รายงานสรุปผลการรู้เท่าทันสื่อและสารสนเทศของประเทศไทย ี 2562

1

สรุปผลการสํารวจข อมูลสถานภาพการรูเ ท าทัน สือ่ และสารสนเทศของประเทศไทย ป พ.ศ. 2562 Media and Information Literacy Summary Survey Report Thailand 2019

สํานักงานคณะกรรมการดิจทิ ลั เพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

2

ชือ่ เรือ่ ง สรุปผลการสํารวจข อมูลสถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศของประเทศไทย ป พ.ศ. 2562 Media and Information Literacy Summary Survey Report Thailand 2019

คณะผูจ ัดทํา กองขับเคลื่อนดิจทิ ัลเพื่อสังคม ร วมกับ กล ​มสาขาวิชาเทคโนโลยีการจัดการระบบสารสนเทศ คณะวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล ภายใต โครงการสํารวจข อมูลสถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศของประเทศไทย

โดย สํานักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห งชาติ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม

พิมพ ครัง้ ที่ 2 : มีนาคม 2562 พิมพ จาํ นวน :

30 เล ม

ISBN :

978-974-9765-79-1

สงวนลิขสิทธิต์ ามพระราชบัญญัตลิ ขิ สิทธิ์ พ.ศ. 2537

3

คํานํา สถานภาพการรูเทา ทันสื่ อและสารสนเทศของประเทศไทย ประจํ า ป พ.ศ. 2562 สํา รวจโดย สํานักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (สดช.) กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจ และสังคม โดยการสํารวจนี้ ประกอบไปดวยการสํ ารวจการรูเทา ทันสื่อและสารสนเทศ (Media and Information Literacy) ตามกรอบการประเมินการรูเทา ทันสื่อและสารสนเทศขององคการการศึกษา วิ ท ยาศาสตร และวั ฒ นธรรมแห ง สหประชาชาติ (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization : UNESCO) และการเข า ใจดิ จิ ทั ล (Digital Literacy) ตามกรอบสมรรถนะ การเขาใจดิจิทัลของกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม จากกรอบการสํารวจดังกลาว ไดกําหนดตัวชี้วัดเพื่อการประเมินสมรรถนะ จํานวน 12 ตัวชี้วัด และได มี ก ารจั ด ทํ า ชุ ด คํ า ถามสํ า หรั บ เก็ บ ข อ มู ล แบ ง ออกเป น 2 ส ว น คื อ พฤติ ก รรมการใช ง าน สื่อ สารสนเทศ และเทคโนโลยีดิจิทัล และขอมูลความรู ความเขาใจ และความสามารถ เพื่อประเมิน สมรรถนะที่สามารถแสดงใหเห็นถึงสถานภาพปจจุบันของประเทศไทย ทั้งในระดับภาพรวมของประเทศ ระดับภูมิภาค และระดับจังหวัด ทั้งนี้ เพื่อเปนขอมูลประกอบการวิเคราะห กําหนดนโยบาย แนวทาง มาตรการ และวางแผนพัฒนาประชาชนใหพรอมกาวสูการเปนพลเมืองดิจิทัล เพื่อใหทุกภาคสวนของ ประเทศไทยมีสวนรวมในเศรษฐกิจและสังคมดิจิทัล ตามนโยบายของรัฐบาล ที่จะขับเคลื่อนเศรษฐกิจ และสังคมดวยนวัตกรรมเพื่อกาวไปสูการเปนประเทศที่พัฒนา ผลการดําเนินการสํารวจจากตัวแทนประชาชนไทย จํานวน 12,374 คน ครอบคลุม 77 จังหวัด ทั่วประเทศ พบวามีคะแนนเฉลี่ยสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศของประเทศไทยอยูที่ 68.1 คะแนน และมีคะแนนเฉลี่ยสถานภาพการเขาใจดิจิทัลอยูที่ 64.5 คะแนน โดยมีพฤติกรรมในการใชงาน เทคโนโลยีดิจิทัล และการเปดรับสื่อ และสารสนเทศ ที่สะทอนตอตัวชี้วัดตางๆ ประกอบดวย ประชาชน มีการบริโภคสื่อและสารสนเทศผานอุปกรณสมารตโฟน มากถึง รอยละ 99.4 ประชาชนสวนใหญมีการ ใชงานอินเทอรเน็ตมากที่สุด วันละ 3-4 ชั่วโมง มากถึง รอยละ 25.3 โดยจะใชงานอินเทอรเน็ตแบบ จายคาบริการ มากถึง รอยละ 85.8 และใชงานเฉพาะอินเทอรเน็ตแบบไมมีคา บริการเพียงอยางเดีย ว ร อ ยละ 14.1 มี ก ารใช ง านอิ น เทอร เ น็ ต เพื่ อ เป ด รั บ สื่ อ ผ า นแหล ง ที่ ม าชนิ ด ต า งๆ 3 อั น ดั บ สู ง สุ ด คือ สื่อสังคมออนไลน เว็บไซต และโทรทัศนดิจิทัล ซึ่งมีการนําสื่อจากชองทางอินเทอรเน็ตไปใชในการ พัฒนาตนเอง การดําเนินชีวิตประจําวัน และการพัฒนาอาชีพ ดังนั้นรายงานผลสํารวจการรูเทาทันสื่อ และสารสนเทศของประเทศไทย ประจําป พ.ศ. 2562 นี้ จะสามารถสะทอนสถานภาพการรูเทาทันสื่อ และสารสนเทศ และการเขา ใจดิจิ ทัล ของประชาชนไทย สู การกํา หนดแนวทางการพั ฒนาศักยภาพ ประชาชนไทย ใหขับเคลื่อนสูเศรษฐกิจและสังคมดิจิทัล เพื่อใหประเทศไทยกาวสูการเปนเศรษฐกิจ และ สังคมดิจิทัลที่สมบูรณ ตอไป

4

5

6

สารบัญ หน า คํานํา ........................................................................................................................... 3 สารบัญ ........................................................................................................................ 6 บทนํา........................................................................................................................... 8 รู เท าทันสื่อและสารสนเทศ กับสังคมโลกที่เปลี่ยนสู ดจิ ิทัล......................................................... 8 วัตถุประสงค ของการสํารวจ ................................................................................................ 9 กรอบการสํารวจข อมูล ...................................................................................................... 9 วิธีการเก็บรวบรวมข อมูล ................................................................................................. 12 ตัวชี้วัดการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศ .......................................................................... 14 ตัวชี้วัดการเข าใจดิจิทัล .............................................................................................. 17 สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ........................................................................... 21 ภาพรวมสถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศ .............................................................. 21 สถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศและการเข าใจดิจิทัล ในระดับสากล ............................ 26 สถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศและการเข าใจดิจิทัลของประเทศไทย .......................... 30 สถานภาพประเทศไทย................................................................................................ 33 สถานภาพภาคเหนือ .................................................................................................. 35 สถานภาพภาคกลาง.................................................................................................. 37 สถานภาพภาคตะวันออกเฉียงเหนือ............................................................................. 39 สถานภาพภาคตะวันออก ........................................................................................... 41 สถานภาพภาคใต ...................................................................................................... 43 สถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศและการเข าใจดิจิทัล จังหวัดอัจฉริยะ ......................... 44 สถานภาพจังหวัดเชียงใหม ......................................................................................... 45 สถานภาพกรุงเทพมหานคร ....................................................................................... 46 สถานภาพจังหวัดราชบุรี ............................................................................................ 47 สถานภาพจังหวัดขอนแก น ......................................................................................... 48 สถานภาพจังหวัดนครราชสีมา ................................................................................... 49 สถานภาพจังหวัดฉะเชิงเทรา ....................................................................................... 50 สถานภาพจังหวัดชลบุรี ............................................................................................. 51 สถานภาพจังหวัดระยอง............................................................................................. 52

7

สารบัญ (ต อ) หน า สถานภาพจังหวัดภูเก็ต .............................................................................................. 53 สถานภาพจังหวัดสงขลา ............................................................................................ 54 สถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศและการเข าใจดิจิทัล จําแนกตามช วงอายุ ................... 56 Baby Boomers ....................................................................................................... 57 Generation X .......................................................................................................... 58 Generation Y .......................................................................................................... 59 Generation Z .......................................................................................................... 60 สถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศและการเข าใจดิจิทัลของคนพิการ ............................. 61 ภาคผนวก .................................................................................................................. 63 ภาพรวมผู ตอบแบบสํารวจการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศ ของประเทศไทย ป พ.ศ. 2561.......... 63 ตารางสถิติ ..................................................................................................................... 64 อภิธานศัพท ................................................................................................................... 84

8

บทนํา รูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ กับสังคมโลกทีเ่ ปลีย่ นสูด จิ ทิ ลั ในศตวรรษที่ 21 นี้ เทคโนโลยี มี ก ารพั ฒ นาและเปลี่ย นแปลงไปอย า งรวดเร็ว เกิดเทคโนโลยีสนับสนุนการเรียนรู สนับสนุนการสื่อสารที่สามารถยอโลกใหมาอยูในอุปกรณ ที่อยูในฝามือของทุกๆ คนได พรอมกับสื่อกลางที่ใชในการสื่อสารที่หลากหลาย ทั้งในรูปแบบ ออนไลน ผานเว็บไซต แอปพลิเคชัน และรูปแบบออฟไลน ในสื่อวิทยุ และโทรทัศน ซึ่งเปน เทคโนโลยีที่ทําใหเกิดผูใหบริการสื่อและขอมูลในสังคมเพิ่มขึ้นเปนจํานวนมาก รวมทั้งผูรับสื่อจะ สามารถแสดงความคิ ด เห็ น และเป น ผู เ ผยแพร และกระจายสื่ อ ต อ ได อ ย า งง า ยดาย จากพฤติ ก รรมดั ง กล า วนี้ ก อ ให เ กิ ด การเพิ่ ม ขึ้ น ของข อ มู ล ข า วสารในโลก เป น จํ า นวนมาก ซึ่งเนื้อหาสื่อที่ไดถูกสรางสรรคขึ้นนั้นมีทั้งสื่อที่เปนประโยชนตอผูอ าน มีเนื้อหา ขอเท็จจริ ง เปนองคประกอบสําคัญของสื่อ และสื่อที่กอใหเกิดโทษตอผูอาน หากสื่อที่ผลิตขึ้นมา ผูจัดทําสื่อ แสดงความคิดเห็นสวนบุคคลลงในเนื้อหาสื่อ อีกทั้งยังมีสื่อที่มี เนื้อหาที่ไมเหมาะสมสําหรับเด็กและเยาวชน ที่อาจกอใหเกิด การชี้นําเด็กและเยาวชนไปในทิศทางที่ไ มเ หมาะสมได ดังนั้น จากสังคมโลกที่มีการเปลี่ยนแปลงบริบทสูดิ จิทัล แล ว “สื่ อ และสารสนเทศ” จึ ง เป น สิ่ ง ที่ สํ า คั ญ สิ่ ง หนึ่ ง ที่ประชาชนทุกคนควรมีสมรรถนะในการ คิด วิเคราะห แยกแยะสื่อ ตามความสามารถของแตละบุคคลในการเขาถึง เขาใจ ตีความ ประเมิ น และสร า งข อ มู ล พร อ มทั้ ง การส ง เสริ ม สื่ อ ในรู ป แบบที่ มี ประโยชน โดยคํานึงถึงผลกระทบของขอมูลและสื่อตางๆ ดังกลาว ใหไมถูกสื่อครอบงํา และสามารถใชสื่อใหเปนประโยชนตอการเรียนรูและการดํารงชีวิตของทั้งตนเอง ครอบครัว ชุมชนและสังคมได

9 วัตถุประสงค ของการสํารวจ 1. เพื่ อ สํ า รวจสถานภาพการรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศ และการเข า ใจดิ จิ ทั ล ของ ประเทศไทยตามกรอบการประเมิน ในระดับสากลของ UNESCO ใหไดขอ มูลที่เป นตั ว แทน สะท อ นถึ ง สถานะป จ จุ บั น ของการรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศ รวมทั้ ง การเข า ใจดิ จิ ทั ล ในระดับประเทศ ระดับภูมิภาค และจังหวัด 2. เพื่อใหมีขอมูลมหภาคเชิงลึกเกี่ยวกับพฤติกรรมการใชเทคโนโลยีดิจิทัล ความรูความ เขาใจ และสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศและการเขาใจดิจิทัลของประชาชนไทย ประกอบการวิเคราะหจัดทําแนวทาง นโยบาย มาตรการในการสงเสริมการพัฒนาตนเองใหกาวสู การเปนพลเมืองดิจิทัล ในบริบทของสังคม จําแนกตามกลุมเปาหมาย ในการสนับสนุนและ สงเสริมการพัฒนาบุคลากรในแตละจังหวัดในการพัฒนาเทคโนโลยีใหสนับสนุนชีวิตประจําวัน สอดคลองกับแผนพัฒนาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม

กรอบการสํารวจข อมูล กรอบการจัดเก็บและประเมินการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ (Media and Information Literacy Assessment Framework) ของ UNESCO ได กํ า หนดตั ว ชี้ วั ด จํ า นวน 3 ตั ว ชี้ วั ด ประกอบดวย การเขาถึง (Access) การประเมิน (Evaluation) และ การสราง (Creation) การเข า ใจดิ จิ ทั ล (Digital Literacy : DL) ของกระทรวงดิ จิ ทั ล เพื่ อ เศรษฐกิ จ และสั ง คม ได กํ า หนดตั ว ชี้ วั ด จํ า นวน 9 ตั ว ชี้ วั ด คื อ สิ ท ธิ แ ละความรั บ ผิ ด ชอบ การเข า ถึ ง สื่ อ ดิ จิ ทั ล การสื่อสารยุ คดิ จิทั ล ความปลอดภัยยุ คดิ จิ ทั ล การรูเทาทั นสื่อ และสารสนเทศ มารยาท ในสังคมดิจิทัล สุขภาพดียุคดิจิทัล ดิจิทัลคอมเมิรซ และ กฎหมายดิจิทัล ตัวชี้วัดขางต น ใชเพื่อเปนกรอบแบบสํารวจสถานภาพ เพื่อใหอางอิงตามหลักมาตรฐาน พรอมทั้ง การเก็บ สํารวจขอมูลพฤติกรรมที่เกี่ยวของกับตัวชี้วัด สําหรับใชในการจัดเก็บสํารวจประชาชนไทย โดยมี ก ารแบ ง รู ป แบบการสํ า รวจเป น 2 กลุ ม คื อ กลุ ม จั ง หวั ด อั จ ฉริ ย ะ (Smart Province) จํ า นวน 10 จั ง หวั ด เพื่ อ หาแนวทางศั ก ยภาพด า นดิ จิ ทั ล สู ก ารพั ฒ นาเป น เมื อ งอั จ ฉริ ย ะ และกลุ ม จั ง หวั ด (Province) จํ า นวน 67 จั ง หวั ด เพื่ อ กํ า หนดเป น สถานภาพของภู มิ ภ าค และของประเทศไทย ซึ่งมีการคัดเลือ กตัว แทนประชาชน ตามหลักของ Yamane (1973 : 1088) โดยจะจัดเก็บทั้งสิ้น 10,700 แบบสํารวจ

10

ภาพที่ 1 ตัวชี้วัดการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศตามกรอบของ UNESCO

ภาพที่ 2 ตัวชี้วัดการการเข าใจดิจิทัล (Digital Literacy)

11 ภายใต ก รอบการประเมิ น การรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศ และการเข า ใจดิ จิ ทั ล มีการดําเนินการจัดเก็บขอมูลเพื่อใหมีความสอดคลองตอสมรรถนะหลักและสมรรถนะรองระบุ เปนตัวชี้วัดเพื่อเปนเปาหมายในการดําเนินการ ซึ่งสามารถประเมินเปนผลคะแนนเต็ม 100 คะแนน และจําแนกคะแนนเปน 4 ลําดับขั้น ประกอบดวย ดีมาก ดี พื้นฐาน และปรับปรุง หมายถึง บุคคล หรือ กลุ มคนที่มีขอบเขตความรู ครอบคลุมทุกเกณฑ การประเมินของการสํารวจ และตระหนักถึงองค ความรู เหล านั้นในการดําเนินชีวิตประจําวัน เพื่อกําหนดแนวทางปฏิบัติในสังคมได อย า งเหมาะสม และสามารถนํ า องค ค วามรู ทั ก ษะ ประสบการณ ม าช ว ยตั ด สิ น ใจได อ ย า งมี ประสิทธิภาพ

หมายถึ ง บุ ค คล หรื อ กลุ ม คนที่ มี ค วามรู ใ นมิ ติ ต า งๆ ที่ ส อดคล อ งกั บ เกณฑ ก ารประ เมิ น ของการสํารวจ โดยสามารถระลึกถึงองค ความรู เหล านั้นและประยุกต ใช ตัดสินใจในชีวิตประจําวันได อย างเหมาะสม

หมายถึ ง บุ ค คล หรื อ กลุ ม คนที่ มี ค วามรู ส อดคล อ งกั บ เกณฑ ก ารประเมิ น ของการสํ า รวจ ในระดั บ เบื้ อ งต น สามารถระลึ ก องค ค วามรู เ หล า นั้ น ได บ างส ว น แต ยั ง ไม แ ตกฉานสํ า หรั บ การ ประยุกต ใช ในชีวิตประจําวันได อย างเต็มที่

หมายถึง บุคคล หรือกลุ มคนที่ขาดองค ความรู ที่ครอบคลุม กับ เกณฑ ก ารประเมิน หรือมีความรู สอดคล อ งกั บเกณฑ ก ารประเมิ นของการสํา รวจเพีย งบางส วนและยั งไม แ ตกฉานในองค ความรู เหล านั้นที่อาจจะทําให ประสบป ญหากับการประยุกต ใช ในชีวิตประจําวันได

ภาพที่ 3 ระดับการวัดและการประเมินผล

โดยระดับการวัดผลมีการกําหนดระดับเทียบเคียงกับ UNESCO ที่ไดกําหนดไว 4 ระดับ1 คื อ ดี ม าก ดี พื้ น ฐาน และปรั บ ปรุ ง ให มี ค วามสั ม พั น ธ กั บ แนวทางการวั ด สมรรถนะ การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ และการเขาใจดิจิทัล โดยมีระดับคะแนนตั้งแต 0-100 1

ระดับปรับปรุงกําหนดไวใหมีความสอดคลองและเหมาะสมกับบริบทของประเทศไทย เพื่อใชยืนยันสมรรถนะทีจ่ ําเปน จะตองปรับปรุงที่ไดผลคะแนนต่ํากวา 50 คะแนน

12 วิธกี ารเก็บรวบรวมข อมูล การสํารวจขอมูลสถานภาพการรูเทา ทันสื่อ และสารสนเทศและการเขา ใจดิ จิทั ล ของ ประเทศไทยดําเนินการจัดทําแบบสํารวจขอมูลตามมาตรฐานสากล พรอมดําเนินการจั ดเก็บ ขอมูลเชิงสถิติจากกลุมตัวอยางที่เปนตัวแทนของประชาชนที่ดีในแตละภูมิภาค ไดแก ภาคกลาง ภาคเหนือ ภาคใต ภาคตะวันออก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งขอมูลในแตละชุดสามารถ อธิ บ ายถึ ง มิ ติ ใ นเชิ ง พื้ น ที่ ข องแต ล ะภาคและสามารถสะท อ นผลการประเมิ น สถานภาพ ในระดั บ ประเทศ โดยในแบบสํา รวจมี เ ปา หมายเพื่ อ การประเมิ น สถานภาพและสมรรถนะ การรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศของประเทศไทย ทั้ ง นี้ ไ ด มี ก ารเก็ บ ข อ มู ล ทั่ ว ไปและข อ มู ล สถานภาพการรู เ ท า ทั น สื่อ และสารสนเทศและการเข า ใจดิ จิ ทั ลของผู ต อบแบบสํา รวจและ รวบรวมข อ มู ล เพื่ อ นํ า มาเป น พื้ น ฐานในการวิ เ คราะห ภ าพรวมสถานภาพของประเทศไทย ในดานตางๆ เชน เพศ การศึกษา ชวงวัย สถานภาพสมรส ศาสนา สถานภาพความพิการ อาชีพ รายได และพื้นที่ เปนตน ซึ่งมีรายละเอียดการดําเนินการแบงออกเปน 6 ขั้นตอนการดําเนินการ ภายใต ก รอบการประเมิ น การรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศของ UNESCO ดํ า เนิ น การ จัดตั้งคณะกรรมการและคณะผูจัดทําแบบประเมินของประเทศไทย ดําเนินการออกแบบและ วางแผนการดําเนินการจัดเก็บผานผูควบคุมกระบวนการ และนักสถิติผูดําเนินการจัดเก็บขอมูล โดยใชชุดแบบสํารวจในรูปแบบออฟไลน และออนไลน ตามความเหมาะสมกับกลุมเปาหมาย และการดําเนินการของผูควบคุมกระบวนการ โดยกําหนดใหมีการจัดเก็บขอมูลตั้งแต เ ดื อ น มิถุนายน ถึงเดือนตุลาคม พ.ศ. 2561 โดยมีเปาหมายการดําเนินการจัดเก็บแบบสํารวจจํานวน รวมทั้ ง สิ้ น 10,700 คน และนํ า ข อ มู ล ที่ เ ก็ บ รวบรวมเข า สู ค ณะทํ า งานบริ ห ารจั ด การข อ มู ล พร อ มสํ า หรั บ การดํ า เนิ น การวิ เ คราะห ข อ มู ล โดยจั ด ตั้ ง คณะทํ า งานที่ มี ค วามเชี่ ย วชาญ ในด า นต า งๆ อาทิ นั ก สั ง คมศาสตร นั ก เทคโนโลยี นั ก สถิ ติ ผู จั ด ทํ า สื่ อ และผู เ ฝ า ระวั ง สื่อ เพื่อวิเคราะหขอมูลสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ และการเขาใจดิจิทัลในปจ จุบัน ของประเทศไทย พรอมวิเคราะหและนําเสนอแผน แนวทางการดําเนินการเพื่อขับเคลื่อนไปสู เปาหมายตอไปได โดยแสดงลําดับขั้นตอนการเก็บรวบรวมขอมูลดังภาพ

13

ภาพที่ 4 ขั้นตอนการดําเนินการตามกรอบแนวทางของ UNESCO

14 ตัวชีว้ ดั การรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ คือ ความสามารถของแตละบุคคลในการเขาถึง เขาใจ ตีความ ประเมิน สรางขอมูลและสื่อในรูปแบบที่หลากหลายดวยความตระหนักถึงผลกระทบ ของขอมูลและสื่อตางๆ ดังกลาว โดยไมถูกครอบงํา และสามารถใชสื่อเปนประโยชนตอการ เรียนรูและการดํารงชีวิตของทั้งตนเอง ครอบครัว ชุมชนและสังคม ซึ่งเปนสมรรถนะที่สําคัญ ของประชาชนในสั ง คมดิ จิ ทั ล ซึ่ ง มี ก ารจั ด แบ ง ตั ว ชี้ วั ด 3 ตั ว ชี้ วั ด หลั ก ได แ ก การเข า ถึ ง การประเมิน และการสราง มีตัวชี้วัดยอย จํานวน 12 องคประกอบแสดงรายละเอียดแตละ ตัวชี้วัดไดดังนี้

ตัวชี้วดั หลักที่ 1: การเขาถึง การเขาถึง หมายถึง บุคคลสามารถคนหาและเขา ถึง เนื้ อ หา ขอมูลและสารสนเทศที่ ต องการได ซึ่งแบงออกเป น 4 ตัวชี้วั ด ย อ ย ไดแก การนิยาม การคนหา/ระบุตําแหนง การเขาถึง การคนคืน/ถือครอง 1. การนิยาม หมายถึง บุคคลสามารถกําหนดความตองการ ขอมูลและสารสนเทศที่ตองการรับรูได และกําหนดรูปแบบ วิธีการ เครื่ อ งมื อ กระบวนการต า งๆ เพื่ อ ค น หาและเข า ถึ ง ข อ มู ล และ สารสนเทศที่ตองการรับรูได 2. การคนหา/ระบุตํ าแหน ง หมายถึง บุคคลสามารถค น หา เนื้อหาและแหลงที่มาของขอมูลและสารสนเทศได 3. การเข า ถึ ง (เนื้ อ หาสื่ อ ) หมายถึ ง บุ ค คลสามารถเข า ถึ ง ข อ มู ล และเนื้ อ หาที่ จํ า เป น สํ า หรั บ ตนเองได อ ย า งมี ป ระสิ ท ธิ ภ าพ อยางมีประสิทธิผล และถูกตองตามจริยธรรม รวมถึงตามขอตกลงของ ผูใหบริการสื่อและขอมูล 4. การคนคืน/ถือครอง หมายถึง บุคคลสามารถเรียกคนคืนและเก็บรักษาขอมูลและ เนื้อหาสื่อไวไดในชวงระยะเวลาหนึ่ง ดวยเทคนิควิธีการและเครื่องมือที่หลากหลายได

15 ตัวชี้วดั หลักที่ 2: การประเมิน การประเมิน หมายถึง บุคคลสามารถเขาใจ ประเมินผล และประเมินคุณคาขอมูลสื่อและสารสนเทศได ซึ่งแบงออกเปน 4 ตัวชี้วัดยอย ไดแก การเขาใจ การประเมินผล การประเมินคุณคา และการจัดระบบ 1. การเขาใจ หมายถึง บุคคลสามารถเขาใจความสําคัญ ของผูใหบริการขอมูลสื่อและสารสนเทศตอสังคม 2. การประเมิน ผล หมายถึง บุคคลสามารถประเมิ น ผล วิเคราะห เปรียบเทียบ เรียบเรียง เชื่อมโยง และประยุกตใชเกณฑ เบื้ อ งต น เพื่ อ ประเมิ น ผลข อ มู ล และสารสนเทศที่ ไ ด รั บ และ แหล ง ที่ ม าของข อ มู ล รวมถึ ง ผู ใ ห บ ริ ก ารข อ มู ล และสารสนเทศ ในสังคมได 3. การประเมินคุณคา หมายถึง บุคคลสามารถประเมิน คุณคาและตรวจสอบความน าเชื่ อ ถื อ ของข อ มูลสื่ อ และสารสนเทศที่ ไ ดรวบรวม แหล ง ที่ ม า รวมถึงผูใหบริการขอมูลและสารสนเทศในสังคมได 4. การจัดระบบ หมายถึง บุคคลสามารถสังเคราะห และจัดการขอมูลสื่อและสารสนเทศ ที่รวบรวมได

16 ตัวชี้วดั หลักที่ 3: การสราง การสราง หมายถึง บุคคลสามารถสราง ใชประโยชน และ ติดตามขอมูลสื่อและสารสนเทศได ซึ่งแบงออกเปน 4 ตัวชี้วัดยอย ไดแก การสรางสรรค การสื่อสาร การมีสวนรวม และการเฝาสังเกต 1. การสร า งสรรค หมายถึ ง บุ ค คลสามารถสร า งและ ผลิ ต ข อ มู ล สารสนเทศใหม เนื้ อ หาสื่ อ ใหม หรื อ ความรู ใ หม เพื่ อ จุ ด ประสงค เ ฉพาะเจาะจงใดๆ หนึ่ ง ได อ ย า งมี น วั ต กรรม มีจริยธรรม และสรางสรรค 2. การสื่อสาร (เนื้อหาสื่อ) หมายถึง บุคคลสามารถสื่อสาร ข อ มู ล สารสนเทศ เนื้ อ หาสื่ อ และความรู ได อ ย า งถู ก ต อ งตาม กฎหมาย มีจริยธรรม และมีประสิทธิภาพดวยการใชชองทางและ เครื่องมือที่เหมาะสม 3. การมีสวนรวม หมายถึง บุคคลสามารถมีสวนรวมกับ ผูใหบริการสื่อและสารสนเทศ เพื่อแสดงความคิดของตนที่มีความเคารพซึ่งกันและกัน ยอมรับ ความแตกต า งทางความคิด หรื อ มุ ม มอง อย า งมี ป ระชาธิ ปไตย ด ว ยวิ ธี ก ารที่ ห ลากหลาย มี จริยธรรม มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล 4. การเฝ า สั ง เกต หมายถึ ง บุ ค คลสามารถติ ด ตามผลกระทบของสื่ อ สารสนเทศ และความรูที่ถูกสรางและเผยแพรไปแลวได รวมถึงติดตามผลกระทบสื่อ สารสนเทศ และความรู ของผูใหบริการอื่นๆ ดวย

17 ตัวชีว้ ดั การเข าใจดิจทิ ลั การเขาใจดิจิทัล (Digital Literacy) หมายถึง การมีสมรรถนะในการใชขอมูล เพื่ อ สื่ อ สารในสั ง คมดิ จิ ทั ล ได อ ย า งมี ป ระสิ ท ธิ ภ าพ และมี จ ริ ย ธรรม ซึ่ ง ประกอบด ว ย ความสามารถในการเขาใจดิจิทัล ที่ทําใหเกิดความคลองแคลวทางเทคนิคที่จําเปนในการใช งานคอมพิวเตอรและอินเทอรเน็ต ความเขาใจสารสนเทศและสามารถประเมินสื่อดิจิทัล เพื่ อ สามารถนํ า ไปเข า สู ก ระบวนการตั ด สิ น ใจในการดํ า เนิ น การกิ จ กรรมต า งๆ รวมทั้ ง สามารถผลิตเนื้อหาและการสื่อสารอยางมีประสิทธิภาพผานเครื่องมือดิจิทัล ซึ่งแบงออกเปน 9 ตั ว ชี้ วั ด หลั ก ได แ ก สิ ท ธิ แ ละความรั บผิ ด ชอบ การเข า ถึ ง สื่ อ ดิ จิ ทั ล การสื่ อ สารยุ ค ดิ จิ ทัล ความปลอดภัยยุคดิจิทัล การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ แนวปฏิบัติในสังคมดิจิทัล สุขภาพดี ยุคดิจิทัล ดิจิทัลคอมเมิรซ และกฎหมายดิจิทัล มีรายละเอียด ดังตอไปนี้ ตัวชี้วัดหลักที่ 1 สิทธิและความรับผิดชอบ สิทธิและความรับผิดชอบ หมายถึง บุคคลสามารถใชสิทธิ เสรีภาพไดอยาง ถูกตอง ไมขัดตอ กฎหมาย จริยธรรม ศีลธรรมของสั งคม เพื่อใหก ารอยู รวมกันในสังคมเดียวกันเกิดความสงบ รวมถึงสังคมออนไลน ตัวชี้วัดหลักที่ 2 การเขาถึงสื่อดิจิทัล การเข า ถึ ง สื่ อ ดิ จิ ทั ล หมายถึ ง บุ ค คลสามารถเข า ใจช อ งทางการเข า ถึ ง อินเทอรเน็ต รวมถึงทราบขอดีขอเสียของแตละชองทางได เพื่อใหสามารถใช Search Engine ค น หาข อ มู ล ที่ ต อ งการจากอิ น เทอร เ น็ ต ได อ ย า งมี ประสิ ท ธิ ภ าพ ตลอดจนเข า ใจสื่ อ ดิ จิ ทั ล ชนิ ด ต า งๆ รวมถึ ง การนํ า ไป ประยุกตใชงานในปจจุบันได

18 ตัวชี้วัดหลักที่ 3 การสื่อสารยุคดิจิทัล การสื่อสารยุคดิจิทัล หมายถึง บุคคลสามารถเขาใจวิธีการสื่อสารผานทางสื่อ และเครื่ อ งมื อ ทางดิ จิ ทั ล ในแง มุ ม ต า งๆ ทั้ ง ทางด า นความเหมาะสม ความแตกตาง ความเสี่ยงของสื่อ และเครื่องมือ พรอมทั้งสามารถสื่ อสาร โดยการใชขอความหรือถอยคําอยางสรางสรรค มีประโยชน และเคารพผูอื่น เพื่อประโยชนตอสวนรวม รวมถึงความสามารถวิเคราะหขอมูลตางๆ ที่มีอยูบนสื่อดิจิทัลตางๆ วาสิ่งใดเปนขอเท็จจริง สิ่งใดเปนความเห็น สิ่งใดเปนความจริงบางสวน สิ่งใดเปนความจริง เฉพาะเหตุการณนั้นๆ เพื่อปองกันตนเองและผูอื่นไมใหตกเปนเหยื่อของการสื่อสารทางดิจิทัล ตัวชี้วัดหลักที่ 4 ความปลอดภัยยุคดิจิทัล ความปลอดภัยยุคดิจิทัล หมายถึง บุคคลสามารถเขาใจความมั่นคง ปลอดภัย และความเปนสวนตัว การทิ้งรอยเทาดิจิทัล ในการใชอุปกรณอิเล็กทรอนิกส ในยุ ค ดิ จิ ทั ล รวมถึ ง ภั ย ดิ จิ ทั ล ในรู ป แบบต า งๆ ทั้ ง ในด า นการคุ ก คาม ผลกระทบที่เกิดขึ้น การปองกัน และการลดความเสี่ยงตอภัยเหลานั้นได ตัวชี้วัดหลักที่ 5 การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ การรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศ หมายถึ ง บุ ค คลสามารถเข า ใจสื่ อ และ สารสนเทศในยุ ค ดิ จิ ทั ล เพื่ อ ที่ จ ะสามารถระบุ ข อ มู ล ที่ ต อ งการหาและ สามารถประเมินประโยชน ความเกี่ยวของ ความถูกตอง ความนาเชื่อถือ ของขอมูลนั้น จากแหลงตางๆ รวมถึงสามารถนําขอมูลเหลานั้นมาพั ฒนา เปนความรู เพื่อนําไปใชประโยชนผานทางการนําเสนอไดอยางมีประสิทธิภาพ ตัวชี้วัดหลักที่ 6 แนวปฏิบัติในสังคมดิจิทัล แนวปฏิบัติในสังคมดิจิทัล หมายถึง บุคคลสามารถปฏิบัติตามแนวทางปฏิบัติ ในสังคม มารยาท และแสดงพฤติกรรมอั นพึ งปฏิบั ติเมื่ อ อยูรว มในสั ง คม ดิจิทัลได เพื่อไมสรางความเดือดรอน ความรําคาญ ความเครียด ความกังวลใจ รวมถึงเปนสาเหตุของปญหาทางสภาพจิตของบุคคลอื่นและตนเอง

19 ตัวชี้วัดหลักที่ 7 สุขภาพดียุคดิจิทัล สุขภาพดียุคดิจิทัล หมายถึง บุคคลสามารถเขาใจอันตรายและผลกระทบ ด า นสุ ข ภาพในแง มุ ม ต า งๆ ไม ว า จะเป น ด า นสุ ข ภาพกาย สุ ข ภาพจิ ต โรคที่ เ กิ ด ขึ้ น รวมถึ ง ความสั ม พั น ธ แ ละผลกระทบต อ เด็ ก และเยาวชน การใชอินเทอรเน็ตและสื่อดิจิทัล สามารถปฏิบัติตัวเพื่อปองกัน หลีกเลี่ยง ลดผลกระทบ รวมถึงวิธีการดูแลรักษาเบื้องตน ทั้งตอตัวเอง และคนใกลตัว เพื่อใหสามารถ ใชชีวิตอยางมีความสุขในยุคดิจิทัลได ตัวชี้วัดหลักที่ 8 ดิจิทัลคอมเมิรซ ดิจิทัลคอมเมิรซ หมายถึง บุคคลเขาใจขั้นตอนและกระบวนการการทําธุรกิจ ออนไลน หรืออีคอมเมิรซ (E-Commerce) ประเภทตางๆ รวมถึงอันตราย ภัย และความเสี่ยงจากการทําธุรกรรมนั้น พรอมทั้งวิธีปองกัน วิธีลดความ เสี่ยง และวิธีรับมือกับภัยอันตราย และความเสี่ยงเหลานั้น โดยรูขั้นตอน ปฏิบัติเมื่อตกเปนเหยื่อการหลอกลวงเหลานี้ได ตัวชี้วัดหลักที่ 9 กฎหมายดิจิทัล กฎหมายดิจิทัล หมายถึง บุคคลเขาใจการกระทําที่ถูกตอง ไมผิดและขัดตอ สิทธิและขอจํากัดที่ควบคุมการใชสื่อดิจิทัลในรูปแบบตางๆ ซึ่งไดถูกกําหนด โดยภาครั ฐ เพื่ อ ที่ จ ะได ส ามารถปฏิ บั ติ ง าน ดํ า เนิ น ชี วิ ต ได ถู ก ต อ ง ตามกฎระเบียบสังคม และเคารพสิทธิของผูอื่นได

20

21

สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ ภาพรวมสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ

สมมติ ฐ านที่ 1 ประชาชนไทยมี ค วามสามารถในการค น หาข อ มู ล ที่ จํ า เป น เพื่ อ ใช ใ น ชีวิตประจําวัน และสามารถระบุตําแหนงขอมูลนั้นๆ ได จากสถานการณดานดิจิทัลของประเทศไทยใน ป พ.ศ. 25612 ประชาชนไทยจํานวน 69.1 ลานคน โดยมีประชาชนมากกวารอยละ 53 ใชชีวิตอยูในเมืองที่มีโครงขายอินเทอรเน็ต ในการให บ ริก ารจากภาคเอกชน ซึ่ ง จํ า นวนผู ใ ชง านอิ น เทอรเ น็ต ของประเทศไทยมี จํ านวน เพิ่ ม มากขึ้ น ในป จ จุ บั น มี จํ า นวนผู ใ ช ง านอิ น เทอร เ น็ ต ร อ ยละ 82 (ประมาณ 57 ล า นคน) จากการพัฒนาโครงสรางพื้นฐานทางดานดิจิทัลของประเทศไทย ใหครอบคลุมพื้นที่ตางๆ ของ ประเทศไทยตามแผนการจัดใหมีบริการโทรคมนาคมพื้นฐานโดยทั่วถึงและบริการเพื่อสังคม ฉบั บ ที่ 2 จึ ง นั บ ได ว า ปริ ม าณผู ใ ช ง านอิ น เทอร เ น็ ต ส ว นหนึ่ ง ภาครั ฐ ได เ ข า มาส ง เสริ ม การสร า งเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต ผ า นโครงการเน็ ต ประชารั ฐ โดยขยายพื้ น ที่ ก ารให บ ริ ก าร อินเทอรเน็ตความเร็วสูงเขาถึงหมูบานที่ขาดศักยภาพในการลงทุนของภาคเอกชน ซึ่งทําให ประชาชนมี โ อกาสในการเข า ถึ ง อิ น เทอร เ น็ ต ได อี กทั้ งยั งลดช องว างดิ จิ ทั ลของประเทศไทย 2

Digital in 2018 in Southeast Asia – Thailand – Snapshot Digital in Thailand

22 จากข อ มู ล การสํ า รวจพบว า ประชาชนไทยมี ค วามสามารถในการค น หาและระบุ ตํ า แหน ง ตามกรอบสมรรถนะนั้น ประชาชนไทย มีสมรรถนะในการคนหาสื่อ ดวยการเลือกใชวิธีการที่มี ความเหมาะสม มีคะแนนเฉลี่ย 78.8 คะแนน ซึ่งอยูในระดับดี ซึ่งสอดคลองกับสถิติการคนหา ขอมูล/ระบุตําแหนง ของประชาชนไทยจากขอมูลการใชงานเว็บไซตคนหาขอมูลมากที่สุ ดคือ เว็บไซตกูเกิ้ล (Google.co.th) จํานวนเดือนละ 1,188 ลานครั้ง เฉลี่ยครั้งละ 9 นาที 8 วินาที3 จึงเปนขอมูลที่สนับสนุนการมีสมรรถนะของประชาชนไทยในการคนหาขอมูล และระบุตําแหนง ขอมูลนั้นๆ ได

สมมติฐานที่ 2 ประชาชนไทยมีความสามารถในการใชเครื่องมือที่หลากหลายเพื่อเขาถึง เนื้อหาที่เปนประโยชนได จากผลการจั ด อั น ดั บ ของ ALEXA’S Ranking ป 20184 โดยบริ ษั ท Amazon.com พบวาพฤติกรรมการเขาใชงานเว็บไซตและการเลือกเครื่องมือในการเขาถึงเว็บไซต ประชาชน ไทยเขาใชงานบริการของกูเกิ้ลในอันดับตนๆ โดยมีการเขาถึงเว็บไซต google.co.th เปนอันดับ ที่ ห นึ่ ง รองล งมาเป น Youtube.com, Google.com, Facebook.com, Pantip.com, Lazada.co.th, Movie2free.com, Blogspot.com, Line.me และ Sanook.com ตามลําดับ 3

Digital in 2018 in Southeast Asia – Thailand – Similar web’s Ranking of Top Websites 4 Alexa Ranking of top websites – January 2018

23 โดยจะใชงานกับอุปกรณประเภทคอมพิวเตอรแบบพกพา รอยละ 285 ซึ่งมีอัตราการใชงาน ลดลงจากปกอน รอยละ 3 ประชาชนไทยมีแนวโนมที่หันมาใชงานผานอุปกรณโทรศัพทเคลื่อนที่ มากขึ้นถึง 55.5 ลานคน เติบโตมากถึงรอยละ 69 จากป พ.ศ. 2560 และมีการใชงานแท็บเล็ต เพิ่มมากขึ้นอีกจํานวน รอยละ 3 ซึ่งเห็นไดชัดเจนวาประชาชนไทยมีการเขาถึงอุปกรณ ดิ จิทัล มากขึ้ น ส ง ผลให ช อ งว า งทางด า นดิ จิ ทั ล ลดลง ตลอดจนส ง เสริ ม คุ ณ ภาพชี วิ ต ให กั บ ชุ ม ชน ให ดี ยิ่ ง ขึ้ น ได ดั ง นั้ น จากการวั ด สมรรถนะด า นการเข า ถึ ง สื่ อ และสารสนเทศ ในตั ว ชี้ วั ด การใช เครื่ องมื อที่ มี ความหลากหลายและเหมาะสม ประกอบด วย อุ ปกรณ ในการเข า ถึ งสื่ อ เชน สมารตโฟน แลปท็อป คอมพิวเตอร แท็ปเล็ต และ ชองทางการเขาถึงสื่อและสารสนเทศ เช น เว็ บ ไซต เครื่ อ งมื อ ค น หาข อ มู ล แหล ง เรี ย นรู อ อนไลน เป น ต น ซึ่ ง แสดงสถานภาพ การใชเครื่องมือที่มีความหลากหลาย มีผลคะแนนเฉลี่ย 46.2 คะแนน ซึ่งอยูในระดับปรับปรุง ด ว ยพฤติ ก รรมการใชง านอุ ปกรณ สมารต โฟนเพิ่ ม มากขึ้ น โดยมี ก ารใช ง านเครื่อ งมื อ คนหา จาก Google เป น หลั ก จึ ง จะต อ งมี ก ารสร า งกิ จ กรรมเพื่ อ เป ด ช อ งทางการรั บ รู แ ละ การใชประโยชนจากอุปกรณดิจิทัลเพื่อการบริโภคสื่อที่มีคุณภาพ เชน ชองทางการเรียนรูแบบเปด (Massive Open Online Course : MOOC) เพื่อเขาสูการพัฒนาตนเองอยางยั่งยืน (Life Long Learning) และสรางผูมีความรู ความเชี่ยวชาญ กาวสูการพัฒนานวัตกรรมของประเทศตอไป

5

Statcounter. Hootsuite™ we are social – Share of Web Traffic by Device – January 2018,2017

24

สมมติฐานที่ 3 ประชาชนไทยมีความสามารถในการเขาถึงสื่อบนอินเทอรเน็ต และมีการ แสดงออกอยางสรางสรรค มีสวนรวมในดานสังคมและการเมือง ความสามารถในการเขาถึงสื่อของประชาชนไทยไดถูกวัดเพื่อสะทอน ถึงพฤติกรรมและ ความสามารถในการเขาถึงสื่อและสารสนเทศบนอินเทอรเน็ต และแสดงใหเห็นถึงการแสดงออก อย า งสร า งสรรค และมี ส ว นรว มในด านสัง คมและการเมื อ ง โดยมี ร ะดั บ คะแนนเฉลี่ย 40.9 คะแนน อยูในระดับปรับปรุง ดวยแนวโนมของการบริโภคสื่อและการแสดงออกบนชองทาง สื่อสังคมออนไลนตางๆ ในดานสังคมและการเมืองที่มีการแสดงความคิดเห็นเปนจํานวนมาก และมีการแสดงออกอยางไมสรางสรรค จากความคึกคะนองของวัยรุน และจากกลุมคนที่มี ทัศนคติในดานบวกและดานลบกับมิติดานสังคมและการเมืองของประเทศไทย เชน ผลการ สํารวจผูใชงานทวิตเตอรมีการใชแฮชแท็ก (Hashtag) มากที่สุดในป พ.ศ. 2561 ที่เกี่ยวของกับ สังคม คือ “BTS”6 จากปญหาการใชบริการรถไฟฟา BTS ที่มีการติดขัดและเสียหาย กอใหเกิด กระแสในการวิพากษและวิจารณจากผูใชบริการ ซึ่งจากกรณีดังกลาวการมีสวนรวมในการ แสดงออกและการสื่อสารอยางสรางสรรคตองมีการ คิด วิเคราะห แยกแยะในการแสดงออก เพื่อใหเกิดสังคมและสื่อบนอินเทอรเน็ตที่เปนประโยชนสําหรับผูบริโภคสื่อตอในลําดับถัดไปได โดยจากการพิจารณาความสนใจของประชาชนไทยมีการสืบคนในเรื่องตางๆ พบวามีลําดับการคํา คนหาที่ไดรับความนิยม7 10 อันดับแรก คือ “บอล” “หนัง” “ผลบอล” “Facebook” “แปล” 6

Top 10 Hashtags for Thailand on Twitter, DAAT Day 2018 7 Google Trends, January 2018

25 “เพลง” “หวย” “บอลสด” “บานบอล” และ “YouTube” ที่มีคาดัชนีการสืบคนเปนอันดับตน ซึ่ ง สะท อ นให เ ห็ น สภาวะทางสั งคมไทยมี ความสนใจในสื่ อ และสารสนเทศที่ มุ งเน น ไปด า น ความบันเทิง ซึ่งในดานการเมืองนั้น จะมีการแสดงความคิดเห็นและการแสดงออกในสื่อสั งคม ออนไลน อาทิ ทวิตเตอร และเฟซบุก ซึ่งเปนสื่อที่เปดใหแสดงความคิดเห็นอยางกวางขวาง และจากสถิ ติ ก ารค นหาข อ ความ “เลื อ กตั้ ง ” “นายก” “พรรคการเมื อง” ผ า นบริ ก ารของ Google Trends พบว า มี ก ารแสดงความคิ ด เห็ น เกี่ ย วกั บ “การเลื อ กตั้ ง ในป พ.ศ. 2562” เปนอันดับที่ 18 รองลงมาคือ “อยากเลือกตั้ง” จากคนกลุมตางๆ และการ “ระบุวันที่เลือกตั้ง” ซึ่งถือวาประชาชนไทยมีการแสดงออกอยางเปดเผย โดยจะตองไดรับการพัฒนาการแสดงออก อยางสรางสรรคเพื่อลดการกระทําผิดตอกฎหมายที่เกี่ยวของกับคอมพิวเตอร รวมทั้งกฎหมาย ไทยเรื่องการหมิ่นประมาท เปนตน ทั้งนี้เพื่อการเสริมสรางความสามารถพื้นฐานของพลเมือ ง ดิจิทัลของประเทศไทยตอไป

8

Google Trends | “เลือกตั้ง” “นายก” “พรรคการเมือง” ณ วันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2561 ยอนหลัง 12 เดือน ทุกหมวดหมู เฉพาะการคนหาผานเว็บไซต

26 สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศและการเข าใจดิจทิ ลั ในระดับสากล

ภาพที่ 5 การประยุกต ใช กรอบการเข าใจดิจิทัลของประเทศในทวีปเอเชีย

27 การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศและการเขาใจดิจิทัลเปนเรื่องที่ทุกประเทศใหความสําคัญ ในการวัดเพื่อดําเนินการพัฒนาประชาชนของตนเองใหมีศักยภาพทางดานดิจิทัล เนื่องดวยเปน เป า หมายการพั ฒ นาอย า งยั่ ง ยื น (Sustainable Development Goals: SDGs) UNESCO จึงมีการจัดทํากรอบการอางอิงตัวชี้วัดการสํารวจสมรรถนะการเขาใจดิจิทัล 4.4.29 ซึ่งประเทศ ในทวีปเอเชียมีการใชกรอบการวัดทั้งรูปแบบที่เปนของประเทศ และกรอบในระดับองคก ร ซึ่งสามารถแสดงถึงทักษะ ความสามารถ และการเขาใจดิจิทัลของประเทศไทย เปรียบเทียบใน ระดับสากลได โดยจากผลสํารวจสถานภาพการเขาใจดิจิทัล ป พ.ศ. 2552 (Digital Literacy Report 2009) 10 โดย ECDL Foundation มี ก ารเก็ บ สํ า รวจสถานภาพ “การเข า ใจดิ จิ ทั ล ” และ “การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ” จากกลุมตัวอยางที่ใชอินเทอรเน็ตในชีวิตประจําวัน จํานวน 8,000 คน เป น ภาษาทั้ ง หมด 14 ภาษา ครอบคลุ ม ประเทศกลุ ม ยุ โ รป เอเชี ย แอฟริ ก า และอเมริกาใต มีเกณฑการวัดระดับสมรรถนะ ดังนี้ ระดับการเขาใจดิจิทัล (Digitally Literate) ที่มีเกณฑคะแนนมากกวา 91 คะแนน ระดับทักษะพื้นฐาน (Basic Skills) ที่มีเกณฑคะแนนอยู ระหวาง 70 ถึง 91 คะแนน และระดับที่ขาดแคลนทักษะพื้นฐานดิจิทัล (Insufficient skills) ที่มีเกณฑคะแนนต่ํากวา 70 คะแนน ซึ่งประเทศไทยมีกลุมผูเขารับการทดสอบสมรรถนะดิจิทัล ตามเกณฑของ ECDL มีผูไดระดับการเขาใจดิจิทัล สัดสวนรอยละ 52 และระดับทักษะพื้นฐาน ทางดานดิจิทัล สัดสวนรอยละ 48 โดยไมมีผูที่ไดระดับขาดแคลนทักษะพื้นฐานทางดานดิจิทัล แตเมื่อเปรียบเทียบกลุมผูเขารับการทดสอบของประเทศกัมพูชามีผูที่ไดในระดับการเขาใจดิจิทัล สัดสวนรอยละ 83 และกลุมผูเขารับการทดสอบของประเทศฮองกงมีผูที่ไดในระดับการเขาใจ ดิจิทัล สัดสวนรอยละ 63 ซึ่งทั้ง 2 กลุม มากกวากลุมผูเขารับการทดสอบของประเทศไทยรอยละ 31 และ 9 ตามลําดับ ส ว นสถานภาพป จ จุ บั น ที่ มี ก ารสํ า รวจสถานภาพการรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศ และการเขาใจดิจิทัลของประเทศไทย ป พ.ศ. 2562 ที่ดําเนินการโดยสํานักงานคณะกรรมการ ดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ มีจํานวนผูทดสอบทําแบบสํารวจ 12,374 คน พบวา สถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ มีผูทดสอบไดระดับดีมาก รอยละ 9.2 หรือจํานวน 1,132 คน และสถานภาพการเขาใจดิจิทัล มีผูทดสอบไดระดับดีมาก รอยละ 10.7 หรือจํานวน 1,320 คน 9

A Global Framework of Reference on Digital Literacy Skill for Indicator 4.4.2 | UNESCO 10 ขอมูลจาก Digital Literacy Report 2009, ECDL Foundation

28 จากการวิ เ คราะห แ ละเปรี ย บเที ย บสถานภาพการรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศของ ประชาชนไทยอยูใน “ระดับดี” และการเขาใจดิจิทัลของประชาชนไทยอยูใน “ระดับพื้นฐาน” จึ ง เปรี ย บเที ย บได ว า ประเทศไทยนั้ น อยู ใ นระดั บ ที่ จ ะต อ งได รั บ การพั ฒ นาทั ก ษะ ความรู ความสามารถทางดานการเขาใจสื่อและสารสนเทศ และการใชเทคโนโลยีดิจิทัลใหเกิดประโยชน ตอชีวิตประจําวันมากขึ้น เพื่อมุงสูการพัฒนาประชาชนสูยุคดิจิทัลใหสามารถประยุกตใช และ สรางสรรคนวัตกรรมใหกับประเทศไทยไดในอนาคต สถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศและการเขาใจดิจิทัล จําแนกตามระดับ MIL DL ดีมาก 9.2% 1,132 คน 10.7% 1,320 คน ดี 54.2% 6,712 คน 34.8% 4,304 คน พื้นฐาน 34.8% 4,307 คน 45.9% 5,684 คน ปรับปรุง 1.8% 223 คน 8.6% 1,066 คน

29

30 สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ และการเข าใจดิจทิ ลั ของประเทศไทย การประเมิ น สถานภาพการรูเ ท า ทัน สื่ อ และสารสนเทศ จากกลุ ม ตั ว อย า งประชากร ทั่วประเทศ จํานวน 12,374 คน ประกอบดวย 3 สมรรถนะหลัก คือ การเขาถึงขอมูลสื่อ และ สารสนเทศ มีผลคะแนนเฉลี่ย 72.7 คะแนน การประเมินผลและคุณคาขอมูลสื่อและสารสนเทศ มี ผ ลคะแนนเฉลี่ย 66.1 คะแนน การสร า งสรรคแ ละใชประโยชนข อ มู ลสื่ อ และสารสนเทศ มีผลคะแนนเฉลี่ย 65.7 คะแนน เมื่อรวมคะแนนทั้ง 3 สมรรถนะดังกลาวแลว มีผลคะแนนเฉลี่ย “68.1” คะแนน จั ด อยู ใ นระดั บ “ดี ” ซึ่ ง ประเมิ น ได ว า ประชาชนไทยมี ค วามรู ทั ก ษะ ความเขาใจ และทัศนคติที่สามารถประยุกตใชในการเปดรับสื่อและสารสนเทศในชีวิตประจําวัน ได อ ย า งเหมาะสม โดยจะต อ งได รั บ การพั ฒ นาสมรรถนะทางด า นการประเมิ น คุ ณ ค า และ ตรวจสอบความน า เชื่ อ ถื อ ของข อ มู ล สื่ อ และสารสนเทศ เนื่ อ งจากประชาชนมี ส มรรถนะ อยูในระดับพื้นฐาน ซึ่งสมรรถนะนี้เปนสมรรถนะที่สําคัญลําดับตนๆ ที่จะเปนเกราะปองกัน การถูกชักจูง หลงเชื่อ และการเผยแพร ข าวลวง แกประชาชนในการใชสื่ อ และสารสนเทศ ผานชองทางสื่อสังคมออนไลนในปจจุบัน นอกจากนี้ ยังตองสงเสริมและพัฒนาสภาพแวดลอม ทางดานดิจิทัลใหมีความเหมาะสม เพื่อกาวสูระดับ “ดีมาก” ใหใชสื่อและสารสนเทศเพื่อใหเกิด ประโยชนตอชีวิตประจําวันและสรางมูลคาตอเศรษฐกิจได ในสวนการสํารวจสถานภาพการ เขาใจดิจิทัล มีผลคะแนนเฉลี่ย “64.5” คะแนน จัดอยูในระดับ “พื้นฐาน” ซึ่งประเมินไดวา ประชาชนไทยมีความเขาใจและใชงานเทคโนโลยีดิจิทัลได โดยยังขาดพื้นฐานดานจริยธรรม กฎ ระเบียบ และความปลอดภัย ซึ่งเปนสิ่งสําคัญที่ภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน จะต อ งร ว มกั น ขั บ เคลื่ อนให เ กิ ด การพั ฒ นาสมรรถนะทางด า นการเข า ใจดิ จิ ทั ล ในระดับที่ดี ไปจนถึงระดับดีมาก ทั้งนี้เพื่อใหประชาชนมีความรูความสามารถในการใชเทคโนโลยีดิจิทัล ที่พรอมกาวสูการเปนพลเมืองดิจิทัล (Digital Citizenship) สรางสรรคนวัตกรรมใหกับประเทศ ไทยตอไป

31

32

ภาพที่ 6 สถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศและการเข าใจดิจิทลั จําแนกตามกลุม อาชีพ ระดับการศึกษา และกลุม รายได

33 สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศและการเข าใจดิจทิ ลั ภาพรวมประเทศไทย สถานภาพ

ภาพรวมคะแนน คะแนน

ระดับ

อัตราสวนประชาชนตามระดับการประเมิน ดีมาก

ดี

พื้นฐาน ปรับปรุง

การรูเ ทาทันสือ่ และ 68.1 ดี 9.1% 54.2% 34.8% 1.8% สารสนเทศ การเขาถึง 72.7 ดี 29.7% 45.1% 21.6% 3.6% การประเมิน 66.1 ดี 5.8% 50.7% 37.3% 6.1% การสราง 65.7 ดี 7.9% 45.2% 41.0% 5.9% การเขาใจดิจิทัล 64.5 พื้นฐาน 10.7% 34.8% 45.9% 8.6% สิทธิและความรับผิดชอบ 63.8 พื้นฐาน 15.7% 27.9% 39.0% 17.3% การเขาถึงสื่อดิจิทัล (ชองทาง) 63.8 พื้นฐาน 26.5% 26.1% 25.1% 22.3% การสื่อสารยุคดิจิทัล (วิธีการ) 69.3 ดี 32.0% 27.8% 23.9% 16.3% ความปลอดภัยยุคดิจิทัล 56.6 พื้นฐาน 26.1% 13.0% 27.5% 33.4% การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ 68.1 ดี 9.1% 54.2% 34.8% 1.8% แนวปฏิบัติในสังคมดิจิทัล 70.9 ดี 37.1% 29.9% 18.6% 14.4% สุขภาพดียุคดิจิทัล 65.3 ดี 32.5% 21.0% 22.5% 24.0% ดิจิทัลคอมเมิรซ 59.8 พื้นฐาน 28.9% 19.9% 14.7% 36.5% กฎหมายดิจิทัล 52.1 พื้นฐาน 24.4% 8.4% 39.8% 27.4% ระดับคะแนนจําแนกตามหลักเกณฑการพิจารณา โดยมีคะแนนเต็ม 100 คะแนน(จําแนกเปน 4 ระดับ)

34

35 สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศและการเข าใจดิจทิ ลั ภาคเหนือ

การประเมินสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ จากกลุมตัวอยางประชากรภาคเหนือ จํ า นวน 2,230 คน ประกอบด ว ย 3 สมรรถนะหลั ก คื อ การเข า ถึ ง ข อ มู ล สื่ อ และสารสนเทศ มีผลคะแนนเฉลี่ย 73.0 คะแนน การประเมินผลและคุณคาขอมูลสื่อและสารสนเทศ มีผลคะแนนเฉลี่ย 66.8 คะแนน การสรางสรรคและใชประโยชนขอมูลสื่อและสารสนเทศ มีผลคะแนนเฉลี่ย 66.5 คะแนน เมื่อรวมคะแนนทั้ง 3 สมรรถนะดังกลาวแลว มีผลคะแนนเฉลี่ย “68.7” คะแนน จัดอยูในระดับ “ดี” ซึ่งประเมินไดวาประชาชนภาคเหนือมีความรู ทักษะ ความเขาใจ และทัศนคติที่สามารถประยุกตใชใน การเปดรับสื่อและสารสนเทศในชีวิตประจําวันไดอยางเหมาะสม และสถานภาพการเขาใจดิจิทัล มีผล คะแนนเฉลี่ย “65.5” คะแนน จัดอยูในระดับ “ดี” ซึ่งประเมินไดวาประชาชนภาคเหนือมีความเขาใจ และใชงานเทคโนโลยีดิจิทัลได โดยยังขาดพื้นฐานดานสิทธิและความรับผิดชอบ การเขาถึงสื่อ รูปแบบ การสื่อสาร ความปลอดภัยยุคดิจิทัล ดิจิทัลคอมเมิรซ และจริยธรรม กฎ ระเบียบ ซึ่งเปนสิ่งที่ประชาชน ภาคเหนือจะตองไดรับการพัฒนาสมรรถนะทางดานการเขาใจดิจิทัลไปจนถึงระดับดีมาก ทั้งนี้เพื่อให ประชาชนมี ความรูความสามารถในการใช เทคโนโลยี ดิจิ ทั ล ที่พรอมกาวสู การเป นพลเมื อ งดิ จิ ทั ล (Digital Citizenship) สรางสรรคนวัตกรรมนําพาเศรษฐกิจสูยุคดิจิทัลตอไป สถานภาพ คะแนน ระดับ การรูเ ทาทันสือ่ และสารสนเทศ 68.7 ดี การเขาถึง 73.0 ดี การประเมิน 66.8 ดี การสราง 66.5 ดี การเขาใจดิจิทัล 65.5 ดี สิทธิและความรับผิดชอบ 64.4 พื้นฐาน การเขาถึงสื่อดิจิทัล (ชองทาง) 64.3 พื้นฐาน การสื่อสารยุคดิจิทัล (วิธีการ) 68.9 ดี ความปลอดภัยยุคดิจิทัล 57.9 พื้นฐาน การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ 68.7 ดี แนวปฏิบัติในสังคมดิจิทัล 72.6 ดี สุขภาพดียุคดิจิทัล 69.6 ดี ดิจิทัลคอมเมิรซ 60.8 พื้นฐาน กฎหมายดิจิทัล 53.8 พื้นฐาน ระดับคะแนนจําแนกตามหลักเกณฑการพิจารณา โดยมีคะแนนเต็ม 100 คะแนน(จําแนกเปน 4 ระดับ)

36

37 สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศและการเข าใจดิจทิ ลั ภาคกลาง

การประเมินสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ จากกลุมตัวอยางประชากรภาคกลาง จํ า นวน 2,659 คน ประกอบด ว ย 3 สมรรถนะหลั ก คื อ การเข า ถึ ง ข อ มู ล สื่ อ และสารสนเทศ มีผลคะแนนเฉลี่ย 74.5 คะแนน การประเมินผลและคุณคาขอมูลสื่อและสารสนเทศ มีผลคะแนนเฉลี่ย 67.0 คะแนน การสรางสรรคและใชป ระโยชน ขอ มู ลสื่อ และสารสนเทศ มี ผลคะแนนเฉลี่ย 67.2 คะแนน เมื่อรวมคะแนนทั้ง 3 สมรรถนะดังกลาวแลว มีผลคะแนนเฉลี่ย “69.5” คะแนน จัดอยูใน ระดับ “ดี” ซึ่งประเมินไดวาประชาชนภาคกลางมีความรู ทักษะ ความเขาใจ และทัศนคติที่สามารถ ประยุ กตใชในการเปด รับสื่อ และสารสนเทศในชี วิตประจํา วัน ไดอ ย างเหมาะสม และสถานภาพ การเขาใจดิจิทัล มีผลคะแนนเฉลี่ย “66.5” คะแนน จัดอยูในระดับ “ดี” ซึ่งประเมินไดวาประชาชน ภาคกลางมี ความเขาใจและใชงานเทคโนโลยีดิจิทัลได โดยยั งขาดพื้นฐานดาน ความปลอดภัยยุค ดิจิทัล ดิจิทัลคอมเมิรซ และจริยธรรม กฎ ระเบียบ ซึ่งเปนสิ่งที่ประชาชนภาคกลางจะตองไดรับการ พั ฒ นาสมรรถนะทางด า นการเข า ใจดิ จิ ทั ล ไปจนถึ ง ระดั บ ดีม าก ทั้ ง นี้ เ พื่ อ ให ป ระชาชนมี ค วามรู ความสามารถในการใชเทคโนโลยีดิจิทัลที่พรอมกาวสูการเปนพลเมืองดิจิทัล (Digital Citizenship) สรางสรรคนวัตกรรมนําพาเศรษฐกิจสูยุคดิจิทัลตอไป สถานภาพ คะแนน ระดับ การรูเ ทาทันสือ่ และสารสนเทศ 69.5 ดี การเขาถึง 74.5 ดี การประเมิน 67.0 ดี การสราง 67.2 ดี การเขาใจดิจิทัล 66.5 ดี สิทธิและความรับผิดชอบ 65.9 ดี การเขาถึงสื่อดิจิทัล (ชองทาง) 65.1 ดี การสื่อสารยุคดิจิทัล (วิธีการ) 72.3 ดี ความปลอดภัยยุคดิจิทัล 59.8 พื้นฐาน การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ 69.5 ดี แนวปฏิบัติในสังคมดิจิทัล 72.2 ดี สุขภาพดียุคดิจิทัล 68.7 ดี ดิจิทัลคอมเมิรซ 61.1 พื้นฐาน กฎหมายดิจิทัล 53.5 พื้นฐาน ระดับคะแนนจําแนกตามหลักเกณฑการพิจารณา โดยมีคะแนนเต็ม 100 คะแนน (จําแนกเปน 4 ระดับ)

38

39 สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศและการเข าใจดิจทิ ลั ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

การประเมิ น สถานภาพการรู เ ท า ทั นสื่ อ และสารสนเทศ จากกลุ ม ตั ว อย างประชากรภาค ตะวันออกเฉียงเหนือ จํานวน 3,106 คน ประกอบดวย 3 สมรรถนะหลัก คือ การเขาถึงขอมูลสื่อและ สารสนเทศ มี ผลคะแนนเฉลี่ ย 70.7 คะแนน การประเมิ นผลและคุ ณค าข อ มู ลสื่ อและสารสนเทศ มีผลคะแนนเฉลี่ย 64.6 คะแนน การสรางสรรคและใชประโยชนขอมูลสื่อและสารสนเทศ มีผลคะแนน เฉลี่ย 63.8 คะแนน เมื่อรวมคะแนนทั้ง 3 สมรรถนะดังกลาวแลว มีผลคะแนนเฉลี่ย “66.3” คะแนน จัดอยูในระดับ “ดี” ซึ่งประเมินไดวาประชาชนภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีความรู ทักษะ ความเขาใจ และทัศนคติที่สามารถประยุกตใชในการเปดรับสื่อและสารสนเทศในชีวิตประจําวันไดอยางเหมาะสม และสถานภาพการเขาใจดิจิทัล มีผลคะแนนเฉลี่ย “62.1” คะแนน จัดอยูในระดับ “พื้นฐาน” ซึ่งประเมิน ไดวาประชาชนภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีความเขาใจและใชงานเทคโนโลยีดิจิทัลได โดยยังขาดพื้นฐาน ด า นสิ ท ธิ แ ละความรั บ ผิ ด ชอบ การเข า ถึ ง สื่ อ ความปลอดภั ย ยุ ค ดิ จิ ทั ล สุ ข ภาพดี ยุ ค ดิ จิ ทั ล ดิจิทัลคอมเมิรซ และจริยธรรม กฎ ระเบียบ ซึ่งเปนสิ่งที่ประชาชนภาคตะวันออกเฉียงเหนือจะตองไดรับ การพัฒนาสมรรถนะทางดานการเขาใจดิจิทัลไปจนถึงระดับดีและดีมาก ทั้งนี้เพื่อใหประชาชนมีความรู ความสามารถในการใชเทคโนโลยีดิจิทัลที่พรอมกาวสูการเปนพลเมืองดิจิทัล (Digital Citizenship) ตอไป คะแนน ระดับ สถานภาพ 66.3 ดี การรูเ ทาทันสือ่ และสารสนเทศ 70.7 การเขาถึง ดี 64.6 การประเมิน พื้นฐาน 63.8 การสราง พื้นฐาน 62.1 พื้นฐาน การเขาใจดิจิทัล 62.8 สิทธิและความรับผิดชอบ พื้นฐาน 62.1 การเขาถึงสื่อดิจิทัล (ชองทาง) พื้นฐาน 66.8 การสื่อสารยุคดิจิทัล (วิธีการ) ดี 51.8 ความปลอดภัยยุคดิจิทัล พื้นฐาน 66.3 การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ ดี 69.2 แนวปฏิบัติในสังคมดิจิทัล ดี 60.2 สุขภาพดียุคดิจิทัล พื้นฐาน 56.8 ดิจิทัลคอมเมิรซ พื้นฐาน 51.6 กฎหมายดิจิทัล พื้นฐาน ระดับคะแนนจําแนกตามหลักเกณฑการพิจารณา โดยมีคะแนนเต็ม 100 คะแนน (จําแนกเปน 4 ระดับ)

40

41 สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศและการเข าใจดิจทิ ลั ภาคตะวันออก

การประเมิ น สถานภาพการรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศ จากกลุ ม ตั ว อย า งประชากร ภาคตะวันออก จํานวน 1,885 คน ประกอบดวย 3 สมรรถนะหลัก คือ การเขาถึงขอ มู ลสื่อ และ สารสนเทศ มี ผลคะแนนเฉลี่ย 76.2 คะแนน การประเมิ นผลและคุณคาขอ มูลสื่อ และสารสนเทศ มี ผ ลคะแนนเฉลี่ ย 68.6 คะแนน การสร า งสรรค แ ละใช ป ระโยชน ข อ มู ล สื่ อ และสารสนเทศ มี ผลคะแนนเฉลี่ย 67.5 คะแนน เมื่ อ รวมคะแนนทั้ง 3 สมรรถนะดังกลาวแลว มี ผลคะแนนเฉลี่ย “70.6” คะแนน จัดอยูในระดับ “ดี” ซึ่งประเมินไดวาประชาชนภาคตะวันออกมีความรู ทักษะ ความ เขาใจ และทัศนคติที่สามารถประยุกตใชในการเปดรับสื่อและสารสนเทศในชีวิตประจําวันไดอ ย าง เหมาะสม และสถานภาพการเขาใจดิจิทัล มีผลคะแนนเฉลี่ย “66.6” คะแนน จัดอยูในระดับ “ดี” ซึ่งประเมินไดวาประชาชนภาคตะวันออกมี ความเขาใจและใชงานเทคโนโลยี ดิจิทัลได โดยยังขาด พื้นฐานดานสิท ธิ และความรั บผิ ดชอบ การเขาถึ งสื่อ ความปลอดภั ย ยุ คดิ จิทั ล ดิจิทัลคอมเมิ ร ซ และจริยธรรม กฎ ระเบียบ ซึ่งเปนสิ่งที่ประชาชนภาคตะวันออกจะตองไดรับการพัฒนาสมรรถนะ ทางดานการเขาใจดิจิทัลไปจนถึงระดับดีและดีมาก ทั้งนี้เพื่อใหประชาชนมีความรูความสามารถใน การใชเทคโนโลยีดิจิทัล ที่พรอมกาวสูการเปนพลเมืองดิจิทัล (Digital Citizenship) ตอไป สถานภาพ คะแนน ระดับ 70.6 ดี การรูเ ทาทันสือ่ และสารสนเทศ การเขาถึง 76.2 ดี การประเมิน 68.6 ดี การสราง 67.5 ดี การเขาใจดิจิทัล 66.6 ดี สิทธิและความรับผิดชอบ 63.2 พื้นฐาน การเขาถึงสื่อดิจิทัล (ชองทาง) 64.8 พื้นฐาน การสื่อสารยุคดิจิทัล (วิธีการ) 72.9 ดี ความปลอดภัยยุคดิจิทัล 59.0 พื้นฐาน การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ 70.6 ดี แนวปฏิบัติในสังคมดิจิทัล 73.4 ดี สุขภาพดียุคดิจิทัล 69.7 ดี ดิจิทัลคอมเมิรซ 61.4 พื้นฐาน กฎหมายดิจิทัล 53.3 พื้นฐาน ระดับคะแนนจําแนกตามหลักเกณฑการพิจารณา โดยมีคะแนนเต็ม 100 คะแนน (จําแนกเปน 4 ระดับ)

42

43 สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศและการเข าใจดิจทิ ลั ภาคใต

การประเมิ นสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ จากกลุม ตัวอย างประชากรภาคใต จํ า นวน 2,494 คน ประกอบด ว ย 3 สมรรถนะหลั ก คื อ การเข า ถึ ง ข อ มู ล สื่ อ และสารสนเทศ มี ผ ลคะแนนเฉลี่ ย 70.5 คะแนน การประเมิ น ผลและคุ ณ ค า ข อ มู ล สื่ อ และสารสนเทศ มี ผ ลคะแนนเฉลี่ ย 64.4 คะแนน การสร า งสรรค แ ละใช ป ระโยชน ข อ มู ล สื่ อ และสารสนเทศ มี ผลคะแนนเฉลี่ย 64.2 คะแนน เมื่ อ รวมคะแนนทั้ง 3 สมรรถนะดังกลาวแลว มี ผลคะแนนเฉลี่ย “66.3” คะแนน จัดอยูในระดับ “ดี” ซึ่งประเมินไดวาประชาชนภาคใตมีความรู ทักษะ ความเขาใจ และทัศนคติที่สามารถประยุกตใชในการเปดรับสื่อและสารสนเทศในชีวิตประจําวันไดอยางเหมาะสม และสถานภาพการเขา ใจดิ จิทั ล มี ผลคะแนนเฉลี่ย “62.7” คะแนน จัดอยู ในระดั บ “พื้น ฐาน” ซึ่งประเมิ นไดวาประชาชนภาคใตมี ความเขาใจและใชงานเทคโนโลยีดิจิทัลได โดยยั งขาดพื้นฐาน ด า นสิ ท ธิ แ ละความรั บ ผิ ด ชอบ การเข า ถึ ง สื่ อ ความปลอดภั ย ยุ ค ดิ จิ ทั ล สุ ข ภาพดี ยุ ค ดิ จิ ทั ล และดิจิทัลคอมเมิรซ โดยดานจริยธรรม กฎ ระเบียบ จะตองใหความสําคัญเพื่อปรับปรุงใหมีความรู ความสามารถ ซึ่งเปนสิ่งที่ประชาชนภาคใตจะตองไดรับการพัฒนาสมรรถนะทางดานการเขาใจดิจิทัล ไปจนถึงระดับดีและดีมาก ทั้งนี้เพื่อใหประชาชนมีความรูความสามารถในการใชเทคโนโลยี ดิจิ ทัล ที่พรอมกาวสูการเปนพลเมืองดิจิทัล (Digital Citizenship) ตอไป สถานภาพ คะแนน ระดับ การรูเ ทาทันสือ่ และสารสนเทศ 66.3 ดี การเขาถึง 70.5 ดี การประเมิน 64.4 พื้นฐาน การสราง 64.2 พื้นฐาน การเขาใจดิจิทัล 62.7 พื้นฐาน สิทธิและความรับผิดชอบ 62.5 พื้นฐาน การเขาถึงสื่อดิจิทัล (ชองทาง) 63.3 พื้นฐาน การสื่อสารยุคดิจิทัล (วิธีการ) 67.0 ดี ความปลอดภัยยุคดิจิทัล 56.4 พื้นฐาน การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศ 66.3 ดี แนวปฏิบัติในสังคมดิจิทัล 68.0 ดี สุขภาพดียุคดิจิทัล 61.1 พื้นฐาน ดิจิทัลคอมเมิรซ 59.9 พื้นฐาน กฎหมายดิจิทัล 48.6 ปรับปรุง ระดับคะแนนจําแนกตามหลักเกณฑการพิจารณา โดยมีคะแนนเต็ม 100 คะแนน (จําแนกเปน 4 ระดับ)

44

สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศและ การเข าใจดิจทิ ลั จังหวัดอัจฉริยะ

45 สถานภาพจังหวัดเชียงใหม สถานภาพของประชาชนจั ง หวั ด เชี ย งใหม มี ส ถานภาพการเข า ใจดิ จิ ทั ล ในระดั บ ดี ซึ่งมีทักษะและสามารถสื่อสารผานทางสื่อดิจิทัลและปฏิบัติตนในสังคมดิจิทัลอยางถูกตองและ เหมาะสม ควรมีการพัฒนาความรูที่เกี่ยวของกับความปลอดภัยในการใชงานดิจิทัล และความรู ดานกฎหมาย ระเบียบและขอบังคับดิจิทัลใหแกประชาชน สวนสถานภาพการรูเทาทันสื่อและ สารสนเทศได ใ นระดั บ ดี ซึ่ ง มี ทั ก ษะในการค น หาสื่ อ และสารสนเทศจากแหล ง ข อ มู ล ต า งๆ ผานเครื่องมือดิจิทัล ซึ่งควรมีการพัฒนาสงเสริมใหประชาชนสามารถสรางสรรคและประเมิน คุ ณ ค า ของสื่ อ และสารสนเทศ รวมถึ ง การเข า มามี ส ว นร ว มในการติ ด ตามและเฝ า ระวั ง สื่ อ สารสนเทศที่เปนภัยตอสังคม

46 สถานภาพกรุงเทพมหานคร สถานภาพของประชาชนกรุง เทพมหานคร มี ส ถานภาพการเข า ใจดิ จิ ทั ล ในระดับดี ซึ่งมีทักษะและสามารถสื่อสารผานทางสื่อดิจิทัลไดดี ปฏิบัติตนในสังคมดิจิทัลอยางถูกตองและ เหมาะสม แตยังมีประเด็นที่จะตองพัฒนาอยางเรงดวนในการพัฒนาความรูที่เกี่ยวของกับความ ปลอดภัยดิจิทัล กฎหมาย ระเบียบและขอบังคับดานดิจิทัลใหแกประชาชน สวนสถานภาพการ รู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศได ใ นระดั บ ดี ซึ่ ง มี ทั ก ษะในการค น หาสื่ อ และสารสนเทศจาก แหล ง ข อ มู ล ต า งๆ ผ า นเครื่ อ งมื อ ดิ จิ ทั ล ซึ่ ง ควรมี ก ารพั ฒ นาส ง เสริ ม ให ป ระชาชนสามารถ สรางสรรคและประเมินคุณคาของสื่อและสารสนเทศ รวมถึงการเขามามีสวนรวมในการติดตาม และเฝาระวังสื่อสารสนเทศที่เปนภัยตอสังคม

47 สถานภาพจังหวัดราชบุรี สถานภาพของประชาชนจั ง หวั ด ราชบุ รี มี ส ถานภาพการเข า ใจดิ จิ ทั ล ในระดั บ ดี ซึ่งมีทักษะและสามารถสื่อสารผานทางสื่อดิจิทัลและปฏิบัติตนในสังคมดิจิทัลอยางถูกตองและ เหมาะสม ควรมี ก ารพั ฒ นาความรู ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ ความปลอดภั ย ในการใช ง านดิ จิ ทั ล การใชดิจิทัลคอมเมิรซ และความรูดานกฎหมาย ระเบียบและขอบังคับดิจิทัลใหแกประชาชน สวนสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศไดในระดับดี ซึ่งมีทักษะในการคนหาสื่อ และ สารสนเทศจากแหลงขอมูลตางๆ ผานเครื่องมือดิจิทัล ซึ่งควรมีการพัฒนาสงเสริมใหประชาชน สามารถสรางสรรคและประเมินคุณคาของสื่อและสารสนเทศ รวมถึงการเขามามีสวนรวมในการ ติดตามและเฝาระวังสื่อสารสนเทศที่เปนภัยตอสังคม

48 สถานภาพจังหวัดขอนแก น สถานภาพของประชาชนจังหวัดขอนแกน มีสถานภาพการเขาใจดิจิทัล ในระดับพื้นฐาน ซึ่ งมี ทั กษะและสามารถปฏิ บั ติ ตนในสั งคมดิ จิ ทั ล ได แ ต ยั ง ไม ครบถ วนหรื อเหมาะสมทั้ ง หมด ควรมีการสงเสริมใหประชาชนสามารถเขาใจดิจิทัลเกือบทุกดาน ยกเวนดานแนวปฏิบัติในสังคม ดิจิทัล โดยมีประเด็นที่จะตองพัฒนาอยางเรงดวนในการพัฒนาความรูที่เกี่ยวของกับกฎหมาย ดิจิทัลและความปลอดภัยในการใชงานดิจิทัลใหแกประชาชน สวนสถานภาพการรูเทาทันสื่อและ สารสนเทศไดในระดับพื้นฐาน ซึ่งมีทักษะการเขาถึง การประเมินและการสรางสื่อและสารสนเทศ ไดจํากัด ซึ่งควรมีการพัฒนาสงเสริมใหประชาชนสามารถเขาถึง เขาใจ ประเมินผล ประเมินคุณคา สรางสรรค และการมีสวนรวมสื่อและสารสนเทศได รวมถึงการเฝาระวังสื่อสารสนเทศที่เปนภัยตอ สังคม

49 สถานภาพจังหวัดนครราชสีมา สถานภาพของประชาชนจังหวัดนครราชสีมา มีสถานภาพการเขาใจดิจิทัล ในระดับพื้นฐาน ซึ่ งมี ทั กษะและสามารถปฏิ บั ติ ตนในสั งคมดิ จิ ทั ล ได แ ต ยั ง ไม ครบถ วนหรื อเหมาะสมทั้ ง หมด ควรมีการสงเสริมใหประชาชนสามารถเขาถึง สื่อสาร และใชงานดิจิทัลไดอยางเหมาะสมตามสิทธิ และความรั บผิ ดชอบของตนเอง รวมถึ งการพั ฒนาความรู ที่ เกี่ ยวข องกั บกฎหมายและความ ปลอดภัยในการใชงานดิจิทัลใหแกประชาชน สวนสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศไดใน ระดับดี ซึ่งมีทักษะในการคนหาสื่อและสารสนเทศจากแหลงขอมูลตางๆ ผานเครื่องมือดิจิทัล ซึ่งควรมีการพัฒนาสงเสริมใหประชาชนสามารถเขาถึง สรางสรรคและประเมินคุณคาของสื่อและ สารสนเทศ รวมถึงการเขามามีสวนรวมในการติดตามและเฝาระวังสื่อสารสนเทศที่เปนภั ยต อ สังคม

50 สถานภาพจังหวัดฉะเชิงเทรา สถานภาพของประชาชนจังหวัดฉะเชิงเทรา มีสถานภาพการเขาใจดิจิทัล ในระดับดี ซึ่ ง มี ทั ก ษะและสามารถสื่ อ สารและปฏิ บั ติ ต นในสั ง คมดิ จิ ทั ล อย า งถู ก ต อ งและเหมาะสม ควรมี ก ารส ง เสริ ม ให ป ระชาชนรั บ รู ถึ ง สิ ท ธิ แ ละความรั บ ผิ ด ชอบของตนเองในยุ ค ดิ จิ ทั ล รวมถึ ง การพั ฒ นาความรู ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ กฎหมายและการค า ขายออนไลน ใ ห แ ก ป ระชาชน สวนสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศไดใ นระดับ ดี ซึ่งมีทักษะในการเขา ถึง คนหา ประเมิ น และสร า งสื่ อ และสารสนเทศผ า นเครื่ อ งมื อ ดิ จิ ทั ล ซึ่ ง ควรมี ก ารพั ฒ นาส ง เสริ ม ให ประชาชนสามารถประเมินคุณคาของสื่อและสารสนเทศ

51 สถานภาพจังหวัดชลบุรี สถานภาพของประชาชนจัง หวั ดชลบุรี มีสถานภาพการเข าใจดิ จิทัล ในระดับดี ซึ่ง มี ทั ก ษะและสามารถเข า ถึ ง สื่ อ สารและปฏิ บั ติ ต นในสัง คมดิ จิ ทั ล อย า งถู ก ต อ งและเหมาะสม และควรมีการสงเสริมใหประชาชนรับรูถึ งสิท ธิและความรับผิ ดชอบของตนเองในยุค ดิ จิ ทั ล รวมถึ ง การพั ฒ นาความรู ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ กฎหมายและการค า ขายออนไลน ใ ห แ ก ป ระชาชน สวนสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศไดในระดับดี มีทักษะในการเขาถึง คนหา ประเมิน และสรางสื่อและสารสนเทศผานเครื่องมือดิจิทัล ซึ่งซึ่งควรมีการพัฒนาสงเสริมใหประชาชน สามารถประเมินคุณคาของสื่อและสารสนเทศ รวมถึงการเขามามีสวนรวมในการติดตามและเฝา ระวังสื่อสารสนเทศที่เปนภัยตอสังคม

52 สถานภาพจังหวัดระยอง สถานภาพของประชาชนจังหวัดระยอง มีสถานภาพการเขาใจดิจิทัล ในระดับพื้นฐาน ซึ่งมีทักษะและสามารถปฏิบัติตนในสังคมดิจิทัลไดแตยังไมครบถวนหรือเหมาะสมทั้งหมด ซึ่งควร มีการสงเสริมใหประชาชนสามารถเขาถึงและใชงานดิจิทัลไดอยางเหมาะสม ตามสิทธิและความ รับผิดชอบของตนเอง รวมถึงการพัฒนาความรูที่เกี่ยวของกับกฎหมายและความปลอดภัยในการ ใช ง านดิ จิ ทั ล ให แ ก ป ระชาชน ส ว นสถานภาพการรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศได ใ นระดับดี ซึ่งมีทักษะในการเขาถึง คนหา ประเมินสื่อและสารสนเทศผานเครื่องมือดิจิทัล ซึ่งควรมีการ พั ฒ นาส ง เสริ ม ให ป ระชาชนสามารถสร า งสรรค แ ละประเมิ น คุณ ค า ของสื่ อ และสารสนเทศ รวมถึงการเขามามีสวนรวมในการติดตามและเฝาระวังสื่อสารสนเทศที่เปนภัยตอสังคม

53 สถานภาพจังหวัดภูเก็ต สถานภาพของประชาชนจังหวัดภูเก็ต มีสถานภาพการเขาใจดิจิทัล ในระดับพื้นฐาน ซึ่งมี ทัก ษะและสามารถปฏิบัติ ตนในสังคมดิ จิ ทัล ได แต ยั งไมค รบถ วนหรื อ เหมาะสมทั้ ง หมด ควรมีการสงเสริมใหประชาชนมีความเขาใจดิจิทัลในทุกดาน ไดแก สิทธิและความรับผิดชอบ การเขาถึงสื่อดิจิทัล การสื่อสาร ความปลอดภัยยุคดิจิทัล การรูเทาทันสื่อ แนวปฏิบัติในสังคม ดิ จิ ทั ล สุ ข ภาพดี ยุ ค ดิ จิ ทั ล และดิ จิ ทั ล คอมเมิ ร ซ รวมถึ ง ควรมุ ง พั ฒ นาการพั ฒ นาความรู ที่ เกี่ยวของกับกฎหมายดิจิทัลใหแกประชาชน สวนสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศไดใน ระดับพื้นฐาน ซึ่งมีทักษะการเข า ถึ ง การประเมินและการสร า งสื่ อและสารสนเทศได จํ า กั ด ซึ่งควรมีการพัฒนาสงเสริมใหประชาชนสามารถเขาใจ ประเมินผลและประเมินคุณคาสื่อและ สารสนเทศ รวมถึงการสรางสรรค การมีสวนรวม และเฝาสังเกตสื่อและสารสนเทศ

54 สถานภาพจังหวัดสงขลา สถานภาพของประชาชนจังหวัดสงขลา มีสถานภาพการเขาใจดิจิทัล ในระดับพื้นฐาน ซึ่งมี ทัก ษะและสามารถปฏิบัติ ตนในสังคมดิ จิ ทัล ได แต ยั งไมค รบถ วนหรื อ เหมาะสมทั้ ง หมด ควรมีการสงเสริมใหประชาชนสามารถเขาถึงและใชงานดิจิทัลไดอยางเหมาะสมตามสิทธิและ ความรับผิดชอบของตนเอง รวมถึงการพัฒนาความรูที่เกี่ยวของกับกฎหมายและความปลอดภัย ในการใช ง านดิ จิ ทั ล ให แ ก ป ระชาชน ส ว นสถานภาพการรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศได ใ น ระดับพื้นฐาน ซึ่งมีทักษะการเข า ถึ ง การประเมินและการสร า งสื่ อและสารสนเทศได จํ า กั ด ซึ่ ง ควรมี ก ารพั ฒ นาส ง เสริ ม ให ป ระชาชนสามารถเข า ถึ ง ประเมิ น ผล ประเมิ น คุ ณ ค า และสรางสรรคสื่อและสารสนเทศ รวมถึงการเขามามีสวนรวมในการติดตามและเฝาระวังสื่ อ สารสนเทศที่เปนภัยตอสังคม

55

56 สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศและการเข าใจดิจทิ ลั จําแนกตามช วงอายุ MIL|DL 66.8|63.9

MIL|DL 68.3|65.0

MIL|DL 69.5|65.8

MIL|DL 66.6|61.8

ภาพที่ 7 สถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศและการเข าใจดิจิทลั จําแนกตามช วงอายุ

จากสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศและการเขาใจดิจิทัล จําแนกตามกลุมชวง อายุ พบวากลุมที่มีความรูค วามสามารถในการเข า ใจสื่ อ และสารสนเทศอยู ใ น ระดับดี คือ กลุ ม Generation Y พบว า มี ค ะแนนเฉลี่ ย การรู เ ท า ทั น สื่ อ และสารสนเทศ 69.5 คะแนน และคะแนนเฉลี่ยการเขาใจดิจิทัล 65.8 คะแนน ซึ่งเปนกลุมที่เรียกวาเปน “Evolving Digizen” หรือ กลุมที่อยูในชวงของการใชประโยชนจากอินเทอรเน็ตหลากหลายชองทางเพื่อคนหาขอมูล ติดตามขาวสาร ติดตอสื่อสารระหวางกลุมเพื่อนและคนใกลชิด รวมไปถึงการติดตามศิลปนที่ชื่น ชอบ ซึ่งกลุมนี้จะอยูในชวงวิวัฒนาการทางเทคโนโลยีดิจิทัลตั้งแตในอดีตจนถึงปจจุบัน จึงทําให มีความสามารถในการปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลง สามารถใชอุปกรณดิจิทัลและเทคโนโลยีเพื่อ การสื่อสารไดอยางคลองแคลว ทั้งนี้จากผลการสํารวจพบวาคะแนนเฉลี่ยของกลุม Baby Boomers และ กลุ ม Generation Z มี ค ะแนนเฉลี่ ย อยู ใ นระดั บ เดี ย วกั น เนื่ อ งด ว ยทั้ ง สองช ว งอายุ นี้ มี พ ฤติ ก รรมการใช อิ น เทอร เ น็ ต ใกล เ คี ย งกั น คื อ รู จั ก การใช อิ น เทอร เ น็ ต จากคนใกล ตั ว เชน ครอบครัว เพื่อน บุตรหลาน ฯลฯ และใชเพียงเพื่อการบันเทิง และติดตอสื่อสารเปนหลัก ทําใหมีทัศนคติเกี่ยวกับการสื่อสารออนไลนเพียงเพื่อใชทํากิจกรรมงาย ๆ และอาจจะทําให ไมสามารถระมัดระวังการใชสื่อและสารสนเทศไดอยางปลอดภัย

57 Baby Boomers สถานภาพการรูเทาทันสื่อ และสารสนเทศ มีคาคะแนนเฉลี่ย 66.8 คะแนน โดยจัดอยูในระดับ “ดี”

สถานภาพการเขาใจดิจิทัล มีคาคะแนนเฉลี่ย 63.9 คะแนน โดยจัดอยูในระดับ “พื้นฐาน”

Baby Boomers : ช ว งอายุ 54 - 72 ป (เกิ ด พ.ศ.

2489 - 2507) เปนกลุมคนที่เกิดในชวงสงครามโลก ครั้งที่ 2 และหลังจากสงคราม ซึ่งเปนชวงที่เทคโนโลยีที่ชวยในการ ดํ า เนิ น ชี วิ ต และอุ ต สาหกรรมยั ง ไม เ จริ ญ ก า วหน า มากนั ก ซึ่งจากผลการสํารวจและประเมินสถานภาพการรูเทาทั นสื่อ และสารสนเทศและการเข า ใจดิ จิ ทั ล คะแนนเฉลี่ ย 66.8 คะแนน อยูในระดับดี ซึ่งสามารถเขาใจสื่อและสารสนเทศเพื่อนํามาประยุกตใชใหเกิดประโยชน ในชีวิตประจําวันของวัยได อีกทั้งยังมีสถานภาพการเขาใจดิจิทัล คะแนนเฉลี่ย 63.2 คะแนน อยูในระดับพื้นฐาน ซึ่งเปนระดับที่มีความสามารถในการใชงาน และการเขาใจองคประกอบของ การเขาใจดิ จิทัล โดยยังไมมีความสามารถในการนํา ไปใชป ระโยชนไ ด อย า งมีป ระสิท ธิ ภ าพ ซึ่งสามารถสะทอนใหเห็นไดดังพฤติกรรมที่เกี่ยวของดังนี้ พฤติกรรมการใชงานที่นาสนใจ 65.9 % ใช โทรทัศน เปนแหลงขอมูลในการศึกษา เรียนรูและพัฒนาตนเอง 50.0 % ใช โทรทัศน เปนแหลงขอมูลในการดําเนินชีวิตประจําวัน 61.6 % ใช โทรทัศน เปนแหลงขอมูลในการประกอบอาชีพ 93.9 % มีโทรศัพทมือถือ 44.4 % ใชอินเทอรเน็ตคนหากิจกรรมทางสังคมสาธารณะ

58 Generation X สถานภาพการรูเทาทันสื่อ และสารสนเทศ มีคาคะแนนเฉลี่ย 68.3 คะแนน โดยจัดอยูในระดับ “ดี”

สถานภาพการเขาใจดิจิทัล มีคาคะแนนเฉลี่ย 65.0 คะแนน โดยจัดอยูในระดับ “ดี”

Generation X : ชวงอายุ 39 - 53 ป (เกิด พ.ศ.

2508 - 2522) เปนกลุมคนที่เกิดในชวงที่สภาวะของโลก มีความสงบเรียบรอย ประเทศเริ่มมีความเจริญกาวหนา และใชงานเทคโนโลยีเขามาชวยในการดําเนินชีวิตบาง ซึ่งในชวง Generation X มีสถานภาพการรูเทาทันสื่ อ และสารสนเทศและการเขาใจดิจิทัล คะแนนเฉลี่ย 68.3 คะแนน อยู ใ นระดั บ ดี ซึ่ ง สามารถเข า ใจสื่ อและ สารสนเทศเพื่ อ นํ า มาประยุ ก ต ใ ช ใ ห เ กิ ด ประโยชน ใ นชี วิ ต ประจํ า วั น ของวั ย ได อี ก ทั้ ง ยั ง มี สถานภาพการเข า ใจดิ จิ ทั ล คะแนนเฉลี่ ย 65.0 คะแนน อยู ใ นระดั บ ดี ซึ่ ง เป น ระดั บ ที่ มี ค วามสามารถในการใชง าน และการเข า ใจองค ป ระกอบของการเข า ใจดิ จิ ทั ล สามารถ นําไปใชประโยชนในชีวิตประจําวันและการทํางานไดอยางเหมาะสม ซึ่งสามารถสะทอนใหเห็น ไดดังพฤติกรรมที่เกี่ยวของดังนี้ พฤติกรรมการใชงานที่นาสนใจ 59.3 % ใช โทรทัศน เปนแหลงขอมูลในการศึกษา เรียนรูและพัฒนาตนเอง 50.0 % ใช โทรทัศน เปนแหลงขอมูลในการดําเนินชีวิตประจําวัน 51.1 % ใช เว็บไซต เปนแหลงขอมูลในการประกอบอาชีพ 97.2 % มีโทรศัพทมือถือ 62.0 % ใชอินเทอรเน็ตคนหากิจกรรมทางสังคมสาธารณะ

59 Generation Y สถานภาพการรูเทาทันสื่อ และสารสนเทศ มีคาคะแนนเฉลี่ย 69.5 คะแนน โดยจัดอยูในระดับ “ดี”

สถานภาพการเขาใจดิจิทัล มีคาคะแนนเฉลี่ย 65.8 คะแนน โดยจัดอยูในระดับ “ดี”

Generation Y : ชวงอายุ 21 - 38 ป (เกิด พ.ศ. 2523 - 2540) เป น กลุ ม คนที่ เ กิ ด ระหว า งการเปลี่ ย นแปลงและมี คานิยมที่แตกตางกันระหวางวัย ซึ่งมีความเจริญรุดหนา ของ เทคโนโลยี และอินเทอรเน็ตมาชวยในการดํารงชีวิตประจําวัน ซึ่ ง ในช ว ง Generation Y มี ส ถานภาพการรู เ ท า ทั น สื่ อ และ สารสนเทศและการเข า ใจดิ จิทัลคะแนนเฉลี่ ย 69.5 คะแนน อยูในระดับดี ซึ่งสามารถเขาใจสื่อ และสารสนเทศเพื่ อนํ ามาประยุก ต ใชใ หเกิ ดประโยชน ใ น ชีวิตประจําวันของวั ย ได อีกทั้งยังมีสถานภาพการเข าใจดิ จิทัล คะแนนเฉลี่ย 65.8 คะแนน อยูในระดับดี ซึ่งเปนระดับที่มีความสามารถในการใชงาน และการเขาใจองคประกอบของการ เขาใจดิจิทัล สามารถนําไปใชป ระโยชนในชี วิ ตประจํา วัน และการทํ า งานได อย า งเหมาะสม ซึ่งจะตองไดรับการยกระดับทักษะและความสามารถเพื่อพัฒนาใหกาวสูระดับดีมาก เพื่อเปนผู ถ า ยทอดและเปลี่ ย นแปลงสั ง คมดิ จิ ทั ล ต อ ไปในอนาคตได ซึ่ ง สามารถสะท อ นให เ ห็ น ได ดั ง พฤติกรรมที่เกี่ยวของดังนี้ พฤติกรรมการใชงานที่นาสนใจ 69.3 % ใช เว็บไซต เปนแหลงขอมูลในการศึกษา เรียนรูและพัฒนาตนเอง 63.7 % ใช เว็บไซต เปนแหลงขอมูลในการดําเนินชีวิตประจําวัน 64.1 % ใช เว็บไซต เปนแหลงขอมูลในการประกอบอาชีพ 98.5 % มีโทรศัพทมือถือ 73.1 % ใชอินเทอรเน็ตคนหากิจกรรมทางสังคมสาธารณะ

60 Generation Z สถานภาพการรูเทาทันสื่อ และสารสนเทศ มีคาคะแนนเฉลี่ย 66.6 คะแนน โดยจัดอยูในระดับ “ดี”

สถานภาพการเขาใจดิจิทัล มีคาคะแนนเฉลี่ย 61.8 คะแนน โดยจัดอยูในระดับ “พื้นฐาน”

Generation Z : ช วงอายุ 6 - 20 ป (เกิ ดหลังจาก พ.ศ. 2541 เปนกลุมคนที่เกิดมาพรอมเทคโนโลยี ดิ จิทัล ซึ่งเปนชวงวัยที่ความหลากหลายทางสังคมทั้งเรื่องเพศ วิถี (Gender) ที่มีความแตกตาง และใหการยอมรับเพศ ทางเลื อ กมากขึ้ น มี ค วามหลากหลายทางชาติ พั น ธุ (Ethnography) มี ค วามหลากหลายทางเทคโนโลยี ทุ ก ด า น เช น การแพทย วิ ศ วกรรม วิทยาศาสตร รวมทั้ง เทคโนโลยีการสื่อสารโทรคมนาคม ซึ่งในชวง Generation Z มีสถานภาพ การรูเทาทันสื่อและสารสนเทศและการเขาใจดิจิทัล คะแนนเฉลี่ย 66.6 คะแนน อยูในระดับดี ซึ่งสามารถเขาใจสื่อและสารสนเทศเพื่อนํามาประยุกตใชใหเกิดประโยชนในชีวิตประจําวันของ วัยได อีกทั้งยังมีสถานภาพการเขาใจดิจิทัล คะแนนเฉลี่ย 61.8 คะแนน อยูในระดับพื้นฐาน ซึ่งเปนระดับที่มีความสามารถในการใชงาน และการเขาใจองคประกอบของการเขาใจดิ จิทัล โดยยังไมมีความสามารถในการนําไปใชประโยชนไดอยางเต็มที่ จะตองไดรับการพัฒนาเพื่อกาว สู ร ะดั บ ดี และดี ม าก เพื่ อ เป น กลุ ม คนรุ น ใหม ที่ จ ะร ว มพั ฒ นาสั ง คมดิ จิ ทั ล ที่ มี ป ระสิ ท ธิ ภาพ ซึ่งสามารถสะทอนใหเห็นไดดังพฤติกรรมที่เกี่ยวของดังนี้ พฤติกรรมการใชงานที่นาสนใจ 56.5 % ใช เว็บไซต เปนแหลงขอมูลในการศึกษา เรียนรูและพัฒนาตนเอง 50.0 % ใช สื่อสังคมออนไลน เปนแหลงขอมูลในการดําเนินชีวิตประจําวัน 49.1 % ใช เว็บไซต เปนแหลงขอมูลในการประกอบอาชีพ 95.5 % มีโทรศัพทมือถือ 67.7 % ใชอินเทอรเน็ตคนหากิจกรรมทางสังคมสาธารณะ

61 สถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศและการเข าใจดิจทิ ลั ของคนพิการ การสํ า รวจคนพิ ก าร โดยแบ ง เป น คนพิ ก ารทางการ เคลื่อนไหวและคนพิการทางการมองเห็น จํานวน 609 คน มีผลการสํารวจสถานภาพการรูเท าทันสื่อ และสารสนเทศ และการเข า ใจดิ จิ ทั ล มี ค ะแนนเฉลี่ ย 67.5 คะแนน อยูในระดับดี ซึ่งสามารถเขาใจสื่อและสารสนเทศเพื่อนํามา ประยุกตใชใหเกิดประโยชนในชีวิตประจําวันได อีกทั้งยังมี สถานภาพการเขาใจดิจิทัล อีกทั้งยังมีสถานภาพการเขา ใจ ดิ จิ ทั ล คะแนนเฉลี่ ย 64.7 คะแนน อยู ใ นระดั บ พื้ น ฐาน เป น ระดั บ ที่ มี ค วามสามารถในการใชง าน และการเข า ใจ องคประกอบของการเขาใจดิจิทัล โดยยังไมมีความสามารถ ในการนํ า ไปใช ป ระโยชน ไ ด อ ย า งที่ อาจเป น ผลมาจาก ชองทางและโอกาสในการรับรู และการเรียนรูของคนพิการ ซึ่งเปนสิ่งที่จะตองไดรับการพัฒนาทางดานดิจิทัลแบบเฉพาะ ด า นเพื่ อ ให ค นพิ ก ารเป น ผู ที่ มี ค วามสามารถในการ ประยุกตใชดิจิทัลเพื่อการใชประโยชนในชีวิตประจําวันได โดยมีการจําแนกคะแนนตามกลุมตัวอยาง แยกตามระดับ การรับรูแสดงไดดังขอมูลตอไปนี้ ดีมาก ดี พื้นฐาน ปรับปรุง

MIL 9.0% 51.6% 37.9% 2.0%

DL 10.3% 36.0% 45.0% 8.7%

จากผลการสํารวจสถานภาพการรูเทาทันสื่อและสารสนเทศควบคูกับการเขาใจดิจิทัล พบวาคนพิการมีสัดสวนระดับความสามารถเชนเดียวกับคนปกติ

62

63

ภาคผนวก ภาพรวมผูต อบแบบสํารวจการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ ของประเทศไทย ป พ.ศ. 2562 กลุมตัวอยาง

จํานวน 12,374 คน

กลุมตัวอยางแยกตามเพศ

ชาย 5,796 คน หญิง 6,578 คน

กลุมตัวอยางแยกตามกลุมอายุ

Baby Boomers 2,675 คน Generation X 3,631 คน Generation Y 3,911 คน Generation Z 2,157 คน

คนพิการ

609 คน

64 ตารางสถิติ

ตาราง 1 ผลคะแนนการสํารวจสถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศ (Media and Information Literacy) จําแนกรายจังหวัด จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

12,374

100.0

กระบี่

155

กรุงเทพมหานคร

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

68.1

1,132

9.2

6,712

54.2

4,307

34.8

223

1.8

1.3

63.8

1

0.7

64

41.3

87

56.1

3

1.9

428

3.5

70.0

39

9.1

268

62.6

118

27.6

3

0.7

กาญจนบุรี

142

1.1

66.2

16

11.3

52

36.6

70

49.3

4

2.8

กาฬสินธุ

140

1.1

65.8

1

0.7

79

56.4

59

42.2

1

0.7

กําแพงเพชร

134

1.1

66.0

1

0.7

93

69.4

38

28.4

2

1.5

ขอนแก น

463

3.7

62.7

22

4.8

138

29.8

284

61.3

19

4.1

จันทบุรี

111

0.9

73.9

19

17.1

79

71.2

13

11.7

0

0.0

ฉะเชิงเทรา

452

3.7

75.2

170

37.6

225

49.8

57

12.6

0

0.0

ชลบุรี

420

3.4

71.8

64

15.2

260

61.9

96

22.9

0

0.0

ชัยนาท

109

0.9

76.2

50

45.9

43

39.4

16

14.7

0

0.0

ชัยภูมิ

117

0.9

69.8

7

6.0

86

73.5

24

20.5

0

0.0

ชุมพร

107

0.9

71.1

4

3.8

87

81.3

15

14.0

1

0.9

เชียงราย

110

0.9

70.9

3

2.7

94

85.5

13

11.8

0

0.0

ประเทศไทย

65

คน

คน

ร อยละ

เชียงใหม

441

3.6

ตรัง

134

ตราด

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

69.8

39

8.8

282

64.0

117

26.5

3

0.7

1.1

70.4

9

6.7

94

70.2

31

23.1

0

0.0

140

1.1

69.2

8

5.7

92

65.7

40

28.6

0

0.0

ตาก

124

1.0

63.4

1

0.8

52

42.0

67

54.0

4

3.2

นครนายก

105

0.8

65.9

2

1.9

57

54.3

44

41.9

2

1.9

นครปฐม

105

0.8

71.9

8

7.6

83

79.1

14

13.3

0

0.0

นครพนม

137

1.1

65.7

0

0.0

71

51.8

65

47.5

1

0.7

นครราชสีมา

424

3.4

67.2

25

5.8

228

53.8

166

39.2

5

1.2

นครศรีธรรมราช

109

0.9

75.0

55

50.4

33

30.3

21

19.3

0

0.0

นครสวรรค

105

0.8

76.0

17

16.2

84

80.0

4

3.8

0

0.0

นนทบุรี

116

0.9

73.4

20

17.2

76

65.6

20

17.2

0

0.0

นราธิวาส

108

0.9

68.4

3

2.8

69

63.9

35

32.4

1

0.9

น าน

105

0.8

68.6

5

4.8

65

61.9

33

31.4

2

1.9

บึงกาฬ

122

1.0

65.7

0

0.0

74

60.7

46

37.7

2

1.6

บุรรี มั ย

107

0.9

69.6

6

5.6

76

71.0

25

23.4

0

0.0

66

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

ปทุมธานี

130

1.1

ประจวบคีรขี นั ธ

131

ปราจีนบุรี

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

63.6

1

0.8

54

41.5

71

54.6

4

3.1

1.1

71.8

25

19.1

78

59.5

25

19.1

3

2.3

115

0.9

69.9

6

5.2

86

74.8

23

20.0

0

0.0

ป ตตานี

167

1.3

64.2

4

2.4

70

41.9

89

53.3

4

2.4

พระนครศรีอยุธยา

105

0.8

57.9

0

0.0

15

14.3

84

80.0

6

5.7

พะเยา

105

0.8

72.1

12

11.4

77

73.3

16

15.3

0

0.0

พังงา

121

1.0

72.0

4

3.3

100

82.6

17

14.1

0

0.0

พัทลุง

129

1.0

58.0

2

1.6

27

20.9

61

47.3

39

30.2

พิจติ ร

113

0.9

64.4

2

1.8

47

41.6

64

56.6

0

0.0

พิษณุโลก

106

0.9

73.2

11

10.4

87

82.1

8

7.5

0

0.0

เพชรบุรี

105

0.8

71.5

12

11.3

70

66.7

22

21.0

1

1.0

เพชรบูรณ

124

1.0

63.3

5

4.0

46

37.1

65

52.4

8

6.5

แพร

108

0.9

62.5

3

2.8

39

36.1

62

57.4

4

3.7

ภูเก็ต

499

4.0

62.2

15

3.0

151

30.3

310

62.1

23

4.6

มหาสารคาม

216

1.7

62.4

2

0.9

67

31.0

142

65.8

5

2.3

67

คน

คน

ร อยละ

มุกดาหาร

124

1.0

แม ฮอ งสอน

109

ยโสธร

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

68.5

2

1.6

81

65.3

41

33.1

0

0.0

0.9

76.3

20

18.3

86

78.9

3

2.8

0

0.0

105

0.8

69.9

6

5.7

70

66.7

29

27.6

0

0.0

ยะลา

132

1.1

69.7

6

4.6

101

76.5

25

18.9

0

0.0

ร อยเอ็ด

119

1.0

58.2

0

0.0

23

19.3

86

72.3

10

8.4

ระนอง

123

1.0

68.3

6

4.9

83

67.5

34

27.6

0

0.0

ระยอง

437

3.5

65.5

27

6.2

182

41.6

224

51.3

4

0.9

ราชบุรี

424

3.4

70.8

64

15.1

266

62.7

89

21.0

5

1.2

ลพบุรี

107

0.9

71.3

8

7.5

87

81.3

12

11.2

0

0.0

ลําปาง

105

0.8

69.5

11

10.4

61

58.1

32

30.5

1

1.0

ลําพูน

107

0.9

70.8

11

10.3

73

68.2

23

21.5

0

0.0

เลย

122

1.0

67.7

7

5.7

71

58.2

43

35.3

1

0.8

ศรีสะเกษ

107

0.9

57.8

0

0.0

13

12.1

86

80.4

8

7.5

สกลนคร

129

1.0

69.4

8

6.1

86

66.7

34

26.4

1

0.8

สงขลา

465

3.8

63.8

36

7.7

166

35.7

242

52.1

21

4.5

68

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

สตูล

106

0.9

สมุทรปราการ

118

สมุทรสงคราม

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

76.7

29

27.3

73

68.9

4

3.8

0

0.0

1.0

69.4

9

7.6

79

66.9

29

24.6

1

0.9

105

0.8

65.5

15

14.3

25

23.8

62

59.0

3

2.9

สมุทรสาคร

109

0.9

74.5

19

17.4

84

77.1

6

5.5

0

0.0

สระแก ว

105

0.8

72.0

7

6.6

87

82.9

11

10.5

0

0.0

สระบุรี

105

0.8

71.4

10

9.5

79

75.2

16

15.3

0

0.0

สิงห บรุ ี

105

0.8

70.8

11

10.5

73

69.5

21

20.0

0

0.0

สุโขทัย

118

1.0

64.3

3

2.6

54

45.8

60

50.8

1

0.8

สุพรรณบุรี

106

0.9

58.5

0

0.0

14

13.2

84

79.2

8

7.6

สุราษฎร ธานี

139

1.1

67.7

16

11.5

63

45.3

59

42.5

1

0.7

สุรนิ ทร

123

1.0

71.2

6

4.9

100

81.3

17

13.8

0

0.0

หนองคาย

108

0.9

60.4

0

0.0

30

27.8

75

69.4

3

2.8

หนองบัวลําภู

119

1.0

73.1

19

16.0

83

69.7

17

14.3

0

0.0

อ างทอง

109

0.9

71.5

16

14.7

69

63.3

23

21.1

1

0.9

อํานาจเจริญ

113

0.9

76.0

36

31.8

75

66.4

2

1.8

0

0.0

69

คน

คน

ร อยละ

อุดรธานี

105

0.8

อุตรดิตถ

110

อุทยั ธานี อุบลราชธานี

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

65.9

5

4.7

47

44.8

51

48.6

2

1.9

0.9

70.5

13

11.8

69

62.7

28

25.5

0

0.0

106

0.9

65.8

0

0.0

66

62.3

38

35.8

2

1.9

106

0.9

69.6

7

6.6

75

70.8

24

22.6

0

0.0

ตาราง 2 ผลคะแนนการสํารวจสถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศ (Media and Information Literacy) จําแนกตามเพศ เพศ

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

ชาย

5,796

46.8

หญิง

6,578

53.2

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

67.5

545

9.4

2,939

50.7

2,193

37.8

119

2.1

68.5

587

8.9

3,773

57.4

2,114

32.1

104

1.6

70

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด

ตาราง 3 ผลคะแนนการสํารวจสถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศ (Media and Information Literacy) จําแนกตามช วงวัย ช วงวัย

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

Baby Boomers

2,675

21.6

Generation X

3,631

Generation Y Generation Z

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

66.8

185

6.9

1,354

50.6

1,088

40.7

48

1.8

29.3

68.3

365

10.0

1,975

54.4

1,231

33.9

60

1.7

3,911

31.6

69.5

485

12.4

2,227

56.9

1,122

28.7

77

2.0

2,157

17.4

66.6

97

4.5

1,156

53.6

866

40.1

38

1.8

ตาราง 4 ผลคะแนนการสํารวจสถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศ (Media and Information Literacy) จําแนกตามกลุ มอาชีพ กลุม อาชีพ

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด ร อยละ

เกษตรกรรม ข าราชการ/ พนักงานราชการ ค าขาย

1,874

15.1

2,385

นักเรียน/นักศึกษา

ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

65.4

90

4.8

897

47.9

845

45.1

42

2.2

19.3

71.5

342

14.3

1,525

64.0

501

21.0

17

0.7

881

7.1

67.3

93

10.6

440

49.9

324

36.8

24

2.7

2,636

21.3

67.2

158

6.0

1,407

53.4

1,029

39.0

42

1.6

71

คน

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels)

คน

ร อยละ

พนักงานรัฐวิสาหกิจ

385

3.1

พนักงานเอกชน

1,027

พ อบ าน/แม บา น รับจ างรายวัน อาชีพอิสระ/ธุรกิจ ส วนตัว อืน่ ๆ

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

64.6

23

6.0

156

40.5

167

43.4

39

10.1

8.3

69.6

144

13.9

582

56.7

284

27.7

17

1.7

679

5.5

66.5

51

7.5

325

47.9

292

43.0

11

1.6

1,093

8.8

67.0

81

7.4

571

52.2

426

39.0

15

1.4

998

8.1

69.2

101

10.1

574

57.5

310

31.1

13

1.3

416

3.4

69.5

49

11.8

235

56.5

129

31.0

3

0.7

ตาราง 5 ผลคะแนนการสํารวจสถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศ (Media and Information Literacy) จําแนกตามกลุ มรายได กลุม รายได

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

รายได ตา่ํ

3,816

30.8

รายได ปานกลาง-ต่าํ

3,009

รายได ปานกลาง-สูง รายได สงู

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

66.5

198

5.1

1,987

52.1

1,564

41.0

67

1.8

24.3

67.3

223

7.4

1,601

53.2

1,136

37.8

49

1.6

4,916

39.7

69.4

611

12.4

2,761

56.2

1,447

29.4

97

2.0

633

5.1

70.8

100

15.8

363

57.3

160

25.3

10

1.6

72

กลุม อาชีพ

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด

ตาราง 6 ผลคะแนนการสํารวจสถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศ (Media and Information Literacy) จําแนกตามระดับการศึกษา ระดับการศึกษา

จํานวนกลุม ตัวอย าง คน

ร อยละ

91

0.7

ประถมศึกษา

2,277

มัธยมศึกษา ปวช./ปวส./ใบ ประกอบวิชาชีพ อุดมศึกษา

ไม ได รบั การศึกษา

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

64.7

4

4.4

37

40.7

48

52.7

2

2.2

18.4

65.2

109

4.8

1,068

46.9

1,052

46.2

48

2.1

5,220

42.2

67.1

320

6.1

2,808

53.8

1,972

37.8

120

2.3

1,129

9.1

67.4

103

9.1

560

49.6

447

39.6

19

1.7

3,657

29.6

71.5

596

16.4

2,239

61.2

788

21.5

34

0.9

ตาราง 7 ผลคะแนนการสํารวจสถานภาพการรู เท าทันสื่อและสารสนเทศ (Media and Information Literacy) คนพิการ ความพิการ

คน

ร อยละ

609

4.9

ค าคะแนน เฉลี่ย 67.5

ระดับสถานภาพการรูเ ท าทันสือ่ และสารสนเทศ (Media and Information Literacy Levels) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

55

9.0

311

51.1

231

37.9

12

2.0

73

คนพิการ

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

12,374

100.0

กระบี่

155

กรุงเทพมหานคร

ค าคะแนน เฉลี่ย

74

ตาราง 8 ผลการสํารวจสถานภาพการเข าใจดิจิทลั (Digital Literacy) จําแนกรายจังหวัด ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

64.5

1,320

10.7

4,304

34.8

5,684

45.9

1,066

8.6

1.3

57.8

1

0.7

29

18.7

102

65.8

23

14.8

428

3.5

65.9

53

12.4

171

40.0

176

41.1

28

6.5

กาญจนบุรี

142

1.1

60.7

16

11.3

28

19.7

79

55.6

19

13.4

กาฬสินธุ

140

1.1

62.1

5

3.5

49

35.0

68

48.6

18

12.9

กําแพงเพชร

134

1.1

55.1

0

0.0

3

2.2

125

93.3

6

4.5

ขอนแก น

463

3.7

58.6

19

4.1

81

17.5

272

58.7

91

19.7

จันทบุรี

111

0.9

71.5

24

21.6

60

54.1

26

23.4

1

0.9

ฉะเชิงเทรา

452

3.7

72.4

183

40.5

132

29.2

122

27.0

15

3.3

ชลบุรี

420

3.4

67.3

58

13.8

184

43.8

151

36.0

27

6.4

ชัยนาท

109

0.9

76.6

61

56.0

30

27.5

14

12.8

4

3.7

ชัยภูมิ

117

0.9

64.6

8

6.8

47

40.2

58

49.6

4

3.4

ชุมพร

107

0.9

66.9

16

15.0

46

43.0

41

38.3

4

3.7

เชียงราย

110

0.9

69.0

12

10.9

64

58.2

30

27.3

4

3.6

ประเทศไทย

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

เชียงใหม

441

3.6

ตรัง

134

ตราด

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

65.5

44

9.9

174

39.5

200

45.4

23

5.2

1.1

67.5

8

6.0

70

52.2

53

39.6

3

2.2

140

1.1

63.7

8

5.7

54

38.6

69

49.3

9

6.4

ตาก

124

1.0

59.6

1

0.8

29

23.4

78

62.9

16

12.9

นครนายก

105

0.8

58.4

2

1.9

19

18.1

69

65.7

15

14.3

นครปฐม

105

0.8

68.4

6

5.7

67

63.8

32

30.5

0

0.0

นครพนม

137

1.1

64.8

35

25.5

17

12.4

69

50.4

16

11.7

นครราชสีมา

424

3.4

62.0

28

6.6

126

29.7

221

52.1

49

11.6

นครศรีธรรมราช

109

0.9

70.1

13

12.0

65

59.6

24

22.0

7

6.4

นครสวรรค

105

0.8

77.9

47

44.7

51

48.6

7

6.7

0

0.0

นนทบุรี

116

0.9

74.4

50

43.1

42

36.2

18

15.5

6

5.2

นราธิวาส

108

0.9

63.4

6

5.5

41

38.0

53

49.1

8

7.4

น าน

105

0.8

65.6

11

10.5

42

40.0

42

40.0

10

9.5

บึงกาฬ

122

1.0

61.8

0

0.0

38

31.2

82

67.2

2

1.6

บุรรี มั ย

107

0.9

64.2

8

7.5

40

37.4

55

51.4

4

3.7

75

คน

คน

ร อยละ

ปทุมธานี

130

1.1

ประจวบคีรขี นั ธ

131

ปราจีนบุรี

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

57.0

2

1.5

19

14.6

86

66.2

23

17.7

1.1

66.4

14

10.7

55

42.0

51

38.9

11

8.4

115

0.9

68.2

18

15.6

57

49.6

36

31.3

4

3.5

ป ตตานี

167

1.3

57.4

6

3.5

18

10.8

115

68.9

28

16.8

พระนครศรีอยุธยา

105

0.8

54.2

0

0.0

7

6.7

69

65.7

29

27.6

พะเยา

105

0.8

69.5

7

6.7

71

67.6

27

25.7

0

0.0

พังงา

121

1.0

68.7

10

8.3

80

66.1

27

22.3

4

3.3

พัทลุง

129

1.0

57.8

1

0.8

16

12.4

93

72.1

19

14.7

พิจติ ร

113

0.9

61.7

3

2.7

31

27.4

74

65.5

5

4.4

พิษณุโลก

106

0.9

63.6

0

0.0

38

35.8

66

62.3

2

1.9

เพชรบุรี

105

0.8

69.2

15

14.3

54

51.4

28

26.7

8

7.6

เพชรบูรณ

124

1.0

60.5

7

5.6

29

23.4

73

58.9

15

12.1

แพร

108

0.9

58.9

2

1.9

25

23.1

64

59.3

17

15.7

ภูเก็ต

499

4.0

59.6

10

2.0

122

24.5

301

60.3

66

13.2

มหาสารคาม

216

1.7

56.4

2

0.9

22

10.2

145

67.1

47

21.8

76

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

มุกดาหาร

124

1.0

แม ฮอ งสอน

109

ยโสธร

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

66.2

8

6.5

61

49.2

49

39.5

6

4.8

0.9

75.2

34

31.2

60

55.0

12

11.0

3

2.8

105

0.8

64.5

5

4.7

40

38.1

55

52.4

5

4.8

ยะลา

132

1.1

68.3

9

6.8

76

57.6

44

33.3

3

2.3

ร อยเอ็ด

119

1.0

56.2

1

0.8

19

16.0

65

54.6

34

28.6

ระนอง

123

1.0

61.7

2

1.6

45

36.6

63

51.2

13

10.6

ระยอง

437

3.5

60.9

28

6.4

106

24.3

237

54.2

66

15.1

ราชบุรี

424

3.4

69.1

74

17.5

202

47.6

135

31.8

13

3.1

ลพบุรี

107

0.9

67.4

14

13.1

47

43.9

43

40.2

3

2.8

ลําปาง

105

0.8

66.6

17

16.2

40

38.1

42

40.0

6

5.7

ลําพูน

107

0.9

68.3

14

13.1

53

49.5

36

33.7

4

3.7

เลย

122

1.0

64.7

4

3.2

50

41.0

65

53.3

3

2.5

ศรีสะเกษ

107

0.9

55.7

0

0.0

10

9.4

76

71.0

21

19.6

สกลนคร

129

1.0

65.1

9

7.0

55

42.6

56

43.4

9

7.0

สงขลา

465

3.8

60.9

31

6.7

95

20.4

285

61.3

54

11.6

77

คน

คน

ร อยละ

สตูล

106

0.9

สมุทรปราการ

118

สมุทรสงคราม

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

75.2

33

31.1

61

57.6

11

10.4

1

0.9

1.0

65.4

15

12.7

44

37.3

50

42.4

9

7.6

105

0.8

64.9

20

19.0

26

24.8

47

44.8

12

11.4

สมุทรสาคร

109

0.9

71.7

27

24.8

58

53.2

23

21.1

1

0.9

สระแก ว

105

0.8

67.1

9

8.6

50

47.6

42

40.0

4

3.8

สระบุรี

105

0.8

69.0

14

13.3

57

54.3

30

28.6

4

3.8

สิงห บรุ ี

105

0.8

65.8

13

12.4

41

39.0

43

41.0

8

7.6

สุโขทัย

118

1.0

63.8

4

3.4

46

39.0

59

50.0

9

7.6

สุพรรณบุรี

106

0.9

57.8

0

0.0

16

15.0

75

70.8

15

14.2

สุราษฎร ธานี

139

1.1

62.3

10

7.2

41

29.5

72

51.8

16

11.5

สุรนิ ทร

123

1.0

66.5

11

8.9

63

51.2

45

36.6

4

3.3

หนองคาย

108

0.9

53.8

0

0.0

1

0.9

79

73.1

28

26.0

หนองบัวลําภู

119

1.0

67.9

6

5.0

68

57.2

44

37.0

1

0.8

อ างทอง

109

0.9

70.1

19

17.4

60

55.1

28

25.7

2

1.8

อํานาจเจริญ

113

0.9

75.5

40

35.4

57

50.4

14

12.4

2

1.8

78

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

อุดรธานี

105

0.8

อุตรดิตถ

110

อุทยั ธานี อุบลราชธานี

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

62.6

3

2.8

40

38.1

51

48.6

11

10.5

0.9

67.8

10

9.1

60

54.5

39

35.5

1

0.9

106

0.9

69.8

13

12.3

66

62.3

26

24.5

1

0.9

106

0.9

64.2

3

2.8

47

44.3

52

49.1

4

3.8

ตาราง 9 ผลการสํารวจสถานภาพการเข าใจดิจิทลั (Digital Literacy) จําแนกตามเพศ จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

ชาย

5,796

46.8

หญิง

6,578

53.2

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

64.2

650

11.2

1,907

32.9

2,689

46.4

550

9.5

64.7

670

10.2

2,397

36.4

2,995

45.5

516

7.9

79

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

Baby Boomers

2,675

21.6

Generation X

3,631

Generation Y Generation Z

ค าคะแนน เฉลี่ย

80

ตาราง 10 ผลการสํารวจสถานภาพการเข าใจดิจิทลั (Digital Literacy) จําแนกตามช วงวัย ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

63.9

263

9.8

899

33.6

1,264

47.3

249

9.3

29.3

65.0

442

12.2

1,287

35.4

1,595

43.9

307

8.5

3,911

31.6

65.8

519

13.3

1,463

37.4

1,638

41.9

291

7.4

2,157

17.4

61.8

96

4.4

655

30.4

1,187

55.0

219

10.2

ตาราง 11 ผลการสํารวจสถานภาพการเข าใจดิจิทลั (Digital Literacy) จําแนกตามกลุม อาชีพ จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

เกษตรกรรม ข าราชการ/พนักงาน ราชการ ค าขาย

1,874

15.1

2,385

นักเรียน/นักศึกษา

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

62.2

119

6.4

580

30.9

955

51.0

220

11.7

19.3

68.2

418

17.5

1,022

42.9

839

35.2

106

4.4

881

7.1

64.4

113

12.8

292

33.1

382

43.4

94

10.7

2,636

21.3

62.3

153

5.8

827

31.4

1,386

52.6

270

10.2

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

พนักงานรัฐวิสาหกิจ

385

3.1

พนักงานเอกชน

1,027

พ อบ าน/แม บา น รับจ างรายวัน อาชีพอิสระ/ธุรกิจ ส วนตัว อืน่ ๆ

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

62.7

28

7.3

100

26.0

223

57.9

34

8.8

8.3

66.1

160

15.6

371

36.1

411

40.0

85

8.3

679

5.5

63.5

56

8.3

222

32.7

343

50.5

58

8.5

1,093

8.8

63.4

107

9.8

327

29.9

567

51.9

92

8.4

998

8.1

65.6

114

11.4

394

39.5

419

42.0

71

7.1

416

3.4

66.0

52

12.5

169

40.6

159

38.2

36

8.7

ตาราง 12 ผลการสํารวจสถานภาพการเข าใจดิจิทลั (Digital Literacy) จําแนกตามกลุม รายได จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด ร อยละ

รายได ตา่ํ

3,816

30.8

รายได ปานกลาง-ต่าํ

3,009

รายได ปานกลาง-สูง

4,916

ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

62.3

231

6.1

1,200

31.4

1,981

51.9

404

10.6

24.3

63.6

273

9.1

979

32.5

1,491

49.6

266

8.8

39.7

66.2

702

14.3

1,863

37.9

1,992

40.5

359

7.3

81

คน

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level)

รายได สงู

คน

ร อยละ

633

5.1

ค าคะแนน เฉลี่ย 68.0

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

114

18.0

262

41.4

220

34.8

37

5.8

ตาราง 13 ผลการสํารวจสถานภาพการเข าใจดิจิทลั (Digital Literacy) จําแนกตามระดับการศึกษา จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

91

0.7

ประถมศึกษา

2277

มัธยมศึกษา ปวช./ปวส./ใบ ประกอบวิชาชีพ อุดมศึกษา

ไม ได รบั การศึกษา

ค าคะแนน เฉลี่ย

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

59.4

3

3.3

18

19.8

55

60.4

15

16.5

18.4

62.2

169

7.4

657

28.9

1195

52.5

256

11.2

5220

42.2

63.1

397

7.6

1707

32.7

2608

50.0

508

9.7

1129

9.1

64.5

136

12.0

362

32.1

532

47.1

99

8.8

3657

29.6

68.0

615

16.8

1560

42.7

1294

35.4

188

5.1

82

จังหวัด

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด

ตาราง 14 ผลการสํารวจสถานภาพการเข าใจดิจิทลั (Digital Literacy) คนพิการ จังหวัด คนพิการ

จํานวนกลุม ตัวอย าง ทัง้ หมด คน

ร อยละ

609

4.9

ค าคะแนน เฉลี่ย 64.7

ระดับสถานภาพการเข าใจดิจทิ ลั (Digital Literacy Level) ระดับดีมาก

ระดับดี

ระดับพืน้ ฐาน

ระดับปรับปรุง

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

คน

ร อยละ

63

10.3

219

36.0

274

45.0

53

8.7

83

84 อภิธานศัพท คําศัพท การเขาใจดิจิทัล Digital Literacy (DL)

ความหมาย การมีสมรรถนะในการใชขอมูลเพื่อสื่อสารในสังคมดิจิทัล ไดอยางมีประสิทธิภาพ และมีจริยธรรม ซึ่งประกอบดวย ความสามารถในการเขาใจดิจิทัล ที่ทําใหเกิด ความคลองแคลวทางเทคนิคที่จําเปนในการใชงานคอมพิวเตอรและอินเทอรเน็ต ความเข า ใจสารสนเทศและสามารถประเมิ น สื่ อ ดิ จิ ทั ล เพื่ อ สามารถนํ า ไปสู กระบวนการตัดสินใจในการดํา เนินกิจกรรมตา ง ๆ รวมทั้งสามารถผลิตเนื้ อหา และการสื่อสารอยางมีประสิทธิภาพผานเครื่องมือดิจิทัล ตามหลักสูตรการเขาใจ ดิจิทัล ของกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม พ.ศ. 2559 ระดับดีมาก คือ บุคคลสามารถประยุกตใชขอมูล เครื่องมือดิจิทัล อินเทอรเน็ต เพื่อสื่อสารในสังคมดิจิทัลไดอยางสรางสรรคและมีประสิทธิภาพ รวมถึงสามารถ ถายทอดใหกับผูอื่นได เพื่อประโยชนตอตนเองและสังคม ระดั บ ดี คื อ บุ ค คลสามารถใช ข อ มู ล เครื่ อ งมื อ ทางดิ จิ ทั ล อิ น เทอร เ น็ ต และประเมิ น สื่ อ ดิ จิ ทั ล เพื่ อ สื่ อ สารในสั ง คมดิ จิ ทั ล การใช ใ นชี วิ ต ประจํ า วั น รวมถึงการทํางานไดอยางเหมาะสม ระดั บ พื้ น ฐาน คื อ บุ ค คลเข า ใจทฤษฎี หลั ก การ แนวทางปฏิ บั ติ ข อ บั ง คั บ กฎหมาย ที่เกี่ยวของกับการใชขอมูลเพื่อสื่อสารในสังคมดิจิทัลที่มีประสิทธิภาพ และมีจริยธรรม การใชงานเครื่องมือดิจิทัล อินเทอรเน็ต และความสามารถใน การประเมินสื่อดิจิทัล ระดับปรับปรุง คือ บุคคลขาดความรู ความเขาใจ และความสามารถเกี่ยวกับการ ใช ข อ มู ล เพื่ อ สื่ อ สารในสั ง คมดิ จิ ทั ล ที่ มี ป ระสิ ท ธิ ภ าพและมี จ ริ ย ธร รม ซึ่งประกอบดวย ความสามารถที่ทําใหเกิดความคลองแคลวทางเทคนิคที่จําเปน ในการใชงานเครื่องมือดิจิทัล อินเทอรเน็ต และความสามารถในการประเมินสื่อ ดิจิทัล

85 คําศัพท ก า ร รู เ ท า ทั นสื่ อ แ ล ะ สารสนเทศ Media and Information Literacy (MIL)

ความหมาย ความสามารถของแตละบุคคลในการเขาถึง เขาใจ ตีความ ประเมิน สรางขอมูล และสื่อในรูปแบบที่หลากหลายดวยความตระหนักถึงผลกระทบของขอมูล และ สื่อตางๆ ดังกลาว โดยไมถูกครอบงํา และสามารถใชสื่อใหเปนประโยชนตอการ เรียนรูและการดํารงชีวิตของตนเอง ครอบครัว ชุมชนและสังคม ตามแนวคิดการ รูเทาทันสื่อและสารสนเทศขององคกร UNESCO ระดับดีมาก คือ บุคคลสามารถสรา งความรูและการสื่ อสาร อยา งสรา งสรรค รวมถึงมีสวนรวมในการติดตามและควบคุมสื่อและสารสนเทศ ระดับดี คือ บุคคลสามารถวิเคราะห ประเมิน คุณ คา และผลกระทบ รวมถึ ง จัดระบบสื่อและสารสนเทศไดอยางเหมาะสม ระดับพื้นฐาน คือ บุคคลรูและเขาใจเกี่ยวกับการเขาถึง เขาใจ ตีความ ประเมิน และสรางขอมูล และสื่อในรูปแบบที่หลากหลาย สามารถกําหนดความตองการ สื่ อและสารสนเทศ และเขา ถึงแหล ง ขอมูล รวมถึงทํา ความเขา ใจกั บสื่ อ และ สารสนเทศที่ไดรับ ระดับปรับปรุง คือ บุคคลขาดความรูและความเขาใจเกี่ยวกับการเขาถึง เขาใจ ตีความ ประเมิน และสรา งขอมูล และสื่ อในรูปแบบที่หลากหลายดว ยความ ตระหนักถึงผลกระทบของขอมูลและสื่อตาง ๆ ดังกลาว โดยไมถูกครอบงํา และ สามารถใชสื่ อใหเปนประโยชนตอการเรียนรูและการดํา รงชีวิตของทั้งตนเอง ครอบครัว ชุมชนและสังคม

การเขาถึง

ความสามารถในการคนหา (Search) ขอมูลไดตรงตามตองการ มีความถูกตอง ความแมนยํา ความนาเชื่อถือของขอมูลและแหลงที่มา สามารถเขาถึง (Access) สารสนเทศและสื่อที่เคยมีอยูกอนหนา ได โดยสามารถใชเทคนิคหรือเครื่ องมือ เทคโนโลยีที่เพื่อการเขาถึงและคนคืน (Retrieve) สารสนเทศและสื่อ ที่เคยมีอยู ก อ นหน า ได โดยสามารถใช เ ครื่ อ งมื อ เทคโนโลยี ที่ เ ป น ป จ จุ บั น ได อ ย า งมี ประสิทธิภาพ

86 คําศัพท การประเมิน

การสราง

สมรรถนะ เครื่องมือประเมินเพื่อ การเรียนรูทัศนคติ จังหวัดอัจฉริยะ

พลเมืองดิจิทัล

ความหมาย ความสามารถในการเขาใจ (Understand) วิเคราะห ตีความ สื่อและสารสนเทศ โดยสามารถเขา ใจความหมายที่สื่ อ ตอ งการแสดงออก ซึ่งอาจจะเปนการสื่ อ ความหมายทางตรงหรือทางออม และสามารถประเมิน (Assesses) สารสนเทศ และสื่อ วิเคราะห แยกแยะ ขอเท็จจริงของสื่อ รวมทั้งเขาใจถึงจุดประสงคของผู เผยแพร/ผูผลิต สื่อนั้นได ความสามารถในการสรา ง (Create) สื่ อและสารสนเทศ เพื่ อการใชประโยชน (Utilize) ทั้งเพื่อการทํางานหรือเพื่อใชในชีวิตประจําวัน เชน การรวบรวมขอมูล เดิมที่มีอยูนํา มาสรา งสื่ อเพื่ อการนํา เสนอ การสามารถนํา ความรูเดิมที่มีอยูมา ปรับปรุงและสรา งใหเปนทอ ใหม เพื่ อการเผยแพร ไ ด เปนตน นอกจากนี้ยั ง มี ความสามารถในการเฝาสังเกต (Monitor) ผูผลิตสื่อ และติดตามบทบรรณาธิการ ในการเผยแพรความถูกตอง ความนาเชื่อถือ ได โดยมีความสามารถในการสราง เครื่องมือเพื่อติดตาม รวมทั้งยังสามารถใชเครื่องมือนั้นกระตุนความมีสวนร วม เกี่ยวกับกลไกและการกลั่นกรองสื่อใหมีคุณภาพและไมละเมิดกฎหมาย ความสามารถในการปฏิบั ติงานโดยบูรณาการ ความรู (Knowledge) ทักษะ (Skills) และทัศนคติ (Attitude) ของบุคคลที่จําเปนตองมี เพื่อใชในการปฏิบัติ หนาที่ ใหประสบความสําเร็จตามที่กําหนดไว ชื่อเรียกเครื่องมือประเมินระดับของการแสดงออกทางกายภาพและทางจิตใจ สวนบุคคล เชน ความสามารถในการตระหนักรู ความสามารถในการสรางสรรค ความเปนอัจ ฉริยะ ความสามารถทางภาษา ความสามารถดา นการอา น และ ทักษะการควบคุมอารมณ เมื อ งที่ ใ ช ป ระโยชน จ ากเทคโนโลยี แ ละนวั ต กรรมที่ ทั น สมั ย และชาญฉลาด เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของการใหบริการและการบริหารจัดการเมือง ลดคาใชจาย และการใชทรัพยากร โดยเนนการมีสวนรวมของภาคธุรกิจ และภาคประชาชน ในการพั ฒนาเมืองภายใตแนวคิดการพัฒนาเมืองนา อยู ทันสมัย ใหประชาชน ในเมืองอยูดี มีสุข และยั่งยืน บุ ค คลที่ มี ค วามสามารถในการใช เ ทคโนโลยี ดิ จิ ทั ล และสื่ อ ได อ ย า งปลอดภัย มีความรับผิดชอบและมีประสิทธิภาพ

87

88