Schaatsen en Zwemmen voor Water
Docentenhandleiding groep 3 & 4 Inhoud • Inleiding • Leerdoelen • Benodigde materialen • Aan de slag!
Schaatsen en Zwemmen voor Water
Docentenhandleiding groep 3 & 4
Inleiding
Aan de slag!
Leuk dat je in jouw groep aandacht gaat besteden aan het belang
Lees, voordat je de film met de kinderen bekijkt, de algemene
van schoon water in Afrika en de betekenis van water in Nederland.
informatie op de pagina Leerkracht (zie website) en kopieer de
Dit lesprogramma is een goede kwalitatieve aanvulling op de actie
benodigde werkbladen.
2
‘Schaatsen en Zwemmen voor Water’, een landelijke tweejaarlijkse actie van Plan. Het lesmateriaal kan ook los van deze actie in de klas
Introductie
worden behandeld. Leerlingen uit groep 7 en 8 kunnen dit jaar weer
Verschillende mogelijkheden:
fanatiek baantjes zwemmen en rondjes schaatsen voor schoon en
• Geef de kinderen allemaal een glas water of limonade. Vraag de
veilig drinkwater in Afrikaanse landen. In de groepen 3 en 4 kun je
kinderen het glas langzaam leeg te drinken. Vraag de kinderen
met het thema water aan de slag met behulp van spelletjes, werkbla-
waar de inhoud van het glas nu naar toe gaat. (Via je maag naar
den, lessuggesties en een film. De leerlingen doen algemene kennis
je buik, naar je blaas en dan moet je naar de wc.) Waar gaat het
op over het onderwerp water en ervaren wat de betekenis is van
water in de wc dan naar toe? (Leg de kinderen uit dat het in het
water in hun dagelijks leven. Daarnaast leren zij over de problematiek
riool komt, in de grond en dat het dan weer wordt schoonge-
rondom water in Afrika. Het lespakket leent zich dan ook uitstekend
maakt, gezuiverd en via de rivieren naar de zee wordt vervoerd.)
voor een schoolbreed project over het belang van water.
• Vraag de kinderen waar het water uit de kraan vandaan komt. (Uit de zee verdampt het water en wordt het een wolk, waar
Doelstellingen De leerlingen: • kunnen vertellen waar het water vandaan komt en waar het naar toegaat, als je het gebruikt hebt. • kunnen omschrijven waarin het dagelijks leven van kinderen in
regen uit valt. Regen vangen we op en komt via stroompjes en rivieren weer bij ons terug.) • Trek er op uit met de klas en bezoek de dichtstbijzijnde gracht, sloot of rivier, of als het niet te ver is: de zee. Laat een paar kinderen een steen in het water gooien en andere kinderen een stok. Waarom drijft de stok en zinkt de steen? Het lijkt dat alleen
Afrika verschilt en overeenkomt met dat van kinderen in Neder-
lichte dingen kunnen drijven, maar dat is niet zo. Ook een boot
land.
of een vlot kan drijven. U kunt het verschijnsel drijven en zinken
• kunnen aangeven hoe men in Afrikaanse ontwikkelingslanden als Mali, Zambia en Burkina Faso en Uganda met water omgaat en hoe wij dat hier in Nederland doen.
verder verkennen in de klas. • Demonstratie ‘Drijven, zweven en zinken’ In de kring zet je een grote glazen vaas of bak. Je hebt verschillende voorwerpen en
• weten waarom schoon water belangrijk is voor de gezondheid.
vloeistoffen verzameld en vraagt de kinderen vooraf of ze denken
• ontdekken spelenderwijs de verschillende eigenschappen van
dat het voorwerp of de vloeistof zal blijven drijven of zal zinken.
water.
Giet de stroop in de vaas. Wat kunnen de kinderen zeggen van het gewicht van de stroop? Giet nu wat olie in het water. Wat
Benodigde materialen
gebeurt er? (De olie blijft drijven en de stroop zweeft.) Laat de
• digibord en/of computers
kinderen nu om de beurt een van de voorwerpen in het water
• grote glazen vaas of bak
leggen. Sommige zullen zinken en andere blijven drijven.
• limonade
• Schoon en vuil. Hoe kun je zien of water schoon of vies is? Is
• stroop
helder water altijd schoon? En is bruin water altijd vies? Bespreek
• olie
met de kinderen waarom je de billen van een baby niet in
• verschillende voorwerpen (muntje, legoblokje, kurk,
dezelfde gootsteen moet wassen als waarin je ook de groenten
lucifer, kleibolletje)
wast. Bespreek het belang van hygiëne en zuivering van water.
• grote vellen papier
Je kunt ziek worden van vervuild water. Je kunt niet altijd zien of
• gekopieerde werkbladen ‘De waterzuiveraars’ (zie website)
water vervuild is.
Schaatsen en Zwemmen voor Water
Docentenhandleiding groep 3 & 4
plastic fles zonder dop
glazen pot
watten
stenen
grind
zand
3
fles als waterzuiveringsinstallatie
Proefje
• Of ze denken dat het water schoon genoeg is om te drinken.
Zuiveringsinstallatie maken
• Wat het verschil is tussen het leven van het eerste meisje in de film
Knip een grote plastic fles 15 cm onder de opening in tweeën. Zet
(Adwiga) en het tweede meisje (Nosiata)?
het bovenstuk van de fles ondersteboven in het onderstuk en plak
• Wie drinkt er op school schoner water?
het vast met plakband. Leg in de schenkopening van het bovenstuk
• Wie kan er het makkelijkst naar de wc tijdens de les?
een laagje watten. Leg op de watten een laagje fijn zand, leg daarop
• Wie wast er thuis en op school het vaakst haar handen? En wie
een laagje kiezeltjes en daarop een laagje grind. Maak nu een beker
gebruikt er zeep?
water extra vies door er aarde, gras en takjes in te gooien. Giet de beker langzaam in de zuiveringsinstallatie. Hoe ziet het water eruit als
Nagesprek:
het onder in de fles druppelt?
Na het kijken naar de film kun je de inhoud bespreken aan de hand van datgene wat de kinderen hebben opgemerkt, maar leg de nadruk op het
De film
belang van schoon water.
Vertel de kinderen dat ze naar een film gaan kijken over een land ver weg in Afrika. Leg uit dat het wel acht uur vliegen is naar Uganda en
Stel de kinderen de volgende vragen:
dat Uganda er heel anders uitziet dan Nederland. Vertel dat er weinig
• Waar haalden de mensen het water vandaan? (Meer, pomp, plasje,
schoon drinkwater is in Uganda en in Nederland veel. Dat water in
rivier, bron, kraan.)
Nederland altijd dichtbij is en in Uganda ver weg. Niet alleen thuis
• Hoe deden ze dit op school
maar ook op school. Dat kinderen meestal door hun ouders op pad
• Waarom hebben alle mensen water nodig? (Je hebt water nodig om
worden gestuurd om water te halen. Vooral meisjes moeten dit zware
in leven te blijven.)
werk toen. Hier gaat veel tijd inzitten waardoor deze kinderen vaak
• Waarom is vuil water gevaarlijk? (Je kunt er ziek van worden.)
niet eens meer naar school kunnen. Ook op school moeten kinderen
• Hoe kan je nog meer voorkomen dat je ziek wordt? (je handen met
water halen. Vertel de leerlingen ook dat water in Uganda vaak vuil is
zeep wassen nadat je naar de wc bent geweest, toilet goed schoon
en in Nederland vrijwel altijd schoon.
houden.) • Wat vinden wij gewoon? (Kraan, wc, douche, bad.)
Vraag de kinderen goed te letten op: • Hoe de mensen en de kinderen eruit zien. • Waar de mensen het water vandaan halen.
• Wat vinden ze in Afrika gewoon? (Water scheppen uit de rivier of uit een plasje, waterpompen of water uit de kraan.) • Hoe kun je water zuiveren? (Koken, water zuiveren door zand, zie ook Proefje: de zuiveringsinstallatie.)
Schaatsen en Zwemmen voor Water
Docentenhandleiding groep 3 & 4
4
Deel grote vellen papier uit en vouw de vellen dubbel. De linkerzijde van het vel gaat bijvoorbeeld over ‘vies’ en de rechterzijde over ‘schoon’. Na afloop bundelt u de werkstukken en maakt u “Het Grote Boek over Water”. Het is natuurlijk helemaal leuk als de kinderen een
TIP!
van elf aken dichtje e ig in Elfje m m met is een begint e l e lfj g E e r n Ee twee ste l heeft De eer e . g n e e r d r e woo tweed eerste ord. De ver het o o r w e n e é é m eft egel he die iets r n e e d r d r e d vier woo llen. De l heeft e e t r g e e r v e woord e vierd ft weer rden. D o o w gel hee e r e drie fd vij en. De woord ord. één wo
eld: Voorbe ade Limon koud Lekker ervan Ik drink lok grote s e t l e e V Hik
link naar Uganda leggen. Bijvoorbeeld door in het boek een pagina over water in Uganda op te nemen en een pagina over water in Nederland. Nodig ouders uit om het te komen bekijken. Werkblad Op de site vind je onder de pagina ‘Groep 3 & 4’ het kopieerbare werkblad ‘De waterzuiveraars’. Het is bedoeld voor individuele uitwerking. De leerlingen zien een meisje dat op zoek is naar een waterput. Ze kan makkelijk verdwalen in het doolhof. Als ze de juiste weg aflegt, verzamelt ze de letters die samen het woord WATER vormen. Laat de kinderen de puzzel oplossen, het woord water opschrijven en de plaat mooi inkleuren. Tips voor het werken met de website Onder ‘Digibord’ vinden de kinderen meer informatie over water. Je kunt deze stof klassikaal behandelen (op het digibord). Maar je kunt ook de leerlingen individueel of in tweetallen achter de computer laten werken. Laat ze eerst het verhaal ‘De reis van een glaasje limonade’ bekijken. Verder vinden ze er informatie over water in de
Klassikale opdracht:
wereld, in Nederland en in Uganda en kunnen ze de film over Uganda bekijken. Daarnaast kunnen ze een kleurplaat inkleuren, puzzelen,
“Het Grote Boek over Water”
watermuziek’ maken en een quiz doen.
Bedoeling is dat de kinderen in groepjes een aspect van het onder-
Veel plezier!
werp ‘water’ kiezen en uitwerken. Dit kan door middel van tekeningen, een gedicht (bijv. een Elfje, zie Tip) en plaatjes uit tijdschriften. De uitwerkingen vormen samen “Het Grote Boek over Water”. Verdeel de klas in tweetallen. (Een grotere groep kan natuurlijk ook.) Per groepje gaan ze nu aan de slag rond een deelaspect, bijvoorbeeld: • drijven en zinken • vies en schoon • zout en zoet • droog en nat
TIP! ing ren in een kr Laat de kinde noemen lijk woorden zoveel moge ben. te maken heb r te a w t e m die t bord oorden op he Laat ze die w schrijven.