Qawarichiyniyku
Qawarichiyniyku:
Comisión de la Verdad y Reconciliación (CVR) nisqapi huñusqa yachaq runakunam, 2003 watapi, Informe Final sutiyuq Hatun Willakuyta haywaykurqan Estadoman, Perú suyuntinpi runamanpas. Chaymanta pacha pichqa wata huntakuptinmi, Instituto de Democracia y Derechos Humanos de la Pontificia Universidad Católica del Perú, yapamanta kay qillqata mastarimun runa simipi, castellanopipas, Qayna ñakariyninchik, paqarintaq hawkalla kawsayninchik. 20 wata sipinakuy, 1980 watamanta 2000 watakama sutiyuqta, 2003 watapi qillqapa nisqan kikillanta, huk chikan yapachayuqta.
¿Ima nispam mastarimuchkaniku kay Hatun Willanakuyta runa siminchikpi, castellanopipas? Kay tukuy ñakariyta, waqayta, llakiyta, sipinakuyta, wakcha runa masinchikpa chinkariynintawan amapuni qunqarunanchikpaqmi. Runa simipi qillqasqata maychika runa mana qaway atisqanchiktaqa yachanikum. Ichaqa, kay qillqatam mirachichkaniku qichwa siminchikpi, qipa wiñaykuna kay rimayninchikpi qillqa qawayta yachaspanku, sunqunkupi tarpuykuspa, amapuni kay rimayqa wañuruchunchu ninankupaqmi. Kaywantaqmi yuyarichkanchik, sunqunchikpi tarpuykuchkanchik chaychika runa masinchikpa ñakariyninta. Paykunapa hatun llakiyninta yachaspaykum, kikiykupas kirisqa kaykuman karqan hinapuni sunquyku nanan llapan Perú suyuntin runakunapa. Hinallataqmi nichkaniku: Castellanopi qillqa qaway yachaq runa masinchikkunapas, asasmanta runa siminchikpi qillqasqa qawayta (liyiyta) yachakuchun nispapas. Manapuni chikallanpas runa simi rimay, qawaypas yachaqkunapaqtaqmi, castellanopi kachkan kay Hatun Willanakuy.
Kay iskay yupay Hatun Willanakuymanmi yapaykamuniku huk tapukuykunata, sapanka rakiypi qawasqanchikta allinta yachaykuspa sunqunchikpi tarpuykunapaq, ayllunchikpi, yachay wasikunapipas huñunakuspa, kuska yuyaymanaykuspa, aswan allinta yachananchikpaq. Kay tapukuykunatam Pilar Coll churaykamurqan, hatun sunqunwan. Chayraykum kay ñañapaninchikta yupaychaniku.
4
Qayna ñakariyninchik, paqarintaq hawkalla kawsakuyninchik.
