Ghi chép
SỐ 01 THÁNG 7/2022
Ô NHỤC PHẢN TƯ CÙNG J.M.COETZEE
ĐỌC
SHIRLEY JACKSON
THEO CÁCH ĐỌC NỮ QUYỀN LUẬN
10 TIỂU THUYẾT HAY NHẤT
6 THÁNG ĐẦU NĂM
TƯỞNG NHỚ
FRANCOISE SAGAN
FRANCOISE SAGAN y e l r Shi n o s k Jac SIGRID KATHY NUNEZ STATZER MARIO LLOSA
m ê i D Khoa
n ê i L
Knutsun Ham
Thân gửi bạn đọc,
LỜI NÓI ĐẦU
abcdxyz
2
" Cuộc sống là vô định hình, và văn học chỉ là hình thức.” - FRANCOISE SAGAN -
Tác giả của Buồn ơi chào mi, Một nụ cười nào đó, Một buổi sáng khó quên và những bài tình ca dang dở...
e s i o c n a Fr n a g , a S
i á u q u ê i T / ũ r n ê quy 11
REVIEW
20
J.M.COETZEE
PHẢN TƯ TRONG
TUỔI GIÀ SIGRID NUNEZ 21
Là một trong những
Trở đi trở lại trong các tác
nhà văn gặt hái được
phẩm của ông là người đàn
nhiều thành công khi
ông yếm thế, ở tuổi trung niên
đã sở hữu gần như
và thường bị lâm vào những
hầu
giải
tình cảnh tréo ngoe. Cũng như
thưởng của khối văn
Diêm Liên Khoa từng nói, dục
chương nói tiếng Anh,
tình là thứ cứu giúp người ta
J.M.Coetzee trong các
ra khỏi bể khổ - nên không
tác
mình
hẹn mà gặp, các tác phẩm từ
chứa
Người chậm, Đợi bọn mọi...
đựng một sự phản tư
cho đến Ô nhục đều có những
vô cùng đặc biệt.
phân cảnh thoát khỏi tuyệt
hết
phẩm
thường
các
của luôn
vọng bằng sự giao hòa thể xác, nhưng rốt cuộc những lần thỏa mãn ấy chỉ làm mạnh thêm tình thế tuyệt vọng của nhân vật chính.
22
Nếu ở Người chậm việc làm tính với
Thế nhưng khi đã chứng kiến Lucy -
cô gái mù càng làm rõ hơn khuyết tật
con gái mình, bị bức hại bởi những
của người đàn ông; thì ở Ô nhục, một
tên da đen thuần nguyên theo chủ
khi cảm giác hưng phấn ban đầu đã
nghĩa "phân biệt chủng tộc ngược",
qua, thì chỉ còn lại "vũng lầy" cần phải
trong Lurie giờ đây vỡ ra một điều gì
dọn dẹp, vì đã quá tin vào bản thân
đó về việc nhìn lại, về sự phản tư.
mình. Rằng rốt cuộc ông không phải là một David Lurie tự coi bản thân như người
người phụng sự. Ông cũng như
phụng sự cho Thần Ái Tình, nên với
những con người khác, không thể
ông, việc đến với cô sinh viên 19 tuổi
thoát khỏi lý trí đám đông, để thoát
là điều tự nhiên và không có gì sai trái.
xác đến với bản năng của mình. Như
Khi vụ việc bị vỡ lỡ, David Lurie đã
những chú chó không được nhận
không thừa nhận tội lỗi của mình, vì
nuôi buộc phải "hóa hơi"; ông, con
ông tin rằng đó là tự nhiên, thuộc về
gái và bất cứ ai rồi cũng sẽ bị bỏ rơi
bản năng. Và cũng như Socrate, giờ
nếu không thoát khỏi cái luẩn quẩn
đây ông đang đứng ở phiên tòa luận
ấy, khi không được là mình, không
tội "hoa trái của niềm đắm say".
còn là mình, và rồi e sợ cũng như e ngại tất cả mọi thứ
23
g n ú i Tryêát vo. ng tu .
Thừa nhận đời sống kinh viện có phần tương đồng với David Lurie
của nhân vật chính - một nhà văn không rõ tên tuổi, thế nhưng Sigrid Nunez khai thác một khía cạnh khác của sự phản tư: tuyệt vọng. Cảm thấy không còn lối thoát bởi sức khỏe suy giảm, bởi những cuộc đi bộ dài không thể duy trì, bởi sự "lợi dụng" của cô sinh viên 19 tuổi rưỡi coi việc chinh phục một người giáo sư ở tuổi trung tuần là một chiến tích... mà cái chết đã đến gần hơn. Nếu David Lurie của J.M.Coetzee đầy sự kiêu hãnh của một con chiên theo phái tự nhiên, thì nhân vật của Nunez đời hơn, sợ bão giông hơn... và lấy dục tình là kim chỉ nan, là thứ duy nhất để neo mình vào. Ông không tin mình là người phụng sự, mà là "nô lệ" cho mối quan hệ, và khi nó sụp đổ, thì không còn gì khác có thể cứu rỗi.
24
Truyền thống tự tử mà như Nunez thừa nhận không chỉ bắt nguồn từ trong đời sống cá nhân của một nhà văn, mà đó còn là đời sống văn chương luôn ám suốt họ (chẳng hạn con gái của George Simenon hay người bạn qua thư của Flannery O’Connor… cuối cùng cũng tự tử trong sự thất vọng về người mình đã từng biết). Liệu trường hợp này thuộc về đâu, về phía cá nhân hay là văn chương?
Bạn đồng hành cũng đã lượt qua những chủ đề khác, về văn chương, sự chữa lành cũng như những sự đồng hành dẫu không nói ra nhưng luôn tồn tại. Là một tác phẩm vừa hài hước vừa buồn thương, vừa châm biếm cũng vừa tuyệt vọng... Bạn đồng hành là phẩm suy tư đặc biệt về văn chương, sự hiện tồn và những mối dây liên hệ.
điều thúc đẩy họ đến với anh ta là thói tự yêu bản thân, là cảm giác sung sướng khi bắt một người đàn ông nhiều tuổi hơn ở vị trí quyền lực quỳ gối trước mình" 25
10 tiểu thuyết hay nhất nửa đầu 2022
PHÚC LÀNH CỦA ĐẤT
Domino Books Knut Hamsun
Phúc lành của đất được viết bằng giọng văn rực rỡ, thuần khiết và trinh nguyên của tuổi trẻ, thiên nhiên cũng như tình yêu con người. Hamsun không chối bỏ bi kịch, nhưng lèo lái nó trong một phong cách rất riêng, để giảm nhẹ nó, và cuối cùng là giao hòa nhau trong những vẻ đẹp giản dị của cuộc sống đời thường.
TRÒ CHUYỆN TRONG QUÁN LA CATEDRAL Là bức tranh lớn về Peru dưới chế độ độc tài, Llosa sử dụng những kinh nghiệm của mình để họa nên sự khốn nạn khốn khổ của thời đại ấy, tưởng là chủ đề chung của châu Mỹ Latin, nhưng bằng cách viết có phần đặc biệt, đã nâng tầm cuốn tiểu thuyết này lên một tầm vóc mới. Một cuốn sách rất nên đọc cho các bạn ưa tìm tòi phong cách viết mới lạ.
Nhã Nam Mario Vargas Llosa
NGÀY THÁNG NĂM Một tác phẩm đa tầng, đa nghĩa được viết với văn phong giản dị, giễu nhại nhưng lại hàm chứa rất nhiều tầng nghĩa trong mỗi góc nhìn. Ngày tháng năm đã tạo ra được phản ảnh của mỗi con người, để rồi nhận ra mỗi một chúng ta thật ra đều là Sisyphus đáng thương.
Tao Đàn Diêm Liên Khoa
SÁU NHÂN VẬT ĐI TÌM TÁC GIẢ
Tao Đàn Luigi Pirandello
Chưa từng có vở kịch nào trước Sáu nhân vật đi tìm tác giả, và sau nó, cũng chưa hề có tác phẩm nào tương tự như vậy. Vẫn là chủ đề đi tìm nhân dạng xuyên suốt di sản của Pirandello, nhưng ở đây, những biên giới cũng như lằn ranh phân định đã bị hủy bỏ, để mang đến một tác phẩm không rõ là thực hay mơ, là mộng hay thức. Một tác phẩm đầy thách thức mà cũng mới lạ.
Ô NHỤC
Bách Việt J.M.Coetzee
Là phiên xét xử Socarte của thời hiện đại, qua nhiều hình tượng ẩn chồng lên nhau, cùng giọng văn trung tính đặc trưng, Coetzee đã làm rõ nan đề về sự đấu tranh giữa bản năng và kiểm soát, giữa tự nhiên và văn minh, giữa lý trí và tình cảm. Không phải là tác phẩm hay nhất của ông, nhưng Ô nhục là cuốn sách vô cùng thú vị với các tầng nghĩa đan cài song song.
MẮT NÀO XANH NHẤT Từng bị che đậy quá lâu bởi các chủ nghĩa cải lương, chủ nghĩa rẻ tiền trong việc khắc họa mâu thuẫn sắc tộc; Mắt nào xanh nhất trần trụi, không dễ đọc nhưng là cánh cửa mở ra những gì thật nhất và đau đớn nhất. Cuốn này có thể khiến bạn quăng hết một vài cuốn sách, để rồi tìm thêm 2 cuốn khác nữa của Toni Morrison để đọc ngấu nghiến.
San Hô Books Toni Morrison
KHÁCH SẠN METROPOL Là một tác phẩm viết về thời đoạn thường không được nhắc đến trong lịch sử thế giới, Khách sạn Metropol là một minh chứng cho cuộc thanh trừng vô cùng man rợ từ trong lịch sử, nơi kiếp người nhỏ bé, còn số phận vô cùng mong manh. Eugen Ruge viết dễ đọc, không hề trúc trắc, quan trọng là ta có dám lần bước theo những nỗi sợ từng có tồn tại không thôi.
Tao Đàn Eugen Ruge
LỜI HIỆU TRIỆU CỦA CTHULHU
Wingsbooks H.P.Lovecraft
Mình không quá ấn tượng với các tưởng tượng về một thế giới độc đáo của Lovecraft, nhưng mạch truyện, cách kể và việc tạo ra không khí gothic cũng như kinh dị, hành động… là vô cùng ám ảnh. Nếu bạn tìm kiếm một cuốn sách thật là "co thắt ruột gan" hoặc cho cảm giác như "phim hành động", thì 2 truyện ngắn cuối của tuyển tập này rất đáng thử qua.
SHUGGIE BAIN
Huy Hoàng Douglas Stuart
Nỗi buồn là thứ đầu tiên và cũng đồng thời là thứ duy nhất để nói về cuốn sách này. Cuốn tiểu thuyết đầu tay của Stuart có cái mong manh, rạn vỡ của những bi kịch gia đình, nhưng quan trọng hơn, đó còn là trận chiến tìm về nhân dạng cá nhân, giữa một bối cảnh xã hội vô cùng rối ren. Shuggie Bain dành cho những ai thích đọc thật chậm, và tự tưởng tượng ra câu chuyện của riêng mình, với các nhân vật rạn nứt chiếm lấy ánh đèn.
BẠN ĐỒNG HÀNH Những ai yêu thích văn chương đương đại sẽ một lần nữa tìm thấy những nhà văn mình yêu ở đây, từ J.M.Coetzee cho đến W.G.Sebald, Flannery O’Connor, George Simenon, Toni Morrison và nhiều những người khác nữa. Đi qua ba trụ cột chính: văn chương, cái chết và sự chữa lành; Nunez viết nên cuốn sách vô cùng thú vị về sự phản tư, nhìn lại của những điều bất thường trong sự bình thường.
NXB Phụ Nữ Việt Nam Sigrid Nunez
ĐỌC SHIRLEY JACKSON , ^ THEO NŨ QUYỀN LUẠN Ghi lại từ buổi "Toạ đàm Giới: Cách đọc Nữ quyền luận - Những tham chiếu từ Toni Morrison và Shirley Jackson" ___________ Phê bình nữ quyền với tư cách là
Đọc Ta vẫn luôn sống trong lâu đài
một trường phái phê bình văn học
theo cách đọc mới giúp khám phá
chỉ mới thực sự phát triển mạnh
thêm những góc nhìn mới, gắn với bối
mẽ từ giữa thế kỉ XX, cùng nhịp với
cảnh, thời gian, hoàn cảnh... làm cho
phong trào nữ quyền rộng khắp.
tác phẩm hoàn thiện hơn.
Sự can dự của cái nhìn nữ quyền luận vào hoạt động phê bình văn học giúp lật lại những phạm trù tưởng như đã đóng khung thành khuôn thước. Nó phơi bày ý thức hệ gia trưởng của tự sự học kinh điển, làm dấy lên một lần nữa mối quan tâm về danh tính tác giả. Ngoài ra nó cũng là công cụ đắc lực của một phong trào xã hội, khi cách đọc nữ quyền luận mang đậm tính chính trị.
28
HỆ NHỊ NGUYÊN GIỚI Có thể thấy Ta vẫn luôn sống trong lâu đài là một phản ứng mạnh mẽ và dữ dội của Shirley Jackson đối với hệ thống nhị nguyên giới. Độc giả có thể thấy được điều này ngay trong cách mô phỏng xã hội thu nhỏ của bối cảnh ngôi làng Vermont, nơi tôn thờ sự phân giới xã hội gia trưởng. Đó là cấu trúc gia đình Blackwood có cha là trụ cột, người kiểm soát tài chính cũng như đưa ra các quyết định lớn lên gia đình. Trong khi người chú Julian lại là phản ảnh của sự thất bại, phải ở cùng với anh trai và không thể tự lo cho gia đình nhỏ của mình. Trong tác phẩm này, hình ảnh người phụ nữ thường rất ít thấy và họ thường xuyên không tự đưa ra quyết định. Công việc của họ chỉ là nội trợ, nàng dâu kiêm việc quán xuyến bếp núc. Hết thế hệ này đến thế hệ khác, họ thừa kế tư tưởng hệ nhị nguyên giới. Ở đó Constance như là hình tượng phụ nữ chuẩn: xinh đẹp, biết nấu nướng, đảm đang; trong khi Merricat thì ngược lại, cô nàng chuyên gây hấn, mạnh mẽ, ương bướng và có những hành động cực đoan tấn công hệ nhị nguyên giới. @boghex
@Luis Melo
BỐI CẢNH XÃ HỘI Tuy thế, ta không thể tách rời Ta vẫn luôn sống trong lâu đài ra
Bà đã mang quan điểm về những
khỏi bối cảnh của nó, ở thập niên
quyền này, đặc biệt là trong tài
50, 60 lan sang 70.
chính (thừa kế toàn bộ gia sản) để phản ánh trong Ta vẫn luôn sống
Ngay chính Shirley Jackson cũng
trong lâu đài. Như thể chi tiết cả
đã sống trong những năm 30 của
hai chị em nhà Blackwood tự mình
thời kỳ làn sóng nữ quyền thứ 2:
quản lý tài sản, họ không tự gửi
tôn vinh tự do cũng như quyền
tiền vào ngân hàng vì chỉ đến năm
độc lập của phụ nữ, thông qua
1974 phụ nữ mới được tự do gửi
vấn đề riêng tư và cá nhân nhất.
tiền mà không cần người giám hộ).
Nhìn chung đây đều là những mục tiêu mang tính chính trị và đòi hỏi cần có sự chú ý từ phía chính trị. DU MỤC | 24
CHỦ NGHĨA NỮ QUYỀN ĐỒNG TÍNH LY KHAI Sự gắn kết độc đáo của hai chị em Constance và Merricat cũng cho thấy một phần nào đó của chủ nghĩa nữ quyền đồng tính ly khai: khi đàn ông nắm quyền cả xã hội và trong gia đình, thì phụ nữ sẽ là ai?
Dẫn đến họ muốn tách biệt ra khỏi thế giời bên ngoài, sống trên mặt trăng. Chính ở đây Shirley Jackson muốn tự tạo ra một không gian mà giới không định danh danh tính của bà.
Jonas và em sẽ đảm bảo không có con nhện nào bén mảng gần chị. Ôi, chị Constance, tôi nói, chúng ta thật hạnh phúc". Ths. Phụ nữ học Võ Quỳnh Lan.
LÀM SAO ĐỂ HIỂU MỘT TÁC PHẨM MỸ THUẬT?
, t u. / ^ van
Và nếu điều này đã từng một lần thoáng qua, thì Hiểu và thưởng thức một tác phẩm mỹ thuật của nhà nghiên cứu Kathy Statzer là những chỉ dẫn vô cùng căn bản để bạn bước vào cánh cửa của hội họa. Kathy Statzer sẽ đi suốt theo quá trình lịch sử, từ những bức vẽ hang
Có bao giờ bạn thấy thật khó
động của thời tiền sử, cho đến Ai
để tiếp cận một tác phẩm mỹ
Cập, Hy-La, Trung Cổ, Phục Hưng...
thuật không? Có bao giờ bạn
và gần đây hơn với những năm thuộc
từng một lần tự hỏi, liệu bức
thế kỷ XX. Trong mỗi thời đoạn, cô sẽ
tranh chỉ toàn vẩy sơn thì có
list ra những điểm đặc trưng, những
gì hay mà có giá bán hàng
bối cảnh thời đoạn cũng như các điểm
triệu dollar?
độc đáo để bạn phân biệt, nhận biết và có được kiến thức nền.
/
B A. N T H Â Y ,, G Ì O -D Â Y ? Bạn có nhận ra được sự hỗn loạn trong nội tâm Van Gogh, khi cũng có cùng tình
Để cuối cùng bạn nhận thấy
trạng như thế, bạn sẽ tìm đến đâu?
vẻ đẹp, sự phù hợp (hoặc
Rượu, chất kích thích, hay ngủ thiếp đi
không)
để quên sự đời?
phẩm mà mình gặp phải.
Hoạt động tương tác với chính mình là
Cuốn này dễ nói như một
những sự cảm nhận đầu tiên nhất, để
"đại cương" cho những ai
tiếp sau đó bạn có những phán đoán
muốn đi sâu vào cánh cửa
riêng, những cảm nhận riêng, về dòng
này, để đắm mình và bung
chủ lưu nghệ thuật, về thời điểm nào, về
nở được những suy nghĩ
bối cảnh nào tác phẩm ra đời.
riêng.
trong
những
tác
"Nói chung, những xúc cảm sâu đậm thường làm vô hiệu hóa mọi khả năng quan sát trong con người". SIGRID NUNEZ
Tác giả của Bạn đồng hành.
Tác giả của Người chậm, Đợi bọn mọi và Ô nhục.
"Nói chung, những xúc cảm sâu đậm thường làm vô hiệu hóa mọi khả năng quan sát trong con người". J.M.COETZEE