MAGAZYN KONESERÓW
Âwiat Alkoholi Nr 3-5/2007 r Cena 12,90 z∏ (w tym 7% VAT) www.swiat-alkoholi.pl
REMY MARTIN I MARTELL ró˝ne oblicza Cognac
PORTO
ISSN 1644-6844
winiarski skarb Douro
WHISKY prosto ze Speyside
Whisky
W przypadku destylarni Glenfiddich tylko 8-12% whisky le˝akuje w beczkach po sherry.
Z E S P E Y S I D E P O C H O D Z I P I E R W S Z Y M A LT W Y P R O M O W A N Y P O Z A S Z K O C J Ñ
Zag∏´bie szkockiej Speyside to prawdziwe zag∏´bie szkockich destylarni. Tutejsze whiskies sà na ogó∏ s∏odkie, a w ich aromacie pojawiajà si´ m.in. nuty gruszki, goêdzików, fio∏ków i lemoniady. Zazwyczaj robione sà z nietorfowanego s∏odu, choç subtelne akcenty dymne mogà pochodziç z samego j´czmienia. Region Speyside przecina rzeka Spey, zasilana przez dop∏ywy Avon, Livet, Fiddich, Dullan i Lossie. Ogranicza go wybrze˝e Moray Firth oraz rzeki – Findhorn i Deveron. GLENFIDDICH
Jedna z najbardziej znanych destylarni Speyside – zak∏ad Glenfiddich – mieÊci si´ w Dufftown, niedaleko rzeki Fiddich. Powstanie Glenfiddich to zas∏uga Williama Granta, syna ubogiego krawca, który poczàtkowo uczy∏ si´ fachu szewca. Jednak podczas pracy w gorzelni Mortlach odkry∏ w sobie powo∏anie do produkcji whisky. Dzi´ki wytrwa∏ej pracy Grant w Bo˝e Narodzenie 1887 roku zaczà∏ destylowaç whisky i wkrótce sta∏ si´ w∏aÊcicielem 223 galonów tego trunku.
10
W pozyskaniu odbiorców pomóg∏ mu wypadek, który mia∏ miejsce w innej gorzelni – Glenlivet. Z powodu po˝aru destylarnia ta przez pewien czas nie mog∏a sprostaç zamówieniom, wi´c musia∏a zaproponowaç niektórym swoim odbiorcom produkty konkurencji. Zamówienia przejà∏ w∏aÊnie Glenfiddich. Dzi´ki sporym zyskom Grant w nied∏ugim czasie móg∏ sobie pozwoliç na kupno drugiego zak∏adu – Balvenie. Za∏amanie na rynku whisky mieszanej spowodowa∏o, ˝e Grant zaczà∏ szukaç kolejnych pomys∏ów na promocj´ swoich trunków – zestawia∏ blendy i sprzedawa∏ je samodzielnie, bez poÊredników. Destylat z Glenfiddich by∏ wykorzystywany do produkcji blendów, przede wszystkim Grant’s – w wersji popu-
larnej Family Reserve i luksusowej 12-letniej. Od 1963 roku Charles i Sandy Grant Gordon postanowili promowaç single malta Glenfiddich za granicà. Inni gorzelnicy nie wró˝yli im sukcesu. Ich zdaniem, taki rodzaj whisky – o bardzo intensywnym smaku i aromacie – nie mia∏ szans na sukces poza Szkocjà. Nie mieli jednak racji, bo eksport single malta Grantów szed∏ Êwietnie. W 1964 roku sprzedano 4 tysiàce skrzynek, a w 1974 roku ju˝ 20 tysi´cy. Glenfiddich by∏a wi´c pierwszà whisky s∏odowà wypromowanà poza Szkocjà. Dodatkowo firma Grantów sta∏a si´ pionierem sprzeda˝y whisky s∏odowej w sklepach wolnoc∏owych. Jak na zak∏ad, który zaczà∏ dzia∏alnoÊç z kapita∏em równym 120 funtów, Glenfiddich
Whisky
Whisky ze Speyside w Polsce GLENFIDDICH SPECIAL RESERVE To 12-letnia single malt whisky, destylowana w starych, miedzianych alembikach. Charakteryzuje si´ Êwie˝ym, s∏odkawym aromatem oraz ∏agodnym smakiem z delikatnà nutkà gruszki. Cena: 130 z∏/0,7 l.
GLENFIDDICH ANCIENT RESERVE To 18-letnia single malt whisky. Jej charakter oraz moc sà zas∏ugà dojrzewania w beczkach po oloroso sherry oraz w beczkach po bourbonie. Ma delikatny aromat jab∏ka i drewna. Nieznacznie s∏odki smak jest równowa˝ony przez lekki posmak d´bu. Cena: 241 z∏/0,7 l.
GLENFIDDICH GRAN RESERVA 21-letnia single malt whisky, której wyrafinowany i z∏o˝ony charakter oraz moc jest zas∏ugà dojrzewania. Ma delikatny aromat jab∏ka i drewna. NieBardzo charakterystyczna butelka whisky Balvenie imituje kszta∏t alembiku stosowanego do jej destylacji.
znacznie s∏odki smak jest równowa˝ony przez lekki posmak d´bu, który na d∏ugo pozostaje w ustach. Cena: 421 z∏/0,7 l.
odniós∏ ogromny sukces. Zak∏ad wiele zawdzi´cza ogromnemu zaanga˝owaniu rodziny Grantów, ale co wa˝niejsze firma jest w pe∏ni niezale˝na. Gorzelnia ma bowiem w∏asnà rozlewni´ (jako jeden z dwóch szkockich zak∏adów, drugim jest Springbank), sama tak˝e butelkuje whisky, prowadzi w∏asny zak∏ad bednarski i ma w∏asnych kotlarzy. Jedynie j´czmieƒ nie jest s∏odowany na miejscu, tylko sprowadzany z wyspecjalizowanych zak∏adów, ale pomimo tego poddawany jest dalszej obróbce w Glenfiddich. W 1991 roku Glenfiddich nape∏ni∏ 500 butelek 50-letnim destylatem. Produkt ten osiàgnà∏ zawrotnà cen´ 5 tysi´cy dolarów za butelk´, a jedna z butelek osiàgn´∏a na aukcji rekordowà cen´ 70 tysi´cy dolarów. Nabywca zastrzeg∏ sobie jednak anonimowoÊç. Glenfiddich oferuje kilkanaÊcie oficjalnych wersji whisky w przedziale do 30 lat, nie uwzgl´dniajàc specjalnych okolicznoÊciowych edycji. Oferta obejmuje mi´dzy innymi: 12letnià Special Reserve, 15-letnià Solera Reserve, 18-letnià Ancient Reserve, 21-letnià Gran Reserva, która dojrzewa∏a w beczkach po rumie oraz najstarszà 30-letnià, przeznaczonà dla zamo˝niejszych koneserów. Co ciekawe, w∏aÊciciele Glenfiddicha otwarcie przyznali si´ do wykorzystywania
beczek ze Êwie˝ego drewna d´bowego. Dotàd rozwiàzanie to stosowano w praktyce, ale ˝aden zak∏ad nie chcia∏ si´ do tego otwarcie przyznaç.
BALVENIE SINGLE BARREL 15-LETNIA Nape∏niana do butelek tylko i wy∏àcznie z pojedynczej beczki po bourbonie (z jednej beczki pochodzi maksymalnie 350 butelek), a ka˝da bu-
BALVENIE
Gorzelnia Balvenie zosta∏a zbudowana w 1892 roku przez Williama Granta, za∏o˝yciela sàsiedniej gorzelni Glenfiddich. Do dziÊ jej w∏aÊcicielami sà potomkowie Granta. The Balvenie jest jednà z oÊmiu whisky produkowanych w Dufftown. Nazwa miejscowoÊci pochodzi od nazwiska Aleksandra Duff of Braco, XVII-wiecznego w∏aÊciciela zamku Balvenie. Zak∏ad do dziÊ korzysta z tradycyjnych metod produkcji – uprawia w∏asny j´czmieƒ, a tak˝e produkuje s∏ód i sezonuje torf wydobywany r´cznie na miejscu. Gorzelnia Balvenie posiada tak˝e kuêni´ miedzi i zak∏ad bednarski. Zak∏ad korzysta z tego samego êród∏a wody co Glenfiddich – Robbie Dubh Burn na Wzgórzach Cornval. Mimo wspólnego êród∏a, destylat z Balvenie ma innà palet´ smakowo-aromatycznà ni˝ Glenfiddich. Alembiki z Balvenie majà d∏u˝sze szyje ni˝ te z Glenfiddich. Inna jest tak˝e proporcja beczek, w których dojrzewajà trunki.
telka jest r´cznie numerowana. Ma bogaty i pe∏ny smak, lekko s∏odkawy, z nutà Êwie˝ego torfu oraz aromat wanilii i miodu z wyczuwalnà d´binà. Cena: 295 z∏/0,7 l.
BALVENIE PORT WOOD 21-LETNIA Whisky starzona przez 21 lat w d´bowych beczkach, a nast´pnie w beczkach po oryginalnym winie typu porto. Ma jedwabisty, miodowo-pikantny smak i delikatny, owocowy aromat z nutà rodzynek. Cena: 409 z∏/0,7 l.
BALVENIE 30-LETNIA ¸àczàc ze sobà whisky Balvenie, powoli starzejàcà si´ w tradycyjnych d´bowych beczkach po bourbonie z destylatem dojrzewajàcym w beczkach po oloroso sherry, stworzono aromatycznà i ∏agodnà whisky o wyjàtkowej g∏´bi i z∏o˝onoÊci. Ma ona jedwabiÊcie g∏adki, miodowy aromat z wyczuwalnà nutà wanilii i odrobinà kandyzowanej skórki pomaraƒczy. Cena: 1.804 z∏/0,7 l.
êród∏o: M&P Alkohole i Wina Âwiata, Fine Wine&Spirits
11
Whisky
Mieszanie Êrutu s∏odowego z podgrzanà wodà êródlanà w kadzi zacierowej.
W przypadku Glenfiddich tylko 8-12% whisky le˝akuje w beczkach po sherry, a w przypadku Balvenie – ponad 18%. Destylatu Balvenie u˝ywa si´ równie˝ do zestawiania blendów wytwarzanych przez William Grant & Sons Ltd. – Grant’s i Clan MacGregor. W sprzeda˝y oferowany jest single malt Balvenie w czterech podstawowych wersjach wiekowych. Najcz´Êciej spotykany jest 10letni Founder’s Reserve. Druga wersja to 12letni Double Wood, który dojrzewa najpierw w beczkach ze Êwie˝ego d´bu, a potem przelewany jest do beczek po sherry w celu nabrania kràg∏oÊci i charakterystycznego posmaku. W ca∏oÊci z pojedynczej beczki pochodzi 15-letni Single Barrel. Kolekcji dope∏nia 21-letni Port Wood. Kszta∏t bardzo charakterystycznej butelki Balvenie imituje alembik do destylacji whisky. Natomiast ró˝a widniejàca na etykiecie trunku symbolizuje czerwonà ró˝´, sk∏adanà niegdyÊ corocznie w charakterze kontrybucji królowi Jakubowi II. GLEN GRANT
Zak∏ad Glen Grant za∏o˝yli bracia James i John Grantowie – nie zwiàzani z za∏o˝ycielem Glenfiddicha, Williamem Grantem – w 1840 roku w Rothes. WczeÊniej Grantowie byli wspó∏w∏aÊcicielami zak∏adu Abelour, ale postanowili za∏o˝yç w∏asnà gorzelni´. Co ciekawe, ich podobizny w strojach szkockich górali, siedzàcych obok beczki z whisky, do dzisiaj zobaczyç mo˝na na etykiecie whisky Glen Grant.
12
Bracia zak∏ad prowadzili a˝ do Êmierci. John Grant umar∏ w 1864 roku, a James w 1868 roku. Nast´pnie gorzelni´ przejà∏ syn Jamesa, noszàcy imi´ po ojcu, zwany Majorem. By∏ to cz∏owiek o despotycznym usposobieniu. Jednak pracownikom zak∏adu pozwala∏ pod koniec zmiany na wypicie drinka „na drog´” i na zabranie do domu jednej butelki whisky miesi´cznie. Pod koniec XIX wieku, dok∏adnie w 1897 roku, kiedy wzrós∏ popyt na whisky, major James wybudowa∏ drugi zak∏ad – Glen Grant 2 (Caperdonich). W sumie dzia∏a∏ on w bran˝y whisky przez 60 lat, a nast´pnie przekaza∏ gorzelni´ wnukowi – Douglasowi Mackessackowi. W 1952 roku firma Grantów po∏àczy∏a si´ z firmà George & J. G. Smith Ltd., dajàc poczàtek The Glenlivet & Glen Grant Distilleries Ltd. Nast´pnie w∏aÊcicielem Glen Grant zosta∏ Chivas Brothers Ltd., wchodzàcy w sk∏ad koncernu Seagram. Single malt Glen Grant jest bardzo popularny, zw∏aszcza w Europie. Ogromnà popularnoÊç zdoby∏ we W∏oszech dzi´ki Armando Giovanniemu, w∏aÊcicielowi hotelu z Mediolanu, który w 1951 roku sprowadzi∏ ze Szkocji 50 skrzynek 5-letniego Glen Granta. Szkocka whisky doskonale przyj´∏a si´ na w∏oskim rynku i w 1970 roku sprzedano w tym kraju ju˝ 60 tysi´cy skrzynek. Pod koniec XX wieku 70% whisky kupowanej przez W∏ochów pochodzi∏o z zak∏adu Glen Grant. Single malt Glen Grant przez d∏ugi czas butelkowany by∏ na miejscu jako wersja 5i 10-letnia. Na rynku sà te˝ wersje 15- i 21letnia oraz wiele wersji rocznikowych, po-
chodzàcych od niezale˝nych dystrybutorów. Destylat Glen Grant wchodzi w sk∏ad wielu blendów, m.in. Chivas Regal i Passport. SPEYSIDE
Pierwszy zak∏ad o nazwie Speyside istnia∏ w latach 1895-1911 w miejscu po∏àczenia rzek Tromie i Spey. Firma zbankrutowa∏a, gorzelni´ zburzono, a teren sprzedano za 750 funtów. W 1955 roku rodzina Christie zarejestrowa∏a spó∏k´ Speyside Distillery & Bonding Company, a rok póêniej kupi∏a teren znajdujàcy si´ naprzeciwko nieistniejàcego zak∏adu. Inicjatorem powo∏ania nowej gorzelni by∏ George Christie, producent blended whisky i wspó∏za∏o˝yciel destylarni Strathmore w Cambus. W 1962 roku zacz´to prace budowlane. Budowa trwa∏a a˝ 25 lat, a pierwsza destylacja mia∏a miejsce 12 grudnia 1990 roku. Najpierw whisky produkowana w The Speyside by∏a butelkowana jako single malt pod nazwà Drumguish, bez podania wieku. Dopiero w 2001 roku ukaza∏a si´ na rynku whisky pod w∏aÊciwà nazwà gorzelni i z okreÊleniem wieku – 10-letnia The Speyside. W ofercie producenta istnieje równie˝ 8-letnia whisky The Speyside. Christie stworzy∏ te˝ vatted malta Glentromie, do którego zestawienia u˝y∏ destylatów pochodzàcych z Highlands. ¸UKASZ SOSI¡SKI FOT. WILLIAM GRANT & SONS LTD. Autor prowadzi szkolenia specjalistyczne z zakresu whisky. www.whisky.org.pl