 uit FLANDRIA ILL USTRATA 11aar SANDER US en ge t~kel1d door Vedast r.1u Plouich uit W estouter.

DE HALLE z oals z e voorkomt op bovenstaaJlde plan gal1s uitge bra1ld en totaal ollbruikbaar.

t ANTOON SANDERS } bijge11aamd SANDER US} naar een miniatuur bewaard in de KOl1inklij'ke Bibliotheek van België te Brusse l HS 16823 o

Geilt, september 1586 - t Affiigem, 1664

5

l}ttru~

3f.l}armentter

·.. -"-~..-"~- :':- -. '.-'-" r' -7;TT1~~N'" '-/~T\i"" '" "/J . .

ft

'~èjÄiJ " :""

.- :. .

.'.~.~.

~ .;

_J~lë ffJ ft ~ ~~ --[P)jlffjïJJ l1,lrifYoTfffr---_ j .....

J

--"

.:

. -

- _ .

Enkele partioulieren maken daar/cp ui tzondering ~ De grote pionier u.it die tj.jd was Petrus Parmentier( 0 3I.8",I806-+20" 70I885 cfr"Yseghem. vlytigh ende boos" blz 58 e.vO)1 een Izegemse figuv.,r die een biografie verdient. Groot reiziger als hij was f besefte hij het belang van de mechanisatie. (Uit Spanje had hij ooau tcmatenzaad naar Izegem meegebracht~ bekend stond de plant ~ldaar als pomm~ di amour, waarschijnlijk omdat ze rood. was) " De ee::cste stap was het weven met mechanisch gesponnen garent meestal uit Gent afkomstig. Voor het bobi..jnen van dit garen werden de werkloze spinsters aangesproken. Parmentier schijnt vanaf I839 zijn bedrijf op de mechanisatie uitgerust te hebbeno In I842 had hij 300 hanuwevers in dienst die thuis werkten. Per jaar vervaardigden ze tot 5000 stukken lijnwaad. Erutele jaren later waren de wevers en de productie verdubbeld. In vele tentoonstellingen behaalde Parmentier gouden médailleso Hij was voorzitter van dû Roeselaarse Wamer voor Koophandel. Bij zijn benoeming tot officier in de Leopolds () rde \verd hij te Izegem gehuldigd en untstond er een permetwist in de dagbladen nopens zijn verdienste. "De Vaderl ander fl van vrJ. 1dag 9 november I849 drukte op de eerste bladzijde volgend verslag: u Het industrieel steedjen Iseghem. maakte eergisteren groote toebereidselen om Mo Parmentier die gedecoreerd is, me~ veel eer te ::~ nthalen" M. Parmentier is met· eere en met luyster te Iseghem onthaeld. Ziet hier wat men wegens dit feest uyt Iseghem schrijft: Dat M. Parmentier enen zeer ervaren fabrikant is; dat sijne fabriek thans uitgebreid is op eenen voet zoodanig dat men de weerga in het gehele land niet aantreft; dat hij over ene groote massa mensen werk en bj.jgevoJ.g den kost v erschaft; dat hij te Bru.'3sel in de laetste . tentoonstelling de gouden médaille heeft bekomen; dat hij te Gent alweer \.ITeefsel in vlas heeft geëxposeerd ' die in hunne specialityt onvergelijkèlijk schoon zijn met alle andere; dat M9 Parmentier enen van de eersten is geweest van gansch het land om het fabriekweven van lijnwaeden, batist, enz met mekaniek ga.ren op eenen zeer uytgebreiden voet te ondernemen en te ge:iukkeno!f Kort daar':>:;;> volgde in "De VaderlanderIl een rechtzetting.

I>

PETRUS PARMEN'r IER Mijne Heren~ Voor do derde maal in zes maanden bevinden zich de leden van DE BROEDERLIEFDE: op dit doodenveld om een heiligen plicht te V9!"lullen. \'lij vergezelden te:::- :'..8atste r'ustplaats twee goeDe vrienden en ijv e:!,j ge medewerkers; thans staan wij bij het gr-sf van M.Parmentier, den oudst em ' en den uitstekendsten beschermer der maatschappij van onderlingen-bijstand De Broederliefde.Met den dag hare!' inrichting was de dLlurbnre overledene ons een voorstaander, hij waardeerde ons doe1 1 hij juichte toe aan onze pogingen en verheugde zich in ons wel gelukken ~ Hij kwam ons ter hulp met zijnen raad, met zijnen invloed en met eene weergalooze mildheid. Hoeveel i~eldadon M.parmentier aan De Broederliefde bewezen heeft sedert een en twintig jaren dat kunnen zij zeggen die met ons bestuurleden geweest zijn; hoeveel bijzondere en ongekende liefdewerken hij 1 gezamentlijk met zijne eex'biedwaardige echtgenote zaliger geheugnis heeft gesticht, dat weten zij alleen die hij verkoor om de troostende zendelingen te zijn van zijne menschen min, JEl~ Mr. Parmentier was de vriend van de werkman in het algemeen, hij 'lias het nog ~.n het bijzonder.

Zijne vaderlijke bezorgdheid -voor zijne werklieden is gekend, even als de genegenheid welke dezen hem toedroegen. Wij kennen er die sedert meer dan veertig jaar in zijne fabriek werkzaam zijn. Treffend voorbeeld van goede overeenkomst tusschen kapitaal en werk overeenkomst ten allen tijde onontbee::'lijk voor het heil der saoenleving en die tevens bevestigt welk eàel hart hij ::~eza t,.

qc

LO

Mr . Parmentier was het toonbeeld van den nijver8a!'. Man van een zeldzaam v ooruitzicht besefte hij van in 1838 dat de herschepping der linnennijverheid eene noodzakelijkheid geworden was als eene 'vet des tijds; hij wilde door niemand voorui tgestl'eeft worden en ondanks de onrechtvaardige bemoeiingen van kortzichiiige tegenstrevers f ging h::Lj dIJlars over alle hinderpalen de rechte laan in. Hij volgde hierin de stappen van een ander verdienstelijk ;uan de heer Tant van Rousselaere 9 na ko r te jaren worsteling mocht hij de vruchten der over\./inning genieten. Zi. jn naam zal aangestipt blijven onder de 'dakkere zonen van Vlnanderen die de hedenàaagsche hervorming der oude li.: men nijverheid hielpen be\'/erken. Het is van dan af dat den aangroei dagtee:-;end. van den '~elstand van Iseghem ~ Hij heeft de naam van zijn vaderstad in en bui ten BeJ.gie beroemd gemaakt. Immers van 1849 tot 1880 in al de tentoonstellingen, bekleedden Zijne v00rtbrengselen den eersten rang. Zij werden telken male met groote onderscheiding bekroond. Een Koninklijk Beslui t van 1849 benoemde Mr. ParmEmtier tot Ridder der Léopold-orde, in 1881 werd hij verheven tot Officiex' derzelfde orde. Gedurende een groot getal jaren wa s hij lid en Voerzitter der Koo.p hanè cls Kamer va n. Rous8elaere~ Zulk welvervuld leven deed hem zi,]ne geb oortestad niet vergeten. Mr.Parmentier wa s een ware Iseghemnaar. Hij beminde zijne vaderstad met eene warme, met eene onbegrensde liefde. Niets ontzag hij hem om haar :'.n welzijn en aanzien te doen verhoogen. Wij hebb on niet vergeten welke aaEdringende pogingen, welke herhaalde stappen hij geJaan heeft om ons de hoofdplaats van het vredegerecht te bezorgen; een r a ng die on z e stad rechtmatig toekwam. En wanneer de dag der rechtherstel l ing versche en, dank grootendeels aan hem, wie van onf1 herinnert zich niet zijne vreugde, zijn geluk? Wie vergeet ooit de dag van 26 februari 1866?

_--_...---_._ ------------...,..------------------- - - - , PETRUS PARMENTIFR __.._.__._-_...._-_._---........ ................_----------------'"------_ .....

.. .•.._._.•..•

- --".'.-

..

_

Ja, Mr. Parmentier, gij hebt uwe geboortestad bemind in alle goed ge"Iild. Ofschoon men soms aan uwe inzichten eene verkeerde uitlegging gaf, en U, in velè omstandigheden tegenkantte , gij hebt uw geliefkoosd I seghembemind en geëerd, tot uwe laatste stonden als een rechtschapen en v erkleefd en zoon. En daarom zijn wij hier rond uw graf, om al het goede dat gij v erricht hebt, als nijveraar. als burger,als vriend der menschheid; om hetgeen gij gedaan hebt voor de maatsohappij De Broederliefde zeggen wij U dank en eeuwige heikentenis. Met De Broederliefde te ondersteunen en te beschermen had Mr. Parmentier een verheven inzicht; hij wilde het "'Ierk, . de vlijt en de voorzienigheid aan moedigen. Het waren geene aalmoezen welke hij gaf; hij was te wel overtuigd dat de leden van De Broederliefde te veel eigenwaarde bezitten om de hand te reiken naar vernederende giften, het was eene hulde welke hij deed aan het recht dat elk onzer leden bezit van met eigen geld onderstand te bekomen in de · dagen van beproeving.

Uw naam, Mr. Parmentier, zal onder ons blijven leven; hij zal gezegend worden nog door de latere geslachten. In name mijner medebroeders, zeg ik den duurbaren overledene innigendank~ Mr. Parmentier, V A A R WE Li

27

-- - - - - - - - - - - - FETRUS PARI:IENTIER

MG s sL:n;.:'t's p 1JOV.6 vencms nou.s incliner I"eSpeotueux et résignés devant oette tom"oe ou se termi.ne iJ.ne lcngue et brillante carrière., Mr" Parme~tier laisse da.ns I! industrie une grande réplltation dthonneur et de loyaU;jé commerciales.

11 à.evaj:C à son activi té et à u."Yle intelligence remarqua"':J1 edes ' affaires? Ie su.:;cès hors ligne qui a couronné seD eff;;rts. 11 fut Ic fondateur de I! industrie toi1ière à. 1segr. . c:lli et touj ours 11 est resté Ie chef respecté de aes compétiteurso VOU3 savez, lv1essieurs, combien parmi vous <·nt prcfi té de SGt. legons et de Sf.~S exemples. A la Chambre de Commerce de Roulers 0'..1 la sympathi.e de ses c01lègues 1 t éle"·.-a à la Présidence pe:1dant sept années conséou.tivelJ ~ nm.lS avons app.récié Ie zèJ..e et Ie dévoÛUlent inébranlab1e qui l. ~ attaei:1aient à oette insti tution. ct est que dopuis lli.nstitut.i.on de e ed corps . consulaire, toutes les grandes questiqjlS des"tinéeci El. règler les rapports internatiOnallX de 1 v j,ndust:r:i.e e1; du commerce BeIge, les .

'1'" ~nt cr.:,.-:: ' ~ . provJ.ncna_ " "1 ' oe.L 1 1 8:3 oe ra tt ac h ant ques t ~ons Cl' e't plus spéc:i.alement à na"tre Arrondissement avaient toujours é"té déba-t-tït.:os à la Ch8,mbre o.e . Commerce de Roulers et aiJ.leuJ:'s ~ par des défcnseux:J ardent.:."l, éloquents et oonvainou.s ~ l';r ,. Pax'men'tier sût ::rJl'~intenir la Ohambre à la hau'teur de sa missi.on et i.l resta J?:resident jusquWa la. su.pp!'es~.:;icn de ces corps oonsti tués.

Le Gouyernement du Rot dÜt de bonne heu.-re reconna!tre les services q,ue re:ndai t 10.r Pa.rmentier à 1 i industrie 1iniè l'e. Nommé Chevalier de 1 ~ Ordre de Léopold en I849 i1 fut promu Offi.cier du m~r.:le Ordre en 1881, ce fut Ie cou.ronnement à,e sa long'..le oar:::-ière toute de succès. Une maladj.c opü}.l.8 tre minait cette solide consti tution depuis quelCJ.ur-,3 temps déjà; la mort de sa compagne dévouée vint brü::er tout à coup et ses illusicns et ses espérances de rété;;,b:l18s(~ment ~ Sa fami.l1e sui.vai. tIes phases de cette maladie , tanti}t bercée d! espérance 1 tantöt oraintive et anxieuse .. .Dans cette lutte à outrance 7 toutes les resSOUl'ces de la soi en. .'8, de 1') affection du coeur et du dévouement Ie plus absoiu ont été épuisées.

Dans ce mcmen-t douleureux et soler:""Yl.s1 de séparation supr~me, disous ]xü un éter:nel A .D I E U. Q

IZfGfM BEmmEN; 1~

4.' lil

1640;:; F.aart door Sanderus (Gift ~lu Ten Mandere 1960) I653 g Inndboek van Izeg8Tl1 düorWaJ.!'ae·\'·c en Pieter LIJs t Aantekeningen ~!a.n Z oE~Ho Ijl) Slosse ( Dekenaal Archi ef ) , 174.6 8 L,s mdtlJOuck van de Proi:;hi.e ende Pri.nsdomme van Iseghem cloo ~r.· Franoois De Bal ..., . ,::j'r,_ '1""',.

T\ B"' "'~ ' '(,r.,:tan d~"Y' I, "'!7'~r6 "0 ~:' \ '.,t:.u. .•.,.aa~ t ~.lJ , .\..'e a...... (G""J..""+: L v • <1> Tc> .. ... 11 _ c ~ e 1961")

5.,

I841

i

6~

1863

s

'7

194· I

l

2. ...

<-

30

(I

<:)

A-t;las van de BU1J_·t't\t/cgen door nenri.. Heusohling ( I00401841 ) - ( Stadsarchief Izegem ) Si;afkaa~:'.·t van ~ 't Belgisoh Leger ( Stadsarchief Izegem) Fn.art van Groot-Izegem door arohi teot Edmond Verstraete

BE1<:E 1 NS J?OORTE~ J..6 lVaa gelegen daal... waar Debusschers poorte

nu is in de B:''''L1gstraa-t. Daarin stonden enkele huizekens • Ze ~':'.adden een uitgang naar de ~,j'aa:rt& In de gemeenteraad van. 9Q5~I902 arto J..~ Iverd er besl oten tot het dempen van BEKbJNS roOR1E o 2~ en ~3$ 1746 DE CAYE later BEKE'NS POORTE& BETAERDSVOETWEG o 1 .. Ir;r 78\'+'egel (voetweg) van Vijfwegenstraat .naar Be;y-aerdstr@,a;t 2 grens makende tussohen Izegem en Lendelede a (400 IJl ,,) BOSJHHOLEN'vJEGEL o 10 1841 Wegel V9.n de Klij t :. tr-aat naal" Tooverhekshoe~: (zuideind ". van Sla'bbaerds"traat tegen Lendelede ) J.angs Bosm.:üeY.!.s (14 19 ma) 0

BOUV·1ELAERENBOSOHSTRAAr ~ le I84 I Straat van aan :~ t kruis op de lrJi n 1r.e.lhoek. .. tot aan de Lendeledestraat voorbi.j het hof van dhr.' ~rl,..1..lien Vanwijnsberghee 2 () i i ~ t R :uwelaerenbosch" was een bos g elegen op grondgebied. Lendelede~ 30 In 1746 i.s er ook spraeke van de ,:, ·traete van den Bouwelaore:::1b'Jsch 11aar de Ka:tteboomknock~ I96I Katteboomstraate CASEHNE'-']EG~ Ie 1841 Verbtnd i ngswegel vaD Z':lYè,w aertshondekensY!1.o1enst1:,aat langs Vandaelens hof (254 ru) .. Op de kaart van Grooi;~~ Izegem van 3,,904I getekend. do or archa Eàm. Verstraete ',:illde~. He nog die KáSERNEWEG aangeduid. Geeft verbindi..J.g tlJ_S senen Beyaer dstraat en Molenhoekstraat •

î.3

VERDWENEN STRAATNAMEN TE IZmEM Gelegen Noord de hoeve dhr Heotor Vynckier. Is sedert versohillende jaren voor publiek gebruik verboden.

20 en 30 1841 CASERNEWEG 1941 KASERNEWEG. DOODSTHAA.T Q 1 . Volkse benaming voor Ameyestraat. Is te zoeken: al ofwel in d0 nabijheid van het kerkhof 0) ofwel in de doodse stilte die deze straat vooral kenmerkte.

DRIESSENSVOETWEG<) 10 1841 Voe"t\.,egel yan de Roeselarestraat naar de hoeve Horrez langs de hoeve Driessens (981 m). In de gemeenteraadszitting yan 11.8.1933 werd onder § ) het rooiingsplan van deze voetweg beslist.

20 en 3 1841 DR1ESSENSVOEI'WEG o EMElGHBVSTRAETJE o 10 en 20 Voetweg van de hoeve Grys:peerd(nu bewoond door dhr Cyriel l~es) naar Emelgem (309 m). De demping er~an werd bevolen in de gemeenteraadszitting van 6.2.

I925(§ 10)0 30 1841 EMELGHEMSTRAETJE 1961 ITALIANENLAAN. EMEHHIEMVOErWEG of KASTEELVOETWEG 0 1. en 2. 184 I Weg van Izegem !laar Emelgem lan.gs het kasteel langs de herberg IN TRIPOLI d:i.e :tn 1949 (tot 1961) bewoond \ofaS door Miohel DeIllf)estsre (874 m) 0 30 184I EMELGHEMVOETWEG of KASTEELVOETWEG 1961 EMEIGEMSTRAAT. FLORINSVOETWEG. 10 en 2El 1841 Verbinding van LendeledestraatKnobbaertotraa't langs de hoeve van Florins (55 m).

GEETEVOET1NEG o ... .' en 2" I841 Wegel van aan de wijk "De Geete" naar de Menenstraa't ( 461 .,.;) l' Kwam ongeveer in de Menenstraat uit r echtover de Oru3tinestraato GRAS STRAAT " 1<) Rechtop het kruis in de Oude Ieperstraat vinden we in I84I een ver·b:î.ndingsweg naar de Gapaerdstraat, dwars door de weiden en de velden.

2 G Daar deze straat langs weiden loopt verdiende ze wel de naam. van GB.A S STRAAT • 3. 184I GRASSTRAET 1862 8p de stafkaart is deze straat nog ge tekend maar draagt geen naam meer. Verder wordt deze naa..ro. nooit meer gebruikt.

GROE1~ STRAAT 1. De naam die Sanderus geeft aan de Kruisstraat ( C)!)

HEYBRUG-ITOETvlEG. l~ 1841 De verbindingswegel van de Krekelmotestraat naar de Heybrugstraat. Deze wegel liep dus het westen in Jp de plaats l;la~r vroeger de Krekelmotestraat in de Krekelstraat uitkwam (1000 m).

HONDli1KENSMOLENWEG. 1 . I84I Wegel van Hon6ekensmolen naar Kleyn Harelbeke (445 m).

HULSTEVOETWEG. 1 . . I841 - Nr 71 Va;n Huls'testraet naer Hulste (224 m)o qJ

0

30

---_._---,

...._._--,- --~

..

_-_._-----------------------.....-...----VERDWENEN STRAATNAMEN TE IZIDEM

KA.PELLESTRAAT. 1,. Er l :Lep vroeger een v ";etweg van de oude BIAU\tIE KA.PF.;L naar de Krekelo Deze kapel ston:). meer westwaarts, engeveer aan de overzijde van de Vandenbogaer:lelaan, hOewel de!?;e laan zelf nog niet bestond.

2.~ De straat die leidde naar de kapel, kreeg dan met reden d.eze naam., I746:I919 CAPELLESTRAETKEN. 3 0 1653 CAPELLESTRAETJE KEHf';10v'JEG:rT.:'!JKEN 1. Deze oude benaming voor de huidige KLOOSTERSTRAAT werd in 1643 gebruikt. Dit wegeltje lag aan de oostkant v an het klooster der grauwe zusters(O).

2 ' Deze wegel, werd zo geheten daar hij de Roeselarestraat (toen Gentstraat) met de oude St. Hilnniuskerk verbond.

Het was de KERKWEG die in die tijd door begrafenissen en andere kerkelijke plechtigheden werd gevolgd. :;." 1653 KERCKVJEGHELKEN 1746 en 1841 KLOOSTERSTRAET 19 :~ I KLOOSTERSTRAAT ..

K"LKiK HAHELBEKbVOETWEGo IQ 184I: nr.79 Wegel van de hoek van de Slabbaertstraat naar de Beyaerdstraat, naar Sabbens huizen (401 m)~, 184- I~ nr.80 Verbindingswegel van de Beyaerdstraat met de Slabbael1tstraat (484 m). , ,2 en 3 ~ Daar deze voetwegen in de nabijheid van KLEIN HARELBEKE (0) lagen kregen ze vroeger bovenvermelde naam.

KOFlIl SINT PAULo 1. en 2 Gelegen in de Wijngaardstraat als ge opgaat naar de Melkmarkt aan de linker kant. Naam. doo~: het volk aan IO sloppen gegeven" De naam is niet officieel erkend maar toch vinden we die naam op notariële akten vert)

J

n

Q.

meld ~

KOER. SINT PIERREo 1 0 en 2. Gelegen in de Wijngaardstraat als ge opgaat naar de Melkmarkt aan de rechter kant. Naam door het volk aan 11 sloppen gegeven die op een ruimere koer, dan koer St. Eaul uitgeven~ In de gemeenteraad van I.I2.1900, , nr. 9 werd tevelen ('at de huizen van KOER ST. PIERRE (nrs 22 t/ro 42) en de ' huizen van KOER ST. PAUL (nrs 19 tlm 37) die eigendom waren van de \vwe De Ryckere . en kinderen, moesten leeg gemaakt worden ~mwille van ongezondheid (thyfuskoortsen) tegel'J. 101 .,I90I" O()k deze naam is niet officieel erkend maar hij wordt ook wel op notariële akten aangetroffen.

KOTJE1~VOETWEG~ 1841 Van 't KOTJE naar de Hondhouthoekstraat ( 566 m) ..

LENDETJFillBSCHESCHEIDINGSTRAET<;< 10 en 2" De straat die de grens vormde tussen Izegem en Lendelede op de wijk ft Kotje.

3. 1841 LENDELEDESCHESCHEIJINGSTRAET 1862 en r9IO getekend en ,herzien ... op stafkaart nog aangeduid maar de naa,m ontbreekt e ..

MAAJ\T])AGMARKT ~ 10 en 2 Naam i n de volksmond gegeven aan sloppen in de Kortrijkstraat in de nabijheid van het kasteel " Ter

31

g

VERDWENEN STRAATNAMEN :.u IZIDEM "'lallen ".,

30 1850 enkele huizen komen op de kaart voor hoewel eon naam Nu MAANDAG~~KT. 184 I 1<'l egel van MENTENHOEK naar Kapel

ontbreekt ~

MENTENVOETWEG It TEN ABELE" ( 537 m) ,. tJIIJNHEER DE PELICHY'S GANGSKE. J.. De stich ter en eerste bestuurder van ~ t klooster en van de school van Ave Maria was de Z. Eo Ho Jos eph DE PELICHT. Langs de meisjesschool kwam dus het oude BOSS EKOUTERKE1 dat toegang gaf tot de speelplaatsen van dit instituut.

2. Het HGANGSKE" langs het ge st icht door de MIJNHEER DE PELICHY gesticht la'eeg in de volksmond gemakkeli.jk zijn naam.

3 ., BOSSEKOUTER( 0) SCHOOLKOUTERKE. MOLVOETWEG~ IG en 2 Q Wegel van de hoeve Jan Maes (Menenstraat) naar Rumbeke langs de hoeven Loncke en Wed. Maes (1210 m).

Het hof Loncke is nu bewoond door Odiel Vandevelde. In gemeenteraadszitting van 12 deo. 1912 werd ondér ~ 5 overgega rul tot aankoop en demping van deze voetwego In zittiQg van 25 0 6 0 1926 werd nogmaals tot de demping ervD.n besloten(9 2).

MOSKENS VOETWEGo 1841 Wegel van de Bosmolens naar de Gete(624 m). ~ T N;::··::'UW KWARTlb"R (wijk -). I. Daar in 1881 n~euwe straten doorgetrokken werden naar de Krekelstraat en naar de St. Tillokerk ontstond daar voor de stad een NIEUW KWARTIER ( = nieuwe wijk ).

20 In de jaren 1881 ç.vo was deze plaats als nieuwe wijk, een aangroei voor de stad en het woord wijk wordt hier ter :plaatse wel meer door KWARTIER verva:û,gen" 3 ~ 'De naam van fitt nieuw kwartier n is blijven voortleven in de herbergnaam op deze plaats. Vroeger bewoond door de familie Vanbesien en thans betrokken door de familie Alloss erie··,ca tteeuvJ' NO ORDKREKELMOTES TRAAT'. 184 I Van hoeve Krekelmo-ce naar Roeselare,· straat langs de hoeve van Eugène Tanghe (1115 m)o NOORD IffiEKELVOETWEG0 184I Weg al van de hoeve IIKrekelmote" naar de Heybrugstraat (700 m)~ alsook de verbi ndingswegel van Molstraat met Schardouwstraat (353 m).

NOORDMOLSTRAET. 1841 Is het deel van de huidtge Kokelarestraat dat vroeger gelegen was vanaf de Heybrugstraat tot aan de Scharc1ouwstraat.

PUTJE9S STRAATJE. ê. O~~IDANGSTP~T. Eertijds een straatje dat liep naar de hoeve Vandeputte.

RUE DU PONTCFAU gez c '.d BRUGGESTRAEr. 1841 Van Mandelbrug naar d.e Grote Markt<) SCHARDAUwVOETWEG& 1841 Wegel van Oekenestraat naar Roeselarestra at in delen op de grené.t van Rumbeke (541 m). ö

0

I~ V41I"I1.\ ~ ~

J-J L(" Vç

11'/')7-},-.) I~L_ L-:- .'/ \..

1- , \.... ,

I

!__

In deze rubriek willen wij de marka:r~" :,\'0 f'ei ten uit het Izege:as si;adsle~\ren kort en bondig weergevent dit met de bedoeling deze aldus -roor het nageslacilt vast te leggen. )nze stadsgenoot FRANS B110UW f laureaat van de Internationale Vledstrijd Koningin E: '~isabeth ? is naar Canada vertrokken. ~ t I s reeds de vi.erde maal dat onze piano'virtuoos werd 1Ü tge;lodigrl, om in het mumiekcentrum. van Canada zomerlessen te gev m:lo Tijdens zijn Yerblijf' aldaar zal er ook voor de eerste ~1a al een nationale l ·ianowedstrijd van Canada gehouden worden e l~ zal onze stadsgenoot deel uitmaken van de jury. o

Op :;:6 juli \-lerd door Z .EoHo Deken Sobry de EERSTE STEEN gelegd van de nieuwe St .. Rafaëlskerk op de Kasteelwijk~ De ~l.··cohitect is S .. Wylein.; de aannemers Spriet en BO".tte, bewoners van de nieuwe Kasteelwijk.

In het "Tox-enhof" te Eernegem werd op 21 mei j.l. een openJ.uchi; opvoering gegeven van" HET MEISJE VAN DAMME ti, een Westvlaams€: operette in drie bedrijven. Het libretto werd geschre~ , "'.ren door Ern::~:.·' , Ro,moud·t, de muziek is van een ou(l-stad ..~· genoot ~'nrJ'LY OSTYN e Van LEO VANTIAELE is een nieu~l boek verschenen bij "DE GOUDAntwerpe:n op 292 ppo met als titel "DE SPAANSE BRUID".

VINX'~

I n H~ Sirrt Jozefscollege werd eerlang een OUDLEERLINGENBOND g esticht die in maart j .1. in 't college zelf' bijeen}a·lam. Te d ier gelegenheid werd Gen eerste nummer van deze bond verspreië!. onder de naam IlDE BRUG". Het boekje verscheen, flink gedrlJ.k:t op 44 pp, 8 c oEr kan ingeschreven worden op PR.2953.55 van Bou.rgeol.s Remi t Va..'1.denbogaerdelaan, 55 te Izegem. De prijs v oor ! t lidmaatschap is 50 f'r. en voor steunend lid 100 fr ..

Sedert begin 8.1..1gUStus is men begonnen aan de graafwerken v o or het nieuwe gebouwencomplex van de CoO.Oo aan de Negenhcek y dit op de gronden van de hofstede die destijds de naam droeg van "DEN AEI~MEERSCHII. In het toneel torncJoi 1960-·1961, onder de Izegemse toneelveren'5. gingen ingericht door de stedeleijke Kultuurraad, behaalden "Die Van M9.erlan.t -Ghesellen" - vroeger De Mandelzonen de ee:!'ste plaats mei: 79~) der punten. " Het Vlinderke van den l' c·nele 11 en !! De Lust~A ge Vriend,en " werden respeotievelijk -t"reede (311. derde me -rj 76 en 70, 5 ~b der punten.

Op z ondag 2 juli 1961 \lijdde Mgr. Van Gheluwe het kleuterschooltje ti 00L 9Yrouv! ter Li.nde "11 Het is een mooie aanwinst g e\-,urden voor Aye .r.hrio. die op de gr':;'eiende Lindewijk een n ie'lx'.re fr c ebelschool in ft leven riep. De nieuwe school werd cmtirlOrpen door arohi tect Roger Vandommele en de \-lerken werden l.ü"tg eyoerd door d(~ heren aelmemers Florent Cornillie en zoon. J

l3

AOTUEELTJES ~-,""-- ' ---'--------_._------------------------------

o

c>

o

Op ~ februari 11. nam Izegem voor de eerste l!lB.al deel aan het Interstedelijk A9B ~ N ~-·TORNOOI, ingericht door het Provinciaal Bestuur van West-Vlaanderen.

Deze eerste deelname werd een eerste ZEGEPRAAL en onze stad behaálde een eerste pl aats met 89% v66r Poperinge 87% en Ieper 85%. Op 24 februari overhandigde Gouverneur Ridder van Outryve d! Yde~l811e tijdens een plechtige feestzitting de zilveren wisselachaal aan het stadsbestuur.

Onze stadsgenoot E.H. FELIX DALLE verwierf met zijn roman ItAAGE NIELSEN" de hoocrcrpri.js t en bedrage van 100.000 F in de literaire prijskamp, uitgeschreven doo r de uitgeverij S.V. De Arbeidspers in sanenwerking met de B.A.O.-Depositokae te Brussel. De jury, samengesteld uit de heJgen R. Lissens, Paul Hardy, Hubert Van Herreweghen, Harcol IDe Oeuleneer, Frans Richard en Jan Boterdael kenden hen deze prijs toe n et vijf stenmen voor en één onthouding.

UITSLAGEN van onze instituten voor het schooljaar 1960-61: GEME&~ESOHeOL / 8ste leerjaar Verschoot Robert Izegem H.HARTSCIIOOL : .lIre graad Feys Geert Izegem ST.-JOZEFsQOLLEGE: 8ste leerjaar

Verhelle Freddy

Izegem

Lat-Gr. Humaniora: De Klerck Walter + Pattyn Hugo Izegen \!fetensch. Hum. P!:l.ttyn ltlilfried Izegem R .. MQS.

Lagere Afdeling:

Titeca Roland Izegem Decoutere Ghristiane + Mestach Diane :Izegem Vandenbroucke Christiane Emelgem De Man Jacqueline Izegem

Familiaal r.1iddelbaar VRIJE TEOHNISCHE SCHOOL Schoenstikken Christiaens Georgette Hechanica Vens Herman Machinaal s.choenm. Michiels J ohny Créateur-Patr.

Raes Roland Dewaele Gilbert Maatschoenen INSTITUUT DE PELICHY Snit en conf.

Samyn Ohrista Middelb. Handelsschool: Vandekerckhove Claudine

Emelgem Ingeillmunster

STEDELIJKE NIJVERHEIDSSCHOOL Bedrijfstekenon-Bouwkunue: Dumortier Wilfried + Laridon Eduard Siertekenen + Schilderen: Verkarre Dani'èl Franse Ta nl Van Acker Rika Engols e Taa 1 Schelpe Liliane Duitse Ta ~ l Lin8eele Lutgardo Stene-Dactylo Van Acker Rika Boekhouden Vlaeminck Pierre

Ingelmunster Izegem Izegem Izegmm Izegem Izegem Izegem Ingelnninster.

Neulebeke Kachtem Wetteren Izegem Beveren/IJ zei'

ACTUEELTJES ONZE STADSGENOOT

Z. E. HEER FELIX DALLE werd op 4 juli 1961 de prijs van 100.000 F toegekend voor zijn manuscript AAGE NIELSEN.

1

«Ten Mandere » wemt dan Z. E. H. F. DALLE van harte geluk met deze behaalde Reinaertprijs.

2

Cliché« Het Wekelijks NieulVs »

SCHOOL O. L'. VR'OUW TER LINDE ., 3

5. Het nieuw gebouw in de Mentenhoekstraat.

6. Mgr. Van Gheluwe bij zijn toespraak.

7. Monseigneur plaatst het nieuwe O. L. Vrouwbeeldje in zijn nis.

5 4

Cliché« H et Wekelijks Nieuws»

6

LAUREATEN VAN HET SCHOOLJAAR

1960-61 1. LAUREATEN VAN HET COLLEGE De HH. Walter De Klerck en Hugo Pattyn van de Rhetorica en dhr Wilfried Pattyn van het lste WetellSchappelijke. Naast hen dhr Arnoud Tanghe, laureaat in het College te Aalst en 4de in de Europese opstelwedstrijd op 8.000 deelnemers.

2. LAUREATEN v.h. VRIJ TECHNISCH INSTITUUT met Z.E.H . X. Rau, directeur; v.l.n.r. : HH. Gilbert Dewaele (Beveren-IJzer), Herman Yens (Kachtem), Roland Raes (Izegem) en Johnny Michiels (Wett~ren).

7

3. LAUREATEN VAN DE AFDELING STIKSTERS aan hetzelfde instituut. Mej . Georgette Christiaens (Menlebeke).

4. De Jongeheer ROBERT VERSCHOOT, laureaat aan de gemengde gemeenteschool, omringd door familieleden .

Cliché «Het Wekelijks NieulVs »

nadere kennismaking met ... ]OZEFA VAN HOUTLAND on6Ce I:zegemse dichteres

DE LAUREATEN VAN DE PRO VIN CIALE PRIJSKAMP VOOR POËSIE I956

Va /l links /l aar rechts:

HH. Jan Schepens , Jan Vercaml1len, gedeputeerde J. Storme en Juffro uw LYDIA SCHOONBAERT die elk in 1956 bij de poësieprijskamp een aanmoedigingspremie mochten ontvangen en dhr Andries Poppe die de hoofdprij s in de wacht sleepte.

JOZEFA VAN HOUTLAND in vraaggesprek met dhr André Demets op het A.B.N.-tornooi te Izegem in februari jl.

1z.0YlKUhl1wJ~ 1~ ... ~l~~l ~@rwll~~~~ :De tentoonstelli.ng van " IZEGEM IN HET VERLErEN

ti

:'~~~t".~~.

nog wel bij velen heel fris in het geheugen liggen. Wellicht zijn er wel onder U die met een zekere voldoening terugdenken aan ft kuieren door de raime zalen.

Achteraan was daar een plaats voorbehouden aan de Izegemse letterkundigen en aan onze musici.

We hadden werkelijk gehoopt ze allemaal bijeen te krijgen doch achteraf ble.ek dat we éen van onze letterkundigen, heel j ammerlijk vergeten wareno ••• Bij het starten met de nieuwe rubriek " NADERE KENNISMAKING MET .. octl wilden we dan ook proberen om het kleine euvel van weleer weer op deze manier goed te maken. Daarom dit kort a::tikelo JOZEFA VAN HOUTLANTI is het pseudoniem, Vè;.n juf'frouVi Lydia Schoonbaert. Zij werd geboren te Izegem op Driekoningendag van h et eeuvlfeestenjaar I930 t als tweede dochter van Camille en Gertrude Vankeirsbilcko I·ater zou nog een broertje en nog een zu..sje ' de famili~ Schoo:p.baert komen verrijken.

Na ha a'.. , lagere schooltijd studeerde ze aan het technisch instj. t uut St. Jozef te Tielten is thans werkzaam als regentes in het technisch onderwijs~ .

Zij debuteerde met losse,. afzonderlijke gedichten in tijdBGhriften. In de poësiereeks n DE HOORN I! verscheen in I954 haar eerste verzenbundel onder de titel:"VIOOL EN SNAAR". Hier v inden we als hoofdthemu eon ervaring yan een verbijsterende ee!l.zaamheid, maar heel bij zonder bepaald in het leven van het jonge meisje. ' Drie jaar na haar eerste werk, verscheen een tweede ver.'Z.snbundel onder de titel !!LIJNEN ZONDER KRUISPUNT" .. Dit werk verscheen in de Louwmaand van 1957, in opdracht van het ui tga. vefonds van het Erasmusgenootschap en \",erd gedrukt op de persen van de drukkerij ...ui tgeverij SANTIERUS te Oudenaarde. Deze bundel 'lJ'e rd dan ook bekroond in de poê"sieprijska:mp 1956 van de provincie trlefit-Vlaanderen, waar de heer Andries Poppe toen de eerste prijs wegkaapte. Aan Jozefa van Houtl2~d die dan onder de deknaam van Ruth Kersemans haar dichtbundel had ingezonden, werd samen met Jan Schepens en Jan Vercammen e8n acnmoedigingsprijs toegekend.

Hetzelfde hoofdthem('l, als in haar eerste werk wordt hier 1..'1 ë.:lOrgewerkt maar dat ervaren van verbij sterende eenzaamheid \.H wc.!'d-t hier nu meer bepaald in het leven -van een jonge vrouvl.

- .---_ ..•_------ - - -

--_..

JOZEFA VAN HOUTLAND _- __._ --_._------_ _------------------------------•.

..

Bi. j deze di.chteres 'Vlordt de 'i nnerlijke drang tot schrijven i3 t eeds door hetzelfde veroorz,a akt. Bij haar vinden we geen innerl i.j ke g e sple-cen..'Yleid bij het z.oeken naar vertrouwen of om dieper d ool' t e dringen naar vriendsch;."p of nog dieper naar liefde, n OGh ui. teindeJ..i.jIr het aa.nvaarden ervnn en botst men ook op de '-J8r keJ.ijkhe::'d V8...."1 al deze waa:cden.

Ve!'der v 8i.'r;chljnen er regelmatig bijdragen van haar in ~:l ImUJr:; EN LIE"B'I)EI! maandblad van de EE. PP{,/ Passionisten. Thans I s <.To z e:fc.. 'Tla:l Houtland aan een nieuw werk bezig dat ze voor de fi:.t.:' üvincio,le :prijskamp ·'l oorbehoudt .. Ook een roman ligt klaar. 'r811. Jvla!1dere hoop"c dat ze di tm2.al meer succes nog IIk'1g boeken éla~ :Ln 1956 en wenst haar di tmaaJ. zeer gemeend. een welverdiende hoofdpri.js toe.

-=-=_::'~ ""'=_C:_;;_::::_:::IP'

DG nvond'trein. Derde klassekooi.

e en

VTOU"\rl

van licht [',11001

.

'b i j mi j " Buiten koele ne.cht Cl':!. ,. me:ns e-r.le ed dat wach·t op ~ :r-['-ge do ot &

Bij dteerste halt een zondagmeid die zondebeu hysterisch schreit.

Ik z\vijg" De lichte vrOU'\<l sust mild de kou van d'eendere verlatenheid.

Do t rein:f:1..ui't gilt. De stoom slaat "bl eek oJ .8 h e s. ~ langs h et perron.

Ik z eg par don c..[,:"t'"J. Gen vrOU,'i:l zonder gelaat neem mijn koffer {.l o0.n. groe"~ in hun bane.al be st:::'.a:n kruier en de i .dioot kind1ren op de moederschoot zondagvre'L1.gden die vergar.m.

AL de gedichten die in deze rubriek worden gepubliceerd komen uit het werk "LIJNEN ZONDER KRUISPUNT"

_-_ _--- - -

·,_._--_... --- ..

..

J'OZEFA VAN HOUTLAND

Ik kom terug, en is '1; vergeefs gevraagd toch huil ik :Jm de vreugd. die eens rmtviel.

Verlatenheid die naar een lichaam jaagt en eenzaam.nei.d die hunkert naar een ziel dat is mijn veel te zware rust, nadat Gij heengJ.ngt, om mijn ongeduld. ~. in de nacht van heimwee vraag ik wat er in mij nimmer werd vervuld~ Mijn koude handen zoeken naar het vuur zoals mijn e euw i :.:;' twijfelend hart naar vrede.

Uw wederkeren kent geen uur, U'vl Ii,efd'" gloeit in tijdloosheden. "

."

Wij zitten aan dG tafe1 1 maar wij eten niet, eT zij!). ie ti.nnen schalen vol verdriet ~ E:::.' waf3 een vroU\oJ 1 zij droeg mtj 1...'1 haar volle schoot, nu. ging z i.j ,- och, "raaro;u ? .., recht in de dood.

Rij is haar.· mant zij drop-g hem. voor mij aan het hart, hij dooft (Je bleke ",;rlam .~: p tafel, klein van smart. re ben bun kind en heb voor ~t eerst geschreid !l'.1 ::ï.k het avondmaaJ. voor twee bereid co zitten aan de tafel. 9 maar wij eten niet, er sijn de t:..nnen schal én vol verdriet.

Wj,j

)9

tTOZEFA VAN HOUTLAND ----------~----------.--------_.------------.--------------------------------------

Seringen ge~ren op uw kleine graf als vreugde GID weemuedigheid.

De ~9 die ik als afscheid gaf was moederlijke eenzaamheid die zuiver rijpt uit ieder celibaat.

Een vrOu't" 'blij ft me-t haar diep . bem:irillen hunk' ren naar 9 t gelaat dat zij uit eigen wezen schiep tot rein aanschĂźuwene Die nacht k\.,ram ik 7 niet langer kind maar mcederlijke VrOUit,l~, die wacht omdat ze heeft bemind.

De de en is

J.ente komt~ ik zoek U \.Jaar zon tuinmadelieven streelt waar de wereld klaar en niet ingebeeld!

(10k voor "Ten Mandere:"is de zcmerperiode !,el:i jk geweest aan:ru~tp ,} riod~.

Maar toch! Seder':G Qns laatste nummer €;n i t e:inde van een succesvol eerste jaar heef 't het ~~ estuul' ge fm. ' roestgevende I'tl8~" gekend " Bij het uitreiken van periodiek nC- 5(5.5,,61) hadden we onze laatste a1r:'emene vergader:tng d~e tevens statutair wa s. Het wer. ,: een meevalle.l' over de hele lijno l\uim 70 aanwezigen om de Hl' Maurl tg Verhaest uitLendelede te bej,lüsteren over'':: ', oodsgebruiken in Vlaan(:eren"~ Iedereen lui.sterde met gespall; :en aandacl!.t en vcnd-spiji; het late uurdat het nOg lander had mogen duren" H G ')~ Bestuur' kwam dan ook onmiddellijk overeen, in een der volgende periodieken de~e prachtige vorn'dra ch t te laten verschijnen o Vooraf nag hadden ondergetekende en de Hr Alberik ]'eprez het jaaren financieel verslag van de kring voorgedra!,en" Onze Voorzitter, de Hl' Verholle, las nog eend de statuten '(,:oor) waarna deze goedgekeurd werden,. Ondertussen Lad de stemmillf! plaats !,ehad voor het defini,tiet bestuur en als resultaat van dit llscrutJ.l'J.:hun Ti werd 'beken r: gemaakt: Vormen. het 'bestuur van de Heemkundi€!,e Kr:Ing I1Ten Mandere'i de Heren :Jour/!eois' Jozef, ])e Jan Alfons, Temeurisse André, '!;eprez Allerik y Leroy Robert, Vandromme Antool\. en Verholle Rafa'ln. Het twe ede werkjaar kon ingaan" Op 14.7.61 werd in de bestuursverf-adering dit nummer besproken en vastgelegd.

We menen te mogen zeggen dat onze hoofJredacteur weer een pluim verdiend heeft, is dit niet ook Uw mening, vriend lezer? In ~iezelfde bestuursver~adering werden de bestuursfuncties opnieuw verdeeld. De leden van het voorlopig bestuur blijven hun bedienin~ behouden t. t,z" R. Verholle als Voor.d . tter, J ,Bourgeois als Ondervoorzitter, R.Leroy ais secre;taris, Ao~:' eprez als schatbewaarder, A. Vandromme als hoofdredacteur van de periodiek en A~ ~ emeurisse als archivaris.

A" lJe Jan werd bestuurslid.

Iedereen zal ook, hopen we, het present op prijs stellen dat de Kring aanbiedt aan elk lid, namelijk de prachti~e kaart ' van Izegem, die U vooraan in dit nummer aangetroffen hebt~ Het is wellicht niet overbodig hier even te herhalen dat deze kaart ook los kan bekomen worden mits een kleine vergoeding, dit voor de/!enen die wensen deze kaa::.-t, die nerR'ens elders kan bekomen worden, in te kaderen ofzo ..

Le meesten onder U hebben v00rzeker wel ~eho0r1 en zijn €!,aan kijken naar: " Rumbeke door de eeuwen heen H. Hoe komt "Ten Mandere" hier bij te pas? Wel, al wa s het maar om de inrichters~ die zeker veel ~eleer (1 hebben van ''IzeR'em in het verleden 1', van har'j;e te feliciteren om hun heemkundige tentoonstelling: het was prachtwerk? maar ook o'm aan te stippen dat verschillen'::e onzer leden daar hun groot of klein "steentj e" tot het welslaR'en van die manifestatie, hebben bij€!,ebrach t ,) . .

Een laatste punt no~ om te eindif;\en. Het is mogelij1<' ~, we drukken op ''mogelijkli, dat in de eerste weken een zeer interessante reis ingericht wordt naar Frans-Vlaanderen en dit onder de leiding van Hr Maurits Verhaest, een kenner uij uitstek van die streek~ Hij belooft een dag vol verrassende schoonheden en onveI'!lli ede . ri j kd om!

Hiermees beste lezer~ mo~en we dan besluiten. De vernieuwing van het lidmaatschap is omze~~ens gedaan; ons ledenaantal /!aat vooruit.

Het Pestuur dankt hier nogmaalS' alle trouwe leden en wenst "tot kijk" bij de eerstvolgende R'ele/!enhei~ o R.. Leroy

41