Beelddossier semiotiek Pierre Verraes 3de bachelor Landschaps-en tuinarchitectuur
1. Icoon In de semiotiek is een icoon een teken dat in zijn vorm overeenkomt met zijn betekenis. Datgene waarna het in de werkelijkheid verwijst. Het betekende moet niet perse aanwezig zijn, er is een relatie van gelijkenis. Een teken is iconisch: - Als de vorm een afbeelding is van dat het weergeeft. Dat kan een exacte visuele afbeelding zijn zoals bij een foto of film, een pictografische afbeelding zoals bij een computerpictogram of verkeerdbord. Het kan ook een klanknabootsing zijn. - Als binnen dat teken onderlinge relaties overeenkomen met werkelijkheidsrelaties. Rowan Leaves & Hole, ANDY GOLDSWORTHY, 1987 Beweging, verandering, licht, groei en verval representeren natuur in het werk van Andy Goldsworthy. Een befaamde Landartartiest uit GrootBrittaniĂŤ. Hij maakt alleen kunst met natuurlijke materialen en in de open lucht. De aanraking van deze natuurlijke elementen zijn zeer belangrijk voor hem. De cirkel is een belangrijk icoon voor de vrijheid die men in de natuur terug kan vinden. Deze cirkel gecreĂŤerd met herfstschakeringen van Lijsterbesblaadjes vormt een opening naar innerlijke rust en het doet me denken aan een poort waar we ons instinctief tot aangetrokken voelen en in verdiepen.
2. Hypermeditatie Remediatie: het opnemen van eigenschappen van een oud medium in een nieuw medium. Bv: zo bestaat een film uit teksten die vergelijkbaar zijn met toneel. Remediatie kent twee vormen die elkaar tegengesteld zijn. Namelijk Hypermediatie en tranparante onmiddelijkheid. Hypermeditatie, er word nadruk gelegd op het medium, toeschouwer is zich bewust dat er sprake is van een medium. Transparante onmiddelijkheid, het medium is onzichtbaar, de toeschouwer ervaart alles als de werkelijkheid. Private tuin, Brugge; Jacques Wirtz Een laan van bomen en hagen is een eeuwenoud gegeven en die hagen werden vroeger zeer strak en net gesnoeid. De befaamde Belgische tuinarchitect Jacques Wirtz zag dit anders. Bij de aankoop van zijn domein was er reeds een oude bestaande buxushaag maar die was totaal verwilderd. In plaats van de haag bruusk te snoeien heeft Wirtz rekening gehouden met hoe de Buxus zich wou ontwikkelen. Hij respecteerde met andere woorden de wil van de buxus en snoeide subtiel de glooiingen van de verwilderde struik en zo ontstonden zijn befaamde buxuswolken die nu wereldberoemd zijn. In zekere zin is er sprake van hypermeditatie aangezien de aanschouwer weet dat deze wolken wel degelijk een aangepaste snoeibeurt krijgen.
3. Punctum Barthes plaats punctum tegenover studium Barthes definieert studium als een soort onderwijs. Studium is wat je in eerste instantie aantrekt in een werk. Het kan een totale scène zijn, het kan te maken hebben met kleuren, het kan een locatie zijn enz. Het punctum is een element in het beeld dat je aandacht vasthoudt. Het kan verlichting zijn maar ook een bepaalde blik van een model enz. ‘ een element dat oprijst uit de scène’ en wordt het brandpunt van het beeld. Het veranderd het lezen, het zet je aan het verdere denken. Dit detail voegt betekenis toe en maakt het beeld interessanter . Film ‘Jongens’ van Mischa Kamp, 2014 Dit is één van de belangrijkste scènes in de film. Het is een kantelmoment in de film aangezien de climax van het bange afwegen van hun liefde voor elkaar hier een hoogtepunt bereikt. Voor mij is het punctum hier de subtiele aanraking die er al dan niet komt. Ze komen boven na een duik in een vijver en het enige wat hen scheidt is een drijvende boomstam. Hun tintelende vingers en de subtiele manier dat de vonk zal geven bij een aanraking zal hen één maken.
4. Affordance (Gibson) Het mooie aan dit project is dat kinderen bij het aanschouwen van dit bouwsel een andere drang hebben dan hun ouders. Hun perceptie ligt meer bij het klimmen, voelen en, wat een natuurlijk instinct is, zich willen verschuilen in de gaten. Naargelang de betrokken gebruiker kan de perceptie veranderen. Zo zou een volwassene bij het aanzien van deze structuur misschien gewoon denken wat een mooie vorm het is of welke leuke planten er in enkele gaten te voorschijn komen. STONE’S THROW, Archicolture, 2005
5. Relationeel object (Clark) Interactieve kunst: het nodigt uit om deel te nemen aan het kunstwerk. Als je iets doet gebeurd er iets. Daar zit hem de betekenis bij het doen van de toeschouwer. A.d.h.v. een object. In mijn vakgebied zijn er net zoals bij de mediakunst zeer veel voorbeelden te vinden van interactie. Eén iets wat me niet losliet was dat er soms meer interactie is, of het zal ons misschien langer bij blijven, als het verboden is. In Rijsel of Lille, Frankrijk is er een mooi voorbeeld te vinden. Parc Matisse, Gilles Clément In dit prachtige park die in 2003 opende is er een intrigerend object te vinden. Het île Derborence is een bosje gelegen op een oude vestiging van Vauban. Deze ruimte van 2500 m² is een bos die spontaan is opgekomen wat wil zeggen dat er geen mens iets gezaaid of geplant heeft. Het gekke is dat het als bezoeker niet mogelijk is om er te geraken. Het is een soort contra-interactie want vele bezoekers hebben desondanks geprobeerd en heel misschien is er wel een verdwaalde ziel op beland. Door het feit dat dit verboden terrein is voor de mens, die normaal gaat en staat waar hij wil, ontstaat er toch een ontmoetingsplek. Misschien gek maar dit onbereikbare object is een symbool geworden voor het park die Gilles Clément creërde en zo ontstond er toch een vorm van interactie.
6. Connotatief beeldgebruik (Barthes)
De toeschouwer moet een mate aan voorkennis hebben voor je het werk volledig kan begrijpen. Het zit vol symbolen. Zonder de kennis bekijk je puur de afbeelding, terwijl je met de juiste kennis hierover meer weet dan de afbeelding kan laten zien. Wolfgang Laib. Pollen from Hazelnut, 1986. Op zich een prachtig beeld maar als de kijker weet dat Wolfgang deze pollen van bloeiende hazelaars opvangt en dan uitstrooid maakt het alles nog zo veel mooier door de fragiliteit en vergankelijkheid. Vele bezoekers (die wel op de hoogte zijn) houden zelf hun adem in zodat de pollen zeker niet zouden gaan vliegen. Een ander mooi voorbeeld van vergankelijkheid en wat misschien juist mooi is om te ontdekken is: Milkstone, 1998-2001 marble and milk Gemaakt van een marmeren bodem maar opgevuld met melk. Als de waarnemer geen voorkennis zou hebben zou hij misschien zelf niet eens geweten hebben dat deze steen deels vloeibaar is. Zo wel zou de bezoeker misschien eens blazen of toch zeker het werk meer appreciĂŤren.
7. Coolmediagebruik (McLuhan) Mcluhan plaatste ‘hot media’ tegenover ‘cool media’. Hot media vergeleek hij met een typische Hollywoodfilm, bij zo’n film moet je als toeschouwer niet veel moeite doen om de betekenis te bepalen. De kijker moet niet zoveel meer invullen Daartegenover bij ‘cool media’ moet de kijker moeite doen om de betekenis beter te bepalen. Bv: strips hebben een minimale presentatie van visuele details en dat vereist een grotere inspanning om de details in te vullen en te begrijpen wat de cartoonist bedoeld te portretteren. Philippe Parreno (kunstenaar) & Bas Smets (landschapsarchitect) C.H.Z., 2011
Er werd geen landschap gecreëerd voor een film maar een landschap die alleen maar kan bestaan in een film. De landschapsarchitect Bas Smets kreeg de ongebruikelijke opdracht van Philippe Parreno een landschap te creëren waar Parreno dan later foto’s en een kortfilm zou rondmaken. Bas Smets vertrekt altijd bij een exacte lezing van het landschap. In Stuttgart (Duitsland) en Porto (Portugal) werden 5 stukken grond vrijgesteld waarbij hij de typische kenmerken van die locaties in één project tentoonstelde en ontwierp. Het landschap werd blootgesteld door interventies zoals het wegraven van aarde van enorme Eucalyptusbomen om hun verankerde wortels te tonen. De film geeft de dunne grens tussen ‘Science’ en ‘Fiction’ weer maar is niet
opdringerig en laat de kijker wegdromen. Wat als landschapsarchitect niet makkelijk is: landschapselementen vernielen en verbranden, wordt een dromerig en gaaf landschap die meer ruimte biedt voor de fantasie van de waarnemer. De kortfilm ‘Continuously Habitable Zones’ is een mooi voorbeeld van Cool Media aangezien elke gebruiker zijn eigen fantasie de vrije loop kan gaan, net zoals Bas Smets mocht doen bij het creëren van dit filmlandschap. 8. Symbool Australian Garden at The Royal Botanic Gardens, Cranbourne, TCL Landscape Architecture Urban Design n Australië is er al langer een nieuwe generatie tuin-en landschapsarchitecten die kijken naar het bestaande landschap bij het creëren van een park. Het symboliseert het droge en vaak verbrande landschap van Centraal-Australië.