Rhowch amser inni gymdeithasu ac ymlacio yn yr ysgol uwchradd

Mae Jasper sy’n 15 mlwydd oed yn dod o Gwmbrân, ac mae’n fyfyriwr ym mlwyddyn 11 yn astudio ar gyfer ei arholiadau TGAU. Yma, mae’n sôn pam fod amser chwarae yn yr ysgol yn bwysig iddo fe a’i ffrindiau.

Pan gychwynnais i yn yr ysgol uwchradd bum mlynedd yn ôl, roedd yn sioc i’r system o’i gymharu â’r ysgol gynradd, nid dim ond o ran y dysgu ond o ran maint yr ysgol a’r nifer o ddisgyblion mewn un lle. Yn yr ysgol gynradd, roedden ni’n cael dwy egwyl y dydd – yn y bore ac amser cinio. Roedd y rhain yn cael eu galw’n amser chwarae. Roedd hyn nid yn unig yn rhoi cyfle inni gael tamaid i’w fwyta yn y bore a chinio ganol dydd, ond roedden ni hefyd yn cael cyfle i redeg o gwmpas, anturio a bod yn ni ein hunain gyda’n ffrindiau, a chwarae pêl-droed. Roedd gennym ni hefyd weithwyr chwarae ar y buarth yn cynnig gemau a chefnogaeth ac wyneb cyfeillgar os oedden ni ei angen.

Pan gychwynnais i yn yr ysgol uwchradd, roedd amser egwyl yn 20 munud yn y bore a 45 munud ganol dydd, sef yr amser y byddem yn cael cinio. Bellach ‘doedd yr egwyliau hyn ddim yn cael eu galw’n amser chwarae, yn anffodus. Roedd egwyl y bore yn ymwneud mwy gyda sut y gallet ti groesi o un rhan o’r ysgol i’r llall mewn pryd ar gyfer dy wers nesaf ac roedd yr amgylchedd yn gwbl wahanol, ’doedd y cyfleoedd ddim yr un fath. Roedd rhedeg o gwmpas neu hyd yn oed gicio pêl fel pe baent wedi diflannu dros nos. Roedd yr egwyl ginio yn wahanol eto. Roedd hyn yn golygu rhedeg mor gyflym â phosibl o dy wers i ymuno â’r rhes i aros am fwyd cyn iddyn nhw redeg allan o’r dewis am y dydd, ac yna chwilio am rywle i eistedd a’i fwyta. Roedd y cyfle i ymlacio gyda dy ffrindiau yno os oeddet ti’n bwyta dy ginio’n ddigon cyflym. Byddai fy ffrindiau a minnau wedi mwynhau’r cyfle i chwarae pêl-droed ond pryd bynnag y byddem yn rhoi tro arni byddem yn cael ein gwthio o’r ffordd gan nad oedd digon o le i’r holl grwpiau blwyddyn i fod mewn un ardal.

Ddwy flynedd yn ôl, fe newidiodd yr ysgol batrwm y diwrnod ysgol, oherwydd eu bod yn credu bod ymddygiad pobl ifanc yn well gydag egwyliau byrrach. Fe arhosodd egwyl y bore yr un fath, ond cafodd ein hegwyl ginio ei thorri i 30 munud. Mae mwyafrif ein hegwyl ginio’n cael ei threulio’n ciwio am fwyd a’i fwyta mor gyflym â phosibl cyn i’r gloch ganu. Dydyn ni ddim yn cael amser i ddala lan gyda ffrindiau hyd yn oed.

Mae fy ffrindiau a minnau’n teimlo bod yr egwyliau hirach o fudd i ni gan eu bod yn rhoi cyfle inni gymdeithasu, ymlacio a chasglu ein hegni cyn parhau gyda’n gwersi. Nawr rydyn ni’n gorffen ysgol 15 munud yn gynharach bob dydd oherwydd y newidiadau i’n hamser cinio.

Rwy’n teimlo bod rhoi amser a chyfleoedd i bobl ifanc ymlacio, bod yn nhw eu hunain a chymdeithasu mewn amgylchedd da yn bwysig i bobl ifanc. Gan fy mod i’n berson sy’n hoffi chwaraeon, rwy’n teimlo y byddai cael cyfle i fwynhau gweithgarwch corfforol yn ystod y dydd o fudd i lawer o bobl ifanc yn yr ysgol.

Prosiect ‘Symud Lan’, Gwasanaethau Chwarae ac Egwyliau Byrion Torfaen

Mae Prosiect ‘Symud Lan’, Gwasanaethau Chwarae ac Egwyliau Byrion Torfaen yn gweithio mewn partneriaeth gydag ysgolion a’r Gwasanaeth Cwnsela i drosglwyddo gwasanaeth pontio trwy chwarae. Y nod yw cefnogi disgyblion blwyddyn chwech trwy’r cyfnod pontio, o’r ysgol gynradd i’r ysgol uwchradd. Caiff disgyblion o ysgolion bwydo eu dynodi i gymryd rhan yn y prosiect sy’n canolbwyntio ar gynyddu hyder a lleihau unrhyw bryderon neu ofnau sy’n gysylltiedig â symud i ysgol newydd. Am fwy o wybodaeth am y prosiect hwn, gweler rhifyn 52 (Gwanwyn 2019) Chwarae dros Gymru.

Mae plant hy ^

n yn chwarae hefyd – taflen wybodaeth sy’n archwilio chwarae plant hy ^

n, yn enwedig plant tua 11 i 16 oed. Mae’n edrych ar ble fydd plant hy ^

n yn chwarae a pham, ymddygiaddau chwarae plant hy ^

n a’u buddiannau a deall ymennydd person yn ei lasoed.