Περιοδικό ΦΩΤΟγράφος. Ειδικό μονοθεματικό τεύχος με θέμα "Πορτραίτο"

Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΩΡΙΣ ΜΥΣΤΙΚΑ

Α' ΕΞΑΜΗΝΟ 2013

ΤΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ • ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ • ΦΩΤΙΣΜΟΙ • ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ • ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 3 ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ

€6,90

TEYΧΟΣ

N 3 ΕΚΤΟΣ O

ΣΕΙΡΑΣ

Α '

E Ξ Α Μ Η Ν Ο

2 0 1 3

63 ΣΕΛΙΔΕΣ

Mε τις δικές σας φωτογραφίες πορτραίτου!

ΦΩΤΙΣΜΟΙ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟΥ Όλες οι πιθανές περιπτώσεις Παραδείγματα σε studio & location Συμβουλεύουν οι ειδικοί

Το φωτογραφικό

ό Μοναδιςκτου στο είδο

Πορτραίτο

ικό Συλλεκτς! τεύχο

www.photo.gr www.photo.gr

Όλα όσα θέλετε να μάθετε συγκεντρωμένα σε έναν τόμο!

Cover_.indd 1

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

Eιδικοί φακοί πορτραίτου

Το πορτραίτο τον 19ο & τον 20ο αιώνα

Καλύτερα πορτραίτα στο Photoshop

ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ

ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ & ΑΙΣΘΗΤΙΚΉ

ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

30/5/2013 2:46:23 μμ

Olympus.indd 5

30/5/2013 2:26:32 μμ

Â

ΠΡΩΤΗ ΣΕΛΙΔΑ

éĆ wāĆ üāùüýüĆvóąĆ ăùā üĀvĆþāĄóč ýõüĆč þČĊĆÿĈùþõùč

Όλα είναι πορτραίτο!

w w w .p h o t o . g r

Μ

αζί με το τοπίο, η φωτογραφία πορτραίτου αποτέλεσε από την εφεύρεση της φωτογραφίας μέχρι σήμερα έναν από τους δυο κύριους πυλώνες της φωτογραφικής δραστηριότητας τόσο των επαγγελματιών όσο και των ερασιτεχνών φωτογράφων σε όλα τα γεωγραφικά μήκη

και πλάτη. Για να το πω διαφορετικά, δεν υπάρχει φωτογράφος που να μην έχει

ÄÉÒÎÑ ÑÄÈÐÀÑ ËÎÌÎÇÄËÀÒÈÉÀ ÒÄÓÕÆ Ío 1 ‘‘ÓÏ ÓÏÐÉÏ’’ Ío 2 ‘‘ÓÏ PHOTOSHOP’’ Íî 3 ‘‘ÓÏ ÐÏÑÓÑÁÉÓÏ’’

βγάλει κάποια στιγμή φωτογραφία κάποιο πρόσωπο είτε για ενθύμιο, είτε στη διάρκεια κάποιου ταξιδιού, είτε με κάποια άλλη αφορμή για λόγους προσωπικούς, καλλιτεχνικούς, δημιουργικούς, πειραματισμού ή άλλους. Από αυτό και μόνον το γεγονός μπορεί εύκολα κανείς να αντιληφθεί ότι το

ÅÊÄOÔÇÓ - ÄÉÅÕÈÕÍÔHÑ ÔÜêçò Ôæßìáò

θέμα είναι τεράστιο, με πολλές πτυχές και από μόνο του ικανό να καλύψει τόμους

ÃÈÄÓÇÓÌÒÆÑ ÑÓÌÒÀÍÆÑ Ðàìàâèýóæñ ÊàêãÝñ

τεχνικές και φθάνοντας στην αισθητική της προσωπογραφίας.

ÁÑ×ÉÓÕÍÔAÊÔIÓ ÊøìòóàìóÞìà ÃéèóÛéîô ART DIRECTOR Ìé÷Üëçò Êõñæßäçò ÓÕÍÔÁKTEÓ ÒóðÛóîñ ÁâèÛìîâêîô, Êýòóàñ ÃäðÛéæñ, ÈîãøðÝñ ÌÛðéîô, ¹ìóåäêà ÑîôëïÛìæ, Ñîüêà ÓðèáèåÛéæ, Ãèýðâîñ Óåýðóåæñ ÄÉÁÖÇÌÉÓÇ ¢ííá ÌáíïõóÜêç ÖÙÔÏÃÑÁÖÏI Áthens Art Studio, Ð. ÃèàììÛéîô, È. ÌÛðéîô, Ã. Ôæþñôæçò ÓÕÍÄÑÏÌEÓ ÐÑÏÒÏÖÇ: Ääì ôïÛðöîôì òôìãðîëÜñ âèà óà äéóûñ òäèðÛñ ëîìîçäëàóèéÛ óäüöæ ïàðÛ ëûìîì âèà óæì éàìîìèéÝ, ãèëæìèàÞà Üéãîòæ óîô ïäðèîãèéîü. ÌEËÏÓ

ολόκληρους, αρχίζοντας από την ιστορία του είδους, περνώντας από τις ποικίλες Θα αναρωτηθείτε λοιπόν σίγουρα πως χωρέσαμε όλη αυτή τη λαμπρή ιστορία και την τόσο διαδεδομένη πρακτική της φωτογραφίας πορτραίτου σ’ έναν τόμο. Η εξήγηση είναι απλή. Πρώτα απ’ όλα τυποποιήσαμε σε κατηγορίες τα πιο διαδεδομένα είδη πορτραίτου από την τεράστια δεξαμενή των δικών σας έργων που θέσατε στη διάθεσή μας αγαπητοί Αναγνώστες και γι΄ αυτό το λόγο σας ευχαριστούμε θερμά. Στη συνέχεια παραθέσαμε πρακτικές συμβουλές και χρήσιμα παραδείγματα του απαραίτητου τεχνολογικού εξοπλισμού για πετυχημένες φωτογραφίες πορτραίτου για να ακολουθήσουν συγκεκριμένα δείγματα δουλειάς καταξιωμένων επαγγελματιών φωτογράφων του είδους. Και το θέμα ολοκληρώθηκε με σειρά ιστορικών αναφορών και αισθητικών αναλύσεων για τη φωτογραφία πορτραίτου. Πιστεύω ότι βάλαμε τα πράγματα σε μια καλή σειρά με έναν απλό και κατανοητό τρόπο. Εάν το καταφέραμε, εσείς θα το κρίνετε. Καλή ανάγνωση!

ttzimas@photo.gr

Εκτός σειράς No 1 Τοπίο & No 2 Photoshop Ñýą wĈówýā ąù ĄýõwĆďą ùwö ĊĀą úāúĄāĆċôăĀ ăùąýąöč þČĊĆÿĈåþĆď!

Õà ÇÌÕÑÔ ÔÇËÓÃÔ ÎÑÏÑÊÇÎÃÕËÌà ÕÇÖØÉ ÕÑÖ ÖÙÔÏÃÑÁÖÏÖ ÌÖÌÍÑ×ÑÓÑÖÏ ÆÖÑ ×ÑÓÇÔ ÕÑ ØÓÑÏÑ ÉÄÉÏÊÔÇÓÉÁ & ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ

TZIMA I. Å.Ð.Å. ÔñïõðÜêç 1 & Êïõñôßäïõ, 104 45 ÁèÞíá. Ôçë.: 210 85 41 400 Fax: 210 85 41 485 e-mail: photomag@photo.gr

€0

,99 το τεύχος

Εάν δεν έχετε κάποιο από τα δύο προηγούμενα εκτός σειράς μονοθεματικά τεύχη μπορείτε να παραγγείλετε τηλεφωνικά στο 210 8541400. Κόστος 9,90 ευρώ το ένα (17 ευρώ και τα δύο). Παραδίδονται στο σπίτι σας, αντικαταβολή, με κούριερ χωρίς καμία άλλη πρόσθετη χρέωση.

40%

-

& εώς στα Μονοθεματικά & στα βιβλία

www.photo.gr/prosfores

éĆ æĆ 4 ýăĊöč ĉýāĈåč vĆąĆċývùĊāăö ĊýøĎĆč ċù ăďăĄĆþĆĈôĉýā ĉĊāč 3 çăĊČúĈõĆď vý ċóvù: ‘‘ÙĉwĈövùďĈĀ þČĊĆÿĈùþõù’’

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ειλικρινά υμέτερος Το πετυχημένο πορτραίτο

Τ

ο 2004 η Eλλάδα έλαμπε. Χάρη στους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν το κέντρο του κόσμου

για λίγους μήνες, ένα παροδικό αντίτιμο δόξας για τα δεινά που θα επακολουθούσαν… Ας είναι. Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς, στην Κω, συνάντησα το μεγάλο αμερικανό φωτογράφο Douglas Kirkland. Ήταν στα πλαίσια των HP Labs όπου έκανε σεμινάρια για το digital imaging. Aυτονόητα δεν έχασα την

10

ευκαιρία για μια αποκλειστική συνέντευξη, η οποία μαζί με μεγάλο portfolio δημοσιεύτηκε στο τεύχος 127 του ΦΩΤΟγράφου (Σεπτ. 2004). Με τον άνετο, προσηνή και άκρως επικοινωνιακό Kirkland, είπαμε πολλά, οn και off the record, στις τρεις ημέρες του workshop στην Κω. Ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για έναν από τους ελάχιστους επιζώντες μύθους της φωτογραφίας, πορτραιτίστα των διασημοτήτων του Hollywood. Όταν λοιπόν ρώτησα για την αγαπημένη του προσέγγιση στο πορτραίτο, απάντησε: “Natural light and a reflector”.

Περιεχόμενα

10

Φωτ.: Π. Μαρίνης

Μου εκμυστηρεύτηκε ότι βαριόταν το στούντιο.

Aισθανόταν καλά όταν μπορούσε να φωτογραφίζει με φυσικό φως, μέσα κι έξω (indoors/outdoors). “Πάντα θα βρεις τρόπο να κάνεις καλό πορτραίτο με το φως του ήλιου, από κάπου θα τρυπώνει, κάπως θα το χειριστείς.” Eξυπακούεται ότι στο workshop είχε ...απαγορεύσει το φλας: ο ίδιος με ένα ανακλαστήρα

Ορισμός & είδη

Οι φωτογραφίες σας

8 ΤΙ ΕΙΝΑΙΙ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

10 H ΓΚΑΛΕΡΙ TΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Αν λοιπόν μας ενθουσιάζει η ιδέα του πορτραίτου ας

Mini portfolio

Ιστορία & αισθητική

έχω πρόσβαση σε στούντιο, τι θα καταφέρω χωρίς

64 ΠΕΝΥ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ 66 ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΓΝΑΤΙΑΔΗΣ 68 ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΣΤΑΡΔΗΣ 70 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ 72 ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΠΑΠΑΡΔΕΛΑΣ 74 ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΣΟΝΙΔΗΣ 76 ΛΟΥΚΑΣ ΧΑΨΗΣ 78 ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΔΑΛΛΗΣ

154 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΚΙΤΑΚΟΥ 160 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΘΑΤΟΣ 164 ΑΛΚΗΣ Ξ. ΞΑΝΘΑΚΗΣ 170 JΕΑΝ CΗRISTOPHE BECHET 171 ΚΩΣΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ 172 ΗΡΑΚΛΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ 173 ΠΛΑΤΩΝ ΡΙΒΕΛΛΗΣ 174 ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΠΟΛΛΑΣ 176 ΦΩΤΗΣ ΚΑΓΓΕΛΑΡΗΣ

Φωτογραφία εξωφύλλου: Vit Person Mοντέλο: Μ. Ζαχαρίου Make up: Μ. Πιλάφα

στο χέρι έδινε διαρκώς ιδέες και λύσεις. μην σκοντάφτουμε σε εμπόδια του τύπου: “Μα δεν σοβαρό φωτισμό κλπ.” Ο πιο σοβαρός, αποδοτικός και δημιουργικός φωτισμός παρέχεται δωρεάν από τον ήλιο και είναι ικανός για καταπληκτικά αποτελέσματα. Αν θέλετε τη γνώμη μου μόνο σε ένα πράγμα αξίζει να επενδύσει κανείς. Σε ειδικό φακό πορτραίτου. Επίσης σε ιδέες και ανθρώπους: Concept και πρόσωπο είναι η συνταγή για τέλειο πορτραίτο.

Π. ΚΑΛΔΗΣ

4 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Periexomena_Portraito.indd 4

31/5/2013 2:24:23 μμ

€0

,99

ανά τεύχος Συμπληρώστε τα τεύχη του ΦΩΤΟγράφου που λείπουν από τη βιβλιοθήκη σας

& εώς

-40%

στα Μονοθεματικά & βιβλία Η προσφορά ισχύει για παραγγελίες από το site του ΦΩΤΟγράφου μέχρι 31 Μαρτίου #menoumespiti

Για παραγγελίες: www.photo.gr/prosfores

#Menoume Spiti Prosfora_21x28.indd 1

20/3/2020 6:40:13 μμ

Γιώργος Τζώρτζης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

80 84 140

Στράτος Αγιάνογλου

Δανάη Ίσαρη

126 136 Εξοπλισμός

Φωτισμοί

Συμβουλές φωτισμού

80 ΜΗΧΑΝΗ D-SLR Ή ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ

84 ΦΥΣΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ

92 ATHENS ART STUDIO

Παραδείγματα: • Κόντρα φως • Aνακλαστήρας • Φλας με ομπρέλα

• Οn location

Μοντέλα

96

116 ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΩΡΤΖΗΣ

136 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

Παραδείγματα: • Το ηλεκτρονικό φλας • Στούντιο φλας • Το φορητό φλας • Συνεχής φωτισμός • Ανακλαστήρες

126 ΕΥΚΟΛΑ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

Φακοί πορτραίτου

146 ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ Photoshop

140 ΞΑΝΑΦΩΤΙΣΤΕ!

142 ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑΣ 144 ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΦΟΝΤΟΥ

ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ

Versus

130 ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟΥ

94 ΠΕΝΥ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ • Πορτραίτα στη μαγική στιγμή

• Παιδικό πορτραίτο

120 ΘΩΜΑΣ ΚΑΡΑΝΙΚΑΣ • Περιβαλλοντικό πορτραίτο

122 BILL GEKAS • Με ζωγραφική διάθεση • Αναπαράγωντας ένα διάσημο πίνακα

120

Αντιθετικά παραδείγματα

Τεύχος Νο 4: “Α/Μ Φωτογραφία” Περιμένουμε φωτογραφίες σας μέχρι 30 Αυγούστου 2013 είτε στο Facebook, είτε στο e-mail: photographosmag@yahoo.gr είτε ταχυδρομικά στη διεύθυνση του περιοδικού

Θωμάς Καρανίκας

Στούντιο στο σπίτι

6 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Periexomena_Portraito.indd 6

31/5/2013 2:24:55 μμ

Epson.indd 1

30/5/2013 11:54:33 μμ

ΟΡΙΣΜΟΣ

Το φωτογραφικό πορτραίτο Ορισμοί, είδη και κατηγορίες, περιεχόμενο 8 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

SKEPSEIS GIA TO PORTAITO.indd 8

30/5/2013 4:55:36 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ Aς αρχίσουμε εξαιρώντας τι δεν είναι πορτραίτο. Αποκλείονται λοιπόν οι απλές snapshot αναμνηστικές φωτογραφίες που αποτελούν απλή καταγραφή, οι φωτογραφίες πλήθους στο δρόμο και γενικότερα κάθε τι το ανοργάνωτο και άτακτο.

«Kαθαρό» ή “Kλασικό” Περιλαμβάνει ένα μόνον πρόσωπο. Ανάλογα με τα μέρη του σώματος που περιλαμβάνει διακρίνουμε ανάμεσα σε κοντινό (μόνον το κεφάλι και οι ώμοι), τρία τέταρτα (σχεδόν όλο το σώμα περίπου ως τα γόνατα) και ολόσωμα. Το πιο κλασικό πορτραίτο είναι το

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ Αποπειρώμενοι έναν εγχειρηματικό ορισμό θα λέγαμε ότι είναι η συνειδητή προσπάθεια να φιλοτεχνηθεί φωτογραφικά η ανθρώπινη μορφή και κυρίως το πρόσωπο, όταν υπάρχει συνεννόηση και συμφωνία ανάμεσα σε φωτογράφο και άτομο (άτομα) που ποζάρει και δημιουργική διάθεση και από τις δύο πλευρές. Προφανώς το αντικείμενο του πορτραίτου είναι τόσο ευρύ ώστε επιδέχεται εκτεταμένη συζήτηση, αλλά πρέπει η αφετηρία μας να στηρίζεται σε μια ελάχιστη παραδοχή.

κοντινό, ενώ το 3/4 ενδείκνυται στις περιπτώσεις επαγγελματικών επίσημων κλπ. πορτραίτων όπου το άτομο παρουσιάζεται καθιστό.

Το πορτραίτο που μένει ανοικτό σε εναλλακτικές ερμηνείες και καλεί τον παρατηρητή σε περίσκεψη για το βαθύτερο περιεχόμενό του. Πρόκειται για μια εννοιολογική αναζήτηση όπου το πρόσωπο αποτελεί μόνον το πρώτο επίπεδο. Τα υπόλοιπα επίπεδα γραφής είναι το ζητούμενο. Στο εννοιολογικό πορτραίτο ο θεατής έχει πολύ περισσότερα πράγματα να κάνει από μια απλή αισθητική αποτίμηση.

Το ολόσωμο πορτραίτο συνήθως είναι

Ομαδικό

casual (ανεπίσημο).

Σε αντίθεση με το ατομικό, το ομαδικό πορτραίτο περιλαμβάνει δύο ή περισσότερους ανθρώπους που έχουν

Περιβαλλοντικό Εδώ εντάσσουμε την περίπτωση

σχέσεις ή κοινά στοιχεία. Π.χ. ζευγάρια, οικογένειες, συναδέλφους, αθλητικές ομάδες, σχολικά γκρουπ κλπ.

όπου συνδέουμε το άτομο που ποζάρει με ένα συγκεκριμένο εργασιακό, οικολογικό, φυσικό χώρο στον οποίο ανήκει. Π.χ. κτίστης στην οικοδομή, γεωργός στις καλλιέργειές του, ψαράς στο σκάφος του, πιανίστας στη σκηνή κλπ. προσπαθώντας να βρούμε τη

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟΥ Η ανθρωποκεντρική κατεύθυνση εξ αρχής καθιστά σαφές ότι η προσωπογραφία (πορτραίτο) αφορά αυτονόητα και αυτοδίκαια το ανθρώπινο πρόσωπο το οποίο ταυτίζεται με το αντικείμενό μας και δεν πρέπει να επισκιάζεται από άλλα στοιχεία. Στο πρόσωπο που ποζάρει θα συγκεντρώσουμε την προσοχή μας και θα αναδείξουμε τον ψυχισμό και το συναίσθημα μέσα από την εξωτερίκευση των μορφολογικών του στοιχείων. Συμπληρωματικά μόνον μπορούν να λειτουργήσουν άλλες δευτερεύουσες υποδηλώσεις (ρούχα, κοσμήματα, μακιγιάζ, διακόσμηση χώρου κλπ.). Βέβαια εκτός από το “καθαρό” πορτραίτο υπάρχουν και άλλες προσεγγίσεις... Π.ΚΑΛΔΗΣ

Εννοιολογικό

σχέση και την αρμονία ανάμεσα στις δύο συνιστώσες και παραθέτοντας στοιχεία είτε συμβολικά είτε ρεαλιστικά. Δηλ. το συγγραφέα σκεπτικό με την πένα του μπροστά

Candid Η πιο αμφιλεγόμενη και οριακή περίπτωση πορτραίτου καθώς η φωτογραφία έχει “υποκλαπεί” xωρίς την επίγνωση του ατόμου που απεικονίζεται. Εκτός από τα προβλήματα νομιμότητας, είναι δύσκολο να στοιχειοθετηθεί η έννοια του πορτραίτου γιατί απουσιάζει η αποδοχή και η συνεργασία του ατόμου που εμφανίζεται.

σε μια λευκή σελίδα ή δίπλα σε μια ντάνα βιβλία που υπογράφει αυτόγραφα.

Glamour Άλλη μία αντικρουόμενου περιεχομένου

Lifestyle Είδος πορτραίτου που άνθησε μαζί με την ακμή της αστικής τάξης. Όταν μια ευάριθμη ομάδα του πληθυσμού απέκτησε status και χρήματα, φυσικά θέλησε να το αποδείξει και ως εικόνα προς τα έξω.

και λογικής περίπτωση πορτραίτου - αν μπορεί να θεωρηθεί τέτοιο. Όταν υπερέχει το σέξι στοιχείο, ο αισθησιασμός και η πρόκληση, η έννοια της αποτύπωσης της προσωπικότητας του μοντέλου μάλλον πάει περίπατο…

Οι φωτογράφοι πρόθυμα συνέβαλαν… Σε αυτό το είδος πορτραίτου,

ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΣΕΛΙΔΑ

καθοριστικό ρόλο παίζουν τα αξεσουάρ

Η γνωστή ηθοποιός Ειρήνη Παππά

και αντικείμενα που υπαινίσσονται

φωτογραφημένη το 1963 από τον

διακριτικά ή ‘‘φωνάζουν’’ για την

κλασικό πορτραιτίστα φωτογράφο

οικονομική άνεση του εικονιζόμενου.

Χρήστο Τσέλιο

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 9

SKEPSEIS GIA TO PORTAITO.indd 9

30/5/2013 5:08:26 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Πάνος Χαράμογλου Canon ΕΟS 5D Mk II • EF 100mm f/2.8 Macro USM • ISO 100 • f/2.8 • 1/1600sec • Custom WB 4700°K

...Στο πορτραίτο θεωρώ απαραίτητο το ανοιχτό διάφραγμα για να “εστιάζει ο θεατής σε ένα μόνο σημαντικό στοιχείο της εικόνας.

• Φυσικός φωτισμός & ανακλαστήρας 120x180cm • Model: Regina Zisopoulou • Make-up: LNA PLK

Οι εικόνες των πορτραίτων μου θέλω επίσης να είναι πιο

• Hair: Avantgarde Hairstyle Styling: • Olga Teki

νομίζω ότι επιτεύχθηκε στη συγκεκριμένη λήψη...

συναισθηματικές, να αποπνέουν προσμονή και μελαγχολία, κάτι που

”

Τα δικά σας πορτραίτα Επιλογή φωτογραφιών που μας στείλατε μέσω FB και flickr και με CD. Σας ευχαριστούμε!

Eπόμενο τεύχος Νο 4: “Α/Μ Φωτογραφία”. Περιμένουμε τις συμμετοχές σας με τους εξής τρόπους: www.facebook.com/groups/photographos.mag.books/

www.flickr.com/groups/photographos_mag_books/

Με e-mail: στο photographosmag@yahoo.gr ή στην ταχυδρομική μας διεύθυνση: Περιοδικό ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ, Τρουπάκη 1, 104 45, Αθήνα

10 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 10

31/5/2013 6:42:48 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 11

Gallery Portraito.indd 11

30/5/2013 7:06:34 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

με γοήτευε η χρήση και η κατεύθυνση του φωτισμού. Όμως στη συγκεκριμένη φωτογραφία, “δεν...Πάντα χρησιμοποίησα κάποιο ξεχωριστό φλας. Στάθηκα απλά δίπλα σε ένα παράθυρο το οποίο λειτούργησε σαν μεγάλο softbox. Βοήθησε και ο δυνατός μεσημεριανός ήλιος ο οποίος έριχνε άπλετο φως μέσα στο σπίτι. Μετά από αρκετές δοκιμές βρήκα την κατάλληλη γωνία που έπρεπε να σταθώ έτσι ώστε να υπάρχει ένα εφέ διαβάθμισης (gradient) της φωτεινότητας στο πρόσωπό μου. Έστησα την

Φωκίων Χιωτάκης

μηχανή στο τρίποδο και με το τηλεχειριστήριο τράβηξα διάφορες φωτογραφίες. Η όλη διαδικασία ήταν

Nikon D60 • Nikkor 55-200 VR στα 120mm

αρκετά ενδιαφέρουσα διότι το αποτέλεσμα άλλαζε κάθε φορά που άλλαζε και η γωνία που είχα προς το

• f/4,8 • 1/80sec • ISO 400

παράθυρο. Γι αυτό αγαπώ τη φωτογραφία!…

”

12 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 12

30/5/2013 7:06:43 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Άρης Μαρτάκος ΘΕΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ f /2,8 • 1/250sec • ISO 500 • Manual • Φυσικός φωτισμός

...Ήθελα μια φωτογραφία με “ρομαντική και ίσως θλιμμένη διάθεση. Μετά απο κάποιες λήψεις και με την οδηγία στο μοντέλο (Στέλλα) να κλείσει τα μάτια, αμέσως κατάλαβα ότι το πετύχαμε. Έπειτα με λίγη επεξεργασία στο contrast, την φωτεινότητα και μετατροπή της σε ασπρόμαυρη, είχε ολοκληρωθεί…

”

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 13

Gallery Portraito.indd 13

30/5/2013 7:06:48 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Η δύναμη του βλέμματος

Παύλος Μαρίνης Olympus E420 • Sigma 30mm f/1.4

Α

@ f/2 • 1/250sec • ISO 100

“πoιήθηκαν δύο φλας με ομπρέλες: το ένα φώτιζε το άσπρο ...Θα πω δυο λόγια μόνον για τον φωτισμό. Χρησιμο-

ν υπάρχει κάτι που διαφοροποιεί το πορτραίτο από κενές νοήματος και ενδιαφέροντος φωτογραφίες είναι η επαφή

μέσα από το βλέμμα. Το περίφημο “eye contact” είναι ο κώδικας επικοινωνίας ανάμεσα στο φωτογράφο και το

φόντο πίσω απο το μοντέλο για να σβήνει τις σκιές και να κάνει

”

ξεφοντάρισμα και το άλλο αριστερά, πάνω από το μοντέλο...

εικονιζόμενο πρόσωπο, που διοχετεύει προς τα έξω ψυχισμό, διάθεση και προσωπικότητα!

14 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 14

30/5/2013 7:06:58 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Κάτια Σταντζούρη ΘΕΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Nikon D3000 • 18-55mm • 1/500 sec • f/4.0

Μια βαθιά ανάσα ελπίδας, δύναμης “και...αισιοδοξίας, για να καταφέρουμε να ανταπεξέλθουμε στις δυσκολίες των ημερών. Ας εισπνεύσουμε λοιπόν, όλη την θετική ενέργεια, απ’ όπου κι αν απορρέει! Αυτό το σχόλιο ήθελα να κάνω γι’ αυτή τη

”

φωτογραφία μου...

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 15

Gallery Portraito.indd 15

30/5/2013 7:07:13 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Μini συνέντευξη ΚΑΔΡΟ

ΦΟΝΤΟ

Το κάδρο κόβεται

Επιλέχθηκε

στο επάνω

το μαύρο, στο

μέρος για να

οποίο μάλιστα

εστιάσει ακόμα

προστέθηκαν

περισσότερο

επιπλέον σκούροι

ο θεατής στο

τόνοι, ώστε να

βλέμμα και την

μην αποσπούν

έκφραση

τα εξωτερικά στοιχεία το βλέμμα του θεατή και να ταιριάζει με τη γενικότερη ατμόσφαιρα της εικόνας

Doina-Domenica Cojocaru • Γιατί επιλέξατε να κάνετε το πορτραίτο ασπρόμαυρο;

ΠΟΖΑ

Απογυμνώνοντας τη φωτογραφία από το

Τα μαλλιά έκρυψαν το μισό

χρώμα εστιάζω στη συμβολική της υπόσταση.

ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΟ

πρόσωπο με ό,τι αυτό μπορεί να

Στρέφω την προσοχή του θεατή στο

Για την γοητεία της αφαίρεσης

σημαίνει! Το αυτοπορτραίτο είναι

συναίσθημα που απορρέει από αυτή χωρίς να

ή αν θέλετε για την απόδραση

η βουβή εξωτερίκευση όσων

επηρεάζεται από τις χρωματικές εναλλαγές.

από τον ρεαλισμό του

Έτσι τονίζω παραπάνω το δραματικό στοιχείο

χρώματος

κρύβουμε μέσα μας και φυσικά θέλουμε να εκφράσουμε!

και την δύναμη που κρύβει η φωτογραφία.

• Τι εξοπλισμό χρησιμοποιήσατε; Mια Οlympus SP510UZ σε ρύθμιση αυτόματου πανί για φόντο. Αξιοποίησα το φυσικό

Με δυο λόγια

φωτισμό μιας φθινοπωρινής μέρας στο

Η λήψη έγινε σε εξωτερικό χώρο, στο μπαλκόνι του σπιτιού. Κρέμασα το μαύρο πανί για

μπαλκόνι μου και τον απαλό άνεμο που

φόντο πίσω μου και τοποθετήθηκα πολύ κοντά στη κάμερα τόσο ώστε να μην υπάρξουν

φυσούσε.

παραμορφώσεις. Το φως της ημέρας έπεφτε πάνω μου από την αριστερή πλευρά

χρονοδιακόπτη, ένα τρίποδο και ένα μαύρο

περισσότερο. Χρησιμοποιήθηκε ντεκλανσέρ τη στιγμή της λήψης.

• Ποιο είναι το πιο δύσκολο σημείο στη λήψη του αυτοπορτραίτου; Η αυθόρμητη πρωτοβουλία της στιγμής και η φυσικότητα. Να ξέρεις τι θέλεις να βγει από μέσα σου. Ακούγεται περίεργο αλλά πάντα

Μηχανή & ρυθμίσεις • Olympus SP 510UZ • 6.3 mm • 1/30 sec • f/2.8 • ISO 56

προσπαθώ πολύ να μην “στήνομαι”. Προτιμώ να αντιμετωπίζω τη μηχανή ως ένα φίλο που με καταλαβαίνει απόλυτα.

• Η φωτογραφία αυτή είναι αυτόνομη ή

Tips

ανήκει σε ένα σύνολο αυτοβιογραφικών

•

Πάντοτε εστιάζουμε στα μάτια.

εικόνων;

•

Η επιτυχία εξαρτάται από το σωστό χρονισμό, την ισορροπία φωτός,

Κάθε αυτό-πορτραίτο αντιπροσωπεύει μια περίοδο της ζωής μου, όταν με είχαν κυριεύσει συγκεκριμένες ανησυχίες οι οποίες αποτέλεσαν ύστερα κομμάτι της προσωπικότητας μου. Η συγκεκριμένη εκφράζει την ανεξέλεγκτη

έκφρασης και κάδρου.

•

προσπαθήσουμε να φανταστούμε το τελικό αποτέλεσμα.

•

Στο πορτραίτο είναι δύσκολο να επαναληφθεί η ίδια έκφραση, το ίδιο συναίσθημα ή η ίδια ατμόσφαιρα.

δύναμη που κρύβω μέσα μου ως νέα, την ηρεμία πριν την επερχόμενη καταιγίδα.

Χρήσιμη είναι μια προαπεικόνιση πριν τη λήψη. Δηλαδή να

•

Παίρνουμε την επιθυμητή έκφραση πειραματιζόμενοι πολλές φορές.

16 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 16

31/5/2013 2:35:09 μμ

ΤΟΠΙΟ /ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΟΥΡΑΝΟΙ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 17

Gallery Portraito.indd 17

30/5/2013 7:07:28 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

18 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 18

30/5/2013 7:07:30 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Γιώργος Ροσσολάτος ΗΡΩΙΔΑ ΝΟΥΑΡ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ Canon EOS 7D • 1/100sec • f/5 • ISO 500

μυστηριώδες βλέμμα της κοπέλας, μου κέντρισε το ενδιαφέρον να “την...Το φωτογραφίσω σαν εκλεπτυσμένη κυρία μιας άλλης εποχής, με κάποιο κρυμμένο σκοτεινό μυστικό...”

Βικτωρία Τζουρά “ΙΩΑΝΝΑ” Canon Digital Ixus 50 • 1/500sec • f/4.9 • ISO 400

...Λίγο πριν τη παράσταση χορού. Όταν η ομορφιά “ακτινοβολεί δεν έχεις πάρα να πλησιάσεις. Δεν μπόρεσα να αντισταθώ σε μια κοντινή λήψη, νομίζοντας ότι πλησιάζοντας θα είχα λίγο από το φως της…

”

Low key - high key

Η

επιδίωξη να κυριαρχούν φωτεινοί ή σκοτεινοί τόνοι είναι ένα αντιθετικό ζευγάρι που διαπερνά την ιστορία και υφολογία της φωτογραφίας από την εποχή του ασπρόμαυρου και επιβιώνει στο έγχρωμο. Κάθε τεχνοτροπία έχει τις

εφαρμογές της εφόσον αποτελεί ένα ακόμη εκφραστικό μέσο του φωτογράφου για να περάσει την ατμόσφαιρα που θέλει.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 19

Gallery Portraito.indd 19

30/5/2013 7:33:30 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Μini συνέντευξη ΕΚΦΡΑΣΗ Αυστηρή και ΦΟΝΤΟ

σοβαρή όπως

Σκούρο για να

στους πίνακες του

αναδειχτεί

Rembrandt

η εκφραστικότητα του προσώπου και η λιτότητα της σύνθεσης

Ελένη Ονάσογλου • Μιλήστε μας για την ιστορία αυτής της φωτογραφίας, τι σας ενέπνευσε και πως την υλοποιήσατε. Ήταν η πρώτη φωτογράφηση που θα έκανα στην Αθήνα. Επειδή μέχρι εκείνη την στιγμή

ΡΟΥΧΑ

δούλευα περισσότερο σε locations ήθελα

Οτιδήποτε μπορεί

να κάνω μια φωτογράφιση σε στούντιο.

να θυμίσει αμφίεση

Εκείνη ακριβώς την περίοδο διάβαζα για

εποχής. Με λίγη φαντασία

την εννοιολογική τέχνη και τα καλλιτεχνικά κινήματα. Ένα από αυτά που αμέσως με γοήτευσαν ήταν ο πικτοριαλισμός. Αυτό ήταν

πολλά φορέματα μπορεί να αξιοποιηθούν στις φωτογραφίες όταν φυσικά δεν υπάρχουν

και η έμπνευση για αυτή την φωτογράφιση.

ΠΡΟΕΙΚΟΝΟΠΟΙΗΣΗ Απαραίτητη σε αυτού του είδους τις λήψεις. Πρέπει να ξέρουμε όχι μόνον τι θέλουμε αλλά και πως θα το πετύχουμε!

άλλες επιλογές...

• Σε ποια περίοδο της ιστορίας της φωτογραφίας θα μπορούσε να τοποθετηθεί αυτό το πορτραίτο; Όπως προανάφερα και θεωρώ ότι είναι

Με δύο λόγια

φανερό, εντάσσεται στο πρώτο καλλιτεχνικό

Ήθελα ‘‘Rembrandt lighting’’ οπότε τοποθέτησα την κάμερα ακριβώς απέναντι στο μοντέλο,

κίνημα στην ιστορία της φωτογραφίας, τον

ένα studio flash σαν κύριο φως αριστερά στο μοντέλο, ψηλά και σε γωνία περίπου 45° και

πικτοριαλισμό, το οποίο εκδηλώθηκε περίπου

απέναντι από το κύριο φως έναν ανακλαστήρα. Για φόντο χρησιμοποιώ πάντοτε ύφασμα.

το 1870 με ‘90.

Σε αυτή την περίπτωση είχα επιλέξει ένα ζεστό καφέ χρώμα. Για μια φωτογραφία αυτού του στυλ, ο χρόνος μέχρι τη λήψη, δηλαδή η προετοιμασία εξαρτάται από το χρόνο που

• Το πορτραίτο ανήκει σε κάποιο

χρειάζονται οι συνεργάτες. Συνήθως το styling απαιτεί τον περισσότερο χρόνο. Η λήψη

φωτογραφικό project ή είναι ανεξάρτητο;

καθεαυτή μπορεί να εξελιχθεί και αυτή σε χρονοβόρα διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει

Κάθε φωτογράφιση που κάνω είναι

αρκετές ώρες και πολλά κλικ.

ανεξάρτητη και παράλληλα μέρος ένας μεγαλύτερου project. Αφήνω όμως τον χρόνο για να αποφασίσω που τελικά θα ενταχθεί.

Μηχανή & ρυθμίσεις

• Πως επιμελείστε το styling του μοντέλου; Έχετε βοηθούς για τα ρούχα, τα μαλλιά ή ό,

• Canon EOS 5D Mk II • φακός Canon EF 24-70mm f/2.8L • studio flash • ανακλαστήρας

τι άλλο χρειαστείτε; Υπάρχουν κάποιοι επαγγελματίες με τους οποίους συνεργάζομαι, τους δίνω τις βασικές κατευθύνσεις και αναλαμβάνουν τη προετοιμασία, ο καθένας στην ειδικότητά του ξεχωριστά. Υπάρχει κομμωτής, μακιγιέρ, και στυλίστας. Για τη συγκεκριμένη φωτογραφία, με τα ρούχα ασχολήθηκε fashion designer.

Tips • Κατά τη φωτογράφηση μπείτε πρώτα εσείς στον κόσμο τον όποιο θέλετε να δημιουργήσετε και τοποθετείστε το μοντέλο σας σε ρόλο καθρέφτη απέναντί σας.

Πήγα στο ατελιέ της και διάλεξα τα κατάλληλα

• Κάντε σωστή χρήση των τεχνικών μέσων

ρούχα απ’ αυτά που υπήρχαν.

• Προσέξτε την έκφραση και το συναίσθημα να είναι σε αρμονία με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα

20 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 20

30/5/2013 7:34:24 μμ

ΤΟΠΙΟ /ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΟΥΡΑΝΟΙ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 21

Gallery Portraito.indd 21

30/5/2013 7:34:40 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Βασίλης Παπαϊωάννου • Nikon D200 • Nikkor 70-300 f/45,6 @f/7,1 • 1/200sec • ISO 320 • Φλας Nikon Speedlight SB800

“

...Εκδηλώσεις με θέατρα δρόμου στο πλαίσιο του

Πατρινού Καρναβαλιού του 2007. Μια ξυλοπόδαρη κατά τη διάρκεια της παράστασής αποτυπώθηκε μια μοναδική στιγμή ελάχιστης εκφραστικότητας σε σχέ-

”

ση με το υπόλοιπο δρώμενο, το οποίο ατενίζει...

22 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 22

30/5/2013 7:34:54 μμ

Ανώνυμο-1.indd 1

31/5/2013 2:43:21 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Μini συνέντευξη

Έλενα Δημητράκη • Στο πορτραίτο που βλέπουμε εκτός από τη φωτογράφηση, κάνατε εσείς τη προετοιμασία και το styling; Καταρχήν να πω ότι η προετοιμασία μιας φωτογράφησης είναι πολύ σημαντικό κομμάτι. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο προσπαθώ να συνεργάζομαι με ανθρώπους, επαγγελματίες ή μη, που να έχουν ταλέντο και μεράκι για τη δουλειά τους (make up artist, hair stylist κλπ). Το styling ξεκίνησε από μια δική μου ιδέα και στη συνέχεια αναπτύχθηκε από την υπόλοιπη ομάδα.

• Προτιμάτε να φωτογραφίζετε πορτραίτα στο στούντιο ή σε εξωτερικούς χώρους; Φωτογραφίζω κυρίως σε εξωτερικούς χώρους γιατί μου αρέσει το φυσικό φως. Είναι μεγαλύτερη πρόκληση να μελετάς το φως στη διάρκεια της ημέρας και να φαντάζεσαι εικόνες. Ένα εξωτερικό περιβάλλον, μπορεί να έχει περισσότερες δυσκολίες στον έλεγχο της διάχυσης και των σκιάσεων ή

ΒΟΗΘΟΣ...

ΑΝΑΚΛΑΣΤΗΡΑΣ

ΦΟΝΤΟ

σε αντικείμενα που εμποδίζουν. Όμως απαιτεί

Χρειάζεται! Δεν

Απαραίτητος για την

Ένα μαύρο

φαντασία να ταιριάξεις τόσες παραμέτρους και

μπορούμε να τα κάνουμε

εξισορρόπηση του

ύφασμα στον

αυτό μου αρέσει. Θεωρώ επίσης ότι και το τελικό

όλα μόνοι μας!

φωτισμού στο πρόσωπο.

τοίχο ήταν

αποτέλεσμα είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα.

Αν δεν υπάρχει το ειδικό

αρκετό για να

Το στούντιο είναι εντελώς διαφορετικός τρόπος

αξεσουάρ ένα κομμάτι

απομονωθεί

φωτογράφησης - αν και έχεις απόλυτο έλεγχο στο

φελιζόλ ή ένα λευκό

το θέμα

φωτισμό προκύπτουν άλλοι περιορισμοί.

χαρτόνι κάνει το ίδιο καλά τη δουλειά...

• Η στάση και η σκηνοθεσία του πορτραίτου εκφράζει κάτι βαθύτερο; Προσπαθώ στις φωτογραφίες μου να προσθέτω κάτι από τον ψυχισμό του φωτογραφιζόμενου. Γι αυτό και προσπαθώ πολύ ν’ αποκτήσουμε

Μηχανή & ρυθμίσεις • Canon EOS 50D • Canon EF 70-200mm f/2.8 L IS USM

οικειότητα. Το ζητούμενο κάθε φορά είναι ένα αισθητικά καλό αποτέλεσμα που να εκφράζει τόσο τη προσωπική μου αισθητική όσο και το μοντέλο.

Tips

• Άλλες λεπτομέρειες;

•

ομάδας και το μοντέλο.

στις 3-4 το μεσημέρι οπότε ο ήλιος ήταν αρκετά δυνατός. Χρησιμοποίησα έναν ανακλαστήρα για να

•

γεμίσω τις σκιές και ένα μαύρο σεντόνι πίσω από το μοντέλο.

Δε ξεχνάμε ποτέ πριν και κατά τη φωτογράφιση να διαμορφώσουμε τη κατάλληλη ατμόσφαιρα με τα άτομα της

Η φωτογράφιση έγινε στην αυλή ενός σπιτιού γύρω

Σημαντικός παράγοντας στο πορτραίτο είναι ο φωτισμός και η στάση/πόζα του μοντέλου.

•

Επίσης ανάλογα με το στυλ της φωτογραφίας είναι πάρα πολύ σημαντικό το μακιγιάζ και το styling.

24 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 24

30/5/2013 7:35:25 μμ

ΤΟΠΙΟ /ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΟΥΡΑΝΟΙ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 25

Gallery Portraito.indd 25

30/5/2013 7:35:36 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Vit Person ΚΟΙΤΑ ΜΕ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ Nikon D90 • Τamron 70-200mm f/2.8 @150mm • f/4 1/1250sec • ISO 320 • Φυσικό φως από τον ήλιο

“αλλά και ταυτόχρονα την ομορφιά ενός μοντέλου, μπορεί να βρεθείς να σκαρφαλώνεις σε βράχια... ”

...Aναζητώντας την σωστή γωνία που θα αναδείξει την σεξουαλικότητα

26 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 26

30/5/2013 7:35:44 μμ

* Η *ασύρματη Η ασύρματη σύνδεση σύνδεση με έξυπνες με έξυπνες συσκευές συσκευές είναιείναι διαθέσιμη διαθέσιμη με τον με τον Ασύρματο Ασύρματο προσαρμογέα προσαρμογέα για σύνδεση για σύνδεση με συμβατές με συμβατές κινητές κινητές συσκευές συσκευές WU-1a, WU-1a, ο οποίος ο οποίος πωλείται πωλείται ξεχωριστά. ξεχωριστά.

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

I AM ALL YOUR IDEAS

EIMAI H NIKON D5200. Είμαι η δημιουργική σου ματιά. Διαθέτω πτυσEIMAIοθόνη, H NIKON D5200. η δημιουργική σου ματιά.συνδεσιμότητα Διαθέτω πτυσσόμενη λειτουργία εγγραφήςΕίμαι video Full HD και ασύρματη σόμενη οθόνη, λειτουργία εγγραφής video Full HD και ασύρματη συνδεσιμότητα με έξυπνες συσκευές*. Ζήσε την εμπειρία ανώτερης ποιότητας εικόνας χάρη στον με έξυπνες εικόνας συσκευές*. Ζήσε εμπειρία ανώτερης εικόνας χάρη Είμαι στον αισθητήρα 24 MP, τοτην εύρος ISO έως 6400 καιποιότητας τα 39 σημεία εστίασης. αισθητήρα εικόνας 24 MP, το εύρος ISO έως 6400 και τα 39 σημεία εστίασης. Είμαι η φαντασία σου στην οθόνη. iamnikon.gr η φαντασία σου στην οθόνη. iamnikon.gr ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 27

Gallery Portraito.indd 27

30/5/2013 7:36:03 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Canon EOS 60D • Canon EF-S

Αυτό που με συγκίνησε ήταν η λιτότητα του χώρου, ο φωτισμός, η έκφραση γαλήνης “στο...πρόσωπο του ανθρώπου που κοιμόταν πολύ βαθιά, αλλά το κυριότερο η αφίσα που ήταν

15-85 3.5-5.6 @ 85mm • f/ 5,6

κρεμασμένη πάνω στο παράθυρο. Φαίνεται η κοπέλα που απεικονίζεται σαν να τον συντροφεύει

Βασίλης Μητσιάκης • 1/50sec • Φυσικός φωτισμός • ISO 100

”

στα όνειρά του και συμπληρώνει ιδανικά το όλο σκηνικό...

28 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 28

31/5/2013 2:49:31 μμ

& μαθαίνουμε φωτογραφία www.photo.gr/menoumespiti Μέσα στις πρωτόγνωρες συνθήκες της κρίσης του κορωνοϊού, στους περιορισμούς και την αυτο-απομόνωση, ας περισώσουμε τα ενδιαφέροντά μας και ας δώσουμε στην δύσκολη καθημερινότητα πινελιές δημιουργικότητας. Μια καλή ιδέα είναι να δώσουμε χώρο στο αγαπημένο μας χόμπι τη φωτογραφία. Να ασχοληθούμε περισσότερο, να μάθουμε περισσότερα, να βγούμε κάποια στιγμή από τη δοκιμασία με θετικό πρόσημο. Θα είναι κάτι που θα μας στηρίξει ψυχολογικά και ένα εφόδιο για το μετά. Σε αυτό το μήκος κύματος, το περιοδικό ΦΩΤΟγράφος προσφέρει σε όλους πολλά άρθρα από το photo.gr/menoumespiti με στέρεες γνώσεις που αθροιστικά θα ενισχύσουν τη φωτογραφική σας συγκρότηση. Εξ άλλου ακόμη και στον οικιακό χώρο θα μπορέσετε να πειραματιστείτε φωτογραφικά. Παραπέρα θα είμαστε πάντα μαζί σας μέσα από το facebook για να απαντήσουμε τις απορίες σας. Έτσι το Μένουμε Σπίτι δε σημαίνει ότι ...μένουμε πίσω στη φωτογραφία. Αντίθετα πάμε μπροστά και βγαίνουμε με περισσότερες γνώσεις και ενθουσιασμό. Όλοι μαζί θα τα καταφέρουμε!

#Menoume Spiti Prosfora_21x28.indd 3

20/3/2020 5:49:10 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Μini συνέντευξη

Γιώργος Καμηλάκης • Τι συμβολίζει η έκφραση του προσώπου στο πορτραίτο και η απόκρυψη των ματιών; Στόχος ήταν να βγει κάτι το περίεργο και απόκοσμο ή και σατιρικό ακόμη - σα να ήταν σκηνή από ταινία. Σε αυτό βοηθoύν όλα τα στοιχεία στην φωτογραφία από το φωτισμό μέχρι την στάση της κοπέλας.

• Γιατί επιλέξατε να τονίσετε τα χέρια και τα αξεσουάρ, ενώ το πρόσωπο βρίσκεται σε δεύτερο πλάνο; Δεν νομίζω ότι βρίσκεται σε δεύτερο πλάνο. Ακόμα και η έκφραση που έχει το στόμα στηρίζει τα δαχτυλίδια μάτια και βοηθάει στο να γίνει ακόμα πιο απόκοσμο το πορτραίτο.

• Έχετε κάνει και άλλα πορτραίτα παρόμοια

ΦΩΣ

ΧΩΡΟΣ

ΡΟYΧΑ – ΑΞΕΣΟΥAΡ

Σε λήψεις εσωτερικού

Επιλέγεται πάντοτε

(ΚΑΠEΛΟ)

χώρου κάποιες

σε συνάρτηση με τον

Σε αυθόρμητες λήψεις

φορές ο υπάρχων

υπάρχοντα φωτισμό

επιλέξτε κάτι που

φωτισμός ενδείκνυται

και το επιδιωκόμενο

θα βρείτε εκείνη τη

γιατί δημιουργεί

αποτέλεσμα.

στιγμή από αυτά

μια μυστηριώδη

που υπάρχουν στο

ατμόσφαιρα.

χώρο. Εκτός αν έχετε προετοιμάσει τα πάντα

με αυτό;

από πριν...

Γενικά δεν έχουν τόσα πολλά textures όπως αυτό αλλά όλα έχουν κάτι το cinematic και είναι της ίδιας αισθητικής.

• Πως φωτίσατε;

Μηχανή & ρυθμίσεις • NIKON D300 • Φακός 35mm • f/ 1.8

Δεν έκανα κάτι ιδιαίτερο. Το μοντέλο φωτίζεται με διάχυτο φωτισμό από το φωτιστικό που βλέπουμε στην φωτογραφία και επειδή είναι η μοναδική πηγή φωτός το background βγαίνει μαύρο.

Tips • Αφού κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές στο Ρhotoshop και τελειώσει η

• Γιατί προτιμάτε την επεξεργασία στο Ρhotoshop από την πιο ρεαλιστική εικόνα; Πιστεύω ότι η ψηφιακή φωτογραφία δε μπορεί να υπάρξει χωρίς το Ρhotoshop. Η ψηφιακή επεξεργασία τελειοποιεί την εικόνα,

επεξεργασία, στο τέλος προσθέστε 7-8 textures ώστε η υφή που θα αποκτήσει να μοιάζει με πίνακα.

• Μη ξεχνάτε ότι κάθε πορτραίτο είναι μοναδικό και εξατομικευμένο.

• Αξιοποιήστε τις πηγές φωτισμού που προσφέρει ο χώρος.

κάνει μια καλή φωτογραφία ακόμα καλύτερη. Βέβαια χρησιμοποιώ το Ρhotoshop για βελτίωση των τεχνικών χαρακτηριστικών της εικόνας, όχι για να συνθέσω μια φωτογραφία και να τη κατασκευάσω από την αρχή. Έχω πειραματιστεί στο παρελθόν και με αυτό, αλλά δε το προτιμώ τόσο πια.

Τεύχος Νο 4: “Α/Μ Φωτογραφία” Περιμένουμε φωτογραφίες σας μέχρι 30 Αυγούστου 2013 είτε στο www.facebook.com/groups/photographos.mag.books/ είτε στο e-mail: photographosmag@yahoo.gr είτε ταχυδρομικά στη διεύθυνση του περιοδικού

30 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 30

31/5/2013 2:50:26 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 31

Gallery Portraito.indd 31

30/5/2013 7:36:41 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

“

... Έρχονται στον επαγγελματικό

μου χώρο παππούδες που πρέπει ν’ αλλάξουν την αστυνομική τους ταυτότητα. Το κάνουν με πικρία. Δεν θέλουν ν’ αποχωριστούν την παλιά. Εκεί φαίνονται τα νιάτα τους. Και δεν

Μάκης Σεραφειμίδης ΔΡΑΜΑ Canon EOS 20D • EF28-105mm f/3,5-4,5 • f/8 • 1/100 • ISO 800

έβγαιναν και πολλές φωτογραφίες τότε. Άλλες εποχές. Έρχονται ανθρώποι σαν την κυρά Χρυσάνθη πού νιώθουν πως θα αναστήσουν το παρελθόν κάνοντας ένα αντίγραφο από μιά ευτυχισμένη τους στιγμή. Έτσι λειτουργεί η φωτογραφία. Φωτογράφισα την κυρία Χρυσάνθη λιτά όπως και οι πρώτοι φωτογράφοι στα στούντιό τους. Έτσι ένιωθα ότι θα πετύχω καλύτερα την ατμόσφαιρα της νοσταλγικής εποχής. Φυσικό φως από το παράθυρο σ’ έναν απλό τοίχο, με μια ελάχιστη κλίση του κυρίως

”

θέματος προς το φως...

32 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 32

31/5/2013 2:53:34 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Φραγκίσκος Κώτσος Canon 5D • ISO 200 • 50mm • f/1.8 • 1/160

“

...Μου έκανε εντύπωση το

μαλλί του. Τον ρώτησα αν ήθελε να των φωτογραφήσω γύρισα απλά ένα σποτάκι αλογόνου προς το πρόσωπό του και αυτό είναι το αποτέλεσμα. Η επεξεργασία έγινε στο ACDsee, άλλαξα το White Balance και αφαίρεσα κάποια

”

στίγματα με το Repair tool...

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 33

Gallery Portraito.indd 33

30/5/2013 7:37:05 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

34 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 34

30/5/2013 7:37:21 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Γιώργος Μασχαλίδης

Ραμαδάν Ογλού Ραμαδάν

ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ

WILLIAM MORGAN

Sony DCR-SR190E • 1/25 sec • F/1.8 • φυσικός

Canon EOS 5D MkII • 1/100sec • f/4,5 • ISO

φωτισμός με ένα μικρό φως δωματίου αναμμένο

6400 • 28mm

... Η λήψη της φωτογραφίας έγινε πριν δύο χρόνια, όταν είχα “αρχίσει να ασχολούμαι με την φωτογραφία! Την είχα βγάλει για να

για ένα σουρεαλιστικό πορτραίτο από αυτά που “μου...Πρόκειται αρέσει να δημιουργώ στα προσωπικά μου project. Στην εικόνα

συμμετάσχω σε ένα διαγωνισμό φωτογραφίας με τίτλο “Αισθήσεις”,

δεν υπάρχει επέμβαση μοντάζ στο Photoshop παρά μόνο τονική

στον οποίο και βγήκε νικήτρια!…

”

επεξεργασία. Η έμπνευσή μου προήλθε από το συγγραφέα William Morgan του οποίου υπάρχει το πορτραίτο στην κορνίζα...

” ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 35

Gallery Portraito.indd 35

30/5/2013 7:37:24 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

36 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 36

30/5/2013 7:37:38 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Μini συνέντευξη

• Ο χώρος του φόντου που διαλέγετε για τα

Η φωτογραφία έχει γίνει, ενστικτωδώς, πολύ πριν

πορτραίτα σας, είναι άμεσα συνδεμένος με τα

επιστρέψω για το τελικό κλικ.

πρόσωπα που φωτογραφίζονται ή τυχαίος; Ο χώρος σχεδόν πάντα προηγείται χρονικά, σ’ αυτό

• Με τι εξοπλισμό δουλεύετε τα πορτραίτα σας

το είδος των πορτραίτων. Συχνά, ακόμα και στις

γενικά;

καθημερινές βόλτες, ψάχνω για τον κατάλληλο καμβά.

Συνήθως με DSLR για να έχω καλύτερο έλεγχο.

Όταν βρεθεί, επιστρέφω με το μοντέλο, που συνήθως είναι κάποιο οικείο μου άτομο.

Σπύρος Ζερβουδάκης

• Μέχρι ποιο σημείο επεξεργάζεστε ηλεκτρονικά τα πορτραίτα σας; Βάζετε εσείς κάποιο όριο σε αυτό;

• Η τοποθέτηση του προσώπου σε background και

Όπως και με τη λήψη, το αποτέλεσμα στο χαρτί

foreground αντίστοιχα, έχει κάποια σημασία;

ή στην οθόνη, θα ακολουθήσει την πρώτη ενστικτώδη

Με την ανακάλυψη του κατάλληλου χώρου, στιγμιαία

εικόνα. Πιστεύω, όμως, ότι η απλότητα αναδεικνύει

«βλέπω» και την εικόνα.

την ομορφιά των εμμονών μας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 37

Gallery Portraito.indd 37

30/5/2013 7:37:40 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Αγγελική Κασαλιά Δέσποινα Μυκονιάτη Panasonic Lumix

MOVING HANDS Nikon D5100 • f/13 • 1/6sec • ISO 100 χωρίς φλας

... Ο φωτισμός είναι φυσικός, πρωινή προς μεσημεριανή ώρα. Έχω

“κάνει επεξεργασία. Μου αρέσουν οι φωτογραφίες που δημιουργούν

“και πίσω απο τζάμι με πολύ φως. Προσπαθούσα επίσης να πιάσω

προβληματισμό και συναισθήματα. Επίσης αγαπώ το μαυρόασπρο και τα

και την κίνηση στα χέρια της για αυτό πειραματίστηκα με διάφορες

έντονα contrast…

”

... Ήμουν μέσα σε κλειστό χώρο, η κοπέλα σε εξωτερικό χώρο

”

ταχύτητες. Με δυσκόλεψε αρκετά αυτή η λήψη...

Ενvοιολογικά πορτραίτα

Α

νoικτά σε πολλαπλές αναγνώσεις τα πορτραίτα με τις εννοιολογικές ανησυχίες στηρίζονται σε συμβολισμούς, ασαφείς συμπαραδηλώσεις ή υπαινικτικές κατευθύνσεις. Η σκόπιμη αμφισημία θα γοητεύσει όσους αναζητούν νοήματα και διαβά-

ζουν ένα πορτραίτο σαν φιλμ νουάρ, θρίλερ ή ιστορία μυστηρίου. Η προσέγγιση συχνά μοιάζει σαν σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες όσο για το πραγματικό περιεχόμενο, ίσως είναι σκοτεινό και για τον ίδιο τον δημιουργό...

38 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 38

31/5/2013 3:04:17 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 39

Gallery Portraito.indd 39

31/5/2013 3:04:34 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

40 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 40

30/5/2013 7:38:00 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Μini συνέντευξη

Πάρης Πελεκάνος • Τι συμβολίζει αυτό το πορτραίτο; Η αλυσίδα χωρίζει δυο κόσμους, τους πλούσιους και τους φτωχούς. Οι μεν πρώτοι είναι πάντα μπροστά από τις αλυσίδες, κρυμμένοι στα παλάτια τους ενώ οι δεύτεροι είναι δέσμιοι με τις αλυσίδες τους, όπου και ελεύθεροι να είναι ο καθένας θα κρατά μια αλυσίδα που θα τον δένει.

• Γιατί το αντικείμενο καταλαμβάνει το κύριο μέρος της εικόνας βρίσκεται σε πρώτο πλάνο και είναι φλου, ενώ το πρόσωπο βρίσκεται σε δεύτερο πλάνο και είναι νετ; Η δύναμη της αλυσίδας με τα δάχτυλα είναι τόσο μεγάλη που έρχεται σε συμμετρία με την καθαρή, γεμάτη ερωτηματικά έκφραση του ανθρώπου. Το πρόσωπο που ξεπροβάλλει λίγο είναι ο φόβος, για να δούμε και να αντιμετωπίσουμε τα δικά μας προβλήματα και ακόμη περισσότερο των συνανθρώπων μας.

• Με τι εξοπλισμό κάνατε το πορτραίτο; Η φωτογραφία είναι από ένα ταξίδι μου στην Ινδία (Άγκρα). Τότε είχα την Canon ΕΟS 30D με φακό EF 28105mm. H στιγμή απαθανατίστηκε με 1/60sec και διάφραγμα f/4 (ISO 200).

• Το κύριο αποτέλεσμα το είναι προϊόν λήψης ή επεξεργασίας; Με μια ελάχιστη τόνωση του φωτισμού και των χρωμάτων το αποτέλεσμα έγινε πιο δυνατό - μαζί και τα συναισθήματά μου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 41

Gallery Portraito.indd 41

30/5/2013 7:38:06 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Ηλίας Βροχίδης • Canon PowerShot G6 • 1/60sec • f/3.0 • 28.81 mm • ISO 50 • Φυσικός φωτισμός

“

...Αφγανός πρόσφυγας στην Quetta του Πακιστάν.

Αφού πήρα την άδειά του, τον πλησίασα στα 2-3

μέτρα και με χαρά αποτύπωσα στη φωτογραφία ένα αστραφτερό βλέμμα γεμάτο ενέργεια σ’ ένα πρόσωπο

”

που λέει πολλά...

42 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 42

30/5/2013 7:38:10 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Δήμος Κουκλάς Νikon • f/22 • 1/125sec • film

“

... Ο εικονιζόμενος είναι ο πατήρ Στέφανος

ο Καρουλίτης “Σέρβος” ο οποίος είναι αναχωρητής - ερημίτης και ζει σε βράχια. Ήμουν τυχερός που κατάφερα να φωτογραφίσω την μορφή του σε μία από

”

τις σπάνιες εμφανίσεις του ...

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 43

Gallery Portraito.indd 43

30/5/2013 7:38:16 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Μini συνέντευξη

Βλαδίμηρος Πολιάκοβ • Τι θέλατε να πετύχετε τονίζοντας στο πορτραίτο τα χαρακτηριστικά του προσώπου και καταργώντας το φόντο; Την εστίαση του θεατή στο βλέμμα, στην έκφραση του φωτογραφιζόμενου.

ΦΩΤΙΣΜΟΣ Σταθερός φωτισμός, τοποθετημένος σε

ΦΟΝΤΟ

ΦΑΚΟΣ

Μαύρο για

Σε απόσταση 1 με 1,5m

την αποφυγή

από το πρόσωπο για να

• Πιστεύετε ότι θα πετυχαίνατε το ίδιο

πλάγια θέση, για να

επιπλέον

πετύχουμε το «σφιχτό»

εκφραστικό αποτέλεσμα σε έγχρωμο;

τονιστούν οι ρυτίδες

στοιχείων στη

κάδρο που θέλουμε.

και η επιφάνεια του

φωτογραφία

Το ασπρόμαυρο αφαιρεί οποιαδήποτε άλλα στοιχεία θα μπορούσαν να τραβήξουν τη ματιά

δέρματος.

μας.

δίνοντας έμφαση στην προσωπικότητα του ατόμου.

• Τι ανθρώπους προτιμάτε να φωτογραφίζετε και γιατί;

Με δύο λόγια

Ανθρώπους με έντονο βλέμμα, ανθρώπους που

Η λήψη έγινε στο δωμάτιό μου, στο σκοτάδι. Υπήρχε μόνο μια φωτιστική πηγή,

το πρόσωπό τους αντανακλά τον εσωτερικό

σκληρού φωτισμού κοντά στο πρόσωπο. Χωρίς softbox, για να φαίνονται πιο έντονες οι

τους κόσμο.

λεπτομέρειες. Δεν ήθελα στοιχεία από το φόντο, γι’ αυτό το λόγο επέλεξα το ουδέτερο σκούρο φόντο το οποίο έγραψε ως γκρι λόγω του φωτισμού.

• Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα πρόσωπα που θα φωτογραφίσετε; τους έχει κάτι ξεχωριστό, όπως έντονη έκφραση

Μηχανή & ρυθμίσεις

ή έντονες γραμμές. Η επιλογή συνήθως γίνεται

• Canon ΕΟS 7D • φακός Sigma 18-200 DC • Studio flash με συνεχόμενο φωτισμό

Με ενδιαφέρουν άνθρωποι που το πρόσωπό

από το φιλικό περιβάλλον, όπως στη περίπτωση του προσώπου αυτής της φωτογραφίας που είναι φίλος μου. Δυστυχώς η προσέγγιση αγνώστων δεν είναι τόσο εύκολη.

• Εκτός από προσωπική χρήση,

Tips

οι φωτογραφίες σας προορίζονται και για

• Ανακαλύψτε τη προσωπικότητα του ατόμου που φωτογραφίζετε και

κάποια άλλη; Όχι, φωτογραφίζω αποκλειστικά για προσωπική χρήση, ερασιτεχνικά.

τον τρόπο να τη μεταδώσετε στην εικόνα.

• Προσπαθήστε να κάνετε το πρόσωπο που φωτογραφίζετε να πάρει αυθόρμητη έκφραση, όπως π.χ χαμόγελο, κάτι που θα κάνει το αποτέλεσμα πιο φυσικό.

• Το αποτέλεσμα της φωτογραφίας οφείλεται περισσότερο στη λήψη ή την επεξεργασία; Στη λήψη. Η επεξεργασία ήταν ελάχιστη, έγινε στο Lightroom και περιλαμβάνει λίγο τονισμό των ματιών, λίγο sharpen και ενίσχυση του contrast.

• Βασικό στη φωτογράφιση πορτραίτου είναι η κατεύθυνση του φωτός που μπορεί να αλλάξει δραματικά το αποτέλεσμα.

• Μετατρέψτε τον προσωπικό σας χώρο σε στούντιο. Με την επιλογή κατάλληλου φωτισμού, φόντου, ανακλαστήρων και γενικά βασικού εξοπλισμού, έχετε ένα αυτοσχέδιο στούντιο για τις λήψεις σας.

44 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 44

31/5/2013 3:06:41 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 45

Gallery Portraito.indd 45

30/5/2013 7:38:45 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

46 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 46

30/5/2013 7:38:50 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Αλέξανδρος Μητρακούλης KΡHTH • Canon 5 DΜk II • Samyang 85mm f/1.4 • ISO 100 • 1/160sec • f/2

... Ήταν λίγο μετά τη δύση του ηλίου. Ως επιπλέον φωτιστική πηγή “χρησιμοποίησα ένα εξωτερικό φλας σε λευκή ομπρέλα για να πετύχω έναν απαλό, διάχυτο φωτισμό. Αφορμή για τη φωτογραφία ήταν το ρεσιτάλ κιθάρας του μουσικού Μιχάλη Εικοσιπεντάκη εν όψει των Πολιτιστικών Εκδηλώσεων “Κορνάρεια” που πραγματοποιούνται κάθε καλοκαίρι στην

”

πόλη της Σητείας...

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 47

Gallery Portraito.indd 47

30/5/2013 7:39:04 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Λάμπης Καλογεράκης ΞΗΡΟΒΟΥΝΙ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ • Canon EOS 550D • EFS 18-135mm @ 75mm • φυσικός φωτισμός • Manual ISO: 400 f/22 & 1/125s

φωτογραφία είναι από την ετήσια γιορτή των κτηνοτρόφων “σε ...Η υψόμετρο 1.214 μέτρα στα όρια των νομών Πρεβέζης, Άρτας και Ιωαννίνων. Ο συγκεκριμένος τσοπάνος ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία με παραδοσιακή φορεσιά και πολύ κέφι προκαλώντας έτσι το ενδιαφέρον των παρευρισκομένων στο πανηγύρι. Φυσικά ήταν μια καλή πρόκληση για φωτογράφιση...

”

Πρόσωπα της υπαίθρου

Σ

καμμένα από τη σκληρή ζωή, ρυτιδιασμένα από τον χρόνο, με βαθιές τις ρυτίδες από την αγροτική ζωή, τα πρόσωπα των

ηλικιωμένων της υπαίθρου έχουν τη δική τους αλήθεια. Ο φακός σχεδόν από ένστικτο αναζητά να αποτυπώσει το πορτραίτο, εκφραστικό όσο και καρτερικό, σοφό όσο και απλό. Φερθείτε με σεβασμό, ζητήστε την άδεια και θα έχετε μερικές από τις καλύτερες εικόνες στο αρχείο σας. Και αν είστε συνεπείς, στείλτε τους μερικές τυπωμένες φωτογραφίες πορτραίτου μαζί με ένα γράμμα. Θα το εκτιμήσουν πολύ!

48 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 48

30/5/2013 7:39:16 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Ανδρέας Γαϊτανίδης ΚΟΙΜΗΣΙΣ • Canon EOS 5D Mk II •70-200mm f/2,8 @150mm • 1/250• f/4• ISO 100.

“

... Αυτή η φιγούρα της γυναίκας με καθηλωμένο

το βλέμμα στον ουρανό έχοντας ανοίξει μια ιδιαίτερη επικοινωνία με μια ανώτερη δύναμη με συγκλόνισε. Δεν υπήρχε τίποτα άλλο τριγύρω της για να της αποσπάσει την προσοχή και την σκέψη της για λεπτά ολόκληρα. Πορτραίτο μιας γυναίκας στης οποίας το πρόσωπο επάνω

”

έχει γράψει η ίδια η ζωή βιβλίο...

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 49

Gallery Portraito.indd 49

30/5/2013 7:39:27 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

50 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 50

30/5/2013 7:39:44 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Μini interview

Γιώργος Βουτσινάς • Τα πορτραίτα σας αναδύονται κυρίως μέσα από το στιγμιότυπο ή έχετε κάνει και σκηνοθετημένα; Δεν σκηνοθετώ γενικά. Όταν φωτογραφίζω ανθρώπους το κάνω καθώς μιλάμε με την μηχανή στο χέρι χωρίς να βλέπω μέσα απ’ αυτήν. Προσπαθώ να φωτογραφίζω αυτόματα, αντανακλαστικά θα έλεγα, χωρίς την παρεμβολή του φίλτρου της σκέψης.

• Γιατί δίνετε τόση προτεραιότητα σε λεπτομέρειες του χώρου σε αντίθεση με αυτές του προσώπου; Ο χώρος τον οποίο εμείς διαμορφώνουμε γύρω μας φανερώνει τι αναπαύει τα μάτια μας και ξεκουράζει το νου. Η θέση του περιβάλλοντος χώρου συνεπώς είναι προφανής. Αναδεικνύει πολλά ενδιαφέροντα, ενίοτε συμπληρωματικά, για το πρόσωπο.

• Από ποια περίοδο της ιστορίας της φωτογραφίας έχετε επηρεαστεί; Κατά την φωτογράφηση, αλλά εξ’ ίσου κατά την αξιολόγηση και επιλογή των φωτογραφιών, όλη η ιστορία της τέχνης, και όχι μόνο της φωτογραφίας, ανακαλείται υποσυνείδητα και λειτουργεί ως ο μεγάλος προσωπικός υποβολέας.

• Ποιο είναι εκείνο το χαρακτηριστικό που κάνει ένα πορτραίτο πετυχημένο; Ο φωτογράφος οφείλει να είναι παρατηρητικός, και ως εκ τούτου διεισδυτικός. Όταν η φωτογραφία υπερβαίνει το προφανές και αναδεικνύει ανύποπτες πτυχές, θα είναι επιτυχημένη.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 51

Gallery Portraito.indd 51

30/5/2013 7:40:01 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Μini συνέντευξη ΓΩΝΙΑ ΛΗΨΗΣ Η πλάγια, κοντινή γωνία λήψης ενισχύει το βλέμμα, απομονώνοντάς το και τραβώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη προσοχή του θεατή πάνω του.

ΦΟΝΤΟ Ο χώρος όπου έγινε η λήψη

Γιώργος Γλυνός • Τι θέλατε να τονίσετε με την επιλογή της σέπιας; Η επιλογή έγινε για να τονίσει την παιδική αθωότητα και ταυτόχρονα να δώσει την αίσθηση μιας άλλης εποχής.

δεν προσέφερε έντονα μαύρες επιφάνειες. Έτσι έγινε βινιετάρισμα στο Ρhotoshop γύρω από την εικόνα

• Πιστεύετε ότι τα πολύ κοντινά κάδρα ενισχύουν την εκφραστικότητα του προσώπου;

ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΣ

Όπως το φως, έτσι και η έκφραση είναι από

Η σέπια είναι

τα πιο σημαντικά στοιχεία για ένα επιτυχημένο

αποτέλεσμα

πορτραίτο. Αφαιρώντας το φόντο από ένα κοντινό

επεξεργασίας στο

και σφιχτό κάδρο, εστιάζουμε περισσότερο στην

Ρhotoshop μαζί με

έκφραση όταν αυτό είναι το ζητούμενο.

τονισμό της λάμψης

Μάτια, βλέμμα και στόμα, αποτελούν τα βασικά

(glow).

στοιχεία της έκφρασης.

• Τι ιδιαίτερο βρίσκετε στο παιδικό πορτραίτο; Το ακούραστο βλέμμα του παιδιού, η αθώα και καθαρή ψυχή του, εκπέμπουν ζωντάνια και λάμψη. Αυτό και μόνο το κάνει ιδιαίτερο και ξεχωριστό.

• Τι είδους πρόσωπα έλκουν το φακό σας και γιατί; Συνήθως γυναίκες, γιατί πιστεύω ότι

Με δύο λόγια Για αυτή τη λήψη εκμεταλλεύτηκα το φως που έμπαινε από το παράθυρο στα αριστερά μου. Με τη μηχανή στο χέρι έκανα ένα κλειστό κάδρο ώστε να αφαιρέσω τα περιττά στοιχεία του φόντου και να εστιάσω στην έκφραση της μικρής.

φωτογραφίζονται πιο εύκολα. Η επιλογή γίνεται από το κοντινό μου περιβάλλον, εφόσον δεν έχω τη πολυτέλεια αναζήτησης μοντέλου.

Μηχανή & ρυθμίσεις

• Το πορτραίτο αυτό είναι σκηνοθετημένο;

• Canon EOS 500D • φακός Canon EF 50mm • f/1.8 II

Πως πετύχατε αυτή την έκφραση; Είναι σκηνοθετημένο, όπως και τα περισσότερα πορτραίτα μου. Σκηνοθετώ από πριν τα ρούχα, τα μαλλιά, το στήσιμο και φυσικά κάνω την επιλογή η φωτογραφία να φαίνεται τεχνητή, επιδιώκω

Tips

ένα πιο φυσικό αποτέλεσμα, γι’ αυτό και προτιμώ

• Για να πετύχετε μαλακό φως στο πρόσωπο, χρησιμοποιήστε για

του χώρου. Προσπαθώ όμως να αποφεύγω

εγκαταλελειμμένους χώρους. Εδώ, επειδή

διάχυση μια λευκή κουρτίνα στο παράθυρο.

ο χώρος δεν είχε κάτι ιδιαίτερο για να ενισχύσει

• Προσπαθήστε να κάνετε το μοντέλο να νιώσει άνετα μαζί σας

τη φωτογραφία, έκανα ένα πολύ κοντινό κάδρο,

• Ένα ψεύτικο χαμόγελο δεν συγκρίνεται με τον αυθορμητισμό και την

εστιάζοντας στο βλέμμα, αφού είπα στο παιδί να

ζωντάνια ενός πραγματικά χαρούμενου προσώπου!

κοιτάξει προς το παράθυρο.

52 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 52

30/5/2013 7:40:17 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 53

Gallery Portraito.indd 53

30/5/2013 7:40:42 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Γιώργος Κασαπίδης Pentax K10D • φακός 18-55mm • ISO 400 • f/6,7 • 1/200sec

“ ...Η φωτογραφία τραβήχτηκε δίχως καμία προετοιμασία, εντελώς τυχαία και βιαστικά,

στο πλαίσιο μια φωτογράφησης λιτανείας. Κόβοντας δρόμο για να βγούμε μπροστά από την πομπή, είδα το παιδί να τρέχει από φόβο να κρυφτεί πίσω από τον τοίχο. Δεν υπήρχε, παρά η δυνατότητα μιας μονάχα λήψης! Παρ’ όλα αυτά η επιλογή έγινε με βάση την ισορροπημένη

”

σύνθεση του κάδρου, το φόντο και την αυθόρμητη στάση και έκφραση του προσώπου...

αυτό το παιδί αν ακολούθησε τους “γονείς...Δεντουφταίει σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής και

Αυθορμητισμός

μαζί του ακολούθησε η ανέχεια, η αβεβαιότητα, ο ρατσισμός, ο χλευασμός. Δεν επέλεξε τίποτα,

Ό

• Nikon D3000 • f/8

δεν έχει τίποτα να ελπίζει σε έναν κόσμο γεμάτο

να αιχμαλωτίζουν τη στιγμή. Ιδιαίτερα με

• 1/250sec • ISO 400

συρματοπλέγματα…

Γιάννης Λύγγος Για τα μάτια ενός παιδιού που ψάχνει γη, γκρεμίζω ουρανούς

”

ταν δεν υπάρχει ο χρόνος για κλασικό πορτραίτο αρκετοί επιλέγουν

παιδιά και ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.

54 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 54

31/5/2013 3:17:35 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Μάρκος Κυπριανός ΥΠΕΡΑΣΤΙΚΟ ΚΤΕΛ ΚΈΡΚΥΡΑΣ Canon EOS 5D Mk II • 1/125 s • ISO 400 • 35 mm • Προτεραιότητα κλείστρου • Center weighted φωτομέτρηση f/2.8 • Φακός EF16-35mm f/2.8L II USM

περιφερόταν μέσα στο χώρο του ΚΤΕΛ. Η ενδιαφέρουσα “στάση...Οκαιπιτσιρικάς το χαμόγελό του σε συνδυασμό με την ζυγαριά (λειτουργεί σαν φωτοστέφανο!), έδωσε άλλη διάσταση στην φωτογραφία... ”

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 55

Gallery Portraito.indd 55

31/5/2013 3:13:46 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Μini συνέντευξη

Γιάννης Φαλκώνης • Τι σας έλκει περισσότερο στους διάσημους; Γιατί τους φωτογραφίζετε συστηματικά; Η έντονη προσωπικότητά τους, ιδίως όταν συνοδεύεται Η πρόκληση να εξερευνήσω τον αληθινό τους εαυτό,

Συμβαίνουν και αυτά...

καθώς και τις μεταμορφώσεις τους, αναζητώντας τον

• Σας έχει συμβεί ποτέ κάτι ακραίο στη διάρκεια κάποιας φωτογράφισης;

λόγο που γοητεύουν τους ανθρώπους σε παγκόσμιο

Αρκετές φορές με ευτυχώς κωμική κατάληξη μετά το πρώτο σοκ! Θυμάμαι όταν

επίπεδο.

πηδώντας μια μάντρα βρέθηκα πρόσωπο με πρόσωπο, σχεδόν αγκάλιασα τον

από καλλιτεχνικό έργο το οποίο να εκτιμώ ιδιαίτερα.

Τom Cruise που έκπληκτος γυρνώντας στους σωματοφύλακές του είπε: • Πόσο δύσκολο είναι να πλησιάσετε κάθε φορά και

“ These paparazzis fall from the sky!”. Φυσικά πρόλαβα να του κάνω ένα μοναδικό

να κάνετε το πορτραίτο που θέλετε;

πορτραίτο εξ επαφής! Ένα άλλο περιστατικό έγινε στην πρεμιέρα της ταινίας της

Είναι αρκετά δύσκολο, για αυτό απαιτεί στρατηγική

Meryl Streep, όπου θαμπωμένη από τα φώτα των προβολέων του Φεστιβάλ Βενετίας

και σωστό σχεδιασμό. Τις περισσότερες φορές

και ενώ την φωτογράφιζα, έφυγε στο κενό καθώς δεν είδε τα τέσσερα σκαλοπάτια

η φωτογράφηση πρέπει να γίνει από απόσταση και

που έπρεπε να κατέβει. Εγώ σαν τερματοφύλακας πετάχτηκα και με... μπλονζόν την

σταδιακά με σωστό τρόπο προσέγγισης. Χρειάζεται

αγκάλιασα καθώς έπεφτε στο έδαφος και έτσι ευτυχώς χτύπησε μόνο τα γόνατά της.

η απόκτηση της εμπιστοσύνης του φωτογραφιζόμενου

Και όλο αυτό σε ζωντανή μετάδοση της ιταλικής τηλεόρασης!

που φέρνει και την κοντινή επαφή. Πρέπει να γνωρίζω

Μια άλλη φορά, φωτογράφιζα τον Peter Mullan σε παραθαλάσσιο bar στη Βενετία

το χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία του συγχρόνως με

και καταλήξαμε να πίνουμε μπίρες. Σαν γνήσιος Σκωτσέζος είχε πιεί δεκαπλάσιες από

το καλλιτεχνικό του έργο. Πολλές φορές η απόσταση

μένα και είχε κοκκινίσει, τότε τον ειδοποίησαν ότι κέρδισε το βραβείο σκηνοθεσίας.

μηδενίζεται και φτάνω μέχρι την προσωπική γνωριμία.

Ενθουσιασμένος ζήτησε τη βοήθειά μου και τρέχοντας έφυγε να φορέσει το επίσημο kilt και να προλάβει την απονομή λέγοντας μου thank you man!

• Ποιος είναι ο κατάλληλος εξοπλισμός για να γίνουν αυτές οι φωτογραφίες; Μια μηχανή reflex 35mm με εναλλασσόμενους φακούς και γρήγορη ταχύτητα διαδοχικών λήψεων,

Εξοπλισμός Οι λήψεις πραγματοποιήθηκαν με τους αγαπημένους μου τηλεφακούς

με καταλληλότερους φακούς τον 70-210mm με

70-210 mm, 70-300 mm & 180 mm f/2,8.

διάφραγμα f/2,8 ή f/4 καθώς και έναν γρήγορο 70-300

Σ.Σ.: Ο κ. Φαλκιώνης δεν θέλησε να αποκαλύψει περισσότερα για τον εξοπλισμό του

mm. Το ζητούμενο είναι η κατάλληλη απόσταση ώστε ο φωτογραφιζόμενος να αισθάνεται ελεύθερος και να δρα φυσιολογικά και ο φωτογράφος να αιχμαλωτίζει στον φακό. Η διαχρονική δύναμη της στιγμής, η σωστή

Tips

σύνθεση, η αιώνια γοητεία του δευτερολέπτου σε ένα

• Οι διαδοχικές λήψεις με άγρυπνο μάτι συλλαμβάνουν τη μαγική

την αποφασιστική στιγμή που το πρόσωπο “μιλάει”

πρόσωπο, είναι η ανταμοιβή του φωτογράφου.

στιγμή της προσωπικής ακτινοβολίας, της ομορφιάς και της δύναμης του φωτογραφιζόμενου. Μη καταδυναστεύετε το

• Πως πετυχαίνετε σωστό φωτισμό; Η επιλογή της θέσης μου σε σχέση με το φως είναι το Α και το Ω. Θα πρέπει το φως σε σχέση με το φωτογράφο να έρχεται από πίσω και πλάγια ώστε να φωτίζει κατάλληλα το φωτογραφιζόμενο πρόσωπο, δίνοντάς του μια τρισδιάστατη αίσθηση. Το φόντο θα πρέπει να είναι ουδέτερο και χρωματικά απολαυστικό. Ο κατάλληλος τηλεφακός θα “φλουτάρει” το φόντο δίνοντας ζωγραφική αίσθηση.

μοντέλο σας! Η σχέση σας πρέπει να είναι σχέση ελευθερίας, σεβασμού, “έρωτα” και αναζήτησης.

• Αποκτήστε γνώση των έργων κορυφαίων ζωγράφων και του τρόπου που “φώτιζαν” τα πορτραίτα τους.

• Η γεωμετρία του προσώπου είναι το “σώμα” της φωτογραφίας.

• Η έκφραση του προσώπου δημιουργεί τη διαλεκτική σχέση μεταξύ του “ειδώλου” και του θεατή.

• Ο φωτογράφος πρέπει να αναζητά την κρυμμένη ομορφιά και την κρυμμένη ιστορία...

56 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 56

30/5/2013 7:41:36 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 57

Gallery Portraito.indd 57

30/5/2013 7:41:47 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Παγώνας Αθανάσιος

Φλώρα Κώτσου

Nikon D80 • Tamron AF 90mm, f/2.8 Di SP AF/MF Macro •

DON’T GET SERIOUS II

f/4,0 • 1/200 s • ISO 100 • Φυσικό φως σε σκιά κάτω από

Canon EOS 450D • Canon 17-85mm, με χρήση ενσωματωμέ-

δέντρα & φλας Nikon SB900 πάνω στη μηχανή

νου flash (καλυμμένο με ρυζόχαρτο) και ανακλαστήρα.

“

Ήθελα να δημιουργήσω μία “fresh” εικόνα και διάλεξα να κάνω αυτή

την περισσότερο ...γραφιστική επεξεργασία στο φόντο. Προσπάθησα να θίξω “ανάλαφρα” λίγο, το θέμα του υπερκαταναλωτισμού...

”

...Λόγω του μεγάλου σχετικά διαφράγματος που χρησιμοποίησα “σε συνδυασμό με την μεγάλη εστιακή απόσταση του φακού πέτυχα στη φωτογραφία πολύ μικρό βάθος πεδίου με αποτέλεσμα το φόντο να θολώσει τόσο όσο έπρεπε για ένα καλό πορτραίτο. Τέλος, λόγω

Το μοντέλο της φωτογραφίας είναι η Μαρία Ράμμου. Τα μαλλιά και

της ηλιοφάνειας που επικρατούσε εκείνη την ώρα φωτίστηκε με

το μακιγιάζ ετοίμασε η Γωγώ Σαρρή.

φυσικό φως χωρίς να χρησιμοποιήσω κάποια φωτιστική πηγή...

”

Πινελιές χρώματος

Σ

τον αντίποδα της απόλυτης καθαρότητας και λιτότητας, το χρώμα στο πορτραίτο μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμη εκφραστικό μέσο όπως το μακιγιάζ, τα ρούχα ή κάποια αξεσουάρ του κάδρου (props). Mερικές πινελιές χρώματος

εναρμονισμένες με το πρόσωπο θα αιχμαλωτίσουν το ενδιαφέρον του θεατή.

58 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 58

31/5/2013 3:21:50 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 59

Gallery Portraito.indd 59

31/5/2013 3:14:42 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Μini συνέντευξη

Η ΣΥΝΘΕΣΗ Οι φόρμες μέσα στο κάδρο και φυσικά το μαύρο

ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ

περίγραμμα

Όλη η δύναμη

δημιουργούν

της φωτογραφίας

Κοσμάς Κουμιανός

την ονειρική

επικεντρώνεται στο

ατμόσφαιρα

ένα... και μοναδικό,

• Ασχολείστε ο ίδιος με τη προετοιμασία

που ήταν και το

γαλανό μάτι του

του μοντέλου ή έχετε βοήθεια από

ζητούμενο

μοντέλου που έλκει

άλλους επαγγελματίες;

την προσοχή μας

Ναι, πάντα όμως συνεργάζομαι μαζί με επαγγελματίες, make up artists, hair stylists και στιλίστες οι οποίοι έχουν οδηγίες από εμένα για το πως θέλω να είναι η τελική εικόνα.

• Είχατε σχεδιάσει την εικόνα από πριν

ΧΡΩΜΑΤΑ

και αν ναι κατά πόσο το αποτέλεσμα ήταν

Πολύ σωστά

το αναμενόμενο;

επιλεγμένα

Ήθελα ένα πορτραίτο με λίγο ανοιξιάτικη

με πιο προβεβλημένη

vintage αισθητική, θεωρώ ότι το αποτέλεσμα

την μοβ φλουταρι-

ήταν πολύ κοντά σε αυτό που ήθελα.

σμένη απόχρωση στο πρώτο πλάνο δείχνουν

• Τι εκφράζει η παρουσία του έντονου

ότι ο φωτογράφος

χρωματικού φυσικού στοιχείου σε σχέση με

ήξερε τι ήθελε!

το πρόσωπο; Είναι μία παλέτα χρωμάτων που συνδυάζει τα χρώματα των λουλουδιών με το χρώμα των ματιών του μοντέλου και του μακιγιάζ.

Με δύο λόγια Η μηχανή είναι χαμηλά σχεδόν μέσα στα λουλούδια και κοντά στο μοντέλο.

• Τι θέλετε να τονίσετε με τη τεχνική του φλου γύρω από την εικόνα;

Το φως είναι daylight με λίγη συννεφιά κόντρα στο μοντέλο και έχει γίνει χρήση ανακλαστήρα από δεξιά.

Να προβάλω μια πραγματικότητα που δεν μπορεί να δει το ανθρωπινό μάτι και να κάνω τον θεατή να επικεντρωθεί πάνω στο θέμα μου.

Μηχανή & ρυθμίσεις

• Ποιες επιπλέον παρεμβάσεις έγιναν μετά

Nikon D7000 • φακός Nikkor 50mm

τη λήψη προκειμένου να πετύχετε το τελικό αποτέλεσμα; Στo photoshop έγινε χρωματική και τονική επεξεργασία, skin retouche και στο τέλος προστέθηκε οξύτητα.

• Τα πορτραίτα σας συνήθως εξυμνούν την ομορφιά ή έχουν και κάποια άλλη σημασία; Εξαρτάται! Στο συγκεκριμένο πορτραίτο ήθελα να βγει η ομορφιά του μοντέλου. Γενικότερα μου αρέσουν τα beauty και τα storytelling πορτραίτα.

Tips • Επιχειρήστε να μιμηθείτε παλιές κινηματογραφικές εικόνες και προσπαθήστε να δημιουργήσετε μια αντίστοιχη ατμόσφαιρα • Πόζα: Δώστε εσείς τις οδηγίες για την πόζα και το στήσιμο του μοντέλου, για να πετύχετε τη τελική εικόνα που θέλετε.

• Φόντο: Επιλέξτε περιβαλλοντικό φόντο. Βινιετάρετε την εικόνα αν θέλετε μια πιο κινηματογραφική αίσθηση.

• Σημείο λήψης: Επιλέξτε το μέρος με βάση την ατμόσφαιρα του editorial. Εδώ ανοιξιάτικο τοπίο με πολύχρωμα λουλούδια.

60 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 60

30/5/2013 7:42:37 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 61

Gallery Portraito.indd 61

31/5/2013 3:15:25 μμ

ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Υπάρχουν μοντέλα που αν και ικανοί επαγγελματίες, μέσα στο νερό δεν αποδίδουν με επιτυχία. Οι λήψεις κάτω από το νερό ίσως είναι ένα από τα λίγα είδη φωτογράφησης που δεν αρκεί μόνο να δει ο φωτογράφος ένα μοντέλο για να εμπνευστεί το αποτέλεσμα. Πρέπει να το δοκιμάσει υποχρεωτικά μιας και τα κύρια συστατικά

Γιώργος Ρηγούτσος

της επιτυχίας μιας τέτοιας φωτογράφησης είναι η καλή υδροβιότητα

ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ ΣΤΟ ΝΕΡΟ

και η ικανότητα παρατεταμένης άπνοιας του υποβρύχιου μοντέλου.

62 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gallery Portraito.indd 62

30/5/2013 7:43:22 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Έτσι λοιπόν επιβάλλονται τόσο οι δοκιμαστικές λήψεις στα ρηχά όσο και η διεξοδική συζήτηση πριν τη φωτογράφηση, μιας και κάτω από το νερό η επικοινωνία για τυχόν επεμβάσεις ή διορθώσεις είναι δύσκολη. Εκτός αυτού το αδιάβροχο μακιγιάζ είναι απαραίτητο καθώς και η επεξεργασία των ματιών μετά τη λήψη αφού στα πρώτα ήδη λεπτά γίνονται κόκκινα ειδικά στο αλμυρό νερό. Τέλος, το υδάτινο περιβάλλον είναι μέρος της εικόνας και στοιχεία όπως υφάσματα που αιωρούνται, αντανακλάσεις στην επιφάνεια του νερού ή ακόμα και φυσαλίδες βοηθούν στην ‘‘πιο καλλιτεχνική’’ απεικόνιση του υγρού στοιχείου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 63

Gallery Portraito.indd 63

30/5/2013 7:43:41 μμ

PHOTO PROJECT

Πένυ Γιαννάκου Glamour πορτραίτα Είναι απαραίτητο το μοντέλο να νιώθει ασφάλεια - εμπιστοσύνη στις ικανότητες του φωτογράφου. Πολύ σημαντικό επίσης είναι κατά την διάρκεια της φωτογράφισης - και ιδιαίτερα στην αρχή - ο φωτογράφος να δείχνει ορισμένες από τις λήψεις που έχουν γίνει στο μοντέλο. Αυτό βοηθάει πολύ προκειμένου να διαπιστώσει πως γράφει το μακιγιάζ στις εκάστοτε φωτιστικές συνθήκες (ειδικά στο glamour πορτραίτο που μπορεί να χρειαστεί κάποια αλλαγή ή διόρθωση). Επίσης με αυτό τον τρόπο ο φωτογράφος θα καταλάβει αν το μοντέλο νιώθει άνετα. Το κλίμα στον χώρο είναι επίσης πολύ σημαντικό στοιχείο. Πρέπει να υπάρχει ευχάριστη και χαρούμενη διάθεση και όσο λιγότερο άγχος, πίεση και εντάσεις. Το μοντέλο δεν είναι ένα άψυχο ον το οποίο εκτελεί εντολές αλλά πολύτιμος και δημιουργικός συνεργάτης που μπορεί να εκφραστεί. To zητούμενο είναι να έχει την άνεση να ξεφύγει από τις κλασσικές, Μοντέλο: Alexa Lacza / ACE

“στημένες” και επαναλαμβανόμενες πόζες. Στη glamour - boudoir φωτογραφία δεν υφίσταται η έννοια “ευκολότερη επικοινωνία

Iστορίες πορτραίτων 8 επαγγελματίες φωτογράφοι, 8 διαφορετικές προσεγγίσεις

ανάλογα με το φύλο” (άνδρας - γυναίκα). Σε κάθε περίπτωση αυτό που κάνει εύκολη και σωστή την επικοινωνία είναι ο επαγγελματισμός και η συμπεριφορά του φωτογράφου. Για να βγει η ιδιαίτερη, αισθησιακή ατμόσφαιρα στο glamour δουλειά μας είναι με την κατάλληλη καθοδήγηση να κάνουμε το άτομο που ποζάρει να νιώσει άνετα και να ξεκλειδώσει τον αυθορμητισμό του. Με όλα τα παραπάνω ο φωτογράφος είναι σε θέση να αναπτύξει κώδικες επικοινωνίας με το πρόσωπο που ποζάρεικαι να δημιουργήσει

Τις πολλαπλές διαστάσεις και ταυτότητες του πορτραίτου εξερευνά ο φωτογραφικός φακός μέσα από τις ξεχωριστές προσεγγίσεις, υφολογίες και θεματικές διαφορετικών φωτογράφων. Φιλοξενώντας στο ειδικό τεύχος του πορτραίτου mini portfolio οκτώ ελλήνων δημιουργών πιστεύουμε ότι δίνουμε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της δυναμικής του είδους.

διάλογο μαζί του. Ουσιαστικά αποστέλλει και ενεργοποιεί τα όποια μηνύματα προς το μοντέλο και στην συνέχεια, λαμβάνοντας τις αντιδράσεις και με την κατάλληλη επεξεργασία λογικής, συναισθήματος, ενστίκτου πατάει το κουμπί του κλείστρου.

http://penygiannakou.4ormat.com/

64 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Epaggelmaties_Gnomes.indd 64

30/5/2013 8:15:39 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Μοντέλο: Mirka Vlachou ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 65

Epaggelmaties_Gnomes.indd 65

30/5/2013 8:16:00 μμ

PHOTO PROJECT

Αυτοπροσωπογραφία στη Νικόπολη

Κωνσταντίνος Ιγνατιάδης Εννοιολογικά πορτραίτα Το πορτραίτο διανύοντας τεράστια διαδρομή από το λυκαυγές της φωτογραφικής ιστορίας, έχει δώσει αριστουργήματα. Ο άνθρωπος γνωρίζει πολύ καλά το παρελθόν του και το μέλλον. Οφείλει να χρησιμοποιήσει όλη την “τεχνογνωσία” για να δημιουργήσει έργα τα οποία θα καταγράψουν την προσφορά του στην οικουμένη. Όλοι οι καλλιτέχνες εργάζονται προς αυτόν τον σκοπό. Η καλλιτεχνική ολοκλήρωση και καταξίωση στο πορτραίτο μπορεί να έγκειται σε πολλές παραμέτρους: Στην επικοινωνία, στη μυστική γλώσσα του βλέμματος, στην λιτότητα, στον εκφραστικό πλούτο, στην τεχνική αρτιότητα. Σε όλα αυτά και πολλά άλλα που διαλανθάνουν και μερικές φορές μένουν άρρητα. Αλλά πάνω απ’ όλα, στην αγάπη εκείνου που το αγκαλιάζει. Πολλοί ακροβατούν και διστάζουν μπροστά στο δίλημμα: “Ασπρόμαυρο ή έγχρωμο πορτραίτο;” Απαντώ: Πάγχροο! Από το λευκό ως το απόλυτο μαύρο, χωρίς όρια χωρίς όρους. Και για να καταθέσω συγκεκριμένη άποψη για το πορτραίτο δημοσιεύω μια λήψη που με εκφράζει: Το πορτραίτο του Sandro Chia, ένα παιχνίδι ανάμεσα στην ύπαρξη, το είδωλό της και τον δημιουργό, μέσα από την φωτογραφική πράξη.

66 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Epaggelmaties_Gnomes.indd 66

31/5/2013 3:18:50 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Πορτραίτο του Sandro Chia

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 67

Epaggelmaties_Gnomes.indd 67

30/5/2013 8:16:45 μμ

PHOTO PROJECT

Jules Dassin 68 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Epaggelmaties_Gnomes.indd 68

31/5/2013 3:24:49 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Christofer Lee

Ιωάννης Βασταρδής Πορτραίτα καλλιτεχνών

Τ

ο αν ένα πορτραίτο πρέπει να είναι ασπρόμαυρο ή έγχρωμο είναι κάτι που αναρωτιέμαι και εγώ κάθε φορά που φωτογραφίζω. Είναι κάτι που το αποφασίζω σχεδόν πάντα την τελευταία στιγμή χωρίς

να υπάρχει κάποια συνταγή εκτός αν πρόκειται για κάποιον που τον γνωρίζω ήδη. Θα έλεγα ότι όλα ξεκινούν από τον άνθρωπο που στέκεται μπροστά στον φακό. Θεωρώ και πιστεύω ότι ανεξάρτητα από το ποιός είναι, εκείνη η στιγμή είναι δική του, του ανήκει όσο ανήκει και σε μένα με ένα επιπλέον στοιχείο, της δικής του έκθεσης. Αρκετές φορές φροντίζω να ενημερώνομαι πριν τη φωτογράφηση, να διαβάζω

Ο Ιωάννης Βασταρδής γεννήθηκε και

ότι μπορώ και να βλέπω παλιότερες εικόνες του φωτογραφιζόμενου αν είναι εφικτό, για να φτιάξω μία

μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε

πρώτη προσέγγιση. Θα έλεγα όμως ότι η ιστορία μας ξεκινά μόλις γνωριστούμε. Αυτά τα έστω λίγα (τις

φωτογραφία στην Σχολή Focus όπου

περισσότερες φορές) αλλά ουσιαστικά λεπτά που θα περάσουμε μαζί, λέγοντας δύο τρεις κουβέντες είναι

από τον πρώτο κιόλας χρόνο των

και τα καθοριστικά σημεία για την εικόνα που θα κάνω γιατί εκεί θα καταλάβει ό,τι τον αφορά και εκείνον

σπουδών του ξεκίνησε να συνεργά-

όσο και μένα. Θα κατανοήσει ότι δημιουργούμε είναι κάτι κοινό και όχι κάτι αποκλειστικά δικό μου. Για

ζεται με περιοδικά, με ειδίκευση στο

να συμβουλέψω έναν αρχάριο φωτογράφο θα ξεκινούσα από κάποια κλισέ όπως το να πιστεύει την ματιά

φωτορεπορτάζ. Συνέχισε την καριέρα

του, να τραβά πολλές εικόνες κλπ. Προσωπικά πιστεύω ότι η ουσία είναι στην προσωπική υπέρβαση που

εστιάζοντας στην φωτογραφία μόδας

κάνει κάθε φορά ο φωτογράφος που καλείται να αποτυπώσει κάτι. Σαν προσωπική υπέρβαση εννοώ την

και τα πορτραίτα. Σήμερα συνεργάζεται

συνεχή διαδικασία του να γνωρίσει πραγματικά έναν καινούργιο άνθρωπο, να δημιουργήσει σχέση με

με διάφορα πρακτορεία και περιοδικά.

εκείνον, να διαπραγματευτεί τα δικά του πιστεύω και ότι κάνει να είναι πάντα αποτέλεσμα μιας ουσιαστικής

http://www.ivastardis.com

γνωριμίας και όχι ενός τυχαίου περάσματος.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 69

Epaggelmaties_Gnomes.indd 69

31/5/2013 3:25:03 μμ

PHOTO PROJECT

Δημήτρης Μιχαλάκης “The Fighters”/Πορτραίτα μαχητών

Τ

ο project “The Fighters” αποτελείται από πορτραίτα μαχητών του απελευθερωτικού στρατού της

χή. Ήθελα να δείξω τον μαχητή. Για αυτό και το

Συρίας. Ο στρατός απαρτίζεται κυρίως από νέους που ξεσηκώθηκαν εναντίον του καθεστώτος του

όπλο παρέμεινε στα χέρια τους παρόλο που δεν

Assad, μιας και οι περισσότεροι από αυτούς είναι αντι-σιωνιστές. Επίσης τα περισσότερα μέλη κουβα-

φαίνεται το υπόλοιπο περιβάλλον. Αυτό το όπλο

λούν τις πληγές από τον διωγμό και τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκαν οι γονείς τους από το

για αυτή τη μεγάλη χρονική περίοδο είναι κομμάτι

καθεστώς. Σε μία από τις αποστολές στη Συρία βρεθήκαμε σε κάποια σπίτια στα οποία μας φιλοξενού-

του εαυτού τους. Πέρα από την όποια αντίλη-

σαν οι αντι-καθεστωτικοί: εκεί γνωρίσαμε ολόκληρες διμοιρίες μαχητών.

ψη, το πορτραίτο παρουσιάζει αντικειμενικές

Αυτό συντέλεσε στο να ξεκινήσει αυτό το project. Οι μαχητές απεικονίζονται αποκομμένοι από το

δυσκολίες είτε φωτογραφίσεις στην εμπόλεμη

φυσικό περιβάλλλον και ποζάρουν μπροστά σε ουδέτερο άσπρο φόντο. Για μένα αυτό ήταν μια πολύ

Συρία είτε στην Ομόνοια. Το ζητούμενο δεν είναι

ουσιαστική απόφαση. Αφαιρώντας το φόντο μπορώ να εστιάσω στο πρόσωπο για να αποφεύγεται ο

να εντυπωσιαστούμε από το που και υπό ποιες

όποιος συναισθηματισμός φέρει το χρώμα. Με τους περισσότερους πέρασα μαζί τους πέντε μέρες και

συνθήκες τραβήχτηκε η φωτογραφία αλλά από

προσπάθησα να τους εξηγήσω τι ήθελα να κάνω. Δεν ήθελα να δείξω ούτε τη μάχη ούτε την αναταρα-

την ίδια τη φωτογραφία. Και ας μην ξεχνάμε

70 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Epaggelmaties_Gnomes.indd 70

30/5/2013 8:17:08 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

η μεγαλύτερη δυσκολία σήμερα στην Ελλάδα για τον φωτογράφο είναι να μπορεί να δουλεύει και να μπορεί να

Ο Δημήτρης Μιχαλάκης γεννήθηκε στην

επισκεφτεί τέτοια μέρη γενικότερα.

Ελευσίνα το1977. Σπούδασε στη Focus School

Στο πορτραίτο παίζουν εξίσου σημαντικούς ρόλους

of Photography. Ασχολείται επαγγελματικά

ο φωτογράφος με τον φωτογραφιζόμενο. Ο

με τη φωτογραφία από το 2003. Από το 2004

φωτογραφιζόμενος πρέπει να σταματάει, να παίρνει μια

συνεργάζεται με μεγάλα ελληνικά και διεθνή

ανάσα από τον υπόλοιπο κόσμο και να στέκεται απέναντι

έντυπα. Έχει αναλάβει αποστολές σε

στο φακό. Ο φωτογράφος θα πρέπει να ξέρει γιατί

περισσότερες από 20 χώρες.

φωτογραφίζει, γιατί επιλέγει να πάρει το συγκεκριμένο καρέ και γιατί με τον συγκεκριμένο άνθρωπο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 71

Epaggelmaties_Gnomes.indd 71

30/5/2013 8:17:13 μμ

PHOTO PROJECT

λεπτομέρειες και τα χαρακτηριστικά ενός χώρου σε σχέση και με τα πρόσωπα που ζουν σε αυτόν. Δύο στοιχεία που αλληλοσυμπληρώνονται αλλά και παλεύουν μεταξύ τους. Ο όγκος πληροφορίας που ανακαλύπτει κάποιος σε ένα περιβαλλοντικό πορτραίτο είναι τεράστιος και το παιχνίδι με τις λεπτομέρειες σημαντικό. Τα καλύτερα μου πορτραίτα έγιναν σε Αφρική, Ινδία και Καμπότζη. Ήταν τρεις περιοχές στις οποίες ανέπτυξα καταπληκτική σχέση με τους ντόπιους και η θετική μου διάθεση βγήκε και στην δουλειά μου. Επίσης είναι χώρες που το χρώμα και το φως είναι ιδανικά για ένα φωτογράφο. Οι κουλτούρες τους είναι πολύ ιδιαίτερες και δυναμικές φωτογραφικά. Η χροιά ενός καλλιτέχνη είναι ένα συνονθύλευμα τον ερεθισμάτων και εμπειριών που έχει από ανθρώπους, μουσικές, εικόνες και καταστάσεις στην ζωή του. Παρακολουθώ πολύ φωτογραφία αλλα θεωρώ οτι η δουλειά μου απαρτίζεται από ένα μείγμα πολλών και διαφορετικών στοιχείων εκτός της φωτογραφίας.

Στυλιανός Παπαρδέλας

Ο Στυλιανός Παπαρδέλας τα τελευταία

Εθνολογικά πορτραίτα

φωτογραφίζει. Έχει επισκεφτεί Ουγκάντα,

Θ

Αργεντινή, Βολιβία, Περού, Ταϊλάνδη,

εωρώ οτι ο άνθρωπος είναι το πιο αστείρευτο φωτογραφικό θέμα. Πιστεύω ότι κάποιος θα μπορούσε να φωτογραφίζει έναν άνθρωπο για όλη του τη ζωή και πάλι θα μπορούσε να βγάζει

καινούριες και όμορφες φωτογραφίες. Τα μάτια είναι ένα φανταστικά δυνατό σημείο του ανθρώπου. Κοιτώντας κάποιον στα μάτια δεν θα τον ξεχάσεις ποτέ. Άρχισα να τραβάω καθαρά πορτραίτα για να έχω στην συλλογή μου ανθρώπους που θέλω να βλέπω όσο ζω και να θυμάμαι στιγμές. Απο την άλλη θεωρώ πολύ σημαντικά τα περιβαλλοντικά πορτραίτα. Άλλωστε ο μεγαλύτερος όγκος δουλειάς μου ασχολείται με αυτά. Θεωρώ ότι είναι ο καλύτερος τρόπος να αναδείξεις τις

χρόνια ταξιδεύει αδιάκοπα και Ρουάντα, Τουρκία, Βραζιλία, Παραγουάη, Καμπότζη, Βιετνάμ , Ινδία, Λάος κ.α. Συνεργάζεται με τη ΜΚΟ Barrettown της Ιρλανδίας διδάσκοντας παιδιά με νεοπλασματικές αρρώστιες. http://www.stylianospapardelas.com/

72 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Epaggelmaties_Gnomes.indd 72

31/5/2013 3:25:33 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 73

Epaggelmaties_Gnomes.indd 73

30/5/2013 8:17:39 μμ

PHOTO PROJECT

Ανδρέας Τσονίδης Βιωματικά πορτραίτα

Α

πό τότε που άρχισα να ασχολούμαι σοβαρά με το πορτρέτο με απασχόλησε κυρίως σε βιωματικό

Ίσως σε ένα επίμονο βλέμμα, σε μια αμήχανη

επίπεδο η επαφή με τον/τη φωτογραφιζόμενο/η. Πρόκειται για μια συνάντηση όπου η προσέγγιση

πόζα, ή σε μια σίγουρη και επιθετική στάση, που

του άλλου παίζει σημαντικότατο ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα. Η στιγμή της φωτογράφισης παραμένει

είχε να κάνει και με το πώς έμπαινα εγώ σε αυτή

για μένα ένα αίνιγμα. Δεν ξέρω τι να περιμένω και δεν θέλω και ο άλλος να ξέρει ακριβώς τι να

τη διαδικασία. Ήταν κάτι που δημιουργούσαμε

περιμένει από εμένα. Προτιμώ να είναι κάτι που το βρίσκουμε στην πορεία της φωτογράφησης. Θέλω

μαζί με το “μοντέλο” και αυτή η διαδικασία

να έχω κάποιον ελάχιστο έλεγχο της διαδικασίας, ξέροντας όμως ότι στο τέλος αυτό δεν εξαρτάται μόνο

μου θύμισε πολύ τη σημασία της σχέσης που

από εμένα. Φωτογραφίζοντας λοιπόν ανθρώπους στο περιβάλλον τους άρχισα να συνειδητοποιώ ότι με

χτίζεται σε ένα άλλο, πολύ διαφορετικό πλαίσιο

κάποιο τρόπο αυτή η σχέση φωτογράφου-φωτογραφιζόμενου αποτυπωνόταν και στην τελική εικόνα.

στο οποίο είμαι συνηθισμένος να λειτουργώ,

74 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Epaggelmaties_Gnomes.indd 74

31/5/2013 3:31:25 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

μεταξύ μας διάστημα, στον χώρο της αλληλεπίδρασης και της επικοινωνίας, τότε αυτός ο χώρος που μεσολαβεί μεταξύ φωτογράφου - φωτογραφιζόμενου αλλά και θεατή, με ενδιαφέρει πάρα πολύ και είναι αυτό που προσπαθώ να διερευνήσω σε αυτή τη σειρά. Ταυτόχρονα όμως, δεν έχω καμιά αυταπάτη ότι μπορεί η φωτογραφική εικόνα να αποδώσει την “ουσία” ή την “πραγματική” προσωπικότητα του άλλου, κάτι που άλλωστε έχω μάθει από την επιστήμη μου να αμφιβάλω ότι υπάρχει. Περισσότερο θα έλεγα ότι η δουλειά μου, αν πετυχαίνει κάτι, είναι να δώσει πτυχές του άλλου σε μια συνάντηση με πτυχές του εαυτού μου. Ελπίζω κάποιες στιγμές αυτό να συναντά και να αφορά και κάποιες πτυχές του θεατή. Θα συμβούλευα ένα νέο φωτογράφο να παίρνει ρίσκα. Γνωρίζω ότι αυτό ίσως να μην μπορεί να γίνει από την αρχή, αλλά κάποια στιγμή θα πρέπει ο φωτογράφος να ξεφύγει από την ευκολία της καλής τεχνικής κατάρτισης και να επιχειρήσει να εκπλήξει τον εαυτό του. Στη φωτογράφιση ανθρώπων αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί σε μια προσπάθεια να είμαστε λιγότερο “φωτογράφοι”, να μπαίνουμε δηλαδή λιγότερο στη λογική της αισθητικής της εικόνας και περισσότερο σε μια θέση διερευνητική, συνεργατική και αναστοχαστική με τα θέματα και τους ανθρώπους που δουλεύουμε. Άλλωστε όμορφες εικόνες κυκλοφορούν άπειρες πια στο διαδίκτυο, και με αυτή την έννοια ένα ακόμη αψεγάδιαστο πρόσωπο ή ένα αισθητικοποιημένο γυμνό είναι για μένα πια θόρυβος και όχι πληροφορία. Μίλησα παραπάνω για τη σημασία που έχει για εμένα η επαφή με το φωτογραφιζόμενο πρόσωπο. Θα συμπλήρωνα ότι εξίσου σημαντικό είναι να γνωρίζουμε το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο θέλουμε να εντάξουμε τη δουλειά μας και να ξεφεύγουμε από τον περιορισμό της μιας, μοναδικής όμορφης εικόνας.

αυτό της ψυχοθεραπευτικής συνθήκης. Βέβαια, εκεί τα όρια, οι θέσεις και οι ρόλοι είναι πολύ

Ο Άνδρεας Τσονίδης είναι φωτογράφος και

διαφορετικοί, μοιάζει όμως σε τούτο: η σχέση

ψυχοθεραπευτής. Σπούδασε φωτογραφία στην Stereosis

δεν είναι δεδομένη και πρέπει κανείς να πασχίσει

Photography Studies και έχει παρακολουθήσει σεμινάρια

για να γνωρίσει το συγκεκριμένο πρόσωπο με το

από γνωστούς φωτογράφους όπως Αnders Petersen και

οποίο έρχεται σε επαφή. Έτσι και στα δικά μου

Antoine D’Agata. Διδάσκει σύγχρονη φωτογραφία και

πορτραίτα, κάθε φωτογράφιση είναι μια καλή ή

συγχρόνως διερευνά τις θεραπευτικές λειτουργίες του

κακή απόπειρα να γνωρίσω κάτι από τον άλλο.

φωτογραφικού μέσου. http://www.andreastsonidis.com/

Και αν μπορούμε να γνωριστούμε μόνο στο

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 75

Epaggelmaties_Gnomes.indd 75

30/5/2013 8:17:50 μμ

PHOTO PROJECT

Λουκάς Χαψής Κid action portraits Πέρα από την επαγγελματική μου δουλειά, εκφράζομαι μέσα από τη φωτογραφία και για αντικείμενα που με ενδιαφέρουν προσωπικά. Πέρα από την αστροφωτογραφία, τη φωτογραφία αρχαιοτήτων, τα σπορ κλπ. έχω προσπαθήσει σαν γονιός να αποτυπώσω σε εικόνες τη βιωματική σχέση με τα παιδιά μου. Είναι μια καθοριστική ιστορία ζωής για μένα, που εκτυλίσσεται σε ένα συνεχές πολυθεματικό film strip.

Ο Λουκάς Χαψής γεννήθηκε το 1966 στη

Συνήθως οι ζωές των παιδιών καθώς μεγαλώνουν, καταγράφονται στις σελίδες των οικογε-

Λήμνο όπου και μεγάλωσε. Σε ηλικία 20

νειακών άλμπουμ σαν διαδοχές από snapshot δηλ. χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις. Θεώρησα ότι

ετών απέκτησε την πρώτη του φωτογρα-

ως φωτογράφος είχα αυξημένη ευθύνη να κάνω κάτι πιο δημιουργικό για τα δικά μου παιδιά.

φική μηχανή με σκοπό να απαθανατίζει

Ειδικά στην περίπτωσή μας που είμαστε μια οικογένεια φαν της δράσης και των σπορ. Το

τις ορειβατικές του εξορμήσεις. Από τότε

κολύμπι, η ποδηλασία, η αναρρίχηση κλπ. στάθηκαν ευκαιρίες για τα παιδιά να αναπτύξουν

η φωτογραφία έγινε η μεγάλη του αγάπη

τις δεξιότητές τους και την προσωπικότητά τους. Για παράδειγμα μαζί με το γιο μου που τώρα

και ο προσωπικός του τρόπος έκφρασης.

είναι έξι ετών βάλαμε σαν στόχο να κατακτήσουμε μαζί από πολύ τρυφερή ηλικία τις κορυφές

Σπούδασε κινηματογράφο, αλλά τελικά

ελληνικών βουνών όπως ο Σμόλικας, η Οίτη και ο Όλυμπος. Τις στιγμές αυτές έχουμε κρατήσει

τον κέρδισε η φωτογραφία. Ξεκίνησε την

για πάντα μέσα από το σχετικό φωτογραφικό υλικό όπου τα παιδιά ποζάρουν γεμάτα ενθουσι-

επαγγελματική του πορεία το 1993 φω-

ασμό στο φακό αντανακλώντας πόσο τα γεμίζουν και τα κερδίζουν οι ανέμελες δραστηριότη-

τογραφίζοντας για τις εκδόσεις Λυμπέρη.

τες. Για παράδειγμα η δεξιά φωτογραφία είναι τραβηγμένη στα 2911 μέτρα στον Όλυμπο στην

Φωτογραφίες του έχουν κατά κόρον

κορυφή Σκολιό, όπου ο Λευτέρης παρά την μικρή ηλικία του κατάφερε να ανέβει μόνος του.

δημοσιευθεί στα πιο σημαντικά ελληνικά

Είναι τραβηγμένη με μια DSLR, πάνω σε μια αυτοσχέδια μεταλλική προέκταση για να μπορώ

περιοδικά.

να την κρατάω λίγο μακρύτερα από το χέρι μου.

76 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Epaggelmaties_Gnomes.indd 76

30/5/2013 8:18:00 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 77

Epaggelmaties_Gnomes.indd 77

30/5/2013 8:18:31 μμ

PHOTO PROJECT

Γρηγόρης Δάλλης Ακτιβιστικά πορτραίτα / “Όχι στην εξόρυξη χρυσού”

Σ

ε οτι αφορα το πορτραίτο - και την ανθρωποκεντρική φωτογραφία ειδικότερα - θα λεγα ότι είναι απο τις πιο αγαπημένες θεματικές μου κατηγορίες μιας και προσπαθώ να πάρω τη δική μου στιγμή μέσα

απο την ματιά του εκάστοτε μοντέλου: ένα φωτογραφικό “αλισβερίσι” ψυχής μεταξύ φωτογράφου και φωτογραφιζόμενου. Προσπαθώ να μην γίνεται επιτηδευμένο όλο αυτό καθώς και να χρησιμοποιώ το υπάρχον φως και όχι τεχνητές πηγές. Για το συγκεκριμένη προσέγγιση στο θέμα της εξόρυξης χρυσού, πέρα από τα πιστεύω μου σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι άνθρωποι που βρίσκονταν κοντά μου εκείνη τη μέρα. Μεταξύ σοβαρότητας και παιχνιδιού μπροστά στην κάμερα δημιουργήθηκε μια σειρά επίκαιρη αλλά και ταυτόχρονα ανατρεπτική. Το έναυσμα έδωσε ένας πολύ καλός μου φίλος που ζει στην περιοχή και δέχτηκε και αυτός να φωτογραφηθεί... Το συμβατικό ρεπορτάζ είχε και θα έχει σημαντικό ρόλο στην ειδησεογραφία, αλλά πιστεύω ότι το να μπορούμε να μιλάμε - ίσως και πιο ανάλαφρα - μέσα από την δική μας ματιά για θέματα που μας αφορούν είναι προτιμότερο. Ειδικά στα μάτια του θεατή που χρόνια κατακλύζεται με τις αυτονόητες φωτογραφίες του επαγγελματικού ρεπορτάζ. Η εναλλακτική ματιά στα θέματα της επικαιρότητας

Ο Γρηγόρης Δάλλης γεννήθηκε το 1971. Ζει μόνιμα στην Κοζάνη. Ασχολείται με την φωτογραφία από το 1998. Συμμετείχε σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις καθώς και τρεις εκθέσεις εικαστικού περιεχομένου. Άρθρα του και δουλειά του υπάρχουν σε ιστότοπους σε Ελλάδα και εξωτερικό. Δουλειές του έχουν παρουσιαστεί στον ηλεκτρονικό τύπο της Ελλάδας του εξωτερικού και φεστιβάλ σε Ελλάδα και Ευρώπη.

(Athens Photo Festival, Hellenic Centre for Photography, London Αrts Festival, Eyropean Festivals of Photography κ.α)

δίνει την δυνατότητα να διασκεδάζουμε χωρίς να τρομάζουμε και ούτε να χάνεται η σοβαρότητα του θέματος.

78 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Epaggelmaties_Gnomes.indd 78

30/5/2013 8:18:55 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 79

Epaggelmaties_Gnomes.indd 79

30/5/2013 8:19:21 μμ

EΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

80 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Eksoplismos.indd 80

31/5/2013 12:33:24 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Eξοπλισμός

Ποιά μηχανή και ποιός φακός για πορτραίτο; Συμβαίνει πολλοί φωτογράφοι να είναι τελειομανείς με τον εξοπλισμό τους, όχι μόνο στο πορτραίτο αλλά και σε όλα τα φωτογραφικά είδη που ασχολούνται. Μερικοί φθάνουν σε υπερβολή. Αισθάνονται ανασφαλείς αν δεν έχουν τον καλύτερο φακό, αν η μηχανή δεν είναι τελευταίας γενιάς, αν νιώσουν ότι υστερούν κάπου. Κι όμως, ενδιαφέρουσες φωτογραφίες πορτραίτου μπορούν να βγουν και με μέτρια μέσα. Πορτραίτο σημαίνει ότι ο φωτογράφος κατευθύνει τον παρατηρητή στο κυρίως αντικείμενο του ενδιαφέροντος δηλ. το πρόσωπο και μάλιστα με προτεραιότητα στα μάτια. Η επαφή του βλέμματος του θεατή με το βλέμμα του ατόμου που ποζάρει έχει καθοριστική σημασία. Επίσης εναπόκειται στο δημιουργό του πορτραίτου να ορίσει το εύρος εστίασης, εφαρμόζοντας τον έλεγχο του βάθους πεδίου. Για να ισχύσει όμως κάτι τέτοιο, δηλ. ρηχό βάθος πεδίου αν το χρειαστούμε, πρέπει να έχουμε: μηχανή με μεγάλο αισθητήρα, κοντό τηλεφακό και ανοικτό διάφραγμα. Τέτοια ευελιξία όμως προσφέρουν αποκλειστικά και μόνον οι μηχανές - συστήματα. Αυτές δηλ. που ανήκουν στις κατηγορίες των DSLR και των CSC (mirrorless) συμπεριλαμβανομένων και των SLT με αισθητήρες που ξεκινούν από τα 35mm, περνούν από το δημοφιλές ΑPS-C και φθάνουν στο Micro 4/3.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 81

Eksoplismos.indd 81

31/5/2013 3:33:14 μμ

EΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

Κine Exakta H μηχανή που έφερε στη φωτογραφία την αρχιτεκτονική SLR

DSLR Η ιδέα της DSLR έχει να κάνει κυρίως με την καλύτερη (οπτική) εκδοχή της σκόπευσης. Δηλ. τη συνειδητή παραδοχή ότι η πενταπρισματική αρχιτεκτονική δίνει την πιο αληθοφανή και πιο χρηστική σκόπευση σε όλες τις συνθήκες. Η πρώτη SLR εμφανίστηκε το 1936 (Kine Exacta) φέρνοντας την επανάσταση στη φωτογραφική πρακτική αφού το είδωλο προβάλλεται μπροστά στο μάτι μας σε πραγματικό χρόνο, χωρίς καμία υστέρηση. Όποιος έχει μάθει να δουλεύει με DSLR δεν αλλάζει εύκολα με κάτι άλλο αφού τα ηλεκτρονικά σκόπευτρα (EVF)όσο και αν έχουν βελτιωθεί σε ανάλυση και φωτεινότητα πάντα αποτελούν μια προσομοίωση του οπτικού. Έτσι δουλεύοντας το πορτραίτο μας με DSLR έχουμε ακριβέστατη απεικόνιση και αμεσότητα.

Μηχανές συστήματα Όλες οι μηχανές με εναλλασσόμενους φακούς αποτελούν τη βάση συστήματος. Σήμερα τα μεγαλύτερα συστήματα προέρχονται από τις Canon και Nikon ενώ δραστηριοποιούνται και οι εταιρίες Olympus, Panasonic, Pentax, Samsung και Sony. Ο λόγος να πάει κανείς σε σύστημα είναι να βρει ειδικό φακό πορτραίτου με εστιακές αποστάσεις από 85mm ως 100mm (το πολύ 135mm για ειδικές περιπτώσεις κοντινών πλάνων) ή εναλλακτικά κάποιο γρήγορο zoom με f/2,8.

SLT (Single Lens Translucent) Eιδική κατηγορία αποτελούν οι μηχανές με αρχιτεκτονική Single Lens Translucent της Sony. Αντί για κανονικό καθρέπτη έχουν ημιφωτοδιαπερατό αντίστοιχο. Δεν υπάρχει το κλασικό πεντάπρισμα αλλά στη θέση του βρίσκεται ηλεκτρονικό σκόπευτρο EVF και ένα μέρος της φωτεινής δέσμης κατευθύνεται προς τον αισθητήρα phase detection AF ενώ το μεγαλύτερο μέρος του φωτός περνά μέσω του καθρέπτη προς τον αισθητήρα CMOS. Oι SLT επί της ουσίας υπάγονται στις mirrorless αλλά εξωτερικά έχουν την εμφάνιση DSLR.

82 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Eksoplismos.indd 82

31/5/2013 12:33:41 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

CSC (mirrorless) Έχουν γίνει δημοφιλείς προσφάτως λόγω του μικρότερου μεγέθους των σωμάτων και της κατασκευαστικής απλότητας αφού κατήργησαν το συγκρότημα καθρέπτη/ οπτικού σκοπεύτρου. Έτσι οι φακοί είναι απλοποιημένοι σχεδιαστικά λόγω μικρότερης απόστασης πίσω οπτικού στοιχείου από το επίπεδο του αισθητήρα. Από την άλλη μεριά στις περισσότερες η εστίαση γίνεται μόνον με τη χρήση της οθόνης στην πλάτη και σε λίγες περιπτώσεις ενσωματώνεται EVF.

Ο υπόλοιπος εξοπλισμός Όπως βεβαιώνουν οι έμπειροι φωτογράφοι, το πιο χρήσιμο αξεσουάρ είναι τα light modifiers: ανακλαστήρες, διαχυτήρες, Είναι εντυπωσιακό πόσο ελέγχουμε το βάθος πεδίοιυ με ένα γρήγορο φακο. Εδώ οι λήψεις έχουν πραγματοποιηθεί με 85mm f/1,4 και διαφράγματα (από αριστερά προς δεξιά) τελείως ανοικτό f/1,4 και f/11

softbox, oμπρέλες κλπ. Κάποτε αποτελούσαν προνόμιο μόνον των επαγγελματιών. Σήμερα οι τιμές έχουν προσγειωθεί και ο

Πορτραίτο με compact; Μάλλον όχι!

μεγάλος ανταγωνισμός εγγυάται προσιτό κόστος. Mε ένα ή δύο reflector και diffuser

Λίγα είναι τα νοικοκυριά χωρίς κάποια compact μηχανή. Με τιμές που ξεκινούν από τα 50

σε κατάλληλες συνθήκες μπορούμε να

ευρώ σίγουρα είναι best buy για τις οικογενειακές αναμνήσεις, τα ταξείδια, τα πάρτι κλπ. Όμως

κάνουμε σχεδόν τα πάντα αρκεί να έχουμε

ταιριάζουν για σοβαρή ενασχόληση με το πορτραίτο; Όπως έχουμε αναφέρει σε άλλο σημείο,

εξασκημένο μάτι.

οι compact έχουν πολύ μικρούς αισθητήρες διαστάσεων από 2/3in. ως 1/3in. ενώ ο αριθμός

Αντίθετα, το τρίποδο δεν

των pixel πρακτικά είναι αντίστοιχος των μεγαλύτερων μηχανών (system). Αυτό μεταφράζεται

αξιοποιείται συχνά

σε κατά πολύ μικρότερο μέγεθος εικονοστοιχείου (dot pitch) και μικρότερη φωτοσυλλεκτική

στα πορτραίτα

ικανότητα άρα αυξημένη προδιάθεση για ψηφιακό θόρυβο όταν ανεβαίνει η ονομαστική

γιατί περιορίζει την

ευαισθησία (ISO) ή μειώνεται ο φωτισμός. Επίσης ένα πολύ βασικό πρόβλημα είναι κάτι που δεν

κινητικότητα και

υποψιάζεται ο απλός χρήστης. Οι μικροί αισθητήρες έχουν μεγάλα βάθη πεδίου. Παρενέργεια:

τον αυθορμητισμό

όλα βγαίνουν νετ και ο φωτογράφος δεν μπορεί να εφαρμόσει το εφέ του ελέγχου του βάθους

του φωτογράφου.

πεδίου. Κατά συνέπεια οι μηχανές αυτές είναι ακατάλληλες για δημιουργικό πορτραίτο.

Αντίληψη της πραγματικότητας Στις CSC κοιτάμε, σκοπεύουμε, καδράρουμε και παρατηρούμε μέσα από την οθόνη ή σπανιότερα μέσα από ένα οπτικό προσοφθάλμιο μέτριας/ καλύτερης ακρίβειας. Στις DSLR η αίσθηση του πενταπρισματικού σκοπεύτρου δεν συγκρίνεται με τίποτε: είναι ότι πιο αληθινό μπορεί να υπάρξει στον φωτογραφικό κόσμο και σημείο αναφοράς. Μάλλον αποτελεί το βασικό λόγο για να πάρει κανείς ρεφλέξ. Βέβαια τον τελευταίο καιρό αρκετοί φωτογράφοι συνηθίζουν να χρησιμοποιούν και το Live View. Όμως κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αμεσότητα και το ρεαλισμό του προσοφθαλμίου σκοπεύτρου.

Σύγκριση MΕΓΑΛΟΙ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ  Έλεγχος βάθους πεδίου  Καλύτερα χαρακτηριστικά

θορύβου  Απόδοση σε υψηλά ISO  Αυξημένο κόστος  Όγκος και μέγεθος κατασκευής

ΜΙΚΡΟΙ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ  Χαμηλό κόστος  Μικρές διαστάσεις που διευκολύ-

νουν τη σχεδίαση των οπτικών  Θόρυβος  Δεν παρέχουν έλεγχο βάθους

πεδίου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 83

Eksoplismos.indd 83

31/5/2013 12:35:42 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Φυσικός φωτισμός Know how και συμβουλές

Δεν είναι απαραίτητοι οι μεγαλεπήβολοι και σύνθετοι φωτισμοί ή περίπλοκοι εξοπλισμοί για πετυχημένα πορτραίτα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πρώτοι φωτογράφοι υλοποίησαν πορτραίτα με ελάχιστα μέσα στη διάθεσή τους - αποκλειστικά με φυσικό φως. Ο ήλιος διατίθεται πάντα …δωρεάν και ακόμη και εν απουσία του (με συννεφιά) μπορεί να δώσει το ιδανικό φως πορτραίτου. Φωτογραφίες: Γιώργος Τζώρτζης • Μοντέλο: Χριστίνα Βαρδαλή • Κείμενα: Παναγιώτης Καλδής

84 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo84 84

31/5/2013 12:17:39 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 85

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo85 85

31/5/2013 12:18:12 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Χρωματική θερμοκρασία Ανάλογα με την ώρα της ημέρας και αν ο καιρός είναι αίθριος ή συννεφιασμένος, το φυσικό ηλιακό φως έχει διαφορετική χρωματική θερμοκρασία. Η προσαρμοστικότητα της ανθρώπινης όρασης μας κάνει να βλέπουμε τα πάντα με ίδια χρώματα στη διάρκεια της μέρας. Όμως αν τα καταγράφαμε σε μια ψηφιακή φωτ. μηχανή ρυθμισμένη για συγκεκριμένο White balance π.χ. daylight τότε θα παίρναμε αρκετές διαφορές. Αν είχαμε ένα ψηφιακό χρωμόμετρο (ειδικό εργαλείο μέτρησης φωτός σε βαθμονόμηση Kelvin) θα παίρναμε ενδείξεις 8.000°K για συννεφιασμένο ουρανό (μπλεδίλα), 5.500°Κ για μεσημέρι με ήλιο στο ζενίθ,

Γενικά περί φυσικού φωτισμού Γ

3500°Κ τη μαγική ώρα του δειλινού κλπ. Επίσης

ια να αξιοποιήσουμε το φυσικό φως πρέπει σταδιακά να αναπτύξουμε το συγκεκρι-

ένας ηλεκτρικός λαμπτήρας

μένο αισθητήριο που μερικοί ονομάζουν «μάτι του φωτογράφου». Δηλ. τη δική μας

πυράκτωσης έχει γύρω στα

εξασκημένη ματιά, την οπτική προσλαμβάνουσα για τις ποιότητες και τις ιδιότητες του

2500°Κ και γι αυτό το φως

φωτός. Ειδικά στο πορτραίτο, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με την ποιότητα του

του φαίνεται θερμό. Στο

φωτός αφού το σκληρό, κατευθυντικό φως δεν κολακεύει την υφή της επιδερμίδας και

πορτραίτο μας συμφέρει

καίει τις λεπτομέρειες ενώ το διάχυτο φως ταιριάζει πολύ περισσότερο. Εξίσου υποψια-

να έχουμε ισορροπημένες

σμένοι οφείλουμε να είμαστε για την κατανομή των φωτοσκιάσεων, την κατεύθυνση, την

(daylight) προς θερμές

ώρα της ημέρας και άλλα αποφασιστικά στοιχεία.

χροιές ενώ απωθητική

Κατεύθυνση

είναι η μπλεδίλα. Βέβαια, το αυτόματο WB συνήθως

Οι πρωτόπειροι φωτογράφοι συχνά τοποθετούν τα πρόσωπα αντικριστά στον ήλιο. Όμως

εξισορροπεί όλες αυτές τις

κάτι τέτοιο λειτουργεί αρνητικά παρά θετικά. Κατ αρχήν οι φωτογραφιζόμενοι κουράζονται

αποκλίσεις. Ακόμη καλύτε-

από το φως και ανοιγοκλείνουν ενστικτωδώς τα μάτια τους. Επίσης σχηματίζονται δυσάρεστες

ρα, μπορούμε μόνοι μας να

σκιές στις κόγχες των ματιών. Η αντίθετη τοποθέτηση με το φως πίσω από το πρόσωπο που

προσαρμόσουμε (χειροκί-

ποζάρει και τη χρήση ανακλαστήρα παρουσιάζει πολύ πιο ενδιαφέρουσες προοπτικές δη-

νητα) το white balance στη

μιουργικότητας. Επίσης η διάταξη με το φως από το πλάι και αυτή έχει μεγάλες δυνατότητες

φωτιστική μας πηγή.

χειρισμών και μιας ιδιαίτερης ατμόσφαιρας.

Ένταση του φωτός Το ισχυρό απευθείας φως μπορεί να είναι πολύ σκληρό και ακατάλληλο για πορτραίτο. Δίνει έμφαση στο κοντράστ ανάμεσα στα φωτιζόμενα και σκιερά μέρη της εικόνας και καταστρέφει τη λεπτή υφή στις επιφάνειες. Aν με κάποιους τρόπους υλοποιήσουμε τη διάχυση π.χ. να μην προσπίπτει στο αντικείμενό μας (πρόσωπο) απευθείας, τότε το αποτέλεσμα θα είναι πιο αποδεκτό. Π.χ. αντί να τοποθετήσουμε το εικονιζόμενο άτομο απευθείας στον ήλιο, το αφήνουμε να μπει μέσα στο κτήριο από ένα βορεινό παράθυρο. Ή, αναβάλλουμε τη φωτογράφηση για μια μέρα με …συννεφιά. Η φυσική διάχυση της ηλιακής ακτινοβολίας στα σύννεφα λειτουργεί θετικά γιατί η φωτεινή πηγή δεν είναι πλέον σημειακή (ήλιος) αλλά γενική (όλος ο ουρανός). Αυτό το αντιλαμβανόμαστε και από την ομοιομορφία του φωτισμού στο πρόσωπο, το ότι δεν πέφτουν σκιές κλπ. Τοπικής εμβέλειας λύσεις είναι να παρεμβάλουμε κάποιο διαχυτήρα που θα μαλακώσει το φυσικό φως ή ανακλαστήρα να γεμίσει τις σκιές.

86 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo86 86

31/5/2013 12:18:26 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Φυσικό φως στη σκιά Το ισχυρό κοντράστ με το έντονο φως του καταμεσήμερου που διεισδύει στις φυλλωσιές, δεν δημιουργεί τις καλύτερες προϋποθέσεις ομαλής τονικότητας. Εδώ το μοντέλο μας αναγκαστικά βρέθηκε στη σκιά ενώ οι φυλλωσιές έχουν “καεί” (δείγμα ότι έχουμε ξεπεράσει το ωφέλιμο εύρος εκφώτισης). Αποδεκτό αποτέλεσμα αν και με μειωμένη τονική διαβάθμιση στο πρόσωπο.

Φλας χωρίς ομπρέλα Για να αντισταθμιστεί το μουντό αποτέλεσμα που βλέπουμε παραπάνω, ο φωτογράφος αρχικά επέλεξε να φωτίσει με ένα φορητό φλας off camera ώστε να μην “ισοπεδωθούν” τα πάντα. Το πρόσωπο έχει φωτιστεί επαρκώς αλλά με “ερασιτεχνικό” χαρακτήρα.

Eπιλέχθηκε αρκετά γρήγορη ταχύτητα κλείστρου ώστε και να συγχρονίσει το φλας και να μην καεί το φόντο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 87

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo87 87

31/5/2013 12:18:30 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ αναπαραγωγή playback (στην οθόνη της ψηφιακής μηχανής) τα πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο. Ο φωτογράφος παρατηρεί το αποτέλεσμα και διορθώνει αμέσως, δίνοντας περισσότερο ή λιγότερο φλας κοιτάζοντας τις επιμέρους λεπτομέρειες στα σημεία της εικόνας.

4. Η αντιμετώπιση μιας φωτογραφίας πορτραίτου με ελαφρώς θερμούς τόνους κατά κανόνα είναι γενικά καλύτερη... Στην πλειονότητά τους οι παρατηρητές ευνοούν τα πορτραίτα με πιο θερμούς τόνους που παραπέμπουν σε ζωντάνια, υγεία και θετικά μηνύματα. Aντίθετα η «μπλεδίλα» με χρωματικές θερμοκρασίες άνω των 7.000°Κ παραπέμπει σε moody καταστάσεις. Σίγουρα η χρωματική ισορροπία είναι κάτι με το οποίο μπορούμε να ασχοληθούμε και Φωτ.: Γ. Τζώρτζης μοντέλο: Γεωργία Πύρρου

εκ των υστέρων, ειδικά αν τραβάμε RAW αρχεία. Παρόλα αυτά είναι καλό να έχουμε

Τεχνικές για “φυσικά” πορτραίτα T

αποφασίσει από την αρχή σχετικά με την ατμόσφαιρα της λήψης.

o βορεινό παράθυρο έχει στην πορεία του πορτραίτου υμνηθεί και εξιδανικευτεί όσο

καμία άλλη φωτιστική πηγή. Το μαλακό αποτέλεσμα με την πολύ ομαλή διαβάθμιση

ανάμεσα στο φως και τη σκιά κολακεύουν το πρόσωπο και τη ματαιοδοξία του φωτογράφου

Ο Γ. Τζώρτζης συμβουλεύει:

Το βορεινό παράθυρο χρησιμοποιούσε ο Rembrant και όσοι τον ακολούθησαν στους αιώνες

• Κτίζουμε την επαφή με το

κάνοντας πορτραίτο. Σίγουρα ο επίδοξος πορτραιτίστας πρέπει να κατακτήσει την εν λόγω

μοντέλο. Όποιο και αν είναι το

τεχνική στις διάφορες παραλλαγές της. Υπάρχουν όμως συγκεκριμένα σημεία που πρέπει να

πρόσωπο που ποζάρει, παιδί,

προσέξει.

κοπέλα ή …παππούς, χρειάζεται

1. Το φυσικό φως όπως σκεδάζεται (διασκορπίζεται) για να περάσει μέσα από από το βορεινό παράθυρο στο εσωτερικό του χώρου, εξασθενίζει. Γίνεται λιγότερο φωτεινό και δίνει μέτριες ως φτωχές τιμές φωτομέτρησης. Εδώ μας σώζει α. η πολύ καλή φωτεινότητα (γρήγορο διάφραγμα) του ειδικού φακού πορτραίτου

προηγουμένως να φτιάξουμε τη σχέση μας. Να κάνουμε το άτομο που ποζάρει να αισθσνθεί οικειότητα. Εξάλλου το μοντέλο έχει εξίσου δημιουργικό ρόλο με το φωτογράφο.

β. το optical stabilizer (αν υπάρχει) γ. το τρίποδο (καλύτερα να έχει pistol grip).

• Σπάμε τον πάγο. Θα μιλήσουμε, θα φτιάξουμε ζεστή

2. Ένας τρόπος να μη μας “κουνηθεί” η πόζα είναι το ανέβασμα

ατμόσφαιρα, θα κατανοήσουμε

της ευαισθησίας ΙSO ώστε να έχουμε περιθώρια για πιο γρήγορη

την προσωπικότητα του ατόμου

ταχύτητα κλείστρου. Παλιότερα διατυπώνονταν επιφυλάξεις

που ποζάρει και θα εξηγήσουμε

για την ποιότητα και το θόρυβο σε ευαισθησίες πάνω από ΙSO

τι θα κάνουμε στη διαδικασία της

200/400. Σήμερα σε full frame μηχανές παρατηρούμε απίστευτη

λήψης.

ποιότητα ακόμη και σε ISO 1600 ενώ στις περισσότερες μοντέρνες APS-C μηχανές το ISO 800 είναι μια ρεαλιστική επιλογή.

3. Το φορητό φλασάκι με manual ρυθμίσεις μπορεί να γίνει πολύτιμος συνεργάτης για fill in (δηλ. γέμισμα των σκιών). Επίσης προσφέρει τα ελκυστικά catchlights δηλ. τις ανακλάσεις στην ίριδα των ματιών. Κάποτε, τον καιρό του φιλμ η χρήση του fill in προϋπέθετε εξοικείωση και πείρα για να υπολογίσει κανείς

• Σεβόμαστε τον παράγοντα «Χρόνος» Δεν έχουν όλοι άπειρη ώρα στη διάθεσή τους. Αν ένα portrait session πλατιάσει, το πιθανότερο είναι το μοντέλο να κουραστεί και να προκύψει αδιάφορο αποτέλεσμα.

την αναλογία φυσικού και φλας φωτισμού. Τώρα με την άμεση

88 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo88 88

31/5/2013 6:48:26 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Κόντρα ήλιος Μετακινώντας το μοντέλο μας από τη σκιά βρεθήκαμε σε ένα σημείο που φωτιζόταν απευθείας από τον ήλιο. Όπως βλέπετε, το αποτέλεσμα είναι απαράδεκτο λόγω του τεράστιου κοντράστ που “έκαψε” κάθε ίχνος λεπτομέρειας. Προς αποφυγή!

Με διαχυτήρα To μοντέλο μας παρέμεινε στο ίδιο σημείο όπως στο παραπάνω παράδειγμα, αλλά αυτή τη φορά παρεμβλήθηκε στην πορεία των ακτίνων του ήλιου μια ομπρέλα διάχυσης. Το αποτέλεσμα σαφώς πιο αποδεκτό ειδικά αν σκεφθούμε το κοντράστ της σκηνής!

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 89

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo89 89

31/5/2013 12:18:59 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Σύνθετος φωτισμός Εδώ ο φωτογράφος μας τα έδωσε όλα! Μοντέλο στη σκιά να προστατεύεται από τον δυνατό ήλιο, φλας με διάχυση μέ τη βοήθεια λευκής ομπρέλας στα αριστερά και ένας μεγάλος ανακλαστήρας δεξιά να μαζεύει φως και να εξισορροπεί την κατάσταση. Ορατό αποτέλεσμα: ένα πολύ ενδιαφέρον πορτραίτο στη φύση με πλούσια λεπτομέρεια αλλά και ελαφρά ανισοκατανομή δεξιά αριστερά στο πρόσωπο που είναι πιο επιθυμητήα από flat φωτισμό (δηλ. εκεί που οι δύο πλευρές του προσώπου φωτίζονται εξίσου)

90 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo90 90

31/5/2013 12:19:37 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Χρυσές ανταύγειες Με το μοντέλο μετατοπισμένο προς σημείο που φωτιζόταν περισσότερο από το ηλιακό φως και setup ίδιο με αριστερά μας αλλά χρυστό reflector πετύχαμε το ιδανικό πρόσωπο. Καλύτερο γράψιμο, υφή στα μαλλιά, γλυκειά τονική διαβάθμιση και την φανταστική ελαφρά θερμή χροιά που ξεχωρίζει. Το bokeh του φακού συμπληρώνει το σπουδαίο impact της εικόνας. Super!

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 91

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo91 91

31/5/2013 12:19:51 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ ΦΩΤΙΣΜΟΙ

Οn location / Athens Art Studio Οι δυσκολίες και πως αντιμετωπίζονται Η φωτογράφηση σε εξωτερικούς χώρους με φυσικό περιβαλλοντικό φωτισμό, φαινομενικά είναι εύκολη. Στην πραγματικότητα παρουσιάζει πολλές τεχνικές δυσκολίες ειδικά με αίθριο καιρό και πολύ ήλιο. Σε αντιπαράθεση με τη συννεφιά που δίνει διάχυτο φως και

Tips

διευκολύνει τη λήψη (έχοντας ως πρόβλημα τη γνωστή «μπλεδίλα» λόγω χρωματικής

•

Εκτός από τους αναδιπλούμενους

θερμοκρασίας) το φυσικό φως στο γεωγραφικό μας πλάτος είναι σκληρό και έντονο.

ανακλαστήρες, πολύ

Σ

την περίπτωσή μας, η αποστολή ήταν η φωτογράφηση μοντέλου on location με όσον το δυνατόν

χρήσιμος είναι και

λιγότερα μέσα τεχνητού φωτισμού για να διατηρηθεί η φυσικότητα. Mέσα στην Αθήνα ο φίλος

ένας λευκός (για

της φωτογραφίας ελάχιστες ευκαιρίες έχει να βρει κατάλληλα σημεία που να δίνουν την έννοια του

να είναι χρωματικά

φυσικού περιβάλλοντος. Και όμως υπάρχουν. Όπως το άλσος Συγγρού στην Κηφισίας στο ύψος

ουδέτερος)

του νοσοκομείου ΚΑΤ. Το συγκεκριμένο άλσος, κληροδότημα του ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού,

διαχυτήρας μεσαίου

περιλαμβάνει και ένα μεγάλο δασικό κομμάτι γύρω στα 1000 στρέμματα ανέγγιχτο από τη δόμηση και

μεγέθους.

το κυριότερο καθόλου πολυσύχναστο ειδικά τις καθημερινές. Εκεί ο φωτογράφος μας μπόρεσε να κάνει τις λήψεις μέρα μεσημέρι χωρίς να ενοχλεί αλλά ούτε και να προσελκύει τους περίεργους.

•

Αν σε λήψη location με αρκετό φως θελήσουμε να

O Αλέξανδρος Βογιατζάκης γεννήθηκε το 1970. Παράλληλα

χρησιμοποιήσουμε

με τις σπουδές του δούλευε σαν βοηθός φωτογράφου

ανοικτό διάφραγμα

σε διάφορα στούντιο διαφημιστικής και μόδας. Δουλεύει

π.χ. f/2 πολύ πιθανόν

επαγγελματικά σχεδόν 16 χρόνια. Ο Γιώργος Μυριαγκός γεννήθηκε το 1966 και είναι επαγγελματίας φωτογράφος από το 1999. Μαζί ίδρυσαν το Athens Art Studio το 2011.

να χρειαστούμε σκούρο φίλτρο ND (neutral density).

92 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo92 92

31/5/2013 12:19:58 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Φωτισμοί

Κ

ατά τη διάρκεια της ημέρας το σκληρό φως

του ήλιου επιβάλλει προσοχή στους φωτισμούς. Ανάμεσα στα δένδρα οι ακτίνες του ήλιου όπως τρύπωναν προκαλούσαν τεράστιο κοντράστ τελείως ακατάλληλο για πορτραίτο, όπως άλλωστε αποδεικνύεται από τη φωτ. αρ. 3 που παραθέτουμε. Το θέμα ήταν προφανώς η εξισορρόπηση του φωτισμού. Επειδή το φως του ήλιου κατευθυνόταν από πάνω έδινε μια βασική διάταξη butterfly αλλά στην πιο ακραία μορφή της με υπερβολική αντίθεση. Η λύση δόθηκε με ένα μεγάλο λευκό παραλληλόγραμμο υφασμάτινο διαχυτήρα πάνω από το μοντέλο που διεσκόρπιζε το ηλιακό φως εξομαλύνοντας την κατανομή του. Βοηθητικό ρόλο ανέλαβε ένα φλας στα αριστερά

• Moντέλο: Αριάδνη

του μοντέλου. Επειδή ο

• Φωτισμοί:

φωτογράφος θεώρησε σκόπιμο

diffuser + flash

να διατηρηθεί ο ημερήσιος

• Μηχανή

χαρακτήρας της λήψης η

Canon EOS 7D

φωτομέτρηση έγινε αναφορικά

• Φακός EF 24-105 f/4

με τον περιβαλλοντικό φωτισμό

• Διάφραγμα/ταχ. f/8

και ο τεχνητός φωτισμός από

• ISO 200

το φλας σε συμπληρωματική αναλογία ένα stop λιγότερο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 93

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo93 93

31/5/2013 12:20:29 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ ΦΩΤΙΣΜΟΙ

On location / Πένυ Γιαννάκου Πορτραίτο τη μαγική στιγμή Η φωτογράφηση πορτραίτου μπορεί να γίνει απλούστερη και με πολύ λιτά μέσα φωτισμού αν εκμεταλλευτούμε τις ιδιότητες του φυσικού φωτισμού τη μαγική στιγμή δηλ. νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα. Τότε, μια ώρα μετά την ανατολή και πριν τη δύση του ήλιου, το φως πέφτει διάχυτο, ζεστό, χωρίς σκιές και κολακεύει τα πρόσωπα και την επιδερμίδα. Παράγει κορεσμένα χρώματα και θερμές χροιές έχοντας χαμηλότερη χρωματική θερμοκρασία από το φως του μεσημεριού μια μέρα με αίθριο ουρανό.

Έ

τσι με λίγη προσοχή και γνώση του αντικειμένου του, ο φωτογράφος μπορεί να φωτογραφήσει χωρίς τεχνητό φωτισμό και βέβαια χωρίς κόστος όλου του σχετικού

εξοπλισμού. Στην περίπτωσή μας, η αποστολή ήταν η φωτογράφιση μοντέλου σε εξωτερικό χώρο χρησιμοποιώντας αποκλειστικά φυσικό φωτισμό. Καθώς προϋπόθεση ήταν η σωστή προετοιμασία τόσο του μακιγιάζ, όσο και των μαλλιών και των ρούχων, και δεν είχαμε τροχόσπιτο για καμαρίνι, αποφασίσαμε να πάμε σχεδόν έτοιμοι. Στην συγκεκριμένη περίπτωση λοιπόν, το σημείο που επιλέχθηκε ήταν μια παραλία στον Ωρωπό (μόλις 50χλμ.

Η Πένυ Γιαννάκου γεννήθηκε και

από την Αθήνα). Επίσης αποφασίσαμε να γίνει το portrait session από τις 7:00μμ και μετά

μεγάλωσε στον Ωρωπό Αττικής. Με

έπειτα προκειμένου να μην αντιμετωπίσουμε το σκληρό ηλιακό φώς του μεσημεριού. Στον

την φωτογραφία ασχολείται εντατικά

συγκεκριμένο σημείο εκείνη την ώρα η παραλία ήταν ελεύθερη από κόσμο. Οπότε είχαμε την

τα τελευταία 4 χρόνια. Στο διάστημα

ευκαιρία να προετοιμάσουμε τις τελευταίες λεπτομέρειες και το ντύσιμο του μοντέλου ευτυχώς

αυτό έχει συμμετάσχει σε τέσσερις

χωρίς καμία ενόχληση από περαστικούς. Οn location έγιναν μόνον οι τελευταίες πινελιές στο

ομαδικές εκθέσεις, ενώ παράλληλα

make up καθώς και το ντύσιμο καθώς και οι διορθώσεις βάσει του φυσικού φωτισμού.

στο ενεργητικό της έχει τρεις ατομικές εκθέσεις. Φωτογραφίες της έχουν

Tips • •

δημοσιευθεί σε εγχώρια και διεθνή έντυπα και το τελευταίο διάστημα η

Με τις υψηλές θερμοκρασίες της εποχής (τέλος Μαΐου) ήταν απαραίτητο

δραστηριότητα της επικεντρώνεται

να γίνει το make up σε κλειστό χώρο.

στην φωτογράφιση μόδας.

Το κάθετο κάδρο ειδικά στα κοντινά πορτραίτα όπου φαίνεται κυρίως το

http://penygiannakou.4ormat.com/

πρόσωπο είναι η καλύτερη επιλογή.

94 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo94 94

31/5/2013 12:20:43 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Η λήψη

Σ

τις συγκεκριμένες λήψεις χρησιμοποιήθηκε η full frame

Νikon D600 και ο ειδικός πορτραιτίστικος Νikkor 85mm f/1,4. Καθώς οι φωτιστικές συνθήκες στην περίπτωση του φυσικού φωτισμού δεν είναι ελεγχόμενες είχαμε φροντίσει να μελετήσουμε την τοποθεσία και το φως σε προηγούμενη ημέρα προκειμένου να καταλήξουμε στο χρονικό όριο που θα διαθέσουμε για να γίνουν οι λήψεις. Το ρεπεράζ ήταν πολύ σημαντικό καθώς ο κατάλληλος φωτισμός θα συμπλήρωνε το μακιγιάζ και θα αναδείκνυε τα χαρακτηριστικά του πρόσωπου. Η επιλογή της του σημείου που στήθηκε η φωτογράφος ψηλά υπό γωνία (απέναντι από το μοντέλο, ελαφρώς ψηλότερα και λίγο πλάι - cross) έγινε έτσι ώστε το φως να μην δημιουργήσει σκιές κάτω από τα μάτια και την μύτη αλλά και το φυσικό φως που αντανακλούσε η επιφάνεια της θάλασσας να φωτίσει ομοιόμορφα το πρόσωπο. Με άλλα λόγια η

ΤΕΧΝΙΚA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚA

φωτογράφος αξιοποίησε την ήρεμη

Moντέλο: Nathi Majewski (Vivian C) • Make up Artist Stylist: Giselle Karounis • Hair stylist:

επιφάνεια του θαλασσινού νερού ως

Bill Vanity • Clothes: Paris Valtadoros • Μηχανή D600 Νikkor AF-S 85mm • Διάφραγμα/ταχ. f/1,4

τεράστιο ανακλαστήρα (!).

1/.1250sec • ISO 250

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 95

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo95 95

31/5/2013 12:21:18 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Τεχνητός φωτισμός Know how και συμβουλές

Αν και ο φυσικός περιβαλλοντικός φωτισμός από τον ήλιο εκτιμάται ιδιαίτερα από τους πορτραιτίστες φωτογράφους, δεν είναι πάντα διαθέσιμος. Για πολλούς λόγους οι λήψεις μεγάλου μέρους των πορτραίτων γίνεται σε εσωτερικούς χώρους είτε σε επαγγελματικές εγκαταστάσεις (professional studio) είτε σε πρόχειρα home studio. Εκεί υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις πλήρους ελέγχου των φωτισμών, της πόζας, του στησίματος του πλατώ που σε εξωτερικούς χώρους (location) είναι δύσκολο να υλοποιηθούν. Σε παρόμοιες συνθήκες το λόγο έχει βέβαια ο τεχνητός φωτισμός που περιλαμβάνει φλας, λάμπες πυράκτωσης (tungsten), φθορισμού, LED κλπ. Φωτογραφίες: Γιώργος Τζώρτζης, μοντέλα: Χριστίνα Βαρδαλή, Γωγώ Βολτή, Στέλλα Λιανοπούλου Κείμενα: Π. Καλδής 96 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo96 96

31/5/2013 12:21:21 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 97

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo97 97

31/5/2013 12:21:37 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Το ηλεκτρονικό φλας

Φωτοφλασόμετρο

Το ηλεκτρονικό φλας είναι μια από τις βασικές πηγές φωτισμού για φωτογραφήσεις πορτραίτου. Κακώς το συσχετίζουμε μονοσήμαντα με το στούντιο αφού

Ένα από τα πιο πολύτιμα αξεσουάρ

μπορεί εξίσου καλά να αξιοποιηθεί και σε εξωτερικές λήψεις για γέμισμα fill in και

αν δουλεύουμε στο στούντιο, είναι

εξισορρόπηση. Σε αυτήν την περίπτωση η χρήση του φλας μπορεί να “γεμίσει” με

το ψηφιακό φωτοφλασόμετρο που

φως τις σκιές μειώνοντας το ανεπιθύμητο κοντράστ στο πρόσωπο του ατόμου που

μετράει προσπίπτον, ανακλώμενο

ποζάρει.

ή φλας ή τη συνδυασμένη λάμψη όλων των φωτιστικών πηγών. Τα

ε δεδομένο ότι έχει σταθερή και πιστοποιημένη χρωματική θερμοκρασία που

φωτοφλασόμετρα προέρχονται

αντιστοιχεί με 5500° βαθμούς Kelvin (Daylight) μπορούμε να χρησιμοποιούμε το

από πολύ ειδικές εταιρίες (Sekonic,

Μ

ηλεκτρονικό φλας σε συνδυασμό με φωτισμό ημέρας χωρίς πρόβλημα.

Gossen, Polaris κλπ.)

Το φλας υπερέχει χάρη στη μικρή διάρκεια λάμψης που μπορεί να φθάνει και το 1/10.000 του δευτερολέπτου. Αυτή η ιδιότητα των φλας μπορεί να χρησιμεύσει ως εργαλείο να παγώνουμε την κίνηση σε κινούμενα αντικείμενα. Στην περίπτωση του πορτραίτου σε εσωτερικό χώρο η φλασιά είναι η κύρια φωτιστική πηγή (που δεν επηρεάζεται από το δευτερεύοντα γενικό φωτισμό του στούντιο). Έτσι καταφέρνει να «γράψει» στο μέγιστο βαθμό η λεπτομέρεια στο πορτραίτο. Τα φλας διακρίνουμε σε φορητά και studio. Τα πρώτα είναι οι γνωστές φορητές μονάδες που συνδέονται στο hot shoe των φωτογραφικών μηχανών DSLR και ενίοτε mirrorless. Ta δεύτερα είναι επαγγελματικών προδιαγραφών αν και πλέον έχουν γίνει αρκετά προσιτά σε τιμές (μάλιστα τα πιο φθηνά αυτοκέφαλα studio φλας στοιχίζουν αρκετά λιγότερο από τις πιο Hi end κατασκευές φορητών φλας.

98 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo98 98

31/5/2013 12:21:43 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

SPLIT O φωτισμός split αντιπροσωπεύει ακριβώς την ονομασία του. Χωρίζει (splits) από φωτιστικής πλευράς το πρόσωοπ στα δύο, δημιουργώντας έντονη διαφορά δεξιά/αριστερά και ένα δραματικό, θεατρικό ύφος. Το φως (εδώ ήταν ένα μεσαίο softbox) τοποθετείται ψηλότερα, υπό γωνία περίπου 30° και ελαφρά πίσω από το επίπεδο που στέκεται το μοντέλο.

Loop Το loop (βρόγχος) έρχεται ως φυσικό επακόλουθο του split του οποίου αποτελεί τροποποίηση και βελτίωση. Με την κατάλληλη τοποθέτηση ενός μεγάλου (λευκού κατά προτίμηση) ανακλαστήρα αντικρυστά από το softbox το φως εξισορροπείται χαρίζοντας μάλιστα ένα ευχάριστο ανάγλυφο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 99

.

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo99 99

31/5/2013 12:21:51 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Rembrandt Tα πορτραίτα του μεγάλου φλαμανδού ζωγράφου Rembrandt (1606-1669) επηρέασαν καθοριστικά και το φωτογραφικό πορτραίτο εφόσον ο φωτισμός που χρησιμοποιούσε υιοθετήθηκε από πολλούς φωτογράφους και έμεινε κλασικός. Το είδος του πλάγιου αυτού μαλακού φωτισμού φωτίζει πλήρως τη μία πλευρά και δημιουργεί ένα φωτιζόμενο τρίγωνο κάτω από το μάτι στην πλευρά του προσώπου που δεν φωτίζεται απευθείας. Για να είναι σίγουρος ο φωτογράφος για το συγκεκριμένο εφέ πρέπει να βεβαιωθεί ότι υπάρχει catchlight (ανάκλαση στην ίριδα του ματιού) και στην πλευρά που δε φωτίζεται απευθείας.

100 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo100 100

31/5/2013 12:22:19 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Butterfly Άλλο ένα είδος δραματικού φωτισμού που δίνει έντονα, αναγνωρίσιμα αποτελέσματα. Ίσως δεν ταιριάζει σε όλα τα πρόσωπα και θα πρέπει να μελετηθεί κατά περίπτωση αφού θεωρείται ότι ευνοεί πρόσωπα με καλοσχηματισμένα ζυγωματικά και λεπτό σχήμα. Παίρνει το όνομά του από τη σκιά τύπου πεταλούδας (butterfly) που δημιουργείται κάτω απάο τη μύτη. Το φως τοποθετείται μετωπικά απέναντι στο μοντέλο και αρκετά ψηλά ενώ ο φωτογράφος κάνει τη λήψη στον ίδιο άξονα κάτω από το φως..

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 101

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo101 101

31/5/2013 12:22:46 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Συμβουλές • Οι στρογγυλοί (παραβολικοί) ανακλαστήρες (χωνιά) που κουμπώνουν πάνω στο αυτοκέφαλο φλας με ένα είδος μπαγονιέτας, ανάλογα με τον τρόπο που διαχειρίζονται τη δέσμη είναι πιο συγκεντρωτικοί ή πιο ανοικτοί κατά περίπτωση.

• Η ισχύς των studio flash εκφράζεται σε μονάδες Watt/sec. (ή Joules). Ξεκινάει δε από από 200Ws για τα μικρότερα αυτοκέφαλα. Όμως η τελική φωτεινότητα εξαρτάται από το είδος του ανακλαστήρα ή διαχυτήρα.

• H λάμπα - πιλότος (modelling light) συνεχούς φωτισμού είναι βασικό εργαλείο δουλειάς για τους φωτογράφους. Με τον πιλότο γίνεται η προαπεικόνιση του τελικού

Studio φλας

αποτελέσματος και της κατανομής

Τα τελευταία χρόνια έχουν συντελεστεί σημαντικές βελτιώσεις στην

άμεση αναπαραγωγή (playback) ή

σχεδίαση μονάδων studio φλας σε δύο βασικά μέτωπα: στην αξιοπιστία

ακόμη και με το live view ο ρόλος του

της χρωματικής θερμοκρασίας ανεξάρτητα από τη διαβάθμιση ισχύος και

πιλότου δεν είναι τόσο σημαντικός.

στην σταθερότητα της λάμψης.

• Επίσης μπορούν να

των φωτισμών. Βέβαια με την

προσαρμοστούν ποικίλα

ε professional flash παλιότερης γενιάς η χρωματική θερμοκρασία είχε

light modifier εξαρτήματα

διακυμάνσεις ανάλογα με την ισχύ δηλ. η λάμψη ήταν πιο «ψυχρή» σε μικρές

όπως ομπρέλες, μικρά

Σ

ισχείς και κατά δεύτερο λόγο σε ίδια ρύθμιση π.χ. συχνά συνέβαινε στην πράξη να

softbox, Fresnel, snoot

έχουμε αυξομειώσεις που επηρέαζαν αρνητικά τη σταθερότητα.

(χωνιά) κλπ. ανάλογα

Τα σύγχρονα φλας έχουν προηγμένες κυκλωματικές σχεδιάσεις, ψηφιακές ενδείξεις,

με το επιδιωκόμενο

συνεχή διαβάθμιση ισχύος σε κλίμακα 1/10stop, σταθεροποίηση τροφοδοσίας,

αποτέλεσμα.

μερικές φορές ενσωματωμένα radio slave, κυκλώματα ασφαλείας με ρελέ για την

• Τα φλας συγχρονίζονται

υπερφόρτιση, συστήματα ψύξης με ανεμιστήρες, ακόμη και τηλεχειρισμό.

μεταξύ τους είτε με

Ανάλογα με την αρχιτεκτονική τους διακρίνονται σε αυτοκέφαλα (monobloc ή

καλώδιο (ενσύρματα) είτε με

moonlight) και γεννήτριες. Τα πρώτα είναι τα πιο δημοφιλή αφού είναι πιο φθηνά

φωτοκύτταρο (slave) είτε μέσω

και όχι μόνον. Αποτελούν τελείως αυτόνομες συσκευές και αντιπροσωπεύουν

ραδιοσυχνότητας (radio

την πιο απλή λύση στούντιο φωτισμού. Όπως υποδηλώνει η ορολογία είναι

slave). H τελευταία λύση

αυτοδύναμα δηλ. περιλαμβάνουν σε μία μονάδα και τη φωτιστική πηγή (λυχνία

γνωρίζει δημοτικότητα μεταξύ

μαζί με τη λάμπα - πιλότο) και το τμήμα τροφοδοσίας/ελέγχου. Έτσι είναι πιο

των φωτογράφων γάμων

πρακτικά στη μεταφορά.

εφόσον δεν επιτρέπει στους

Οι γεννήτριες έχουν ξεχωριστά το την κεντρική μονάδα με το σύστημα ηλεκτρικής

προσκεκλημένους που έχουν

τροφοδοσίας/ελέγχου/ενδείξεων και δέχονται δύο τουλάχιστον εξωτερικές κεφαλές.

φωτογραφικές μηχανές να

Μερικές φορές έχουν μπαταρία σαν προαιρετική πηγή ενέργειας για να μπορούν να

«κλέβουν» φλασιές από τα

δουλεύουν αυτόνομα χωρίς ρεύμα ΔΕΗ και σε εξωτερικούς χώρους (location). Οι

επαγγελματικά φλας.

γεννήτριες επίσης κατά κανόνα είναι πιο ισχυρές από τα αυτοκέφαλα.

102 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo102 102

31/5/2013 3:40:38 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Short/Βroad Αυτά τα κλασσικά φωτιστικά στυλ, έχουν να κάνουν με την θέση του προσώπου σε σχέση με το φώς. Βroad lighting έχουμε όταν η πλευρά του προσώπου, που είναι στραμμένη στο φακό, φωτίζεται περισσότερο από την άλλη. Αντίθετα, όταν η πλευρά του προσώπου, που “κοιτά” περισσότερο στον φακό, είναι πιο

broad

σκιερή σε σχέση με την άλλη πλευρά, τότε έχουμε short lighting. Το short κολακεύει τα πιο στρογγυλά πρόσω πα.

Short

broad

Η ενημέρωσή σας για την

ωτογραφία www.facebook.com/photographos.mag ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 103

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo103 103

31/5/2013 3:40:55 μμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Iσχύς φλας • Με τις καλές επιδόσεις των σύγχρονων ψηφιακών μηχανών DSLR/mirrorless σε ανεβασμένες ευαισθησίες π.χ. ISO 800/1600 έχει σχεδόν ακυρωθεί η ανάγκη για πολύ ισχυρά φλας. Όσοι θέλουν δουλέψουν με πιο κλειστά διαφράγματα απλά ανεβάζουν λίγο την ευαισθησία. Οπότε πολλοί επαγγελματίες βολεύονται μια χαρά με 200άρια ή 400άρια αυτοκέφαλα.

Guide No και Watt/sec. Μην μπερδεύουμε το Guide Number (αριθμό οδηγό) μια έννοια προερχόμενη από τα φορητά φλας που μπαίνουν σε Hot shoe με την πραγματική φωτεινή ισχύ. Το Guide No εκφράζεται από τον απλό μαθηματικό τύπο G.N.=dxf/No δηλ. είναι το γινόμενο του διαφράγματος επί την απόσταση Π.χ. αν ένα φλας δίνει διάφραγμα f/11 στα 3μέτρα τότε έχει GN33/ISO 100. Το GN διατυπώνεται για συγκεκριμένη εφαρμογή π.χ. με φακό 50mm και μειώνεται (εφόσον η δέσμη γίνεται πιο απλωτή) στους ευρυγώνιους ή αυξάνεται (λόγω πιο συγκεντρωτικής δέσμης) στους τηλεφακούς. Όμως η σημασία του στα επαγγελματικά φλας είναι σχετική αφού αυτά δεν πουλιούνται με συγκεκριμένο ανακλαστήρα ή διαχυτήρα. Αρκεί να αναφέρουμε ότι η ομπρέλα κόβει περίπου δύο f/stop σε σχέση με την κατευθείαν λάμψη, κάτι αντίστοιχο και το softbox.

Χρόνος επαναφόρτισης Προσοχή στον χρόνο ανακύκλωσης (επαναφόρτισης)! Συνήθως είναι σημαντικός στην full ισχύ ή στο 1/2 ενώ σε χαμηλές ισχείς το φλας επανέρχεται πολύ γρήγορα. Αν τραβάμε μόδα ή γάμο αποτελεί προτεραιότητα αλλά στο πορτραίτο δεν είναι τόσο σημαντικός. Αν για κάποιο λόγο θέλουμε γρήγορη επαναφόρτιση μια λύση είναι ν’ αγοράσουμε μεγαλύτερη μονάδα και να την

Tips •

δουλεύουμε σε κατώτερη διαβάθμιση π.χ. στο για να ανταποκρίνεται πιο γρήγορα.

Να θυμόμαστε ότι το φλας διαμορφώνει την τελική του συμπεριφορά στην ανακύκλωση

1

όταν φορμαριστεί ο πυκνωτής

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΜΟΝΟΜΠΛΟΚ ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΦΛΑΣ

όταν δηλ. δουλέψει μερικές

1. Ασφάλεια ανακλαστήρα

2

εκατοντάδες φορές προκειμένου

2. Χερούλι μεταφοράς

να αποκτήσει τα οριστικά

3. Φωτοκύτταρο slave

3

4. Ροοστάτης ρύθμισης ισχύος

χαρακτηριστικά ηλεκτρικής

5. Οn/Off

χωρητικότητας.

6. On/off λάμπας - πιλότου

4

7. Full ισχύς λάμπας - πιλότου

14

13

8. Ηλεκτρ. τροφοδοσία 9. Χερούλι ασφάλισης σε σταντ

12

11

7

6

5

8

10

•

Ένα ευαίσθητο σημείο που δεν αναφέρεται στα βιβλία οδηγιών: Μερικά φλας

10. Quick lock 5/8in.

δείχνουν ετοιμότητα (ανάβει το

11. Hχητικό σήμα

Ready) ακόμη κι αν φορτιστεί

12. ∆οκιμαστική λάμψη

ο πυκνωτής στο 80-90%.

13. Ένδειξη ετοιμότητας LED

Έτσι όμως χάνουν μέρος της

14. Ενδεικτικές λυχνίες LED

ονομαστικής μέγιστης ισχύος.

9

104 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo104 104

31/5/2013 3:41:21 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Soft Εδώ μπήκαν τα μεγάλα μέσα. Χρησιμοποιήθηκε μεγάλο οκταγωνικό softbox (όσο μεγαλύτερο το diffuser και όσο πιο κοντά τόσο πιο soft) και βοηθήθηκε ελαφρά από ανακλαστήρα. Το πρόσωπο της μικρής Στέλλας μεταμορφώθηκε. Ρομαντικό, ατμοσφαιρικό, καλοσχηματισμένο αναδεικνύει τα θετικά στοιχεία. Πραγματικό πορτραίτο.

Hard Για να ισχυροποιήσουμε το επιχείρημα ότι το πορτραίτο χρειάζεται soft φωτισμό, αποπειραθήκαμε και το αντίθετο. Δηλ. σκληρό φωτισμό με ένα μονομπλοκ και απλό χωνί. Μπορεί να γράφουν όλες οι λεπτομέρειες αλλά το πορτραίτο είναι υπερβολικά καταγραφικό και καθόλου ατμοσφαιρικό ενώ ανεβαίνει και το κοντράστ. Προς αποφυγή.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 105

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo105 105

31/5/2013 12:24:00 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Beauty dish Ανάμεσα στα εξαρτήματα light modifiers για πορτραίτο το beauty dish -αν και όχι πολύ γνωστό - έχει φανατικούς οπαδούς. Δημιουργεί ομαλά κατανεμημένο φωτισμό που περικυκλώνει το πρόσωπο αφήνοντας κυκλικά catchlgiht στα μάτια. Το είδος του φωτισμού είναι διαφορετικό από το softbox και έχει αποδειχθεί δημοφιλές στη μόδα κυρίως.

Ring flash Άλλος ένας τρόπος να δημιουργηθεί ομαλός φωτισμός. Ring flash έχουμε είτε αυτοδύναμα που ταιριάζουν κυρίως για macro φωτογράφηση είτε ως αντάπτορες για studio flash όπως η μονάδα της Bowens που δοκιμάσαμε. To ring δεν αφήνει σκιές και δημιουργεί ωραία catchlights. Βέβαια το φως δεν είναι τόσο soft.

106 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo106 106

31/5/2013 12:24:25 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Mικρό/Μεγάλο softbox Τα softbox είναι το πιο δημοφιλή light modifiers για φλας. Κυκλοφορούν σε πολλές διαστάσεις και σχήματα: μικρά, μεγάλα, τετράγωνα ή επιμήκη, ρηχά ή κανονικού βάθους κλπ. Για να διαπιστώσουμε την επίδραση του μεγέθους κάναμε το εξής απλό πείραμα: επαναλάβαμε δύο φορές μια ταυτόσημη λήψη, όπου δεν άλλαξε καμία άλλη παράμετρος, τη μία φορά με μικρό softbox 40x40cm (άνω) και την άλλη με ένα οκταγωνικό διαμέτρου 160cm (κάτω). Όπως προκύπτει, στη μία περίπτωση έχουμε μεγαλύτερο κοντράστ και φωτοσκιάσεις που δεν κολακεύουν το πρόσωπο ενός στη δεύτερη εκδοχή, η διάχυση είναι πολύ εμφανέστερη. Ποιό θα προτιμήσουμε; Προφανώς το δεύτερο, αρκεί να είμαστε σε στούντιο που να ...χωράει.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 107

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo107 107

31/5/2013 12:25:00 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

On-camera / off-camera • Ο όρος on-camera flash αναφέρεται στα φορητά φλας που έχουν τη δυνατότητα να συνδέονται απευθείας στη φωτογραφική μηχανή. Δεν πρέπει να τα συγχέουμε με τα “in-camera” flash, δηλαδή τα φλας που είναι ενσωματωμένα στη φωτογραφική μηχανή. Τα φορητά φλας μπορεί να έχουν σχεδιαστεί για χρήση κυρίως πάνω στη μηχανή, ωστόσο έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούνται και εκτός μηχανής. Η χρήση φλας off-camera χρησιμοποιείται γιατί προσφέρει περισσότερες επιλογές δημιουργικού φωτισμού. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για δημιουργική φωτογράφηση με φλας off-camera και ιδιαίτερα σε πορτρέτο. Γενικά δεν υπάρχει περιορισμός στον αριθμό των φλας που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, μπορούμε έτσι να χρησιμοποιήσουμε offcamera όσα φορητά φλας θέλουμε και να δημιουργήσουμε αποτελέσματα που θα

Το φορητό φλας

ξεχωρίσουν.

Το φορητό φλας είναι ένα φωτογραφικό αξεσουάρ με πλήθος δημιουρ-

φωτογράφησης με φλας off-camera γίνεται

γικών εφαρμογών σε φωτογραφήσεις πορτρέτου. Προσφέρει μεγάλη

με χρήση δύο φορητών φλας. Σε αυτήν την

ευελιξία και μας επιτρέπει να φωτογραφίζουμε πορτρέτα με ευκρίνεια

περίπτωση το πρώτο φλας είναι τοποθετημένο

και χρωματική ισορροπία, ακόμη και σε σημεία με χαμηλό ή ανύπαρκτο

πάνω στη μηχανή ενώ το δεύτερο τοποθετείται

φωτισμό.

σε μια θέση συνήθως υπό γωνία, με τρόπο που

• Ένας τους πιο κλασσικούς τρόπους

να αναδεικνύει τα όμορφα χαρακτηριστικά του

ολύ σημαντική επίσης, είναι η χρήση “fill in” των φλας σε εξωτερικούς

προσώπου.

χώρους με φως ημέρας, κυρίως

• Στην πράξη, για να πραγματοποιήσουμε μια

Π

όταν υπάρχει πολύ σκληρό κοντράστ

φωτογράφηση πορτρέτου με ένα ή περισσότερα

ή έντονο backlight. Σε αυτήν την

φορητά φλας off-camera θα πρέπει να έχουμε

περίπτωση η χρήση του φλας μπορεί

εξοπλιστεί με κάποια βασικά αξεσουάρ, όπως

να “γεμίσει” με φως τις σκιές μειώ-

τρίποδα ή βάσεις για φλας, slave units (με

νοντας το ανεπιθύμητο κοντράστ στο

ραδιοσυχνότητες κατά προτίμηση) ή καλώδιο

πρόσωπο.

συγχρονισμού και επιπλέον ένα flash meter χειρός

Το ενσωματωμένο φλας, που έχουν

για ακριβείς μετρήσεις της έντασης των φλας.

οι περισσότερες compact και DSLR φωτογραφικές μηχανές, μπορεί έως ένα βαθμό να μας προσφέρει τα πλεονεκτήματα που αναφέραμε παραπάνω αλλά υστερεί σε ευελιξία και ισχύ. Τα περισσότερα φορητά φλας (εκτός της κατηγορίας entry level) ενσωματώνουν κεφαλή με δυνατότητα περιστροφής

Tips Οι μεγάλες κατασκευάστριες εταιρείες φωτογραφικών μηχανών έχουν δημιουργήσει δικά τους πρωτόκολλα ασύρματης επικοινωνίας που επιτρέπον σε πολλά φλας που είναι Off Camera να συνεργάζονται μαζί.

και κλίσης. Εκμεταλλευόμενοι αυτό

Έτσι η διαδικασία απλουστεύεται σημαντικά και

το χαρακτηριστικό μπορούμε να

γίνεται περισσότερο προσιτή σε ενθουσιώδεις

επιτύχουμε πιο μαλακό φωτισμό που

ερασιτέχνες φωτογράφους.

κολακεύει περισσότερο τα πορτραίτα.

108 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo108 108

31/5/2013 3:41:59 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Μόνο φορητό φλας Κάποιες φορές αναγκαζόμαστε (επειδή δεν κουβαλάμε μαζί άλλο φωτιστικό μέσο) να ...προδώσουμε τα πιστεύω μας. Στο προκείμενο, να δουλέψουμε με φορητό φλας πάνω στην κάμερα που είναι η πιο σκληρή φωτιστική πηγή. Παραθέτουμε το αποτέλεσμα για την ...ιστορία και όχι γιατί συμφωνούμε με το σκληρό καθόλου κολακευτικό αποτέλεσμα.

Flash off camera με ομπρέλα Το επόμενο στάδιο ήταν να πάρουμε το φορητό φλας και να το ρίξουμε μέσα από μια λευκή ομπρέλα στο ρόλο πρόχειρου διαχυτήρα και μάλιστα off camera. Το ρόλο του στηρίγματος ανέλαβε ...ένας συνεργάτης, αν και κανονικά θα μπορούσε να τοποθετηθεί σε κάποιο light stand και βάση bracket.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 109

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo109 109

31/5/2013 12:25:48 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Πόση ισχύς είναι αναγκαία; Η ισχύς των φορητών φλας εκφράζεται με το δείκτη Guide Number (GN). Όσο υψηλότερο είναι το GN τόσο μεγαλύτερη η ισχύς του φλας. Τα πιο προηγμένα μοντέλα διαθέτουν κεφαλή με auto zoom αντίστοιχο με εστιακή απόσταση φακού. Αυτό θεωρείται πλεονέκτημα επειδή ο δείκτης GN αυξάνεται αισθητά όσο συγκεντρώνεται η λάμψη του φλας για να καλύψει μια ορισμένη γωνία κάλυψης τηλεφακού. Ο αριθμός του GN αναγράφεται από τον κατασκευαστή στις οδηγίες του φλας. Ισχύει συνήθως με ευαισθησία ISO100 και με κεφαλή του φλας σε θέση κάλυψης φακού normal. Στα απλά χειροκίνητα flash, αν γνωρίζουμε το Guide Number και την απόσταση του προσώπου που φωτογραφίζουμε, τότε είναι εύκολο να υπολογίσουμε το κατάλληλο διάφραγμα με τον τύπο: f = GN / απόσταση αντικειμένου. Για παράδειγμα αν το φλας μας έχει GN 34 και το αντικείμενο βρίσκεται στα 6 μέτρα, τότε το κατάλληλο διάφραγμα είναι f = 34 / 6 δηλαδή f = 5.6. Ευτυχώς όταν χρησιμοποιούμε το φορητό φλας σε λειτουργία Auto ή TTL, δε χρειάζεται να προβαίνουμε σε υπολογισμούς γιατί η μηχανή σε συνεργασία με το φλας υπολογίζουν αυτόματα τη σωστή ποσότητα φωτισμού που απαιτείται.

Slow Sync Μulti flash H τεχνολογία των φορητών φλας έχει εξελιχθεί σε βαθμό ώστε να λειτουργούν τέλεια διατάξεις πολ-

Η τεχνική Slow Sync είναι αποτελεσματική σε συνθήκες σχετικά χαμηλού διαθέσιμου φωτισμού

λαπλών μονάδων φλας

και προϋποθέτει τη χρήση φλας

με πλήρεις δυνατότητες

σε συνδυασμό με μικρές ταχύτητες

αυτοματισμών (iTTL στην

φωτοφράκτη (π.χ. 1/15s, 1/8s). Με

περίπτωση της Nikon),

αυτόν τον τρόπο μπορούμε σε ένα

ανάθεση ρόλων master και slave στις διάφορες μονάδες, sequence πυρο-

πορτρέτο να έχουμε καλά φωτισμένο θέμα στο πρώτο πλάνο μας με φλας

δότησης κλπ. Σίγουρα θα

και παράλληλα το background να

χρειαστείτε να διαβάσετε το

καταγράφεται στην φωτογραφία μας

βιβλίο οδηγιών...

ικανοποιητικά με τη βοήθεια του διαθέσιμου φωτισμού. Ο χαμηλός φωτισμός στο background θα βρεί αρκετό χρόνο να “γράψει” στην εικόνα μας με τη βοήθεια της χαμηλής

Προβλήματα

ταχύτητας συγχρονισμού. Η τεχνική

Στα πορτρέτα η ποιότητα του φωτισμού επηρεάζει το αποτέλεσμα όσο τίποτα άλλο. Ο

slow sync δεν περιορίζεται μόνο σε

σκληρός φωτισμός είναι εξαιρετικά δύσκολος στη διαχείριση επειδή έχει την τάση να μην

πορτρέτα, ενδείκνυται για εξάσκηση και

αποδίδει όμορφα την επιδερμίδα. Αντίθετα ο μαλακός φωτισμός κολακεύει περισσότερο

πειραματισμό.

το πρόσωπο και είναι προτιμότερος σε φωτογραφήσεις πορτρέτου. Τα φορητά φλας χαρακτηρίζονται από σκληρό φωτισμό. Αυτό συμβαίνει γιατί έχουν πολύ μικρή φωτεινή πηγή. Όσο μικρότερη είναι μια φωτεινή πηγή τόσο πιο σκληρό φωτισμό αποδίδει. Για να μαλακώσουμε λοιπόν τον φωτισμό του φλας μπορούμε να μετατρέψουμε την επιφάνεια της φωτεινής πηγής σε μεγαλύτερη. Η δυνατότητα περιστροφής και κλίσης της κεφαλής του φλας μας επιτρέπει να κάνουμε bounce (αναπήδηση) του φωτισμού είτε στην οροφή είτε σε κάποιον τοίχο. Η τεχνική αυτή είναι αποτελεσματική όταν φωτογραφίζουμε σε χώρους όπου υπάρχουν λευκοί τοίχοι. Ο έμμεσος φωτισμός που δημιουργείται στη φωτισμένη πλευρά του τοίχου είναι πιο μαλακός και διάχυτος, κατάλληλος για πορτρέτο. Το diffuser (διαχυτής) είναι ένα χρήσιμο εξάρτημα που συχνά συνοδεύει το φλας στη συσκευασία. Θεωρείται πιο αποτελεσματικό σε εσωτερικούς χώρους με λευκούς τοίχους. Άλλα προαιρετικά εξαρτήματα που μαλακώνουν τον φωτισμό των φορητών φλας είναι οι κάρτες bounce και μικρά softbox (παράδειγμα) που προσαρμόζονται εύκολα.

110 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo110 110

31/5/2013 12:26:21 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Bounce (ανάκλαση στο ταβάνι) Συνεχίζοντας τον πειραματισμό με διάφορους τρόπους διάχυσης της φλασιάς, ρίξαμε το φορητό φλας με bounce στο ταβάνι. Κατά τα αναμενόμενα το κοντράστ μειώθηκε εντυπωσιακά και το φως μαλάκωσε πολύ με μόνη θυσία τις σκιές στα μάτια - κλασικό σύμπτωμα σε bounce καταστάσεις.

Lumiquest Ολοκληρώσαμε τον πειραματισμό προσαρμόζοντας ένα pocket bouncer της Lumiquest - ένα δημοφιλή απλό diffuser/reflector 45° που παράγεται επί χρόνια. Διπλώνει και χωράει σε μια πλαϊνή τσέπη της τσάντας και παράγει ικανοποιητική διάχυση χωρίς σκιάσεις.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 111

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo111 111

31/5/2013 12:26:27 πμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Συνεχής τεχνητός φωτισμός Α

ν η μίμηση είναι ο πιο ειλικρινής τρόπος φιλοφρόνησης, τότε oι τεχνητές φωτιστικές πηγές συνεχούς φωτός που προσομοιώνουν το φυσικό, περιβαλλοντικό φως

αναγνωρίζουν με τον πιο σαφή τρόπο την υπεροχή του τελευταίου ως ιδανικής φωτιστικής εκμεταλλευόμαστε οποιαδήποτε φωτιστική πηγή, χωρίς να προβληματιζόμαστε από τη

ΗΜΙ (Hydrargyrum Medium arc Iodide)

χρωματική θερμοκρασία αφού η σχετική ρύθμιση White Balance γίνεται εύκολα ή αυτόματα.

Κυριαρχούν στα κινηματογραφικά

Επιπλέον το συνεχές φως μας δίνει (αυτονόητα) modelling δηλ. εξομοίωση τελικού

πλατώ λόγω της μεγάλης ισχύος,

αποτελέσματος, ανά πάσα στιγμή. Με αυτή την έννοια το συνεχές τεχνητό φως ανήκει

της απουσίας φαινομένου flicker

στους δημοφιλείς τρόπους να φωτίσουμε ένα πορτραίτο κυρίως σε εσωτερικό χώρο. Oι

(τρεμοπαίξιμο) και της σταθερής

εναλλακτικές λύσεις στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνουν τις διαχρονικές και πάντα προσιτές

χρωματικής θερμοκρασίας 5500°Κ

λάμπες πυρακτώσεως (tungsten) τα “επαναστατικά” για την εποχή που παρουσιάστηκαν

(daylight). Eφευρέθηκαν από την

HMI, και τα συστήματα φθορισμού με λάμπες εξισορροπημένες για φως ημέρας (fluorescent

Osram στη δεκαετία του 1960. Όπως

balanced). Πρόσφατα μεγάλη δημοτικότητα αρχίζουν να αποκτούν τα LED.

και τα tungsten έχουν μικρή διάρκεια

πηγής. Η επικράτηση της ψηφιακής φωτογραφίας, μας έχει δώσει τη δυνατότητα να

ζωής της λυχνίας (200-300 ώρες)

Tungsten (φωτιστικά πυράκτωσης) Παλιότερα χρησιμοποιούνταν αρκετά για πορτραίτα. Παράγουν θερμό φωτισμό υπό την έννοια της

κάτι που τα κάνει ακριβά στη χρήση. Φωτογραφικά ΗΜΙ κυκλοφορούν από τις εταιρείες η Broncolor και Dedolight.

χρωματικής θερμοκρασίας που στις τυποποιημένες φωτογραφικές λάμπες αλογόνου/quartz φθάνει τα 3200°Κ και δίνει μια κιτρινωπή θερμή χροιά όταν η φωτ. μηχανή είναι ρυθμισμένη με daylight white balance. Eπίσης η έκλυση θερμότητας είναι αυξημένη κάτι θετικό με τα κρύα του χειμώνα αλλά μάλλον …ανυπόφορο τους καλοκαιρινούς μήνες. Για φωτογραφική χρήση, ένας από τους πλέον διαδεδομένους τύπους φωτιστικού είναι οι προβολείς Quartz (τύπου Varibeam) οι οποίοι δέχονται λάμπες 650 και 800Watt. Συνοδεύονται από πλέγμα προστασίας καθώς και κατευθυντικά πτερύγια (barndoor).

LΕD (Light Emitting Diodes) Είναι η πιο σύγχρονη και ενεργειακά οικονομική πρόταση φωτισμού ειδικά στην κινούμενη εικόνα. Σε σχέση με τα φώτα tungsten, τα LED συγκριτικά έχουν απειροελάχιστη κατανάλωση ενέργειας και πολύ μεγάλη ωφέλιμη διάρκεια ζωής, δεν θερμαίνονται και κατά συνέπεια δεν επηρεάζουν την θερμοκρασία στον χώρο εργασίας. Συνδυάζοντας δεκάδες

Φθορισμού με εξισορρόπηση (Fluorescent Daylight Balanced)

ή και περισσότερα υψηλής ισχύος LED στο ίδιο σασί επιτυγχάνεται επαρκής

Έχουν βρει εφαρμογή τα τελευταία δέκα χρόνια

ισχύς. Μάλιστα έχουν εμφανιστεί και

χάρη στο μαλακό διάχυτο φωτισμό που παράγουν

LED με συνεχώς μεταβλητή χρωματική

ακόμη και χωρίς diffuser. Yπερτερούν έναντι των

θερμοκρασία από 3200° ως 5500°K.

tungsten λόγω της χρωματικής εξισορρόπησης και της πολύ μικρότερης κατανάλωσης ισχύος. Με την διάταξη πολλών λαμπών πάνω σε βάσεις με μεγάλη επιφάνεια διευκολύνεται η δημιουργία διάχυτου και ομοιόμορφου φωτισμού ακόμη και σε θέματα με μεγάλες επιφάνειες.

Αξεσουάρ • Οι ανακλαστήρες (reflector), τα softbox διαφόρων μεγεθών και οι ομπρέλες είναι τα πιο δημοφιλή μέσα διάχυσης φωτός.

• Όσο μεγαλύτερο το softbox τόσο πιο διάχυτος ο φωτισμός • Όσο απομακρύνουμε το διαχυτήρα από το μοντέλο μειώνουμε το εφέ της διάχυσης.

• Άλλα light modifiers που χρησιμοποιούνται σε μικρότερη κλίμακα είναι τα snoot και τα Fresnel.

112 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo112 112

31/5/2013 12:27:01 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Daylight Στην επόμενη φάση, προχωρήσαμε τον πειραματισμό, συγκρίνοντας είδη φωτισμών για να διαπιστώσουμε τις διαφορετικές φωτιστικές ποιότητες σε χροιά, τονικότητα και υφή. Τα συμπεράσματα μπορεί να τα εκτιμήσει ο καθένας μόνος. Όπως αποδεικνύεται κάθε φωτισμός έχει τις δικές του ποιότητες και πρέπει να εναρμονίζεται με το ύφος του συγκεκριμένου πορτραίτου.

Daylight: φυσικότητα, χρωματική ουδετερότητα

Tungsten για δεκαετίες τα περιοδικά για glamour πορτραίτα ευνοούσαν το tungsten που έδινε πιο σέξι αποτέλεσμα. Επίσης οι low budget φωτογράφοι αφού οι προβολείς tungsten ήταν πάντα φθηνότεροι από φλας.

Tungsten: θερμές χροιές, ατμοσφαιρικότητα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 113

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo113 113

31/5/2013 3:44:57 μμ

ΦΩΤΟΣΧΟΛΕΙΟ

Ανακλαστήρες Ο ανακλαστήρας στο πορτραίτο είναι ό,τι το τρίποδο στο τοπίο. Δηλ. ο πιο απαραίτητος, ο καλύτερος φίλος του φωτογράφου. Η ευρηματική του τοποθέτηση σας χαρίζει ένα δεύτερο (δωρεάν) φως και μάλιστα πιο διάχυτο και μαλακό. Κάποτε οι πτυσσόμενοι ανακλαστήρες (foldable reflectors) ήταν πανάκριβοι και … αναγκαζόμαστε να κλέβουμε φελιζόλ από οικοδομές ή να κάνουμε χαζές ιδιοκατασκευές με αλουμινόχαρτα ή σιδερόπανα... Τώρα όμως κυκλοφορούν στην αγορά ένα σωρό μοντέλα από top brands (Lastolite, Sunbounce) ως no name οπότε η δικαιολογία της τιμής δεν ισχύει. Θα τους βρείτε σε διάφορες επιφάνειες (λευκούς, ασημί, χρυσούς κλπ.) ημιδιαφανείς ή αδιαφανείς.

114 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fotismoi eksoplismos_Kaldis_Proo114 114

31/5/2013 3:51:05 μμ

tipa_Business21x28.indd 70

AYΣΤΡΑΛΙΑ Camera ΓΑΛΛΙΑ Reponses Photo ΓΕΡΜΑΝΙΑ Digit! • Foto Hits Magazin • Inpho • Photographie • PhotoPresse • ProfiFoto ΕΛΛΑ∆Α ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ • Photo Business ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Shutterbug ΙΣΠΑΝΙΑ Arte Fotográfico • FV/Foto-Vídeo Actualidad ΙΤΑΛΙΑ Fotografia Reflex • Fotographia ΚΑΝΑ∆ΑΣ Photo Life ΚΙΝΑ Chinese Photography ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ Digital Photo • Photography Monthly • Practical Photography • Professional Photographer ΝΟΤΙΟΣ ΑΦΡΙΚΗ PiX Magazine ΟΛΛΑΝ∆ΙΑ Fotografie • FotoVisie • P/F ΟΥΓΓΑΡΙΑ Digitális Fotó Magazin ΠΟΛΩΝΙΑ Foto * (συνεργασία:) Camera Joural Press Club IΑΠΩΝΙΑ

ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΛΟΓΟΤΥΠΟ ΚΑΝΕΙ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ∆ΙΑΦΟΡΑ

Aν χρειάζεστε τη γνώμη των ειδικών να μάθετε για τα καλύτερα προϊόντα στη φωτογραφία, το video και γενικότερα το Imaging, αναζητήστε το λογότυπο της TIPA. Κάθε χρόνο οι διευθυντές σύνταξης 27 διεθνών κορυφαίων ειδικών περιοδικών του Imaging, εκλέγουν τα καλύτερα προϊόντα στις κατηγορίες τους. Τα βραβεία ΤΙΡΑ αναδεικνύουν την ποιότητα, τις επιδόσεις και την βέλτιστη σχέση τιμής/απόδοσης, και αντιπροσωπεύουν την ανεπηρέαστη, ανεξάρτητη κρίση που μπορείτε να εμπιστεύεστε.

23/4/2013 4:27:26 μμ

ΦΩΤΙΣΜΟΙ

Παιδικό πορτραίτο / Γιώργος Τζώρτζης O Θοδωρής …ζωγράφος Φωτογραφίζοντας παιδιά δύσκολα μπορεί να ξεφύγει κανείς από την κατηγορία των snapshot που έχουν (αναμνηστική) αξία μόνο για το στενό οικογενειακό περιβάλλον. Εκτός εάν αποφασίσει να δει το αντικείμενο με δημιουργική διάθεση, να προσπαθήσει περισσότερο, να εφαρμόσει ένα concept.

Συμβουλές • Πορτραίτο σημαίνει έλεγχος του διαφράγματος ώστε να ρυθμίζουμε

μως για ένα δημιουργικό παιδικό πορτραίτο μπαίνουν διάφορες προϋποθέσεις:

κατά βούληση το βάθος πεδίου.

Μια καλή ιδέα, ένα συνεργάσιμο παιδάκι και βέβαια οι τεχνικές γνώσεις για

Με άλλα λόγια, το minimum είναι

Ό

σωστή λήψη και μελετημένο φωτισμό.

να δουλεύουμε με προτεραιότητα

Στο προκείμενο, μου είχε έλθει η φαεινή ιδέα να σκηνοθετήσουμε λιγάκι τη λήψη. Να

διαφράγματος (Aperture priority).

ντύσουμε ζωγράφο το μικρό Θοδωρή που από μικρός είχε δείξει άνεση στο φακό και

Ακόμη καλύτερα Manual mode για

αγάπη προς τη ….δημοσιότητα. Όταν μάλιστα του ανακοινώσαμε ότι η φωτογραφία θα

να ελέγχουμε και την ταχύτητα.

έμπαινε στο περιοδικό, ήταν όλος χαρά. Προετοιμάζοντας τη λήψη ψάξαμε να βρούμε

• Eπιλέγοντας Manual έκθεση

τα απαραίτητα props, τα παραφερνάλια για να στήσουμε το σκηνικό προσομοιώνοντας

ελέγχουμε καλύτερα και διάφραγμα

το ατελιέ του μικρού ζωγράφου. Ένα ζωγραφικό καβαλέτο μικρού μεγέθους, ένας

και ταχύτητα κλείστρου. Βάζοντας

τελαρωμένο μουσαμά, μια παλέττα, πινέλλα κλπ. Μετά σκεφθήκαμε ότι ένας μπερές

ένα 1/125sec. ή πιο γρήγορο ως

θα χάριζε το επιθυμητό …μποέμικο ύφος και μετά από μικρή αναζήτηση βρέθηκε ένας

ταχύτητα το φλας συγχρονίζει μια

σε σωστό σχήμα και μέγεθος σε φιλικό βεστιάριο….

χαρά και δεν υπάρχει κίνδυνος

Όπως θα δείτε και στις σελδίες που ακολουθούν, η σκηνή επαναλαμβάνεται δύο φορές

camera shake (με φακό γύρω στα

με το ίδιο ακριβώς στήσιμο αλλά ελαφρά διαφορετικούς φωτισμούς για να φανεί η

100mm)

εναλλαγή.

116 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Step By Step2.indd 116

31/5/2013 12:43:30 πμ

¥ ¤ ¢ ¤¬¥

MAT*

» ÆØÀËÈÒÓÄѺÖ

§

¬ § ¥

§ ¤ ¤

§ ¤ ¤

¢ § 6$7,1( ¢ ¥¤ § ¤¬§ ¥ § § ¢ §¤ ¥ §¤ ¤ ¤¢ § § ¢ ¤§ ¢ ¢§ ¢ §2

¥¤ § § ¬ ¤ §¥ ¢§ ¤¬¢ ¬ ¥ § ¢ 89 § ¢¤ ¤ § ¢§ §¤ ¥ ¤ ¥ § ¢ ¤ §¤ §¤¢ ­¥¤¢¤

¢ § (;75$ &/($5 ¢ §¤ ¤¢§¥ § ¢ ¢§ ¢ § ­¥ § ¢ ¢§ §¬­¤¢ § § §¤ ¥ ¢ ¤ ¤ ­ ¥ § ¥ § ¤ § ¢ ¤§ ¢§ ¢ § § §¤¬ ­ ¥¤¬ § ¢ §¬

­ ¥ ¢ ¢ ¤ ¬ ¢§¤ ¤§ ¥ ¢ ­¥ ¤ ¤ § §¤¢ § ¤ §¥¤ ¤

¤ ¬¤ ¬§¤ §¬ ¤ § ¤ ¤ ¤¥¤¬¢ ¢ ¬¢ ¬ §¤¬¢ § ¥ ¤ §¤ ¥ ­ ¥§ § ¬¢ ­ ¢ ¤ ¤¬¢ ',%21' ¸ . ),;

§Ð ÐÔÕÓÂÌÐÆÊÅ¼Ø &DOOLVWD FKLRQH ¼Ï ÂÑ¿ Õ ÇÓÐÁÕ ÕÉØ Ö¡ÍÂÔÔÂØ

Typoma.indd 1

¤Ê ÐÏ¡ÅÆØ ÑÐÌÂÕ¡ÔÕÂÔÉØ §¡ËÉØ Æ¾ÏÂÊ ÐÊ ÑÓÒÕÆØ ÆÊÅÊÌ¼Ø ÂÔÕÚÏÐÎÊÌ¼Ø ÎÐÏ¡ÅÆØ ÕÉØ ÍÍ¡ÅÂØ

¥ ¤ ¢ ¤¬¥ ¿ÏÊÂÓÉ $ֽϠÕÉÍ H WLSRPD#RWHQHW JU ZZZ WLSRPD JU KWWSV ZZZ IDFHERRN FRP WLSRPD

23/4/2013 4:16:50 μμ

ΦΩΤΙΣΜΟΙ

Φωτισμός με μία φωτιστική πηγή

Σ

ταθερή πεποίθηση και συνάμα προτίμηση του υπογράφοντος στη φωτογραφία πορτραίτου αποτελεί η

μία φωτιστική πηγή. Αντί για περίπλοκους φωτισμούς είναι καλύτερα να επιλέγουμε την απλότητα. Να μιμούμαστε τη φύση όπου το φως του ήλιου προσφέρεται απλόχερα και τόσοι στους αιώνες ζωγράφοι το αξιοποίησαν. Με αυτό το σκεπτικό κράτησα ως βασικό φως ένα μεγάλο οκταγωνικό softbox που στον περιορισμό χώρο του στούντιο έδινε τη μεγαλύτερη διάχυση με το πιο γλυκό φως - όπως άλλωστε θα ταίριαζε σε ένα ζωγραφικό πλατώ. Για να μαζευτεί και να μη σκορπίζεται το φως αριστερά, τοποθετήθηκε ένας μεγάλος επίπεδος ανακλαστήρας.

Tips •

Ένας δεύτερος κυκλικός ανακλαστήρας μεσαίου μεγέθους

Αξιοποιώντας σωστά τους ανακλαστήρες μπορούμε

που κρατούσε η βοηθός, ανέλαβε να μαζεύει φως και να το

να αποφύγουμε το κόστος

κατευθύνει από κάτω προς το πρόσωπο υπό γωνία. Με τον

αγοράς εξτρά φλας ή

τρόπο αυτό εξασφαλίστηκε αρκετά ομοιόμορφος φωτισμός χωρίς κενά και προσομοιώνεται ικανοποιητικά το φυσικό φως.

άλλων φωτιστικών.

•

Νετάρουμε καλύτερα σε manual focus και πάντα νετ

ΤΕΧΝΙΚA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚA Φωτισμοί: ένα φλας + white reflector • Μηχανή Canon EOS 5D MkII • Φακός 70-200mm f/2,8

τα μάτια του μοντέλου.

118 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Step By Step2.indd 118

31/5/2013 4:05:08 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Φωτισμός με τρεις φωτιστικές πηγές

Σ

τη δεύτερη εκδοχή πειραματιστήκαμε με πιο σύνθετο φωτισμό δηλ. αντί για ένα, με τρία φωτιστικά

στοιχεία. Κύρια επιδίωξη ήταν να φωτιστεί το γκρι φόντο για να ξεχωρίζει από το μαύρο μπλουζάκι του Θοδωρή που στην πρώτη εκδοχή έτεινε να ενοποιηθεί και αφομοιωθεί από το φόντο.Γενικά αποτελεί αρκετά συχνή πρακτική για τους φωτογράφους να “ξεφοντάρουν”το κυρίως αντικείμενο φωτίζοντας ξεχωριστά το φόντο. Εδώ επέλεξα να φωτίσω το φόντο με αυτοκέφαλο με barndoors ενώ πρόσθετο φως πίσω από τη δεξιά μαύρη ματ επιφάνεια έδινε ένα επίμηκες softbox.

Tip

Όπως παρατηρεί το προσεκτικό μάτι τα αποτελέσματα δεν

•

έχουν τεράστιες αποκλίσεις και μόνον το ξεφαντάρισμα είναι πολύ εμφανές. Η προηγούμενη εκδοχή είναι πιο φυσική και η εικονιζόμενη παραπάνω πιο ισορροπημένη.

Προσέχουμε το βάθος πεδίου με τους γρήγορους τηλεφακούς. Μερικές φορές, διαφράγματα της τάξης f/1,4 ή f/2 δίνουν λιγότερο εύρος εστίασης

ΤΕΧΝΙΚA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚA Φωτισμοί: τρία φλας + white reflector • Μηχανή Canon EOS 5D MkII • Φακός 70-200mm f/2,8

απ’ ότι νομίζουμε.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 119

Step By Step2.indd 119

31/5/2013 4:06:00 μμ

ΦΩΤΙΣΜΟΙ

Περιβαλλοντικό πορτραίτο / Θωμάς Καρανίκας Ξυλογλυπτική στο εργαστήρι λα ένα συννεφιασμένο, καλοκαιρινό

Δ

απογεύμα,στο χωριό του, την Πλαγιά

επομένη το πρωί το πρόγραμμα μου είχε αναχώρηση από την περιοχή, η φωτογραφία έπρεπε

(Ζέρμα) Μαστοροχωρίων στην Ήπειρο.

να γίνει το ίδιο απόγευμα. Η ώρα είχε περάσει. Ο ήλιος είχε ήδη κρυφτεί πίσω από τα Βουνά.

Κατά τη διάρκεια της όμορφης κουβέ-

Όντας λάτρης του φυσικού φωτισμού, πολύ συχνά αντιμετωπίζω παρόμοιες περιπτώσεις

ντας μας, ανακάλυψα ότι στο σπιτί του

στις οποίες καλούμαι να δημιουργήσω από το μηδέν, το φυσικό φως. Στην συγκεκριμένη

κρύβεται ένα ξεχασμένο εργαστήρι

φωτογραφία αυτό έγινε τοποθετώντας έξω από το παράθυρο ένα φλας στραμμένα προς το

ξυλογλυπτικής.

εσωτερικό του σπιτιού μέσα από λευκή ομπρέλα διάχυσης.

Συνάντησα τον κύριο Σταύρο Κωτού-

εν άργησα να τον καταφέρω να μου δείξει το χώρο και τα ξυλόγλυπτά του. Αμέσως του εξέφρασα την επιθυμία μου να κάνουμε μια ωραία φωτογραφία. Δεδομένου του ότι την

120 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Step By Step2.indd 120

31/5/2013 4:06:38 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Φωτισμοί Στη δουλειά μου αποφεύγω το απευθείας φλας. Συμβουλεύω όλους να χρησιμοποιούν δημιουργικά το φορητό φλας, τοποθετώντας το μακρυά από τον άξονα του φακού σε κάποια ανεξάρτητη βάση (π.χ. τριπόδι για φλας). Σε αυτή τη περίπτωση για το συγχρονισμό μπορούν να αξιοποιηθούν μέσα όπως ένα μακρύ καλώδιο συγχρονισμού (PC cord) ή απλά slave ή ειδικά συστήματα ασύρματης ενεργοποίησης με ραδιοσυχνότητες.Τα φορητά φλας είναι ελαφριά, ευέλικτα και πάνε παντού γιατί δουλεύουν με μπαταρίες. Με τη χρήση ενός ή και περισσότερων φλας αυξάνουμε τα επίπεδα ελέγχου του φωτός μιας σκηνής,. Επίσης με αυτό τον τρόπο μπορούμε να δουλεύουμε με χαμηλές τιμές ευαισθησίας ISO, αποφεύγοντας έτσι τον ηλεκτρονικό θόρυβο.

Tip ΤΕΧΝΙΚA

Η ταχύτητα κλείστρου παίζει ρόλο στην εξισορρόπηση του φλας με τον περιβαλλοντικό φωτισμό και

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚA

σε καμιά περίπτωση δεν επηρεάζει το φωτισμό από το φλας το οποίο ελέγχεται αποκλειστικά μέσω

• Μηχανή

της τιμής διαφράγματος f/No. (Προσοχή: Η μέγιστη ταχύτητα συγχρονισμού φλας φθάνει το πολύ

Canon EOS 5D

1/250sec. σε μοντέλα με κλείστρo εστιακού επιπέδου).

• Διάφραγμα f/5,6 • Tαχυτητα: 1/200sec • Ευαισθησία ISO 200 • Εστιακή απόσταση 30mm

Ο Θωμάς Καρανίκας από πολύ νεαρή ηλικία γνώρισε την τέχνη της φωτογραφίας. Αντικείμενό του αποτελεί η φωτογραφία τοπίου, η ταξιδιωτική, η αρχιτεκτονική αλλά και η φωτογραφία πορτραίτου. Προσωπικές του δουλειές έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά, ιστοσελίδες και φωτογραφικά λευκώματα. Παράλληλα, έχει εισέλθει και στον χώρο της κινούμενης εικόνας όπου εργάζεται ως φωτογράφος και διευθυντής παραγωγής σε ντοκιμαντέρ. http://thomaskaranikas.com/

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 121

Step By Step2.indd 121

31/5/2013 4:06:49 μμ

ΦΩΤΙΣΜΟΙ

Kισσός / Βill Gekas Πορτραίτο στη φύση

Φωτισμοί Συνήθως η φωτιστική πηγή είναι είναι ένα

Oι λήψεις πορτραίτου σε εξωτερικό χώρο αποτελούν ξεχωριστή

φλας μέσω μιας ομπρέλας διάχυσης. Στο

πρόκληση για το φωτογράφο αλλά οι βασικές αρχές παραμένουν ίδιες.

στούντιο δεν χρησιμοποιώ ομπρέλα αφού

Η ιδέα για το συγκεκριμένο πορτραίτο προήλθε από έργα του σπουδαίου

το φως είναι σαν “βόμβα” που ρίχνει φως

γάλλου ιμπρεσσιονιστή ζωγράφου Claude Monet (1840-1926). Κοντά στο

παντού. Όμως σε εξωτερικό χώρο δεν

σπίτι μου υπήρχε κισσός και μάλιστα με φυλλωσιές που αναπτύσσονταν

υπάρχουν τοίχοι να ανακλούν το φως και το

στο σκοτεινό φόντο. Ο τρόπος που φωτιζόταν από το φυσικό φως μου

φως από την ομπρέλα ειναι πολύ πιο διάχυ-

θύμισε το Μοnet και απετέλεσε τη βάση έμπνευσης εδώ.

το. Εiναι καλό βέβαια να έχει κανείς βοηθό για να κρατάει το light stand σε περίπτωση

λέποντας ότι είχα αρκετό πράσινο στη σκηνή, κατέληξα ποιά θα ήταν τα

Β

που φυσάει αφού και ο ελαφρός άνεμος

χρώματα των ρούχων αφού έπρεπε να να ξεχωρίζουν. Είναι σημαντικό το

αποτελεί πρόβλημα.

άτομο που ποζάρει να μην “απορροφάται’ από το περιβάλλον. Επίσης δόθηκε

Το φλας πυροδοτήθηκε μέσω ραδιοσυ-

προσοχή στο styling για να δείχνει εναρμονισμένο με την εποχή (τέλη 19ου

χνότητας στο ½ της ισχύος, τοποθετημένο

αιώνα, αρχές 20ου) με λεπτομέρειες όπως η καρφίτσα cameo που αγοράστηκε

ψηλά αριστερά, δίνοντας στοιχεία εκφώτι-

από το eBay και το χτένισμα στα μαλλιά. Μερικά από τα ρούχα είχαν ήδη

σης 1/60sec. f/4,5 και ISO 100. H ταχύτητα

αξιοποιηθεί και σε άλλα πορτραίτα. Σημαντικό ρόλο στη λήψη αυτή έπαιξε το

1/60sec. επιλέχθηκε ώστε να γράφει και το

κόκκινο της φούστας που ξεχωρίζει - σα να ξεπηδάει μέσα από το πράσινο φόντο.

περιβαλλοντικό φως εναρμονισμένο με τη

Φωτογραφίζοντας οn location είναι καλύτερα να ολοκληρώνει κανείς τη λήψη

φλασιά.

όσο το δυνατόν πιο γρήγορα για να μην προκαλείται η προσοχή περαστικών που

Για τη λήψη χρησιμοποίησα μια Pentax

συχνά γίνονται περίεργοι και σπανιότερα ...ενοχλητικοί.

645D medium format με φακό 55mm που

Η εξοικονόμηση χρόνου μπορεί να επιτευχθεί αν ο φωτογράφος φροντίσει να

ισοδυναμεί με 43mm στο φορμά 135 δηλ.

έχει τα πάντα έτοιμα εκ των προτέρων, δηλ. να έχει μελετήσει και προβλέψει

περίπου αντιστοιχεί στον κλασσικό φακό

εξαντλητικά τα πάντα.

50mm των full frame digital μηχανών DSLR.

Τις περισσότερες φορές προτιμάω συννεφιασμένο ουρανό που δίνει μαλακό,

To βασικό φως φώτιζε το εμπρός κομμάτι

ομαλά κατανεμημένο φως που είναι εύκολο σαν γιγάντιο οκταγωνικό softbox.

της φυλλωσιάς του κισσού δίνοντας λαμπρή

To περιβαλλοντικό φως λειτουργεί για μένα ως δευτερεύων φωτισμός . Mε

φωτεινότητα στα φύλλα ενώ ένα μέρος του

συννεφιασμένο καιρό μπορώ να δουλεύω οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας

φυσικού φωτισμού διαχεόταν στις φυλλω-

εξισορροπώντας τους φωτισμούς ενώ με ηλιοφάνεια θα πρέπει να περιμένω

σιές. Αν δεν υπήρχε απλά θα το …αντέγραφα

ως αργά το απόγευμα που ο ήλιος πέφτει για να έχω την επιθυμητή αναλογία

βάζοντας ένα δεύτερο φλας να φωτίσει την

ανάμεσα σε περιβαλλοντικό και τεχνητό φωτισμό.

περιοχή.

Photoshop Mε δεδομένη την πεποίθησή μου να είναι η λήψη όσο τελειότερη και ολοκληρωμένη γίνεται, η επεξεργασία περιορίζεται στο ελάχιστο. Μόνο sharpen και ενίσχυση των μαύρων και μετά στο Photoshop καθάρισμα σε κάποιες μικρολεπτομέρειες και μικροεπεμβάσεις στη χροιά και το κοντράστ για μεγαλύτερη καθαρότητα.

Tips •

Kάντε από πριν ένα ρεπαράζ της τοποθεσίας. Μάθετε τις ιδιομορφίες

•

Να είστε προετοιμασμένοι να επαναλάβετε την λήψη αν ο καιρός δεν

•

Ο βοηθός είναι απαραίτητος σε λήψεις location.

του χώρου που θα φωτογραφίσετε location. ευνοεί.

ΤΕΧΝΙΚA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚA • Moντέλο: Athena Gekas • Φωτισμοί: ένα φλας και reflector (προαιρετικά δεύτερο φλας) • Μηχανή: Pentax 645D • Φακός Pentax 55mm • Διάφραγμα/ταχ. f/4,5 1/60sec. • ISO 100

122 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Step By Step2.indd 122

31/5/2013 4:06:53 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 123

Step By Step2.indd 123

31/5/2013 4:06:58 μμ

ΦΩΤΙΣΜΟΙ

Lee von Dürer / Bill Gekas Η αναδημιουργία ενός διάσημου αυτοπορτραίτου Όσοι γνωρίζουν τη δουλειά μου θα έχουν καταλάβει ότι πάντα πίσω από τις φωτογραφίες μου κρύβεται μια στυλιστική προσέγγιση του εκάστοτε concept. Η συγκεκριμένη φωτογραφία δημιουργήθηκε για διαγωνιστικούς και εκθεσιακούς σκοπούς όπου έπρεπε να αναδημιουργήσουμε το γνωστό αυτοπορτραίτο του Albrecht Dürer (1471-1528). Ευτυχώς το μοντέλο ήταν ένας φίλος και γείτονας ο οποίος όντας κωμικός ηθοποιός, είναι πολύ δημιουργικός άνθρωπος και δέχτηκε με χαρά να συμμετάσχει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το μόνο που χρειάστηκε να κάνω ήταν να του δείξω το αυτοπορτραίτο του Dürer. Βοήθησε αρχικά και η ελαφριά ομοιότητα με τον ζωγράφο, ένα στοιχείο που πρέπει να αναζητάμε όταν προσπαθούμε να αναδημιουργήσουμε μια εικόνα.

Π

αρά το γεγονός ότι πρόκειται για απλό κοντινό πορτραίτο, χρειάστηκε να προσθέσουμε κάποια συγκεκριμένα στοιχεία. Όταν παρατηρείς το πορτραίτο

του Dürer δεν μπορείς παρά να προσέξεις την γήινη τονική γκάμα του θέματος και τα ρούχα. Οι καφέ τόνοι κυριαρχούν και υπάρχει ένα ίχνος καφέ στο background το οποίο σταδιακά γίνεται μαύρο. Έτσι έπρεπε να βρω το κατάλληλο ρούχο. Μια εβδομάδα πριν τη φωτογράφηση έκανα μια βόλτα στο παλιατζίδικο όπου βρήκα ένα καφέ μάλλινο παλτό για δέκα δολάρια. Στο παλτό προστέθηκε μια συνθετική γούνα που κόστισε πέντε δολάρια και έτσι είχαμε το κεντρικό ρούχο. Για το background επιλέχτηκε ένα καφέ ύφασμα κοντά στο χρώμα του παλτού, και αυτή είναι μια διαφορά από τον Dürer καθώς πάντα πρέπει να δίνεις και μια προσωπική ερμηνεία όταν αναδημιουργείς ένα έργο. Η δική μου ματιά ήταν να δέσω περισσότερο το θέμα με το περιβάλλον και αυτό επιτυγχάνεται με λίγο περισσότερο φως στο background. Μια εικόνα σαν κι αυτή βασίζει την επιτυχία της κυρίως στον φωτισμό. Γι αυτό τραβήχτηκε σε ένα μικρό στούντιο όπου θα μπορούσα να βγάλω τη “δουλειά” με μικρά φορητά φλας. Πρώτα στήσαμε τον βασικό φωτισμό που ήταν ένα ασύρματο φλας σε ρύθμιση 1/2 της ισχύος με softbox 28in. Το softbox τοποθετήθηκε ψηλά και αριστερά από την κάμερα σε απόσταση 50cm, ώστε το φως να μην είναι ούτε πολύ σκληρό ούτε πολύ μαλακό και να θυμίζει το ελαφρώς δραματικό φως της διάταξης Rembrandt. Ένας λευκός στρογγυλός ανακλαστήρας τοποθετήθηκε κοντά στο πρόσωπο για να αποφύγουμε τις σκιές. Το δεύτερο φλας (πυροδοτούμενο

βαθμό με το μοντέλο. Με αυτές τις ρυθμίσεις ο

με φωτοκύτταρο) και αυτό σε ρύθμιση 1/2 τοποθετήθηκε αριστερά από την κάμερα σε

περιβάλλων φωτισμός εξουδετερώθηκε και τα

γωνία 65° στραμμένο προς το background. Αυτό έδωσε στο background το φως που

φλας έκαναν όλη τη δουλειά. Επειδή ήθελα

χρειαζόταν για να διαχωριστεί από το μοντέλο και να επισημανθούν οι καφέ τόνοι. Χωρίς

να τονίσω τα μαλλιά τα ψέκασα με νερό για να

τον δευτερεύοντα φωτισμό το background θα ήταν σχεδόν μαύρο καθώς το μοντέλο ήταν

πάρω κάποια highlights. Όταν σχεδιάζεις καλά

δύο μέτρα μακριά από το φόντο και ο βασικός φωτισμός δεν φώτιζε το φόντο στον ίδιο

μια λήψη δεν χρειάζεται πολλή επεξεργασία και όση γίνει αφορά μικρά πράγματα. Στη

Tips •

Αυτού του είδους η δουλειά χρειάζεται σκέψη και προετοιμασία. Σκεφτείτε, σχεδιάστε στο χαρτί και χρησιμοποιήστε σημειωματάριο αν

συγκεκριμένη εικόνα (RAW) έκανα pre-sharpen στο Lightroom και συνέχεια στο Photoshop έβγαλα μερικές ατίθασες τρίχες και καθάρισα

χρειάζεται. Ενδιαφέροντα πρόσωπα κάνουν ενδιαφέρουσες εικόνα: για

λίγο το μούσι. Οι ατέλειες στο δέρμα και τις

αυτό επικοινωνήστε την ιδέα σας. Μια εβδομάδα πριν θα πρέπει να έχετε

ρυτίδες έμειναν μιας και επρόκειτο για μελέτη

έτοιμα τα ρούχα και τα props. Eπίσης, να δοκιμάσετε τα φώτα και τις

χαρακτήρα. Πρόσθεσα φίλτρο για πιο θερμούς

ρυθμίσεις πριν τη λήψη. Αν ψάχνεστε την ώρα της φωτογράφισης, το

τόνους και στη σύνεχεια δίορθωσα το contrast.

μοντέλο σας θα νιώσει ανασφάλεια και αυτό θα φανεί στην τελική λήψη.

Έτοιμο!

ΤΕΧΝΙΚA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚA • Moντέλο: Lee Andrikopoulos • Φωτισμοί: φορητό φλας σε softbox, το δεύτερο με grid για το φόντο) • Μηχανή: Pentax K5 • Φακός Pentax 16-45mm f/4@26mm • Διάφ./ταχ. f/4,5 1/125sec. • ISO 80

Σ.Σ.: Εκτενές portfolio και συνέντευξη του Bill Gekas έχει δημοσιευθεί στο τεύχος Νο 223 του “Φ”

124 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Step By Step2.indd 124

31/5/2013 4:07:06 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 125

Step By Step2.indd 125

31/5/2013 4:07:11 μμ

ΦΩΤΙΣΜΟΙ

Studio στο σπίτι ΚΕΙΜΕΝΟ: Κ. ΓΚΙΤΑΚΟΥ, Θ. ΜΑΡΚΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΔANAH IΣΑΡΗ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Ένα μικρό φωτογραφικό studio είναι το όνειρο κάθε πορτραίτιστα. Μπορεί να φαντάζει δύσκολο ή απλησίαστο αλλά πλέον υπάρχουν πάρα πολλές φτηνές λύσεις τόσο σε εξοπλισμό όσο και σε φτηνά DIY projects που κοστίζουν ελάχιστα. Το home studio δίνει στον φωτογράφο την ευκαιρία να πειραματιστεί, να μάθει και κυρίως να δημιουργήσει κάτω από απολύτως ελεγχόμενες συνθήκες. Στο άρθρο μας θα δούμε πως μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα μικρό studio με περιορισμένο budget.

Για πορτραιτίστες φωτογράφους

Ο χώρος Φυσικά το πρώτο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι ο χώρος. Αν έχουμε ένα άδειο δωμάτιο να διαθέσουμε τόσο το καλύτερο. Αν όχι, καταφεύγουμε στην πιο συνηθισμένη λύση που είναι ένα μέρος του σαλονιού. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε άμεσα ότι αυτό σημαίνει ακαταστασία. Στα πράγματα που είχαμε ήδη στο σπίτι μας θα προστεθεί και ο εξοπλισμός του στούντιο. Πως επιλέγουμε το χώρο; Το ιδανικό σημείο θα ήταν κοντά σε ένα παράθυρο για να μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τον φυσικό φως. Από την άλλη μεριά πρέπει να είμαστε σε θέση να σκιάζουμε το χώρο πλήρως για να μπορούμε να φωτογραφίσουμε με τα φώτα μας χωρίς να παρεμβαίνουν άλλοι παράγοντες. Όσον αφορά το μέγεθος του studio, αν υπολογίσουμε ότι χρειαζόμαστε αρκετό χώρο για ένα ολόσωμο πορτραίτο και ότι είναι καλύτερο να χρησιμοποιούμε μεσαία εστιακά μήκη, τότε πρέπει να στεκόμαστε περίπου 2,02,5 μέτρα μακριά από το θέμα μας. Άρα ιδανικά θέλουμε επιφάνεια περίπου 4x5 μέτρα. Αν δεν έχουμε τόσο μεγάλο χώρο δεν απογοητευόμαστε, προσαρμοζόμαστε.

126 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Home Studio.indd 126

31/5/2013 12:39:36 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Το background

Τα φώτα Ο φωτισμός είναι ό,τι πιο περίπλοκο

Το background είναι ένα από τα

αντιμετωπίζουμε κατά τη δημιουρ-

σημαντικά στοιχεία του studio αλλά

γία του home studio και η σχετική

συγχρόνως και ένα κομμάτι στο οποίο

δαπάνη μπορεί να μας ...καταστρέψει

μπορούμε είτε να ξοδέψουμε αρκετά

(οικονομικά). Στην περίπτωση του

λεφτά είτε να το αποφύγουμε τελείως

πολύ χαμηλού budget χρησιμοποι-

ως έξοδο.

ούμε όποια φώτα έχουμε στο σπίτι

Η πιο φτηνή λύση είναι να βάψουμε

(επιδαπέδια, πορτατίφ κτλ) και βέβαια

έναν άδειο τοίχο. Ο τοίχος αποτελεί

το φυσικό φως. Στον τεχνητό φωτισμό

πρόβλημα όταν φωτογραφίζουμε

πρέπει να ξεκινήσουμε με μια δύσκολη

ολόσωμα πορτραίτα οπότε

απόφαση. Συνεχές ή flash; Τα συνεχή

χρειαζόμαστε μια κουρμπαριστή επιφάνεια που θα ξεκινάει από το ταβάνι και θα καταλήγει στο πάτωμα (αφού εκεί θα πατάει το μοντέλο μας). Φτηνή λύση αποτελεί το ύφασμα, το οποίο μπορούμε είτε να αγοράσουμε είτε να ψάξουμε στη ντουλάπα. Προσοχή στα λεπτά υφάσματα όπως σεντόνια, γιατί τσαλακώνουν και φαίνονται στις λήψεις. Προτιμάμε μουσελίνα ή καμβά. Σε πιο επαγγελματικές λύσεις, στο εμπόριο μπορείτε να βρούμε kit με σύστημα αυτοστήριξης για το background σε

φώτα είναι φτηνότερα αλλά ανεβάζουν αρκετή θερμοκρασία και δεν είναι τόσο ευέλικτα όσο τα flash. Τα flash δίνουν καλύτερη ποιότητα φωτός, περισσότερη ισχύ και έχουν αρκετές δυνατότητες. Οι τιμές τους ξεκινούν από 300 ευρώ για ένα αξιοπρεπές αυτοκέφαλο studio flash μέχρι και 2000 ευρώ για το καλύτερο της αγοράς. Κυκλοφορούν και διάφορα kit με ένα ή δύο flash μαζί κάποια χρήσιμα αξεσουάρ όπως ανακλαστήρα, ομπρέλα κτλ. Θα βρείτε πολύ αξιοπρεπή kit στα 500-600 ευρώ.

τιμή από 100 έως 200 ευρώ. Οι μηχανισμοί που καρφώνονται στον τοίχο είναι φτηνότεροι και κοστίζουν περίπου 50 ευρώ αλλά με το μειονέκτημα της μονιμότητας και της μικροζημιάς στο σοβά. Κάθε ρολό χαρτί φόντου κοστίζει από 30 μέχρι 100 ευρώ. Για αρχή ίσως αρκεί ένα άσπρο και ένα μαύρο φόντο για high key και low key πορτραίτα αντίστοιχα. Αλλιώς επιλέγουμε τα απαλά παστέλ για να μην επηρεάζουν τους χρωματικούς τόνους της φωτογραφίας. Ας αποφύγουμε δε τα σχέδια. Αυστηρά!!

Τα αξεσουάρ Aνάμεσα στα βασικά αξεσουάρ θα χρειαστούμε ανακλαστήρα, softbox ή κάποια ομπρέλα. Οι ομπρέλες είναι φθηνές και εύχρηστες. Είτε έχουν ανακλαστική επιφάνεια που επιτρέπει να πέφτει το φως επάνω τους και να δουλεύουμε με το ανακλώμενο είτε λευκό ημιδιαφανές ύφασμα που διαχέει το φως σε μεγαλύτερη επιφάνεια για καλύτερο αποτέλεσμα. Τα softbox είναι πιο ακριβά αλλά διαχέουν καλύτερα το φως. Και φυσικά υπάρχουν πάντα οι ανακλαστήρες. Μπορείτε για αρχή να ψάξουμε noname ανακλαστήρες από το eΒay σε πολύ χαμηλή τιμή. Οι επαγγελματίες φωτογράφοι έχουν από όλα αλλά εμείς ως ερασιτέχνες θα κτίσουμε τον εξοπλισμό μας σιγά σιγά. Όσο για το τρίποδο παραμένει χρήσιμο αλλά σε πολλές περιπτώσεις οι πορτραιτίστες μένουν πιστοί στο handholding!

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 127

Home Studio.indd 127

31/5/2013 12:39:55 πμ

ΦΩΤΙΣΜΟΙ

Το συγκρότημα Jackpot

Πώς φωτογραφίζουμε στο home studio Οι βασικές διαφορές ενός “σπιτικού” στούντιο από το “επαγγελματικό” είναι οι αποστάσεις που μπορούμε να έχουμε (απόσταση φωτογράφου από μοντέλο, αλλά και απόσταση μοντέλου από φόντο) και η έλλειψη εξειδικευμένου φωτισμού (ισχυρά studio flash, πολύ μεγάλα softbox, φώτα κρεμασμένα στο ταβάνι, κλπ). Δεδομένου ότι ο χώρος που έχουμε στη διάθεσή μας δεν είναι ιδιαίτερα άνετος, ξεχνάμε τους μεγάλους τηλεφακούς και δουλεύουμε με εστιακά μήκη 50-85mm. Σε περίπτωση που χρειαστούμε ακόμα πιο ανοιχτό πλάνο, μπορούμε να πέσουμε και στα 35mm (ειδικά με full-frame μηχανή) αλλά προσέχουμε τις γωνίες μας, διότι μπορεί να παραμορφώνουν. Ο χώρος μας περιορίζει και στον φωτισμό, όπου η πιο άνετη λύση είναι η ανακλαστική ομπρέλα. Με δυο studio flash, ένα ψηλά δεξιά και ένα ψηλά

Η λήψη

αριστερά έχουμε ομοιόμορφο φως, ενώ αν κάνουμε κοντινό πορτραίτο μπορούμε

Στη συγκεκριμένη λήψη τα μοντέλα φωτίζο-

να τοποθετήσουμε και ένα μεγάλο ανακλαστήρα στο πάτωμα (να πατάει πάνω το

νται από δύο φώτα, ένα ψηλά αριστερά με

μοντέλο μας) για να γεμίσει λίγο τις σκιές. Σε περίπτωση που θέλουμε πιο απαλό

ανακλαστική ομπρέλα και ένα ψηλά δεξιά

και κατευθυντικό φωτισμό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα softbox μεγέθους

με μια ομπρέλα διάχυσης. Το φως είναι

60x60 ή 80x80, που είναι σχετικά οικονομικό, έχει άνετο μέγεθος για home studio και

σχεδόν ομοιόμορφο και στις δύο πλευρές,

βελτιώνει πολύ την ποιότητα του φωτός. Ταυτόχρονα στήνουμε ένα ανακλαστήρα στην

με το δεξί studio flash να είναι ρυθμισμένο

απέναντι πλευρά για να γεμίσει τις σκιές. Γενικά οι ανακλαστήρες είναι μια πολύ εύκολη

λίγο πιο χαμηλά από το αριστερό ώστε να

και φτηνή λύση για να αντιμετωπίσουμε τις σκιές που θα δημιουργηθούν από τα studio

δώσει τις απαραίτητες σκιές. Τα μοντέλα

flash. Ιδανικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ως reflector stand τους …φίλους μας,

είναι στημένα περίπου στο ένα μέτρο από το

διότι είναι πολύ πιο εύκολο να τους καθοδηγήσουμε για το που ακριβώς θέλουμε το

φόντο, τα φώτα έχουν δύο μέτρα απόσταση

φως, αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να τους έχουμε εύκαιρους όποτε θέλουμε. Έτσι

από τα μοντέλα (διαγώνια αριστερά και

συμβιβαζόμαστε με τα άψυχα reflector stands, που καμιά φορά μπορεί να κάνουν τη

δεξιά αντίστοιχα), ενώ ο φωτογράφος στέ-

ζωή μας δύσκολη αλλά αν στηθούν καλά και σωστά, μπορούν να βοηθήσουν αρκετά

κεται στα δύο μέτρα. Το εστιακό μήκος που

στο τελικό αποτέλεσμα του studio.

χρησιμοποιήθηκε ήταν 40mm.

128 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Home Studio.indd 128

31/5/2013 12:39:59 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Αποστάσεις και προβλήματα Λόγω της αναγκαστικά μικρής απόστασης που θα έχουν τα φώτα μας από το μοντέλο, είναι εύκολο να δημιουργηθούν γυαλάδες στο πρόσωπο. Κατά τις δοκιμαστικές λήψεις προσέχουμε για τέτοια φαινόμενα και διορθώνουμε, όσο μπορούμε, την απόσταση του φωτισμού μας από το μοντέλο. Η σωστή λύση είναι η πούδρα, που κάνει θαύματα και δεν χρειάζεται να τη ντρέπεται κανείς. Όσον αφορά το φόντο, το μαύρο είναι μια πολύ καλή επιλογή, διότι «καταπίνει» τις σκιές που αναπόφευκτα θα δημιουργηθούν από τη μικρή απόσταση μοντέλου-φόντου. Οι σκιές στο φόντο όμως δεν είναι απαραίτητα κακές, και ένα λευκό ή γκρι φόντο είναι αρκετά πιο ουδέτερο από το επιθετικό μαύρο φόντο. Εξάλλου πρέπει να προσαρμόζουμε και το φόντο μας στις συνθήκες της κάθε φωτογράφησης. Για παράδειγμα, αν το μοντέλο φοράει μαύρα ρούχα, το μαύρο φόντο θα καταπιεί μαζί με τις σκιές και τα ρούχα, κάτι που σε κάποιες περιπτώσεις δεν θα είναι καλό αλλά σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να είναι πλεονέκτημα. Οι διαφορετικοί φωτισμοί που μπορούμε να δημιουργήσουμε σε ένα home studio θεωρητικά περιορίζονται από το διαθέσιμο χώρο και το εξοπλισμό, αλλά στην πραγματικότητα ελέγχονται μόνο από τη φαντασία μας. Ακόμα και ένα φως, είτε studio flash είτε σταθερής ροής, παρέα με ένα-δύο πάμφθηνους ανακλαστήρες, μπορούν

Η λήψη

να κάνουν θαύματα.

Το μοντέλο φωτίζεται από ένα

Το σημαντικό είναι να μην ξεχνάμε ότι

softbox 80x80cm, που βρίσκεται

το home studio δεν είναι εύκολο να

ψηλά και αριστερά, δίπλα στον

αντικαταστήσει ένα κανονικό studio,

φωτογράφο. Από δεξιά δεν υπάρχει

και να μάθουμε τους περιορισμούς

καμία φωτιστική πηγή. Το κατευθυ-

ώστε να μπορέσουμε να το χρησιμο-

ντικό φως δημιουργεί περισσότερες

ποιούμε καλύτερα. Όταν ξέρεις μέχρι

σκιές, ενώ το softbox φροντίζει

που μπορεί να σε στηρίξει κάποιο

να τις μαλακώσει. Η απόσταση

εργαλείο σου, μαθαίνεις και πως θα

μοντέλου-φόντου είναι 1.5 μέτρο

το αξιοποιήσεις όσο το δυνατόν πιο

και ο φωτογράφος (και το φως) έχει

αποτελεσματικά.

2 μέτρα απόσταση από το μοντέλο. Το εστιακό μήκος είναι 85mm.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 129

Home Studio.indd 129

31/5/2013 12:40:14 πμ

ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ

Πορτραίτο

Vs Πορτραίτο

Οι αντιθετικές περιπτώσεις

Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις για ένα πορτραίτο. Κάθε μια από αυτές έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, και κάθε μια από αυτές ακολουθεί διαφορετική λογική κατά τη διάρκεια της φωτογράφησης. Παρακάτω θα συγκρίνουμε κάποιες από αυτές τις προσεγγίσεις, αναλύοντας τα υπέρ, τα κατά και τα στοιχεία που θα πρέπει να προσέχουμε σε κάθε περίπτωση.

ΚΕΙΜΕΝΟ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΘΟΔΩΡΗΣ ΜΑΡΚΟΥ, ΜΟΝΤΕΛΟ: ΝΙΚΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ

130 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

VS Markou.indd 130

31/5/2013 4:09:01 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Μακρινό πλάνο

Σ

το μακρινό πλάνο, αυτά τα προβλήματα εξαφανίζονται, αφού το πρόσωπο καθ’ αυτό

καταλαμβάνει μικρότερο χώρο στην εικόνα. Εδώ δημιουργούνται όμως άλλα θέματα. Πλέον το πλάνο είναι ολόσωμο και η προσοχή του θεατή έχει μεταφερθεί σε ολόκληρο το μοντέλο, καθώς και στον χώρο. Ο φωτογράφος πρέπει να είναι πολύ πιο προσεκτικός όσον αφορά την τοποθέτηση του μοντέλου στο χώρο, αφού αν οποιοδήποτε «ηχηρό» αντικείμενο συμπεριληφθεί στο κάδρο, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα ο θεατής να προσπαθήσει να βρει τη σύνδεση μεταξύ αυτού και του μοντέλου, και να σπαταλήσει χρόνο. Άρα ο φωτογράφος επιβάλλεται να υπολογίζει οτιδήποτε υπάρχει στο κάδρο του και να

Μακρινό vs κοντινό

φροντίσει η σύνθεσή του να μην δίνει παραπάνω

Όταν αναφέρεται η λέξη πορτραίτο, η φυσιολογική σκέψη όσον αφορά τον

από όσο εκείνος σκόπευε. Ο φωτογράφος πρέπει

ορισμό του είναι «πρόσωπο». Αυτό δεν θα μπορούσε να είναι πιο μακριά

να είναι ακόμα πιο προσεκτικός όσον αφορά το

από την αλήθεια. Στην πραγματικότητα, πορτραίτο είναι οποιαδήποτε εικόνα

στήσιμο του σώματος. Ένα στραβό πόδι μπορεί

επικεντρώνεται σε ένα συγκεκριμένο άνθρωπο, ανεξαρτήτως αν είναι μόνο

να «ξεσκεπάσει» τη φωτογραφία ως «στημένη» -

πρόσωπο, ολόσωμη ή ακόμα και πολύ μακρινή λήψη. Η προσέγγιση μεταξύ

ουσιαστικά κάθε φωτογραφία είναι στημένη, αλλά

μακρινού/ολόσωμου και κοντινού κάδρου έχει αρκετές διαφορές.

πρέπει πάντα να επιτρέπει στον θεατή να πιστέψει

βαρύτητα σε κάποιο περιβαλλοντικό στοιχείο,

ότι είναι απόλυτα φυσική. Επίσης, τα ρούχα πλέον

Κοντινό πλάνο

παίζουν ενεργό ρόλο στη φωτογραφία, κάτι που

ο κοντινό πλάνο είναι κάτι που ακούγεται πολύ εύκολο, αφού θεωρητικά χρειάζεται

Τ

στο κοντινό πλάνο δεν συμβαίνει. Τέλος, ένα

μόνο ένα εκφραστικό πρόσωπο και έναν φακό «πορτραιτίστικου» εστιακού μήκους.

πολύ συνηθισμένο λάθος στα μακρινά πλάνα

Το πρώτο θα αιχμαλωτίσει το ενδιαφέρον του θεατή, ενώ το δεύτερο θα φροντίσει να

είναι η ασφυκτική τοποθέτηση του ολόσωμου

θολώσει το περιβάλλον ώστε να μην ενοχλείται ο θεατής κατά τη “συνομιλία” του

πορτραίτου μέσα στο κάδρο. Στο μακρινό

με το πρόσωπο. Στην πραγματικότητα, τα ίδια στοιχεία που θεωρητικά απογειώνουν

πλάνο η ανθρώπινη φιγούρα είναι πολύ δυνατή

ένα κοντινό πορτραίτο, μπορούν να το καταστρέψουν. Το υπερβολικά κλειστό κάδρο

και ο θεατής θα ταυτιστεί με αυτή. Ένα κάδρο

επικεντρώνει τη ματιά του θεατή στο πρόσωπο, και άρα μεγεθύνει τις οποιεσδήποτε

ασφυκτικά κλειστό πάνω στην φιγούρα είναι τόσο

ατέλειες. Για παράδειγμα, μια μικρή σκιά στη μύτη, μια τούφα μαλλιών που ξέφυγε από

επιθετικό που αποτρέπει την ταύτιση του θεατή

τη θέση της, δύο ώρες λιγότερου ύπνου ή ένα λάθος στο μακιγιάζ, όλα αυτά τα στοιχεία

με το μοντέλο. Επομένως, είναι προτιμότερο να

αποκτούν σαφώς μεγαλύτερη βαρύτητα σε ένα κοντινό πλάνο. Την ίδια στιγμή, ο τρόπος

υπάρχει άπλετος χώρος γύρω από το μοντέλο

που το δεύτερο πλάνο «λιώνει», μπορεί να δημιουργήσει μεγάλους ενοχλητικούς

(φυσικά με την αντίστοιχη διαχείριση πιθανών

όγκους, ενώ πολλές φορές ο φωτογράφος παρασύρεται από το πρώτο πλάνο και ξεχνάει

δυνατών στοιχείων, όπως προαναφέρθηκε), ώστε

να υπολογίσει ότι το δεύτερο πλάνο, έστω και «λιωμένο», δεν έχει εξαφανιστεί. Έτσι

να προσκαλείται ο θεατής να μπει στο κάδρο, να

συμβαίνει πολλές φορές να εμφανίζονται «προεκτάσεις» των μαλλιών ή του προσώπου

νιώσει οικείος στο χώρο του μοντέλου, προτού

επειδή κάποια βάρκα στη θάλασσα βρέθηκε σε λάθος σημείο τη λάθος στιγμή, ή ο

προσπαθήσει να “επικοινωνήσει” μαζί του.

ορίζοντας να «αποκεφαλίζει» το μοντέλο, επειδή ο φωτογράφος ξέχασε ότι υπάρχει και

Ταυτόχρονα δεν πρέπει το κάδρο να είναι τόσο

ένας κόσμος πέρα από το ένα μέτρο όπου έχει εστιάσει.

ανοιχτό που το περιβάλλον να «καπελώνει» το

Επίσης, η υπερβολική χρήση του ανοιχτού διαφράγματος μπορεί να οδηγήσει σε κοντινές

μοντέλο. Όπως όλα σ’αυτή τη ζωή, οι ισορροπίες

λήψεις όπου τα μάτια είναι εστιασμένα αλλά η μύτη είναι θολή, ενώ από την άλλη ένας

είναι λεπτές. Η απόσταση μεταξύ μιας πολύ καλής

υπερβολικά οξύς φακός μπορεί να καταγράψει κάθε λεπτομέρεια του δέρματος, κάτι που

και μιας «παραλίγο» φωτογραφίας είναι μικρή και

δεν είναι καλό σε ένα πορτραίτο. Αυτός είναι ο λόγος, άλλωστε, που οι πιο ξακουστοί

στηρίζεται κυρίως στο ένστικτο, στη μελέτη και την

πορτραιτο-φακοί είναι οι “soft focus” και μπορούν σε μεσαία διαφράγματα να μην

εξάσκηση.

αποτυπώνουν με απόλυτη οξύτητα το πρόσωπο, κρατώντας όμως την αίσθηση ενός τέλεια εστιασμένου πορτραίτου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 131

VS Markou.indd 131

31/5/2013 12:55:03 πμ

ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ

φωτογράφο. Είναι μια φυσιολογική αντίδραση, η οποία μπορεί να βελτιώσει πάρα πολύ τις εικόνες που θα βγουν από τη συνεργασία φωτογράφου-μοντέλου. Επίσης, οι κλειστοί χώροι είναι συνήθως επιπλωμένοι, και άρα προσφέρουν περισσότερες επιλογές στο ποζάρισμα. Πέρα από τα θετικά του σημεία όμως, ο εσωτερικός χώρος έχει και σημαντικές αδυναμίες. Συγκεκριμένα, το φυσικό φως, που βρίσκεται εν αφθονία στο εξωτερικό περιβάλλον, φτάνει εντός του εσωτερικού χώρου αρκετά αποδυναμωμένο, και αναγκάζει τον φωτογράφο να καταφύγει σε πολύ ανοιχτά διαφράγματα, χαμηλές ταχύτητες και αυξημένη ευαισθησία αισθητήρα/φιλμ. Τα ανοιχτά διαφράγματα σε ένα πορτραίτο δεν αποτελούν, προφανώς, αρνητική επιλογή, αλλά σίγουρα είναι προτιμότερο ο φωτογράφος να κάνει τη συγκεκριμένη επιλογή με αισθητικά κριτήρια παρά λόγω τεχνικής ανάγκης. Οι χαμηλές ταχύτητες και η αυξημένη ευαισθησία του αισθητήρα/φιλμ είναι ξεκάθαρα αρνητικά στοιχεία, αφού υποβαθμίζουν την ποιότητα της εικόνας.

Σε εσωτερικό χώρο

Εστιακό μήκος Οι εσωτερικοί χώροι περιορίζουν την επιλογή του φακού, οδηγώντας σε

Το πορτραίτο σε εσωτερικό χώρο έχει τεχνικά αλλά και ψυχολογικά

συμβιβασμό με μικρότερα εστιακά

πλεονεκτήματα. Στο τεχνικό κομμάτι, το φυσικό φως διαχέεται εντός του

μήκη. Π.χ οι 85mm & 135mm φακοί

στεγασμένου χώρου από τα πλάγια ανοίγματα. Αυτό μας εξασφαλίζει απαλό

θεωρούνται ιδανικοί φακοί πορτραίτου,

φωτισμό και χαμηλή αντίθεση στο πρόσωπο που θέλουμε να φωτογραφίσουμε.

αλλά σε εσωτερικό χώρο ο φωτογράφος

Το μόνο που χρειάζεται να κάνει ο φωτογράφος είναι να τοποθετήσει το μοντέλο

θα δυσκολευτεί να πάρει την απαραίτητη

μπροστά σε ένα παράθυρο ή μια μπαλκονόπορτα, και να φωτογραφίσει από έξω

απόσταση από το μοντέλο. Έτσι, είτε

προς τα μέσα. Αυτό που στην πραγματικότητα γίνεται είναι ότι το ηλιακό φως

θα καταφύγει σε πιο κλειστά κάδρα,

ανακλάται από όλες τις εξωτερικές επιφάνειες, «μαλακώνει», και όταν φτάνει να

είτε θα χρησιμοποιήσει πιο ανοιχτά

φωτίσει το μοντέλο, λειτουργεί πλέον σαν softbox.

εστιακά μήκη (50mm ή 35mm), των οποίων η προοπτική και το βάθος πεδίου

Δ

εν πρέπει να ξεχνάμε όμως και την ψυχολογική διάσταση ενός κλειστού

δεν συμπεριφέρονται τόσο καλά στα

χώρου. Ο μέσος άνθρωπος (που δεν ποζάρει επαγγελματικά δηλαδή) χαλα-

πορτραίτα.

ρώνει πολύ πιο εύκολα όταν ξέρει πως δεν υπάρχει άλλος κόσμος πέρα από τον

132 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

VS Markou.indd 132

31/5/2013 12:56:28 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

διάφραγμα της αρεσκείας του. Σε ακραίες περιπτώσεις, το υπερβολικό φως μπορεί να τον αναγκάσει να χρησιμοποιήσει πιο κλειστό διάφραγμα, αλλά αυτό συμβαίνει σπάνια και μπορεί να διορθωθεί με την προσθήκη ενός ND φίλτρου στον φακό. Ενώ όμως ποσοτικά το φως είναι άπλετο, ποιοτικά μπορεί να αποδειχθεί προβληματικό. Ενώ ένα παράθυρο στον εσωτερικό χώρο λειτουργεί σαν softbox, στον εξωτερικό χώρο δεν υπάρχει αυτή η πολυτέλεια. Ο φωτογράφος οφείλει να συμβιβαστεί με τον καιρό και να λειτουργήσει σε πολύ συγκεκριμένα ωράρια. Αυτό συμβαίνει διότι αν θέλει να πάρει απαλό φως, μπορεί να το κάνει μόνο με συννεφιασμένο ουρανό. Αν επιλέξει να δουλέψει με πλήρη ηλιοφάνεια, θα πρέπει να φωτογραφήσει κατά τις πολύ πρωινές ή τις πολύ απογευματινές ώρες, που το φως είναι πιο πλάγιο και μαλακό. Πέρα από τον φωτογράφο όμως, προβλήματα θα αντιμετωπίσει και το μοντέλο. Στον εξωτερικό χώρο είναι πολύ δυσκολότερη η χαλάρωση, αφού η έμφυτη αντίδραση σε καταστάσεις που τραβάνε το ενδιαφέρον του υπόλοιπου κόσμου είναι η ντροπή.

Σε εξωτερικό χώρο Στον εξωτερικό χώρο, όλα τα χωροταξικά προβλήματα εξαφανίζονται. Οι αποστάσεις μεγαλώνουν, το περιβάλλον είναι ανοιχτό, οι πιθανές γωνίες λήψης πολλαπλασιάζονται, όπως και τα πιθανά κάδρα. Δύο βήματα πιο πέρα από ένα μέτριο σημείο, μπορεί να βρίσκεται η ιδανική τοποθεσία, και δεν υπάρχει κανένας περιορισμός στον τρόπο προσέγγισης. Πλέον όλα τα μεγάλα εστιακά μήκη είναι εύκολο να χρησιμοποιηθούν, εξασφαλίζοντας έτσι μέγιστη συμπίεση της εικόνας και πολύ μικρό βάθος πεδίου, στοιχεία συνήθως επιθυμητά στα πορτραίτα. Όλα τα ξακουστά εστιακά μήκη για πορτραίτο – 85mm, 135mm ακόμη και 180mm - μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και για ολόσωμη λήψη.

Α

ντίστοιχα εξαφανίζεται το ποσοτικό πρόβλημα του φωτισμού. Το ηλιακό φως είναι σε πολύ μεγαλύτερη ισχύ. Αυτό επιτρέπει στον φωτογράφο να

χρησιμοποιήσει χαμηλή ευαισθησία αισθητήρα/φιλμ, μεγάλες ταχύτητες και

Το μοντέλο & ο φωτογράφος Χρειάζεται εμπειρία από την πλευρά του φωτογράφου ώστε να χαλαρώσει το μοντέλο. Σε αυτό θα παίξει ρόλο και η επιλογή του χώρου. Μια ήσυχη τοποθεσία βοηθάει την κατάσταση. Το επόμενο πρόβλημα του μοντέλου στον εξωτερικό χώρο είναι το ποζάρισμα. Πλέον δεν υπάρχουν τα αντικείμενα που μπορούν να βοηθήσουν στο στήσιμο της φωτογραφίας, οπότε το μοντέλο έχει αμηχανία στις πόζες του. Ο φωτογράφος θα πρέπει να καθοδηγήσει το μοντέλο όσο καλύτερα γίνεται, χωρίς όμως να στήσει πόζες που θα φαίνονται αφύσικες.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 133

VS Markou.indd 133

31/5/2013 12:58:03 πμ

ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ

Ασπρόμαυρο vs έγχρωμο Η σύγκριση μεταξύ ασπρόμαυρης και έγχρωμης λήψης σε ένα πορτραίτο ακολουθεί τα ίδια κριτήρια που διέπουν όλη τη συζήτηση περί ασπρόμαυρης και έγχρωμης φωτογραφίας. Το χρώμα είναι ακόμα ένα στοιχείο της φωτογραφίας, πέρα από το θέμα, το κάδρο, τη σύνθεση, την προοπτική και το φως. Στην περίπτωση που αφαιρεθεί, διευκολύνει τη δουλειά του φωτογράφου, αφού έχει ν’ασχοληθεί με ένα παράγοντα λιγότερο κατά τη λήψη. Από την άλλη, η σωστή διαχείριση του χρώματος μπορεί να ζωντανέψει ακόμα περισσότερο μια εικόνα. Ο άνθρωπος άλλωστε βλέπει τον κόσμο με χρώμα, οπότε η απουσία του είναι πάντα ένα αφύσικο γεγονός, ακόμα και αν έχει εκπαιδευθεί, από τα γεννοφάσκια του, να αποδέχεται την έλλειψη χρώματος στην τέχνη της φωτογραφίας.

Aσπρόμαυρο Η επιλογή του ασπρόμαυρου είναι ιδανική σε περιπτώσεις που το περιβάλλον έχει διαφορετικά και αντικρουόμενα χρώματα. Μια ασπρόμαυρη λήψη μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα το σκληρό φως από μια έγχρωμη λήψη, αφού η έγχρωμη λήψη πέρα από αυξημένη αντίθεση θα έχει και «μπουκωμένα» χρώματα, που συνήθως λειτουργούν αποτρεπτικά. Επίσης το α/μ βοηθάει αρκετά στα κοντινά πορτραίτα,

Η

ασπρόμαυρη φωτογραφία εκδημοκρατίζει τον κόσμο, αφού όλα τα

αφού μπορεί να «εξαφανίσει» ερεθισμούς

χρώματα πλέον εκπροσωπούνται από αποχρώσεις του γκρι. Κανένα

του δέρματος, ενώ τονίζει πολύ ωραία τα

έντονο κόκκινο ή πράσινο ρούχο δεν θα τραβήξει την προσοχή του θεατή,

κόκκινα χείλη και αυξάνει τη συνολική

ούτε κάποιο ξανθό μαλλί ή κάποιο μπλε μάτι. Αυτό επιτρέπει στον θεατή να

αντίθεση του πορτραίτου.

επικεντρωθεί περισσότερο στο πρόσωπο που απεικονίζεται, στο στήσιμό του,

134 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

VS Markou.indd 134

31/5/2013 12:59:10 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

στις εκφράσεις του. Σε μια ασπρόμαυρη λήψη ο φωτογράφος το μόνο που έχει να προσέξει είναι να ξεχωρίζει το θέμα του – εν προκειμένω το μοντέλο – από τον περιβάλλοντα χώρο. Δεν πρέπει να ξεχνάει, δηλαδή, ότι το κόκκινο και το πράσινο χρώμα, που δημιουργούν μια πολύ καλή αντίθεση, όταν εκπροσωπούνται στην κλίμακα του γκρι είναι πολύ πιο «αδελφικά» και μπορούν εύκολα να ενωθούν, ανατρέποντας τη σύνθεση στα μάτια του θεατή. Με την ίδια λογική όμως, η χρωματική απουσία βοηθάει τον φωτογράφο να επικεντρωθεί στο πρόσωπο που φωτογραφίζει, πετυχαίνοντας έτσι ένα δυνατότερο πορτραίτο. Στην έγχρωμη λήψη, ένας σημαντικός παράγοντας είναι η επιλογή των ρούχων. Ο φωτογράφος και το μοντέλο πρέπει να έχουν κάποια εικόνα από τον χώρο τον οποίο θα επισκεφτούν, έτσι ώστε να προσπαθήσουν να συνδυάσουν τους χρωματισμούς του ρουχισμού με τα χρώματα του περιβάλλοντος. Απώτερος σκοπός είναι η χρωματική παλέτα να προσκαλεί τον θεατή χωρίς να τον προκαλεί, να βοηθάει στην ανάδειξη της προσωπικότητας του μοντέλου και όχι να «φωνάζει» μέσω κάποιας

Έγχρωμο Τα χρώματα στους εξωτερικούς χώρους είναι πάντα πιο απαλά όταν ο ουρανός είναι συννεφιασμένος, ενώ γίνονται πιο σκληρά με ηλιοφάνεια. Απ’την άλλη, ένας καθαρός ουρανός και ένας δυνατός ήλιος μπορεί να δώσει εκπληκτικό φως κατά τη λεγόμενη “μαγική ώρα», που είναι η τελευταία ώρα της ημέρας πριν το ηλιοβασίλεμα. Σε εσωτερικούς χώρους η φυσική διάχυση του εξωτερικού φωτός δίνει πάντα απαλά χρώματα, και δεδομένου ότι οι κλειστοί χώροι συνήθως έχουν μεγάλες μονόχρωμες επιφάνειες, ο φωτογράφος μπορεί να αναδείξει συγκεκριμένα χρώματα μέσω του ρουχισμού που θα επιλέξει.

υψηλής χρωματικής αντίθεσης.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 135

VS Markou.indd 135

31/5/2013 12:59:14 πμ

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΜΟΝΤΕΛΟ

Αναζητώντας μοντέλο Όλα τα βήματα, όλες οι δυνατότητες Η

Για τους νέους φωτογράφους, ερασιτέχνες ή πιο προχωρημένους, λειτουργεί σαν δέλεαρ το image της φωτογραφίας πορτραίτου. Ακαταμάχητα μοντέλα, λήψεις σε στούντιο, θεματικά σκηνικά, προχωρημένες εμφανίσεις, ιδιαίτερα μακιγιάζ και εντυπωσιακά χτενίσματα. Όλα αυτά ακτινοβολούν glamour και γοητεία. Όμως που θα βρει ο πρωτόπειρος φωτογράφος το βασικό στοιχείο του πορτραίτου δηλ. το μοντέλο;

αναζήτηση μοντέλου λοιπόν φαίνεται δύσκολη επειδή το επίπεδο του ερασιτέχνη δεν είναι τέτοιο ακόμα που να μπορεί να στηρίξει μια αξιόπιστη

σχέση με το μοντέλο ή το πρακτορείο του μοντέλου και γι αυτό χρειάζεται έξτρα κόπος. Λύσεις υπάρχουν πολλές, όμως όσο πιο καλό αποτέλεσμα θέλει κανείς τόσο πιο πολύ πρέπει να προσπαθήσει, και να αφιερώσει συνήθως χρόνο αλλά και χρήματα.

Μεταξύ φίλων και συγγενών Ο πλέον εύκολος τρόπος λοιπόν και συνάμα πιο οικονομικός για έναν ερασιτέχνη φωτογράφο, είναι να αναζητήσει μοντέλο ανάμεσα στο φιλικό ή και οικογενειακό του περιβάλλον. Ανάλογα με το concept, ο φωτογράφος μπορεί να σκεφτεί ποιού ατόμου τα χαρακτηριστικά ταιριάζουν περισσότερο ή ποιο φιλικό πρόσωπο έχει τη …ματαιοδοξία να ποζάρει. Η συγκεκριμένη επιλογή έρχεται μαζί με τα υπέρ και τα κατά της, αφού τα όρια στο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον είναι συγκεκριμένα. Θετικά: Στα θετικά σίγουρα μπορεί να συμπεριληφθεί η άμεση σχέση με το υποψήφιο μοντέλο, αφού ανήκει στον κύκλο των συγγενών και φίλων. Έτσι ο φωτογράφος έχει τα περιθώρια να απευθυνθεί και να πείσει για το project. Αρνητικά: Στα αρνητικά, σίγουρα θα συμπεριλάβουμε την υπερβολική οικειότητα αλλά και την τελείως ερασιτεχνική διάσταση του πράγματος. Είναι δύσκολο για το φωτογράφο

ΤΗΣ ΡΟΥΛΑΣ ΤΡΙΒΙΖΑΚΗ

να μεταμορφώσει σε μοντέλο ακόμη και άτομο με ωραία χαρακτηριστικά και ενδιαφέρον

136 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Models.indd 136

31/5/2013 4:10:34 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ πρόσωπο. Η άνεση με το φακό δεν είναι δεδομένη για όλους τους ανθρώπους και δεν βγάζουν προς τα έξω τη φυσικότητα και τη θεατρικότητα που έχει ένα επαγγελματικό μοντέλο. Από την άλλη μεριά αν πρόκειται για μια κι έξω λήψη δηλ. να βγει ένα όλο κι όλο πορτραίτο τότε δεν υπάρχει θέμα.

Μας είπαν: Νέλλυ Ουλάνη

Internet

Fashion Cult - Models Management

Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός των ανθρώπων που αναζητούν διαδικτυακά φω-

www.fashioncult.gr

τογράφο για να τους κάνει το πορτραίτο τους είτε για καλλιτεχνικούς λόγους, είτε

Έχουμε καλύψει

για να το επισυνάψουν στο βιογραφικό τους. Αν λοιπόν σε πρώτη φάση, απλά

πολλά χρόνια

αναζητάτε μερικά κλικ τότε κάτι θα βρεθεί. Επίσης διαδικτυακά μπορεί κανείς να

στο χώρο ως

βρει αγγελίες φωτογράφων μοντέλων που ψάχνουν δουλειά. Επειδή όμως το

πρακτορείο

διαδίκτυο δεν είναι εξ ορισμού ασφαλές, φροντίστε να εξακριβώσετε τα στοιχεία

μοντέλων και

του μοντέλου και να επαληθεύσετε ότι πρόκειται για υπαρκτό πρόσωπο.

η πολιτική μας

Αγγελία Αντί να ξοδεύετε χρόνο ψάχνοντας μοντέλο από στόμα σε στόμα, γνωστοποιείστε σε μεγαλύτερο κύκλο ανθρώπων. Δημιουργήστε ένα blog ή πάρτε μέρος σε φωτογραφικά forum που προβάλουν το προφίλ σας και δίνουν την ευκαιρία ανάρτησης αγγελιών. Ξεκαθαρίστε ότι ψάχνετε μοντέλο για πορτραίτο και προσφέρετε κάποιο κίνητρο. Θα μπορούσε να είναι ένα DVD με το φωτογραφικό υλικό ή μερικές εκτυπώσεις ή ακόμα και συστατική επιστολή για κάποιο πρακτορείο. Και πάλι, φρόνιμο θα ήταν να συναντηθείτε με τον/την ενδιαφερόμενο/η πρώτα.

Πρακτορεία Μία πιο αποδοτική επιλογή είναι η προσέγγιση μέσω πρακτορείου. Με τη συνεργασία με επαγγελματικό μοντέλο οι πιθανότητες για πετυχημένο αποτέλεσμα αυξάνονται κατακόρυφα. Η εμπειρία του μοντέλου στο ποζάρισμα λειτουργεί θετικά για τον (άπειρο) φωτογράφο αφού το πεπειραμένο μοντέλο συχνά τον καθοδηγεί με το ευρηματικό ποζάρισμα, το στήσιμο και αρκετές φορές με ιδέες για το styling. Συνήθως τα πρακτορεία έχουν πιο περιορισμένες απαιτήσεις αν το υλικό της φωτογράφησης δεν προορίζεται για εμπορική εκμετάλλευση αλλά απλή ανάρτηση σε site ή δημιουργία προσωπικού portfolio. Kαι όπως πάντα σε μια εμπορική συναλλαγή υπάρχει περιθώριο για διαπραγμάτευση της αμοιβής.

παραμένει η ίδια ανεξαρτήτως επαγγελματία ή ερασιτέχνη φωτογράφου. Σε θέματα που αφορούν τους φωτογράφους που επιθυμούν να φωτογραφήσουν ένα μοντέλο, σε πρώτη φάση βλέπουμε δείγματα δουλειάς αν πρόκειται για ερασιτέχνη φωτογράφο. Κρίνοντας το υλικό και το προτεινόμενο concept, ορίζουμε ποιο μοντέλο ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες της φωτογράφησης και την ανάλογη πληρωμή.

Στέφανος Κρανάς Cristi Models www.cristimodels.com Όσον αφορά το πορτραίτο,συχνά εκτός από επαγγελματίες μας προσεγγίζουν και ερασιτέχνες

Προσέγγιση μοντέλου

φωτογράφοι.

Στην περίπτωση που το μοντέλο που θα δεχθεί να σας βοηθήσει δεν ανήκει στον

Η τακτική που

κύκλο των συγγενών και φίλων τότε οφείλετε από πλευρά σας να δημιουργήσετε

ακολουθεί το

σχέση εμπιστοσύνης. Μετά την πρώτη - θετική - ανταπόκριση του υποψήφιου

πρακτορείο

μοντέλου, δώστε μια εκτενή περιγραφή του concept και όσο περισσότερα σχετικά

μοντέλων Cristi,

στοιχεία διαθέτετε. Αν έχετε φωτογραφίες από προηγούμενα πορτραίτα δείξτε τες.

είναι να δίνεται η

Επίσης παρουσιάστε παρεμφερείς δημοσιευμένες (είτε από περιοδικά είτε από το

ευκαιρία ανταλλαγής

internet) δουλειές άλλων δημιουργών των οποίων θέλετε να ακολουθήσετε το

υπηρεσιών μεταξύ νέων μοντέλων και

ύφος. Η ειλικρίνεια και η αμεσότητα είναι το παν.

ερασιτεχνών φωτογράφων. Έτσι τα νέα μοντέλα που επιθυμούν να εμπλουτίσουν το portfolio τους συνεργάζονται άνευ κόστους

Tips

με τους ερασιτέχνες φωτογράφους, που

• Η πολιτική των πρακτορείων μοντέλων δεν είναι ομοιόμορφη.

με τη σειρά τους θέλουν να εξασκήσουν

• Κάποια στο άκουσμα του ερασιτέχνη φωτογράφου, προτείνουν νέα και

το χόμπι τους και τις τεχνικές τους. Η

άπειρα μοντέλα με μικρή αμοιβή ή ακόμα και δωρεάν, με σκοπό την αμοι-

συγκεκριμένη πολιτική, για ευνόητους

βαία ενίσχυση των portfolio.΄

λόγους, αλλάζει όταν ο φωτογράφος ζητήσει

• Όπως στα πάντα στην εποχή μας ψάξτε το καλύτερο deal.

έμπειρο μοντέλο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 137

Models.indd 137

31/5/2013 4:10:52 μμ

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΜΟΝΤΕΛΟ στυλίστες, με συμφωνία ανταλλαγής υπηρεσιών. Στην πρακτική πάντως ισχύει ότι πιο εύκολα βρίσκει κανείς δωρεάν ή με συμβολική τιμή μοντέλο παρά make up artist. Συνήθως η καλύτερη εκδοχή είναι το μοντέλο να κάνει μόνη της make up όπως οι περισσότερες νεαρές κοπέλες. Ίσως όχι professional make up αλλά καλύτερο από ένα άβαφο γυναικείο πρόσωπο…

Προσοχή με τα παιδιά! Το θέμα παιδί, είναι σίγουρα μια δύσκολη ιστορία στο πορτραίτο. Τα μικρά παιδιά όσο χαριτωμένα και αν φαίνονται, δεν είναι πάντοτε συνεργάσιμα. Κουράζονται εύκολα,

Styling & Make Up Στα πλαίσια της προετοιμασίας μιας λήψης πορτραίτου, υπάρχουν κι άλλα πράγματα εκτός από το μοντέλο. Το πλάνο για μια φωτογράφηση, ειδικά όταν έχουμε σοβαρές απαιτήσεις, περιλαμβάνει τη γενικότερη ιδέα (concept), τον φωτογραφικό εξοπλισμό, τα ρούχα, το μακιγιάζ, το σκηνικό με τα props (αξεσουάρ) και εν συνεχεία την τοποθέτηση του μοντέλου μέσα σε αυτό. Όλα αυτά κοστίζουν σε χρόνο και χρήμα. Εννοείται ότι η δαπάνη αυξάνεται πολύ αν έχουμε μεγάλες προσδοκίες και αντίστοιχο budget βεβαίως προσλαμβάνοντας επαγγελματικό προσωπικό για το μακιγιάζ, το χτένισμα και το styling. Λαμβανομένου μάλιστα υπόψη ότι οι αντίστοιχες ειδικότητες έχουν παρόμοιες με τα μοντέλα αμοιβές που δεν μπορεί να αντέξει ένας ερασιτέχνης. Και εδώ λοιπόν, όπως και στην αναζήτηση μοντέλου το πιο οικονομικό σενάριο θα ήταν η αναζήτηση εθελοντικής δουλειάς από αντίστοιχες σχολές make up artists ή

Tips

χάνουν το ενδιαφέρον τους και μπορούν να εγκαταλείψουν την πιο …ακατάλληλη στιγμή. Για το λόγο αυτό πρέπει να τα δελεάσουμε με κάποιο παιγνίδι, με καλή επικοινωνία και να κρατήσουμε το χρόνο λήψης στο ελάχιστο. Μεγαλύτερα παιδιά πάνω από έξι επτά ετών είναι πολύ πιο συνεννοήσιμα ειδικά αν έχουν τη μανία του φακού και τους υποσχεθούμε κάτι. Π.χ. ότι θα τους χαρίσουμε μια τεράστια αφίσσα με τη φατσούλα τους…

Μας είπαν:

Όταν ο φωτογράφος είναι όλα σε ένα, make up artist και στυλίστας τότε οι

Θάλεια Βασιάδη

παρακάτω συμβουλές ίσως φανούν χρήσιμες.

Make Up Artist

• Στυλιστική προσέγγιση: Προσχεδιάστε το ύφος της φωτογράφησης και πως

t.vasiadi@gmail.com

ακριβώς θέλετε να παρουσιάσετε το μοντέλο. Μια …επιδρομή στις ντουλά-

Έχω καταφέρει να διαμορφώσω τα

πες των συγγενών και φίλων πολύ πιθανά να σας δώσουν την ενδυματο-

τελευταία χρόνια, μια ικανοποιητική

λογική λύση. Κρατήστε χαμηλό προφίλ και μην επιδιώξετε ένα εξεζητημένα

πορεία στο χώρο ως make up

πράγματα. Κeep it simple!

artist. Eίναι χαρά μου να βλέπω

• Σκηνικό: Με ένα και μόνο απλό αξεσουάρ μπορείτε να αλλάξετε το ύφος

το επάγγελμα να αναπτύσσεται.

ολόκληρου του σκηνικού. Βρείτε τι χαρακτηριστικό αντικείμενο χρειάζεται

Κατά την περίοδο της εξάσκησής

για να αποδώσετε το ύφος που θέλετε στο σκηνικό σας και τοποθετείστε το

μου συνεργάστηκα με ερασιτέχνες

σε εμφανές σημείο. Επίσης ένα διαφορετικό ρούχο αλλάζει τελείως το χαρα-

φωτογράφους με αποτέλεσμα να

κτήρα της λήψης.

εξελιχθεί η δουλειά μου παράλληλα

• Μακιγιάζ: Το μακιγιάζ είναι απαραίτητο σε μια φωτογράφηση. Αν τα οικονο-

με τη δική τους. Δεν έχει τύχει να

μικά σας δεν σας επιτρέπουν να προσλάβετε επαγγελματία και καμία γνωστή

δεχθώ αντίστοιχη πρόταση από

κοπέλα δε είναι διαθέσιμη ζητήστε να το κάνει το μοντέλο. Έχετε οπωσδή-

ερασιτέχνη φωτογράφο, όμως

ποτε καθρέφτη και ένα τραπέζι με καρέκλα στο χώρο. Να θυμάστε ότι τα

ευχαρίστως θα συνεργαζόμουν με

φλας κάνουν ακόμα πιο λευκό το μοντέλο για αυτό μη φοβηθείτε το έντονο

ανθρώπους που μόλις ξεκινούν την

βάψιμο.

επαγγελματική τους πορεία στο φωτογραφικό χώρο.

138 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Models.indd 138

31/5/2013 4:10:53 μμ

ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ

Μονοθεματικά τεύχη

Να μη λείψει κανένα από τη βιβλιοθήκη σας!

TA TEYXH 1, 2 & 3 ΕΞΑΝΤΛΗΘΗΚAN! Διατίθενται μόνον σε ψηφιακή μορφή/CD και μαζί: Δώρο με το τεύχος 1: To βιβλίο «Επέκινα» Δώρο με το τεύχος 2: Το βιβλίο «1 φωτό 1000 λέξεις» Δώρο με το τεύχος 3: Το βιβλίο «Στους δρόμους της Κούβας»

TEY

O N 9

€6,90 Α' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2016

€6,90 B' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2016

TEY

O N 10

ΟΔΗΓΟΣ ΑΓΟΡΑΣ

ΦΩΤΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ & ΑΞΕΣΟΥΑΡ

ΓΚΑΛΕΡΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Σε 56 σελίδες! ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Oκτώ mini portfolio ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ

!

€6,90 Γ' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2017

ΧΡΩΜΑ Γιατί αλλάζει η xρωματική θερμοκρασία ανάλογα με την φωτιστική πηγή ΚΟΝΤΡΑΣΤ Αξιοποιώντας την αντίθεση για σκληρό ή μαλακό φως ΕΝΤΑΣΗ Ελέγχοντας τη φωτεινότητα με το φωτόμετρο ή την ...εμπειρία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Βασικές γνώσεις: φλας, LED, tungsten, fluorescent, light modifiers ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Τips και μυστικά για το φως ΓΚΑΛΕΡΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ...

TEY

O N 14

05

ΦΥΣΙΚΟ-ΤΕΧΝΗΤΟ-MEIKTO ΦΩΣ

€6,90 Α' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2018

9 771105 394004

01

ISSN 1105-3941

9 771105 394004

ΜΗΧΑΝΗ DSLR, CSC ή μήπως smartphone; ΦΑΚΟΙ Γνωριμία με επιλεγμένους prime - ευρυγώνιους και στάνταρ ΣΥΝΘΕΣΗ Το κάδρο είχε τη δική του ιστορία δρόμου... ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Βασικές διορθώσεις στο Lightroom & apps για smartphone ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Τips και μικρά μυστικά για το δρόμο ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ...

ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ ΤΕΥΧΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΔΥΟ ΜΕ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: 9 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΖΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ

!

Know how για τους φωτισμούς στη φωτογραφία

Know How για καλύτερες φωτογραφίες

ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ ΤΕΥΧΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: 6 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2016

Ιστορία & αισθητική

TEY

O N 15

TEY

O N 16

€6,90 B' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2018

ΤUTORIAL

S. Agiani Ν. Βασιλάκης Μ. Λυκάκης MINI PORTFOLIO

Πέντε γνωστοί φωτογράφοι αποκαλύπτουν!

ΚΑΛΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Για φωτογραφίες-ορόσημα στην ιστορία της φωτογραφίας

ΜΙΝΙ PORTFOLIO

Τέσσερις σύγχρονοι φωτογράφοι

Photoshop & Lightroom

01

Γνωστοί φωτογράφοι & θεωρητικοί απαντούν στο ερώτημα!

ΚΑΛΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Ή ΚΑΛΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ; Οι απόψεις διίστανται! ΕΦAΡΜΟΣΜΕΝΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Εδώ ισχύουν συγκεκριμένοι κανόνες ΤΕΧΝΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Στην υπηρεσία της φωτογραφίας που θεωρούμε καλή ΕΠΙΡΡΟΕΣ & ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ Γιατί και σε τι βαθμό ορίζουν την καλή φωτογραφία ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Παλιότερα τα πράγματα ήταν πιο απλά...

9 771105 394004

42

ΟΡΙΣΜΟΙ-ΚΑΝΟΝΕΣ-ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ ΤΕΥΧΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: ΠΕΜΠΤΗ 7 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018

9 771105 394004

Στο Photoshop & Lightroom με την καθοδήγηση των ειδικών

09

Σελίδες με αναλυτικά παραδείγματα επεξεργασίας βήμα-βήμα!

!

!

ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ ΤΕΥΧΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: ΠΕΜΠΤΗ 1 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2018

94

PHOTOSHOP ή LIGHTROOM; Πότε και γιατί επιλέγουμε κάθε πρόγραμμα PHOTOSHOP CC Τα νέα εργαλεία - Camera RAW - Layers & Masks STORAGE Πως να αποθηκεύσουμε με ασφάλεια τις φωτογραφίες μας ΕΙΔΙΚΑ ΕΦΕ Προχωρημένες επεξεργασίες σε απλά βήματα Raw vs JPEG...

Αναδρομή στην εξέλιξη της νυχτερινής φωτογραφίας

!

ΙΣΤΟΡΙΑ & ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ

N &

;

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

Αποφθέγματα διάσημων δημιουργών

52

Σελίδες με τις δικές σας νυχτερινές λήψεις όλων των ειδών!

EΞΟΠΛΙΣΜΟΣ-ΤΕΧΝΙΚΗ

MHXANEΣ & ΦΑΚΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΝΥΧΤΑ Επιλέξτε τον κατάλληλο εξοπλισμό ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ Τρίποδα, μονόποδα, ιντερβαλόμετρα & ειδικές τεχνικές ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ Light painting • Τοπική εκφώτιση • Όλα για το θόρυβο EΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Βασικές διορθώσεις στο Lightroom: HDR και αποθορυβοποίηση ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΑΣΤΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Τοπίου • Πλανητική • Βαθέος ουρανού

ã çêïíÖîßçäß ñêîäÝ æðÝïäåß Α’ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2020

Ν 20: PHOTO STORAGE

¡

NO 21

Δωρεάν €6,90

ο

ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ ΤΕΥΧΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: ΠΕΜΠΤΗ 4 OKΤΩΒΡΙΟΥ 2018

ΚΡΙΤΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΑ

¯Á·³´¨, ¾§Á·±, «³½²±¾³´¨, ³½¾¹»©«.

38 ­·Ã½¾¹© Àþ¹­»¦À¹³, ´³·±¶«¾¹­»«À³½¾§¼, ½´±·¹²§¾¯¼ & ²¯Ã»±¾³´¹© ´«¾«²§¾¹¿· ¾±· ¦º¹Â¨ ¾¹¿¼

μεταφορικά ! *

01

άνω των &€25 þ¹­»«À©«

K³·±¶«¾¹­»¦À¹¼

ΠΩΣ ΝΑ ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΕΤΕ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΤΕ

& ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΤΕ ΕΥΚΟΛΑ ΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΑΣ

Νο 21: ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ & KΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Υπό έκδοση. Κυκλοφορεί 6 Φεβρουαρίου 2020

TA ΜΟΝΟΘΕΜΑΤΙΚA TEYXH TOY ΦΩΤΟΓΡΑΦΟY ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΚΑΘΕ 4 ΜΗΝΕΣ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2020

*Για αγορές 9 771105 394004

Υπό έκδοση. Κυκλοφορεί 3 Οκτωβρίου 2019

Eιδική Νέες, τιμήμειωμένες #menoumespiti Μονοθεματικό τιμές στα μεταφορικά για αγορές το e-shop του photo.gr €5από το Για παραγγελίες: www.photo.gr/monothematika | τηλ.: 210 8541400

PHOTOSHOP

ΠΡΙΝ

ΜΕΤΑ Φωτ.: Serov

Ξαναφωτίστε! Διορθώνοντας τα λάθη της φωτογράφησης Πολλές φορές μετά την φωτογράφηση διαπιστώνουμε λάθη στο φωτισμό των πορτραίτων. Κάποιες περιοχές μπορεί να είναι ιδιαίτερα σκοτεινές, ο φωτισμός μπορεί να μην είναι τόσο ομοιόμορφος όσο θα θέλαμε κλπ. Αρκετά όμως από αυτά τα προβλήματα έκθεσης μπορούμε να τα λύσουμε εύκολα με την βοήθεια του Photoshop. Πάμε να δούμε πώς! ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΡΑΤΟΣ ΑΓΙΑΝΟΓΛΟΥ

140 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

PhotoShop.indd 140

31/5/2013 1:18:48 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

1

5

Πατάμε το

Στην συγκεκριμένη φωτογραφία θέλουμε να δημιουργήσουμε

πλήκτρο D για

ένα εφέ φωτισμού σαν να έχει χρησιμοποιηθεί ανακλαστήρας

να κάνουμε reset

για fill των σκιών αλλά και για ομοιόμορφο φωτισμό.

το Foreground / Με το που

2

Background Color

ανοίξουμε την

και στην συνέχεια

φωτογραφία πατάμε

το πλήκτρο X για να

Control + J για να

φέρουμε το λευκό στο

δημιουργήσουμε ένα

Foreground Color.

αντίγραφο της φωτο-

Με αυτό τον τρόπο

γραφίας. Ονομάστε

ορίζουμε το λευκό

το «Φως».

ως χρώμα που θα

(Αν η παλέτα των

χρησιμοποιηθεί από

layers δεν φαίνεται

την βούρτσα.

πατήστε το πλήκτρο F7 για εμφάνιση.)

3

Ορίζουμε το Βlending Μode του

νέου layer σε Screen, ώστε να φωτίσει την φωτογραφία και αμέσως μετά έχοντας πατημένο το πλήκτρο Alt κάνουμε κλικ στο εικονίδιο Add Vector Mask. Με αυτό τον τρόπο κρύβουμε προσωρινά το νέο layer.

6

Επιβεβαιώνουμε ότι η μάσκα το

νέου Layer με το όνομα Φως είναι επιλεγμένη και στην συνέχεια κάντε διαδοχικά περάσματα με την βούρτσα πάνω από τις περιοχές που είναι ιδιαίτερα σκοτεινές, όπως βλέπετε στο παράδειγμα, μέχρι να εξισορροπήσετε τους φωτισμούς.

7

Αν το τελικό αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα φωτεινό μπορείτε να το ρυθμίσετε από το Opacity του layer «Φως» και να το

ρυθμίσετε στα επίπεδα που επιθυμείτε.

Τips • Θέλετε να επεξεργαστείτε πολλές περιοχές με διαφορετικές φωτεινότητες; Για καλύτερο έλεγχο μπορείτε να επαναλάβετε τα βήματα 2 έως 7, αρκεί να έχετε πρώτα ενεργό το layer που περιέχει την ORIGINAL φωτογραφία.

• Aν θέλετε να σκουρήνετε κάποιες περιοχές μπορείτε να επαναλάβετε τα βήματα 2 έως 7, αρκεί να έχετε πρώτα ενεργό το layer που περιέχει την ORIGINAL φωτογραφία, και να θέσετε το Blending Mode των νέων layers σε Μultiply αντί για Screen. Τέλος για να μην μπερδεύεστε ονομάστε αυτά τα layes με το όνομα «Σκιά» • Αν δουλεύετε με πολλά layers σε πολλές περιοχές ονομάστε τα ως εξής «Φως – Περιοχή» ( πχ. Φως – Μάγουλο, Φως λαιμός κλπ ) • Αν θέλετε να απαλύνετε τοπικά το εφέ φωτισμού ή σκίασης απλά πατήστε το X για να επιλέξετε το μαύρο σαν χρώμα της βούρτσας

4

Στην συνέχεια επιλέγουμε την βούρτσα πατώντας το πλήκτρο B, ορίζουμε το Ηardness σε 0% και το Opacity σε 30%.

και κάντε διαδοχικά περάσματα πάνω από τις περιοχές που πριν από λίγο περάσατε με λευκό. Όταν τελειώσετε πατήστε πάλι X για να συνεχίσετε κανονικά.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 141

PhotoShop.indd 141

31/5/2013 1:19:32 πμ

PHOTOSHOP

ΠΡΙΝ ΜΕΤΑ Φωτ.: Στράτος Αγιάνογλου

Διόρθωσηεπιδερμίδας Εξαφανίζοντας τις ατέλειες Εδώ θα δούμε μία τεχνική εξομάλυνσης επιδερμίδας που είναι η χρυσή τομή μεταξύ ταχύτητας και αποτελέσματος, αποφεύγοντας το πλαστικό, δίχως λεπτομέρειες δέρμα. Σίγουρα μετά από τρεις τέσσερις επαναλήψεις θα συμφωνήσετε ότι η συγκεκριμένη τεχνική είναι ιδιαίτερα εύκολη στην εφαρμογή και θα σας γλυτώσει αρκετό χρόνο σε επεξεργασία πορτραίτου. Ξεκινάμε!

1

Ανοίγουμε την φωτογραφία. Πατάμε το F7 για να

χαρακτηριστικών του προσώπου.

εμφανιστεί η παλέτα των layers (σε περίπτωση

Σημειώνουμε το νούμερο που

που δεν είναι ορατή) και αμέσως μετά Ctrl+J για την

δείχνει το πεδίο Radius (βοηθάει

δημιουργία ενός αντιγράφου της φωτογραφίας σε

πολύ αν μετακινήσουμε την εικόνα

νέο layer.

στο μικρό παράθυρο προεπισκόπησης του Blur Dialog με τρόπο που

Αμέσως μετά πάμε στο μενού Filter – Blur

2

να δείχνει την μύτη). ΠΡΟΣΟΧΗ!

– Gaussian Blur. Mετακινούμε το sliders ώστε να

Πατάμε Cancel και ΟΧΙ ΟΚ γιατί

θολώσει η επιφάνεια του δέρματος όσο χρειάζε-

ΔΕΝ θέλουμε να εφαρμόσουμε το

ται για να φαίνονται κάπως αχνά τα σχήματα των

Blur αυτή την στιγμή!

142 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

PhotoShop.indd 142

31/5/2013 1:19:35 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

7

Μετά με το πλήκτρο B ενεργοποιούμε το εργαλείο

της βούρτσας. Πατάμε το D για να

8

Αφού βεβαιωθούμε ότι η μάσκα είναι ενεργή κάνοντας κλικ επάνω της αν

χρειαστεί, βάφουμε με τη βούρτσα τα

επιλέξουμε το λευκό ως χρώμα για

σημεία του δέρματος που θέλουμε να

την βούρτσα. Τέλος επιλέγουμε μία

απαλύνουμε / διορθώσουμε, προσπαθώντας

απαλή βούρτσα μικρού προς μεσαίου

να αποφύγουμε τις άκρες των ματιών,

μεγέθους ανάλογα με το μέγεθος της

χειλιών, φρυδιών κλπ. Γενικά αποφεύγουμε

φωτογραφίας μας.

οτιδήποτε έχει λεπτομέρεια ή έντονες άκρες, καθώς και τις άκρες του προσώπου, μιας και υπάρχει κίνδυνος να θολώσουν.

9

Αν το κάνουμε σωστά θα δούμε ότι και έχει εξομαλυνθεί το δέρμα αλλά

3

Πάμε στο μενού Filter – Other – High

και επιπλέον έχει διατηρηθεί αρκετή

Pass. Στο πεδίο Radius καταχωρούμε το

λεπτομέρεια, αποφεύγοντας το «πλαστικό»

νούμερο που είχαμε σημειώσει πριν από το

ή «πορσελάνινο» look.

παράθυρο Gaussian Blur, και πατάμε ΟΚ

4

Αμέσως μετά πάμε στο μενού Filter – Blur – Gaussian Blur, και στο πεδίο

Radius βάζουμε το 1/3 της τιμής που σημειώσαμε νωρίτερα και πατάμε ΟΚ. Σε αυτό το παράδειγμα π.χ. στην αρχή στο Gaussian Blur κρατήσαμε την τιμή 4.5. Άρα εδώ θα βάλουμε το 1/3 αυτής (δηλαδή 1.5). Αν ήταν 6 θα βάζαμε το 2, αν ήταν 3 θα βάζαμε 1 κ.ο.κ.

5

Τώρα, πατάμε Ctrl+I για να αντιστρέψουμε (invert) το νέο Layer.

Από την παλέτα των layers αλλάζουμε το blending mode σε Linear Light. Ότι και να δούμε ψυχραιμία! Δεν τελειώσαμε ακόμα !

Τips • Αν δούμε τυχόν περιοχές που μας ξέφυγαν κρατάμε το πλήκτρο Alt πατημένο και

6

Κατεβάζουμε το Οpacity του νέου layer στο 50%. Με πατημένο το πλήκτρο Alt

κάνουμε κλικ στο πλήκτρο Add Layer Mask που θα βρούμε τέρμα κάτω στην παλέτα των

κάνουμε κλικ επάνω στην μάσκα: Οι περιοχές με μαύρο είναι αυτές που ΔΕΝ έχει γίνει εξομάλυνση με την βούρτσα.

• Ας πειραματιστούμε με το opacity του layer της εξομάλυνσης για πιο έντονα ή άτονα αποτελέσματα.

• Αν εμφανίζεται λευκό χρώμα πάνω στην φωτογραφία κατά την χρήση της βούρτσας

Layers. Με αυτό τον τρόπο δημιουργήσαμε

δεν έχει επιλεγεί η μάσκα. Κάνουμε Undo και κλικ επάνω στην μάσκα στην παλέτα

μία μαύρη μάσκα στο συγκεκριμένο layer και

των Layers πριν τη συνέχεια.

το κάναμε αόρατο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 143

PhotoShop.indd 143

31/5/2013 1:19:39 πμ

PHOTOSHOP

ΠΡΙΝ ΜΕΤΑ Φωτ.: Valua Vitaly

Προσθήκη φόντου Ξεφοντάροντας τα μαλλιά του μοντέλου Πολλές φορές χρειάζεται να απομονώσουμε ένα πορτραίτο από το φόντο του για να το τοποθετήσουμε σε μία σύνθεση. Συχνά όμως τα μαλλιά δημιουργούν προβλήματα κατά την διάρκεια του ξεφονταρίσματος (κάνοντας τα δικά μας να σηκώνονται όρθια από τα … νεύρα). Εδώ θα δούμε έναν σχετικά εύκολο, γρήγορο και αρκετά αποτελεσματικό τρόπο ξεφονταρίσματος ενός πορτραίτου, που διατηρεί με ικανοποιητικό τρόπο τα μαλλιά αλλά και την διαφάνεια.

144 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

PhotoShop.indd 144

31/5/2013 1:19:44 πμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

7

Πειραματιζόμαστε με τα slider Radius και Contrast μέχρι να πάρουμε το

επιθυμητό αποτέλεσμα!

1

Ανοίγουμε τη φωτογραφία στο Photoshop. Επιλέγουμε το εργαλείο

Quick Selection Tool και βάφουμε πρόχειρα πάνω από το μοντέλο με σκοπό να το επιλέξουμε χονδρικό (χωρίς να μας απασχολούν λεπτομέρειες με τις

4

Αμέσως μετά από το μενού View επιλέγουμε Reveal Layer για να

δούμε όλη τη φωτογραφία κανονικά.

οποίες θα ασχοληθούμε αργότερα).

2

Αφού ολοκληρώσουμε την επιλογή πάμε στο μενού Select και

επιλέγουμε το Refine Mask.

5

Στην συνέχεια κάνουμε κλικ στο εικονίδιο με την βούρτσα. Έχοντας

πατημένο το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού βάφουμε χονδρικά την περιοχή με τα μαλλιά που θέλουμε

8

Τέλος από το μενού Output επιλέγουμε «New Layer With Layer

Mask» και πατάμε ΟΚ.

να κρατήσουμε εντός της επιλογής. Όταν τελειώσουμε με την επιλογή αφήνουμε το πλήκτρο του ποντικιού και περιμένουμε να δούμε το αποτέλεσμα. Θα επαναλάβουμε αν χρειαστεί.

9

Στην παλέτα των Layers θα εμφανιστεί ένα νέο Layer που θα περιέχει το

απομονωμένο πορτραίτο, καθώς και την

3

Στο παράθυρο που θα εμφανιστεί

σχετική μάσκα. (Αν η παλέτα των Layers

έχουμε την δυνατότητα

δεν είναι ορατή εμφανίζουμε πατώντας το

μικρορρύθμισης (fine tuning) της

πλήκτρο F7)

επιλογής μας διατηρώντας παράλληλα δίνουμε τιμή στο Radius από 23-30 pixel

6

ανάλογα με το μέγεθος και την ανάλυση.

επιλέγουμε το “On Layers”

την διαφάνεια στα μαλλιά. Για αρχή

Για να δούμε καλύτερα τα αποτελέσματα από το μενού View

10

Πλέον μπορούμε να διαγράψουμε το original layer και

να ξεκινήσουμε να χτίζουμ την σύνθεση.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 145

PhotoShop.indd 145

31/5/2013 1:19:52 πμ

ΦΑΚΟΙ

Φακοί πορτραίτου Image makers!

Από τη γέννηση της φωτογραφίας παρατηρήθηκε ενδιαφέρον για εξειδικευμένους φακούς πορτραίτου. Το πρώτο ζητούμενο ήταν η σωστή εστιακή απόσταση ώστε να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για το ιδανικό καδράρισμα και να αφήνει περιθώριο ελεύθερων κινήσεων για το φωτογράφο.

Π

ρώτος ο σλοβάκος μαθηματικός Josef Petzval του Institutum Geometricum της Βουδαπέστης περί το 1840 ανακοίνωσε τον ομώνυμο φακό πορτρέτο f/3,6 o oποίος είχε πολλαπλάσια φωτεινότητα

Εye contact

από τον αντίστοιχο Photographe a Verres Combine του γάλλου Charles Chevalier. Ο φακός συμπεριφερόταν βινιετάρισμα στα άκρα. Τα συγκεκριμένα οπτικά σφάλματα περιέργως ταίριαζαν γάντι στις απαιτήσεις το

A

πορτρέτου. Ο Petzval ήταν μεγάλη επιτυχία και την παραγωγή ανέλαβε η γερμανική Voigtlander & Sohn.

χρήσιμο, στο πορτραίτο

Έτσι η βασική σχεδίαση του Petzval με κάποιες τροποποιήσεις και χωρίς αυτός ποτέ να πάρει χρήματα

πολλοί συνηθίζουν να

μάλλον ανορθόδοξα με ευκρίνεια στο κέντρο σε γωνία περίπου 15° και καμπύλωση πεδίου αλλά και έντονο

ν και το autofocus είναι γενικότερα

για την εφεύρεση (!) αφομοιώθηκε από πολλούς

γυρίζουν στο manual για

κατασκευαστές. Εφαρμόστηκε σε όλα τα φορμά της πρώτης

απόλυτο έλεγχο. Τη στιγ-

εποχής της φωτογραφίας: Από το φιλμ ρολό 120 ως τις

μή που υπάρχει χρόνος,

πλάκες 4x5in. και 10x12,5in. Ακολούθησαν τον 20α αιώνα

είναι καλύτερα ο φωτο-

αρχετυπικές σχεδιάσεις όπως ο απλός στη σχεδίαση αλλά

γράφος να εμπιστευτεί τα

μεγαλοφυής στην εκτέλεση Rodenstock Ιmagon ή ο σούπερ

ίδια του τα μάτια για να

φωτεινός Εronstar 135mm f/1,8 για μικρές μηχανές στούντιο

πετύχει το eye contact,

(δεκαετία 1920). Άλλος ένας ιδιόμορφος φακός πορτρέτου

την περίφημη επαφή

ήταν ο Leitz Τhambar 90mm f/2,2 που ενθουσίαζε τις σταρ

με το πρόσωπο που

του Χόλιγουντ στη Bell Epoque..

ποζάρει. Π. ΚΑΛΔΗΣ

146 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fakoi Portraitou_NEW.indd 146

31/5/2013 4:11:32 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Ο ιδανικός φακός πορτραίτου

18o

135mm

Αρχικά, ο φακός πορτραίτου πρέπει να έχει την ιδανική εστιακή απόσταση. Δηλ. να αφήνει χώρο ανάμεσα στο φωτογράφο και το άτομο που ποζάρει χωρίς ούτε να κολλάει το φακό στη μύτη ούτε να πρέπει να οπισθοχωρήσει στον ...γκρεμό. Επίσης απαιτούνται συγκεκριμένες οπτικές ποιότητες. Ατμοσφαιρικότητα, γλυκό γράψιμο, μαλακή τονική διαβάθμιση κλπ. που να

24o

100mm

κολακεύουν το ανθρώπινο πρόσωπο και να προσφέρουν την καλλιτεχνική διάσταση. Η πραγματική απόδοση ενός φακού πορτρέτου οφείλει να ικανοποιήσει πολλές άλλες απαιτή-

28o

85mm

σεις από την οπτική σχεδίαση: να μην έχει γεωμετρικές παραμορφώσεις, χρωματικές εκτροπές, θάμβωση, φαντασματώδη είδωλα κλπ. Δεν είναι τυχαίο ότι οι παθιασμένοι φωτογράφοι πορτραίτου ποτέ δε χρησιμοποιούν zoom αλλά prime τηλεφακούς γύρω στα 100mm. Όμως δεν σταματάμε στην οπτική συμπεριφορά. Υπάρχει και η μηχανική τελειότητα. Τι να την

46o

50mm

κάνουμε την οπτική απόδοση όταν η κατασκευή είναι φτωχής ποιότητας με πλαστικά μέτριας συναρμογής, δακτυλίδια που «μαγκώνουν» ή είναι χαλαρά κλπ.

Οι προτεραιότητες Σταθερή εστιακή απόσταση 85-135mm. Φακοί από 85 ως 135mm που επιτρέπουν την λήψη από τη σωστή απόσταση. Αρκετοί φωτογράφοι βέβαια δουλεύουν και με γρήγορους zoom 70-200mm f/2,8 που περιέχουν τις συγκεκριμένες εστ. αποστάσεις. Γρήγορο διάφραγμα. Το ζητούμενο είναι ο βέλτιστος έλεγχος βάθους πεδίου. Επίσης το ξεφοντάρισμα δηλ. η απομόνωση του προσώπου από τον περιβάλλοντα χώρο. Συνεπώς χρειάζονται φακοί που ευνοούν το μικρό βάθος. με φωτεινά διαφράγματα της τάξης του f/2,8 ή πιο ανοικτά. Δεν είναι τυχαίο ότι οι κορυφαίοι

Full frame

φακοί πορτραίτου είναι f/1,4.

τρημένων στο διαγώνιο του καρέ 24χ36mm δηλ. full frame). Όσο ανεβαίνουμε την κλίμακα ο φακός

ΑPS-C Crop factor 1,5-1,6x

ντας” πιο κοντά το αντικείμενο. Στα 100mm

Micro 4/3 Crop factor 2x

θεωρείται ότι έχουμε φθάσει τα όρια του

CX Crop factor 2,7x

πορτραίτου εκτός εάν μιλάμε για σφικτό

δίνει τεράστιο βάθος πεδίου ακόμη και με τελείως ανοικτο διάφραγμα. Οπότε πρέπει να

ακών αποστάσεων και οπτικών γωνιών (με-

καλύπτει μικρότερη οπτική γωνία “φέρνο-

Mέγεθος αισθητήρα. Στις compact το μικρό μέγεθος αισθητήρα είναι προβληματικό αφού

Στον πίνακα βλέπουμε τις αντιστοιχίες εστι-

δουλέψουμε με μηχανές που έχουν αισθητήρα Full frame ή έστω APS-C.

κροπάρισμα οπότε μας κάνει δουλειά και το 135. Σημειώνουμε ότι μερικές φορές παίρνει μέρος και ο ταπεινός στάνταρ 50mm φακός κυρίως για ολόσωμα πορτραίτα.

Tips • Φακός πορτραίτου με max. φωτεινότητα f/1,4 σε σχέση με τον αντίστοιχο f/2 έχει διαφορά μόλις 1 stop αλλά πολλαπλάισια τιμή. Οπότε κάνετε καλή δουλειά και με τον πιο φθηνό.

• Προσοχή στην εστίαση με τελείως ανοικτό διάφραγμα. Το ελάχιστο βάθος πεδίου θα αφαιρέσει λεπτομέρεια από το πρόσωπο.

• Καλό είναι ο φακός πορτρέτου να έχει σύστημα οπτικής σταΓια του λόγου το αληθές τραβήξαμε το ίδιο πορτραίτο με ταυτόσημο φωτισμό γεμίζοντας το κάδρο και στις δύο περιπτώσεις δηλ. αλλάζοντας θέση ο φωτογράφος που βρισκόταν πολύ κοντύτερα με τον 50mm. Λόγω διαφορετικής προοπτικής και γεωμετρίας ο 50mm (αριστερά) δείχνει λίγο αδέξιος σε σχέση με τη φυσικότητα που πετυχαίνει ο 100mm.

θεροποίησης ειδικά αν τραβάτε χωρίς φλας.

• Αποκλείονται οι βασικοί zoom με τα αργά διαφράγματα π.χ. f/5,6

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 147

Fakoi Portraitou_NEW.indd 147

31/5/2013 4:30:10 μμ

ΦΑΚΟΙ

Canon

Canon

Canon

EF 85mm f/1.8 USM

EF 85mm f/1.2L II USM

EF 100mm f/2 USM

Ο

Ο

Σ

επιτυχίας βρίσκεται στην εξισορρόπηση

στους ακριβότερους. Xαρακτηρίζεται από

το γρήγορο διάφραγμα και το μικρό

διαστάσεων, απόδοσης και ευχρηστίας.

state of art ποιότητα κατασκευής, έχει

μέγεθος: Πράγματι χωράει παντού και

Σπάνια θα χρειαστεί ο πορτραιτίστας

το πιο γρήγορο διάφραγμα και ανήκει

φοράει φίλτρα μόλις 58mm. Aποτελείται

κάτι πιο φωτεινό από το μέγιστο

στην upper class σειρά Canon L. Ωστόσο,

από οκτώ κανονικά (και όχι ιδιαίτερης

διάφραγμα f/1,8. Με σώματα Canon

ο υποψήφιος αγοραστής πρέπει να τον

σχεδίασης) οπτικά στοιχεία σε έξι γκρουπ.

APS-C (συντελεστής 1,6x) ισοδυναμεί

αξιολογήσει αντικειμενικά: Κατ’ αρχήν,

Για την οδήγηση του AF επιλέχθηκε ένα

με 136mm. Η σχεδίαση είναι τυπική

είναι απαραίτητο το f/1,2 που μεταξύ

Ultrasonic Silent Motor δακτυλιοειδούς

με 9 στοιχεία σε 7 γκρουπ. Η εστίαση

άλλων σημαίνει δυσκολία εστίασης αφού

τύπου που κατευθύνει το οπίσθιο γκρουπ

γίνεται μέσω του πίσω γκρουπ (rear

το βάθος πεδίου με τελείως ανοικτό

στοιχείων (rear focus design). Σαν

focus), μια διαδεδομένη προσέγγιση

διάφραγμα είναι μηδαμινό; Επίσης

κατασκευή του παλιού καλού καιρού

για την κατηγορία. Aλλιώς το μοτέρ

ο φακός είναι ογκώδης, με μεγάλη

έχει περισσότερα μεταλλικά μέρη (πέρα

ΑF θα έπρεπε να κινεί πολύ βαρύτερα

διάμετρο εμπρός στοιχείου και αργό

από τους εσωτερικούς μηχανισμούς). Για

κρύσταλλα και θα χρειαζόμασταν κάτι

autofocus. Λόγω των πολύ μεγάλων

παράδειγμα έχει αλουμινένιο σπείρωμα

ισχυρότερο και πιο ογκώδες. Τώρα αρκεί

κρυστάλλων οι σχεδιαστές προτίμησαν

υποδοχής φιλτρου. Ο μηχανισμός ίριδας

ένα χαμηλής ηλεκτρικής κατανάλωσης,

το power focus. Όταν νετάρουμε

διαφράγματος περιλαμβάνει οκτώ πτερύγια

δακτυλιοειδές “υπερηχητικό” μοτέρ

χειροκίνητα ουσιαστικά έχουμε στη

που σχηματίζουν σχεδόν τέλειο κύκλο

USM. Εμφανισιακά ο φακός μοιάζει

διάθεσή μας ένα ηλεκτρικό διακόπτη δύο

και υπόσχονται ομαλό εφέ εστίασης/

νάνος μπροστά στον …τερατώδη

κατευθύνσεων που του δίνουμε εντολή

αποεστίασης. O βασικός λόγος για να

EF 85mm f/,2 L II. Και να σκεφθεί

να κινηθεί ανάλογα (focus by wire).

προτιμήσει κανείς 100mm αντί για 85mm

κανείς ότι τους χωρίζει μόλις 1stop σε

Από την προηγούμενη έκδοση διαφέρει

είναι τα 15mm εξτρά της εστιακής απόστασης

φωτεινότητα. Oικονομικός αποδεικνύεται

στο Spectra Coating, τη διαφορετική

που κάνουν τη διαφορά. Ταιριάζει κυρίως

και στα φίλτρα, με 58mm σπείρωμα.

κατεργασία ορισμένων οπτικών στοιχείων

στο Full frame αφού σε σώματα APS-C

και την πλήρη συνεργασία με φλας e-TTL.

μεταμορφώνεται σε 160mm.

€2.529 Canon Europe N.V. / Intersys

€549 Canon Europe N.V. / Intersys

πιο προσιτός από τους τηλεφακούς πορτραίτου Canon. Το μυστικό της

€479 Canon Europe N.V. / Intersys

πιο “εξωτικός” τηλεφακός πορτραίτου Canon συγκαταλέγεται

υνεχώς από το 1991 (!) παράγεται αυτός ο απλός, short telephoto με

148 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fakoi Portraitou_NEW.indd 148

31/5/2013 4:30:28 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Canon

Canon

Nikon

EF 70-200mm f/2,8 L IS II

EF 135mm f/2 L USM

AF-S Nikkor 85mm f/1.4G

Ανήκει στην λευκή σειρά L που

Κλασικός φακός πορτραίτου και μέλος

σημαίνει ποιότητα κατασκευής χωρίς

της ποιοτικής σειράς L με ανώτερα

Τ

συμβιβασμούς. Eνσωματώνει οπτικό

κατασκευαστικά στάνταρ. Ξεχωρίζει

καλύπτοντας και FX και DX φορμά. Είναι

σύστημα σταθεροποίησης) Image

από την αρχή η μηχανική του ποιότητα

κάπως μεγαλύτερο σε διαστάσεις από τον

Stabilizer δεύτερης γενιάς (ο αντίστοιχος

με πλήρως μεταλλικό μηχανισμό,

προηγούμενο της σειράς και υιοθετεί την

πρώτης γενιάς είχε παρουσιαστεί το

ελάχιστες ανοχές και εξωτερικό grip με

αρχιτεκτονική AF-S G δηλ. ενσωματωμένο

2001 και δεν είχε κριθεί τόσο καλός

ραβδωτή καουτσουκένια υφή ώστε να

μοτέρ άμεσης οδήγησης και κατάργηση

από την πλευρά της οπτικής απόδοσης).

έχει θετικό πιάσιμο σε όλες τις συνθήκες.

του δακτυλιδιού των διαφραγμάτων. Ο

Η ποιότητα κατασκευής state of art

Η εσωτερική εστίαση (internal focus)

professional χαρακτήρας υποδηλώνεται

επαληθεύει τα υψηλά στάνταρ της

φροντίζει να διατηρεί αναλλοίωτη

ανάμεσα σε άλλα στοιχεία και από από

σειράς λευκών Canon και μάλιστα με

το φυσικό μήκος του φακού ενώ μη

τη μερική αδιαβροχοποίηση με τσιμούχες

weather sealing για άφοβη λειτουργία

περιστρεφόμενο είναι και το εμπρόσθιο

σε επίκαιρα σημεία ώστε να μπορεί να

ακόμη και με υγρασία και ψιλόβροχο

οπτικό στοιχείο. Με αυτό τον τρόπο

χρησιμοποιηθεί με λίγη βροχή, υγρασία

- όχι όμως και …τροπική καταιγίδα.

διευκολύνεται η τοποθέτηση πολωτικών

κλπ. Το πολύ φωτεινό διάφραγμα f/1,4

Στο προκείμενο το stabilizer έχει μία

και ντεγκραντέ φίλτρων. Ο φακός

προδιαθέτει για άνετα ξεφονταρίσματα.

νορμάλ και μία για panning/panorama.

περιλαμβάνει στη δομή του 10 οπτικά

Μάλιστα το βάθος πεδίου είναι τόσο

To δακτυλιοειδές πατενταρισμένο μοτέρ

στοιχεία σε 8 γκρουπ ενώ ο μηχανισμός

ώστε απαιτείται μεγαλύτερη ακρίβεια στο

οδήγησης του autofocus προσφέρει

ίριδας διαφράγματος αποτελείται από 8

νετάρισμα ειδικά αν γίνεται χειροκίνητα.

αμεσότητα στην απόκριση. Αντιμετωπίζει

πτερύγια πλησιάζοντας τον τέλειο κύκλο.

Δομικά, ο φακός είναι αρκετά περίπλοκος

ανταγωνισμό από τον αντίστοιχο IS f/4

Οπτικά ο φακός είναι βελτιστοποιημένος

με 10 στοιχεία σε 9 γκρουπ. Η μοντέρνα

αλλά με τέτοιο διάφραγμα δεν μπορούμε

για συνεργασία με τα teleconverter

σχεδιαστική άποψη επαληθεύεται με

να μιλάμε για πορτραίτο. Όσο για το

ΕF 1,4x και ΕF 2x. To δακτυλιοειδές

πινελιές όπως εσωτερική εστίαση (το

βάρος υπενθυμίζουμε ότι με 1490γρ. το

μικρομοτέρ οδήγησης Ring type

εμπρός στοιχείο δεν περιστρέφεται) και

πορτραίτο γίνεται κουραστική υπόθεση.

Ultrasonic Motor εξασφαλίζει την

αυτόματη εναλλαγή AF/MF με μηχανισμό

τελείως αθόρυβη λειτουργία.

αποσύμπλεξης (όταν είμαστε στο AF).

€1.299 Canon Europe N.V. / Intersys

€1.889 Δαμκαλίδης

€2.799 Canon Europe N.V. / Intersys

ο μοντέλο αυτό διαδέχεται τον κλασσικό αντίστοιχο AF-D (1995)

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 149

Fakoi Portraitou_NEW.indd 149

31/5/2013 4:30:32 μμ

ΦΑΚΟΙ

Nikon

Nikon

Nikοn

AF Nikkor 85mm f/1.8D

AF-S 85mm f/1,8G

AF 105mm f/2 DC

αρχαιότερος από τους 85mm Νikkor της παρέας κυκλοφόρη-

f/1,8D απευθύνεται σε αυτούς που

Ο

O

O διάδοχος του βετεράνου 85mm

σε για πρώτη φορά το 1994. Έχει την

θα ήθελαν τον αντίστοιχο f/1,4 χωρίς

Ενσωματώνει μοναδικό σύστημα

τυπική εμφάνιση των AF-D προηγού-

όμως να δώσουν τριπλάσια χρήματα.

ελεγχόμενης αποεστίασης (απάλυνσης

μενης γενιάς μοιάζοντας σαν επιμήκης

Εξ άλλου, η διαφορά σε φωτεινότητα

των μη εστιασμένων αντικειμένων) μέσω

28άρης. Κατά την προσφιλή τακτική της

2/3 stop δύσκολα θα δικαιολογούσε

ενός γκρουπ οπτικών στοιχείων που

Nikon σε αυτή τη σειρά, οι μηχανισμοί

την παραπανιστή δαπάνη, ιδιαίτερα

λειτουργεί «ανάποδα» δηλ. μειώνει αντί

είναι εξ ολοκλήρου μεταλλικοί και το

για ένα μη επαγγελματία φωτογράφο.

να αυξάνει την ευκρίνεια μέσω ελέγχου

περίβλημα από πλαστικό με λαστιχένιο

Παραπέρα, ο f/1,8 έχει στα υπέρ τις

της σφαιρικής εκτροπής. Το σαγρέ

πιάσιμο στο δακτυλίδι της εστίασης.

μικρότερες διαστάσεις και χαμηλότερο

φινίρισμα και το πτυσσόμενο παρασολέιγ

Ενσωματωμένο μοτέρ προφανώς δεν

βάρος. Έχει το γνωστό look της

που δεν αφαιρείται, θυμίζουν τους

διαθέτει παρά μόνον αξονάκι μεταφοράς

μοντέρνας σειράς Nikkor: μαύρο με

παλιότερης γενιάς, χειροκίνητους

της κίνησης την κίνηση από μηχανισμό

χρυσά γράμματα και παραθυράκι για

Nikon AIs. Ο φακός είναι σειράς ΑF-D

του autofocus. Αυτό μεταφράζεται σε

την ένδειξη απόστασης ενώ απουσιάζει

(με autofocus και ειδικές ηλεκτρικές

πιο αργή λειτουργία σε σχέση με τους

εντελώς το δακτυλίδι χειροκίνητης

επαφές που περνάνε πληροφορία για

νεώτερους AF-S. Επίσης δεν είναι ισχύει

επιλογής διαφραγμάτων όπως σε

την απόσταση) και δεν ενσωματώνει το

το autofocus για μια σειρά μηχανών

όλη τη σειρά G (η σχετική ρύθμιση

αθόρυβο μοτέρ οδήγησης AF-S. Επίσης

όπως D40, D60/60x, D3000 κλπ. Όμως

γίνεται αποκλειστικά από το σώμα της

δεν έχει αυτόματη αποσύμπλεξη AF/MF:

τα απαραίτητα στοιχεία που κάνουν ένα

μηχανής). Το μοτέρ SWM (Silent Wave

όταν είναι στο AF απαγορεύεται να

φακό χρήσιμο, επί της ουσίας, είναι εδώ:

Motor) φροντίζει για την αθόρυβη και

πειράζουμε το δακτυλίδι εστίασης. Μέσω

σύστημα rear focus για να απλοποιείται η

άμεση εστίαση. Στη δομή του βρίσκουμε

του DC δακτυλιδιού (διαφορετικού από

εστίαση, εσωτερική εστίαση με διατήρη-

εννέα οπτικά στοιχεία σε εννέα γκρουπ

το δακτυλίδι των διαφραγμάτων) ο φακός

ση σταθερού του εξωτερικού μήκους του

με πολύ προσεκτική σχεδίαση για

έχει ένα διαβαθμιζόμενο σοφτάρισμα των

φακού και μη περιστροφή του εμπρός

την εξάλειψη των χρωματικών και

μη εστιασμένων αντικειμένων αναλόγως

οπτικού στοιχείου κλπ.

γεωμετρικών εκτροπών καθώς και της

αν βρίσκονται στο εμπρός και πίσω

θάμβωσης: για την τελευταία φροντίζει η

πλάνο, που επηρεάζει ακόμη το κοντράστ

ειδική επίστρωση Super Integrated.

και την ανάλυση του ειδώλου.

€589 Δαμκαλίδης

€1.500 Δαμκαλίδης

€624 Δαμκαλίδης

πιο ιδιόμορφος από τους τηλεφακούς πορτρέτου (1993).

150 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fakoi Portraitou_NEW.indd 150

31/5/2013 4:30:35 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Nikon AF-S 70-

Olympus

Samyang

200mm f/2,8 \ED VR II

M.Zuiko 45mm f/1.8

85mm f/1.4 Aspherical IF

Π

Π

H

Εκτός από το εξελιγμένο σύστημα

μεγέθυνσης της εστιακής απόστασης 2x,

κατοπτρικούς, supertelephoto κλπ. και

οπτικής σταθεροποίησης που υπόσχεται

ισοδυναμώντας με 90mm. Εμφανισιακά,

μάλιστα σε άκρως ανταγωνιστικές τιμές.

“διαφορά ασφαλείας” 4 στοπ (ή αν

είναι ακόμη μικρότερος από τον

Η γκάμα περιλαμβάνει και τον πολύ

θέλετε 4 ταχύτητες πιο αργές από την

προκάτοχο Zuiko Digital 50mm f/2 που

γρήγορο φακό πορτρέτου 85mm f/1,4.

“νορμάλ” για λήψη στο χέρι) τώρα έχει

ανήκε στο σύστημα 4/3 όντας αυμβατός

Εξ αρχής να διευκρινήσουμε ότι ο φακός

διαφοροποιημένη οπτική σχεδίαση με τα

με Olympus σειράς Ε (με το πεντάπρισμα).

δεν έχει autofocus αλλά manual focus

21 στοιχεία σε 16 ομάδες, από τα οποία

Ίσως πολλοί δεν γνωρίζουν ότι το βάθος

και βγαίνει σε διάφορες μοντούρες. Σε

7 ανήκουν στην κατηγορία των Extra

πεδίου εκτός από την εστιακή απόσταση

σώματα Canon όχι μόνο η εστίαση αλλά

Low Dispersion (ΕD) χαμηλής διάχυσης

επηρεάζεται και από το μέγεθος του

και η φωτομέτρηση γίνεται στο manual.

για τη μείωση των εκτροπών και σε

αισθητήρα. Στην περίπτωσή μας, δηλ.

Αντίθετα, σε Νikon, αν έχετε σώμα σειράς

συνδυασμό με την προχωρημένης

στους αισθητήρες Micro 4/3 (18x13,5mm),

D3 ή D300 (και νεώτερο), πρέπει να

τεχνολογίας επίστρωση Nano Crystal

το βάθος πεδίου είναι συγκριτικά λιγότερο

ενεργοποιήσετε από το μενού το Non CPU

βελτιώνουν τη συμπεριφορά σε

από αυτό των full frame (36x24mm)

Lens Data και να θέσετε τις παραμέτρους

θάμβωση και άλλα φαινόμενα. Ανήκει

και των APS-C. Παρ΄όλα προσφέρει

εστακής απόστασης και φωτεινότητας οι

στην καλύτερη σειρά της Nikon, εξ

ικανοποιητικό ξεφοντάρισμα για πορτραίτα,

οποίες στη συνέχεια φαίνονται στο Exif

ολοκλήρου μεταλλικός με κυλινδρικό

αποτελώντας τη μόνη επιλογή σε Micro

αρχείο. Με αυτή την προϋπόθεση ισχύει

περίβλημα από κράμα μαγνησίου,

4/3 – o αντίστοιχος zoom M.Zuiko

και η φωτομέτρηση Color Matrix. H

μεταλλικό ελικοειδή μηχανισμό,

14-42mm στα 42mm έχει διάφραγμα

ποιότητα κατασκευής είναι πολύ καλή και

αδιαβροχοποίηση με τσιμούχες στα

f/5,6, άχρηστο γι αυτή τη δουλειά. Το

το δακτυλίδι εστίασης περιστρέφεται με

επίκαιρα σημεία, κολλάρο στήριξης για

μοτέρ που οδηγεί το autofocus είναι

χαρακτηριστική ομαλότητα κινώντας το

τρίποδο κλπ. Δεν πρέπει να υποτιμηθεί

βελτιστοποιημένο για αθαόρυβη λήψη

πίσω γκρουπ στοιχείων αφού ο φακός έχει

το βάρος 1.540γρ. και η ελάχιστη

video (υπακούει στην προδιαγραφή MSC

σχεδίαση Rear focus. Το εξωτερικό μήκος

απόσταση εστίασης που επιβάλλουν

Movie Still Compatible). Η χειροκίνητη

δεν μεταβάλλεται ούτε περιστρέφεται το

προσοχή και άλλο τρόπο εργασίας.

εστίαση δεν είναι ακριβώς μηχανική αλλά

εμπρός γκρουπ στοιχείων (internal focus).

ρόκειται για τη δεύτερη γενιά του αρχικού αντίστοιχου VR (2003).

ροορίζεται για το σύστημα Micro 4/3 όπου ισχύει συντελεστής

Κορεάτικη Samyang κατασκευάζει ασυνήθιστους φακούς όπως fisheye,

focus by wire.

€2.671 Δαμκαλίδης

€339 Intersys

€315 (Canon) €340 (Nikon) Photozone

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 151

Fakoi Portraitou_NEW.indd 151

31/5/2013 4:30:43 μμ

ΦΑΚΟΙ

Sigma

Sony

Sony

85mm f/1.4 EX DG HSM

Sonnar T* 135mm f/1,8 ZA

Planar T*85mm f/1.4ΖA

O

φακός της Sigma έχει πλαστικό

Ένας από τους πιο φωτεινούς τηλεφακούς

σώμα με μεταλλικούς

όλων των εποχών, κατασκευασμένος από

Ο

μηχανισμούς, μεταλλική μοντούρα

τη Sony σε σχεδίαση από τον οίκο Zeiss με

έλκει την καταγωγή του από το αρχε-

και ματ μαύρο φινίρισμα ενώ

πολλά state of art στοιχεία και κρύσταλλα

τυπικό συμμετρικό concept του πρώ-

έχει καταργηθεί το δακτυλίδι των

πρώτης γραμμής. Για παράδειγμα,

του εκείνου Planar του 1896 (!). O

διαφραγμάτων. Εκτός από το πολύ

περιλαμβάνει δύο εξτρά στοιχεία χαμηλής

ίδιος 85άρης με ελάχιστες διαφορές

γρήγορο διάφραγμα f/1.4 διακρίνεται

διάχυσης ED κάτι που αποτελεί την ειδοποιό

κυκλοφορήσει ως Contax Yashica

και το ενσωματωμένο αθόρυβο μοτέρ

διαφορά από τον συγγενικό 85mm f/1,4

(μοντούρα C/Y) και ως Contax N.

HSM (Hypersonic Motor). Καλύπτει

ZA. Επίσης state of art είναι και η ίριδια

Eπίσης υπάρχει παρόμοιος manual

το full frame και αν τοποθετηθεί σε

διαφράγματος με 9 λεπίδες για απόλυτα

focus Ζeiss ZF για Nikon. Η σχεδίαση

μηχανή APS-C format θα πρέπει

στρογγυλή οπή και πολύ καλό bokeh.

είναι εξ ολοκλήρου Zeiss ενώ κάποια

να συνυπολογιστεί ο συντελεστής

Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγραφεί η

κρύσταλλα προέρχονται από τη Γερ-

προέκτασης (1,5x-1,6x).

ποιότητα της εξ ολοκλήρου μεταλλικής

μανία και η συναρμολόγηση γίνεται

Το μέγιστο διάφραγμα f/1,4 προέκυψε

κατασκευής με το state of art φινίρισμα.

στην Ιαπωνία. Πολύ θετική εντύπωση

με τη βοήθεια μεγάλων και βαρειών

Όπως θα περίμενε κανείς από hi end φακό

αφήνει η στιβαρότητα της μεταλλικής

κρυστάλλων για να επιτευχθεί η

πορτραίτου το εξωτερικό μήκος διατηρείται

κατασκευής (αλουμίνιο και άλλα

επιθυμητή φωτοαποδοτικότητα: από

σταθερό σε κάθε περίπτωση και το εμπρός

κράματα). Το μήκος αυξομειώνεται με

αυτό προκύπτει η μεγάλη διάμετρος

στοιχείο δεν περιστρέφεται. Η οδήγηση του

την εστίαση, όμως υπάρχει μηχανι-

εμπρός στοιχείου και αντίστοιχου

autofocus γίνεται με εξωτερικό αξονάκι

σμός αποσύμπλεξης για το δακτυλίδι

σπειρώματος φίλτρου (77mm). Η

μετάδοσης της κίνησης και όχι με εσωτερικό

εστίασης ώστε να μην περιστρέφεται

δομή του είναι αναμφίβολα περίπλοκη

μοτέρ (SSM κατά Sony). H τόσο μεγάλη

κατά την αυτόματη εστίασης κάτι που

αποτελούμενη από 11 στοιχεία σε 8

φωτεινότητα f/1,8 έχει όμως το τίμημά της

συμβάλλει να μην περιστρέφεται το

γκρουπ εκ των οποίων το ένα χαμηλής

σε βάρος αφού ο φακός ζυγίζει 1050γρ.

εμπρός στοιχείο. Η οδήγηση του AF

διάχυσης (SLD). Η ίριδα διαφράγματος

και σε όγκο (βλ. και το φίλτρο διαμέτρου

επιτυγχάνεται κλασσικά με αξονάκι

αποτελείται από εννέα πτερύγια.

77mm).

στη μοντούρα.

€950 Τσακναρίδης

€1800 Sony Europe

€1.500 Sony Europe

Zeiss Planar T* 85mm f/1.4 ZA (κωδικός Sony: SAL-85F14Z)

152 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Fakoi Portraitou_NEW.indd 152

31/5/2013 4:30:49 μμ

ΑΠΟΨΕΙΣ

Ιστορία & αισθητική Της φωτογραφίας πορτραίτου ΓΡΑΦΟΥΝ:

Κωνσταντίνα Γκιτάκου «Η ιστορία του φωτογραφικού πορτραίτου»

Γιάννης Σταθάτος «Ο καθρέφτης της κοινωνίας. Φωτογραφικά πορτραίτα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα»

’Αλκης Ξ. Ξανθάκης «Το φωτογραφικό πορτραίτο στην Ελλάδα τον 20ο αιώνα. Τάσεις & σημαντικοί φωτογράφοι του είδους»

Jean Christophe Bechet «Πορτραίτο, ένα φωτογραφικό μυστήριο»

Κωστής Αντωνιάδης «Σύντομο σχόλιο για μια κρυμμένη φωτογραφία»

Ηρακλής Παπαϊωάννου «Το φωτογραφικό πορτραίτο: από το ίχνος στην αλληγορία»

Πλάτων Ριβέλλης «Μια εικόνα που δεν ξεχνιέται»

Γιώργος Δεπόλλας «Πορτραίτα»

Φώτης Καγγελάρης «Το Άγιο Εγώ»

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 153

Anoigma_Gnomes.indd 153

30/5/2013 11:03:06 μμ

ΙΣΤΟΡΙΑ Παρίσι, 1850. ∆αγγεροτυπικό πορτραίτο. Για τη λήψη είχε χρησιμοποιηθεί ειδική ‘‘λαβή’’ για να μην κουνηθεί το κεφάλι...

Έ

τσι η πρώτη φωτογραφία που περιλαμβάνει άνθρωπο έγινε από

τον Luis Daguerre στην Boulevard du Temple. Η έκθεση κράτησε για δέκα λεπτά και καταγράφηκε ένας άνθρωπος που κάθισε να γυαλίσει τα παπούτσια του στην κεντρική Λεωφόρο. Φυσικά δεν ήταν πορτραίτο, παρά μόνο ιστορικά η πρώτη ανθρώπινη παρουσία σε φωτογραφία. Με την πολύχρονη προσπάθεια του Daguerre αλλά και άλλων πρωτοπόρων δαγγεροτυπιστών της περιόδου να βελτιώσουν την τεχνολογία της φωτογραφίας, η δαγγεροτυπία γίνεται ο δημοφιλέστερος τρόπος για τη λήψη πορτραίτων και συνάμα η πρώτη επιτυχής εμπορική εκμετάλλευση της φωτογραφίας. Η δαγγεροτυπία άνοιξε μια πάρα πολύ μεγάλη αγορά για το πορτραίτο - ιδίως στην Αμερική. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 1853 είχαν παραχθεί συνολικά τρία εκατομμύρια δαγγεροτυπίες μόνο στις ΗΠΑ. Σχεδόν όλοι είχαν την δυνατότητα να αποκτήσουν ένα ατομικό ή οικογενειακό πορτραίτο, εκδημοκρατίζοντας έτσι ένα προνόμιο που προηγουμένως ανήκε μόνον στην ανώτερη τάξη. Πρόσφατα ήρθε και πάλι στο φως το αυτοπορτραίτο του χημικού, μεταλλουργού και πρωτοπόρου της φωτογραφίας, Robert Cornelius.

Η ιστορία του φωτογραφικού πορτραίτου

Πρόκειται για το πρώτο αυτοπορτραίτο

Πρώτες τεχνικές και κορυφαίοι εκπρόσωποι του είδους

τραβήχτηκαν ποτέ και μάλιστα με τεχνική

Η πρώτη φωτογραφία, τραβήχτηκε πιθανότατα το 1825, από τον γάλλο εφευρέτη Joseph Niepce και απεικόνιζε την εξωτερική θέα από το παράθυρό του. Μιας και η έκθεση αυτής της φωτογραφίας (ηλιογραφίας) κράτησε οκτώ ολόκληρες ώρες αντιλαμβανόμαστε γιατί οι πρώτες φωτογραφίες απεικόνιζαν στατικά αντικείμενα και όχι ανθρώπους. Θα χρειαστεί να περάσουν ακόμα αρκετά χρόνια ΤHΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ ΓΚΙΤΑΚΟΥ

μέχρι το 1839 για να έχουμε άνθρωπο μέσα στο καρέ με τη συνδρομή του Daguerre και της εφεύρεσης του, της δαγγεροτυπίας.

και για ένα από τα πρώτα πορτραίτα που πιο εξελιγμένη από την δαγγεροτυπία. Η λήψη έγινε στα τέλη του 1839 και απεικονίζει τον Cornelius που φαίνεται πως έχει τρέξει να μπει στο κάδρο μιας και εμφανίζεται στο άκρο του καρέ. Ο Cornelius παρόλα αυτά δεν έφτασε ποτέ τη φήμη του Daguerre και του Niepce. Αυτονόητα, δεν έλειψε ο ανταγωνισμός στη δαγγεροτυπία. Σύντομα ήλθαν στο προσκήνιο και άλλες εφευρέσεις όπως η καλοτυπία

154 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

History_Gitakou.indd 154

31/5/2013 4:31:47 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

του William Henry Fox Talbot (που μόλις εξελίχθηκε κατάφερε να επικρατήσει περιθωριοποιώντας τη δαγγεροτυπία). Και οι δύο πρώτες τεχνικές παρουσίαζαν σημαντικές ελλείψεις. Η δαγγεροτυπία δεν επέτρεπε την αναπαραγωγή της εικόνας σε πολλά αντίτυπα, αφού δεν διέθετε αρνητικό ενώ η καλοτυπία υστερούσε σε ευκρίνεια. Έτσι μετά από μερικά χρόνια δοκιμών και την εφεύρεση της τεχνικής του κολλοδίου ακολούθησαν δύο παραλλαγές, οι οποίες έγιναν πολύ δημοφιλείς λόγω χαμηλού κόστους και όχι χάρη στην τεχνική τους υπεροχή: η αμβροτυπία και η τσιγκοτυπία. Η αμβροτυπία ήταν η χρήση ενός αρνητικού σε γυαλί, όπως αυτό που τραβούσαν κανονικά, το οποίο όμως ήταν υποφωτισμένο, για να δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση θετικής εικόνας πάνω του. Η τσιγκοτυπία ήταν μια τεχνική ακόμη πιο φθηνή, μιας και χρησιμοποιούσε ευτελές μέταλλο (ψευδάργυρο) αντί για γυαλί σαν υπόστρωμα για τη αποτύπωση της εικόνας. Ακολούθησαν δεκαετίες πειραματισμών, με επιτυχίες και αποτυχίες, μέχρι το 1888,

Τέλη 1839. Το πρώτο αυτο-πορτραίτο στην ιστορία της φωτογραφίας. Απεικονίζεται ο χημικός, μεταλλουργός και πρωτοπόρος της φωτογραφίας, Robert Cornelius.

όταν ο George Eastman κυκλοφόρησε την Kodak με το σλόγκαν “You press the button, we do the rest” και απλοποίησε θεαματικά τη φωτογραφική διαδικασία. Το 1901 ήταν η χρονιά της Kodak Βοχ Brownie, της πρώτης φωτογραφικής μηχανής μαζικής παραγωγής που είχε τεράστια απήχηση στην μεσαία τάξη. Αισθητικά το πορτραίτο άντλησε τα πρώτα του δάνεια από την ζωγραφική αλλά πολύ σύντομα έσπασε τα δεσμά του, αναπτύχθηκε και μετατράπηκε ίσως στο πιο δημοφιλές είδος φωτογραφίας, σε ένα χώρο δημιουργικού πειραματισμού και σε πεδίο δόξας μοναδικών καλλιτεχνών. Στις επόμενες σελίδες θα δούμε μερικούς από τους φωτογράφους που καθόρισαν τη φωτογραφία πορτραίτου.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ STUDIO Στα μέσα του 19ου αιώνα η έννοαι του τεχνητού φωτισμού ήταν άγνωστη όπως και το ηλεκτρικό ρεύμα. Οι φωτογράφοι φώτιζαν τα πορτραίτα ρυθμίζοντας ανάλογα το φως της ημέρας με κουρτίνες, καθρέπτες και λευκά πανιά. Σύμφωνα με την επικρατούσα τότε αντίληψη, θα έπρεπε το πορτραίτο να φωτίζεται ομοιόμορφα χωρίς δηλαδή έντονες φωτοσκιάσεις. Την υπέρβαση αυτής της αντίληψης έκανε ο γάλλος Νadar κατακτώντας λαμπρή θέση στην ιστορία της φωτογραφίας. Στο διάβα του χρόνου (1860 - 1890) το λιτό φόντο - που ήταν συνήθως ένας άσπρος τοίχος - αντικαταστάθηκε από ζωγραφισμένες αναπαραστάσεις αστικού και φυσικού τοπίου. Η λιτότητα στο decor επανήλθε τον 20ο αιώνα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 155

History_Gitakou.indd 155

31/5/2013 4:32:04 μμ

ΙΣΤΟΡΙΑ

Nadar (Gaspard-Félix Tournachon, 1820-1910). Γνωστός και ως Felix Nadar. Υπήρξε δημοσιογράφος και καλλιτέχνης της καρικατούρας, ο οποίος μετεπήδησε στη φωτογραφία. Έμεινε στην ιστορία ως πρωτοπόρος του φωτισμού, αφού ήταν από τους πρώτους που ασχολήθηκαν και πειραματίστηκαν με τον τεχνητό φωτισμό. Ανάμεσα σε άλλα ήταν φίλος του Ιουλίου Βέρν, ο οποίος φημολογείται ότι βάσισε πάνω του τον χαρακτήρα του Michael Ardan στο βιβλίο “Από τη Γη στη Σελήνη”. Πέρα από αυτό, έμεινε στην ιστορία ως ο πρώτος που δημοσίευσε φωτογραφίες σε συνέντευξη σε περιοδικό. Υπήρξε αναμφισβήτητα ο καλύτερος πορτραιτίστας φωτογράφος του 19ου αιώνα μαζί φυσικά με την J. M. Cameron. Απαθανάτισε προσωπικότητες όπως ο Ιούλιος Βερν, ο Αλέξανδρος Δουμάς, ο “αναρχικός πρίγκηπας” Πιορτ Κροπότκιν, ο Σαρλ Μπωντλαίρ κ.ά.

Gertrude Kasebier (1852–1934). Από τις σημαντικότερες Αμερικανίδες φωτογράφους των αρχών του 20ού αιώνα. Έγινε γνωστή για τη προκλητική φωτογραφική της προσέγγιση στη μητρότητα και τα δυναμικά πορτραίτα των Ινδιάνων. Ήταν από τις πρώτες γυναίκες που έκαναν καριέρα στη φωτογραφία και βιοπορίζονταν από αυτή. Αντίθετα με ότι είχε παρουσιαστεί μέχρι τότε η Kasebier εστίαζε στη μοναδικότητα

Πορτραίτο της διάσημης ζωγράφου Georgia O’Keefe, τραβηγμένο από τον τότε σύζυγο της Alfred Stieglitz

της προσωπικότητας των Ιθαγενών και όχι απλά στα κουστούμια και στα

Alfred Stieglitz (1864-1946) Μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στην ιστορία

φολκλόρ στοιχεία τους. Υπήρξε μια

της φωτογραφίας. Συντέλεσε στο να αναγνωριστεί η φωτογραφία ως μέσο καλλιτεχνικής

από τις λίγες γυναίκες καλλιτέχνιδες

έκφρασης το ίδιο σημαντικό με την ζωγραφική και την γλυπτική. Συμμετείχε σε γκαλερί, σε

που αναγνωρίστηκε εν ζωή και μάλιστα

φωτογραφικές εκδόσεις και οργανισμούς, έγραψε σημαντικά δοκίμια για τη φωτογραφία

χαρακτηρίστηκε από τους καλλιτεχνικούς

και προώθησε πολλούς avant-garde καλλιτέχνες. Στις πιο αναγνωρίσιμες του εικόνες

κύκλους και τον ίδιο τον Alfred Stieglitz

περιλαμβάνονται αυτές με τους δρόμους της Νέας Υόρκης που τράβηξε με μια φορητή

ως σπουδαία προσωπικότητα της

κάμερα, εικόνες μεταναστών που έφταναν στη μεγαλούπολη και φυσικά τα πορτραίτα του

φωτογραφίας. Το έργο της φυλάσσεται

που απεικονίζουν την γυναίκα του, τη διάσημη ζωγράφο Georgia O’Keefe. Η σειρά των

στο φωτογραφικό ιστορικό αρχείο του

πορτραίτων αυτών περιελάμβανε περισσότερα από 300, ολοκληρώθηκε μετά από είκοσι

Μουσείου Αμερικανικής Ιστορίας του

χρόνια και παραμένει ανεκτίμητο παράδειγμα απεικόνισης των πολλών προσώπων που

Iδρύματος Smithsonian.

μπορεί να έχει ένα και μόνο υποκείμενο.

156 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

History_Gitakou.indd 156

30/5/2013 11:09:56 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Την δεκαετία του 1920 στρέφεται στο ντοκιμαντέρ και αρχίζει να φωτογραφίζει τους Ινδιάνους. Το 1930 επέστρεψε και πάλι στο Σαν Φρανσίσκο και στις αναταραχές που έφερε η οικονομική κατάρρευση. Τα επόμενα χρόνια ταξιδεύει με τον σύντροφό της, τον πανεπιστημιακό Paul Taylor, και κάνει πορτραίτα με τους αγρότες και τους μετανάστες που προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα στην ανέχεια. Το 1940 έγινε η πρώτη γυναίκα που έλαβε υποτροφία από το Guggenheim. Μετά την επίθεση στο Pearl Harbor αποφασίζει να καταγράψει την απομάκρυνση των Γιαπωνέζων της Αμερικής. Το έργο της θεωρείται σημαντικό ιστορικό ντοκουμέντο και φυλάσσεται στα επίσημα ιστορικά αρχεία των ΗΠΑ. Παραμένει ακόμα και σήμερα μία από τις σημαντικότερες επιρροές της φωτογραφίας ντοκουμέντου ενώ τα πορτραίτα της, γεμάτα ευαισθησία και συμπόνοια, έγιναν σύμβολο των κατατρεγμένων και των βασανισμένων.

Cecil Beaton (1904-1980). Ένας από τους πιο διάσημους πορτραιτίστες του μεσοπολέμου. Κατέγραφε την ασύδοτη διασκέδαση της αγγλικής αριστοκρατίας που πλησίαζε στην παρακμή, μετά τον πόλεμο. Πέρα από τους αριστοκράτες όμως ήταν μέρος Dorothea Lange

την χρυσής εποχής του Χόλυγουντ: απαθανάτισε θρύλους του κινηματογράφου όπως η Marilyn Monroe και η Audrey Hepburn. Στο έργο του είναι φανερή η προσκόλληση στη ομορφιά και την ωραιοποίηση. Έγινε γνωστός και δημοφιλής για αυτό το λόγο: υπήρξει ο αγαπημένος φωτογράφος της βρετανικής βασιλικής οικογένειας. Τη δεκαετία του 1920 εργάστηκε για το Vanity Fair και τη Vogue όπου ανέπτυξε μια μοναδική τεχνική ποζαρίσματος των μοντέλων του σε ασυνήθιστα background.

Phillipe Halsman (1906-1979). Γεννημένος στη Λετονία, ο Halsman κρατάει ακόμα και σήμερα ένα εντυπωσιακό ρεκόρ. Είναι ο φωτογράφος με τα περισσότερα εξώφυλλα στο περιοδικό Life, 101 στον αριθμό. Επίσης παραμένει σημαντικός στην ιστορία της φωτογραφίας γιατί ήταν ένας από τους πρώτους και τους διασημότερους φωτογράφους που εξερεύνησαν τον σουρεαλισμό στα πορτραίτα τους. Πολλά μάλιστα από τα πορτραίτα προέκυψαν από την συνεργασία με τον ίδιο τον Salvador Dali. Μαζί ανακάλυψαν την μέθοδο Dali Atomicus, που πάγωνε τα αντικείμενα σε κίνηση. Το 1947 τράβηξε το διάσημο πορτραίτο του περίλυπου Albert Einstein, ο οποίος κατά τη διάρκεια της φωτογράφησης είχε εκφράσει την ενοχή του για το ρόλο που έπαιξε στην ανάπτυξη της ατομικής βόμβας από την Αμερική. Ανάμεσα στις προσωπικότητες που φωτογράφισε ήταν ο Dali, Alfred Hitchcock, οι Martin and Lewis, η Judy Garland, ο Winston Churchill, η Marilyn Monroe, η Dorothy Dandridge, ο John F. Kennedy και ο Pablo Picasso.

O Salvador Dali από τον Phillipe Halsman

Yousuf Karsh (1908-2002) Φωτογράφησε τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του 20ού Dorothea Lange (1895 – 1965)

αιώνα από την πολιτική, την τέχνη, τις επιστήμες και τον κινηματογράφο, από τον Einstein

Έμεινε στην ιστορία στην ιστορία για τα

μέχρι τον Nelson Mandela. Η μεγάλη του ευκαιρία προέκυψε μέσα στο 2ο ΠΠ όταν

αρχετυπικά πορτραίτα των αγροτών που

ο πρωθυπουργός του Καναδά πρόσεξε τη δουλειά του και τον κάλεσε να φωτογραφήσει

έκανε κατά την περίοδο του μεγάλου

τους αρχηγούς συμμαχικών κρατών που βρίσκονταν τη χώρα. Η διασημότερη του

οικονομικού κραχ και της μεγάλης ξηρασίας.

φωτογραφία είναι αυτή του Churchill (1941), η οποία μάλιστα έχει και πολύ ενδιαφέρουσα

Ίσως η πιο αναγνωρίσιμη εικόνα της να

ιστορία. Ο Churchill αφού έβγαλε λόγο στην καναδέζικη βουλή, οδηγήθηκε στον Karsh

είναι αυτή της απελπισμένης μητέρας από

για μια γρήγορη φωτογραφία. Ο Karsh, νευρικός αφού ο Churchill ήταν γνωστός για την

τον κύκλο “Migrant Farm Families”. Γύρω

αυστηρότητα και την ιδιοτροπία του, του ζήτησε να απομακρύνει το πούρο αλλά

στο 1918 ζούσε στο Σαν Φρανσίσκο όπου

ο Churchill αρνήθηκε. Ο φωτογράφος τότε του το άρπαξε και τράβηξε την πόζα, η οποία

είχε επιτυχημένο φωτογραφικό στούντιο

έμεινε στην ιστορία για την θυμωμένη έκφραση του Churchill. Ακόμα και σήμερα αποτελεί

πορτραίτων.

παράδειγμα πορτραιτίστα που αναδεικνύει τη προσωπικότητα του φωτογραφιζόμενου και με ένα μοναδικό τρόπο φανερώνει τις κρυφές πτυχές του χαρακτήρα του.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 157

History_Gitakou.indd 157

30/5/2013 11:10:01 μμ

ΙΣΤΟΡΙΑ

Eve Arnold (1912-2012).

H Eve Arnold, μέλος του Magnum, θα μείνει στην ιστορία για τα πορτραίτα της και ειδικά για της φωτογραφίες της Marilyn Monroe που τράβηξε στο πλατό των “Αταίριαστων” αλλά και αυτές της Βασίλισσας Ελισάβετ ΙΙ και του μαύρου ακτιβιστή Malcolm X. Παρά τα λαμπερά πρόσωπα και τις επιβλητικές προσωπικότητες της πολιτικής που βρέθηκαν μπροστά της, η Arnold φωτογράφισε και φτωχούς και περιθωριακούς πάντα με ευαισθησία. Άλλωστε ήταν γνωστό ότι σχημάτιζε μακροχρόνιες σχέσεις με αυτούς που φωτογράφιζε. Ήταν η πρώτη γυναίκα που έγινε μέλος του Magnum.

Irving Penn (1917-2009).

O Irving Penn έφυγε από τη ζωή το 2009 αφήνοντας πίσω μια μακρόχρονη καριέρα με πορτραίτα των πιο διάσημων ανθρώπων του κόσμου. Ξεχωρίζει για

Diane Arbus, ο άνδρας με τα τατουάζ στο Maryland στο 1970

τις οργανωμένες συνθέσεις του και για το γεωμετρικό στήσιμο των πορτραίτων

Δημιούργησε το δικό του μοναδικό στυλ στο πορτραίτο με έντονα κοντράστ και λευκά

του. Εργάστηκε για την Vogue και

background που τραβούσαν το μάτι του θεατή στη δυναμική της έκφρασης του κάθε

για τις καμπάνιες μεγάλων εταιρειών

προσώπου. Εγκατέλειψε τον μαλακό φωτισμό και συχνά έφερνε τα μοντέλα του σε

όπως Issey Miyake, Clinique, General

φορτισμένη συναισθηματική κατάσταση θίγοντας δύσκολα θέματα συζήτησης. Πίστευε

Foods κ.α. Ήταν από τους πρώτους

ότι ένα πορτραίτο έπρεπε να συλλαμβάνει την ψυχή του εικονιζόμενου. Εργάστηκε για

φωτογράφους που έβαζαν τα μοντέλα

περιοδικά όπως το Harper’s Bazaar, τη Vogue, το Life κ.α. Στον επικήδειο του οι New York

τους να ποζάρουν σε ένα άσπρο ή γκρι

Times έγραψαν πως το έργο του καθόρισαν την οπτική της Αμερικής πάνω στο στυλ, την

background και αναδείκνυε μέσα από

ομορφιά και την κουλτούρα για μισό αιώνα.

αυτή την απλότητα την προσωπικότητα τους. Έφτιαξε στο στούντιό του διάφορα

Diane Arbus (1923-1971) Η Diane Arbus, υπήρξε σημαντική φωτογράφος και

background που σχημάτιζαν καμπύλη

συγγραφέας. Φωτογράφιζε ασπρόμαυρα φιγούρες από τις πιο σκοτεινές και περιθωριακές

για να φωτογραφίζει τα μοντέλα του.

πλευρές της κοινωνίας όπως τραβεστί, γυμνιστές, περφόρμερς του τσίρκου, νάνους, γίγαντες

Με αυτό το setup φωτογράφησε τους

κλπ. σε τετράγωνο φορμά. Η ματιά της ήταν τόσο προκλητική που ο βραβευμένος με

Martha Graham, Marcel Duchamp,

Πούλιτζερ συγγραφέας Norman Mailer είχε πει για αυτήν “το να δίνεις μια φωτογραφική

Pablo Picasso, Georgia O’Keeffe,

μηχανή στην Diane Arbus είναι σαν να δίνεις μια χειροβομβίδα σ’ ένα παιδί”.

W. H. Auden, Igor Stravinsky κ.α. Στα πορτραίτα του περνούσε μόνος του από

Annie Leibovitz (1949- ) Ίσως η πιο διάσημη πορτραιτίστρια φωτογράφος με φήμη

πάνω μια επίστρωση από πλατινούχο

που συχνά ανταγωνιζόταν ή ξεπερνούσε όσους ποζάρισαν στο στοιύντιο της. Ο φακός της

παλλάδιο για να τους δώσει υφή.

ευθύνεται για μερικές από τις φωτογραφίες-ορόσημα των τελευταίων δεκαετιών. Ποιος δεν έχει δει τη φωτογραφία του γυμνού John Lennon που κουλουριάζεται δίπλα στην Yoko

Richard Avedon (1923–2004)

Ono, τη φωτογραφία που για πολλούς περιέγραφε το τέλος των Beatles αλλά και του

Φωτογράφος μόδας και πορτραιτίστας,

ίδιου αφύ μόλις πέντε ώρες μετά δολοφονήθηκε. Φυσικά η λίστα των διασήμων που έχει

καθόρισε την αισθητική της

φωτογραφίσει είναι ατελείωτη. Στις ξακουστές φωτογραφίες της συμπεριλαμβάνονται αυτές

φωτογραφίας του 20ού και του 21ού

από την περιοδεία των Rolling Stones, η γυμνή και έγκυος Demi Moore στο εξώφυλλο του

αιώνα.

Vanity Fair, η Whoopi Goldberg μέσα σε μια μπανιέρα από γάλα κ.ά.

158 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

History_Gitakou.indd 158

30/5/2013 11:10:04 μμ

& μαθαίνουμε φωτογραφία www.photo.gr/menoumespiti Μέσα στις πρωτόγνωρες συνθήκες της κρίσης του κορωνοϊού, στους περιορισμούς και την αυτο-απομόνωση, ας περισώσουμε τα ενδιαφέροντά μας και ας δώσουμε στην δύσκολη καθημερινότητα πινελιές δημιουργικότητας. Μια καλή ιδέα είναι να δώσουμε χώρο στο αγαπημένο μας χόμπι τη φωτογραφία. Να ασχοληθούμε περισσότερο, να μάθουμε περισσότερα, να βγούμε κάποια στιγμή από τη δοκιμασία με θετικό πρόσημο. Θα είναι κάτι που θα μας στηρίξει ψυχολογικά και ένα εφόδιο για το μετά. Σε αυτό το μήκος κύματος, το περιοδικό ΦΩΤΟγράφος προσφέρει σε όλους πολλά άρθρα από το photo.gr/menoumespiti με στέρεες γνώσεις που αθροιστικά θα ενισχύσουν τη φωτογραφική σας συγκρότηση. Εξ άλλου ακόμη και στον οικιακό χώρο θα μπορέσετε να πειραματιστείτε φωτογραφικά. Παραπέρα θα είμαστε πάντα μαζί σας μέσα από το facebook για να απαντήσουμε τις απορίες σας. Έτσι το Μένουμε Σπίτι δε σημαίνει ότι ...μένουμε πίσω στη φωτογραφία. Αντίθετα πάμε μπροστά και βγαίνουμε με περισσότερες γνώσεις και ενθουσιασμό. Όλοι μαζί θα τα καταφέρουμε!

#Menoume Spiti Prosfora_21x28.indd 3

20/3/2020 5:49:10 μμ

ΙΣΤΟΡΙΑ

Ο καθρέφτης της κοινωνίας

Φίλιππος Μαργαρίτης, Αθηναϊκή οικογένεια,1855-60 Αλμπουμινοτυπία (Εθνική Πινακοθήκη)

Φωτογραφικά πορτραίτα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα Λίγο μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, ο Φίλιππος Μαργαρίτης φωτογράφισε μια εξαμελή οικογένεια, χαρακτηριστική της ανερχόμενης μεγαλοαστικής Αθηναϊκής τάξης. Στη μέση της σύνθεσης θρονιάζει ο ελαφρώς καταβεβλημένος πατριάρχης, ενδεδυμένος πλήρη εξάρτηση αγωνιστού του ’21, όπως τουλάχιστον αυτή έχει διαμορφωθεί στο νεότευκτο βασίλειο. Πίσω στέκονται οι τρεις γιοι του, οι οποίοι φοράνε όχι μόνο φράγκικα, αλλά τρεις διαφορετικές εκδοχές της ευρωπαϊκής ενδυμασίας. Αριστερά στέκεται ένας διανοουμενίζων μποέμ με καρό παντελόνι, τα τρία δάχτυλα του χεριού προκλητικά χωμένα στο τσεπάκι. Στη μέση, ντυμένος αυστηρά μαύρα, ο σεμνός, σφιχτοκουμπωμένος γιος που είναι σίγουρα γραφτό του να γίνει το μοναδικό οικονομικό στήριγμα της οικογενείας. Δεξιά, τέλος, ο φιλάρεσκος και πρόδηλα αναξιόπιστος λιμοκοντόρος με το κερωμένο μουστάκι. Αν προστεθούν η βλοσυρά μεγαλοπρεπής κυρία του σπιτιού και μια μάλλον ξινισμένη κόρη, βρίσκονται συγκεντρωμένοι επί σκηνής οι πρωταγωνιστές κάποιου ιδιαιτέρως κυνικού έργου του Μολιέρου. ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΘΑΤΟΥ

160 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

History_Stathatos.indd 160

31/5/2013 4:33:02 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Τ

α πορτραίτα, η τόσο προσωπική αυτή έκφανση του φωτογραφικού

μέσου, αποτελούν παραδόξως αδιάψευστη μαρτυρία όχι απαραίτητα της πραγματικότητας μιας κοινωνίας, αλλά του τρόπου με τον οποίον αυτή επιθυμεί να παρουσιάσει τον εαυτό της. Με άλλα λόγια, το φωτογραφικό πορτραίτο, αποκύημα σιωπηρής συνεργασίας φωτογράφου και φωτογραφιζόμενου, προσφέρει έναν καθρέφτη μέσα από τον οποίον μπορεί μια κοινωνία να μελετήσει το πρόσωπο που θέλει να επιδείξει. Τον καθρέφτη αυτό οικειοποιήθηκαν ταχύτατα οι πολίτες του καινούργιου ελληνικού κράτους, ή τουλάχιστον όσοι εξ αυτών είχαν την οικονομική άνεση να ασχοληθούν με το θέμα της εικονικής τους ταυτότητας. Η εθνεγερσία του ’21 παρέμεινε για δεκαετίες το καθοριστικό γεγονός της ψυχοσύνθεσης των Ελλήνων του 19ου αιώνα. Ως εκ τούτου, η μνήμη της επηρέασε αποφασιστικά τον τρόπο με τον οποίο η άρχουσα τάξη έβλεπε και παρουσίαζε τον εαυτό της. Το επιβεβαιώνει ο μεγάλος αριθμός πορτραίτων των δεκαετιών 1850 και 1860 στα οποία οι ηγέτες της κοινωνίας φωτογραφίζονται ενδεδυμένοι διάφορες παραλλαγές της φουστανέλας: απολύτως χαρακτηριστικό είναι το μεγαλοπρεπές επιχρωματισμένο πορτραίτο του στρατηγού Χριστόδουλου Χατζηπέτρου που τράβηξε το 1855 ο Μαργαρίτης. Πρόκειται φυσικά για πολυτελείς και άκρως στιλιζαρισμένες εκδοχές της αυθεντικής ενδυμασίας των κλεφτών και αρματολών. Εντούτοις, τα πορτραίτα αυτά επιβεβαιώνουν ότι οι εικονιζόμενοι, ισχυροί ίσως κάποτε πολέμαρχοι, αποτελούν τώρα ένα εξίσου ισχυρό στοιχείο της καινούργιας τάξης των πραγμάτων.

Φίλιππος Μαργαρίτης, Ο Στρατηγός Χριστόδουλος Χατζηπέτρος, π.1855. Επιχρωματισμένη αλμπουμινοτυπία (Εθνική Πινακοθήκη)

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 161

History_Stathatos.indd 161

30/5/2013 11:16:19 μμ

ΙΣΤΟΡΙΑ / ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Η τάση ενθαρρύνθηκε από το γεγονός ότι στην κορυφή της κοινωνίας, το ξενόφερτο βασιλικό ζεύγος έγινε υπέρμαχο της πολιτισμικής παρενδυσίας (cultural cross-dressing), προωθώντας με ενθουσιασμό την οικειοποίηση της ελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς. Μια πρώιμη φωτογραφία των κυριών της τιμής της Βασιλίσσης Αμαλίας δείχνει τις συζύγους και κόρες επιφανών Ελλήνων ενδεδυμένες αυθεντικές ενδυμασίες των Ψαρών, των Σπετσών, της Ύδρας και της Ηπείρου, καθώς και δύο Γερμανίδες με ευρωπαϊκά φορέματα. Η καθισμένη κυρία και η δεσποινίς στα δεξιά της φοράνε στολή που σχεδιάσθηκε ειδικά για τη βασίλισσα· βασισμένη στην παραδοσιακή φορεσιά της Ναυπάκτου, έγινε γνωστή ως “Αμαλία” και φορέθηκε από κομψές κυρίες για πολλές δεκαετίες – αρκετές ώστε να αποκτήσει εν τέλει την ιδιότητα του αυθεντικά παραδοσιακού. Στα πρώτα χρόνια του ελληνικού φωτογραφικού πορτραίτου, το ζητούμενο ήταν ο συσχετισμός του φωτογραφιζόμενου με την ηρωική πρόσφατη ιστορία του γένους: η φουστανέλα ως σημαίνον πατριωτισμού. Ήδη όμως από τα μέσα της δεκαετίας 1860 άρχισε να διαφαίνεται

Maujean: Γεώργιος Σταύρου, ∆ιοικητής της Τραπέζης Ελλάδος, π.1860 Αλμπουμινοτυπία (Μουσείο Μπενάκη)

μια καινούργια δυναμική, αφού είχε πια καταστεί προφανές πως το μέλλον της χώρας βρισκόταν στο πλευρό της Δυτικής Ευρώπης. Η άρχουσα τάξη πειθάρχησε σε διάστημα μιας και μόνο γενιάς, διαδικασία που παρουσιάζει γλαφυρά η ομαδική οικογενειακή φωτογραφία του Μαργαρίτη. Σε ελάχιστο σχετικά χρονικό διάστημα, η φουστανέλα εκτοπίσθηκε από το φράκο, ενώ η εμπορική και πολιτική τάξη άρχισε να θεωρεί τον εαυτό της μέλος μιας ευρύτερης, πανευρωπαϊκής κάστας. Ο Γεώργιος Σταύρου, Διοικητής της Τραπέζης Ελλάδος επί 28 συνολικά χρόνια, δεν φαίνεται πολύ διαφορετικός από τον αντίστοιχο συνάδελφό του της Τραπέζης Αγγλίας.

Philibert Perraud, Οι κυρίες επί των τιμών της Βασιλίσσης Αμαλίας, 1847 Αναπαραγωγή δαγγεροτυπίας (Μουσείο Μπενάκη)

162 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

History_Stathatos.indd 162

30/5/2013 11:16:21 μμ

ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ

Μονοθεματικά τεύχη

Να μη λείψει κανένα από τη βιβλιοθήκη σας!

TA TEYXH 1, 2 & 3 ΕΞΑΝΤΛΗΘΗΚAN! Διατίθενται μόνον σε ψηφιακή μορφή/CD και μαζί: Δώρο με το τεύχος 1: To βιβλίο «Επέκινα» Δώρο με το τεύχος 2: Το βιβλίο «1 φωτό 1000 λέξεις» Δώρο με το τεύχος 3: Το βιβλίο «Στους δρόμους της Κούβας»

ã çêïíÖîßçäß ñêîäÝ æðÝïäåß

TEY¡

ã çêïíÖîßçäß ñêîäÝ æðÝïäåß

O N 9

€6,90 Α' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2016

€6,90 B' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2016

TEY¡

O N 10

ΟΔΗΓΟΣ ΑΓΟΡΑΣ

ΦΩΤΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ & ΑΞΕΣΟΥΑΡ

ΓΚΑΛΕΡΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

Σε 56 σελίδες! ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Oκτώ mini portfolio ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ

Ιστορία & αισθητική

»Æ¶¹¿ þ¹­»«À©«

Æ « ³´Æ ¹·«®³´

¼ ¾¹¿ ½¾¹ ¯©®¹

Æ ³´Æ «®³´ ¹·«

¾¹¿ ¾ ¯©®¹¼ ½¾ ½ ½¾¹

¿µµ¯´¾³´Æ ¾¯ÇÁ¹¼!

þ³½¶¹©

€6,90 Γ' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2017

€6,90 Α' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2018

9 771105 394004

ΧΡΩΜΑ Γιατί αλλάζει η xρωματική θερμοκρασία ανάλογα με την φωτιστική πηγή ΚΟΝΤΡΑΣΤ Αξιοποιώντας την αντίθεση για σκληρό ή μαλακό φως ΕΝΤΑΣΗ Ελέγχοντας τη φωτεινότητα με το φωτόμετρο ή την ...εμπειρία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Βασικές γνώσεις: φλας, LED, tungsten, fluorescent, light modifiers ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Τips και μυστικά για το φως ΓΚΑΛΕΡΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ...

ã çêïíÖîßçäß ñêîäÝ æðÝïäåß

TEY¡

O N 14

05

ΦΥΣΙΚΟ-ΤΕΧΝΗΤΟ-MEIKTO ΦΩΣ

ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ ΤΕΥΧΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: 6 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2016

01

ISSN 1105-3941

9 771105 394004

ΜΗΧΑΝΗ DSLR, CSC ή μήπως smartphone; ΦΑΚΟΙ Γνωριμία με επιλεγμένους prime - ευρυγώνιους και στάνταρ ΣΥΝΘΕΣΗ Το κάδρο είχε τη δική του ιστορία δρόμου... ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Βασικές διορθώσεις στο Lightroom & apps για smartphone ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Τips και μικρά μυστικά για το δρόμο ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ...

ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ ΤΕΥΧΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΔΥΟ ΜΕ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: 9 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΖΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ

ã çêïíÖîßçäß ñêîäÝ æðÝïäåß

¿µµ¯´¾³´Æ

¾¯ÇÁ¹¼!

Know how για τους φωτισμούς στη φωτογραφία

Know How για καλύτερες φωτογραφίες

ã çêïíÖîßçäß ñêîäÝ æðÝïäåß

TEY¡

O N 15

TEY¡

O N 16

€6,90 B' ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2018

ΤUTORIAL

S. Agiani Ν. Βασιλάκης Μ. Λυκάκης MINI PORTFOLIO

Πέντε γνωστοί φωτογράφοι αποκαλύπτουν!

ΚΑΛΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Αποφθέγματα διάσημων δημιουργών

ΚΡΙΤΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΑ

Για φωτογραφίες-ορόσημα στην ιστορία της φωτογραφίας

ΜΙΝΙ PORTFOLIO

ΙΣΤΟΡΙΑ & ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ

Αναδρομή στην εξέλιξη της νυχτερινής φωτογραφίας

Τέσσερις σύγχρονοι φωτογράφοι

ã çêïíÖîßçäß ñêîäÝ æðÝïäåß Γ’ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2019

€6,90

01

¡

NO 20

52

Σελίδες με τις δικές σας νυχτερινές λήψεις όλων των ειδών!

EΞΟΠΛΙΣΜΟΣ-ΤΕΧΝΙΚΗ MHXANEΣ & ΦΑΚΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΝΥΧΤΑ Επιλέξτε τον κατάλληλο εξοπλισμό ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ Τρίποδα, μονόποδα, ιντερβαλόμετρα & ειδικές τεχνικές ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ Light painting • Τοπική εκφώτιση • Όλα για το θόρυβο EΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Βασικές διορθώσεις στο Lightroom: HDR και αποθορυβοποίηση ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΑΣΤΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Τοπίου • Πλανητική • Βαθέος ουρανού

ã çêïíÖîßçäß ñêîäÝ æðÝïäåß Α’ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2020

€6,90

Νο 20: PHOTO STORAGE

¡

NO 21

Photo Storage ΠΩΣ ΝΑ ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΕΤΕ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΤΕ & ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΤΕ ΕΥΚΟΛΑ ΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΑΣ

01

þ¹­»«À©« &

K³·±¶«¾¹­»¦À¹¼

ΠΩΣ ΝΑ ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΕΤΕ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΤΕ

& ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΤΕ ΕΥΚΟΛΑ ΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΑΣ

Νο 22: ΣΥΝΘΕΣΗ & ΚΑΔΡΟ Υπό έκδοση. Κυκλοφορεί 4 Ιουνίου 2020

TA ΜΟΝΟΘΕΜΑΤΙΚA TEYXH TOY ΦΩΤΟΓΡΑΦΟY ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΚΑΘΕ 4 ΜΗΝΕΣ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2020

09

¯Á·³´¨, ¾§Á·±, «³½²±¾³´¨, ³½¾¹»©«.

38 ­·Ã½¾¹© Àþ¹­»¦À¹³, ´³·±¶«¾¹­»«À³½¾§¼, ½´±·¹²§¾¯¼ & ²¯Ã»±¾³´¹© ´«¾«²§¾¹¿· ¾±· ¦º¹Â¨ ¾¹¿¼

TA ΜΟΝΟΘΕΜΑΤΙΚA TEYXH TOY ΦΩΤΟΓΡΑΦΟY ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΚΑΘΕ 4 ΜΗΝΕΣ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: 6 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2020

Υπό έκδοση. Κυκλοφορεί 3 Οκτωβρίου 2019

9 771105 394004

ΚΑΛΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Ή ΚΑΛΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ; Οι απόψεις διίστανται! ΕΦAΡΜΟΣΜΕΝΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Εδώ ισχύουν συγκεκριμένοι κανόνες ΤΕΧΝΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Στην υπηρεσία της φωτογραφίας που θεωρούμε καλή ΕΠΙΡΡΟΕΣ & ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ Γιατί και σε τι βαθμό ορίζουν την καλή φωτογραφία ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Παλιότερα τα πράγματα ήταν πιο απλά...

ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ ΤΕΥΧΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: ΠΕΜΠΤΗ 4 OKΤΩΒΡΙΟΥ 2018

Γνωστοί φωτογράφοι & θεωρητικοί απαντούν στο ερώτημα! ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ ΤΕΥΧΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: ΠΕΜΠΤΗ 7 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018

42

ΟΡΙΣΜΟΙ-ΚΑΝΟΝΕΣ-ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

9 771105 394004

9 771105 394004

Στο Photoshop & Lightroom με την καθοδήγηση των ειδικών

09

Σελίδες με αναλυτικά παραδείγματα επεξεργασίας βήμα-βήμα!

¿µµ¯´¾³´Æ ¼ ¾¯ÇÁ¹¼!

¿µµ¯´¾³´Æ ¾¯ÇÁ¹¼!

ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ ΤΕΥΧΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: ΠΕΜΠΤΗ 1 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2018

94

PHOTOSHOP ή LIGHTROOM; Πότε και γιατί επιλέγουμε κάθε πρόγραμμα PHOTOSHOP CC Τα νέα εργαλεία - Camera RAW - Layers & Masks STORAGE Πως να αποθηκεύσουμε με ασφάλεια τις φωτογραφίες μας ΕΙΔΙΚΑ ΕΦΕ Προχωρημένες επεξεργασίες σε απλά βήματα Raw vs JPEG...

Æ ´Æ ¹·«®³´

¹ ¼ ¾¹¿ ½¾¹ ¯©®¹

Æ ³´Æ «®³´ ¹·«

¼ ¾¹¿ ½¾¹ ¯©®¹

¿µµ¯´¾³´Æ

¾¯ÇÁ¹¼!

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

N¿Á¾¯»³·¨& «½¾»¹Àþ¹­»«À©«

¹³¦ ¯©·«³ ´«µ¨ Àþ¹­»«À©«;

Æ ³´Æ «®³´ ¹·«

¼ ¾¹¿ ½¾¹ ¯©®¹

9 771105 394004

Photoshop & Lightroom

Eιδική τιμήγια#menoumespiti τοσταΜονοθεματικό Δωρεάν μεταφορικά αγορές άνω των €25 & νέες, μειωμένες μεταφορικά από το photo.gr €5 τιμές Για παραγγελίες: www.photo.gr/monothematika | τηλ.: 210 8541400

ΙΣΤΟΡΙΑ

Το φωτογραφικό πορτραίτο στην Ελλάδα τον 20ο αιώνα Tάσεις και σημαντικοί φωτογράφοι Κατά την πρώτη δεκαπενταετία του 20ού αιώνα στην Ελλάδα η αισθητική εξέλιξη στο πορτραίτο αλλά στη φωτογραφία και την τέχνη γενικότερα, παραμένει στατική. Ενώ τα παραγόμενα έργα παραπέμπουν σε συντηρητικές απόψεις των παρελθόντων χρόνων, παρουσιάζονται μόνο θεωρητικές πραγματείες για τα νέα ρεύματα και κινήματα που βρίσκονται σε εξέλιξη στο εξωτερικό. Σαν μια βασική αιτία μπορεί να θεωρηθεί η μεγάλη ήττα που υπέστη η Ελλάδα κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. ΤΟΥ ΑΛΚΗ Ξ. ΞΑΝΘΑΚΗ

164 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

History_Xanthakis.indd 164

30/5/2013 11:27:47 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Nellys (1899-1998): Εξαιρετικά δημιουργικό πορτραίτο, έντονα επηρεασμένο από το φωτογράφο Man Ray, γ. 1928.

Τ

ο φωτογραφικό πορτραίτο απόκτησε μεγάλη δυναμική μετά τη Μικρασιατική καταστροφή,

με την άφιξη στην Ελλάδα των προσφύγων, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονταν ερασιτέχνες και πολλοί καταξιωμένοι επαγγελματίες φωτογράφοι. Η Nelly’s και ο Νίκος Ζωγράφος αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα προσφύγων της Ιωνίας, που ήρθαν τότε για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η πρώτη γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Αϊδίνι, αλλά σπούδασε στη Δρέσδη. Είναι σημαντική η επιρροή που ασκήθηκε στο έργο της από τους δύο δασκάλους της. Ο ένας, ο Hugo Erfurth, υπήρξε διάσημος «κλασσικός» πορτραιτίστας και ταυτόχρονα ο φωτογράφος που πειραματιζόταν και εφάρμοζε νεότερες τεχνικές, για την εποχή του, όπως η βρωμοελαιοτυπία (gum drucκ) και η ανθρακοτυπία. Ο άλλος, ο Franz Fiedler, εκπροσωπούσε τις πιο μοντέρνες προσεγγίσεις στο φωτισμό και τη σύνθεση στα πορτραίτα, τα τοπία και τα γυμνά. Η Nelly’s σεβόταν την ιδιαιτερότητα του κάθε φωτογραφούμενου. Γι’ αυτό και τα πορτραίτα της πολλά τον αριθμό – στην Ελλάδα και την Αμερική, διαθέτουν μια απλότητα, μια ανθρωπιά και μιαν

Γεώργιος Μπούκας (1873-1941): Αυτοπορτραίτο με κάρβουνο

αλήθεια που τα κάνουν μοναδικά. Οι τίντες, οι χρωστικές και οι τεχνικές που χρησιμοποιούσε συμβάλλουν προς την κατεύθυνση αυτή και τους δίνουν, ιδιαίτερα αυτών που έγιναν στην Ελλάδα, ένα εξπρεσιονιστικό ύφος. Μεγάλη σημασία σε αυτό είχε και η ικανότητά της να προσεγγίζει τα μοντέλα της, να τα χαλαρώνει και να βρίσκει τους κατάλληλους φωτισμούς και τις σωστές γωνίες λήψης. Ο Νίκος Ζωγράφος είναι και αυτός από την Σμύρνη. Διέθετε εκεί φωτογραφείο το οποίο εγκατέλειψε μετά την Καταστροφή. Στην Αθήνα άρχισε να εργάζεται μετά το 1922. Η ποιοτική δουλειά του στο πορτραίτο θα διαρκέσει μέχρι το 1935, περίπου. Χρησιμοποιούσε τολμηρούς φωτισμούς και γωνίες λήψης, ήταν λιγότερο συναισθηματικός και περισσότερο μοντερνιστής. Τα στοιχεία αυτά τον κάνουν να διαφέρει αρκετά από την προσέγγιση της Nelly’s.

Νίκος Ζωγράφος (1885-1960;): Νεαρές καλλονές της Αθήνας του Μεσοπολέμου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 165

History_Xanthakis.indd 165

31/5/2013 4:34:37 μμ

ΙΣΤΟΡΙΑ

Τον Γεώργιο Μπούκα τον έχω αποκαλέσει «Hugo Erfurth της Ελλάδας». Ίσως είναι ο μόνος Έλληνας φωτογράφος που εργάστηκε αποκλειστικά και μόνο στο πορτραίτο, στο χώρο του στούντιο, την περίοδο του Μεσοπολέμου. Γεννήθηκε στη Μυτιλήνη και σπούδασε φωτογραφία και ζωγραφική στο Λονδίνο. Εκεί άνοιξε δικό του ατελιέ και είχε λαμπρή σταδιοδρομία σαν πορτραιτίστας φωτογράφος. Στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε το 1916. Τα πορτραίτα του Μπούκα είναι λιτά, λίγο αυστηρά και άψογα φωτισμένα. Σ’ αυτά μπορεί εύκολα να διακρίνει κανείς τη χαρισματική ματιά του φωτογράφου που ξέρει πότε να αποτυπώσει την «αποφασιστική στιγμή» στην έκφραση του μοντέλου του. Το ίδιο εκφραστικά είναι και τα παιδικά πορτραίτα του. Με αφορμή μίαν έκθεση του, το 1930, ο Παύλος Νιρβάνας έγραψε ένα αισθητικό δοκίμιο για το γνωστό πορτραιτίστα, τον οποίο παρακολούθησε σε μία φωτογράφηση ενός μικρού παιδιού: «[…] Ο καλλιτέχνης το κατασκοπεύει. Έξαφνα ένα κρακ της μηχανής και η πλέον χαριτωμένη πόζα του μικρού έχει δεσμευθεί από τον φακόν. Ο Μουρίλλο δεν εζωγράφιζε διαφορετικά τα μικρά παιδάκια του δρόμου […] ». Την ίδια περίοδο «μεγάλα» ονόματα ήταν ακόμα ο Ιωάννης Γεωργαλάς, από τη Χάλκη των Πριγκιποννήσων, ο Ευάγγελος

Ιωάννης Γεωργαλάς (1885-1956): Επιχρωματισμένο πορτραίτο της κόρης του, γ. 1930.

Ευαγγελίδης, ο Μιχαήλ Α. Καλιαμπέτσος, ο Γεώργιος

ασχολήθηκε αποκλειστικά και μόνο με αυτό το είδος φωτογραφίας.

Καρδιακίδης από τον Τσεσμέ της Μικράς

Στα χρόνια που ακολούθησαν - διδακτορία Μεταξά, πόλεμος, κατοχή και εμφύλιος

Ασίας, ο Ευστάθιος Μ. Μπούκας,

- το καλλιτεχνικό πορτραίτο δεν θα εξελιχθεί αισθητικά, άσχετα αν ο αριθμός των

ο Ιωάννης Ξανθάκης (απλή συνωνυμία με

παραγόμενων φωτογραφικών πορτραίτων αυξήθηκε κατακόρυφα.

τον γράφοντα), ο Θεόδωρος Νικολέρης,

Στη δεκαετία του 1950 και του 1960 θα κυριαρχήσει ο Δήμος Πατρίδης. Σπούδασε

στη Δράμα και τη Θεσσαλονίκη και

ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών και διετέλεσε μαθητής του Παρθένη. Με τη

αργότερα ο γιος του Θωμάς στην Αθήνα

φωτογραφία ασχολήθηκε λίγο πριν από τον πόλεμο για λόγους βιοποριστικούς.

ο Αλέξάνδρος Παναγιώτου στην

Άμεσος, ρεαλιστικός και απρόβλεπτος στη προσέγγισή του ο Πατρίδης σύντομα έγινε

Αλεξανδρούπολη και αρκετοί άλλοι.

το όνομα της «μόδας» τα χρόνια εκείνα. Και ήταν βέβαια κάτι που το άξιζε. Εστεμμένοι,

Πολλοί από αυτούς ήταν και καλοί ζωγράφοι

πολιτικοί, ηθοποιοί και καλλιτέχνες παρέλασαν μέσα από το… σαλόνι του μικρού

και γι’ αυτό συχνά επιχρωμάτιζαν με ξηρά

τριώροφου διαμερίσματός του, που χρησιμοποιούσε για στούντιο και εργαστήριο.

παστέλ τα πορτραίτα που δημιουργούσαν.

«Όνομα» στο πορτραίτο είχε δημιουργήσει και ο Χρήστος Τσέλιος, σε όλες τις

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και στον

κατηγορίες πορτραίτων. Ιδιαίτερα κατά την περίοδο 1960-1980 το όνομα

πορτραιτίστα Ευάγγελο Ευαγγελίδη ο οποίος

«Χ. Τσέλιος» ήταν συνδεδεμένο άμεσα με το ποιοτικό πορτραίτο.

166 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

History_Xanthakis.indd 166

30/5/2013 11:28:06 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Νικόλαος Σ. Στουρνάρας (1937-1990): Επιχρωματισμένο πορτραίτο της Βέμπο «τραγουδίστρια της νίκης του 1940». Ο Στουρνάρας ήταν γιός επίσης του σημαντικού φωτογράφου του Βόλου, Στέφανου Στουρνάρα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 167

History_Xanthakis.indd 167

30/5/2013 11:28:24 μμ

ΙΣΤΟΡΙΑ

Υπάρχουν όμως και άλλοι αξιόλογοι πορτραιτίστες όπως ο Αναστάσιος Κουτσούκος, μαθητής του Ιωάννη Ξανθάκη, γνωστός και ως “Φωτο Elite” που ασχολήθηκε κυρίως με ηθοποιούς του θεάτρου και του κινηματογράφου. Σε συνέντευξη είχε πει: “Κάθε φορά που καλούμαι να φωτογραφίσω κάποιον καλούμαι να βγάλω προς τα έξω ότι νιώθει μέσα του. Γι’ αυτό και η διάθεση παίζει σημαντικό ρόλο […]. Η φωτογραφία εξαρτάται από το πόσο άνετα θα νιώσει ο πελάτης απέναντι στο φακό”. Μεταξύ αυτών που εργάστηκαν με επιτυχία τις τελευταίες δεκαετίες είναι οι αδελφοί Ντίνος και Τάκης Διαμαντόπουλος. Με ματιά τολμηρή – πολλές φορές σουρεαλιστική, κατέγραψαν, ο καθένας με το δικό του ξεχωριστό τρόπο, τα πρόσωπα των σύγχρονων Ελλήνων, απ’ όποιο κοινωνικό χώρο και αν προέρχονταν. Μετά τη δεκαετία του 1970 το επαγγελματικό φωτογραφικό πορτραίτο άρχισε σταδιακά να παρακμάζει, για να φτάσει σήμερα στην πλήρη σχεδόν απαξίωσή του. Πρόκειται για φαινόμενο καθαρά “ελληνικό”. Τα αίτια θα πρέπει να αποδοθούν, πρώτα στην εξάπλωση της ερασιτεχνικής φωτογραφίας - όπου ο φωτογράφος θεωρεί τον εαυτό του ικανότερο από τον επαγγελματία - και δεύτερο στο ότι οι νεότεροι φωτογράφοι δεν είχαν κάτι σύγχρονο και δημιουργικό να προτείνουν στον τομέα του φωτογραφικού πορτραίτου. Χρήστος Τσέλιος: “Γιολάντα”, γ. 1962

Αναστάσιος Κουτσούκος (1914-2004) - Φώτο Ελίτ. Ο ηθοποιός ∆ημήτρης Χόρν.

Νίκη Τυπάλδου: Εκφραστικό πορτραίτο του Κώστα Μπαλάφα, από μία μεγάλη φωτογράφο που έφυγε πρόωρα...

168 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

History_Xanthakis.indd 168

30/5/2013 11:28:29 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

∆ήμος Πατρίδης (1906-1985): Η αξέχαστη Μελίνα Μερκούρη, γύρω στο 1965.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 169

History_Xanthakis.indd 169

30/5/2013 11:28:38 μμ

ΑΠΟΨΕΙΣ

Πορτραίτο, ένα φωτογραφικό μυστήριο

Α

π’ όλα ανεξαιρέτως τα φωτογραφικά θέματα, το “πορτραίτο” είναι δίχως αμφιβολία αυτό που έχει κατά κόρον αναλυθεί, επεξηγηθεί και έχει αποτελέσει θέμα εξειδικευμένων εκδόσεων. Θα έλεγε κανείς ότι η φωτογραφία εφευρέθηκε για να “απαθανατίσει” τον άνθρωπο. Από τις φωτογραφίες ταυτότητος μέχρι τους τεράστιους πίνακες των σύγχρονων καλλιτεχνών, η αξία του πορτραίτου κρίνεται με βάση τη σχέση του με την πραγματικότητα. Όλα άρχισαν από τον Baudelaire. Στη διάρκεια της διεθνούς έκθεσης του 1859 (Παρίσι) ο ποιητής θέλησε να υποβαθμίσει τις δυνατότητες της φωτογραφίας χαρακτηρίζοντάς την “ως ταπεινή υπηρέτρια των επιστημών και της τέχνης” και να διευκρινίσει ότι αυτή η νέα τεχνική αποτελεί καταφύγιο των “ανίκανων, αποτυχημένων και τεμπέληδων ζωγράφων”. Ο ίδιος το 1865 έγραφε στη μητέρα του: “Θα ήθελα πολύ να έχω ένα πορτραίτο σου. Υπάρχει ένας εξαιρετικός φωτογράφος στη Χάγη. Όμως θα χρειαστεί να είμαι μαζί σου. Δεν μπορείς να το αντιληφθείς εύκολα, όμως όλοι οι φωτογράφοι ακόμη και οι καλύτεροι έχουν κάποιες εμμονές: θεωρούν καλή μία φωτογραφία όπου όλες οι ρυτίδες, όλες οι ελιές, όλες οι ατέλειες του προσώπου αποδίδονται ξεκάθαρα και υπερβολικά αληθινά. Όσο η εικόνα είναι σκληρή, άλλο τόσο αυτό τους ευχαριστεί”. Από το 1865 όλα είχαν ειπωθεί. Το πορτραίτο θα είναι ένας αγώνας μεταξύ ενός μοντέλου που ελπίζει αυτό το πορτραίτο να ταιριάζει στις επιθυμίες του και στον φωτογράφο που επιθυμεί αυτό ν’ αποτυπώνει το στυλ του. Ακούγοντας τον Charles Baudelaire, τον φανταζόμαστε περισσότερο ως πελάτη του γνωστού Παριζιάνικου studio Harcourt (δείτε σύγχρονα ρετούς στο Photoshop) παρά σε μια φυσική πόζα μπροστά στον φακό του Richard Avedon όπου, σε αυτή την περίπτωση, θα βλέπαμε όλες τις ρυτίδες! Και πώς να μην το καταλάβουμε όταν σήμερα γνωρίζουμε ότι ο Baudelaire ως φυσικό πρόσωπο υπάρχει στις αναμνήσεις μας χάρις στο εξαιρετικό πορτραίτο που φιλοτέχνησε ο Etienne Carjat περί το 1862. Ένα πορτραίτο μοναδικό, υπέροχο, μία εικόνα που παντρεύει άψογα την μυστική αλχημεία μεταξύ σωστής απεικόνισης και ντοκουμέντου, που μοιάζει αν όχι αληθινό τουλάχιστον αυθεντικό. Από εδώ έλκει την καταγωγή του αυτό που ονομάζουμε “το μυστήριο του φωτογραφικού πορτραίτου” όπου το έργο αγγίζει το υπέρτατο σημείο, τη στιγμή δηλαδή που ο θεατής νιώθει ταυτόχρονα τον ‘’σφυγμό’’ του φωτογράφου και την ψυχή του μοντέλου. Τέτοια πορτραίτα είναι το πορτραίτο του Baudelaire από τον Carjat, της Marylin Monroe από τον Avedon, του Picasso από τον Irving Penn, του Beckett από τον Cartier - Bresson, του Borger από την Diane Arbus… Αυτό το μυστήριο θα είναι αναγκαστικά διαφορετικής υφής αν το μοντέλο τύχει να μην είναι διάσημο. Όσο το πορτραίτο ενός συγγραφέα, μίας ηθοποιού, ενός ζωγράφου ή ενός τραγουδιστή επιβάλλεται από μόνο του (όλοι νιώθουμε την ανάγκη να αντιστοιχήσουμε ένα πρόσωπο σ’ ένα γνωστό όνομα) άλλο τόσο το πορτραίτο ενός αγνώστου υπακούει σε άλλους κανόνες. Ο θεατής δεν γνωρίζει τίποτα για τον απεικονιζόμενο. Δεν περιμένει τίποτα. Αίφνης, όλη η αισθητική, αισθηματική και ηθική προσέγγιση πρέπει να “προέλθει” από τον φωτογράφο και από το στυλ του. Εξ ου και η ανάγκη ένταξης αυτών των πορτραίτων ανωνύμων σ’ ένα γενικό κοινωνικό πλαίσιο (δείτε π.χ την γνωστή δουλειά του Curtis με τους Ινδιάνους της Αμερικής και την τυπολογία των Γερμανών του August Sander). Στην εποχή μας λοιπόν, δημιουργοί στα ίχνη των φωτογράφων που προαναφέραμε, φωτογραφίζουν δίδυμα, ζευγάρια που γιορτάζουν τη

χρυσή επέτειο του γάμου τους, ορφανά, αναπήρους… Στο μέλλον το πορτραίτο αγνώστων θα ταυτίζεται με την απεικόνιση των ιδιαιτεροτήτων της ανθρώπινης φυσιογνωμίας. Έτσι μέσα στο έργο της Diane Arbus, ο άγνωστος υπάρχει φωτογραφικά γιατί τυγχάνει να διαθέτει ένα παράξενο κεφάλι, ένα ασύμμετρο πρόσωπο και μία μετατοπισμένη πλάτη. Τίποτα το περίεργο σε όλα αυτά: δεν υπάρχει πιο φωτογενές θέμα από ένα τέρας! Μόνο το αφύσικο (απότοκο της ομορφιάς ή της ασχήμιας) αποσπά αμέσως την προσοχή μας. Το φυσιολογικό, το νορμάλ, το συνηθισμένο μας αφήνει αδιάφορους. Κάποιοι τολμηροί φωτογράφοι υιοθέτησαν αυτό το είδος και θέλησαν να εκφραστούν μέσα από αυτό. Οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι θυμόμαστε πορτραίτα ανωνύμων που είναι “ασυνήθιστα”. Η φωτογραφία κάνοντας μόνιμα το πήγαινε - έλα μεταξύ τέχνης και επικαιρότητας, είναι φυσιολογικό να νιώθει πολύ πιο άνετα με τις ιδιαιτερότητες της κοινωνίας παρά να είναι ο χρονικογράφος μίας ήρεμης ευτυχίας χωρίς ιστορία. Αυτός ο διαχωρισμός μεταξύ πορτραίτου ανωνύμων και πορτραίτου διασήμων μας διαφεύγει. Γιατί από μόνος του ο όρος “πορτραίτο” δεν αρκεί για να προσδιορίσει ένα είδος. Αυτό που μετράει είναι ο αγώνας της επιλογής μεταξύ του ενός ή του άλλου μοντέλου να μείνει ως μία στιγμή έντασης και μυστηρίου. Αν επικρατήσει το μοντέλο, θα κάνουμε μία όμορφη φωτογραφία περισσότερο διαφημιστική. Αν ο φωτογράφος κερδίσει τη μάχη επιβάλλοντας το βλέμμα του, το μοντέλο του μάλλον θα δυσαρεστηθεί αλλά η φωτογραφία θα είναι αναμφίβολα πιο ενδιαφέρουσα. Ένα “καλό” πορτραίτο πιστεύω ότι δεν μπορεί ταυτόχρονα να ευχαριστήσει και τον δημιουργό και το μοντέλο του… Αυτές οι δύο οπτικές είναι συνήθως πολύ αντίθετες μεταξύ τους για να συμπέσουν!

JEAN CHRISTOPHE BECHET

170 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gnomes.indd 170

30/5/2013 11:49:35 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Σύντομο σχόλιο για μια κρυμμένη φωτογραφία

Κ

οιτάζω το πρόσωπο μιας γυναίκας σε μια φωτογραφία που στο πίσω μέρος της μόλις που διακρίνεται γραμμένη με μολύβι η ημερομηνία: Αύγουστος 1945. Έχει φωτογραφηθεί σε μια εξοχή, κοιτάζει το φακό με ένα αμυδρό χαμόγελο και ένα μάλλον αμήχανο βλέμμα. Δεξιά της υποθέτω πως στεκόταν ένα άλλο πρόσωπο. Το αδέξιο κόψιμο της φωτογραφίας έχει αφήσει στην άκρη της ένα κομμάτι από το φουστάνι μιας άλλης γυναίκας. Το σημαντικότερο όμως είναι πως στα μάτια της έχει δύο μικροσκοπικές τρύπες που άνοιξε κάποια καρφίτσα ή βελόνα. Βρήκα αυτή τη φωτογραφία τυχαία, όταν χρειάστηκε κάποτε να αντικαταστήσω το τζάμι σε ένα επιτραπέζιο κάδρο που για πολλές δεκαετίες φιλοξενούσε ένα αναμνηστικό οικογενειακό στιγμιότυπο στον Ισθμό της Κορίνθου. Ήταν κρυμμένη, ανάμεσα στο χαρτόνι της πλάτης του κάδρου και τα χαμόγελα μιας χαρούμενης οικογένειας. Είμαι σίγουρος πως δεν θα μάθω ποτέ τίποτα για τη γυναίκα αυτή, όπως είμαι βέβαιος για το ότι δεν πρόκειται να μάθω ποτέ, ποιος και γιατί έκοψε από τη φωτογραφία τη γυναίκα που στεκόταν δίπλα της. Θα μπορούσα να «διαβάσω» κάμποσες πιθανές ιστορίες και να κάνω χίλιες δυο υποθέσεις για το ποιος και γιατί της τρύπησε τα μάτια, αυτά όμως είναι παλιές ιστορίες και καλά θα κάνουν να παραμείνουν έτσι. Τέτοιες πράξεις συμβολικής τύφλωσης, για λόγους εκδίκησης ή προφύλαξης από το μάτιασμα, υποδηλώνουν έναν πρωτόγονο φόβο για την καταστροφική δύναμη του βλέμματος, φόβο που - εδώ και αιώνες - παράγει μύθους και συντηρεί προκαταλήψεις. Οι φωτογραφίες δεν είναι μόνο αντικείμενα. Γεννιώνται κάτω από συγκεκριμένες περιστάσεις, συντροφεύουν τους ανθρώπους στους οποίους ανήκουν και κατά κανόνα ζουν μαζί τους μια παράλληλη ιστορία. Αποκτούν περίοπτη θέση σε σαλόνια ή γραφεία, μετακομίζουν σε κρεβατοκάμαρες και αποθήκες, καταχωνιάζονται σε συρτάρια ενώ κάποιες ξεχνιούνται γρήγορα ή καταστρέφονται. Αυτό όμως που είναι ιδιαίτερο στην περίπτωση της φωτογραφίας, είναι πως αντίθετα με τη φθορά που υφίσταται ως αντικείμενα το φωτογραφημένο βλέμμα ανθίσταται στις φυσικές φθορές της, διασχίζει τους χρόνους, τις θρησκείες, τις παραδόσεις, πλάθει μύθους, προκαλεί εικασίες, εμφανίζεται ακμαίο και πάντοτε σύγχρονο της ματιάς που του απευθύνουμε. Τι αναπαράγει όμως αυτή τη δυναμική ιδιότητα του βλέμματος στη φωτογραφία; Πώς είναι δυνατόν, μέσα από τα τσακίσματα του φωτογραφικού χαρτιού, την κιτρινισμένη και μισοσβησμένη εικόνα, να αναδύεται, χρόνια μετά, απειλητικό, ερωτικό, απελπισμένο το βλέμμα του φωτογραφημένου προσώπου; Φαίνεται πως αυτό έχει να κάνει περισσότερο με την ιδιαίτερη συνείδηση του χρόνου που εγείρει η θέα της φωτογραφίας: είναι το “τότε” (του χρόνου της φωτογράφησης) που γίνεται αντιληπτό μέσα στο “τώρα”

Φωτ.: Κωστής Αντωνιάδης, από τη σειρά ‘‘Μυστικά’’, 2009

(του χρόνου που κοιτάζουμε τη φωτογραφία), όπως γράφει ο Roland Barthes στο Φωτεινό Θάλαμο. Το πρόσωπο που ζητά να φωτογραφηθεί στρέφει τα μάτια του στο φωτογραφικό φακό προσβλέποντας σε μια μελλοντική ματιά που θα στραφεί πάνω του. Καταθέτει το βλέμμα του, με την προσμονή ενός άλλου βλέμματος που θα διαπεράσει την επιφάνεια του φωτογραφικού χαρτιού και ακολουθώντας την αντίστροφη πορεία, θα συναντήσει το δικό του βλέμμα. Ο θεατής του, τις περισσότερες φορές, διακατέχεται από την ίδια επιθυμία. Επιθυμεί ένα βλέμμα που θα στραφεί πάνω του, κάποιον να τον κοιτάζει αλλά και κάποιον να κοιτάζει. Η επιθυμία αυτή εκμηδενίζει τη χρονική απόσταση που χωρίζει τα δύο βλέμματα. Ο ενεστώτας χρόνος αποκαθίσταται και το “τώρα” της φωτογραφίας, που είναι ο χρόνος της ανάγνωσής της, γεννά τη φαντασίωση μιας πραγματικής οπτικής επαφής. Όποιος κι αν ήταν αυτός που έκρυψε τη φωτογραφία της γυναίκας πίσω από το κάδρο, ίσως ήξερε πως ακόμα κι αν εξαφάνιζε τη φωτογραφία δεν θα μπορούσε ποτέ να απαλλαγεί από το βλέμμα της γυναίκας. Το φωτογραφημένο βλέμμα είναι αμετάκλητο. Σαν τις κουβέντες, που όταν ειπωθούν, κανείς δεν μπορεί να τις πάρει πίσω. ` ΚΩΣΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑ∆ΗΣ coant@on.gr

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 171

Gnomes.indd 171

30/5/2013 11:49:46 μμ

ΑΠΟΨΕΙΣ

Το φωτογραφικό πορτραίτο

Φωτογραφικό studio του 19ου αιώνα

Από το ίχνος στην αλληγορία

Η

ανθρώπινη μορφή, καλλιτεχνικό θέμα διαχρονικού ενδιαφέροντος στις εικαστικές τέχνες, υπήρξε βασικός κινητήριος μοχλός της φωτογραφίας όταν εμφανίστηκε το 19ο αιώνα. Η διογκούμενη αστικοποίηση, προϊόν μιας ραγδαίας εκβιομηχάνισης που έφερνε τους αγροτικούς πληθυσμούς στην πόλη σε αναζήτηση εργασίας και καλύτερης τύχης, είχε ως αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι άνθρωποι να χρησιμοποιούν τη φωτογραφία ως φθηνό μέσον αποτύπωσης της προσωπικής και κοινωνικής τους ταυτότητας. Παράλληλα με τα επίσημα φωτογραφικά πορτραίτα που φιλοτεχνούνταν από διακεκριμένους καλλιτέχνες αναπτύχθηκε μια βιομηχανία παραγωγής αναπαραστάσεων της ανθρώπινης μορφής, με ανυπολόγιστη σημασία στη διαμόρφωση της ατομικής και συλλογικής συνείδησης. Από την εποχή του cabinet portrait και της carte-de-visite έχουν περάσει πολλά χρόνια, πυκνά σε εξελίξεις για το φωτογραφικό μέσο, την καλλιτεχνική του καταξίωση, τη βαθύτερη διείσδυσή του στην καθημερινότητα. Η φωτογραφία της ανθρώπινης μορφής πολλαπλασιάστηκε ποσοτικά, ενώ απέκτησε ευρεία χρηστική και εκφραστική ποικιλία: πήρε το χαρακτήρα κοινωνικού ντοκουμέντου, προσωπικής αφήγησης, μεταφορικής προσέγγισης του χρόνου. Πήρε ακόμη τη μορφή αλληγορίας που σχετίζεται με την ταυτότητα ή την οικογένεια, επιβεβαίωσης ή υπόμνησης της ανθρώπινης παρουσίας. Το πορτραίτο έγινε ακόμη πρόφαση, σκηνοθετημένη ή αυθόρμητη, για την εικαστική διερεύνηση άλλων προβληματισμών ή πεδίο πειραματικής αναζήτησης μέσα από υβριδικές αναπαραστάσεις.

Η μεταμφίεση και η παραλλαγή της μορφής έθεσε ερωτήματα, η απουσία της έγινε σε κάποιες περιπτώσεις εμφατικός υπαινιγμός με υπαρξιακή ή πολιτική απόχρωση. Σε όλες αυτές τις εκδοχές και ακόμη περισσότερες που δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν εδώ το φωτογραφικό πορτραίτο δε σταμάτησε να εμπνέει και να εκπλήσσει, μέσα από έργα στα οποία το ιστορικό και το σύγχρονο, το επίσημο και το ανεπίσημο, το τοπικό και το διεθνές, το αισθητικό και το κοινωνικό, διαλέγονται διαρκώς με το ίχνος της ανθρώπινης μορφής και τη σχετικά αυτόνομη εικαστική εξέλιξη αυτού του ίχνους. ΗΡΑΚΛHΣ ΠΑΠΑΪΩAΝΝΟΥ zigzag@otenet.gr

Απόσπασμα από το κείμενο ‘‘Το φωτογραφικό πορτραίτο: από το ίχνος στην αλληγορία’’, που συνόδευσε την ομώνυμη έκθεση το 2006.

172 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gnomes.indd 172

30/5/2013 11:49:48 μμ

Μια εικόνα που δεν ξεχνιέται Paul Strand (1890-1976) - Thomas Ruff (1958-)

Έ

νας συλλογισμός γύρω από το φωτογραφικό πορτραίτο μπορεί να ξεκινήσει με την εύλογη αποδοχή ότι δεν πρόκειται παρά για άλλο ένα φωτογραφικό θέμα από τα σχετικώς λίγα που μας προσφέρει η παρατήρηση του κόσμου γύρω μας. Και δεν είναι απίθανο στην ίδια απλή διαπίστωση να καταλήξει ο συλλογισμός στην ολοκλήρωσή του. Θα ήταν όμως ενδιαφέρον στην πορεία των σκέψεων να θιγούν μερικές ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν το θέμα πορτραίτο, μερικά διαδεδομένα στερεότυπα γύρω από αυτό και ορισμένες εγγενείς του δυσκολίες. Άλλωστε οι μικρές διαφοροποιήσεις είναι αυτές που δίνουν νόημα σε όλα τα κατά τα άλλα όμοια θέματα της φωτογραφίας και πράγματα της ζωής. Αν κάθε φωτογραφία είναι ένα πορτραίτο του εσωτερικού κόσμου του δημιουργού-φωτογράφου, ακόμα περισσότερο τον αφορά η “εικόνα και ομοίωσή του” μέσα από τα πρόσωπα των συνανθρώπων του, που είναι εν μέρει ο καθρέφτης του ίδιου. Αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς τη σημασία του χρόνου στην ταυτότητα της φωτογραφίας, γίνεται προφανής η έλξη και η απειλή που ασκεί κάθε φωτογραφικό πορτραίτο, αφού αυτό σταματάει και υπογραμμίζει τον χρόνο. Δεν είναι επομένως τυχαία η ανησυχία που προκαλεί σε κάθε άνθρωπο ο στραμμένος στο πρόσωπό του φωτογραφικός φακός. Μια ανησυχία που δεν χρειάζεται να εξηγηθεί μέσα από παγανιστικές και θρησκευτικές εμμονές και φοβίες, αλλά που υπάρχει σε κάθε άνθρωπο που αντικρίζει τον όμοιό του, άρα τον εαυτό του, μέσα στον κόσμο και τον χρόνο. Οι άγνωστοι και υπέροχοι προϊστορικοί καλλιτέχνες των σπηλαίων ζωγράφιζαν τα ζώα γύρω τους. Ένας μόνον από αυτούς πήρε το θάρρος να ζωγραφίσει ένα ανθρώπινο πρόσωπο, γεγονός που αποκαλύφθηκε επειδή τυχαία η σπηλιά ανοίχτηκε από το απώτατο άκρο της, μια και εκεί είχε κρύψει ο καλλιτέχνης την ιερόσυλη πράξη της αποτύπωσης ενός προσώπου. Το φωτογραφικό πορτραίτο όμως έχει και μια άλλη βαριά κληρονομία. Αυτή της οικογενειακής αναμνηστικής φωτογραφίας που υπάρχει πίσω από κάθε φωτογραφικό ξεκίνημα. Η σημασία της γίνεται αντιληπτή αν σκεφτεί κανείς με πόση δυσκολία και πόσο σπάνια οι καλοί δημιουργοί - φωτογράφοι, από τη στιγμή που χάνουν την πρώτη τους φωτογραφική αθωότητα, σηκώνουν τον φακό τους στα οικεία τους πρόσωπα. Πολλοί φωτογράφοι, στην προσπάθειά τους να δώσουν ένα στίγμα στο φωτογραφικό πορτραίτο, υιοθετούν δογματικές απλουστεύσεις που δεν αντέχουν στην κριτική. “Πρέπει να γνωρίζεις καλά τον φωτογραφιζόμενο”. Καμία όμως καλή φωτογραφία δεν αποδεικνύει καλή γνώση του εικονιζόμενου θέματος. Ούτε τα καλά πορτραίτα απεικονίζουν πάντα οικογενειακά πρόσωπα των φωτογράφων. “Πρέπει να αποδίδεται η προσωπικότητα του φωτογραφιζόμενου”. Χρειάζονται χρόνια για να έχει κανείς την υποψία ότι κατάλαβε την προσωπικότητα κάποιου, χωρίς και πάλι να μπορεί να την αποδώσει με όλες τις διαθέσιμες λέξεις. Και θα αρκέσει μια στιγμή και μια φωτογραφία; “Κάθε πορτραίτο είναι ένα ερωτηματικό πάνω στον φωτογραφιζόμενο”. Ή επίσης: “Κάθε πορτραίτο είναι ένα πορτραίτο του φωτογράφου”. Μήπως όμως αυτά τα δύο δεν ισχύουν για κάθε καλή φωτογραφία; Η απλοϊκή αλλά ουσιαστική παρατήρηση της μητέρας ενός νεαρού αμερικανού φωτογράφου μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο ουσιαστική σειρά σκέψεων. “Γιατί παιδί μου φωτογραφίζεις ανθρώπους που δεν γνωρίζεις;”. Παρατή-

Ruff Thomas

Strand_Paul

ρηση που μπορεί να συμπληρωθεί: και που δεν γνωρίζει ο θεατής. Την απάντηση την έδωσε ο μεγάλος Paul Strand: “Πορτραίτο είναι μια φωτογραφία κάποιου που δεν ξέρεις, αλλά που δεν θα ξεχάσεις ποτέ”. Στην ουσία, βέβαια, αυτή είναι η αξία κάθε φωτογραφίας. Γι’ αυτό και το ασπρόμαυρο πορτραίτο της Ρεβέκκας, πρώτης συζύγου του Paul Strand, με το καρφωμένο επάνω μας διαπεραστικό και λίγο φλου (άρα υγρό, άρα συγκινημένο) βλέμμα και την αδρή ερμαφρόδιτη ομορφιά θα μας στοιχειώνει για πάντα. Και γι’ αυτό η απρόσωπη έγχρωμη απεικόνιση ενός άγνωστου άνδρα από τον Thomas Ruff δεν θα είναι παρά ένα ασήμαντο στοιχείο μιας τυπολογικής αλυσίδας, που επιχειρεί να προκαλέσει το ενδιαφέρον μας με την αναφορά σε νοητικές κατασκευές. Η μια είναι φωτογραφία αιώνια και η άλλη εναλλάξιμη. Η μια αβίαστα συνεχίζει την πορεία της μέσα μας και η άλλη ούτε το επιχειρεί, ούτε το επιθυμεί. Γιατί στην μία ο φωτογράφος εκτίθεται, ενώ στην άλλη απλώς εκθέτει.

ΠΛΑΤΩΝ ΡΙΒΕΛΛΗΣ rivellis@otenet.gr

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 173

Gnomes.indd 173

31/5/2013 4:36:15 μμ

Πορτραίτα

ΑΠΟΨΕΙΣ

Κ

αλοκαίρι του 1980, βρέθηκα για δουλειά σε ένα όμορφο χωριό της Δυτικής Μακεδονίας. Βλέποντας, Κυριακή πρωί, τα παιδιά να παίζουν στην πλατεία, πρότεινα σε όσα ήθελαν να κάνω το πορτραίτο τους. Τα άφησα εντελώς ελεύθερα να ποζάρουν όπως εκείνα ήθελαν. Το 2000, μετά από 20 χρόνια, ξαναπήγα σκόπιμα στο τοπικό πανηγύρι, ξέροντας ότι θα έβρισκα τους περισσότερους κατοίκους εκεί και ξαναέκανα το ίδιο πράγμα. (Να τονίσω ότι οι φωτογραφιζόμενοι δεν μπορούσαν να ξαναδούν και να επηρεαστούν από τις παλιές τους φωτογραφίες, πόζαραν αυθόρμητα).

174 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gnomes.indd 174

30/5/2013 11:49:52 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Οι φωτογραφίες αυτού του άρθρου είναι κάποιες από αυτές που μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση. ΓΙΩΡΓΟΣ ∆ΕΠΟΛΛΑΣ info@fotoview.gr

Υ.Γ. Δυστυχώς η απαράδεκτη κατάσταση σχετικά με το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης συνεχίζεται. Να θυμίσω ότι η αναξιοκρατία, η αδιαφάνεια και ο ‘’ωχαδερφισμός’’ έχουν κοστίσει πάρα πολλά σ΄αυτόν τον τόπο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 175

Gnomes.indd 175

30/5/2013 11:50:01 μμ

Pablo Picasso “GertrudeStein”

ΑΠΟΨΕΙΣ

Το Άγιο Εγώ

Η

ουσία της φωτογραφίας, έλεγε ο Μπαρτ, είναι η τρέλα: «φωτογραφία είναι μια εικόνα τρελή εμποτισμένη με πραγματικότητα». Δεν λέει μια εικόνα πραγματική εμποτισμένη με τρέλα. Ακριβώς, το αντίθετο. Σκεφτείτε, το πόσο μακριά είμαστε αν νομίζουμε ότι, η φωτογραφία εκπροσωπεί την πραγματικότητα, είναι απόδειξη πραγματικότητας ή έστω ερμηνείας της. Η φωτογραφία είναι η ληξιαρχική πράξη θανάτου της πραγματικότητας παρ’ ότι από ‘κείνη δανείζεται τα στοιχεία για την δική της πραγματικότητα. Υπάρχει μια ασυμβατότητα μεταξύ εικόνας και πραγματικότητας. Εικόνα είναι αυτό που λείπει. Έτσι, όταν είπαν στον Πικάσο για το πορτραίτο που είχε φτιάξει της Γερτρούδης Στάιν ότι δεν της μοιάζει, εκείνος απάντησε: «δεν πειράζει, θα της μοιάσει» κι όταν επέμεναν: «κι αν δεν της μοιάσει;» εκείνος απάντησε: «θα του μοιάσει εκείνη». Για να καταλάβουμε καλύτερα την απάντηση του Πικάσο και τον ορισμό του Μπαρτ ας ανατρέξουμε στο περίφημο «στάδιο του καθρέφτη». Σ’ αυτή τη φάση ο άνθρωπος για πρώτη φορά συναντά την ολότητα του σώματός του ή μάλλον της εικόνας του σώματός του, τα όριά του, την εμπρόθετη λειτουργικότητα των μελών. Ένα σώμα, μια εικόνα σώματος σαφώς ορισμένη ως προς το περιβάλλον. Πριν, το χάος: μέλη αιωρούμενα και διάσπαρτα μέσα στον χώρο, μη αναγνωρίσιμα ως οικεία. Ένας πίνακας του Μπος όπου μέλη εκτοξευμένα ή αποκομμένα και ακίνητα αδυνατούν να αποδώσουν την εικόνα του ενιαίου σώματος.

Με το «στάδιο του καθρέφτη» ο άνθρωπος απαλλάσσεται από την αγωνία του τεμαχισμένου σώματος ή μάλλον την ξεχνά, την απωθεί. Είναι όμως αυτή η αγωνία που τον κινητοποιεί για αρτιότητα της εικόνας του πυροδοτώντας μηχανισμούς όπου το αίτημα ως προς τον Άλλον διατυπώνεται ως αίτημα ακεραιότητας και πληρότητας της εικόνας από την εικόνα του σώματος του Άλλου, από τον Άλλον γενικότερα. Μιλώ για την εικόνα του σώματος και όχι για το ίδιο το σώμα. Το ίδιο το σώμα, ψυχολογικά, είναι μια άλλη ιστορία. Ο άνθρωπος, λοιπόν, αποκτά συνείδηση της πραγματικότητας του σώματός του μέσω της ψευδαίσθησης της εικόνας θεωρουμένης, ωστόσο, ως πραγματικής. Για να έχω την αίσθηση του «είμαι» υπάρχει μία εικόνα την οποία οφείλω να θεωρήσω ως πραγματικότητα ούτως ώστε ταυτιζόμενος μαζί της να «έχω» την πραγματικότητα του σώματος. Είναι αυτό που μας κάνει το πρωί στον καθρέφτη να βλέπουμε τον εαυτό μας, αυτό που, όταν μας βλέπουμε σε μια φωτογραφία μας κάνει να λέμε «να ‘μαι». Μια τραγική παρεξήγηση θα ‘λεγε ο Μπέκετ από την αρχή του παιχνιδιού, του παιχνιδιού της έλλειψης. Ένα έλλειμμα πραγματικότητας, λοιπόν, στοιχειοθετεί και στοιχειώνει την ύπαρξη του ανθρώπου από την αρχή της ζωής του, το οποίο παραμένει έλλειμμα, δομικό κενό και άρα πηγή επιθυμιών για την κάλυψή του, μια υπαρξιακή τρύπα που όμως όσες επιθυμίες και να παράγει ο άνθρωπος θα υπάρχει έλλειμμα, άρα επιθυμία. Επιθυμεί λοιπόν ο άνθρωπος, αλλά τι επιθυμεί; Μα τι άλλο παρά του καθρέφτες-πορτραίτα που θα του αποδώσουν μια στιγμιαία έστω πληρότητα του εαυτού του, δηλαδή το πορτραίτο του εαυτού του θεωρουμένου ως πραγματικού. Καθρέφτεςπορτραίτα και καθρεφτάκια σχέσεων με τον Άλλον της εξωτερικής ή εσωτερικής πραγματικότητας. Καθρέφτες-πορτραίτα για την ερωτική επιθυμία: «κάνε με να με δω όπως θέλω», καθρέφτεςπορτραίτα για τη σχέση με τον Θεό: «κατ’ εικόνα και ομοίωση», για τη σχέση με τα παιδιά του: «για το καλό σου-μου, στο λέω», για τη σχέση με το έργο του. Καθρέφτες-πορτραίτα που θα κινδυνεύσει να χαθεί μέσα σ’ αυτούς σαν την Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων ή που μάταια θα τους ρωτά: «καθρέφτη καθρεφτάκι μου πες μου ποιος είναι ο ωραιότερος-καλύτερος;». Καθρέφτεςπορτραίτα που θα γερνούν χωρίς αυτόν σαν το αντίθετο του πορτραίτου του Ντόριαν Γκρέυ και καθρέφτες-πορτραίτα για να αμυνθεί στο βλέμμα της Μέδουσας.

176 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Gnomes.indd 176

30/5/2013 11:50:09 μμ

ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Ένα αδηφάγο καθρέφτη-πορτραίτο που όσες εικόνες κι αν του ρίξει μέσα του ο άνθρωπος από τον εαυτό του, εκείνος ζητά κι άλλες αφού το δομικό κενό παραμένει ακάλυπτο. Δεν είναι τυχαίο που στη λαϊκή δοξασία οι βρυκόλακες και τα φαντάσματα δεν έχουν εικόνα στον καθρέφτη όπως επίσης και σε κάποιες μορφές σχιζοφρένειας υπάρχει το φαινόμενο της «αρνητικής εαυτοσκοπίας» κατά την οποία το άτομο δεν μπορεί να δει τον εαυτό του στον καθρέφτη. Ιδού, λοιπόν, ο άνθρωπος επισκέπτης στη μεγάλη αίθουσα των κατόπτρων περιτριγυρισμένος από πορτραίτα, σ’ ένα λαβύρινθο από πορτραίτα του εαυτού του όπου με αγωνία αλλά μάταια αναζητά την εικόνα του εαυτού του για να υπάρξει. Τι σημαίνει το πορτραίτο στη φωτογραφία; Για τον φωτογράφο ο καθρέφτης μέσα στον οποίο θα κοιταχτεί δεν είναι η εξωτερίκευση του εσωτερικού του πορτραίτου όπως υλοποιείται αυθαίρετα στη ζωγραφική, στο στίχο, στη μουσική. Ο φωτογράφος θα αποδώσει το εσωτερικό του πορτραίτο κάνοντας χρήση ενός αυστηρού δανείου από την πραγματικότητα. Ας θυμηθούμε το ανάφορο, κατά Μπαρτ. Παρ’ ότι η εικόνα που έχει μπροστά του είναι ένα πρόσχημα για να υπάρξει ο ίδιος ως εικόνα του εαυτού του, παρ’ ότι κάθε φωτογραφία είναι ένα σημαίνον με σημαινόμενο πάντα την εικόνα του ίδιου, παρ’ ότι, λοιπόν, είναι πάντα μπροστά από το φακό του, ωστόσο, το σώμα της πραγματικότητας είναι το αδιαμεσολάβητο στοιχείο για το πορτραίτο του σώματος του φωτογράφου, του σώματος της φωτογραφίας. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι, αν τελικά μία εικόνα είναι λόγος, αν η εικόνα είναι ένας τρόπος κάτι να λεχθεί ή να αποσιωπηθεί - το ίδιο κάνει, μέσα στον λόγο είναι πάλι- αν, δηλαδή, η εικόνα είναι μια λέξη ή ένα κείμενο εκφρασμένα ως ένα ιδεόγραμμα τότε, αυτό που βλέπει ο άνθρωπος όταν κοιτάζεται στον καθρέφτη ή ο φωτογράφος στη φωτογραφία, στην όποια φωτογραφία είναι μια λέξη: «Εγώ». Δεν θα επεκταθούμε, λόγω του χώρου, το τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Θα πούμε μόνο ότι αυτό το «Εγώ» στην εποχή της νεωτερικότητας και μετά, δηλαδή, από την είσοδο του ανθρώπου στην καρτεσιανή περίοδο, την εποχή του τέλους του Θεού, της αλήθειας, της αφήγησης, του νοήματος, το πορτραίτο του «Εγώ» είναι ο μοναδικός τρόπος πρόσβασης στην σχέση με τον Άλλον που όμως είμαι Εγώ. Το σημαινόμενο έχει καταλάβει και τη θέση του σημαίνοντος. Αποφεύγω να μιλήσω για ναρκισσική διάσταση. Μιλώ για αγιογραφία. Το πορτραίτο είναι η εικόνα του «Αγίου Εγώ» πέραν του οποίου υπάρχει το χάος, το τίποτα. Ο κόσμος είμαι Εγώ –το βλέπω στον καθρέφτη μου- και ο Άλλος που κάποτε υπήρξε ως Θεός, ως Φύση, ως Αξία αποκαθηλώνεται.

Η κενή θέση έχει ήδη καταληφθεί από το πορτραίτο της σχέσης με τον εαυτό μου. Το βλέμμα του Άλλου ως η υπαρκτική ετερότητα που καθιστούσε εφικτή τη δική μου ταυτότητα έχει αντικατασταθεί από το βλέμμα του Άλλου που είμαι Εγώ. Δεν χρειάζεται τίποτα άλλο. Ούτε ο Θεός, ούτε ο έρωτας, ούτε ο κόσμος. Ο άνθρωπος βλέπεται το πρωί σε ένα μοναχικό βλέμμα μέσω του οποίου συγκροτεί το πορτραίτο του με το οποίο θα βγει στο δρόμο έχοντας ξεχάσει –αλλά για να θυμηθεί επώδυνα κάποια στιγμή- ότι η ετυμολογία του σώματος έρχεται από το σάμα-σήμα-σημείο: το μνημείο, τον τάφο. Τελική εικόνα ενός σώματος που έπαψε να υπάρχει, μιας εικόνας που δεν μιλά, ενός εαυτού που δεν ξέρει ούτε να πεθάνει όντας νεκρός μέσα στην αιχμαλωσία του δικού του βλέμματος. Ενός πορτραίτου που η αξία του αναγνωρίζεται από την υπακοή στην εντολή: «απόλαυσε καταναλώνοντας». Καταναλώνοντας βλέμματα, επιθυμίες, προσαρμογές, σώματα. Καταναλώνονταςκανιβαλίζοντας τον ίδιο του τον εαυτό. Ενός πορτραίτου που δεν ξέρει καν ποιον εκπροσωπεί, αφού αυτός που εκπροσωπείται δεν υπήρξε ποτέ ή μάλλον υπήρξε ως αριθμός στατιστικής. Σαν μια πεταμένη φωτογραφία πορτραίτου, ενός αγνώστου, που μάχεται απελπισμένα μια βροχερή μέρα να βρεθεί στην άκρη του δρόμου για να γλιτώσει από τους λασπωμένους τροχούς των μεγάλων φορτηγών που μονότονα και αδιάφορα διασχίζουν τις λεωφόρους του τίποτα. Κυρίες και κύριοι, Αγαπητοί φωτογράφοι, η παράσταση της ιστορίας του πορτραίτου τελείωσε με τον Ντεκάρτ. Κυρίες και κύριοι, η αυλαία έκλεισε με τον Νίτσε. Κυρίες και κύριοι, εκ μέρους του Ιννοκέντιου, της Μέριλιν και εμένα προσωπικά … καληνύχτα. ΦΩΤΗΣ ΚΑΓΓΕΛΑΡΗΣ fotiskagelaris@yahoo.com

Υ.Γ. Αν δείτε στ’ όνειρό σας ένα τέρας να κοιτάζει στον καθρέφτη σας ή την φωτογραφία στην ταυτότητά σας, μην τρομάξετε. Μπορείτε, απλά, να το θεωρήσετε ως έργο τέχνης.

Francis Bacon “Study after Velazquez’s Portrait of Pope Innocent X”

Andy Warhol “Marilyn Monroe”

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 177

Gnomes.indd 177

30/5/2013 11:50:12 μμ

ΦΩΤΟ FINISH

Studio Harcourt

Από το βιβλίο του

ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ

1934: Ανοίγει το ξακουστό στούντιο των διασημοτήτων

“100 χρόνια Φωτογραφία” Εκδόσεις περιοδικού ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

0

Το 1933 ο Jacques Lacroix, που μαζί με τον αδελφό του Jean δούλευαν στον τομέα των εκδόσεων και της διαφήμισης, συνάντησε μια νεαρή φωτογράφο, την Cosette Harcourt (τo πραγματικό της όνομα ήταν

Germaine Hirschfeld). Αποφάσισαν να ξεκινήσουν μια νέα επιχείρηση, ανοίγοντας ένα φωιογραφικό στούντιο, στο οποίο η Cosette Harcourt έδωσε το όνομά της. Το στούντιο Harcourt, αρχικά στην οδό Christophe Colomb και κατόπιν στη Λεωφόρο lena στο Παρίσι υπήρξε για πολλά χρόνια το μέρος όπου προτιμούσαν να φωτογραφηθούν οι μεγαλύτερες διασημότητες της Γαλλίας, όπως άνθρωποι της τέχνης, πολιτικοί και πολλοί άλλοι. Το στυλ των πορτραίτων που παράγονταν στο στούντιο Harcourt είναι πολύ χαρακτηριστικό, με το φωτισμό, το μακιγιάζ και το ρετούς να απαλύνουν τα χαρακτηριστικά κάνοντας τα πρόσωπα να φαίνονται ανέγγιχτα από το χρόνο. Πολλά τέτοια πορτραίτα γνωστών ηθοποιών θα μείνουν στην ιστορία ως κλασικές εικόνες που χαρακτηρίζουν μια εποχή. Μέχρι το θάνατο της εμπνέυσιριάς του, το 1976 το στούντιο Harcourt λειτούργησε αποδοτικά παράγοντας έναν μεγάλο αριθμό από εικόνες προσωπικοτήτων που συμμετείχαν στην επικαιρότητα της χώρας. Το 1989 το Γαλλικό κράτος αγόρασε το φωτογραφικό αρχείο του στούντιο.

‘‘Α/Μ φωτογραφία’’. Η επόμενη μονοθεματική έκδοση!

ΘΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕΙ ΑΠΟ 3 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΣΤΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΑ 178 ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

fotoistoria_portraito.indd 178

30/5/2013 11:52:58 μμ

Ανώνυμο-1.indd 1

30/5/2013 2:00:23 μμ

I AM WHERE I BELONG

I AM THE NEW NIKON D7100. Είμαι για φωτογράφιση χωρίς περιορισμούς. Χάρη στην ακρίβεια της ανάλυσης των 24,1 MP και το επαγγελματικό σύστημα αυτόματης εστίασης 51 σημείων, προσφέρω εικόνες που κόβουν την ανάσα. Με επιπλέον εφέ τηλεφακού 1,3x, επεκτείνω τις δυνατότητες των DX. Όλα αυτά συνδυάζονται σε ένα ιδιαίτερα ανθεκτικό και φορητό σώμα, κατασκευασμένο για όλες τις καιρικές συνθήκες, για εξαιρετικές επιδόσεις όπου κι αν πας, ό,τι κι αν κάνεις. Είμαι για εκείνους που πηγαίνουν ένα βήμα μπροστά. nikon.gr

Nikon D7100.indd 1

23/4/2013 4:09:41 μμ