Δημοσίευση περιοδικου 2014

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014

7Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΖΩΓΡΑΦΟΥ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ Η Αθήνα την εποχή του

Περικλή

2 Τάξη Δ΄ 7ο Δημοτικό Σχολείο Ζωγράφου

Θανοπούλου Νίκη Περακάκη Στέλλα

ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΤΣΑΒΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΙΡΟΥΜΠΑ ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΡΟΜΜΥΔΑ ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΟΥΧΑΜΕΤΑΪ ΦΡΑΝΤΣΕΣΚΟ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ ΣΟΦΙΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΟΥΣΗΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΑΡΚΟΣ ΠΑΠΠΑΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ ΕΙΡΗΝΗ- ΕΥΓΕΝΙΑ ΠΕΚΙΝΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΡΑΜΑΝΤΙΩΤΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΣΙΑΚΑΛΟΥ ΜΥΡΤΩ ΧΟΡΤΙΚΟΓΛΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΨΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΣΑΧΑΚΗ ΜΑΡΙΑ

ΑΘΑΝΑΣΑΚΟΥ ΑΝΝΑ– ΜΑΡΙΑ ΑΥΖΩΤΗ ΜΑΡΙΑ ΓΚΑΡΡΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΔΡΕΤΤΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΕΛΕΖΑΪ ΙΡΜΑ ΚΟΥΚΑ ΣΕΡΤΖΙΟ ΚΟΥΤΣΙ ΕΙΡΗΝΗ ΛΙΑΣΣΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΛΙΓΚΟΥΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΙΛΑΝ ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΟΣΚΑΊΝΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΝΟΜΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΡΑΜΑΪ ΕΝΤΡΙ ΤΟΥΡΛΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΧΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΣΕΤΣΟΣ ΘΩΜΑΣ– ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΦΟΥΣΕΚΗ ΗΡΩ ΦΩΤΕΙΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΑΣΑΝΙ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟ ΧΑΤΖΗΛΥΜΠΕΡΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ

Χρυσός

Αιώνας 5ος π.Χ.

Η εποχή του Περικλή

461 π.Χ.

429 π.Χ.

Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΗΓΕΤΗΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Στο πλαίσιο του περιβαλλοντικού, πολιτιστικού προγράμματός μας, «Στα ίχνη του Λέοντος και της Μελίτης» συγκεντρώσαμε πολύ υλικό για τη ζωή στην αρχαία Αθήνα, για τον δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό βίο. Είδαμε πως ζούσαν οι αρχαίοι Αθηναίοι, πως ψώνιζαν, τι έτρωγαν, πως διασκέδαζαν, πως ήταν τα σπίτια τους και αποφασίσαμε και να έρθουμε ακόμη πιο κοντά ακόμη σε όλα αυτά, αλλά και να μπορέσουμε συγκεντρώνοντας το υλικό μας, να το παρουσιάσουμε σε όλους εσάς με την μορφή περιοδικού. Τα θέματά μας λοιπόν αφορούν την Αθήνα του 5ου π.Χ. αιώνα είναι απλά και τα δουλέψαμε με κέφι και αγάπη. Η Συντακτική ομάδα

3 Ποιος ήταν

ο Γεννήθηκε το 490 π.Χ. . Ήταν δημότης Χολαργού. Η μητέρα του ήταν η Αγαρίστη , εγγονή του Κλεισθένη, ο πατέρας του ήταν ο Ξάνθιππος , από τους πιο γενναίους στρατηγούς της Αθήνας. Η καταγωγή του λοιπόν ήταν αριστοκρατική, όμως αυτό δεν τον εμ πόδ ισε να ακολουθήσει το κόμμα του Εφιάλτη, που σαν ιδεολογία ήταν η ισότητα των πολιτών. Μετά τη δολοφονία του Εφιάλτη πήρε αυτός την

αρχηγία του κόμματος. Ήταν πολύ καλός ρήτορας και κατάφερε πολύ γρήγορα να πάρει με το μέρος του την πλειοψηφία των Αθηναίων. Για τον λόγο αυτό οι Αθηναίοι τον ονόμασαν Ολύμπιο. Είχε δασκάλους του τον Αναξαγόρα και τον φιλόσοφο Ζήνωνα. Οι δάσκαλοι του κατάφεραν να αποβάλει τις δεισιδαιμονίες του κ α ι ν α γ ί νε ι π ρα κ τ ι κό ς άνθρωπος. Για πρώτη φορά ασχολήθηκε με το Κοινά το 472 π.Χ., όταν εμφανίστηκε ως χορηγός της τριλογίας του Αισχύλου από την οποία διασώθηκε η τραγωδία "Πέρσες".

Όταν ανέλαβε την ηγεσία της πόλης ασχολήθηκε κατ’ αρχήν με την εσωτερική πολιτική και πρότεινε μέτρα που ενίσχυσαν το δημοκρατικό πολίτευμα. Αφαίρεσε ένα μέρος του εξουσίας του Αρείου Πάγου, που θεωρούνταν όργανο των ολιγαρχικών και μετέφερε τις δικαιοδοσίες του στην Εκκλησία του Δήμου και στο δικαστήριο της Ηλιαίας. Με κλήρο γινόταν και η επιλογή των αρχόντων, ώστε να έχουν πιθανότητα επιτυχίας όλοι οι πολίτες και όχι μόνο οι πλουσιότεροι και οι έχοντες τη μεγαλύτερη επιρροή. Τώρα μπορούσαν να εκλέγονται άρχοντες και από τις κατώτερες οικονομικά τάξεις. Σπουδαία ήταν και η κοινωνική πολιτική του Περικλή Για να ενισχύσει τη συμμετοχή στα Κοινά και των ασθενέστερων οικονομικά τάξεων καθιέρωσε το θεσμό της «μισθοφορίας». Παραχώρησε δηλαδή μισθό στους δημόσιους άνδρες, όπως και στα μέλη των δικαστηρίων, για να μπορούν όλοι να ασχολούνται με τα θέματα της πόλης. Επίσης άρχισε να εφαρμόζει τα σχέδια του για την ανακούφιση

των φτωχών Αθηναίων. Μοίρασε στους φτωχούς τα χρήματα που περίσσευαν στο δημόσιο ταμείο της πόλης. Ψήφισε έπειτα το νόμο για τα "θεωρικά". Δηλαδή οι φτωχοί θα είχαν το δικαίωμα να μπαίνουν δωρεάν στους δραματικούς αγώνες και να παρακολουθούν τις παραστάσεις. Ακόμα εκμεταλευόμενος την επιρροή της Αθήνας στις πόλεις της συμμαχίας της, αποφάσισε να μοιράσει στους ακτήμονες γη αποκαθιστώντας τους. Γι’ αυτό λέγεται πως στην εποχή του Περικλή οι φτωχοί Αθηναίοι ήταν ελάχιστοι . Στην εξωτερική του πολιτική ήταν αυστηρός. Τιμώρησε τις πόλεις που θέλησαν να εγκαταλείψουν την Αθηναϊκή Συμμαχία (Εύβοια – Σάμος), όπως κι εκείνες που ήταν εχθρικά προσκείμενες στην Αθήνα (παράλια Πελοποννήσου – Θράκη). Επίσης, εκστράτευσε εναντίον των βαρβάρων της περιοχής του Πόντου. Όσον αφορά στην άμυνα της πόλης ο Περικλής ολοκλήρωσε τα τείχη της Αθήνας και του Πειραιά.

Ο Περικλής είχε παντρευτεί για πρώτη φορά σε ηλικία 39 ετών, το 453 π.Χ. Η γυναίκα του προερχόταν από μεγάλη αθηναϊκή οικογένεια. Από τον γάμο του αυτόν απέκτησε δύο αγόρια τον Ξάνθιππο και τον Πάραλο. Όμως επειδή μεταξύ των συζύγων υπήρξε «πλήρης ασυμφωνία χαρακτήρων» ο γάμος διαλύθηκε με κοινή συγκατάθ ε σ η . Μετά τον χωρισμό του ο Περικλής γνωρίστηκε και συνδέθηκε με την Ασπασία, που υπήρξε σύντροφός του μέχρι τέλους της ζωής του. Η Ασπασία γεννήθηκε το 475 π.Χ. στην Μίλητο της Μικράς Ασίας . Πρωτοεμφανίστηκε στην Αθήνα όταν ήταν 20 ετών και έκανε εντύπωση για τη χάρη και τη μόρφωσή της .Ηταν μια έξυπνη γυναίκα με ισχυρή θέληση και απόψεις γύρω από τα ζητήματα της εποχής της. Το σπίτι της επισκεπτόταν πολλοί διάσημοι Αθηναίοι και , πράγμα εντελώς ασυνήθιστο για την εποχή της , έπαιρνε μέρος στις «ανδρικές συζητήσεις» . Μαζί της απέκτησε ένα παιδί τον Ξάνθιππο. Λέγεται πως ήταν μοναδική όχι μόνο στην ομορφιά, αλλά και στο βαθύ και σπινθηροβόλο πνεύμα της, καθώς και στην καλλιτεχνική της κατάρτιση. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η έμπνευση και η φιλοδοξία της Ασπασίας ήταν εκείνη που μεταξύ άλλων , έδωσε πολλές ιδέες για να δημιουργηθεί το θαύμα της Ακρόπολης. Ο Περικλής την αγαπούσε τόσο πολύ, ώστε όταν το 430 οι Αθηναίοι την έσυραν στο δικαστήριο με πολλές κατηγορίες, την υπερασπίστηκε με πάθος και δεν ντράπηκε να κλάψει σαν μικρό παιδί μπροστά στους δικαστές και να τους πείσει για την αθωότητα της.

4

Οι επιτυχίες του Περικλή εντός και εκτός των τειχών, του εξασφάλισαν τη συνεχόμενη επανεκλογή του στην ηγεσία της πόλης. Έτσι, κατάφερε να μεταμορφώσει την πόλη της Αθήνας με μεγάλα οικοδομικά καλλιτεχνικ ά έ ρ γ α . Αυτό που ήθελε ήταν να ανοικοδομήσει τους ναούς και τα ιερά που είχαν καταστραφεί από τους Πέρσες και κυρίως τον Παρθενώνα. Τη διεύθυνση για την κατασκευή των καλλιτεχνημάτων ανέθεσε στο Φειδία, υπό την επίβλεψη του οποίου χτίστηκε ο Παρθενώνας πάνω σε σχέδια του Ικτίνου και του Καλλικράτη, ενώ τα Προπύλαια της Ακρόπολής ήταν εργασία του Μνησικλή. Το πιο εντυπωσιακό άγαλμα του Παρθενώνα ήταν το χρυσελεφάντινο της Αθηνάς στον Παρθενώνα, έργο του Φειδία και το χάλκινο της προμάχου Αθηνάς μεταξύ των Προπυλαίων και του Παρθενώνα. Το άγαλμα της προμάχου ,είχε τόσο μεγάλο ύψος ώστε λέγεται πως η αιχμή του δόρατος και το λοφίο του κράνους ήταν ορατά

Το τέλος του Χρυσού αιώνα σήμανε ο Πελοποννησιακός πόλεμος. Την άνοιξη του 431 π.Χ. ο Αρχίδαμος, βασιλιάς της Σπάρτης έφτασε στην Αττική με μεγάλο στράτευμα, στο οποίο συμμετείχαν και συμμαχικές πόλεις. Το στράτευμα αυτό ουσιαστικά κατέστρεψε την Αττική, καθώς έκαιγε τα πάντα στο πέρασμά του. Δεν τόλμησε, όμως, να πλησιάσει την Αθήνα. Ο πόλεμος σιγά – σιγά γενικεύτηκε κι ο Περικλής , σύμφωνα με το στρατηγικό του σχέδιο θεώρησε σωστό να μη δώσει μάχη με τους Σπαρτιάτες στη στεριά, καθώς ο στρατός τους ήταν καλύτερος αλλά να χτυπήσει τη Σπάρτη και τις συμμαχικές μ’ αυτήν πόλεις με το απαράμιλλο αθηναϊκό ναυτικό. Ο πόλεμος έγινε πανελλήνιος.

Ένα χρόνο μετά την κήρυξη του πολέμου έφτασαν στην Αθήνα τα οστά των πρώτων νεκρών. Τρεις μέρες διήρκεσε το προσκύνημα από τους Αθηναίους και την ημέρα της ταφής τον επικήδειο λόγο εκφώνησε ο ίδιος ο Περικλής. Ο λόγος αυτός διασώθηκε από το Θουκυδίδη και είναι γνωστός ως «Περικλέους Επιτάφιος». Ένα πραγματικό μνημείο όσον αφορά στην τέχνη του λόγου και της ρητορείας. Κι ενώ τα τείχη της πόλης ήταν απόρθητα και οι Σπαρτιάτες δεν τόλμησαν να εισβάλλουν, χτύπησε την Αθήνα ο λοιμός, καθώς είχαν συνωστισθεί μέσα στα τείχη όλοι οι κάτοικοι της Αττικής. Ο θάνατος άρχισε να απλώνεται παντού. Ο ίδιος ο Περικλής έχασε την αδελφή του και τα δυο του παιδιά.

Οι Αθηναίοι έριξαν τις ευθύνες στον Περικλή για τη σύγκρουση με τη Σπάρτη και για τις δοκιμασίες που αντιμετώπιζε η πόλη τους. Ο Περικλής εξουθενωμένος από τους θανάτους στην οικογένειά του και άρρωστος ο ίδιος για αρκετό καιρό, εμφανίστηκε στο δικαστήριο για να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να πείσει τους δικαστές, πως η Σπάρτη ήταν εκείνη που ξεκίνησε τον πόλεμο. Το δικαστήριο τελικά τον αθώωσε, αλλά οι Αθηναίοι δεν τον εμπιστεύονταν πια και έτσι μετά από τριάντα χρόνια δεν τον εξέλεξαν Στρατηγό. Όταν σταδιακά η κατάσταση άρχισε να βελτιώνεται οι Αθηναίοι εξέλεξαν εκ νέου τον Περικλή

Στρατηγό και για να του εκφράσουν την ευγνωμοσύνη και την αγάπη τους έδωσαν στο γιο του, από την Ασπασία, πολιτικά δικαιώματα (για να έχει κάποιος πολιτικά δικαιώματα και να ονομάζεται Αθηναίος Πολίτης έπρεπε και οι δύο γονείς του να κατάγονται από την Αθήνα). Ο Περικλής, όμως, σοβαρά άρρωστος, εξαιτίας της επιδημίας και ψυχικά ταλαιπωρημένος, εξαιτίας όσων είχε περάσει τα τελευταία χρόνια δεν άντεξε και πέθανε. Μαζί του πέθανε και ο Χρυσός Αιώνας της Αθήνας και ξεκίνησε η παρακμή της πόλης.

5

Οι άρχοντες όταν τέλειωνε η θητεία τους. Δίκαζε μόνο ειδικές υποθέσεις π.χ. πυρκαγιές

Είχαν μεγάλη εξουσία Ήταν οι πλουσιότεροι πολίτες Εκλέγονταν από τους πολίτες για ένα χρόνο Φρόντιζαν τον στρατό και το στόλο Ήταν υπεύθυνοι για την ασφάλεια της πόλης

500 πολίτες πάνω από 30 ετών. Κληρωτοί για ένα χρόνο.

50 από κάθε φυλή . Ετοίμαζε τα θέματα που θα συζητούσε η εκκλησία του Δήμου

Η περίπτωση του πολίτη που ήθελε να γίνει βουλευτή ο νόμος απαιτούσε τα εξής: Να είναι Έλλην πολίτης Να κατέχει την ελληνική θρησκεία και παιδεία Να καταγραφεί ΟΛΗ η περιουσία του μέχρι τα σανδάλια που φορούσε , καθώς και η οικογενειακή του περιουσία. Εάν τηρούνταν όλα αυτά τότε μπορούσε να γίνει βουλευτής . Σε περίπτωση που πρότεινε και περνούσε νόμο ο οποίος αποδεικνυόταν οικονομικά ΖΗΜΙΟΓΟΝΟΣ για την Αθήνα τότε έπρεπε να κατασχεθεί από την περιουσία του όλο το ποσόν κατά το οποίο ζημιώθηκε η Αθήνα. Το υπόλοιπο ποσό που αδυνατούσε να καλύψει , να το εξοφλήσει ΔΟΥΛΕΥΟΝΤΑΣ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ !! Αν όμως ο νόμος που πρότεινε και περνούσε ο βουλευτής αυτός , ζημίωνε ΗΘΙΚΑ την Αθήνα η ποινή ήταν «….ΑΥΘΗΜΕΡΩΝ ΤΕΛΕΥΘΗΣΑΤΩ!!!»

6.000 δικαστές ή ηλιασταίς , πάνω από 30 ετών. Κληρωτοί για ένα χρόνο. Καθήκοντα : δικαστικές υποθέσεις

Εννέα πολίτες , κληρωτοί από τις δέκα φυλές , για ένα χρόνο. Καθήκοντα θρησκευτικά και δικαστικά

Είχε την πιο μεγάλη Δύναμη Συμμετείχαν όλοι οι ελεύθεροι πολίτες Έπαιρναν τις πιο σημαντικές αποφάσεις

Όσοι είχαν πατέρα και μητέρα Αθηναίους . Είχαν τα περισσότερα δικαιώματα

Ξένοι που εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Αττική. Ασχολούνταν με το εμπόριο. Πλήρωναν μετοίκιο

Ήταν αιχμάλωτοι πολέμου Έκαναν τις πιο βαριές δουλειές Μπορούσαν να καταφύγουν σε ναό για προστασία Δούλευαν ως αστυνομικοί, λογιστές και παιδαγωγοί

6

Στην Αθήνα υπήρχαν διάφορα δικαστήρια στα οποία απευθυνόταν ο πολίτης για να βρει το δίκιο του . Η Ηλιαία μεγάλο λαϊκό δικαστήριο της Αθήνας, είχε 6.000 μέλη και δίκαζε ποινικά αδικήματα .Οι Ηλιαστές ήταν Αθηναίοι πολίτες από τριάντα ετών και πάνω και δεν έπρεπε να τους βαραίνει καμιά κατηγορία. Ο Περικλής θέσπισε με νόμο το «δικαστικό μισθό» ποσό ίσο με το μεροκάματο ενός εργάτη, για να μπορούν και οι φτωχοί πολίτες να συμμετέχουν στις συνεδριάσεις της Ηλιαίας. Το αθηναϊκό Δίκαιο είχε ένα παράδοξο χαρακτηριστικό. Το ίδιο το κράτος δεν μπορούσε να οδηγήσει τον πολίτη που παρανομούσε στο δικαστήριο. Κάποιος πολίτης έπρεπε να καταγγείλει τον συμπολίτη του δηλώνοντας ότι θίγεται ο ίδιος. Ο Περικλής είχε αναλάβει το ρόλο του δημόσιου κατήγορου μαζί με τον Εφιάλτη στις δίκες που έγιναν εναντίον μελών του Αρείου Πάγου.

Το ίδιο το κράτος δεν μπορούσε να οδηγήσει τον πολίτη που παρανομούσε στο δικαστήριο.

7 Στην αρχαιότητα το σπίτι λεγόταν οίκος . Με την ονομασία αυτή δεν εννοούσαν μόνο το κτίσμα αλλά και την οικογένεια που ζούσε μέσα στο σπίτι . Μπορούσαν επίσης να εννοούν την περιουσία μιας πόλης . Τα περισσότερα σπίτια ήταν χτισμένα με πολύ απλά υλικά. Συνήθως τα έχτιζαν με άψητα τούβλα , πέτρες και ξερή λάσπη . Τα σπίτια ήταν χαμηλά και τα παράθυρα κοιτούσαν στην αυλή τους . Τα περισσότερα σπίτια ήταν μονώροφα, αλλά υπήρχαν και διώροφα . Με την είσοδο στο σπίτι υπήρχε μια εσωτερική αυλή και γύρω από αυτή τα δωμάτια . Εκεί υπήρχε ένα μεγάλο δωμάτιο το «Άνδρο» όπου οι άντρες έτρωγαν και διασκέδαζαν . Επίσης εκεί υπήρχε η κουζίνα και το λουτρό .Στη μέση της αυλής υπήρχε ένας ειδικός χώρος αφιερωμένος στην Εστία , τη Θεά προστάτιδα του σπιτιού . Σε αυτόν τον χώρο συγκεντρωνόταν όλη η οικογένεια. Το ισόγειο υπήρχε μία εξωτερική ξύλινη σκάλα , με την οποία ανέβαιναν στον επάνω όροφο . Στον επάνω όροφο βρισκόταν τα υπνοδωμάτια , τα δωμάτια των υπηρετών και ο «γυναικωνίτης» , που ήταν ο χώρος των γυναικών . Επειδή τότε δεν υπήρχαν βρύσες ήταν απαραίτητο κάθε σπίτι να έχει και το πηγάδι του . Στην πόλη υπήρχαν ακόμα και πολλά μικρά σπίτια , με ένα ή δύο δωμάτια το ένα δίπλα στο άλλο , στις φτωχικές συνοικίες. Αρκετοί Αθηναίοι δεν είχαν δικό τους σπίτι και νοίκιαζαν δωμάτια , και οι φτωχότεροι σκάλιζαν χώρους στα βράχια για να ζήσουν . Δύσκολα μπορεί κανείς να συμπεράνει από τα ερείπια ενός σπιτιού που βρέθηκε σε ανασκαφή αν το σπίτι αυτό άνηκε κάποτε σε φτωχή οικογένεια . Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς πολλές φτωχές οικογένειες μπορεί να ζούσαν μαζί στο ίδιο σπίτι, αλλά και τα αρχαιολογικά ευρήματα δεν μπορούν να μας διαφωτίσουν σχετικά με τον αριθμό των ατόμων που ζούσαν σε ένα σπίτι.

Στα σπίτια βρίσκονταν πολλά πήλινα αγγεία. Συχνά ήταν διακοσμημένα με αγγειογραφίες. Το πιο μεγάλο αγγείο –ο πίθος- ήταν μια μεγάλη στρογγυλή στάμνα. Εκεί αποθήκευαν τρόφιμα και άλλα προϊόντα . Το κρασί και το λαδί τα έβαζαν σε αμφορείς, δηλαδή διακοσμημένα αγγεία με μακρύ λαιμό και δύο χερούλια. Ένα ακόμα αγγείο απαραίτητο για το σερβίρισμα του κρασιού ήταν ο κρατήρας. Μέσα σε αυτόν ανακάτευαν κρασί με δροσερό νερό. Το σερβίτσιο του κρασιού συμπληρωνόταν, με τις οινοχόες, αγγεία με ένα χερούλι και ένα στόμιο από όπου χυνόταν το ποτό.

Οι κύλικες (= ποτήρια κρασιού) ήταν διακοσμημένα με τις ωραιότερες παραστάσεις. Ο εξοπλισμός της κουζίνας απαρτιζόταν με όλα τα απαραίτητα σκεύη: ταψιά, χύτρες, σχάρες, ψησταριές και μικρούς φούρνους. Όλα τα δοχεία των αρχαίων Αθηναίων ήταν φτιαγμένα από κόκκινο ή κιτρινωπό πηλό. Επίσης στην κουζίνα υπήρχαν κουτάλες , χύτρες , τρυπητά και σχάρες. Στο υπόλοιπο σπίτι υπήρχαν οι κλίνες (κρεβάτια) ,μικρά ή μεγάλα κιβώτια ανάλογα τη χρήση τους ,υποπόδια , καρέκλες , σκαμνιά κ.ά .

8

Οι γυναίκες στην αρχαία Αθήνα δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα και θεωρούνταν ¨ανήλικες¨, ενώ ο όρος της ¨πολίτιδος¨ εμφανίστηκε μόνο στο τέλος της Κλασικής περιόδου. Έτσι η γυναίκα σε όλη της τη ζωή δεν έχει καμιά εξουσία και βρίσκεται σε κηδεμονία . Με το γάμο απλά αλλάζει κηδεμόνα. Ακόμα και μετά το θάνατο του συζύγου γίνεται κηδεμόνας της ο μεγαλύτερος γιός της. Στην κλασική Αθήνα, ο πληθυσμός της Αττικής αποτελείτο από Αθηναίους πολίτες , μέτοικους και δούλους. Έτσι ο γυναικείος πληθυσμός ήταν ανομοιογενής . Υπήρχαν Αθηναίες , δούλες και γυναίκες μετοίκων και κάθε μια απ’ αυτές κατείχαν την δική τους ξεχωριστή θέση στην αθηναϊκή κοινωνία. Οι πλούσιες Αθηναίες περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στο γυναικωνίτη, πλέκοντας , γνέθοντας ή υφαίνοντας στον αργαλειό . Αυτές , άλλωστε, ήταν και οι μόνες εργασίες που θεωρούνταν ότι άρμοζαν σε γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής. Επίσης είχε την επίβλεψη των υπηρετριών και τα οικονομικά του σπιτιού. Ενώ οι κατώτερες κοινωνικά γυναίκες έβγαιναν από το σπίτι για να εργαστούν έξω ή για να πουλήσουν τα προϊόντα που έφτιαχναν στο σπίτι. Υπήρχαν γυναίκες που είχαν πανδοχεία ή έκαναν αγροτικές δουλειές κοντά στους άνδρες τους.

Την αμφίεση των γυναικών αποτελούσαν , όπως και των ανδρών , ο χιτών και το ιμάτιο. Ο γυναικείος χιτών λεγόταν εσθής και ήταν μακρύτερος από τον ανδρικό , πιο πολύπτυχος και συχνά κοντομάνικος, που κουμπώνονταν στους ώμους . Επίσης υπήρχε και ο πέπλος τον οποίο φορούσαν οι γυναίκες .Φοριόταν πάνω από το χιτώνα. Η ενδυμασία ήταν κατασκευασμένη από υφάσματα με ζωηρά χρώματα, όπως πορφυρό , κόκκινο , πράσινο και γαλάζιο (ειδικότερα η ενδυμασία των νέων). Στο δρόμο οι γυναίκες σπάνια φορούσαν στο κεφάλι τους καλύμματα , αλλά όταν έβγαιναν έξω από την πόλη κάλυπταν το κεφάλι τους με κάτι στρογγυλά καλύμματα με μυτερή κορυφή . Στα πόδια φορούσαν σανδάλια που τα έδεναν με δερμάτινους ιμάντες. Τα υποδήματα τα κατασκεύαζαν από δέρμα λευκό , μαύρο ή ερυθρό και συχνά ήταν πολύ κομψά. Μερικοί στόλιζαν τα υποδήματά τους με χρυσό και ασήμι . Στο σπίτι περπατούσαν πάντα ξυπόλυτοι. Τα υφάσματα γινόταν από μαλλί , λινάρι ή μετάξι. Για την ύφανσή τους χρησιμοποιούνταν ο αργαλειός. Ένα ιμάτιο για να θεωρείται σεμνό έπρεπε να καλύπτει τα γόνατα , αλλά να μη φτάνει ως τους αστραγάλους . Υπήρχε και ένας κοντός μανδύας , πιασμένος με μια πόρπη κάτω από το λαιμό και αφημένος να πέφ τε ι ελεύθερα πάΟι γυναίκες θεωρούνταν ¨Ανήλικες ¨ νω απ’ τους ώμους , που λεγόταν χλαμύδα .Η χλαμύδα ήταν ανδρικό ρούχο .Την φορούσαν στον πόλεμο, στο κυνήγι και στα ταξίδια .

Γενικά στην κλασική Αθήνα τα μακριά και περιποιημένα μαλλιά ήταν ένδειξη αριστοκρατικής καταγωγής . Οι Έλληνες είχαν πυκνά μαλλιά . Τα έκοβαν έτσι ώστε να καλύπτουν το κεφάλι, αλλά να μην φτάνουν ως τους ώμους . Στις ελεύθερες γυναίκες το κοντό μαλλί ήταν σημάδι πένθους ή αναγνώριση γηρατειών. Οι δούλες είχαν πάντοτε τα μαλλιά τους κομμένα κοντά .

Οι γυναίκες φορούσαν κοσμήματα όπως βραχιόλια , δακτυλίδια , περιδέραια , σκουλαρίκια και διαδήματα. Οι άνδρες φορούσαν δακτυλίδια – σφραγίδες και κρατούσαν ραβδί .

9

Βρίσκεται βορειοδυτικά της Ακρόπολης. Η αγορά ήταν η καρδιά της αρχαίας Αθήνας, το κέντρο της πολιτικής, οικονομικής , θρησκευτικής ,πολιτιστικής και κοινωνικής δραστηριότητας. Γύρω από την αγορά υπήρχαν πολλά μαγαζιά και εργαστήρια . Μέσα στην αγορά βρίσκονταν οι πάγκοι μικροπωλητών. Οι πάγκοι αυτοί ήταν ομαδοποιημένοι δηλαδή αλλού ήταν τα ψαράδικα , αλλού τα τυριά κ.τ.λ. Μάλιστα η καθεμία από αυτές τις περιοχές ήταν και ο τόπος συνάντησης πολιτών . Αν ήθελες για παράδειγμα να συναντηθείς με τους φίλους σου στην αγορά , έλεγες ¨στο ιχθυοπωλείο¨ ή ¨στο τυροπωλείο¨κ.τ.λ. Μερικοί από τους πιο γνωστούς επαγγελματίες στην αγορά ήταν οι κουρείς , οι ιχθυοπώλες , οι αγγειοπλάστες , οι σιδηρουργοί , οι υποδηματοποιοί κ.ά. Οι αγρότες της Αττικής πήγαιναν στην αγορά πριν ξημερώσει κουβαλώντας τα προϊόντα των περιβολιών τους όπως λαχανικά , φρούτα , λάδι και κρασί. Επίσης και κυνήγια . Από τον Πειραιά και το Φάληρο έρχονταν οι ψαράδες. Εκεί ζούσαν και εργάζονταν όλοι οι τεχνίτες της Αθήνας. Στο χώρο αυτό μαζεύονταν καθημερινά οι Αθηναίοι για να συζητήσουν πολιτικά θέματα , να ψυχαγωγηθούν και να γυμναστούν . Μέσα από την αγορά περνούσε η Πομπή των Παναθηναίων και δεν υπήρξε σημαντικός ρήτορας της αρχαιότητας που να μη μίλησε εκεί. Στα τέλη του 5ου αιώνα άρχισαν να οικοδομούνται κτίρια για τις ανάγκες της δημοκρατίας , όπως το Βουλευτήριο της Βουλής των Πεντακοσίων , το Στρατηγείο , το Μητρώο που φυλάσσοντας πολύτιμα έγγραφα και η Θόλος , που ήταν η έδρα των πρυτάνεων.

Για να πουλιέται όσο το δυνατόν πιο φρέσκο το ψάρι, ο ερχομός στην αγορά ενός κάρου φορτωμένου ψάρια γινόταν γνωστός στους Αθηναίους με το χτύπημα μιας ειδικής καμπάνας. Διηγούνται πως την ώρα που ένας μουσικός έπαιζε ορισμένα τραγούδια για μια ομάδα φίλων που είχαν συγκεντρωθεί στο σπίτι του, το οποίο βρισκόταν κοντά στην αγορά, ακούστηκε ο ήχος της καμπάνας του ψαράδικου. .Όλοι οι φίλοι σηκώθηκαν ευθύς και έτρεξαν για την αγορά, εκτός από ένα μισόκουφο γέρο. Ο μουσικός πλησίασε τον γέροντα τότε και του είπε:¨Σε ευχαριστώ, είσαι ο μόνος άνθρωπος που τηρείς τους κανόνες της καλής συμπεριφοράς και δεν με εγκατέλειψες στο άκουσμα της καμπάνας". "Τι είναι;" του απάντησε ο γέρος. "Είπες ότι ακούστηκε η καμπάνα του ψαράδικου; Ευχαριστώ! Καλή αντάμωση". Κι έφυγε βιαστικός, ακολουθώντας τα ίχνη των άλλων.

Μια μέρα ένας Αθηναίος ζαλίστηκε και λιποθύμησε στην αγορά. 'Ένας ιχθυοπώλης ήθελε να τον βοηθήσει για να συνέλθει κι έριξε επάνω του ένα αγγείο με νερό. Πράγματι ο διαβατής συνήλθε, αλλά όταν ο έμπορος άδειασε το αγγείο με το νερό, ράντισε όλους τους γειτόνους κι όλους όσοι βρέθηκαν εκεί τυχαία, κι έπεσε νερό και στο αγγείο του με τα ψάρια … οι αγορανόμοι που ήρθαν τρέχοντας διαπίστωσαν ότι και το αγγείο του ψαρά με τα ψάρια του γέμι-

Στην Αθήνα υπήρχαν δέκα αγορανόμοι οι οποίοι ορίζονταν με κλήρο, οι οποίοι επέβλεπαν τα προς πώληση αγαθά, ώστε να τηρούν τους νόμους της υγιεινής και να είναι ανόθευτα. Υπήρχαν επίσης μετρονόμοι οι οποίοι ευθύνονταν για όλα τα μέτρα και τα σταθμά που χρησιμοποιούνταν στην αγορά, ώστε να ανταποκρίνονται στα πρότυπα, μέτρα και σταθμά τα οποία φυλάσσονταν στη Θόλο της Αγοράς. Οι σιτοφύλακες τέλος, κληρωτοί επίσης, ήταν αυτοί που έπρεπε να ελέγχουν την ποιότητα του σταριού και του κριθαριού πριν αυτά σταλούν για άλεσμα στο μύλο. Παράλληλα, είχαν την υποχρέωση να επιβλέπουν τους αρτοπώλες οι οποίοι όφειλαν να πωλούν το ψωμί σε τιμή ανάλογη του βάρους του, όπως αυτό καθορίζονταν απ’ το νόμο. Στην περιοχή της εμπορικής αγοράς υπήρχε ένα δημόσιο κτίριο που χρησίμευε ως έδρα των αγορανόμων. Στο χώρο αυτό πιθανόν συστεγάζονταν και οι μετρονόμοι με τους σιτοφύλακες.

σε ως τη μέση νερό και τα ψάρια ζωντάνεψαν για λίγο και άρχισαν να κουνούν τις ουρές τους. Αυτή τη φορά η παράβαση των νόμων είχε ελαφρυντικά και στους αγορανόμους δεν έμεινε τίποτε άλλο να κάνουν, παρά μόνο να τον διατάξουν να αδειάσει αμέσως το νερό από το αγγείο , πράγμα που έκανε. ο έμπορος είχε πετύχει άλλωστε το σκοπό του! Ο περαστικός που είχε λιποθυμήσει τα ’χε συμφωνήσει για δύο οβολούς!

10 Οι αρχαίοι Έλληνες ,ζώντας στη Μεσόγειο , καλλιεργούσαν τη γη και παρήγαγαν προϊόντα τα οποία ευδοκιμούσαν στα εδάφη τους εξαιτίας του κλίματός , δηλαδή αρκετή ζέστη , ηλιοφάνεια , όχι πολλές βροχές και ήπιοι χειμώνες. Τις διατροφικές τους συνήθειες χαρακτήριζε η λιτότητα. Θεμέλιο αυτής της λιτότητας ήταν η «μεσογειακή τριάδα» σιτάρι , λάδι , κρασί . Ξεκινούσαν την ημέρα τους με το ακράτισμα δηλαδή το πολύ απλό πρωινό που έτρωγαν. Αποτελούνταν από λίγο κριθαρένιο ψωμί βουτηγμένο σε κρασί. Πολλές φορές πρόσθεταν σύκα ή ελιές. Προς το μεσημέρι ή προς το απόγευμα έπαιρναν το άριστον , ένα πολύ λιτό και γρήγορο γεύμα. Επίσης υπήρχε και το εσπέρισμα το οποίο το έτρωγαν προς το βραδάκι . Το τελευταίο και πολυτελές δείπνο το έπαιρναν στο τέλος της ημέρας αφού νύχτωνε. Αυτό τελείωνε συνήθως με επιδόρπια, όπως νωπά φρούτα ή ξερά σύκα , καρύδια , σταφύλια ή γλυκά με μέλι. Στην αρχαιότητα το μέλι ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένο για την γλυκαντική και θρεπτική του αξία . Οι αρχαίοι πίστευαν ότι το μέλι έπεφτε από τον ουρανό πάνω στα λουλούδια και στα φύλλα και ότι από εκεί το μάζευαν οι μέλισσες. Αναλυτικότερα τα δημητριακά αποτελούσαν τη βάση της διατροφής των αρχαίων Ελλήνων. Κύρια προϊόντα ήταν το σκληρό σιτάρι, η όλυρα και το κριθάρι . Από την επεξεργασία των δημητριακών προέκυπτε το αλεύρι με το οποίο έφτιαχναν ψωμί ή διάφορες πίτες , σκέτες ή γεμιστές με τυρί ή μέλι . Τα δημητριακά σερβίρονταν συνήθως με ό,τι μαγειρεύονταν στη φωτιά . Κυρίως η διατροφή τους ήταν ψάρια και λαχανικά : λάχανα , κρεμμύδια , γλυκομπίζελα , πράσα , μαρούλια , βλίτα , ραδίκια κ.ά. Για να γίνουν πιο νόστιμα προσέθεταν ελαιόλαδο ή ξύδι. Επίσης οι ελιές ήταν συνηθισμένο συνοδευτικό. Ειδικά οι λαϊκές τάξεις κατανάλωναν πολύ και όσπρια . Προτιμούσαν τα φασόλια, τις φακές , τα ρεβίθια , τα κουκιά και τους θέρμους (λούπινα).

Τα φρούτα φρέσκα ή ξερά , τρώγονταν ως επιδόρπιο. Πρόκειται κυρίως για σύκα, σταφίδες, καρύδια και φουντούκια. Η κατανάλωση ψαριών και κρεατικών σχετίζονταν με την οικονομική επιφάνια του σπιτιού, αλλά και τη γεωγραφική του θέση. Οι αγροτικές οικογένειες μέσω του κυνηγιού είχαν πρόσβαση σε πτηνά και λαγούς, ενώ μπορούσαν να μεγαλώνουν πουλερικά και χήνες στις αυλές τους. Οι ελαφρώς πλουσιότεροι μπορούσαν να διατηρούν κοπάδια με πρόβατα, κατσίκες και γουρούνια. Στην κλασική Αθήνα οι περισσότεροι έτρωγαν κρέας , αρνιά ή κατσίκια , μοναχά στις γιορτές. Την ίδια εποχή το ψάρι (η κοιλιά του κόκκινου τόνου) μετατρεπόταν σε προϊόν πολυτελείας, το οποίο αναζητούν για το τραπέζι τους οι γευσιγνώστες. Υπήρχαν όμως και ψάρια όπως οι σαρδέλες , οι αντζούγιες και οι μαρίδες που ήταν οικονομικά φαγητά. Βασικό συστατικό της ελληνικής διατροφής ήταν το τυρί , είτε από γάλα κατσίκας είτε από γάλα προβάτου . Τέλος ανέτρεφαν πάπιες , χήνες , ορτύκια και κότες για να εξασφαλίσουν αυγά.

Οι συμποσιαστές ήταν συχνά στεφανωμένοι με στεφάνια από φύλλα ή λουλούδια. Γενικά, έτρωγαν πλαγιασμένοι, ή με τα πόδια απλωμένα επάνω σ’ ένα ντιβάνι (ανάκλιντρο), μα ο κορμός ήταν όρθιος ή είχε μια μικρή κλίση. Αφού οι καλεσμένοι καθίσουν στις θέσεις τους, οι υπηρέτες τους παρουσιάζουν την υδροχόη και τη λεκάνη για να πλύνουν τα χέρια τους .Το δείπνο αρχίζει συνήθως με το πρόπωμα που αποτελείται από μια κούπα κρασί αρωματισμένο που το πίνουν ο ένας μετά τον άλλο πριν αρχίσουν να τρώνε. Μερικοί καλεσμένοι για το καθαυτό συμπόσιο, έρχονταν μετά το τέλος του δείπνου. Άρχιζαν με τις συνηθισμένες σπονδές, για να τιμήσουν τους θεούς και κυρίως το Διόνυσο.. Η πρώτη σπονδή μετά το γεύμα γινόταν με ανέρωτο κρασί. Σκοπός όλων αυτών ήταν να δημιουργηθεί κατάλληλη ατμόσφαιρα και διάθεση για συζήτηση. Τα θέματα συζήτησης περιστρέφονταν γύρω από την πολιτική και τις ηθικές αξίες.

Οι αρχαίοι Έλληνες έτρωγαν τα περισσότερα φαγητά τους με τα χέρια, γι’ αυτό και τις μερίδες τους τις σέρβιραν ψιλοκομμένες για να πιάνονται εύκολα . Όταν τα φαγητά τους ήταν σούπες , τότε χρησιμοποιούσαν κουτάλια, όπου τα χερούλια τους ήταν πλούσια διακοσμημένα . Ωστόσο δεν συνήθιζαν να τα χρησιμοποιούν γιατί προτιμούσαν να τα αντικαθιστούν με μια κόρα ψωμί. Ακόμα είχαν μαχαίρια για να κόβουν το κρέας. Όταν τελείωναν το γεύμα σκούπιζαν τα χέρια τους με ψίχα ψωμιού, την οποία στη συνέχεια την πετούσαν στα σκυλιά. Το νερό και το κρασί τα έπιναν συνήΣκούπιζαν τα χέρια με ψίχα ψωμιού θως σε κύπελλα που ήταν πήλινα . Στα πλούσια συμπόσια υπήρχαν ασημένια ή και ολόχρυσα κύπελλα. Τα πιάτα που χρησιμοποιούσαν ήταν ξύλινα , πήλινα ή μεταλλικά και τα ονόμαζαν πινάκια .

11

Η μουσική έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο στις μεγάλες γιορτές της Αθήνας. Στα πλαίσια αυτών των γιορτών αναπτύχθηκαν τα σημαντικότερα μουσικά και ποιητικά είδη με αποκορύφωμα το αρχαίο δράμα. Η μουσική ήταν σύντροφος της καθημερινότητας , τόσο στους δημόσιους όσο και στους ιδιωτικούς εορτασμούς . Ήταν αλληλένδετη με τις καθημερινές ασχολίες (π.χ. ζύμωμα) και με τις θλιβερές στιγμές της ζωής . Στενά συνδεμένη με τα Μαθηματικά και τη Φιλοσοφία η μουσική ήταν από τα βασικά μαθήματα στην εκπαίδευση των νέων ενώ η σύνδεσή της με την Ποίηση και το Θέατρο έπαιξε τεράστιο ρόλο. Χάρη σε αυτήν κατάφεραν να διασωθούν οι τραγωδίες και τα Ομηρικά έπη. Άρρηκτα δεμένος με τη μουσική ήταν και ο αθλητισμός , όχι μόνο γιατί στους μεγάλους αγώνες είχαν και μουσικούς διαγωνισμούς , αλλά γιατί ο αθλητής τόσο στην προπόνησή του όσο και στον αγώνα χρειαζόταν τη μουσική να τον ωθεί και να τον εμψυχώνει . Είχε θεϊκό χαρακτήρα για τους αρχαίους Έλληνες, γιατί πίστευαν ότι θεράπευε την ψυχή και σώμα , ενέπνεε , παρακινούσε αλλά και ηρεμούσε.

Από τα πιο αγαπημένα είδη διασκέδασης ήταν το θέατρο . Στο θέατρο δεν μετρούσαν αν ήσουν φτωχός ή πλούσιος , άνδρας , γυναίκα ή παιδί . Άρχισαν να χτίζονται με μάρμαρο. Εκείνη την εποχή ήταν μεγάλα και χωρούσαν χιλιάδες θεατές. Οι ηθοποιοί ακουγόταν πολύ καλά . Όλους τους ρόλους ακόμη και τους γυναικείους τους έπαιζαν άνδρες. Φορούσαν ρούχα ανάλογα με τις ανάγκες της παράστασης και για παπούτσια φορούσαν κοθόρνους .Επίσης φορούσαν μάσκες για να μην φαίνεται ο χαρακτήρας τους . Τα τρία είδη των παραστάσεων ήταν τραγωδία , κωμωδία και σατυρικό δράμα . Τραγικοί ποιητές ήταν ο Αισχύλος , ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης . Πατέρας της σάτιρας ήταν ο Αριστοφάνης.

12

Η Ζωφόρος είχε μήκος 160 μέτρα και ύψος περίπου ένα μέτρο. Περιλάμβανε 378 ανθρώπινες και θεϊκές μορφές και 250 ζώα ,κυρίως άλογα. Τα 80 μέτρα από τη Ζωφόρου βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο

Γιορτή της Αθήνας αφιερωμένη στην προστάτιδα Θεά της , η οποία είχε γενέθλια στις 28 Εκατομβαιώνος (περίπου 15 Αυγούστου). Γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια και κρατούσε πολλές μέρες. Οι Αθηναίοι πίστευαν ότι τα Παναθήναια ξεκίνησαν από το μυθικό βασιλιά Εριχθόνιο και πως πήραν τη θεσμοθετημένη μορφή τους το 566π.Χ. με πρωτοβουλία του τυράννου Πεισίστρατου. Τα Παναθήναια περιελάμβαναν περίπου είκοσι αγωνίσματα. Οι αθλητές χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τη ν ηλικία τους :παίδες – έφηβοιάνδρες. Υπήρχαν αγώνες ατομικοί και αγώνες ομαδικοί. Τα αγωνίσματα ήταν τριών κατηγοριών : α) καλλιτεχνικά, β) ολυμπιακά (ιππικά, γυμνικά), συμμετείχαν αθλητές από όλη την Ελλάδα και γ) αθλήματα που ήταν συνδεμένα με τις τοπικές παραδόσεις που μπορούσαν να λάβουν μέρος μόνο αθηναίοι πολίτες. Υπεύθυνοι για την οργάνωση των αγώνων ήταν δέκα αθλοθέτες . Στους περισσότερους αγώ-

Τα Μεγάλα ή «εν Άστει Διονύσια» , ιδρύθηκαν από τον τύραννο Πεισίστρατο προς τιμή του θεού Διονύσου , που ήταν προστάτης του θεάτρου και περιλάμβαναν τους μεγαλύτερους δραματικούς αγώνες. Γινόταν από τις 8 ως τις 13 του μήνα Ελαφηβολιώνα, (τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου) και διαρκούσαν έξι μέρες. Γίνονταν στο θέατρο του Διονύσου που βρίσκεται στους πρόποδες της Ακρόπολης. Υπεύθυνος για την οργάνωση της γιορτής ήταν ο επώνυμος άρχων ,

νες τα βραβεία στον νικητή ήταν βραβεία υψηλής τέχνης Παναθηναϊκοί αμφορείς γεμάτοι με λάδι και ένα στεφάνι από ελιά. Την τελευταία μέρα , με την ανατολή του ήλιου ξεκινούσε η πομπή των Παναθηναίων. Η πομπή άρχιζε από τον Κεραμεικό , από ένα ειδικό κτήριο το Πομπείο. Η πομπή περνούσε από την οδό των Παναθηναίων διέσχιζε την αγορά και έφτανε ως την Ακρόπολη ,για να φέρει τον νέο πέπλο της Θεάς. Τον πέπλο αυτό τον είχαν υφάνει τα καλύτερα κορίτσια της Αθήνας και είχαν κεντήσει πάνω του εικό-

ο οποίος επέλεγε τους πιο πλούσιους Αθηναίους για να πληρώσουν τα χρήματα της χορηγίας, να χρηματοδοτήσουν δηλαδή τους θιάσουςπου θα έπαιρναν μέρος. Την πρώτη μέρα της γιορτής γινόταν θυσίες , πομπές και τελετές προς τιμήν του θεού Διονύσου και την επόμενη άρχιζαν οι δραματικοί αγώνες. Oι τρεις τραγικοί ποιητές που λάμβαναν μέρος αγωνίζονταν με τέσσερα δράματα, τρεις τραγωδίες (τριλογία) και ένα σατυρικό δράμα , ενώ στην

νες από τη Γιγαντομαχία .Ο πέπλος αυτός ήταν απλωμένος στο κατάρτι ενός πλοίου , το οποίο ήταν πάνω σε ρόδες . Η πομπή είχε ως αποκορύφωμα την παράδοση του πέπλου στο «Διπετές Ξόανο», το αρχαίο ουρανόσταλτο ξύλινο άγαλμα της Αθηνάς. Η γιορτή τελείωνε με τη θυσία προβάτων και βοδιών, όπου όλος ο λαός έτρωγε και έπινε με τραγούδια και χορούς . Η μεγάλη αυτή πομπή προς την Ακρόπολη αποθανατίζεται στη Ζωφόρο του Παρθενώνα.

κωμωδία αγωνίζονταν πέντε ποιητές, που παρουσίαζαν ένα μόνον έργο τους. Νικητής — ποιητής και χορηγός , στεφανώνονταν με στεφάνια κισσού , που ήταν το ιερό φυτό του θεού Διονύσου. Ο χορηγός που είχε χρηματοδοτήσει το έργο μπορούσε να φτιάξει ένα μνημείο για τη νίκη του. Εκτός από τα Μεγάλα Διονύσια υπήρχαν και τα Μικρά. Γίνονταν το μήνα Ποσειδεών και περιλάμβαναν ποιητικούς αγώνες .

13 Το τε λετ ου ργι κό του γάμου συντελείται σε τρεις φάσεις, τα «προαύλια» τον «κυρίως γάμο» και τα «επαύλια» Για να γίνει γάμος έπρεπε να δοθεί συγκατάθεση από τους γονείς ή τους συγγενείς ή από κάποιον επίτροπο. Επιτρεπόταν ο γάμος ενός Αθηναίου ή μιας Αθηναίας με ξένους, μετά από συγκατάθεση του άρχοντα, που δεν ήταν τυπική, αλλά δινόταν μετά από έλεγχο της κατάστασης του ξένου, της συμπεριφοράς του, του χαρακτήρα του και των υπηρεσιών που πρόσφερε στην πολιτεία. Τα κορίτσια παντρεύονταν στην ηλικία περίπου των 15 ετών, αλλά ο σύζυγος μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερος. Τον διάλεγε ο πατέρας του κοριτσιού, ο οποίος έδινε και την προίκα. Η προίκα δινόταν σε είδος και χρήματα ενώ υπεύθυνος για τη διαχείρισή της ήταν ο σύζυγος. Στην Αθήνα οι γαμήλιες τελετές διεξάγονταν τον Ιανουάριο (Γαμηλίωνας), όταν είχε πανσέληνο και διαρκούσαν τρεις μέρες. Οι τελετές άρχιζαν από τη προηγούμενη μέρα που η νύφη θ’ άλλαζε σπίτι (προαύλια). Αρχικά, έκαναν μια θυσία στις θεότητες που προστατεύουν το γάμο· το Δία, την Ήρα, την Άρτεμη, τον Απόλλωνα και την Πειθώ. Η νύφη αφιέρωνε τα παιχνίδια της συμβολίζοντας έτσι το τέλος της παιδικής της ηλικίας. Επίσης αφιέρωνε στην Άρτεμη ένα βόστρυχο από τα μαλλιά της . Αλλά η κυριότερη τελετή, η τελετή του εξαγνισμού γινόταν στο μπάνιο της νύφης. Οι φίλες της πήγαιναν στην πηγή Καλλιρρόη κι έφερναν νερό σε ένα μεγάλο αγγείο, τη λουτροφόρο, και στη συνέχεια , με ευχές , τραγούδια κι αρώματα , την προετοίμαζαν για το γάμο.

Τη μέρα του γάμου στόλιζαν τα σπίτια της νύφης και του γαμπρού με στεφάνια από φύλλα ελιάς και δάφνης και έκαναν θυσία και τραπέζι στο σπίτι του πατέρα της νύφης. Η νύφη καθόταν στολισμένη με τα πιο καλά της στολίδια και μ’ ένα στεφάνι στα μαλλιά της. Γύρω γύρω κάθονταν οι φίλες της και στο πλευρό της η νυμφεύτρια, μια γυναίκα που ήταν πάντα δίπλα της και διεύθυνε την τελετή του γάμου. Από την άλλη πλευρά καθόταν ο γαμπρός .Είχε κοντά του τον καλύτερο του φίλο σαν τιμητική συνοδεία, τον πάροχο. Ένα μικρό αγόρι που ζούσαν και οι δυο του γονείς μοίραζε ψωμί και γλυκά με μέλι και σουσάμι, λέγοντας ευχές. Όταν τελείωνε το φαγοπότι, έδιναν δώρα στη νύφη, ενώ όταν άρχιζε να βραδιάζει, σχηματιζόταν μια συνοδεία που οδηγούσε τη νύφη στο καινούριο της σπιτικό. Στην συνέχεια μια άμαξα πήγαινε τους νιόπαντρους από το ένα σπίτι στο άλλο. Συνήθως την άμαξα την έσερναν δύο

6 1

2

4

1.Μέχρι πόσο χρονών έμεναν τα αγόρια στο γυναικωνίτη ; 2.Ποιος συνόδευε τα αγόρια στο σχολείο; (με άρθρο) 3.Τα μικρά παιδιά τα φρόντιζαν οι μητέρες τους και οι….

4.Ποιος γύμναζε τα αγόρια στην παλαίστρα και στα γυμναστήρια ; 5.Τα αγόρια από τις ……….οικογένειες μάθαιναν την εργασία των πατέρων τους.

6.Τα κορίτσια δεν πήγαιναν στο σχολείο αλλά έμεναν …….. (με άρθρο)

μουλάρια, ή δυο βόδια, που τα οδηγούσε ένας φίλος του γαμπρού. Η νύφη είχε στα χέρια της μια σχάρα κι ένα κόσκινο, σύμβολα νοικοκυροσύνης. Όταν έφταναν στο σπίτι του γαμπρού στεκόταν ο πατέρας του, στεφανωμένος με μυρτιά κι η μητέρα του κρατώντας μια λαμπάδα. Έριχναν πάνω στη νύφη καρύδια και ξερά σύκα. Της πρόσφεραν επίσης ένα κομμάτι από το γλυκό του γάμου (σήσαμος) που φτιαχνόταν με σουσάμι και μέλι και ένα κυδώνι ή χουρμά. Και η επόμενη του γάμου ήταν γιορτή. Οι συγγενείς της νύφης έφερναν μ’ έναν επίσημο τρόπο, ενώ έπαιζαν αυλοί, δώρα για το καινούριο αντρόγυνο και τότε δινόταν και η προίκα Αφού περνούσε κάμποσος καιρός, ο γαμπρός έκανε τραπέζι στα μέλη της φατρίας του και πρόσφερε και θυσία. Δεν τους παρουσίαζε τη γυναίκα του, τους δήλωνε μόνο επίσημα πως παντρεύτηκε. Αυτό ήταν αρκετό για να γίνουν στο μέλλον δεκτά τα αρσενικά του παιδιά στη φατρία (επαύλια).

3 5

14

Πριν γεννηθεί το παιδί , άλειφαν το σπίτι με πίσσα , για να διώξουν τα δαιμόνια . Πίστευαν πως κάθε γέννηση προκαλεί μίασμα για τη μητέρα και για όλους τους ενοίκους του σπιτιού . Αυτός

είναι ο λόγος που καμιά γέννηση δεν έπρεπε να γίνεται στο εσωτερικό ενός ιερού . Όταν γεννιόταν το παιδί , έβαζαν πάνω στην πόρτα του σπιτιού ένα κλαδί ελιάς , αν ήταν αγόρι ή μια μάλλινη κορδέλα αν ήταν κορίτσι . Ήταν σημάδια χαράς , αλλά τα έβαζαν και για να πληροφορήσουν τους γείτονες για το φύλο του παιδιού . Πέντε ή εφτά μέρες από τη γέννηση του παιδιού γιορταζόταν μια οικογενειακή γιορτή τα Αμφιδρόμια (σημαίνει τρέξιμο γύρω γύρω) όπου γίνονταν καθαρμοί για τη μητέρα και για όλα τα πρόσωπα που ήταν κοντά κατά τον τοκετό. Συγχρόνως γινόταν και μια τελετή για να εντάξουν το

Οι πιο στενοί συγγενείς ετοιμάζουν το νεκρό τον καθαρίζουν με ουσίες αρωματισμένες και τον ντύνουν με ρούχα καθαρά, συνήθως άσπρα. Ύστερα τον δένουν με λουριά και τον τυλίγουν σ’ ένα σάβανο ενώ το πρόσωπό του το αφήνουν ξεσκέπαστο. Eπίσης, του τοποθετούσαν στο στόμα δύο νομίσματα (οβολοί) για να πληρώσει τον πορθμέα της Αχερουσίας (υποτίθεται ότι ο Θησέας θέσπισε την αμοιβή των δύο οβολών, όταν κατέβηκε στον Άδη μαζί με τον Πειρίθου για να κλέψουν την Περσεφόνη). Καμιά φορά έβαζαν κοντά στο νεκρό κι ένα γλυκό με μέλι. Πίστευαν πως μ’ αυτό θα μπορούσε να κολακέψει τον Κέρβερο, το σκύλο του Άδη. Επίσης διάφορα αντικείμενα προσωπικής χρήσης και τροφή, τοποθετούνταν μέσα στον τάφο για να

παιδί στην κοινωνική ομάδα όπου ανήκει . Κρατώντας το μωρό , του έκαναν το γύρο της εστίας . Τη δέκατη μέρα από τη γέννησή του , τα μέλη της οικογένειας συγκεντρώνονταν πάλι για θυσία και συμπόσιο . Τότε έδιναν στο παιδί το όνομά του . Οι συγγενείς που ήταν καλεσμένοι έφερναν δώρα, κυρίως φυλαχτά . Αυτή τη μέρα θεωρούνταν και η μητέρα καθαρή πια από το μίασμα του τοκετού και μπορούσε να μετέχει στις καθημερινές ασχολίες . Τέλος , όταν γίνονταν τριών ετών , έπαυε να θεωρείται πια παιδί . Η ηλικία αυτή γιορταζόταν στην Αθήνα σε μια ανοιξιάτικη γιορτή , τα Ανθεστήρια.

χρησιμοποιηθούν στη μεταθανάτια ζωή ( κτερίσματα) Μπροστά από την πόρτα του σπιτιού τοποθετούσαν ένα αγγείο γεμάτο με νερό εξαγνιστικό το οποίο έπαιρναν από τους γείτονες μιας και το νερό του σπιτιού του πεθαμένου θεωρούνταν μολυσμένο. Τους έθαβαν τη νύχτα για λόγο θρησκευτικό μιας και πίστευαν πως ο νεκρός μπορούσε να μολύνει ακόμη και τις ακτίνες του ήλιου. Πριν φύγουν από το σπίτι του πεθαμένου, έκαναν σπονδές για να τιμήσουν τους θεούς, και μετά σχημάτιζαν συνοδεία. Τον νεκρό τον μετέφεραν στα χέρια συγγενείς ή δούλοι, ή τον μετέφερε κάρο που σέρνουν άλογα ή μουλάρια. Στην κορυφή της συνοδείας βρίσκονταν μια γυναίκα που κρατούσε ένα αγγείο με προσφορές· κατόπιν έρχονταν οι άντρες, ακολουθούσαν οι γυναίκες και τελευταίοι αυτοί που έπαιζαν τον αυλό

Κάθε σπίτι στο οποίο πέθαινε κάποιος έπρεπε να καθαριστεί κι όλοι όσοι κατοικούσαν σε αυτό. . Γι’ αυτούς τους εξαγνισμούς χρησιμοποιούσαν συχνά θαλασσινό νερό, κι αν γινόταν θυσία, τις περισσότερες φορές έσφαζαν ένα χοίρο, το αίμα του οποίου χρησίμευε για τον εξαγνισμό. Ύστερα, συμπόσια και θυσίες ξαναγίνονταν την Τρίτη μέρα, την ενάτη και την τριακοστή μετά την κηδεία καθώς και στο χρόνιασμα. Στις επετείους πήγαιναν στον τάφο και πρόσφεραν στο νεκρό προσφορές και θυσίες που τελείωναν μ’ ένα πένθιμο δείπνο .

15

Ο κύριος σκοπός της εκπαίδευσης στην Αθήνα ήταν η ελεύθερη ανάπτυξη του ανθρώπου και η αρμονική και τέλεια ανάπτυξη του σώματος και του πνεύματος , για να μπορέσει το άτομο να γίνει καλός πολίτης . Στην Αθήνα δεν υπήρχαν αγράμματοι άνθρωποι ειδικά τον 5ο αιώνα. Τα σχολεία ήταν ιδιωτικά . Στα σχολεία πήγαιναν μόνο τα αγόρια. Τα κορίτσια μάθαιναν γράμματα στο σπίτι. Τα μαθήματα ,για τα αγόρια, γίνονταν σε ένα ελεύθερο χώρο ή σε μια μεγάλη απλή αίθουσα με σκαμνάκια για τους μαθητές, ένα μεγάλο κάθισμα με πλάτη για το δάσκαλο , κουτιά για τα βιβλία των μαθητών και οι τοίχοι ήταν διακοσμημένοι με μουσικά όργανα . Τα μαθήματα άρχιζαν νωρίς το πρωί και συνεχιζόταν ως το απόγευμα με μια μικρή διακοπή για φαγητό . Το πρόγραμμα του σχολείου περιελάμβανε ανάγνωση , γραφή, αριθμητική , μουσική , ποιήματα , τραγούδια , χορό και γυμναστική . Έγραφαν πάνω σε ξύλινες πλάκες

αλειμμένες με κερί , χρησιμοποιώντας για πένα ένα καλάμι μυτερό. Για το μάθημα της αριθμητικής τα παιδιά χρησιμοποιούσαν στην αρχή τα δάκτυλά τους , τον άβακα και αργότερα τον πυθαγόρειο πίνακα . Στο μάθημα της μουσικής μάθαιναν να παίζουν όργανα και γινόταν επίσης μάθημα τραγουδιού και χορού . Όταν το αγόρι έφτανε στα δώδεκα χρόνια του , άρχιζε να γυμνάζει το σώμα του . Το μάθημα γινόταν στις παλαίστρες. Εκεί τα παιδιά πρώτα πλένονταν , μετά άλειφαν το σώμα τους με λάδι και έβαζαν πάνω τους ψιλή άμμο ή σκόνη . Ασκούνταν στην πάλη , στον δρόμο , στο πήδημα , στο δίσκο και το ακόντιο. Όταν τελείωναν τη γυμναστική , καθάριζαν το σώμα τους και λουζόταν στη πηγή. Τα παιδιά από πλούσιες οικογένειες συνέχιζαν τις σπουδές μέχρι τα 18 τους χρόνια. Στα 18 τους γινόταν έφηβοι . Τότε οι γονείς τους τα πήγαιναν στους αντιπρόσωπους της πόλης και σε επίσημη τελετή λάβαιναν το δόρυ , την

Το πρώτο παιχνίδι των βρεφών ήταν τα κρόταλα ή κουδουνίστρες φτιαγμένες από ξύλο, πηλό ή κόκαλο. Μερικές είχαν μέσα κουδουνάκια από μέταλλο ή χαλίκια . Αγαπημένο παιχνίδι των κοριτσιών ήταν οι κούκλες (πλαγγόνες) που ήταν φτιαγμένες από πηλό ή από πανί και κερί και συχνά κουνούσαν πόδια και χέρια. Υπήρχαν κουκλόσπιτα και η επίπλωσή τους ήταν από ξύλο ή μπρούτζο. Μεταλλικά τσέρκια (στεφάνια) και ξύλινοι τροχοί με κουδούνια ήταν συνηθισμένο παιχνίδι των αγοριών. Μεγαλύτερα παιδιά είχαν σβούρες , κούνιες και πολλά επιτραπέζια παιχνίδια. Ακόμα υπήρχαν ξύλινα αλογάκια , μικρά κάρα με ρόδες και άρματα με ιστία για να τρέχουν πιο γρήγορα . καρύδια και φουντούκια χρησιμοποιούνταν ως

περικεφαλαία και την ασπίδα . Επίσης έδιναν τον όρκο του Αθηναίου πολίτη πάνω στην Ακρόπολη. Τότε άρχιζε και η δίχρονη πολεμική τους εκπαίδευση Όταν έφταναν στα είκοσι , ήταν πολίτες του κράτους και ήταν ελεύθεροι να παίρνουν μέρος σε όλες τις εκδηλώσεις της πόλης. Η αθηναϊκή εκπαίδευση, διαιρείται σε τρία στάδια: Το πρωτοβάθμιο, από τα έξι ως τα δεκατέσσερα , το δευτεροβάθμιο από τα δεκατέσσερα έως τα δεκαοχτώ και το τριτοβάθμιο από τα δεκαοχτώ ως τα είκοσι . Από τα τρία στάδια μόνο το τρίτο ήταν υποχρεωτικό και το παρείχε η πόλη – κράτος . Το δεύτερο εντελώς προαιρετικό και μάλλον για τους πλούσιους. Από το πρωτοβάθμιο τα γράμματα ήταν μάλλον υποχρεωτικά. Μετά απ’ αυτό οι φτωχοί μπορούσαν να ασχοληθούν με τη γεωργία και το εμπόριο, ενώ οι πιο εύποροι στη μουσική, την ιππασία , τη γυμναστική , το κυνήγι και τη φιλοσοφία.

βόλοι. Ομαδικά παιχνίδια ήταν η σφαίρα (μπάλα), το αστραγαλίζειν (κότσια) , χαλκή μυία (τυφλόμυγα), ακινήτιδα (αγαλματάκια), κολλαβίζιν (μπιζ) , ασκωλιασμός (κουτσό) κ.ά.Τα κότσια ήταν ένα παιχνίδι αρκετά δημοφιλές στα κορίτσια. Ένα άλλο παιχνίδι ήταν η απόρραξις , παιζόταν με την μπάλα. Τα αγόρια πετώντας την μπάλα προσπαθούσαν να την περάσουν στο στόμιο ενός αγγείου. Ο νικημένος έπρεπε να πάρει στην πλάτη τον νικητή.

16 Γεννήθηκε το 470 π.Χ. στο Δήμο Αλωπεκής (κάπου κοντά στα σύνορα Άνω Ν. Σμύρνης και Φαλήρου). και ήταν γιος του Σωφρονίσκου και της Φαιναρέτης. Η μητέρα του ήταν γνωστή μαία των Αθηνών, η οποία πριν τον Σωφρονίσκο είχε ξαναπαντρευτεί κάποιον Χαιρέδημο και είχε ένα παιδί από τον γάμο αυτόν τον Πατροκλέα. Ο πατέρας του ήταν λιθοξόος. Συγκεκριμένα η δουλειά του λιθοξόου ήταν να πάρει το πρωτογενές μάρμαρο και να το φέρει σε κάποια μορφή, ούτως ώστε να το αναλάβει ύστερα ο γλύπτης για να κατασκευάσει αγάλματα ή ανδριάντες. Μεγαλώνοντας ασχολήθηκε όπως ήταν επόμενο με την εργασία του πατέρα του. O Σωκράτης μαθήτευσε κοντά στον πατέρα του για κάμποσο διάστημα και λέγεται ότι σμίλεψε το σύμπλεγμα των Χαρίτων που κοσμούσε την είσοδο της Ακρόπολης. Στα 17 χρόνια του γνώρισε τον φιλόσοφο Αρχέλαο, που τον έπεισε να αφιερωθεί στην φιλοσοφία. Ο Σωκράτης ήταν ο πρώτος φιλόσοφος που ενδιαφέρθηκε για τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, για την ψυχή του, για τη γνώση, για την αρετή, για το καλό και το κακό, για το δίκαιο και το άδικο. Συμβούλευε τους νέους να είναι τίμιοι και ηθικοί, να πιστεύουν στην αθανασία της ψυχής και ν' ακολουθούν πάντα το

δρόμο της αρετής. Απέφευγε την εμπλοκή στην πολιτική και προτιμούσε να πορεύεται τη δική του ανεξάρτητη πορεία. Μόνη εξαίρεση, όταν η πατρίδα τον καλούσε. Έτσι έλαβε μέρος σε τρεις εκστρατείες στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Παντρεύτηκε σε μεγάλη ηλικία (περίπου 55 χρόνων) την Ξανθίππη. Από αυτήν απέκτησε τρεις γιους, τον Λαμπροκλή, τον Σωφρονίσκο και τον Μενέξενο. Η Ξανθίππη ήταν πολύ γκρινιάρα και γλωσσού και υπάρχουν πολλές μαρτυρίες γι’ αυτό. Ο Σωκράτης είπε ότι την παντρεύτηκε για να εξασκήσει την υπομονή του. Λέγεται ότι κάποτε η Ξανθίππη εκνευρίστηκε τόσο πολύ που πέταξε στον Σωκράτη ένα κουβά νερό . Εκείνος απάντησε ¨μετά τις βροντές έρχεται η βροχή¨ . Ακόμα είχε πει ¨είτε παντρευτείς είτε όχι , όπως και να έχει θα το μετανιώσεις¨ Λέγετε ότι ήταν πολύ άσχημος και κυκλοφορούσε ξυπόλυτος φορώντας τον ένα και μοναδικό μανδύα που είχε. Ο Σωκράτης αναζητούσε την ουσία σε όλα τα θέματα , κάνοντας πολύ απλές ερωτήσεις. Τη μέθοδο αυτή των ερωτήσεων για την κατανόηση και λύση των προβλημάτων την

ονόμαζε μαιευτική, γιατί έβγαζε με φυσικό τρόπο την αλήθεια από τους ανθρώπους. Το 399 π.Χ. διατυπώθηκε εναντίον του κατηγορία για ασέβεια προς τους θεούς και για διαφθορά των νέων. Ο φιλόσοφος καταδικάστηκε, με βάση την κατηγορία, σε θάνατο. Ο Σωκράτης δέχτηκε αδιαμαρτύρητα την ποινή που του επέβαλαν πίνοντας το κώνειο.

Γεννήθηκε στις Κλαζομενές της Ιωνίας περί το 500 π.Χ. Ήταν γιος του Ηγησίβουλου και ανήκε σε πλούσιο και αριστοκρατικό γένος. Ο Αναξαγόρας μετέφερε τη φιλοσοφία από την Ιωνία στην Αθήνα, όπου και εγκαταστάθηκε σε ηλικία 20 ετών, για να γίνει οικείος και φίλος του Περικλή, του οποίου έγινε και δάσκαλος. Τα ενδιαφέροντά του Αναξαγόρα ήταν πολλά και ασχολήθηκε με πολλούς κλάδους της επιστήμης (μαθηματικά,αστρονομία , ιατρική )

Πρώτος ο Αναξαγόρας εξέτασε το ζήτημα του τετραγωνισμού του κύκλου . Διατύπωσε πρώτος την αντίληψη ότι ο νους είναι ο γνώστης των πάντων, αιώνιος και παντοδύναμος. Περί Αστρονομίας ο Αναξαγόρας πίστευε ότι η Γη έχει τυμπανοειδές σχήμα, και πως συγκρατείται στον αέρα ότι η Σελήνη, είναι ετερόφωτη, και τη θεωρεί ως μια δεύτερη Γη που κατοικείται από ανθρώπους και άλλα όντα.

Στην ιατρική ήταν αυτός που έλεγε ότι το έμβρυο, όταν είναι στη μήτρα, τρέφεται δια του ομφαλού, καθώς και ότι όλες οι αρρώστιες προέρχονται από τη χ ο λ ή . Κατηγορήθηκε όμως για αθεΐα από τους αντιπάλους του μεγάλου πολιτικού, και αναγκάσθηκε λίγο πριν από την έκρηξη του Πελοποννησιακού πολέμου, να εγκαταλείψει την Αθήνα και να επιστρέψει στην Ιωνία, όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή.

17

Γυρίζουμε το χρόνο πίσω , βρισκόμαστε στην αρχαία Αθήνα . Στον Κεραμεικό συναντάμε τον Φειδία , τον μεγάλο γλύπτη της εποχής . Ο Φειδίας δέχεται να μας μιλήσει για τη ζωή και το έργο του. Ο κόσμος δεν γνωρίζει πολλά πράγματα για εσάς . Πείτε μας λίγα λόγια για τη ζωή σας. Γεννήθηκα στην Αθήνα το 490. Η οικογένειά μου ήταν εύπορη κι ο πατέρας μου είναι ο Χαραμίδης. Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη γλυπτική ; Επηρεάστηκα πολύ από τον συγγενή μου τον ζωγράφο Πάναινο . Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου , ζωγραφίζω και σκαλίζω ξύλα και πέτρες φτιάχνοντας διάφορες κατασκευές . Όμως τα τελευταία χρόνια με κέρδισε η γλυπτική. Ποιοι σας βοήθησαν στην αρχή της καριέρας σας; Πολλές φορές πήγαινα στο εργαστήρι του γλύπτη Ευηνωρα , πατέρας του φίλου μου Παράσσιου , όπου εκεί αγάπησα τη γλυπτική . Όμως αυτό που είμαι σήμερα το οφείλω στους δασκάλους μου Ηγία και Αργείο . Πείτε μας λίγα λόγια για τα πρώτα έργα σας. Άρχισα να ασχολούμαι επαγγελματικά το 465 , όταν στην πολιτική σκηνήτης Αθήνας επικρατούσε ο Κίμων , γιος του Μιλτιάδη. Τα πρώτα μου έργα είναι αφιερωμένα στη νίκη των Ελλήνων εναντίον των Περσών στο Μαραθώνα. Ποια υλικά χρησιμοποιείται στα έργα σας; Χρησιμοποιώ συνήθως ξύλο , μάρμαρο Πεντέλη, χαλκό και ορείχαλκο . Όμως στο τελευταίο μου έργο , το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, δούλεψα με το χρυσό και το ελεφαντόδοντο.Ο κόσμος μετά από αυτό το αριστούργημα σας ονόμασε Θεϊκό καλλιτέχνη. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτό το έργο. Το άγαλμα της Θεάς Αθηνάς άρχισε το 447 και τέλειωσε μετά από εννιά χρόνια. Έχει ύψος 12μέτρα μαζί με το βάθρο. Τα γυμνά μέρη του σώματος φτιάχτηκαν από ελεφαντόδοντο , το φόρεμα, τα μαλλιά και τα όπλα από χρυσάφι . Επίσης στο δεξί της χέρι κρατάει τη Θεά νίκη (σε φυσικό μέγεθος γυναίκας) και στο αριστερό την ασπίδα . Η Θεά είναι μεγαλοπρεπής, αυστηρή και γαλήνια ,

« Έφτιαξα το χρυσό ένδυμα της θεάς Αθηνάς με τέτοιο τρόπο, ώστε όταν με κατηγόρησαν , έβγαλα τα κομμάτια χρυσού και τα ζύγισα »

να κάνω το χρυσό ένδυμα της Αθηνάς συναρμολογούμενο. Έτσι μπόρεσα να το αποσυναρμολογήσω και να το ζυγίσω. Το βάρος του χρυσού βρέθηκε ακέραιο, 44 τάλαντα και κανείς δεν μπορεί να με κατηγορήσει για τίποτα. Σας ευχαριστούμε πολύ για την ενδιαφέρουσα συνέντευξη που μας δώσατε και ελπίζουμε από ’δω και πέρα το όνομά σας να ακούγεται μόνο για τα έργα σας.

σύμβολο δύναμης και μεγαλείου της πόλης που προστατεύει. Τον τελευταίο καιρό ακούγονται διάφορα για εσάς. Τι έχετε να πείτε ; Οι εχθροί μου με κατηγορούν για κατάχρηση χρημάτων . Όμως απέδειξα την αθωότητά μου χάρη στον φίλο μου , Περικλή, που με είχε συμβουλέψει

18

Στη συνέχεια βρεθήκαμε στην Πνύκα .Εκείνη την ημέρα ο Περικλής ήταν στο βήμα. Μετά από αυτά που απαίτησαν οι πρέσβεις των Λακεδαιμονίων από την πόλη μας, η ατμόσφαιρα στην εκκλησία του δήμου ήταν πολύ ταραγμένη. Όλοι ήταν αναστατωμένοι και οι γνώμες πετάγονταν η μια μετά την άλλη. Μίλησαν πολλοί ρήτορες. Άλλοι είπαν να υποχωρήσουμε και να δεχτούμε τις απαιτήσεις, και άλλοι να μη δεχτούμε τίποτε και να κάνουμε πόλεμο. Έπειτα, ο Περικλής του Ξανθίππου ανέβηκε στο βήμα για να συμβουλέψει τους συμπολίτες μας τι πρέπει να απαντήσουμε στους Σπαρτιάτες. Είπε ότι δε θα γλιτώσουμε τον πόλεμο, αλλά αν τον ψηφίσουμε θα πρέπει και να τον αντέξουμε – πράγμα που μου δείχνει εμένα ότι ο Περικλής είναι σταθερός σε αυτά που λέει και δε θέλει να μας κοροϊδέψει. Στη συνέχεια προσπάθησε με τα λόγια να πείσει ότι ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος γιατί η πραγματική αιτία δεν είναι αυτά που μας ζητάνε οι Λακεδαιμόνιοι να κάνουμε, αλλά ότι θέλουνε να μας αποδυναμώσουν επειδή φοβούνται την ηγεμονία μας. Δηλαδή, προσπάθησε να ξεκαθαρίσει σε όλους ότι ο πόλεμος, αν γίνει, δε θα γίνει για ασήμαντα πράγματα, για την Αίγινα ή για την τιμωρία στα Μέγαρα, αλλά θα γίνει επειδή οι Λακεδαιμόνιοι μας δίνουν διαταγές σαν να ήμασταν κατώτεροί τους, και δε μας σέβονται σαν ίσοι προς ίσους. Αυτό που είπε, προσωπικά εγώ το θεωρώ πολύ σημαντικό και κατάλληλη επιλογή , γιατί πολλοί στην

πόλη μας είχαν τη γνώμη ότι δεν πειράζει ας κάνουμε αυτό που μας λένε οι Λακεδαιμόνιοι για να μη γίνει πόλεμος. Αλλά αν υποχωρήσουμε τώρα θα μας ζητήσουν κι άλλα και τίποτα δε θα μπορέσει να τελειώσει. Μετά μας είπε το στρατηγικό του σχέδιο και κυρίως να μη φοβόμαστε τους Πελοποννήσιους γιατί ούτε πείρα έχουν σε μακρινούς πολέμους, ούτε χρήματα έτοιμα για τα έξοδα της εκστρατείας, και τόνισε ότι στον πόλεμο οι ευκαιρίες δεν περιμένουν, και όλοι καταχειροκρότησαν τον Περικλή. «Αν διαλέξετε πόλεμο» είπε «μην αλλάξετε γνώμη αν κάτι πάει στραβά ή γίνει λάθος» Σύμφωνα με το σχέδιό του θα καταστραφούν και τα κτήματά μας και οι περιουσίες μας στην εξοχή, γιατί οι Λακεδαιμόνιοι θα μας κάνουν συνεχώς επιδρομές, αλλά δε θα πρέπει να θρηνούμε για τα πράγματα, αλλά να νοιαζόμαστε μόνο τους ανθρώπους μας. «Γιατί δεν κάνουν τα άψυχα τους ανθρώπους αλλά οι άνθρωποι δημιουργούν τα άψυχα», είπε, και όλοι συμφωνούσαν. Θα πρέπει να έχουμε υπομονή, να κλειστούμε μέσα στα τείχη και να βγούμε με το στόλο μας να καταστρέψουμε τα παράλια της Πελοποννήσου. Στο τέλος λοιπόν είπε ότι πρέπει να απαντήσουμε με διπλωματία στους Λακεδαιμονίους και να απαιτήσουμε να σταματήσουν οι ξενηλασίες . Αυτό που είπε ήταν πολύ έξυπνο

γιατί έτσι θα κερδίσουμε περισσότερο βέβαια, είπε, και όλοι χειροκρότησαν ξανά, ότι αν μας επιτεθούν εκείνοι πρώτοι και βέβαια θα αμυνθούμε και θα τους δώσουμε την απάντηση που τους ταιριάζει. Μετά σήκωσε τα χέρια και είπε ότι οι πρόγονοί μας, χωρίς να έχουν τόσο στρατό όσο εμείς σήμερα, αντιστάθηκαν στους Πέρσες που είχαν χιλιάδες στρατό και όλοι στην Ελλάδα τους έτρεμαν. Όμως οι δικοί μας πρόγονοι μπήκαν στα καράβια τους με τόλμη και θέληση να ελευθερώσουν όλους τους Έλληνες. Και μου φαίνεται πολύ ωραία το έθεσε αυτό ο Περικλής γιατί χωρίς τους γενναίους πατέρες μας, τώρα η Ελλάδα θα είχε γίνει Περσία. Δεν πρέπει λοιπόν, τελείωσε τον λόγο του ο γιος του Ξανθίππου μέσα σε φωνές και ενθουσιασμό, να φανούμε κατώτεροι από τους πατέρες μας και να αφήσουμε μικρότερη κληρονομιά στα παιδιά μας από αυτή που λάβαμε από τους πατέρες μας. Περίπου αυτά μας έλεγε ο Περικλής και μας άφησε τους περισσότερους άφωνους. Κι έτσι αποφασίσαμε να στείλει η πόλη μας απεσταλμένους πρέσβεις στους Λακεδαιμονίους και να απαιτήσουν από αυτούς να σταματήσουν τις ξενηλασίες πρώτα, και μετά να κάνουμε και εμείς οι Αθηναίοι δεκτές τις απαιτήσεις τους. Μέσα μας βέβαια προετοιμαζόμαστε για πόλεμο.

19 Στο Βρετανικό μουσείο !

Πού βρισκόμαστε;

1. Μάθαινε τα παιδιά να παίζουν κιθάρα και λύρα.

2. Ναός χτισμένος στο ψηλότερο σημείο της Ακρόπολης , αφιερωμένος στη θεά Αθηνά.

3. Την πιο μεγάλη δύναμη στην Αθήνα την είχε …… του δήμου.

4. Αιχμάλωτοι πολέμου , έκαναν τις βαριές δουλειές.

5. Μεγάλος πολιτικός του χρυσού αιώνα .

6. Είναι το πρώτο μνημείο που συναντάμε ανεβαίνοντας στην Ακρόπολη.

7. Εκεί οι Αθηναίοι συζητούσαν θέματα που τους απασχολούσαν .

8. Ιστορικός που έγραψε τον Πελοποννησιακό πόλεμο.

9. Πολίτες που είχαν τα περισσότερα δικαιώματα .

10.Θεωρείται ο ¨πατέρας¨ της ιστορίας.

11. Ονομασία των έργων που θεωρούνται αξεπέραστα στους αιώνες .

12. Ο δάσκαλος που μάθαινε στα παιδιά ανάγνωση , γραφή , αριθμητική.

13.Ένα από τα έργα του ήταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς.

14.Έτσι ονομάζονταν οι ξένοι που είχαν εγκατασταθεί μόνιμα στην Αθήνα.

15. Ονομάζονται τα σοβαρά και θλιβερά θεατρικά έργα.

16. Θεατρικά έργα που προκαλούσαν γέλιο και χαρά στους θεατές.

17. Ήταν δέκα και φρόντιζαν τον στρατό , τον στόλο και την άμυνα της Αθήνας

Εμένα δεν μου αρέσει εδώ . Έμαθα ότι στην Αθήνα μας έφτιαξαν ένα υπέροχο σπίτι . Γιατί δεν μας γυρίζουν πίσω ;

1 2 4

3 5

7 6

8 9 10 12 11

13

14

15

16

17