Από τη συνύπαρξη
στη συμβίωση: το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών
σχεδιασμός, επιμέλεια έκδοσης: Αλεβίζος Κώστας - Πολυχρονόπουλος Αλέξανδρος /erratadesign@yahoo.com
Η πολιτική της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς.
Η
Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, στο πλαίσιο της πολιτικής της για την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου των Τοπικών Συμβουλίων Νέων (ΤΟ.ΣΥ.ΝΕ.), προχώρησε σε στοχευμένες παρεμβάσεις, με σκοπό να διατηρήσουν την πολιτική τους βαρύτητα και να γίνουν πιο λειτουργικά, σύμφωνα με τις επιταγές της εποχής μας. Μέριμνα της Γ.Γ.Ν.Γ. ήταν να συμπεριληφθεί στην Τροπολογία του Σχεδίου Νόμου για τα ΤΟ.ΣΥ.ΝΕ. ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία ομογενείς και λοιποί αλλοδαποί υπήκοοι τρίτων χωρών δύνανται να συμμετέχουν στις εκλογές για την ανάδειξη των ΤΟ.ΣΥ.ΝΕ., αποκτώντας για πρώτη φορά δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι, εφόσον είναι εγγεγραμμένοι στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους των Δήμων και μέχρι το 28ο έτος της ηλικίας τους, σύμφωνα με τα άρθρα 14 επ. του Ν.3838/2010 (ΦΕΚ Α’ 49).
15η Biennale:
Τ
α ζητήματα περί δημοκρατίας ομολογουμένως προκαλούν τον περισσότερο θόρυβο και τις μεγαλύτερες εντάσεις, εκτεινόμενες από τη Βουλή έως τις γειτονιές και από το χώρο εργασίας μέχρι τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Αυτήν ακριβώς τη δυναμική της κοινωνίας προσπαθούμε να προσεγγίσουμε, παρουσιάζοντας αποσπάσματα μιας πολύ γόνιμης και ζωντανής συζήτησης, που αφορούσε στα προβλήματα της κοινωνικής ένταξης των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία. Αποτέλεσμα αυτής ήταν η αποκάλυψη της πραγματικότητας που ζούμε όλοι μας, καθώς ο λόγος δόθηκε σε όσους βιώνουν καθημερινά αυτά τα προβλήματα. Αποφεύγοντας ιδεολογικά προσκόμματα και στερεοτυπικές αναγωγές και με αρωγό τη Γενική Γραμματεία Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής διοργανώθηκε μια ημερίδα με τίτλο: «Από τη συνύπαρξη στη συμβίωση: Το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών», η οποία αποτέλεσε μια από τις τρεις ημερίδες που πραγματοποιήθηκαν στην Αποθήκη 13 του Λιμανιού της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της 15ης Biennale των Νέων Καλλιτεχνών της Ευρώπης και της Μεσογείου που φιλοξενήθηκε στη Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς και συνδιοργανωτές το Δήμο Θεσσαλονίκης, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και τον Οργανισμό Λιμένος Θεσσαλονίκης. Η αφορμή δεν ήταν άλλη από το θέμα της ίδιας της Biennale, τη “ΣΥΜΒΙΩΣΗ” - “SYMBIOSIS”. Στις 26/10/2011 αναδείχθηκε ένα θέμα που διχάζει την ελληνική κοινωνία, θέτοντας το ζήτημα τόσο της κοινωνικής όσο και της τυπικής ένταξης των μεταναστών, και μάλιστα εν καιρώ κρίσης. Αν στην περίπτωση της πρώτης γενιάς μεταναστών η ελληνική κοινωνία ήρθε αντιμέτωπη με το ζήτημα της συνύπαρξης, η δεύτερη γενιά μεταναστών θέτει σήμερα επιτακτικά την ανάγκη της συμβίωσης και την κοινή προοπτική της ευημερίας. Μια προοπτική, που έχει ως προϋπόθεση την προώθηση και κατοχύρωση των ίσων δικαιωμάτων, ίδιων υποχρεώσεων και ίσων ευκαιριών. Μια προοπτική, που αποσκοπεί στην αποφυγή περιχαρακώσεων και την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής. Προς αυτή την κατεύθυνση κρίνεται απαραίτητη η αξιοποίηση όλων των θεσμικών εργαλείων που έχει στη διάθεσή της η ελληνική Πολιτεία.
Εισηγήτριες/τες: Γιάννος Λιβανός: Γενικός Γραμματέας Νέας Γενιάς, Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων. Ανδρέας Τάκης: Γενικός Γραμματέας Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής, Υπουργείο Εσωτερικών. Ζωή Παπασιώπη Πασσιά: Ομότιμη Καθηγήτρια
Νομικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Καλυψώ Γούλα: Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Προστασίας του Πολίτη του Δήμου Θεσσαλονίκης. Κώστας Τσιτσελίκης: Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Αποσπάσματα από την Ημερίδα της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής
Από τη συνύπαρξη στη συμβίωση: Το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών Oλόκληρη η συζήτηση είναι διαθέσιμη στο site της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς: www.neagenia.gr σε μορφή κειμένου αλλά και σε βίντεο.
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
εισαγωγή κος Γιάννος Λιβανός: Καλησπέρα σε όλους και όλες, σε όσους μας έχουν τιμήσει με την παρουσία τους ζωντανά στην Αποθήκη 13 στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και σε όσους μας παρακολουθούν διαδικτυακά. Είμαι ο Γιάννος Λιβανός, Γενικός Γραμματέας Νέας Γενιάς. Με αφορμή τη θεματική της 15ης Biennale, που είναι η συμβίωση, η Γραμματεία πήρε την πρωτοβουλία να οργανώσει τρεις ημερίδες. Η σημερινή συζήτηση είναι αφιερωμένη στο θέμα της συμβίωσης, της συνύπαρξης της δεύτερης γενιάς μεταναστών με τους συνομηλίκους τους, τους Έλληνες νεολαίους. Στην προσπάθειά μας αυτή έχουμε συνοδοιπόρους τη Γενική Γραμματεία Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής, τον εξαίρετο συνάδελφο, τον κύριο Τάκη, και τους καλεσμένους μας, που θα τους παρουσιάσει ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας. κος Ανδρέας Τάκης: Είναι η συνέχεια μιας συζήτησης την οποία έχουμε ξεκινήσει τα τελευταία δύο χρόνια. Μια συζήτηση, η οποία ξεκίνησε με την προετοιμασία της ψήφισης του νόμου 3838 του 2010, του διάσημου νόμου για την ιθαγένεια, και η οποία συζήτηση εξακολουθεί μέχρι σήμερα αμείωτη, εστιάζοντας πλέον στην πρακτική εφαρμογή αυτού και στα διάφορα εξαιρετικά εριζόμενα - να είμαστε ειλικρινείς ζητήματα που έχει εγείρει το σκεπτικό και οι ρυθμίσεις 6
Από τη συνύπαρξη στη συμβίωση: Το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών
του νόμου αυτού σχετικά με την ιθαγένεια. Συζητήσεις και διαφωνίες, οι οποίες δείχνουν τι πλούτο έχει ο κοινός πολίτης, εμείς όλοι μας, πέρα από επίσημες ιδιότητες, στο να συζητάμε γι’ αυτό το οποίο αποτελεί ένα κρίσιμο θέμα της δημοκρατικής μας ζωής, της ζωής μας με ένα Σύνταγμα που προστατεύει την ελευθερία και τα ατομικά δικαιώματα. Η ειδική θεματική, η οποία θα αποτελέσει το αντικείμενο της σημερινής μας συζήτησης, είναι ίσως το πιο κρίσιμο και, ενδεχομένως, το πιο καινοτόμο κομμάτι αυτού του νόμου. Γιατί αποτελεί και την εκδήλωση μιας ιδιαίτερης, κρίσιμης - όλο και περισσότερο μέσα στις σημερινές περιστάσεις της κοινωνικής και δημοσιονομικής κρίσης - στοχοθεσίας του πολιτικού μας συστήματος, όσα προβλήματα και αν έχει αυτό. Και αυτό ακριβώς πιστοποιείται από το γεγονός, το εντελώς πρακτικό γεγονός, ότι οι άνθρωποι που μας νοιάζει να αποτελέσουν το αντικείμενο της κουβέντας μας σήμερα (και ελπίζω την κουβέντα αυτή να την κάνουμε με αυτούς τους ίδιους, γιατί βλέπω κάποιους από αυτούς στην αίθουσα), τα παιδιά της λεγόμενης δεύτερης γενιάς των μεταναστών, τα παιδιά των ανθρώπων που ήρθαν από άλλες χώρες στη χώρα μας χρόνια τώρα, γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εδώ, τα παιδιά αυτά και η συμβίωσή μας μαζί τους ή η δική τους συμβίωση με μας, είναι το αντικείμενο της σημερινής μας κουβέντας. Τα παιδιά αυτά απ’ ό,τι φαίνεται - και αυτό νομίζω ότι θα μπορούσε να είναι ένα ειδικό αντικείμενο της συζήτησής μας που θα ακολουθήσει - ακόμα και αν αντιμετωπίζουν μια σειρά από προβλήματα -που ελπίζω να αναδειχτούν σήμερα εδώ και να ακουστεί και κριτική- είναι άνθρωποι που ριζώνουν εδώ πέρα από την πρώτη στιγμή που ήρθανε. Γι’ αυτό το λόγο είναι ένα από τα πιο δυναμικά κομμάτια του τι είναι η Ελλάδα σήμερα, ακόμη και γι’ αυτούς τους κακόπιστους ή δύσπιστους, για τους οποίους οι μετανάστες και, ειδικά τα παιδιά των μεταναστών, είναι πρόβλημα, μαζί με τη δημοσιονομική κρίση, τη θεσμική και πολιτική κρίση που μαστίζει τη χώρα 7
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
μας και όλη την Ευρώπη. Εγώ νομίζω, αντιθέτως, ότι ειδικά αυτός ο πληθυσμός δεν είναι μέρος κανενός προβλήματος. Υποφέρει από τα προβλήματα αυτά που είναι ανοιχτά και αποτελούν ένα κομμάτι ιδιαίτερα κρίσιμο της λύσης. Γιατί το κομμάτι αυτό του πληθυσμού των μεταναστών στη χώρα μας είναι ένα κομμάτι που αποτελεί ταυτοχρόνως τον πιο ασφαλή δείκτη του αν η κοινωνική μας ζωή πάει καλά και μαζί έναν μηχανισμό, μια ατμομηχανή προώθησης της κοινής προκοπής. Αυτό το δυναμικό κομμάτι θεωρούμε εξαιρετικά κρίσιμο και εθνικά αναγκαίο για την Ελλάδα, για το ελληνικό έθνος. Να εντάξουμε μέσα στην κοινωνική μας ζωή κάποιους που είναι ένας και μία από εμάς. Και αυτό επειδή τα παιδιά αυτά, μονάχα εάν περάσουν το μεγάλωμά τους, την ανάπτυξή τους σαν ένας από μας, θα νιώσουν πραγματικά κομμάτι αυτού του τόπου και της κοινωνικής ζωής. Το να αναρωτιέται κανείς αν αυτά τα παιδιά θα γίνουν ποτέ Έλληνες, όταν πια έχουν ενηλικιωθεί, περνώντας μια δύσκολη παιδική και εφηβική ηλικία, στην μπάντα, ξεχωριστά, απομονωμένα, στην άκρη και σε άλλο σχολείο, ή καθόλου σχολείο, αυτό είναι βέβαιο ότι δυναμιτίζει προοπτικά την κοινωνική μας συνοχή και την ασφάλεια της καθημερινότητάς μας, για ένα αύριο που δεν είναι πια μακρινό. Εάν μας νοιάζει τα παιδιά αυτά να είναι δικά μας και η συμβίωσή μας μαζί τους να είναι μια συμβίωση προκοπής, κοινής ευημερίας και, κυρίως, δημοκρατίας και ασφάλειας για όλους, πρωτίστως για τους ίδιους τους Έλληνες πολίτες, αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά αυτά πρέπει να τα αγκαλιάζουμε από τότε που γεννηθήκανε, που ήρθαν εδώ και πήγαν στο ελληνικό σχολειό. Αυτή η μηχανή κοινωνικοποίησης που ακόμα λειτουργεί και λέγεται ελληνικό σχολειό είναι κάτι το οποίο δεν έχουμε την πολυτέλεια να εγκαταλείψουμε, ως μη καθοριστικής σημασίας. Για να είμαστε όλοι ένα ενιαίο κοινωνικό σώμα με σεβασμό εκατέρωθεν και κοινές προοπτικές και κοινή μοίρα.
8
Από τη συνύπαρξη στη συμβίωση: Το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών
Σχετικά με το νόμο 3838/2010 κα Ζωή Παπασιώπη-Πασιά: Καλησπέρα κι από μένα, να πούμε και μερικά πράγματα, όπως ότι η επέμβαση του νομοθέτη με το νόμο 3838 του 2010 σχετικά με τα θέματα της ιθαγένειας στα παιδιά που γεννήθηκαν εδώ, πάντα με νόμιμες και πολύ σφιχτές προϋποθέσεις, ήταν πάρα πολύ σωστή και όπως καταλαβαίνετε, τόσοι άνθρωποι που είχαν έρθει στη χώρα μας, εδώ και χρόνια, νόμιμοι, νομιμοποιηθέντες, δημιούργησαν οικογένειες, απέκτησαν παιδιά, επανενώθηκαν με τα μέλη της οικογένειάς τους και κυρίως τα παιδιά των περισσοτέρων από αυτούς που ακολούθησαν και ακολουθούν το εκπαιδευτικό σύστημα ήταν ένα γεγονός, ήταν μια πάρα πολύ καλή επέμβαση. Σε κάποια σημεία έχω τις ενστάσεις μου, αλλά δεν είναι του παρόντος. Είναι γεγονός πως το να ζει κάποιος χωρίς την ιθαγένεια της χώρας στην οποία δραστηριοποιείται, εκπαιδεύεται και στην οποία ίσως έχει γεννηθεί, αποτελεί ένα μεγάλο εμπόδιο στην προσωπική του ζωή και έναν ανασταλτικό παράγοντα, που οδηγεί στην αποθάρρυνση της προσπάθειας ενσωμάτωσής του αργότερα στην κοινωνία που ζει. Από την άλλη μεριά, το να κρατά στο έδαφός της η Ελλάδα ένα μεγάλο αριθμό νέων μεταναστών που εδώ γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και οι οποίοι ζουν με το φόβο πάντα μήπως χάσουν τη νομιμότητα του καθεστώτος τους, αποτελεί και για την ίδια την Ελλάδα έναν εν δυνάμει κίνδυνο, ενώ η ένταξή τους -και γιατί όχι η ενσωμάτωσή τους κάποια στιγμή στην ελληνική οικονομία- μέσα από σωστές διαδικασίες και 9
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
προϋποθέσεις είναι η μόνη λύση. Όπως είπε κι ο κος Τάκης, είναι αλήθεια ότι κάποιες οικογένειες έχουν επιστρέψει, κυρίως, στην Αλβανία και βλέπω, και έχω γνωστούς που μου τα έχουν πει, ότι κάποιοι γύρισαν πίσω, γιατί ακριβώς τα παιδιά τους εδώ ήταν ξένα. «Όταν έχεις βγάλει δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο στην Ελλάδα», αναφέρει ένας μετανάστης, «θεωρείς ότι είσαι μέλος αυτής της κοινωνίας. Δεν περνάει απ’ το μυαλό σου, ούτε θέλεις να πιστέψεις ότι θα έρθει μια στιγμή που θα σου πουν ότι είσαι ξένος στην ίδια τη χώρα που γεννήθηκες. Αν το συνειδητοποιήσεις με ήπιο τρόπο, καλώς. Αλλά κάποιοι το μάθαμε με σκληρό τρόπο». Αυτά, όπως τα είπε επί λέξη σε μία δημοσιογράφο, και ακριβώς η συνειδητοποίηση που είχε ο ίδιος, όταν συνελήφθη, πιθανόν διότι λόγω χρώματος και εμφάνισης, φαινόταν από μακριά ότι είναι ξένος, τα χαρτιά του δεν ήταν σωστά, άσχετα από το εάν είχε γεννηθεί, είχε μεγαλώσει και είχε τελειώσει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτή είναι η πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει η ελληνική Πολιτεία, είναι μεγάλη. Και το στοίχημα είναι το πώς θα επιτευχθεί από τη μια η ομαλή ένταξη της δεύτερης γενιάς μεταναστών και από την άλλη η μη περιθωριοποίησή τους. Αυτό είναι κάτι στο οποίο η Πολιτεία πρέπει να επιτύχει. Σε αυτό, λοιπόν, θεωρώ ότι συμπυκνώνεται και η ουσία της συζήτησης που είχε προκληθεί κατά τη διάρκεια αλλά και μετά τη δημοσίευση του νόμου 3838 του 2010 γύρω από το δικαίωμα στην ιθαγένεια. [...] Ο νόμος του 1976 είναι πολύ παλιός, είναι απαρχαιωμένος, θέλει αλλαγή... Το είπα, ευκαιρία βρήκα, γιατί πρέπει να τον αλλάξετε οπωσδήποτε. Οι πολιτικές ένταξης κύριο στόχο έχουν την κοινωνική συνοχή, για να έρθω στα της ημερίδας. Ένταξη σημαίνει κοινωνική συνοχή στην τελική. Αυτό σημαίνει μια αρμονική συμβίωση με το γηγενή πληθυσμό, σημαίνει αποδοχή από την τοπική κοινωνία και προϋποθέτει την παρέμβαση του νομοθέτη, για να υιοθετηθεί ένα σταθερό νομικό περιβάλλον. [...] 10
Από τη συνύπαρξη στη συμβίωση: Το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών
Θέλω να ξεκαθαρίσω στο ακροατήριο ένα θέμα, αυτό με την ιθαγένεια και την αρχή του αίματος που λέτε. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έβγαλε μια απόφαση, εγώ θεωρώ ότι γνωρίζει ότι είναι λάθος, ως προς το θέμα, δεν αναφέρομαι στις δημοτικές εκλογές, δεν το γνωρίζω, αλλά όσον αφορά στην ιθαγένεια και στην αρχή του αίματος και τι σημαίνει «ius sanguinis» (στα λατινικά: «δίκαιο αίματος»), έχει λάθος σαφέστατα. Και το ξέρουν και το έχουμε συζητήσει. Γιατί, τι σημαίνει ιθαγένεια σε σχέση με το «όποιος γεννιέται από Έλληνα, γίνεται Έλληνας». Θεωρούσαν ως τώρα την ιθαγένεια ίδια με την εθνικότητα. Αλλά, άλλο ιθαγένεια, άλλο εθνικότητα. κος Ανδρέας Τάκης: Ελπίζω αυτή η επισήμανση να τύχει του πρακτικού αντικρίσματος που ευελπιστώ να έχουμε στην τελική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Θυμίζω ότι αυτή η απόφαση που έχει εκδοθεί είναι προκαταρκτική απόφαση. Δεν είναι μια απόφαση που κλείνει το θέμα, είναι μια απόφαση ενός Τμήματος, του τετάρτου συγκεκριμένα, η οποία παραπέμπει το όλο ζήτημα, εν όψει ζητημάτων συνταγματικότητας που έχει διαπιστώσει, στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου, το οποίο και ελπίζουμε να αποφανθεί σύντομα. Παρέμβαση από το κοινό: Η απόκτηση της ιθαγένειας θέλουμε να αποτελεί επιλογή ενός ατόμου. Δεν θα έπρεπε να αποτελεί τη μόνη διέξοδο για τη λύση βασικών προβλημάτων συνύπαρξης αλλά και της ίδιας μας της ύπαρξης μέσα σε μια κοινωνία, μέσα σε ένα κράτος. Δεν με ενδιαφέρουν πολιτικά δικαιώματα, αντιλαμβάνομαι πώς ένα κράτος συνδέει τα πολιτικά δικαιώματα με την ιθαγένεια, αλλά με ενδιαφέρουν δικαιώματα που αφορούν στον τομέα της εκπαίδευσης, ο οποίος μας αγγίζει καθημερινά, στον τομέα της εργασίας, κοινωνικά δικαιώματα. Δεν δικαιολογείται ένα σύγχρονο κράτος που ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να τα συνδέει άμεσα με την απόκτηση της 11
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
ιθαγένειας. Οπότε, η οποιαδήποτε συζήτηση για ένταξη ή ενσωμάτωση, η οποία τις εξισώνει με την απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας, για εμένα δεν έχει βάση. Η δική μου αίσθηση τώρα για αυτήν την πολυπόθητη συμβίωση είναι κάπως διαφορετική απ’ αυτήν που περιγράψαμε μέχρι τώρα. Εγώ θεωρώ και το αντιμετωπίζω καθημερινά ότι η ελληνική κοινωνία, και η Πολιτεία κυρίως, βρίσκονται σε μια διαρκή αναζήτηση τέλειων ανθρώπων, σε όλα τα επίπεδα. Ανθρώπων που θα πάνε στο σχολείο, από δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, Πανεπιστήμιο, ανθρώπων που, όπως περιέγραψαν οι ομιλητές προηγουμένως, θα συμμετάσχουν και σε εθνικές γιορτές, θα δηλώνουν παρουσίες παντού, δεν θα κάνουν κάποιο λάθος, δεν θα περάσουν με κόκκινο το φανάρι, για να έχουν κάποιο πρόστιμο, δεν θα διαπράξουν κάποιο μικροέγκλημα, τέλειοι σε όλα τα επίπεδα. Δεν υπάρχει περιθώριο κανενός λάθους, γιατί θα στοιχίσει πάρα πολύ και θα αναγκαστείς να εγκαταλείψεις όλη σου τη ζωή και να γυρίσεις πίσω στην πατρίδα σου. Από τους αρχικούς ομιλητές αναφέρθηκε ότι το ελληνικό σχολείο αποτελεί μηχανισμό κοινωνικοποίησης. Περνώντας όλη τη φάση του ελληνικού σχολείου και φτάνοντας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μπορώ να σας διαβεβαιώσω από προσωπική εμπειρία ότι δεν αποτελεί μηχανισμό κοινωνικοποίησης. Αποτελεί ένα χωνευτήρι, ένα μηχανισμό απόλυτης αφομοίωσης. Μέσα σ’ ένα πλαίσιο συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, θρησκείας, γλώσσας. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση, και χάρηκα πάρα πολύ που την ανέφερε ο κύριος, είναι βασική απαίτηση για όλους. Διαπολιτισμική, δεν αφορά μόνο εμάς. Συμβίωση, δεν αφορά μόνο εμάς, αφορά και τις δύο πλευρές. [...] Δεν έχουμε πρόσβαση στο Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών, έχει τύχει να πάρουμε το μεγαλύτερο βαθμό στο έτος μας στο Πανεπιστήμιο, δεν έχουμε ελληνική ιθαγένεια, πάμε παρακάτω στη λίστα, «δε δικαιούσαι, μας λένε». Δεν μπόρεσες για διάφορους λόγους να περάσεις στο Πανεπιστήμιο, θες να πας σε 12
Από τη συνύπαρξη στη συμβίωση: Το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών
ένα δημόσιο Ι.Ε.Κ., σε μια επαγγελματική σχολή, είναι διαφορετικοί οι όροι για σένα, δεν είναι όπως για τους Έλληνες μαθητές. Πληρώνεις ένα παραπάνω ποσό, χρειάζονται κάποια παραπάνω χαρτιά. Για τη γραφειοκρατία δεν το συζητώ, καθημερινός αγώνας. Εγώ κάθε χρόνο ανανεώνω την άδεια παραμονής μου για λόγους σπουδών, η οποία είναι ενεργή μόνο έναδύο μήνες, οπότε έρχεται ο νόμος 3838, ο περίφημος νόμος που όλοι, ελπίζω όχι όλοι, οι περισσότεροι θεωρούν ότι αποτελεί τη λύση. Ναι, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα, αλλά αποτελεί τη βάση, όχι τη λύση. Δεν λύνει τίποτα, αντιθέτως ανοίγει πάρα πολλά θέματα μπροστά μας. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση θεωρώ ότι αποτελεί κλειδί, εάν όντως μας ενδιαφέρει η κοινωνική συνοχή. [...] Μας ονομάζουν δεύτερη γενιά μεταναστών, γιατί εμείς κληρονομούμε όλο το καθεστώς που χαρακτηρίζει τους γονείς μας. Είμαστε άτομα με μεταναστευτικό παρελθόν...
13
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
Η “δεύτερη γενιά μεταναστών” κος Κώστας Τσιτσελίκης: Μιλάμε για τη δεύτερη γενιά, ένας όρος που δεν αρέσει ή δεν μου πολυαρέσει. Έχει ένα μικρό πρόβλημα ο όρος δεύτερη γενιά μεταναστών, γιατί μιλάμε για ανθρώπους οι οποίοι κατ’ αρχήν δεν είναι μετανάστες. Άρα νομίζω ότι η ίδια η ορολογία, η οποία χρησιμοποιείται ευρέως, αδικεί τα υποκείμενα για τα οποία συζητάμε. Θα έπρεπε ίσως να θέσουμε τον προβληματισμό μας αλλά να γνωρίζουμε ότι δεν πρόκειται για έναν εύστοχο όρο. Και από εδώ θα ξεκινήσω, με την έννοια του ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι για τους οποίους συζητάμε. Είναι παιδιά τα οποία γεννήθηκαν από γονείς μετανάστες, που ήρθαν κάποτε στην Ελλάδα, πριν πέντε, δέκα ή είκοσι χρόνια, ή παιδιά που ήρθαν τα ίδια σε πάρα πολύ μικρή ηλικία, τριών, πέντε, ίσως και δέκα ετών. Θα το εξομοιώσω παρόλο που υπάρχουν λεπτές αποχρώσεις. Ας θεωρήσουμε ότι είναι το ίδιο πράγμα. Άρα μιλάμε για ανθρώπους οι οποίοι γεννήθηκαν στην Ελλάδα. Άρα, και για να μιλήσω λίγο προβοκατόρικα, θα θεωρήσω ότι τα παιδιά αυτά είναι γηγενή. Δεν θα έκανα δηλαδή τη διάκριση της δεύτερης γενιάς μεταναστών με τους γηγενείς, γιατί απλούστατα τα παιδιά αυτά είναι γηγενή. Γεννήθηκαν στην Ελλάδα και είναι ενταγμένα είτε το θέλουν είτε όχι στην ελληνική κοινωνία. Στο σύνολο των ανθρώπων που ζουν στην Ελλάδα. Έτσι ορίζω την ελληνική κοινωνία. 14
Από τη συνύπαρξη στη συμβίωση: Το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών
Τα προβλήματα, όμως, τα οποία όλοι γνωρίζουμε, αλλιώς δεν θα τα συζητούσαμε, είναι ότι υπάρχουν θέματα που αφορούν τόσο στην νομική ιδιότητα των γονιών τους ως μεταναστών, δηλαδή αν είναι νόμιμοι ή παράνομοι όσο και στη μεταβλητότητα της κατάστασής τους, δηλαδή προσωρινά ζώντες στην Ελλάδα ή μόνιμοι. Υπάρχει βέβαια και μια ίσως «χειρότερη» κατάσταση, εκείνων των οποίων ήταν νόμιμοι, έγιναν παράνομοι και προσπαθούν να ξαναγίνουν νόμιμοι, το οποίο συμπαρασύρει πάντα τα παιδιά τους, άρα υπάρχει ένα νόημα, όταν μιλάμε για δεύτερη γενιά μεταναστών. Υπονοούμε όλα αυτά τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουν οι γονείς τους και μετά οι ίδιοι. Κατά συνέπεια, έχουμε ένα πολύ σημαντικό θέμα αναφορικά με τη νομική κατάσταση της δεύτερης γενιάς, η οποία δεν συμβαδίζει με το βαθμό κοινωνικής ένταξης, προοπτικών και προσδοκιών που έχει το παιδί αυτό. [...] Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η ελληνική κοινωνία απαρτίζεται και από αυτά τα παιδιά. Είναι ήδη ένα γεγονός, όσο και αν για ιδεολογικούς λόγους κάποιοι τους αντιμετωπίζουν ως ξένους, όμως δεν είναι ξένοι. κα Ζωή Παπασιώπη-Πασιά: Φυσικά, απ’ το σχολείο ξεκινούν όλα αυτά. Άλλο ένταξη, άλλο ενσωμάτωση, άλλο αφομοίωση. Μιλάμε για ένταξη, δεν μιλάμε ποτέ για αφομοίωση, το υπαινίχθηκα λίγο σ’ αυτά που είχα πει πριν. Ένα κύριο ζητούμενο είναι και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Άνθρωποι που πηγαίνουν στο περιθώριο για λόγους που δεν εξαρτώνται από τους ίδιους. Και αυτό όπως είχα πει, αφορά όλους τους ανθρώπους σε όποια κοινωνία και αν ζουν αυτοί. Άρα διαφοροποιείται η συζήτηση αναφορικά με τους ανθρώπους που οδεύουν προς το κοινωνικό περιθώριο ανάλογα με το αν πρόκειται για μετανάστες ή όχι. 15
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
Δηλαδή ένας κοινός Έλληνας που βρίσκεται άστεγος, επειδή έχασε τη δουλειά του, δεν έχει κάποια οικογενειακή στήριξη. Αλλά, αν τυχόν είναι και μετανάστης, τότε αντιμετωπίζει και μια σειρά επιπλέον προβλημάτων, λόγω της «αλλοδαπότητάς» του. Μπορεί να τελούν μονίμως υπό καθεστώς απέλασης. Επομένως, η ανασφάλεια που αντιμετωπίζουν τα παιδιά των μεταναστών αλλά και οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος, έχει να κάνει με τα κοινωνικό-οικονομικά χαρακτηριστικά και το νομικό καθεστώς που τον προσδιορίζουν έναντι της κοινωνίας.
Τυπική και πραγματική ένταξη Παρέμβαση από το κοινό: Είμαι από την Αλβανία, εργάτης είμαι, δεν πήγα σε καμία σχολή. Μπορεί και να μη μιλάω και πολύ σωστά τα ελληνικά, αλλά κάτι γνωρίζω να διαβάζω. Όταν βγήκε ο νόμος, πήγα να δω τι θα μας πούνε και πήρα το νόμο στο χέρι και τον διάβασα. Και εκεί λέει ότι πρέπει να είσαι νόμιμα στη χώρα, για να πάρεις την ιθαγένεια, την ελληνική ιθαγένεια. Όμως, εγώ έχω είκοσι χρόνια εδώ, δεκατέσσερα χρόνια μόνιμα και δεν έχω αυτοκόλλητο πάνω στο διαβατήριο. Στα γραφεία μεταναστών, εμείς τα παίρνουμε ληγμένα τα χαρτιά. Τα παίρνουμε ληγμένα. Πώς μπορώ εγώ να πάρω τα παιδιά και να πάω εκεί και να καταθέσω τα χαρτιά για την ιθαγένεια; Πώς μπορώ; Γιατί έχει μετανάστες πάρα πολλούς που θέλουν να πάνε, αλλά δεν μπορούν, δεν έχουν χαρτιά. Εγώ ο ίδιος δεν έχω, για να πάω να καταθέσω τα χαρτιά, αν το θέλω. Έτσι και αυτό είναι ένα πρόβλημα για τους μετανάστες. Και με την κρίση να πάει ο άλλος τώρα να πληρώσει; Γιατί είδα ότι χρειάζονταν κάποια παράβολα. Τα παίρνεις ληγμένα τα χαρτιά, τι να πω; 16
Από τη συνύπαρξη στη συμβίωση: Το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών
κος Ανδρέας Τάκης: Αν κατάλαβα καλά, μας λέτε ότι, επειδή αργούν να βγουν οι άδειες και πολλές φορές βγαίνουν ληγμένες, δεν προλαβαίνετε να πάτε να κάνετε τα χαρτιά για τα παιδιά. Σας λέω μια κουβέντα μόνο: Έχετε δίκιο. Αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα. Ο νόμος για την ιθαγένεια απαιτεί (και πολύ σωστά) οπωσδήποτε νομιμότητα. Αλλά εσείς δεν μιλάτε για τη γενική νομιμότητα, να είναι κάποιος νόμιμα στην Ελλάδα. Λέτε, δηλαδή, για το πρόβλημα να μην έχει προλάβει να βγει η άδεια του συγκεκριμένου ανθρώπου, ώστε να μπορεί να συνδιαλλαγεί με το κράτος και να τακτοποιήσει την ιθαγένειά του. Παρέμβαση από το κοινό: Καλησπέρα, είμαι από το σύλλογο Μητέρα Τερέζα, λέγομαι Ντάνιελ Σβόκοτα, είμαι από την Αλβανία. Αυτό που θέλω να ρωτήσω τον κύριο είναι αν δουλεύει στο γραφείο μεταναστών Δήμου Παύλου Μελά. Εγώ βλέπω το νόμο, είναι μεγάλο λάθος να λέμε ότι θέλουμε εμείς, χωρίς να κάνουμε κάτι. Θα μιλάμε μέχρι αύριο το πρωί. Χωρίς νόμο, δε γίνεται τίποτα. Ο νόμος είναι μεγάλο λάθος, βλέπω κάποια πράγματα μέσα στο νόμο. Δίνουμε τα χαρτιά στο Δήμο, δίνει το αυτοκόλλητο η Περιφέρεια, περνάει στον πρώτο, στο δεύτερο, στον τρίτο, στον Υπουργό, γυρνάει τα χαρτιά μας. Είμαστε δέκα χρόνια, είμαστε μέσα στο computer και πάλι το ίδιο, λέμε, λέμε και μαζί τα έχουμε ξαναπεί και το ίδιο γίνεται. Πού βλέπω το λάθος; Μιλάμε για τα παιδιά, όπως είπατε, και ένα παιδί, για να κάνει τα χαρτιά να γίνει Έλληνας, πρέπει να έχει το αυτοκόλλητο (η βινιέτα που επικολλάται στο διαβατήριο ως άδεια του μετανάστη) που δεν το παίρνει ποτέ. Και ο νόμος δεν γράφει πουθενά ότι αυτοί που δεν το κάνουν αυτό, να δώσουν το χαρτί, το αυτοκόλλητο μέσα σε δύο μήνες, θα τιμωρηθούν. Καθόλου, ο νόμος λέει «πληρώστε τα λεφτά και γεια». Αν πας στο σούπερ μάρκετ να αγοράσεις πράγματα, πας εκεί παίρνεις πράγματα, μετά πληρώνεις. Ο νόμος πρέπει να αλλάξει. Αυτοί που δουλεύουν για τους μετανάστες πρέπει να πληρώνονται από εμάς αλλά τα λεφτά να τα παίρνουν, αφού 17
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
τελειώσει η δουλειά. Όχι να τα πάρουν προκαταβολικά και να μας βλέπουν σαν κορόιδα, αυτό δεν επιτρέπεται. κος Ανδρέας Τάκης: Όποιος υπάλληλος πατάει τον όρκο του, η θέση του είναι στη φυλακή, γιατί το λέει ο νόμος, δεν το λέει ο Ανδρέας, η ο Γενικός Γραμματέας, το λέει ο νόμος. Και ο νόμος πρέπει κάποια στιγμή να αρχίσει να τηρείται. Ξέρετε και το ξέρετε πολύ καλά, γιατί ενώ υποφέρουν οι μετανάστες στην Ελλάδα νομικά, θησαυρίζει μια κατηγορία, στην οποία ανήκω κι εγώ, των Ελλήνων νομικών, των δικηγόρων. Ξέρετε, έχετε δικαιώματα προστασίας και οι υπάλληλοι οι οποίοι σας ταλαιπωρούν μ’ αυτόν τον τρόπο, ενδεχομένως, θα πρέπει να είναι υπόλογοι. Γι’ αυτό έχουμε το θεσμό της έγγραφης καταγγελίας. Θα μου πείτε τώρα, θα μπω στη διαδικασία να γράψω και να κάνω καταγγελία; Ξέρετε, τα δικαιώματα, αν τα αφήνεις και δεν τα χρησιμοποιείς σαπίζουν, μαραίνονται και ξεχνιούνται και, αν αρχίζουμε να ξεχνάμε τα δικαιώματα τα οποία είναι θεμέλιο για τη δημοκρατία, είτε είμαστε Έλληνες είτε μετανάστες. Αυτά είναι τα δικαιώματα που έχουν όλοι. Και ο παράνομος μετανάστης να κάνει αναφορά, να προβεί σε καταγγελία και να ζητήσει νομική προστασία προσκομίζοντας τα απαιτούμενα έγγραφα. Γι’ αυτό και έχουμε τόσες πολλές οργανώσεις Ελλήνων και μη Ελλήνων που στηρίζουν μετανάστες, για να μπορούν να διεκδικούν αυτό το οποίο θεωρούν ότι τους ανήκει και να διορθώνεται αυτό, για το οποίο θεωρούν ότι αδικήθηκαν. Αυτό είναι κάτι το οποίο καταλαβαίνετε ότι μπορείτε να το διαχειριστείτε ως σύλλογοι σε μια αγαθή επαφή με το Δήμο ή την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, ώστε να γίνεται συστηματικά αυτή η επίσπευση. Αυτό προϋποθέτει καλή συνεννόηση. Χρησιμοποιείστε αυτή τη δυνατότητα, βλέπετε ότι οι άνθρωποι στις υπηρεσίες έχουν βρει ήδη έναν τρόπο και χαίρομαι που δημοσίως παίρνει ο Δήμος Συκεών τα εύσημα από κάποιο χρήστη των υπηρεσιών. Αυτό είναι ένα καλό μάθημα για όλους μας προκειμένου να δούμε τι είναι 18
Από τη συνύπαρξη στη συμβίωση: Το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών
αυτό το καλό που κάνει αυτός ο Δήμος ώστε και οι άλλες δομές, Δήμων και Αποκεντρωμένων Διοικήσεων να τον μιμηθούν. Παρέμβαση από το κοινό: Δυο λέξεις μόνο: δεν ήρθα εδώ να πω κάτι κακό, το αντίθετο, μακάρι όσα είπαμε να φτάσουν στα αυτιά εκείνων που νομοθετούν. Χωρίς νόμο, δε γίνεται τίποτα. Παρέμβαση από το κοινό: Να πω κι εγώ μερικά πράγματα. Λέγομαι Μαρκοσιάν Λεμπόν, αρμενικής καταγωγής. Είμαι στην Ελλάδα 19 χρόνια, τώρα είμαι 23, έχω έρθει εδώ από 4 χρονών. Πήγα στην Αρμενία το 2010 πρώτη φορά, εκτός από τη γλώσσα που τη μιλάμε στο σπίτι, δεν γνωρίζω τίποτα άλλο για την Αρμενία, παρά μόνο όσα διαβάζω στο Google. Η Αρμενία υπάρχει στο βάθος του μυαλού μου ότι είναι η χώρα μου. Ζούμε εδώ, μεγαλώσαμε εδώ, πήγαμε εδώ στα σχολεία. Πήγα στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο, στο Λύκειο, τώρα είμαι φοιτητής της Γεωπονικής στο Α.Π.Θ. Σας λέω ότι πήραμε ελληνική εκπαίδευση και μεγαλώσαμε σαν Έλληνες. Εγώ σαν φοιτητής, ας πούμε, το αυτοκόλλητό μου το πήρα μέσα σε δύο μήνες, το πήρα πολύ γρήγορα, κατάφερα κι έκανα την αίτησή μου για ιθαγένεια. Η αδερφή μου, όμως, που είχε αυτοτελές, έβγαινε ληγμένο, δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει τη διαδικασία εγκαίρως. Αυτό είναι πολύ σοβαρό. Ενώ εγώ έχω δικαίωμα να κάνω αίτηση για πολιτογράφηση για ιθαγένεια, η αδερφή μου δεν μπορεί να προχωρήσει τη διαδικασία. Είναι κωλύματα στη πρακτική εφαρμογή του νόμου. κος Ανδρέας Τάκης: Είναι από αυτά τα μικρά τεχνικά θέματα, τα οποία είναι ικανά να ανατρέψουν το τι λένε οι νόμοι. Γιατί οι νόμοι μπορεί να τα λένε καλά, αλλά στην πράξη υπάρχει μπλοκάρισμα.
19
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
Παρέμβαση από το κοινό: Έχω κάποιους φίλους, που και αυτοί σαν και εμένα, έχουν πάει σε ελληνικά σχολεία, έχουν πάει και αυτοί σε Πανεπιστήμια, αλλά δεν έχουν άδειες παραμονής, δηλαδή είναι παράνομα στη χώρα, λόγω του ότι, μόλις ενηλικιώθηκαν, δεν είχαν διαβατήριο, δεν μπορούσαν να έχουν άδεια παραμονής. Μ’ αυτούς τους ανθρώπους τι μπορούμε να κάνουμε, είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα. Υπάρχουν κάποιοι άλλοι που παράτησαν το σχολείο, έκαναν, ας πούμε, πέντε-έξι χρόνια σχολείο, το παράτησαν, γιατί τα οικονομικά δεν ήταν καλά και άρχισαν να δουλεύουν. Τώρα έχουν άδειες παραμονής. Με την κρίση, πολλά παιδιά, νέοι στην ηλικία μας, 22, 23 χρονών σταμάτησαν να δουλεύουν, δεν έχουν ένσημα. Δεν μπορούν να ανανεώσουν τα χαρτιά τους. Αλλά αυτά τα παιδιά έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα. Παρέμβαση από το κοινό: Επειδή έχουμε την ευκαιρία να σας ακούσουμε, θα ήθελα την άποψή σας πάνω στο συγκεκριμένο θέμα που θα σας πω και θα ήθελα να γνωρίζω αν θα κάνετε κάτι με αυτό. Για τα ανήλικα τέκνα, δέχεστε στην κατάθεση του αιτήματος (και όχι στην κρίση της ιθαγένειάς τους, γιατί ασφαλώς θα πρέπει να κριθεί πρώτα η νόμιμη διαμονή τους,) να καταθέσουν μπλε βεβαίωση. Στους ενήλικες αυτό δεν το δέχεστε, θέλετε να έχουν σε ισχύ άδεια διαμονής. Όταν η αυτοτελής άδεια που είναι μονοετής -μιλάω για τις ηλικίες 18-21- και με επίσπευση θα βγει την ίδια χρονιά, έχουν πιστοποιητικά να πάρουν από τη χώρα τους που παίρνουν και δύο και τρεις μήνες, οι Γεωργιανοί ακόμα περισσότερο για να τα βγάλουν και ακόμα και η άδεια να μην είναι ληγμένη, δεν έχουν το χρονικό διάστημα, το απαραίτητο χρονικό διάστημα με άδεια σε ισχύ. Έχουν πάντα μπλε βεβαίωση στα χέρια τους. Και με δεδομένο ότι ο 3838 προβλέπει ρητά ότι όσοι ενήλικες ήταν μέχρι τις 24 Μαρτίου του 2010, έχουν μόνο τρία χρόνια, το 2013 είναι κοντά, αυτά τα παιδιά κινδυνεύουν να μείνουν εκτός. Να μην έχουν δικαίωμα, δηλαδή, να καταθέσουν 100 ευρώ παράβολο και να πάρουν ιθαγένεια, και να πάνε 20
Από τη συνύπαρξη στη συμβίωση: Το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών
μετά σε διαδικασία πολιτογράφησης. Σκέφτεστε να το αντιμετωπίσετε ή, μάλλον, το δικό μου ερώτημα είναι πολύ συγκεκριμένο και σαφές. Γιατί είναι διαφορετική η αντιμετώπιση των ενηλίκων από τα ανήλικα, μόνο για την κατάθεση του αιτήματος και όχι για την κρίση της ιθαγένειάς τους; κος Ανδρέας Τάκης: Αυτή η διαφορετική μεταχείριση δεν προβλέπεται από το νόμο, είναι πρακτική των επιμέρους υπηρεσιών. Παρέμβαση από το κοινό: Η εγκύκλιος 28, τον Μάρτιο του 2011, προβλέπει ρητά ότι για τα ανήλικα δεν χρειάζεται να ζητάει ο Δήμος άδεια σε ισχύ. Την μπλε βεβαίωση μπορούν να την καταθέσουν οι γονείς. Αντίστοιχα για τα ενήλικα προβλέπει ότι δεν μπορούν να καταθέσουν την αίτηση απόκτησης της ελληνικής ιθαγένειας, αν δεν έχουν άδεια σε ισχύ. Το πρόβλημα που συζητάμε τόση ώρα δεν είναι πρόβλημα της νομοθεσίας. Είναι πρόβλημα επάρκειας των διοικητικών μηχανισμών. Παρέμβαση από το κοινό: Πηγαίνει από το Δήμο το αίτημα και το επεξεργάζονται από την ίδια υπηρεσία, οι συστεγαζόμενες δύο Διευθύνσεις, Αστικής Κατάστασης και Μετανάστευσης. Στα ανήλικα προβλέπεται ότι οι δύο υπηρεσίες πρέπει να συνεργαστούν και να αποφανθούν αν πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις το ανήλικο αλλοδαπό παιδί. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο θα έπρεπε να συνεργάζονται για να παραλάβουμε εμείς τα αιτήματα, είναι πολύ απλό. Παρέμβαση από το κοινό: Θέλω να μιλήσω για τις άδειες παραμονής. Τι μπορούν να κάνουν για την ανανέωση της άδειας παραμονής τους, τα παιδιά που για κάποιο λόγο σταμάτησαν το σχολείο και άρχισαν να δουλεύουν και τώρα τους λείπουν ένσημα; 21
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
κος Ανδρέας Τάκης: Αν είναι παιδιά της δεύτερης γενιάς, έχουν αυτό που σας είπα. Αν δεν είναι της δεύτερης γενιάς, είναι και αυτοί άνθρωποι οι οποίοι μένουν και εργάζονται παράνομα στην Ελλάδα. Για όσους ζουν και μένουν παράνομα στην Ελλάδα, εάν δεν υπάρχουν κάποιοι ειδικοί, εξαιρετικοί λόγοι, όπως π.χ. ότι μιλάνε ελληνικά ή ότι είναι στην Ελλάδα δέκα χρόνια, και ας μην πήγαν σχολείο και ας μην γεννήθηκαν εδώ καθώς και αν συντρέχουν μια σειρά από επιπλέον κριτήρια, τότε μπορούν να εξεταστούν από μια ειδική Επιτροπή που θα διερευνήσει αν, κατ’ εξαίρεση, μπορεί να τους δοθεί άδεια παραμονής. Ωστόσο αυτό γίνεται κατ’ εξαίρεση. Με τον ίδιο τρόπο που σας είπα και για το άλλο, απλώς σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει Επιτροπή, ενώ στην περίπτωση της δεύτερης γενιάς δεν υπάρχει. Παρέμβαση από το κοινό: Λέγομαι Γιώργος Τσαούσης και είμαι δικηγόρος Θεσσαλονίκης και αντιπρόεδρος της Ένωσης Δικαίου, Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, επιστημονικού σωματείου νομικών εξειδικευμένων στο μεταναστευτικό δίκαιο. Η διαδρομή προς την κτήση της ιθαγένειας και η ίδια η κτήση της ιθαγένειας, θεωρώ ότι δεν μπορεί να γίνει χωρίς την ύπαρξη συγκεκριμένου νομοθετικού καθεστώτος. Και εγώ δεν θα έλεγα απλώς νομοθετικού καθεστώτος γι’ αυτά τα θέματα, αλλά θα έλεγα προστατευτικών διατάξεων, οι οποίες ισχύουν και ξεκίνησαν να ισχύουν στην Ελλάδα εδώ και αρκετά χρόνια, και οι οποίες θεωρώ ότι έχουν βοηθήσει πολύ. Να θυμίσω και την αυτοτελή άδεια διαμονής που ελέχθη προηγουμένως, να θυμίσω την ειδική διάταξη για τη χορήγηση άδειας διαμονής επί μακρόν διαμένοντος το 2008 με το νόμο 3731, να θυμίσω και τις διατάξεις για τους ανθρωπιστικούς λόγους που ανέφερε προηγουμένως ο Γενικός. Νομίζω, λοιπόν, ότι, έστω και με αργά βήματα, δώσαμε τη δυνατότητα στον δεύτερης γενιάς μετανάστη να φτάσει τελικά στη δυνατότητα κτήσης ελληνικής ιθαγένειας, όσο και αν κριτικάρουμε την ειδική αυτή νομοθεσία ή το καθεστώς και θεωρούμε ότι δεν είναι πλήρες. 22
Από τη συνύπαρξη στη συμβίωση: Το στοίχημα της δεύτερης γενιάς μεταναστών
κος Γιάννος Λιβανός: Θα ήθελα να επανέλθω σε αυτό που ειπώθηκε προηγουμένως από το κοινό, ότι «αισθάνεστε Έλληνας και ότι η Πολιτεία σας κάνει να μην αισθάνεστε, γιατί δεν σας αποδέχεται ως Έλληνα». Ο Νόμος του 2010 ήταν ένα μεγάλο βήμα της Πολιτείας προς τη σωστή κατεύθυνση, μία σοβαρή προσπάθεια να καλυφθεί αυτό το κενό, ανεξάρτητα από τις όποιες αδυναμίες παρουσιάζει. Πιστεύω ότι θα ακολουθήσουν και πολλά ακόμη, παρόλες τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν. Για τα ελληνικά δεδομένα ήταν μια μικρή επανάσταση. Θα ήθελα να δεσμευτούμε με τον κύριο Τάκη πως θα διοργανώσουμε και άλλες συναντήσεις και ημερίδες οι οποίες θα εστιάσουν πιο πολύ στο θέμα της ένταξης, της κοινωνικής ένταξης, της δεύτερης γενιάς των μεταναστών. Ξεφύγαμε λίγο, είναι βέβαια αλληλένδετη η θεματική με τα διοικητικής φύσεως ζητήματα και ήταν επόμενο ότι θα κάνουμε κάποιες εκτενείς αναφορές και σε αυτά. Να σας ευχαριστήσουμε πολύ για την υπομονή σας να μείνετε μαζί μας μέχρι αυτή την ώρα.
23