Etnik ve toplumsal kimlikler nasil olusur? by PL M

Prof. Dr. Hasan B. PAKSOY

ETNIK VE TOPLUMSAL rivlrirrER NASIL oLUSUR?

KaraM

PROF. DR. HASAN B. PAKSOY

ETNIK

TOPLUMSAL

rİıaı.,İrı-,ER NASIL

oLUŞUR? Çev. Osman Karatay

KaıaM ÇoRUM 2005

IF;ı-KaraM Yaytnlafl: l0 Halkbilim Kitapllğı: 2 Çoıum, ocak 2005

Prof. Dr. Hasan B. PaksoY

ETNiK VE TOPLUMSAL KİMLiKLER NASIL OLUŞUR?

Çev. oşman Karatay

lsBN 975-6467-09-6 ve Yayıncılık, Çorum, 2004 Araştırma @ KaraM AŞ|L: Iclentities: How Governed, Wıo Rules? Lawrence, KS, 1997 KaıaM Araştrrmı ıe Yayrncrlık 3. Cadde No 52-2, 19100

Beytepe / ÇoRUM TeI: 0364 - 225 6O 07 karam@karamyayincilik.com www.karamYaYincilik.com

KaPak

Romanya, Neam{ bölgesinden geleneksel maskelel

(Visita|i Romania adiı kitaplan) Baslçı

Kalka[ Maıbaacük Ltd. Şti. 03t2 - 341 92 34

ıFrs.-/Nalş

sUNUş Her insan kendi hayatlnı yaşar ve he. insan bir bileydir. insanrır topıum dtş!nde yışemasI söz konıısı] olmadlğı için, bireyseı dünyası da topluıısal çeıçeve ile iç içediı. Bunu en aç* şekilde bireysel kiınliğin oluşumunda üst üste bineı toplumsal kimliklerde göıebiliriz. Toplumsal kimliklerin en vuıgulusu kuşkusuz, isler istetnez, etnik kimliklerdir. Uruktan lrka kadaı dereceleri o]an, çağdaş dünyada en belirgin deıecesini ulusalllkta göIdüğümüz etnik kimliklel, tarihin işleyişindek temel etmenlerdcn biri olaıak karşımıza çıkaı'. Tarihin işleyişiıin çözüImesi ise gürıcel siyasetlelin belillenmesinde en öneüıli rehber işleviıri görüI. Bu yüzden etnik süIeçleri1 ve etnik davlanış kalüpiaı'rııın iyi bilinmesi gerekınektedir. Günümüzde yırttcl bir küIeselleşme hükümfelmadıI. Küreselleşmenin dünyayl yeknesak bir yaptya doğru götürdüğü göriilürken, bu süreçteki söz sahibi güçierin oldukça belirgin etkilerinin de katkısıyla, pek çok yerde en küçük seviyelelde etnik klptrdanlnalal almış yürümüşlür. Bunun söz konusu güçlerin ç*arını olduğu ve bu yüzden destek gördüğıi iyi bilinmektedir. Bu kiiı'eselleşmenin zararını ise 20. yy'da oturmuş/otuIan biıer yapı olarak duran uluŞ-devlet çelçevesindeki kimlik]cı 3inmektedir. Yaıi, dünyay1 kendi etki Ve yönetim alanlırı içindir bütünleştilmeye ça]lşan kiilesel oyuncular, bu konucjii ölrlelinde eıge] olarak duran ulus-devlet yap annr çözıı.}c, ufılamaya çallşmaktadıIlar. Nispeten suni bil şekildc bil ıılıyı getiıilmiş siyasi yapılaI, devıetler

L'I'NiK

\'1': T'O

PLlJ ItSAL KjMI'|KLER NASIL oLUŞuıİ?

bundan 9lkileırdiği \,c ko]ıyca yıkılıp gittiği gibi' ulus].rr dı bu selin karşısııdı drıı'nrıkla ztıı'lanrıakıadıı'. Biı'ız l:ıi]eıek' biraz da bilnreycrck btı rıyında piycıı lıaliııe gelcı küçiik ct nik yaptlanı lıiçI)iIilrin nrüülık bir fıydaya ulıştı]ııdığI ve çözülüıesine kıtkıdı btılUıdukları UIus kinıliği ile birliküe, belki ondan dıhı liızlı ziyınla kaışılaştüklaIl da bi. gcrçektiı-.

Dünyanı0 VC çlın l gtıiı<liği sortla]arln iım oatnsındı bu luırın Türkiyc, ıızıkllılıllın kopüp gğlcn menli dalgıliıIın slıhilierinc en l1ı7Iı çiııılğl iilke duıumuüdadır' Bu yıizden, etnik siyiısetlcı il] l9' vy'l ıIatıDayltclik (leIccede yeı]i(lcn sııl]_ ıreyc konduğıı Şıl !lüilılc1de' Tıilkiye'ııiır duı'utnlı kitvıın]iısl çok dalra airc]rı lır/. Cl |ıtrl(ıcdil. Bu. ı!li]riıı sosyo]()iik yoluıl1_ ]urna hcr zınılıııl iıırleıı ihha ilızlı ihtiyiıcıııız oklıığu ınlı_ nrlıa geliı. Prof' Dr' lllüsiıl1 lj. l)iıl'Soy' heDreı bü1üıı bi]inlscl ınesaisi 'Iırih içiıdc Di tarih ve 1ı)P]lllllü] \i)_iulıııak]a geçil]ıcklediı'. kiınlikleriı hlııckcıi glbi biİ konuıun sıırırlııııııı gcıişliği, buıu çalışılıiınllı 7(,ü l.,rtllıüır en bı:jil göstcrgesidia' Bu konrı dı büjI şeyi iı' i:ıt lıllı1ıilccck bil esel iı biiytikliiğül]ıi CiI1 sıylsl ilc il'acle c1nıcI i lılll.,rsllLlil; kiitiı)lriüııeleIin haciıılcI.ini ko nuşmirı]rız g('Icl.iİ. l].]üı!n kıdal zoı biı' koıu isc bu hıcırıi ji)rnliilleIe iııdi lı.l ürJ(lil. l'ı'ol. Pıksoy. lııı l'iiçi]k hacin]LiçalıŞmasrnda buıru yapıyoı' vc tıiııIiklcı'iıı ıllırılllılŞı krıırıısunda, lteI bili aslında la1']ar (l()ltısu kitıPlırlı) i]/i] \'d ijzeti olan jor'ııüller suıuyoı'' Bu ti ı)iillcrin cll]üLlü]]]Z' ü olup lriüeıie.i onlımadı yol göStcrioi (Jli('iığ,l ıı) I.lı',l.ıl,ll.lz- yoktuı. Bu cscü'iı1 yıy,nevjnliZdoı] {lklI)lısıltdı I .i' i)]. ].l. .üliülı olıır Sy. Dı. N'lehııeı s. Ero]'a da \ııL ıı'tckküıl ,', ( ı r,1'

l\ilüıM Arl!ştlrlna vc YnyıncıIlk

GıRiŞ I}u çalışma, eI] tl}'gtülı ııIillc' okuyucunun kendi seçcccği iilneklerle ayIıtrııliırıııı guliştirebileceği bir iskelettir. HatirsıZ kul olmaz; beniırr hıtlılı böyle bir çahşmayl yapmaktıı' KayıtIaı]ma gijlc l)u çııtıı l983 yılında başladı. Takip edeır yıJlarda kiıılik koılusüınUo çcşitli Veç]releıine daiı bil düziıre deftel doldurdunr- ]Jıl stil'oci]] ]6 yll]ık klsmtnda esas maksat, konunun doğaslır (]iılılı i1i ınlııııktı.

Döfi lalklü iiDi\el'sitc(lc Düıya Tatihi ve KüItıirler Aıiist AIaştırmalar dcıs].ıl ı,cıiı'kcıı kar'ŞılaŞtığtnr aljfalre öğrenci soluları bu siiIaac r].ılliı biı ciın]]Itk kazandtrdı.

Defterlcriııdcki liiı}ltliırl buradı sunuincak ölçüde düzenlemeye beni ikııı c,-l-ıı şcy isc, yazılmış kimlik tartışmaları_ ıin, hepsiniül olılı.;lı ıllı çoğılnun ı'ıygulaınalı örıcklcr olirrık gerçekleşmiş olıılr:ı1 ılı.

Geçııişto d,: Lıy!!üılıııı1ılı kin]lik iizeüjİe çaltşnulınm olHaltı blrlllıl. ,]ç ]iılıdıki değişjk ülkelelde yayırlandı. Uygülınllılr l(iül]l.|i ii,.clinc en son değeılendiı_meleıi okuduktan sonlı, tıiliı.,,:J ,'iisipJilı, nıi]]iyet, etniklik Vey diğer bir ilgi alaDlılı hll]iıl]rü:ı|i!]l,ıı, daha gene] bir talılşmantn i]gili helkes içiı ]'i \'ilıl1olll.ınl (liiŞüııcesi hasıl oldu. ciıiş biL]Ddl]' cü)tj]]:]Jriıi konuştı.ığumuz konuyı salf cden hemen tünt lllxşill'ıi!-''|ıl',l] çallşnralaı'ınlı özü itjbariyle bir devlet yaplllıılııısı,:ı , ıc-vı biı kimliğin koınşuları, rakipleri ınuŞtu.

ETN]K vIi 1'o1'LU\ıSAL K]MuKI'ER NAS!L oLUŞUR?

veya nıiiltcfille.iy]c itiŞkileIindc yoğuıılaşttğını vUrgulayirbi-

ltİiz.

Pırçılırx eIişilnlc(],Jn getlcl iizeİinde bir sonuç almık pek mli ]kiln oIı]]adlğı içiıl. ııcvcu1 proje açlslndan bu oL ın]o bi. şeydir. tJu.ıtda sLınıılıl] ijncIıIelelin genelliğini sInaınak için gerekli vcliyi s.ığlı}'ıücıj( oltn şey, öZel olaylar hıkkıııdaki çalışmiı]a[ın ıD.\cüL 7clr!]iırliğidiı. Eliııizdeki kcııruyu an1amaya yaI(ljI]]cl olnrısl lıiycıiylc bir ncsneürin evrcnscllik]erini tanlmlanlık için silı j'ü',lil.n çıbılnI daha semereli olıbiliı. 'Diişiince istihlliı1ırl' siirc.i,'Diişüıcc Uygulayıcı'nıır izinde yii.iiycnleı in ıiiü)r i(lliık Vc ınuvıf'iıkalleı'iylc geıçekleşir. B!ı' Dılşünce U\,!]tl]l} lcı'ılın bilgisi dışııda dı olabiliı.

FikiI üı'ctimlcli, l;]'0r l'cILıcljn vcya yapılanııalııın çabalar]nı ve çoğu l(cz (|. Liirl] lilynaklarını selerber eden I;[Ier veya kıırunıl.ır o].üül l]i]],iilrco tıygıılayıcılııdan, dikka1lelini kııııliğe od.ıi.lııy: ': ıI.ıı Iı:',l. :ız ılt'ğiIJiı. Üte yandıı Tasırınıcı Topluluk dı klıılll.i: l'lıın ö|ıeıııi bir krsmtnı bu konuda harcır.

Buradalii ıııllıç I L|'l, islcl tıbii kökleri bulunslın, isterse diiŞüncc uygu]lü}1cli. 'r b l lcrliip ü1ıinıi olsüın, kirnliğin doğiısını ve küllaı]ınllitü,]iı (lıhı iyi kavraııraktıa,

l ': :,l,']ü bil aıreıısel ilkeler k|in1esi vdr t,llli'.l 5,l.ıyoı. Bugtirr Vfu' o1an kimlikleriıı

l]uradı' "iir,ı/Ll

,rl1l./''

sc)ııısrı

ııı'ıııişlcı

çoğu i'rgiitlenlı1e,'leı.l.l,i,ıiıılcı ve gayletle. ile kendilorini liikcnlcı'inılcll şiıl.lii.l Il l: cliİıiiştürıırüşIeldi.' Bu uyiırlanma vcylı yulıi ()]LıŞ1lıll. [.ıı lıılıç için olrıştlırulan, alınan Veyı belıiılısclıoıı lıiliı,'li :lıl']llılı.:ıin ve yiiırtemlerin sonucudur. Kenıli lıııııııııllllııl:ı l ''ı ll il;iıı ttinr kiınlikler ayru yoldan geç1iı '

Bakıldığı zlırıın. iıı ızııdaır biı orıak paydayı rcşkil cdcn (ok çeşilli ilkc \'c .,Vi.mleı.in buıunduğu görülebilir. Bu oı_ ııklıkların vcyı bu ıl].ıcı götülcn çabılilfln anlaşllnıast, özel ıi]azeretlor o]o]1ıkslZlü] rlıhx istiklıIII bir ortak 7emin vajniindc hep yaıI(llü]]cı o]ilcıklür. Eseıin yıpısı iizcrinc bir söz: ller bir paragü'af o öze] a) ıermeniı tıııışnılısııltlı biİ beş]ıo3lç nokıasl olmak,tn]an]ıılı 8elmektediI. I]clki Jtı:lLı rın paragritl' ıü ' uygulaırabilir ek' lelneierlc dıhı geı)i. bi. söl'iinıiıııin kürulmastnt tnülnktın kllarak' sıilccc di,|rii i)]:ın ıŞımılaıı dı açlklayabilir. tsu yöntcm oldukçı iJclil.ı., iLi.l l,e Mırcus Aure]ius, Bılasagunlu Yusuf Ve wilı:]cülstC,]l i]iLri diişLiılcc tıygulıylcılaIı la1altndiul kullantltllışlll' Konu ve içcı'ilt ajnCcacn iyi biliniyor olııadıkça, bu doğıdaki bir cscı'i ylıZıl l iı\':ıltı ikcır baskıya vernek genelliklc zoldı]l. Bu, 1'llrl'ıncıi:,l ın öı)e]i]cn lısalılırı d]şartdaki bilgiç değerlendirnıccilcı'c !];]:.ıernleye giııikçe daha fazla alişmalı_ rlırdan dolıyı l)ii\ |Ct . ;]a]t'r bu dcğcrlcndirmeciler koırıı vc içcriğe aşiıl ıle1_, .:' c ıresele ile tıyuşııuyotlarsı, yayın için tavsiyc siil.ci C] l i i ]qiidc yüViışlaı Eğcr tAsiıIıııılı içc;iai. iyi taDlmlınllış çok sayıda disiplinin işga] ettiği ıliü11 ilc çiklşlrsa, zoı'lu klaı' katlan1r. Çahştrıaya ilgisi olau ıııııJdi (lcsıJ]:.j].r bu]unduğunda, bu zorluk büyük ölçüde aşılıci!l.ıül'

KLMI]ĞJN KUq,ANIM]

KiMLiĞiN KULLANIMI Profesyonel spor taktmlannm az 1tarafta aü bir arada toplanma eğilimindedir. ABD'deki özel bir durumda, belli bir beysbol takffiunın taIaftaİları kendilelini hep beraber 'Kabile' olarak adlandrnrlal. Bunlaı değşik şekilde eğenirler ve seçtikleri yıldızlann değişen talihledne göre onlaltn ac anıl paylaşırlar. Bu topluluktaki bireyler, simgelel de (bayr4dar' takrm renkleri, üniforma, şarkılar, tezahüIatlar, eıı önemli o}ımculann srlt numalalan) dahil, benimsedikleli toplulüğul tüm öğeleıid biI futtukla]ım ifade ederlel. Bu topluluk ile ilişkileli önlann 'kim' ve 'ne' olduk]a nm bir kısmı haline geliı. Yani, olabilecekleIi başka şeylerc (ebeveyı, evlat, kardeş, veıgi mesulü, belli bir eyalçtin vatandaşl, meslek veya zamanda bu kabilenin üyesidiısiyasi aidiyet) ilaveten, 'kabilenin' ler. Kendini bu ıam lekmil ü}esi 8ören her bileyin, heı haliikada diğel üyelerle biı şekilde çatlşabilecek değer ve fikiıleri tutuyor olması ihtimaliüe rağmen, stadyumda iken bütün diğeI eüdişeleli dışajlda kallr.

20, yy'ın ilk dönerylelinde yaygm bastnda, iki usta tahm aşfuğlnda biI oyun sahasında vaki olan şeyin gerçek bil savaşlı ıemsili olduğu öne sürülüyordu' Bu ö7ellikle Amerikaı Iuıbolu içio geçerliydi.

ka$

Bu yüzden akla. iki muhalif insan topltlluğundan birer kişinin, farklarmr göstermek üzere oı'taya ç*tığ1, erken tarihin

tlTN i K v E ToP LUM S/\L KiM I'jKLI|R NAS I L o l'UŞ

UR ?

AIMl,ICIN KI/I.I ANIMI

butiyct mi?

Taklm, yakm ıeya uzık biı komşuyu letlrettiktcn sonra' 1'ılıancı biı insan biinyesini yönotme meselesiyle kalşılaşa,'ıktır. Bu yeni tabi]el başkı bir dili konıışrıyoı, bilinmeyen rC}leri yiyor' önceden kiıIŞılirşı]mamlş inanç sislemlerini koılıyor olabilirler. Eğer m!ıZaffer tak]mtn niyeti sirdccc yağı'ıa isc. ganimetler'ini alır ve kcndi memleketlerine döıerlel' FaLıt yed ülkede ka]mıya karal ve l]erse (ikliııi, sahili, yiyeı ckleri veya öbür türlü genel ollııak çevreyi sevmiş olabi]irltı), yeni kaışılaşılan şartlarla bıŞa çıkmak zolt]ıdadür]ır. ()lneğin Babıir hatlratıırda, ordusunun yay]a.ııa olumsüZ cıkide bulunan Hindistan'ın ikiiıııinden. bilhassı ncmindeıı ]iikıyct eder'

Iunludur.

Takıünln öniinde dı]rai ilk kara.. fethcdi]en ha]kt kendi i' çinde eıiımek ııi, yoksa onla n içjüde eıiııek mi? sorusudur. slk]ıkla t.lm bir kavraYıŞ ilc karar ve.ilmekle birlikte. bu gerlc]likle biliırç]i bir karar değildir.

teke tck savaŞlaı geliyol. Bı'ırıda g.rlip savaşçı kaylp üaraIln kadeıini belirlçr. Brı, Maya kauçuk top oyunLü örneğiiıde' Cii' nev Amcı'ika'daki jki muhalif tirkını da uyglı]aırf lcüürey Amerika'cla l9?0'lerde göriilcn 'Fı']lbol Savaşı'nda da aynı basitçc l]il so_ Şey akla ge]ir]. Bütüı bu durumlarda, oyunun (edebi o1anucundan çok daha fazlasl söZ konustıduı" Sonuç ıak) bir ölüıı kılııı ııe1esicliı. Faırıtik seyircile'in takııılaı1' ı ;e ]naç1n sonucıına duygusal yak]aŞüm] da bu yüZdcndir' Bu. sonradan 'milliyetçilik' labiri Veilen olgunun kijklerincleki ek olabilir ıni'i Hangisi önce ge]ir: Kiınlik nıi, eI-

GaliP lrif takım'n bığhlal, destekçiler, linaliklc' çekcceği i&tia edilcbilir. Fakat. ahcelik]e bir 'taklıı'ın olLışmas1 içilt' ttirctici kitleıin i,,]inde bj. kim]iğiİ cevlıerinin bulı'ınmısı zo

Zamaırıı deıinlikleıiırcle, silalı]ı biı fiıkı oluşuıııu, koıışu_ laııı saldlrrlaınılan koıunmak için bir toplüluk&itleye ihti\Jç oIibilirJi. Çeııe,lcki'tlifeılcl'in''il'Ii]|| /i)ırcIl<rini lıiı5' iıiım.yi brşırıı',,. li) tıeıc ınllkJheIcJ' bılllınlniı) l karJı lJs t,rmrş oümai,Iar. Veya ktsıcı, kcndi sınırlaılnı k(işf'etmeyi \ccmi5 Je olıL,ilill.r. AlJ \|.il. jiırllJü ol.tıüllJ)Il'ınJ'l ilnpi'ıJ_ ,oiürg" Jon,lş"n Lrıllıkııı işlc bıı iekılJc kııııılııı' Hep'ı tlc ıynı genişleıne kalıplırını jzlediklerindeıı, ister isteıncz Veyn iŞin Cloğas, icibl mücadele haliı'ıdediılcı' 'Askeri' gücün uyguianması sıIaslnda ku]nandan veya kuııında yaplsı bil pı.çı diişünceyo dalma ihtiyacı duyııuş oIıbilir' Karşı taraf da, saclecc sayr ve kabiliyette değil, teçhi_ Z1ıt vc niyet baklmııldan da benzer güçte olabilil' Başian€tçıııki 'ııkıln'ın günıi krırtarmas! bekleniyoı'sa, 'savış hileJeıi.

ııı'' lıışvıııuIııusı lıekJenebiliı.

Peki, sonucu ne beliI]er? Bütün diğer birlcşmiş etkenlere ıllyalı gelişmclcı göz öı]tine alınmak iizer'e, bü slrıda gelçcklcşme ilıtimali olsa da, biı kez daha fiziki cesaIeti denemeye )rrek yoktur. Bu etkenler çoğunlukla birbiliyle etkileşir Ve kcndi biitüılıikleri içinde lethedi]en halkIa ilişkileri içerirleı. Kerüdi bağtınsüzlık Ve hıirriyetini kaybetmiş fethedilen ta ve cevabılrl ne beliıler'J onıı getiiste er üni, yoksa (litilmeye IaZı mıriırlar? is1,an Cdecek Ve 1ıtihlere l'iziki ola ıltk kaışı koyacık vas,taiara sırhip ınidirlel, yoksa bil veya iki kuşak bcklemelerini gerektirecek deıecede büyük kayıplır mı vcrmişlerdir?

lılin lavtI

istilacr takım muhtemelen, en azından ilk dönem içiı' eziPeki bu heP ba'yle mi kalacakıı?

Ci bir kudrete sahiptir.

El'NjK vE'l'oPLUl|tSA1' Kji\ı LjKLER

NASIL'

oLUŞU1l?

jsyan için Kırvbeden tııaiı, kcndilerini özgiir kllacak bir tutan Şey nedir? Aklıı'ıızda olsun' bu ,amariı kollarkeı ^yaktir uzrıır' bazı durunrlartLa yüzyı]larca b"it",r',",ur".i oljukça giinLeoiotiıı.. n'n,o.rln , u; Iikirleı.i can]l rrıtaı Şey 8eçııiş .". toğ,.r,rl,ğ" (özbeliıienıe'sel1'-'lcternriıatioı') duyulan i"t,ii biı'birine ckleıııiş zaıraır ve değişik ilc

oll"-]-ıl.'ı

,".''".,lı,, (ıiirkıilel' y:/lll \c)J \iillrı e(lehi}rüı' 'r"ı., .ıı,"tı.,ki fizili iııJclcı. iıııııç ti'ıeıııleriııiıı ıı)PLliılımiı5l)'

Ve tercihlefin v",i"_i,]riş ryguıonl"la.,n yeniden gösteri]mesi biitünii görüŞii heraı ıa.tı,'ıri,' ,"iı,-iti, gelccek içiıl ıylı bir oluŞtulmayx baŞlır. Kimi kavbcden takımlır, cğer kendjleıiırin somut yerleş_ ,''i" r.rl.ı,,arırl,' \ok\x \')'l i'1''n'- i'ıı'nlır' bj]Vle )Jnlll'lJ (logiıi'lün''lı LlIL] ''ü \' )jılJllnInIl b'ı) .',,l iiiu'ı' "ıi,o.,.", .'',.,",". u..ı"i. Kıl Lıe,lin ılııl içın'lcLi l'lr Jlı ıoıluluk Lur ,,ı"' i," ı""o' i',"nç ';'ı'n'"'e l'ıürl'lLılı eılCLıillı' U)PLı|ii[,iı üc'ğlli çlltılil'ilil' ''ı'''l hr'ıır'n 'lc'(lc JeılnJıı

iıiıı 'r.',l""'ı"ç'ai oi,n.', ,"n Llc;'il,lil. Bil ollıl:l}lıı'J J'ı' ıe'''lli lr'ıını]' rckil'le itıiklJli kizl'nnııL i''n e1leıın" i,.,r""n.u ,,.u r.,ı"l, '',l esıs lredclt takibe döniişür'

iıııııç .i'tcnılcı'iı,in Jnd'l\l \(' \:'L'l'l' l J!lm'ı'/lıgln i(ni_ |('l'li Jc"'L i\in l''ll,l,." i.:r-r,',ı,;"., xiL,' biı e:l'e''iıı i"l''lll i.',ıj,ı,.,i", t"ı.ıp ıeı'ı g_elişnreleı iizcı'incle doğrudın bir eüki yıpaI.

iı,nc si.ıcıni

Unü] u}g

llı)iı'ı

Ixl:'l l\il] }jll; Inl'lil] \:lıli' Lıışll l'ir ı'l"'i''ıur'' \

oi'ı rt"' ı,'' .,'l"l,ıuıı,,,."ı''o.'n\cldIlı ıni lıtınlnış \eyi uyxtlxnInlŞ1I']

"Lsı

lll'lll(.i\lcılIi' \(|''li bi'glılılllı!ll u ihinlı'riııdr' LcnrlitiııJen ,'.'ı.i'','''], i.i.ı,ı"* h:ilülı illıell'rl le ((\:'p !tıil lni' )LJl':a ,l:ı,liı:c hiı' kısnıını üıı karş1lır?

M I.I(; IN K ( /I,I,ANIM

lnanç sisteıniDin uyglılaylct]at'ınıı hissi ve mırncvi ihtiyaç'ceVal)l'nln e.ııck ,,lınlı.ı lJ,/llıldlr' obür liillii. }eni bir ıistcm eskisinin yeıini tılabi1iı'. Eğeı biı inlınç sistcııi b;r toplıınrlr itlrıliırden önce yabancıIarciü oluştuıülduysa, ayin ve l](lctilcriır asli estetik ve anlamlalınxr bir küsmın] kaybetmelt'ı iıre kesin gözüylc bakılabiliı'

lllllıJ

iıhal cdilııiş c\ı-eıse] dua Ve ayiı]lel, onu aslen kuran di]'d-bir toplumun cleğelleıiıri taşıyıCaktıf. Btt ithal dcğerler ]lİyük ihtimallc ithılıIç]lanı uygulaıı]e ve inııırçlırıyla çeli Iiller. Çalışma ilk lııkışta hemcı dıştın görünn]ese Veya 1ırk .Llilmese de, oianevi teselli aıraİdrğılıda eIe geçııeyincc bağlıl1r aaiısında nlcıınuıriyetsjzlik ile so]Iuçlaiıı'.

Bir topltıiuğun bi]-jnanç sistemini i1hıline ne sebep oIur? (cndilcri bir sisteın kLıramad]k]a1] için tnj? Veya ithalıt Za lnantnda kullaılmda olanln daha laydalı o]duğt] görülünce lıi'ı Veya, itlül edi]eı şey silah zoı'uy]a ]nı beüimsetilnliştir? Kimi zaman]aıda itha] inanç sistemlcri cezbedicidil, çünkü zcnıin sağlıyarak veya mevclıt ııygulıııılııı ııeşrulaştırarak ıı-il ilrıiyaçlırlı'cevap' verebiLiı'ler. tsu üzellikle' kul]ınımda l'i inanç sistemi çok fazla la.izıiar t/e hayallaD I'anı almaya Cllgeller getirı]ıiş ise öıemlidiı'' Yeni bir 'giz'i öğreırirken dııyulııı 'heyecaır' yeni biı i lilnç sisteminiı jthıl Ve kıbıüliiıüe katkl yapabilil' inanç sistemleıi Cle fatihte[ iethedi]eııe doğro akına eği]iIıiıdedirler. Bu neledeyse istisnasız bir içlen letih hareketidir. Fütihler, kendi jnanç sislemleIini klybehneyc baŞ]adtk]aıida mağIı.ıp hıle geliller' Bür dürurn 1lılih lalal'ün mağluPlır ülırıfitldcı özımse mesioe yaralltıcü olacıktlr. Btl bil iLa iiç LuŞak içinde gerçekleŞebi1ir'

El'NjK vl) 7'oPü,UMS^r' KjMl'iKLDR NI\SIL oLUSUR?

K I

Faıih taraftn yönetiıni bu kayınanıı faıkında ı.ı]acııkıır, llikal değişimin öniine geçecek kıdır giıçlii bir koıunrdı bulunmayabilirler. I]u' oİiaıİ fethedilcılle.lc ılostııe ilişkilcri korı]ıDa şekliideki soınimi arzulafiülııl biı sonılcu olabi1iı'. Veya, mağlup talıfsirylca ç()k üslün duıumda bulunabilir. Bu 1atilr idarerıjn biI klsmI, mığlüp]ım bu 'üı kabu] clmelcri içiı bıskı yal)mayü tercilr ederek keltdi 'eski' tazlarını, değel sisteDılerini korüDıak isleyebi]iller' Fıljlr]elin diğel bir kısmı ise büyük ilrtiıDiılle tabileriİ yilnııdı oiacıklaldır. Bu duıum, hakinrleıin ida,csinde biı bölüı]ı)]eye sebep o]acaktıL Mığluplar, kendilcİini Icthedenlclil1 arıslıd bcliIcn ayrışmayı yansltaciiklaı'clıtl bir topltıluk llıtihieriı değeı sistcırı_ leıini kabulc hevr:sli ikcn. biİ diğeri lcühc(lillıe(lcn ijlıcc vlil' olanlarl tercih cdeccklerdiı. ]Vlığlupl.ır alirstndiıki bölüno]c iktisadi kazanım edinlıe ıl'zusundaİ kayDaki.ıoınüŞ oIabili[' Fark, seçilnıiş yiıllardan dolayrdır. Hel ikj tırıfloda soruyor olabilcceği soru şuduI'' Haıgi .ıol ciaha kirlıdır']

Mağlupların yaptlğı bil seçinı vıırlıı. K.:ndilcrilri fethcden]edn değcr sistemlerini benimscyeoler ınuhlcmeien ka zanına yollurınln (latih]erinki gibi) üstıin geleceğine inanıyoılıüdlr. Fatilıle.iı değcr sisıefulorini reddede0lç. ise, keııdi nrayalitnmilla nı ve kcndi]crini ııünlkün lıeltebc sal'laşlıılıtitk niil'uz kazanmak istcyip keıdi tırzlırırılt sıılıyorlııdlrGllipleı mağluPlar iizeıine keırdi siyasetleıiıi u}gtılillııya çılışılken, lrrağluplarıı] inanç sisteınlcrinin g.IjiPlcri ftthettiği (lc giiZlcıİrişti'. T()pluınlarün dönüşiimti bir kuşak içiııcle gerçeklcşebiliı; vcyı başınlı bir şekilcie yüzyıllala yayliıbili.. Bu şafılaıil ılıiıı ıız ka]ıı bclIi biı' top]üln]un irıdesi sonrıcu beliıleyoccktiı'.

/.'1

I'i Ğ jN KUI'LAN IM I

l}ir siyasi yapıliıııDa karar veri.se veya akıllıca yonlendid Iilso. onyl]lar içinde biı. iktisıdi döıüşiiİtü etkileycbilir ve ' ıl'llcjccclrir' Siyaseı veya Initnç j,I.teIııind.li döIıiişünller 1tııı'lliLle Juhı u/un /aInillı allI' Dış kıyn;ıklartJan gelcn bl* L l'll e/ici hcle sel5c bile. HcrhJn;i bir ırir döııtişüiırün elheı l'lı IlıJ]i)cli ı:ıııIır. l\ı,işiınin hlZl iilçü\ündc' hc\ıhlıı nlil'ı:ırl

tlı

nl'tar.

Biİ ]oılumıl dön(i)lıirlnü'yc kaIlış.ı,ıllııın üJiklcrıltln, h.l .'.ılilrl btlndJlı ell'ilclıc.Ck o]ıııllır ı:ııllın,lın ıllli\lllıJ\l !c ', Lür Blr loplunlU düJıü|lıIm\'k isıcüenleı,ıı ı:ıızı ıc llaıclıet ].l|,l.rl (le ilıkkiılic iııc<lcnınesi gerckcll biI konıl(lul. Bu n,)k_ liıJa diktatöder, relblmcular (MucklakeI ıaızl oıaniar ıjeya lliğeI bjçimleri) ve diğeıkını biıey]i.'r aı.ıısıııcla biiviik f.arkiar '

t.'.:rk

İr

Iı

iIli\iJi

dijlıiiŞülnlcr (ı.,ier .i:lcn)]cri ilçl\lnıhn cjeP.,rIeı'iıı (:ıvhını mıl olı_ :lI'llr.,EğcI ikıisaJJ Jönüşüın bir |,ıışlık içindc haşilLva llliı '.ıl'.lt. dedcIer kenıJi ıleğcılerini lolUnl:lı.lıı:ı, en ilZınJ.ln helli l'il dcfecetl€ ıkıanıı. ıoıtillı kiıybl ,'ıiüü( üIçü(Ic öı,lemcJ,ıe l'lşlıI'ı ollıbilirlcr..'|'ıunllır euııcjııl.lu g..cn.]tscl,jcüer .i'_

' 'Diıhı.hıu lJzhsına. ).tnl !elcnek.cl 'l',h.ı

l,]n]crlnlndeğeI]eliııi.'ızcJlıkjccıgrııl,}'lı.'ıinJl'tı]'tliietıne_ . (bilifleI. lJü. loıuııljllllı kcn(li ç.Vl(l.rjnı]cki ıeILilı eJll..ll ,L'ge]'IcL JlglIJlıt:JsıüIJ .lgıli oIıniL /ı'rUn(i.dIl. ıB:ızrlı y.,şlı

kuşak taı.atiırdan sergilcncıı) ,eSki düZen, g"n"]]iiI" topüu;i1,;

']cgcrleril]ın 3ö1(le,' Jiiitugünü düŞüıııir. liıınlıı. geı.cliil'lc hu

,.jn.lckl Jüşün.elclintie lılıtılı .,lmlriıbıliılcı. \lır he. şeyi söylcürekıedir.

'Iietbıı'

|'.fl sil\'unJn '

Çilıcılcti

har.ekeü]cri başIarJıklan scıırıa. .yeni

lal li:t'!iıllp'',ı',ı;ıı

Iı.ı-

dcğcrlel, on_ fiiı. 1 ;n.ıı

1 ıu.lıil....ıııı.

j ıJbilka0lll mcVLul lulun]lInl,,ı bir

ılırşrııl3ş111n1;151 91x511,,.

ETNiK vta ToPI'tjM:;ü\t. K

t.1

'iKLtjR NASIL oLLlŞUR?

Iirl !

i NihiıV(t' ba/l 'c5ki' Jigcı lel !lın !'lllı lekı i]l alilnll 'li( 'lllıI' 'llık;ı'' t'll'i'i ;;;;;i.;'rl' '.yc 'h:,ıil.ıilıliiş' hir llırzrIa' bir\tüiliılılı]'l (llilı k:llnıl -,u,,iı'',i,,ı" (o1u.Jııı,ıl'ıl,,'|('Ioı,Il|' l':ı'i,.i., .,''',"'"ui ı"ı'çcklcıi ıir kc/ J:'hiı k'llcıülı''kıcıl beno ayı çtkaIlr]tşı ı.,, ı',l,: ş"y a"giıai.. wyclil btı etkiyi

ziyot.

nıı'incliı'' Mı.ılirk lıalincle bulrıı](luğtın(Iı biLe gerçck çok '''iıulcıı a;"r.]"ı',.,'L"irıi'. kokıı,ıız,iııı \( b'ı yiızd.'n k''l'ıy''lı hılIıiıi_ ı,"Jniii.. x."oi kcııJıılt ılııl'ıı yokııIl' hil ıehill11< 'lc r'bcl'i 'll: l'ılrjl'lil u'ıır' Ccıçck "ltltık'ı ',,rİ-x''',ı.'ı.lılıiql"',] Iıiç yrı'ıılnııclııl leke]eırebiliı' Sıdccc biı ;;i iır""ai. i.;.,nıiih,, knk''"' eıoZyonLı tıınanılı}iıcıktıı" ,"','ı,''.';;;;,i;r,"" flI'icl'l' ii,'rr,'''n,'"l"r,l,,n soıı';ı kcııli lrıı'lIl( llıJllJ'l1,l:' (J.lı;'ıl'' ı('ıi' Jo, a:ı. ' ıll'l('ı 'llliclıl('ll kilıl ,"',ll , '",,,""',. r,,a,, o.iı.' i'c' ünüı ki]ı'luyi]ın 1uğılıı 1cşillil' ;":; ;;;;;I ıı'ı'ı 'rlrıni'Lıiliı'] [iuı.İ"'i,,'' "".",,,' l.ll k .'ııIl"kı' rr'ltll (;tIC.ı!i lekclenığ Ş:ı'ıJltırit nlUpiı'j'l ı' lit tevlı tıııuı vcııi hiı ,,.,i,'r]riu i'.io',rl,l.ı. lr,,lkli; !li|üiıcli lullıılıııa tlıytl'ılıı'ız t.'i'z(ükl'I ib'"]iı'iıı llrkı'ıtl;ı'ıll:ıoi, a.'..of 'r'' *--k-r.,,] ",'ı.rn,ı"' .]"iiıuir' ltöylc Lııı 1lLılı ilikleıine k:ı'llır iıı'e_ i.r'n.'ıiı'.. c.'ç"ı ır kiııııik ı"k çı'k l:''lı pı1llışıı'll'ı' ' 'ğ||'il oIl|5ılllr'ırlitı''lk ljıIıriiüı. kiryJJ;'irıneıııiş irl'ıııl:ııı |\il ,,, i'i'i.,i ti t, l.l/lir\|lı,'tıI'eklI vıı' olrIıl'lırınl hcliı''ı ""i " I}ıı 1'ıpılunlni'l:'ıılıLi kıııııleıi ,:,* ;. iJ i'"p,ı,"',',, '''"ı''' 'gerçek ıir' M'ıtl'1i i,ıl l,il'-'vc l'ırlııeıte inlınlr' oııl'ıı' için bıı ıkisıııiı ıızlı;ıınl ,i,|,', ,liJ.."Ir" .rr. lsğ bıı cl'\iln'(lıl' Bıı ııllısı ısla nıüırrküı oiıııamıkııdıı' di_ l(iıılikler keudi]iklcıindcı mıyılanır1ıı. Bir kuşlıl'ıın yil Jiıl]x kin]llklcr il'ı:tllldlkçn )'l'l llı' :!c!cllcr' Mıylılınnlış (kajkelt]clle ,lı 1', lıliıltı. )J (liı iiz(ü1cliı]c sal'lığı bozan şeyler '

]'' l

M I' i Ğ i N K U

!\" I i|l

ılgili oJarık) iIavc cdi]iı' Çoğu durun]dJ killılik küItiire eşiüüiı' (iilıüIle. ariısıİdaki lcm.üslaIlı yeni bjl bi]cşiıı ııctclck yeDi lı]l kiil1iiriin çtkıŞly]ı sonrıçI0ı]dlğı id(Iiı c(|ilmiştir. BıJgıin kullıntıİdaki kültiir üabili gc0cllik]e RoıDalt kullilıınrından dcvşiıiliı. ÖncelikIe ıaılit]ııın el(ilmesiyle ilgili ,,liirak taııını uygulınnıışttı. Anlanr gc0işleınesiyle İrelckelc l jlı, ZiI)nin gcliŞ!lıcsi nranasınt kazaaııış1ıı'. kcndi özei kiıIlı]ı'lcri \,ırdır' Eğe. ojuşıım 'll'il)illiıllInitı zlııııl''ıın,lı pe)'nil k.l,/ilnln] ı1ın1ıiı'1cı'ine, ':l_ lIP küItürii kıtılırsı. elde e(lilcıl ıiliin nc 1'eıriliı, ne cle içiIiı'. Iil aZıidiI11 cı;its tiriiılc cŞlik e(leIr le7Zcl1c t)lnrıZ J1] lıd4. ıtıı ıcrııe ıı'ıracıyla, peynil İrayalındıl(tiııı s()lıra şllmbm kıt]ldl!]'ı ,izel şarap pcyniriııi hnriç ttıtuyol'uzl'

Peyniı

\,o şaı'nbın

Peynir vc şarıp i0san]arcı ıynı ındiı ti(lılıbiIir. Bu, n]xyll!iüliıa öğcleli oluşrıın esırasında ycr ctcğişıiı'diği için dcğiI' hunlarin tallnıü bilbirini çok iyi tnmaI!llıdığı içindiı. Hcırı şarap, hcır dc peynil külti]t'leri' csas l)]ayalanla öğeleli' sıl lııŞ1ıIrlabi]ir vcya dalia diı geliştiiilcbiIil' Bu yıizdeD yiizlelcc çeşil peynjI vıIdıI; şırnplaIın t[i] Vc tırzlıIındiıll ise bıllSc gerek yoklor.

Diğerlcıi gibi (yalri bir., yoğuı't, ckıılck), peyltii !e Şafit|) kültiirıcliniıı kajkcı]eİi de bugü0 lrilinüıiyor. Eı ızınclıll İrevcut tckİoloji açtsınalın- Insitıl liiilltillarinde dc ü7arlcail)ı sa.an böyle bir buğ!ı vaIdır.

Kökcılicıi

kültiiIleri de g.]işiirilebi1ir, dalra da ıyrlşttrılabilir'. Haltı döDiiŞıiı iilebiliı. Brınuıi kiiı]ı veya zatarlı oJuşu diğeıleriyle iliŞkilcIilrc \'c gijriilür soı]rıçla. lma [rağl]dıI'

ne olursir olsUn. insan

E'tNiK vIıToPLUMSAL KjMLjKLDR NAçIL oLUŞUR?

Kültürler arasııdıki ilişkiler geneliikle nıedeniyetleri oluştu.ur. Bazı medeniyetler söümüştür, diğerleri ise palazlanmayı sürdürmektedir. Medeniyet tabiri de Roma'dıki öncülünden kullanına 8irmişli[. Asllnda vatandaşlara' özel haklaıa Iaci, böylece vataııdaşlar kitlesi veya u]us ile ilgili idi; askeıiyeden ayrl olarak, kanuııun idaresi altındaki esas halkı, insın toplumunü ınlatıyorduo medeiiyele kııtkIdı bulunan miinfclit kültürleı'i iııcelemedeır belli bir nıcderliyet hiikklnda konuşiDak ZoıdtlI. Bir toplumuır özol bir kimliği olacıIktlr' I]u kirnlik onun iher çiırde yaşayan bireyleri sarma]ar. Bu toplumu olıışturoır bi1()kendi kirüliği topluıı bi' tiriyin ıi, kiuıigi olduğundan, 'foplun]un üoşenlerinin bir nozıiği olrnak durumuıdadır. zaik kınliği zorlıınir iIe doğıı ınozaik kimlikten hıyli Iiüklıdrr.

t'7

RESMi KiMLiK ı]il dcvlet yapllanmasrnrn idareci züm.esi için resmi, tek lıiı'kiınlik kurmıya ç[]ışn]ık lr.rdiIattaü deği]dir. Asllİda,

l](ııellik]e alış1llrıış oIıı'ı şeyc|ir' çıbıları başarıya ıılışıılştıı'

I_Iatta

{ip bu

resmi kinl]ik oluşturlnl

t{esıni kiınliğin unsLılları genellikle efsane kökeniyle birlikte başlar' Bu el'.sane bclli bir deı'ecede ilmi gereçlerlc tahki!n eül;]ehilir.

inanç sisteııleri istisnaslz olarak resmi kimliğe sokuIuriaı'. kiıılik için ye i ise, korunuI Ve Dıünasip fanfar ile vu.guıaıtr. iıranç sisıemi ithal edilmiş blü doğada ise, düzenlenebiIiı. ilhal bir inanç sislemi üzeıiı1dcki ıynrlanralaI ithalatçılır'In iizcl kaıkılaı]nı vulgulayacaktlI. Ayn1 zan'ıaıda içse]leşlii]ecck Ve yeni sahipleri için tlıün]ktjn .,Iıluğunra biricil' ktıtıliıciıklıL l]ğer iüıanç sistemi yeDi resmi

Dev]et içinde yer alın ılt toplıı]uk]ü yeni rcsnri kinıJiğr: clireneıek kendi eski kilnliklerini korumak isteyebiliıler. IJu durum çaüiŞmalara, hıtttı göçlcrğ yol açacaklır. idareci zümİe halkı yeni ıosıni kimliği kabute teşVik edccektir. Bu teşVikler değişik [ıiçimlerde olabilir. Eğer teşviklor latnıin edici semerc vcm1czse. zora başVufulacakür.

Yeni ıesmi kimliğin yaygıolaştlrılmısünda, var .urİ!ları desteklemek

için ycıi

olaür ku-

kururniar oliışturulacaktır.

ETNiK vL T0PLUMS1\I' KjMI'iKl'ER NA51L oLUŞt]R/

llt

Yeıi kinıliğiıı

Y]lllk.ı0nra günlcri ijncİrli olay vilyıı kişileıe göre bclirleı]('l.klir. Bu alıacla oluştu].üllnuş vcya dirilıilıiıiş törenlel l'lılC\cl bayİıırIiırJa iııcırle sıhip ırlıoakır' Cenellikle annıa 11ıııılcı'i olmıksızıl'ı, şiıl]siyelIcl Ve olaylıl aynı zımınclı bışaııllızlık veya ıct orllckleı.i olııık di ıd]ıı]d]Illacıkıı. Bıı in

başarısı çok saytda temel etkene birğlü olaEn aiıem]isi bu etkenleı'in Jevlctiı ınoısuplaılııca öııcedcn kabul edilnriŞ (ılınlıırla nc deıecc iyi yınkılaırıcağıdııNiillsıın ycni dti7eI]lenrclcre kırŞı cloğıl ılıcılığı clııygula ıı lcyı yel)ı koİut])u kabuIde,) hasül olıcak iklisadi çıkı'laıa bağlı olabijir. Üıkc(ıeki h.rkcs yeıi ıesnli kiırıliği itlıreci Zün]Ienjİ su0duğLı lıiçinıiylı: kabuJ ctnıek dunln]uııdı dcğil di'' l]ü, bölgesel Ve alt bö]gesel kio)liklerin o aıadı zıten nrcVcut oluşundan kiıyIaklınır. Res ti biçiın btilgesel yitplları talınin edccck şekildc bu küçük iirklı.l yetcli ö]çiidc yirnslt catri1ıI-

ı;ıııı yaraınrık, hangi cylem \'e diiŞüI]celerdeı kaçınılıcığlnü 'l.l'.lılClc \ıılı|ırjll için biı ,li['.'r çııbıJıı.. llir idııeci ziiolfe içiı] Iesıli bir kj]l]lik kııIı]]anın biI seb,-lIi (lc o dev]ct içiıcle insicını oııışttıtııliıkhr. ,ı.cvhit cdilınis ıııl( gayolcI olı]aksü?tn, bir dcvlet salinlen yaşilyamıl' I {ıyiiüın biitiil] tDiinlkiin çabılaıinda (lel.leılcı' biıbiıiyle re_ l'ilhtlt eder. Insiin daVlıııışıylı llgiIi nıcseleleı.dc zınıaııiı ger ,,ı'kIcşcn doğıl diiniıŞiinl]eİe uyum gi)stcı_eııuyen dcvlelJeı lll.ll)-Vü)ıacıkl:trdlı 5unlırm dcVlCt. lopl(ınr vcyı birevleı (()p lılluğıı olalak val]lğI sonı erccektiı.. insanc,glıının şiııdiyc' l](Iarki yolLı çökı]iiŞ iılrPnIaı()llııklar. si)nnlüş clevleılcl. ve . l!]\)Iın'li ınxyi' öge'(Ii llr d,ikutııülclıIıtişılr' I.lcr sönen yıpllanti]ıdaki her ılt toplLıluk tün1den orladaıl L;ılkır diye bir şey )ıokıUr. Bu ı]1 topluluklardan bazr]a, kcn' ,lılcriııi ycniden cıılıodl.olayı başırı]ıı.. Btıı]u ya doğl] yo]llıı1ı, ya da idııeoj ziinı.e]cı.iııin resııi biı.kiııIii iıışlisıııclaki '.ılııliıl'ı sayesinde. kiıılljkleı.jıi yenidcı küırDlı yclııi'la lıaşa lııi;ıı ''

ınayabilir.

Bızeır, bir bölgescl kiı'iliğiİ kolıy teşhis edilcbiliı öğcjeri resılıi olalak krırıılnıuş kinrliğc lrısktıı çükıbilirleİ. l]u diğcr bölgcsei yalıılırı üllılsız edeccklia. Bu duruıiıtıı vı.lıİı bai tüı bir yıPıı]ı0 redtline dahi ),ol açıbiliı. Geııci oilııık, yeni kurulınuş rcsnri kinlliği0 yıy,]nrası sılıslıda, bıZl dcğe]_lcri onı g(ıe ayıllitnn teşebbüsıcı'i sadccc kafa kıüşlkIlğın.l .le ğil, redde de scbep oj{cakıl. id:ıreci züı'ırre taraflıldan lcıli]r cdi jeD yayı)ta \'ijnlellrieriı_ den birisi tblklorun yıratlln]iısıdlI. IJuıdaı clolayı. liılkloıı akııdcııik ilgi içeliği mcŞı u]1iŞtlrıce](ııl'. Devletin 'genel cğitijı sislenri' dc. iste. gcIenek]cr iiZcİinc kuırılu olsıı, isteı'se resırıilcştirilsiı)' yeni kiııliİc Lıyacık şckiltlc yenideıı diizcİlenııek zorultdiı.hr; ijzcllikl.. eır dıiŞiik scviyedcki kuruıılaıdııı bışlıyaıak. (iclecek kuşnklAİın ycni kimlikle yoğruıiılirk yotişlncsi i(llılcci züıln'c açlsındiın elzeıIdir. Bunu yiüpıııaktaki bışaılsızlıl ılsarıyı cn başlndan bqlıyarak sırsacakııI' Bü iıılltçlı, i(liı(ı"i 7iilrılo öı1ı]ıl1li ınikliuda kıynağı oktıl çocuklaIlllın i'j,l ('l iülco ü]eçııcsi için silri cdecektir.

siİnıirgcciljk, bığlıılsız yıpılınııaiaıın geıc]ljkle si]ılı zo'

lıl\'la sönrürgecj biı. giicülı idalcsine sokuidıığu biı olguduı.. I'Iiçbir imparalorlıık cbediyen yaşaırız. BiI impaıatolluü,tI0 hayat kilyDağı olirn kiün]iği kıyıncttcn di-işünce, o iııparaı,ıluk.çökcr. j)aha iince biü inrparaio.l(ığa tabi kalaı yapı' l t l l ı.ıın;rml .' iıııjı,ıııuı.lııııuıl çtık'iş iııı|clr .nıtl.;l tı klı]:ı,';'k ıji}, d. iıir y,,Llul. liiı ıınrılı.i,ı',ı.lıık lı,lii '''ıı:ı 'eJ .

. t

; r

| :

'roP LU lts AL KiMü'iKI'LR N1ül' oLUŞUüÜ ET l\ ir- v E

2(1

yeniJen ıiirken. kurucu yapllanr] bil liısmi cski kiıı]]iklcı'ini ,,r".ı","" *"i"*iiı"ı"J;r' Zorlı i]ıbll cdilJll'Ierı itllI:ı'ilıı'rlüık l"ruiıui,i, 5nılm kcndilerini 1enıden orı:'yı kı'rl'n viı|ıl:ı'ı_ mıyılıırııı sliirulurı^ urn, yapaırıyaniar arasrndaki fiıt*'

İeçlerinin gücünde bulunüI' kiııliği Llcı biü' ytıpılırnmanın kiikenden gclert doğıi bir pıylışılın u,,,ıu, ıı;, yup,1unn'unu] killesillce oüıak şckildc dcğcflel bu doğal kiınliği beliller' (:Illi|\l"illill |'clli l:ılı|i)cılJir vJınlcııına!lln LlottJl |'iIl'liii ı..lii. iı.ıiş,i,li.."'.,i. Bıı. u7L'c 5iirelcıe \jıy'Lll't}'r''It"ll' i' yıık l L -..1i,ir'-'ui, Jr*"ı klmligili'ıi./ıilii|''il'riIrlı'lılr' .ı:'hı kıl' ' |'ı' in'l''ıe ' b'ı|lxxi'ıçı|ıkl ''lrü ii,ıir,:,ı.ı, e'ıi, ""r', .il,', ."r,,,"ı,,"r .1;i,,,1ç,l:ıe tll'ııleı'i kcrltı \clil' Bilcrck \'üJ ırliusJ' uı] n i,ii,n"çr.r' FğcI i:ı|ıilı'r' kimIil'lcfiylc i" ıittıl) ' için soıll pr,,|ugonı"'',''i y,ır,ıı'ı}i ve lrırta all'ylP pullanrak

ıdııılar ıtıcaklaıdıt'

I}iI \.ıı.]lenınJn|1 l'iıligiIiin \'3y'lIlııŞ' o !jı|\ıl'''ıl1''ı':tn 1l1ıı.I:ııııı:ııııı ':cııt,Iı':ı'ıi *.'lilıi"J or",, '.ııi, iı" biüJl Bın lçcrıL Lıı.i,', .itlr""; maya]ıılıa süreciıli]'ı foInriil]cnıllcsln' Mayıilınfia sü.eci. köken efsaıelei' niiZik' :'lİ1llil \ lr \l\lcnllCn ,,,,_,,.'ı", i a.arr.', ı.ıı ıın'eI u1 gııloııullıı" l''xnıj i'.,y,, n ı"gişiı lr.ıIivcı|eriııdc hne cıklln ulıiık, ı|]]l"]]] lli jğii lcmol lcri ıti oluŞlıı ,ı"'g",ıl.i q'""iı.,uıı ırıı Vecihler' ki ııı]

ıt'lıU'.

llt,.,ı Viınılill'lnJl1''neıcuı kiınlil:lerin'I''ıı " kiıtl:ıı 1:ıy_i ve b:'1kl' li ,,,.,;;;;,..',',.i;;i,'' \i. hu,]U hep bcı:'h'r uınıııın:ıyı ok)''ı i'',ıiiıl ı,".i.**.'i seçebilirler' I}lı' Asyı ve t}iiyiik giİii]Ii]iiş orttekte ,,,,* ııijo"rino"ti çut sıyıcta kaydı gcçmiş liir-

ıjil

yİpllanmaıln mensupları, mevcut duruIıIanndan ııı'ııınııı olmadıkları için kimlikleıini scvııeııeye karaı verllıl|] ()liıbi]irler. Ceçiın kaynaklaıını" bağımsızlık]arıDl vcya ,lkilcliıli }'itiIiniŞ olabiliı!eı. Bu İyllt züİıındii onlaıln işe lı.ı:,llıııak için yeteri kLıVvclıe bir kinrlikıeli olınedlğtn] Ve)a l,ll kilDliğin nrıryıitırma siilccinin yctcı'incc gelişnediğini ü,'l'lclir. I}ir yapılanmanln kinıliğindcki dıığişikliklcı bilinçli biı' şc lilülc Veyı lasgele olabilir' (iıırIikte lı$gele değişikliklelitl lIı'lg:elenır'ıiş temcllcli olmaksı7ın) gcıçck]cştiğj yıPllınmx l'lıültt. siiz konlısu kimlik yışaınayıclıklır.

Ylıpılanına kiııliği ile öViiııiiyu'sı, bunun yaygln olı.ak l,ıLiıuıesi için çabılayacıktır. I3ir yıpıllnııı.ınün kcıdi kimliği ,,iIı ışürt guauru aynı zımanda yınlış gtıı'ııı'ı yol ıçlıcıktül. l\şırı şekilde tiınımlınnrıŞ kiınlik. o yıpılınnrınıı iiyeleıiııı ıIiğeı kiıniik ve yaıll ııİnalıriı giİe ıısıiin olduklaIl çelçe\.sııde düşünmeye scvk edebiliı. Soıuçtilki yıılış gtııı.ıı ü]llrıyeliide, başkalarınr krırdi ılaıındın ihı^ç şeklir eki ll/iLi biçimIer]e kcııdisiıli gi;sıeıecııkıiI. Haıla yaır]lş guIul', ıt\lii ör'tülü biçinıIcıi ktıllınlldığl Zaılııll, oıll oıtaya koyan \ ıpılarrma ve diğer yapllaı]mılır içi0 d0hı tehlikeli hıle geliI' Peı'delenmiş yan]tş gur(ır, keıdisini ifııdc için kodlıırnıış l'clime, deyiş ve cürnlelerin kullanılmısınl içcrjr' BunJar yan ış kimiiğin kuruculaıını kendileı'iniı diğcı' lıcrkcsten iistiin ııldukİırını hatıılatııak içiıı istinlal ediliI.

Yanlış gurunın bir diğeı dışı Vııı'tınru' diijcr]criıi, 'ışığılık ılıahluklaIl' kendi yelleline koynlak içiı çık gijndcrünelerin kullanılınasıdır' Açık gö[derııeler yanl,ş gururu yarıtıınlırca kullanür ve sonuçtaki eylern diğer yiıpı]nnnlill ır, özellikle lıŞi!ğıllk olafak nitelenenıeli gilcendirecektir.

ETN i K v E To PLU M S AL K İM ül KLER NASLL oLUŞ

Gücenen veya kendisinin aşağılandığlnı düşünen bir yapı lanma, eline geçen bütün imkanlalla mukabelede bulunacakıır. Gücenmiş taraf bunu bir ölüm kalrm meselesi olarak recektir.

Her doğal kimlik evrilir' Bir kimtiğin evrinıi onun içi bulunduğu büyük topluluğun karına Veya zarııını o]abiliı Komşu veya diğer ilgili devletler b9lli bir devletin kiınliğini harici eıkilere açık olduguı]u fark edebilirler. tsir devleıjn bi komşunun kimliğini etkileııekteo kaçınmasına nadiren riıst lanır.

Bir diğerinin kimliğini değiştiımeye veya etkilemeye çal

şan bir devlet bu işi siIsice yöntemlerle yapacaktıI' Öncelikl

hedefteki kimliğin değer sistemlel'i baskı altlniı alınır. sislemleri, Şayesinde o devletiD üyelerince bütüı diğer eyle lerin kawandlğt bir kıstastrı.

Bir komşunun kimliğini değiştiınıeye kalkışan biı devleti genel hedefi, komşuytı buna çabalayan devletin istekleri kalşı daha mülayim hale getirıı'ıektil. Hedefteld devlet bu fark edebilir ve karşı tedbirler alabilir. Bu karşı tedbirler celikle mevcut kiniiği geüiş]etınek ve işlenıek için o(ay çıkmakla başlar. Hedefteki devletin tepkisi şiddedi olabilir kimliği iladenin aş1 biçimleıine vaıabiliı. Takiberı güçlçndirilerek yeniden üretilmiş kimliğin o dev letirı asli Şınırlalı içiııde kalnıası altık zor olabilir' Belli bi kimliğin a]t dalı olan iürtikamcı (i[edentist) kimlik de bir sonuç olarak gelişebilil. Devletler genellikle savaş sebebiyle böliinürler ve bir veya] daha fazla alt toPluluk komşU devietlerin idalesine düşer. Bu] alt ıopluluklar kaybedileni yeniden kaza[ma ve intikaın alma ıluygusunı iyice açık hale gelcceklerdir.

'lı'

tiıgmlniı

olan devleıin doğal kiln..i:llli: iıytlklrl :llli.: kalınitk için 'bölünmüş yeıeri ]llll 8üce sahipse, in-ıikaıncı

'T('ı' ü\lıııllk lüilliycılefi lendi muhaceraıı.lari unu y"p,ıun.oJan ıopluItıllar ü?erinde r.tIk ediljr uii.itiy. .,ilp

.|;]]i:ill.:,, Bir konışunun srldIrısI alıIndakj yeniJcn orıı)a konmuş ' kimIik lıir iIc sonuçıa onaya çıkan intikamcı kimIik araslndıIi L'ükiIeşim yiıyllınacı kimliği sonııç verecekıir,

l hl

ı.h'; l N MAyAl"{NMAs I

KiMLlĞİN MAYALANMASI llcl dcvletin toplumşal hafızasmda kökenlefiyle ilgili bir şuul vıı(llr. Köken efsanesi yüzyıllar sonra yazlya geçirilir. Bu ııly(lı geçilme süreci sürasında 'içelik' idareci zünuenin zevli|ıo uyaÇak şekilde değiştirilebilir. l{csmi bir kimlik inşası için ka.al alındığınd4 ilk eylem_ k.ırlcn biri, geıellikle bir tatlm düzenlemelerle birlikte kökeo .liı0asinin di ltilmtşi olacaktıı.

I]azı yap anmala.rda, gayIetli arımalara rağmen bir köken clsaneşi buluıaınaz. Böyle biı efsanenin yerine, gerekli belgı.lcı olmaksrzrn, sanki geıçek bir kişilikmiş gibi 'yeni' kĞlı:lı efsanesiıi oluşturmak üzere geçmiş(en bir kişilik ortaya ıııılır. 'Yeni' bil efsane otuştuma amaçı bazen, 'efsane' tabi ıiıo ilişik lekeleıden kurtulup, takip edilecek yüceltilmiş niteliklcri ilan etmek durumundadıI.

Kökeı efsaneşinin çağnsr eğtimlilere ve düşünce uygulayıcllaflna sunulacakhr. Aslında bazı düşünce uygulayıctlan yoni kimliğin oluşturulma ve idare s1ııecine etkin olaIak katlll ar. Eğitimlilere ve düşünce uygulayıclla na ileti şudtıI: Ycıri kirrılikleriıi takip edecek halk için bu kalıp ve nitelikleıi İ(ıllanarak eserler ortaya koyun. Düşünce uygulaylcılaIı ve eğitirrılilere geleı öıdül, eserlel inin yayılrnaş, dolaylstyla şöhlettir.

,,*-

ETNjK \|E ToPLIJM:;Ar, Ki/.'ILiKLER N^Sül' ol'UŞUR?

Yazırlır ve yazar olıcıklıı reslni gölevi bilşanııtk için l}ıılılır ,,"ı'.],'i ı,,grı ,'ııgclle b:ı1ı çıknılık icııı çibul"ıll'r' tuıti:ııar klıııligıı yrııi ög'l(Iılıi tılıı*ııııın'ık i."r'r. ^,,,i, illanı Ve delilleİi lcddclınek zol Lın(la kiıllrlaf' ifii, aıı,ııı"ı Ye i bil kiır]ik ktıı'ııık içiı'l hcl çıba baŞitrıyı u]iıŞmız' Bil kimlik oluŞllürınak için bazt çabılal başırıSlZIlğ LtğlıI' iı!'' _',nı.u;r,",,"n ıt.ıııi Liıııiiı. |ı|tjV('ıll l('lllclJcn " n1ç11'11ı ı''ya i.',l"', ı,"' ıi u/Jkır,'lıbilil. Eğeı' csti kiınlik k'ı1 ıtlaırl;ı

ol(ışıtılınaktiıki .,*luu_rJ,]"uriş.:ıu.,ıındaysiı. ycni bil kimlik bışaıısızlık kcsiı'ıdiı'Ycni ıiı]l]ik oluŞ1uIma çiıbas!ı]da inşacılaI iıyn] 'iıtnaIda tcŞvik ı,;iiı;ı, tiiıııi oı'tıyı kt,yıcılklıı, eı azııdlıı btıı]u

ııi,

ı'ıIecckleıdiı.

Ylrslr]ril uiinl.'ıJe llilıilücı bıı Liill hxline g'lcIl ll'l}'(' lJlınlık' ll)ıl'ıtnınl lıırmıy:ı bı;liüıniıııııSıır' L..,ıl "v.iııiı \Ikirr .,ı.ı'iı,,'ır" i,,'ı," Çc\Ie (liı\:ll'lIllCl lUnlııluk,. Jeıni)..ıt(n 'ilulıI:rr_ \ ışıyan *,oi","" t'"il""'l'"ı" bıı suı'ccı yııılenrlinr' jr-J..:"ı'rr' ı,rr,.i', il'cn azız i]lıı crliin'cnin cuzib'j'inç Jı' ,.,ınJ"" i.'*"i lıLri "lgıııılı!:ı'ılıiL'ıir' Rıııılıı':ı ;']ıiıltlıL

ş.tildi'rlikıııi,r' vcr.ı'klıriu nılııik' ı]cııiı' i"'ll' BusllnAı(ıı, ıjiğcıkınılık i)itr ijilıJe)krn''yilt:ı\ilıı ın:'ıl'ı'liı i;rJ".'ir,Jıu'i'i, ;bül IJIlii i'irilJl içiııJcki ıe ciJJi ;;;;;;;;"i"",," hJlkı hJ)litlı,'lttlıiın gil ı'ıi.'ıi.,, l]i]

|l::!

biıleşıiılı'ıcye t'ıışlayabiliı- Motif diğcrkam "j","_ "ii"ıra" i"'"r", sonuçlur i'rısılı'ız ıetilı]e lcllLct ı-loIııdtır' rıinı:ı "i."ı,ı' i.'"", İrıiıi*iı'ıi" 1ıı,n çc' rc*i bö1le biı' inaııcı 'lhıp\ JıiıVe uır.,n,'-..ll"r Vc bLılıul] Pcıirecegi ikılJarl ini;' ".,i,, kullaııcaklaıdıı. iırşa ediKiŞilik kiiltieri her n1akı'ıl dcvlet yapllanııaslndl yapF olduğu lebiliı-. Gcnel eğitim d|izeyinin ispeten düşiik

ü,\ıü

1|;iN L,l^YAI'ANMASI

2',1

lııınlar daha tahripkırdır. Eğitim düzeyi kuşkusuz ]ııllıı.'ıııı ijııcnrli bit'kısınının diploını veya çcşitli dipl(ıı1ılıı'ı l] lll) ()lınısü oiiıi'ak taDIIılannlıyoi'. L

, ı ı ı

ı l

;

l l

l.'ı;ilik kiiltii inŞıüCl]ıIı ıynı zınrandı. be]]i bi. kiilliilain ,l,,,']ll l]lıyitlaııııiı sürecini ııklideır, ırrayalıııa ktırııınllıı, l, ı ı',ılcli Vc yönteııleline sahip olntaya çalışıcıklırdlİ.

ıl

lı)[]ıl

sLirecinin tıksinc, kişilik kiil1ii çallşanla'tıayılanmı l'işilik kiiltii sürdiiğü ıniiddclçe eyleıırlerinin soıuçlıırndın

1, l]liıı

cdcceklcrdir.

ıı)ğıl kiıılik hcm l-.iı'e),sel, henr de haı'ici alg,laı)0lilI ıariı ııllıl;ııı cvriliı'. Heı iki duıınıılı dlı rlcığıl kiııliğin cvriıılilli ıı(.\'Ctlt 7cı]ginliklen daha biiyiik biI pay .ı]ııı ıt'ltIsLl yö0lenZcııginlik k,sıtlı oldtığu diı, onı cıişnie yönteoıi içc doğlu ,l,İıccek ve eldeki kı)'nakla.a öıcelikli cı]ırık ulaşıııı hıkkıl.ı ııhip olanların imtiyazıarını k<ı'ııınak içiı bir tnkım slDür_ l'ırıııliı. geıiriIccektiI. l)ev]elin kirynikl.ıIa vc ıIülke s.ıl]ip olcliığtı yıpıJuılııiılır ,ilı brı klsıtIanalar, o kinıliğin b|iliü] tiyelelincc kıynıklaıa ı,'l'diiZe biI erişiınc dc./letiıl izin Vermeııesi biçiı'ııiıi ıılıı.

idırcci ziimrenjn üyelcri, kinıliği oluşırııın [ıiıcylcıiıiı ,liindc kimliğin }'aşamxsü gelek1iği saVıylA keır(liltlilıo. \tı' l.)lııiş kuruıılar aize.iıdeı tüın kayıraklara öıoelikli erişiırre '.ılrip o]n]a inrk.ürünt tanıyacaklardt..

NIrlM KlMLlĞj

YöNETİMKiMLlĞi Yllltctiın düzeninin seçilmesi kimlik oluşturmaya eşlik eder. Yclli yönetim düzeni mevcüt olandan önemli değişiklikle.le ııyıı[lanmlş bir sistem olabilir. Tümüyle başka bir yaptlanma' ılıün ödünçlenmiş de olabilir.

Ara sıIa yeni bir yönetim düzenini terkip için gayIetlere gllilir' Bu, mevcut Veya ölmüş çok saytda farkiı düzenlerden lıılçala. ahnarak yapllır' Ayru sık]ıkta da bir devlet taIafından yclli baştaü bt düzeıı tasarlanlr. Bu yeni düzeı geıel siyasi

yeni bir işaıet taşı olur' 'l(llcnler ıay[lnda Yeni yörıetim düzeninin başa sr onün devlet aygttü taralllıdan kabulüne bağltdtr. Başafly1 temin için, idaleci zümre ll0 birlikte çalişan tasarımcı toploluk (idareci züınre için çalı;ıı'; içlerinde onlann akrabalan ve hatta çocuklannl içelebillD bi. 'sattş' kampaıyasına başlamak zolundadtr.

Yeni yöoetim düzeninin tasaümct topluluğu onu koruma Bu yiizden, yeni yönetim lltlzeninin kökleşmesi içiı bir de ikna ve zorlamalar sistemi lıtaya ç*acaktıı. Bir devleti oluşturan fertler, kimliklerinin bir paıçası olalıık şahsi tercihlerc sahip olaÇaklaldf. Bir devlet içindeki lcıtlerin telcihleri kendilerince tanlm]anmtş veya başkaların( ıı etkilenmiş Veya zihinlerine ekilmiş olabilil. y{)ntemleIiyle de ilgilenecekle.dir.

ETN i K v

Ia.

1'0 P I'LIMS^L K iM Lj KLER N^SI L o LUŞ U R?

Dcğışik derece]clde lıenzeı' ve pıylışılnış hedefl Clri o]ıı biıcyliı. kendi hede(lcriıi koruırrık vcyı ilertetınck için ılt toptulLıLlitr veya hiZiplcl oluştıjritcıkliırdlr' Alt ıiıplrılııklaı, hıkinr idari sistclnc bıkllmaksüZın bir yapıliıı,ııı;ı i,indc .,lu;ııı1ıı. Bö1le llı ı('r'lulııklJrlıl ıe*ılı| hı{iıı' ıcn'ı1(\ilıilı si}J:i l,JrIi '']rnısı surt ılcüıl.liı. Bu şckilde ku.ı]mlışmaclan hasıl olıcık çıkarliüıı dcvşirııck içiı, ılevietin V.ltflndaşlaIı talıl'lı1dan değişik idt|d kııı' llnı biiinıleri kurrılı"ır. l]ir devlelin yijlıctiıı düzeni hircylerin o clcvleıin idaresine cIkin kiıtllınnllı izin veııediğinde, nıuha]iI il]ı roptuluk]aI oı1ıya çrkaL Dcvlct idaresinc ıçık kaltItma izin veiıneyen bir deVletteki üİııhılil loplülukliıı, yı ycrirltındn' yn da mevcut kollıınsıl çıtı ıltındı gizicırııiş tılarık aylışIk biçiınleı iılıllal' Bir idıri katılıın biı'iı'ıi kuııak amacıylı bir arayı gclen fcıl]cr a),nl devleI içindeki diğer kunııılaı'a da üyc o]iıbiljİleI' Rıt kttı'uolların heı biı'i öİcelikie ycılcşik biı ıcsn'ti kUru ieilıı1ç li,.ılireı oii.ı(li'Iı niI yeııllı ıl]ul]i,l'[ğt ı"plıılııiıı t'l'ıılk .,,''ıı,",.,ıriıi,ı.'. s'kl.:J ucn(ılcı,eıı [,lı )!l']lal ılıinl'ı l"i}le i,'l iiı]t'ııı'ıt'ler kol:.}.':ı ,J11iI}] çıL:ıı'ılıl'ilir' Ycrillıl iılgilılcn ll:tilıiıı ı'll.lüil ç ı k ı ı l ı ı s 1 c iiy.lcı il. ınlilli l'c\ll]cll \ lll 'ı|JI kıx'ıloıın ö dta]cliııin tiüvıl a bağlı olıcaktıa. : ,

I]ğof yeraltt örgiit]e!rmesine larklnda olmadaır lrııııilik ya pıı ıesnıcıı vıı olitıı kuNInun öndefliği o yarılanınınün Jiine tim ıliizcninin siyitseıleriıde0 n]emnLın dcğilse, yclaltı örgüt

ltı]l)ı!'si}]c birlik1c biI seçiın yapıııyiı k;lrır veIcbi]iı,' I}ıl ııoktada, işin içinc gileı ıesııcıı var olın kunını vc olı klıt)snyitıı yiıpllınmı, ycni bir kiıırliklcr kiınesi ıı0ınllımay lriışllıyiıcaktlr.

l'|\,ı

ü 1i|ı

^iMI'i(|i

ltll (lCV]clill, idııcsiniı teme]]crini o]uştulan \'e kcodisiı]in ,, ııııi,ıılığı kiuıliğin çerçevesini çizcn' kanun ıdını verdiği ı, ıı llıı kııruluş düZenlemeleri kiinıesi bıılunacıktır. Günü

ll ıl/t]t.ki taio] anayaı;iülaıı'öyle oln]iısa diı, bi].dcvlc1i,ı kLılLıltüii ll ,'\,,lllılı çoğu dLırtın]da yızl]l ha]dcdil. ıüllıı devletleI kıııuluş ınevzlııllıı,nı, oradn dcV1clin idıIeı,. ııı bolirleırıniş kuıulüşlaı ıizerinde deneüinl Ve ı(ılallndli 'l lr]n'kıılnrak vc sıirdüırıek ıiyctiyle oluştllIüııiıZlıı.' BiI kulıülıl,j ıııovzualı kiin]csinde açık dc etim ve dcngcDin cksikliği lı] lliŞlilcı'in geliŞnlcsini en8ellcılcz. l ı'Vlct içindekj kalıcı ı'esnli ii'giit]cnn]c]cl. ijl]cclik yarıŞln,l'ı ılliıcıktır. Kalıcı rcsıni kuruıılıı' arısııdaki iiıcelik viırışı l,ü],li kiınlikted i koruınak veya rliğerleı.iırin sijz konusu l lrllliii değiştiIIlle çıbılır'ını öıloınek yoluırıla kcntli çıkaılılııııllııı kaynaklıııcaktır' Öncelik yaılşı değişik biçinılcr irJlı.. l üüll) kului'ırlal ıril]iıyeliııde keırı]ilcıiıi ve kcndi kiıl1ikleriıi l ,ııııılak için çeşiıli kaynaklara ilıliyaç duyacak]ırdlı.

NlcVcut yönetiın CtüZenleri, iktidardıki yönctim düzeninilr l,ılı'şcnlcri olarak cı devletiıı idıIesioe katllmak için kurulcLıık_ ]'ııl bariz o]sa da, kcudi yapllıınlıları içiııde ycııi rcsmi lt ' l' llluLlJrln oluil])lt\lıılı izııl rcıını'zlcı. ]\,1cvc.ıt resıııi küIunrla. resıtıi yönetin] diizcırinin dıili]i ,'ııç dengesi folılıiiltlnde tı.af doğiştiIntcye Ve kiıblıl edilnıiş l.lııııtları veya 'pitItilcri' telt$il etıDeye kaa Vcliılclse, btııt_ lıı'ııı yeni aIt toplUıukli!.ln Voya idareye katı]ıın biriııleriırin ,,lıışıııuna bir yısık gcıirınekte biI yükümlüliiklcri yoktul' l}iI devlet için.le yeııi idari kirttlım birilrrlerinin oiuşmaslüa k(lııuliın geçerliktcki yasak]ar' meVcut resmi öIgiitlcnıneleriı1 ı/clk kalıı]a nrace.ılırılıda yaldünlcl ollciıkhl.

W_ ETN.K vI! ToPLUMSAL KiMI'iKLER NAslL 9LUŞUR

,'\l I l\t h1lll!i\ii

Yazılı bjr anayasanıı) vürllğı hükümleriı]in gaizetil'nesini,

, ,_ı,ı vcya kinıliğin yakrn bjl leh]ike alt]nda olduğu beızeı. l, l.ıl.(.l koşu]]ırlndı bulurrmadıkça.

idari katıılın birimlcli, idareci zünrte talaflndan iZin verili voıilmeüesine bakılınıksızın' her kurum ve devletle kuı'u caktır. j<lııi katlhm biIiın]eri biı yapllınmanıı sııılrlaı'ıy

lılŞiince [ygtılayıcıIarl sürckli olarak kinrıikle ilgili konu l.ıı,llı ktlndileıini endişeli hisscdccek]erdiı. l]unlar daimı bir ,l, \ l('liIı idareci ziimrcsinin üyeleri olmak dtırumunda deği] ,llı

tek biçiDldc veya he'kese uygulanmtsılll güvenceye alIDaZ-

sınıİlanııızlaI. CesiıIi dcvıctleıin iJJri kallllm hlrjıtılğri ilıtlrIiıI i'ıe'il( i)bi;liljilı( kcrJı lerehilırlcr' irli]Ii kilıılıln birimleriııın sın

titesi işbiı'liğinden genel bir hedele vıIllınısl amnçl1ıır1r' Dev letlerin sınıı']aıııın ötcsindeki iŞbir]iği idari kat]llm biIinllcri lle nlahsus değildir. Dalrır da önemlisi' diiŞıince uygLılıy'cılar devietleıin sınır lan boyunca fikjr leıtilClil1e dalacxklaldlL Böylecc (levletiı ıiyeleriniıı dagırcığın.ı biiytik ö]çüde y_eıi fikiıleı girecektiı Başka bir ıJilden ahnü]ış olsuı'ı veya olnlast , yeni LlAğaıcrğ1 kullanlııı, yeni fikir]eIi çağrıŞtıran Ve on]alca esiI]leti]]ni

bekle tileıi içe.ecektir. Eğer bir devlet kapalı Veya sıkıcit denetlenen bir sınır siya setin"e sahipse, llkirieıin o devleİc girişini önlemede cidd zorluklar tecıübe etli]ccektir' Kimlikler bjr devletiir diğedyle genellikle komşu Vcya ticari ol1ak olarak teİıası sayesi tanınnbilir scviy(.ler geliŞtirirle.' Doğal kimiiğin ivınelenmiş gelişimiylc iştig'ıI cdecek lanlaı düşünce uygulayıcılırrıdıı. BilinçIi dijşünen 1lıbakıl düşüİce uygulaytcılarıı! içeril; lakin beyinlerini güfllük i lemlere bağlamak zo'u]ıdı o]aı kişi ve orıaklıkları değil, d i\IihJcm edenlcri' şünceleri,iigcılerinin klynıkJlnnı Bir devletteki kitt9ı1in eslrs büyük kısmı, devlctin kimliği güılük bir fısıla içindc düşünııeycoektir' Tabii ki dcvlet

idııeci ziinn'esi daima kinı]jkle ilgileniyor o_ l'l,,ükılı. idareci zümre kcndi giindenr maddelerine göre çall , ı,:ıkııı'. Ancak, bütıin diğ0r değeIlendirmelel bir tarafh, on l'ıı için ılevleıin kiınliğini korlıınak ve geljştirıl]ek geleklidiı.. üıiI (Ie14lrlin

lliı'devieli korunıak Ve bekasrnı tcmin ctDıck için "sen nc llr'"' solusuııun ccvap]anııası gerekir. Bu soaunun ccvabı ,lı'Veyn, evlat' yöreseı bir konumun Veya bir mcsleğin ıiyesi 1'l1ıi çok sayıda kimliği oıtayiı çıkirracakttr.

istcr bir feı'cle, isteıse dcvlcıc yiılellilniŞ o]su]l, "sen nc_ 'ııı'.)" sorusunun cevab] bir devlclin ValandışıDdaı uzuı boylrı ,lıı|iinmesini ve o devleti ayaktı trıtan teınel öğelerc ülaşIna llıl isteyeccktiı'. Eğer "seı nesin'l'' sorusunun cevıbı bir deV]ı'lilı iiye]erinin dilleriıi açııııyoısa, iŞin tiıbialııda yiiplsal z,ıluk]aı var denrekıiı'.

Kinrlik ve küItür hep bn'ikili teşkil edeccktil' Bu on]ıItn Ii'ııdi aralarııda değiştirilebili. olduğu anlaııına gelmez. Bi]il(leki değişim diğeıini de etkileyecek, buna karştlık biitiin lıiI sonuç etki altında kalacitklıI. Di], kimliğin lcmel öğeleıinden biıidir' Bcl1i bir dilde geljedebiyat o dilin bit veçhidiı; dil sadece onu kullanaı dev_ '.I) l.tin kimliğinin önemli bir kısınlnt teşkil etırlez, ayn1 zanrxnıliı clcvletin kimliği içi[ bir ktüjtastır. Kiınliğin tiim diğer i'ğe_ lcrinin yeterince deı'in kökleıi olması şaItlyla, bir devlctin

ETNiK vE ToPLUMSAI' K.MLİKLER NASIL oLUŞUR?

kimliğinin başka bir dilde de büyük ölçüde koı'ıınabileceği unutu]mamalldtr' Bu olgunun aç1k öııekleri vardır, Bir tliiin kelime dağaIcığl, o di]i kııllanan devletin kim]i_

ğinin doğastnlD ölçüIdüğü bif göstergedir' Diğeı dilierden

ödiinçlenlniş keliırıeler, o dil Ve kültüfiin diğerleriyle ne derecede ieınasıa oldugunun bir diğer göstergesidiL Ödiinçlenmiş dağarcık ayot zııı'ıaııda ilgili kimlik ve onun ilgili külltirünün güç ve özgıinlüğünün bir ölçeğidir. Resmi kimlik oluşttüruluı'ken, ödüıçIenmiş kclimeler kovularak o dilin yabancl öğelerden temizlenmesi için gayı'ctler sarl edilecektir. Belli biı di]in ı'esmen esinlelilnliŞ sa1laŞtır]l masü slIaslnda ya aynı dilin eski biçimterindcn, ya dir 'nevcut kelime]eriır anlamınl genişletmek suretiy]c yapılan türetmelerle, yeni ıabirler ve dağarcık iıışa edilecekiir' Kimlik çift yönlii bir sokaktrr. Bir devietin kendisiıi nasıl gördüğü ve diğerlerinin o devletin kimliğini nasıl kabul (veya Iet) ettiği bu sokak boyuncı akan tafiği oluşturıtl' Diğer devletler belli bir devlelin kimliğinj. ortaya çıkan oltaya konan kimliğin mevcut dünya düzeninde veya biı çitlaııaya yol aqacağı bahanesiyle ]'eddedebilir]er' ltiraz_ 'eıiden klt olan kay[aklara yeni bir talebin arz şaltlalünda cılai zaten bozulmaya yol açacağınl ileıi sürgcekleldir'

Bir devletin idareci züıırresi içindeki mevcut iltifıklar,

kendi aıalarında gelişen yeni bir kiınliğin doğı]şunun (veya ilirilişiıiin) bir sonucu olaIak, bir ilişkiler yunıağtnln içiılde gelişeı yeni güç eşitlikleı'i dengesini hesaba katmak zo1unda kılircaklarclıı. Güç dengesi mücadeieleri ve 1brmülleli içiüdeki yeni kiıI ikleı', idarcci zümreniD üsü tabakcst kendi tıba_ ıııJan gelelr değişiklik1eri algılamada etkisiz kald]ğıııda gelişlnc)c egilim]idir. Bir Linıtigiıı orıeyl konml'ı Vc}a )enl-

l IıNü ül/'ü Kl^,tI'iĞi

ıı'ıl ıılllyil ıtılınısı

yönüıdeki tıim savlar onun sahiplerini l, ııllı liııııtııılarını pekiştiımeye itecektiü'' Bu yüzdeİ, belli bir ,l. \ lı'Iill VC| kin]]iğinin komşular ve d;ğelleli tarafindan reddi ,,, ll lcıx'ccktiL lIiıkiıır uluslaIaftsı düzenden ihraç edilen bir devlet kendi lılıllıililıi l)arlşçı Veya kavgact yotlarla öne süıeceklir. Kiınlii'iıı lılıııŞçıl olı.ak teyi1 yolları uluslarırası yayınlara biiyük ı,lllıııılaı' vcrıneküen (o devlete has) sanat eseIleri sergileri l,'tlı ıııiizik 1opluluklarııın kültiirel faaliyetlerinin .lütryayt llıll]ı|lıılısllliı, keDdi topraklaıında ulusliıraıısr konferanslır ve .| [ ı lııiisıbakaları tertipleİreye kadar değişecektir. lrllcl bıı ledbirleı'in dü[yada büyük ölçilde kabul getirme,1ı1,ı lııılaşılırsa' ı'eddedilen yapıiaüma kavgaya baş vulacaktl.' |'.,l!]]iıcı tutum küçük savaşlaıdan sınıI ötesi tedhiş teh(lidjne

.' \'l ',lıu Je5teklemcye [..ruar de1ı1ehlllr' ıl]cl dünyada dalıa geniş kıbul görııek jsteyeır devlet J'!'(llıiŞtc bir iııparatorluğır sahip o]duysa, o devletin kabul onun impalatoıluk talihiyle kaİtşIk ve bağ ''ı11Liınıı çabaları l,lllılIl olacaktıI. Cevaben, gör'mezden ge]inen devletiıl }/öı]e_ lü i lıbakas| önceki imparatoı'luğun geçmişteki (algısal veya |'i.lçck) ihtişamtnt diriltmeyi seçecektir. Eski imparatorl.ık ,lı'vlcliıin (biı zamanlardaki elindilerinin) dürıya arenastna ,.ıl'ışına şiddetli şekilde ıruhalelet eden eski tabjlerle eski lı'ııplar açılacak, acılt günleı yeniden yad edilccektir' ()nceki bir impaİatorluk 8iicünden bağIms1zhğrtl kızaıııılş olan devletleı o devletin rıluslararası işbirJiği kurumlaını 1,ıişini engeJlemeye çalışacaklardıı. Bunda başarısız olan , lki tabiler, bir zaman]arın iııpaIato'llık gıicü lehindo herlılıııgi biı karaıın alınmasııa mani olmak içiıl ellerinden gelen lü,,l şeyi yapacaklardlr.

FF3

ETNjK vE 7'oPLUMSAL KiMLiKLER NAS]L oLUŞUR

DiğeI devlet]el arastılda tecrit etme çabalarıyla bir devl ten kaçınnuk, onu[ idareci labakasüün ve geıe] ol:uak deVle tin kaüallanna sadece ve sadece destek oiacaktır' Bu, kaçmt lanların kiınliğini pekişti'ecek ve onlar da kitlelerin desteği dayanarak diş gösteı'eceklerdir.

Dtş temaslal yüzü[deo tesadüii kiınlik değişıneleı'i, cli bir dev]ette LiretiliP esıre olaı kiınlikteki değişiınin doğası katkı yapan siıreına lilmleri de dahil, kit]e iletişiın araçl saycsinde gcIçek]eŞir. Siıeına lilmleri gibi kitle i]etişiın ürü leri keüdilcrine kimlik ırşılaııııaya çallŞl]anla1ın kimlik]cli .le etkiler. Siıleina filııi üreteıtleritr kendi rlev]et]eriniır de sis(emlerini yansıtııa]arü şa.t değildjr. Genellikle pa.asıl ç kürlıl ötc.iıııle kcnJi giiııJcnılcı'i bulunur. Yönetici tabakanın resn]i bir kimlik oluşturmak veya o korumak için çaba sarf ettiği bir devlet, sesli, basıh veya rıintülü tüm iletiŞim dainyaslnl stkr bir deıretimde tutacaktır' Devletiı ken(lisinin öne koyduğü voya gefçekten biri olaır kimlikle övündüğü devletlerde, sinema fi]ıni ü(eten leI ürünlerinde o kimliği yüceltnek için yöııelici ta kendi]erini diirtmesine ihtiyaç duyınaz]al. sanat ve yalat] ifade üfiılcrinin tıinl biçinılei'i kendilerinin yanlnda, öğrctis Veya ferdi olüak yaratlcllarınm dcğer sistemlelini taştrla.' Çeviri roınalr]ar, ıliziler ve benzeıleıi ahcı kiınliğin kiıı ğini etkileyecektir. Tükotitn malliuı da bu tirünleri beniın

kiıılik]eI üzerinde benzel bir etki yapacaktı Yeni tekİolojileriı gelişrnesi hel yeİde kimliklelin do Ve öğcltri üzerinde köklü etkide bulunacakhı, 1akat hep ay ölçüde değil. Yeni teknoloji]el üIeten bir kiıılik, değişiııe i tabi olanıJir. Diğeı devletler bu tekılolojileri lmaya bışlı'l]

yen ve kullanan

ttt\l lllt h ıt .k;l

J',lill,l,ı l|ıllllı'l ilk geIiŞtiren devletin etki aIaüna düşmeye ı.,

flli

ılilŞlince eselleri aitcl kimlik üze.inde istisnaslz cift ' ' \'lllıl, ',lJcirkllİ. Bir ıupluluk elsununa k.ıpılailk l llııl'll]lı l(('liliilıc ıbone olacaktır. tsir diğeti ise, esasında l l lı ] ıııılıl'lt'ıini pekiştirlıek için karşı savlaı. ortaya koyıl ll \, ,,, !lllli1llıl diıŞLiıcelerj reddederek tepki gösterecektir. ı lı ,ıııllı lıiıiıııleriniı'ı kim]iği idareci sınlf]n baskln taIrirka,,,'', l,llılliliiIıi yınsltijcakhr. Yasıma bir deVlctiır jdarcci sınll l,tl,llllltlillı yijIılendiri]iı. tsiı. dev]etjn mevcut yönetilı düze ,, ,,, l,'l(|]|r bllsklcı olıırsa, yasaııa süıecine kah]ıma da o ka,lıı ı: ıu ııı vcrilir. l'

' ll ''

ll.1''l'lı'l 1ilvli', bir devletin yajnetimini kendi uzun vaclelj , ,1,l ııylı|ııılarla sıırlllt değildjr' Uyglın şartlal o]uştrtğur1da ,l J , l llİ.sloklerin temsilcileri de aynt şeye soyunacakllr. llrl \']lslıılıantn üyeleri ya devietilr resmcıı taılnıntş ve ulil, ll ı'ıllıılInuş kulumlarlnda, yı da kendi kozlaınr ge]iŞtir,ıı l ı 'l(.yco lopiulukiarda destek temeline sahiP o]acaklardlr' , ı ıı ı, ıllıı geneJlikle destek lemellerindeki faıklaıdan dolavı l',]ülllılllcl' Yasama içindeki bölünme saılece ve geçjci ola ı 1] li]lll ilgili t.ıraflar kendilcrine ve devlele karşt ka.Şllıkh l' l l l'lil :ıli'llaJlg| 7Jman \ollJ creceklir. lııl (l.Vlct içinde biı alt t(ıp]ulıık çoğuolıık Jnlıtabakatııü ,1' ,ıııılıtlı başarısız olursa, iltif.rklaı kurulur. ,],

\tiıı('lici labakaıIn baskıcı olırşu ölçüsündç, denetim ve

lıJ, ('ksiğinden dolayı

yasama bilimlerinde yolstızluk iıılll'liıl'. Yönetiüre öğretisel bir yaklaşımln meyvesi bas l l,ll yönelinr düzeıri olıcırktır.

l ı ıl'llı l ,,

F tllNiK

vE 7'oPLUMS^I' KiMü,iKI'ER NASIL oLUŞUR

yasama türünde, tck bir gündem maddesi ol biı' sıCltk partizan alt top]rılrığu var olirc kt(r. Yöııetici taba ka.]n devletiıı iŞlcri üzerindc mutlak veyo mutlaka yııkİl netitıiırin o]duğu devletlerde' yiısamı biı' ııaslahıt kur'uıı olnrnktaİ öteye gidcııeyccekıil Devletiİ ycıri flkiı vc y temlole açüklığı i)lçüsünde, yisnıra o dcvlette değişen şar cevıpta yaVaş kahı'' Düşüncc uygulirylcılar] ya tek başlafına, ya da nadiren ü ycsi oldukları çok kiiçük bağln1sız topluluklar haliııdc ç.ılı maya oğilinrli oldukla.lıdaD, yasıNa daişüıce iiıCüicileIini Iaaliyet ve çalışıııılırrıntıl gelisi den gelccektir.

lle. ııakul

Dcvlet gayIistıl'i nril]i hısılaıın büyiik klsnı itibıliyle dı ticarcte bağImlı oIduğuntlı. ticafet erbıtıındaı uygi]lx}1cı yasıma Ve ytiı.iitı]cde çok diıhı (rtkin olıcıklardıl. I}il dcvl yaşaııak için dış ticarete ıe kadar lızlu dayanırsı. ticır€ sanıyi odaklanytı yöıetjci tabıka aı'nsında o derecc fıı] bi döncl kap, etki:'i ofıxya çIka(irktlr. Bir yönetici sınıf baskıcl oIınasl ölçüsünde yargı biıimle Iinin d;ğerlerini paylaşacilktır. Baskücı devletlerdc yirrgı bi riııleri yönetici ıabakanln üye]erince do]dııı'ulacaktır' Bi kinılik baskıcı bjr kiııliğe d(,ııiiştüİiiIdiiğiiı]de, önccki yaI ya yeni idarcci txbıkaya nluhabbeti oliıırlal]a değiştirilece ya diı onlaın yınlııda olltııyil Zoı'laınııoaktıı. Her halükaIda yeni baskıcı kiınlik dcriıı satsıntı]ırı Inalu kalacaktr.

't'i(iARi KiM .iK , l]i ,lülll l]l!lllı cdcl)I]cccği tıiıı }.iıynak]ıl diinyanın

lll,.l)'l1'ı]''llll]lıiılıllşlll..

l('l, vcle] ş;ı lırda ol ıyl '. ı,l ,ll ııı'si lıriiolkiilt nlallall cdiı . lll l,ııllı. \'cıel ollııık sailananııy , ,,, ,, ı1eıt.lıiliı ki. bu kılcıılcı ticiı Il

l]( \

her

l. başkı coğıatyılaıdlıı

Dck için licılct]e iŞtigııl i ü nlcr rtda lnaddc]c_ cltc çok hıyıIi biI ycIc

Il th'\'](.l lılıyalı Vcyit lıa!al tltlz .ı idımede llefek]i gijır .'l \ |('I i 1Cnlin edCn]cdiiriİde, hn}i k zaidlğtılı düşü diigii ı ,,lııııııe}' için sitvaŞı girişI11cyc 'Ic haZlııınıbiıir. Bu a , l], tLiı ııllıı v1lZgCçiInlC çiıbılarındilll lilzlı bil sonuç ı]1n ııZ.

lLL

l, l.lirlc. rIiiı:ı' clevlcllol (le sıdece )ıı de!lellc b!ı]una0 nııI ı ı ı;ll islcyelıi]irlel. l}uİı doğıl ,:vnak]ar dil da]ri]diI !c ., l (iü!lcllc. de kendilcıinin hıkk] (lıduğııİu (!iiŞüııdiikIcli l l,'ıliıııııck için ıskcı'i 3iiç ku]1ını \ı hıZüIlüıl]1ıbiIillel.

]),'\l('ılcl ırıslıdı kıı'şıllklı tlcııi .. Z bir ticiıId göIülLliil,,ı,l, ilk zi1'ın gai'ccck şey]erdcn ,,jri kııŞı]lkIı _qtlvcI)diI' ] i(lı(lilıi ııitclik. Itz ı]1iktxIü ve i'iin leslinr Zı]nanI gibi

iııdıki lıı'tışırılıldı gajstercceliı|'. 'ıl 'Il|ı iılelıelea deDgesi neselcsi ],clccektir. Lğeı.Arlevlol' ll tjf\'lcıil](ıcı ııa] sılın alü}oı'sı. (le!]eıi gcncI]ikle plıı ' ıııicn oIıııık iiZeıe bunun 1]yatıl i'üleınck Zoj'uitdıdIl. L] ıı

|^,]l^ |

l Il)l'l

lüi|I'i)l

^ir1lll(I

li N|.\ll'()LllŞLlR'|

K i lrü

Lj K I'Ia R i N I,J'K j t'E.s i M

:1I

\ l('üllı,l,'ll lıl]ll \illlıı illlı)iıl içiıı 1ı lı'ı [11çxynn 4 6"u1",1. (l,,('llll'ıı' |'flı(lisilıill lJ (l0vlclilrc Sıtı( k çok şeyi olınadığındı lllııiııt,siııılc lıir darılıl]ayı Şahi1 olaa]ı it 1'.

,l,

lııkııdx A devleti B devleıinc niemesi gcrcken şeylcrdcı kaçınahilnıek içiıl sıVaŞa gilmc] lıile karıl veıelıi]ir. Bu IJıı

KiMı,iKLERiN ET!liLEŞiMi

yüzdcn, tioırct yaparkcn ödetıeler !le0gesi ilkcsi hep gij7 ahünd(r tLıtulmalıdüI.

Bir devlctte üretilen ihtisas

zamaD içinde oranıı kiııliği al(ıt]da bir üne kavuşabilir' l-ül)u tjcıd ınaık nIn lınünmasl lakiP edeccktir, Birdevlctin slni anlldığlnda. lll'iyıt. peyniI' ayııkkabü, şarap vb. iirünlcri ll .llı geleccktir. mal]l

tsir de\'ıetin ürcttiği iiIiinıcr şijlı eı kazandığılıdiI. diğcr devletleI dc ayntslnl ürclmeye başla) r]klardlİ. KoPyıcl d!'V_ letJer aynı veya benzeı' nlırkaiarl bilc ]iııllaıabj]irler. ]]iı' ıicıli miırkayı bışlatıp iiri.inleri kopyalir l1ıır dcvlct, kü)pyıcılilıl özgİn tasııııırIan kullanırlayı durduı'naya zoIıınılıl' içilı iti_ riız edecck vc hatekete geçccektir. l}i (luru!n. licı.cl siı\llşlxnDa yol açacıkttI. Bu. bışlıtıcı devlcıin kiııJiğini kıııııııılıııııl lıiı örncğidiı. Devlctler üıiinlcrini siıtırken sad..:. i)zcl nıiıık:ıl;ıı tleğil. si'z konusu ürünün özel kinıliği olal () dev]clı.ıı 1'clıliı)i zılnan en iyisi olduğu şekıindeki 'geı'\ ]L' o]ırıı sııııııl;ılı lıv_ ritmı da geliştiıirleİ. Bu' be]]i bir mal veya Lilünde lical.]t lekelil)(' 1ııl llç;ıiıktır. tekcI kişisel vc kurumsal tıinı tllıklıllyı]l lııllıkıC üiı ıeliındc b skIcl]Iğa scbcP olaÇaktrr.

-ficıri

Belli bir devletlc kimlik inşasını t.' ki heın iç. heın de

düŞ

kaynaklardatl 8cliı. Iç tepkjleri anlal a( dıha koiaydlı. BunlaI iincelikle bclli öğretilele verdikl( i siizle]- bu]unlrn 10pluluk Vc bireylcldcn geleccktiI, Öğleti ],' ,ncnslıplaının yıpa caklıIı hcr eyleııin öğreti ile uyumlu olıl)nsınü istediği 'bütüı1 bir hıyat' ıcnıclinde faaliyet gijstefeıl aiıgü1lai inanç sisüeı]rlc ıinin L]ağlılaı'ı bu slnıfiçi0de (iılcii o]i ]iükIiıldır'

Mcvcut öğrelisel inanç sisteınleı'l ycüli resmi kinllikiclin ilıt.ı.lnJil gcIı(Illklr i)lIIlıil\l cll /. (l]!('ll(rLjil' ()!ıcli\.l

inanç sistenıleı-i kendi cvrensel düzcL biçiıırIcriıri bığlıIııının zil]iI]lerine yerlcşıilecek zanıın ve il' iıniı sıhiptiI]ea' BuDlı rın illı da 'dini' olır]aslıra gclck yokı 'i 'siyiısi' vcyl 'nlıdde_

ci' iııınçlar dı ,.ılıbiliriet.

öğ.ctiscl inanç sistenrlcri cski lril sistaııden s(ı]ra Ve çoğtıIr]rıkla oDa cevıben oluşturuldll ii ]ıIl içil]' heI (jğIc1isel iniınç sisieırrindc ayt'lca bilzl gömii] ] slıvunıIa dii7cDek]eIi Vırdır. BiI öğrctise] inanç sistclrıinitl ,li]mülii 'sıVunn]ı diizeneklcri' ılışüIdık şekilde onun tek dc ti iııınç sistenıi olduğu lsfuİtnı içelir' sonIa iş biiyüLiilele] diğ0r tiiıı rakip inanç sisteıılcri sapkııılık olalak lroüin]]cnil Tıi|1r

Yc0i lrir iılanç sistenrilli kıbul ec, 1'k sadıkatini0 yijnüııü değiştilenlere ka$l kurıllaı'll belirlenlıiş yıl)tülımlır buıunur. iıııç değişıilentcıc karşt yıPlInİ1Iıı çoğrınluklı bu diİreğin

1 \

A \ I. I oI'

I,I IA!SAI, A i

I,iK I,EI:] NASIL

OLUSUR?

KjM Lj K ı'ERi N ETKj LüjŞi M j

.11

ll]llı|ıııln kuı'1LıluŞa crüncyeccği lulr( ()riyIe biışlar ve o lıiı. şckildc hcl, ebedi azabiı ı)lüsııhak oIil .ıkllı' BızI inanç sistelnleİi ba_ilıla.,ınün'iüdakntlcIini gizlenlcle_ rioe iZin verir. Bu. vaIIığlnı oI.1ıdi kıldılacık t0hditlelin bütlunduğıı ŞaIılardit iiğı-cliyi canlı lı| lırık jçin yapılır- Mızercı oliırak, tiilnden oItitdıD kııldırıllr| ' ınsı, yclallı toplınışlilrını sahiP olı]lanll) dıha iyj oldUğıı .i;!]enil. Sonı'a. iiııcelikle yeni biı' kimlik ıia çabaInrl ı ıkiiı]elc ğıatnliıyı hcdel'leye0 yıZılı ve sözlıı Jlkelelerle pe cIclııniŞ bir iİrce]ik nliic.ıdelcsi blını ıelakıt et ccektiı. Eğcı'yeıi kinllik ıDcvcul hekin] d(],lcrlcıe Iıyüııll giiltellİi yorsa. vır olııı ctııik kiırrlikl.I dc )'c i ı'esnıi kiı]]liğc dilcne_ bilir- Bu öZclliklc etnik kimliğin dc\ ]0L jçindc biı' ızıniık o_ ltışıuırluğu duı'unılaıda biiylcdiL B' .I ı-kcııIi kiıııliklcıini. !aslflıIınl nba.lıcaklal ycva iaatlxll rl siiı{iirlırck içiır ışıll lıklara kaçıcaklıı'dıı.

Devletler irrasıırdaki reki]bct, eğcı n]eŞgul oluııınıZsa, ziınıaula nrücıdeleye dönüŞecçktiI. Dcvlc{lel arasııdaki m|ic.ldele diğcr taral yüzündcn LığraDlliın aiıceki haksızlıklaı'ıı ılgülaın]nsındnn da sonuçlı11alrilir.

Ba'lgcscl kinlliklct dc kencli vaılıl ü ınt hisscllil..ek]CIdir' Biilgcs0] kim1ikler geıcllikle kend,,lı'iııin iiviilı|il.üı \'..de doğdııkları Şckljlrde bir dıŞı (lijniik i7 cniı1 V.l il l(l. I]iil!csc] kinlljklcıin ıelkibi çeŞitli soysillıki:' (ethlıiCiı]'i. illiıltç \is lclıleri. seçj]en yönclinl (lüzcl)lcı.i Vc ]illüjlııi ı]ıClı]].licı !Ulu_ ırınrlıı çeşiıli öğc]eri ihıivn cder. BtjlgescI kimliklerin kırmışlk bit 'li. ı.sıüıi Liıüıli( inŞıcı_ Iııınıı lı0Jgeci i(iraZların baş1ı gclcı ,(l)0|)leıillr lcŞllis cllİc-

siyasetinj (açtk seına]a. vc açlk pazarla. lırhşmasının habcıcisi), BM bildirgesini ve bir doiu gtiılük ıncseleyi içcrebilir ınra bun].rIIa s!nıIlı değilleldil'

lclini 7oIlışlıİI. Dcrl.1Icl ırnsündı gencllikle lckil 'i olil(iıl'lıl lr1l lckıL)eı ıiCıIct (pazıllaI Vc olun)]u bil ödcül]( (l (lcrıü,(.!i). ,lı'ılıl kiıyniı}ilal (niilils lıbıı']l dıhil) !c k)l)lık aVcyil rıJ]ll(.ill' \c licarj hcdc1']clIe (lc0iZc elişiılr) ile sıuıılı clc iltliı.

Belli b;r devlclle ycni biı kiıılik oluşturma çabiıliı'ın tcp kiler sınııın hemeo ötesindelı veya okyınus (jteleıindcn gele bilir (Gctecekte [ıuırun diğer galaksi]erden de gelebileceği düŞiince snnr]arını zor]amaz). sınıı vey okyaılus ölesindcn tepkiler tabi ki ya destek, ya dı muhalefet t1l2lndı oIaciıkiııı çcığu drıruınlardı itiı'az dolıı I]jçin er içel.cektiriliı'az]urın ınan1ıklı bir lcme]e otuIüP ollırn]adüğt halihazlr_ da belli olmayacakltı'' itirazlar gı.:rçek gayeleri örlbas edccek savlarla gizlenirler.

ilk bakışıaki i1iraz]ar gıindelrı kon!llall iizcrindc yitpılıcık tür. oıı ınaddeleı'wiıson'un özbelirlemcsiıi' F. D. I{oosc_ velt'in Diirt Özgüdüğıinıi, insın haklarını, I'Iıy'ıı,{ç1k Kapı

itirazların çcığınun, dıştın nıs]i görüıtütsc göİtiısün, bi.inci sebcbi: Belli bil devlctte ycni bir kimliğin oluşnrasıniı iıirrz edcnleıin türl'cih cfiikleri bciIi bit 'diinv.ı düzcıi'niıl kofutııııast.

Her şey bir larala' ycni kimIik kısınen, mevcut diizeni değişliıir diye algılaıııaktıdıı.

ŞİRKET

KİMLjĞj

ŞiRKET

KiM iĞi

BiI deviet içindeki alt topluluklar ]ieıdi çlkar]aü çeryevesinde öIgüt]enecekieldil. Bunlar keıdi]erini bir alaya getirdikleli üyelerinin iktisadi ve siyasj ]onumlar]nln koıunmasr ve ilerletilmesine adayacaklaIdır. BU ö]'gütlenme]erin baŞlıca vasıta]arından birisi, şilket olarak di ldlanan o.tak gilişimlerdir. oıtak giıişimlerin öntürlei insax davrantştnda çok eski den beri valdt. Elken oltaçağ üniversiteleri geliştikçe, bu tüı yapılaı içinde çalışan tüccarlarm ihtiyaçlarınt temin için, aralarındaki iliŞkileri rcsmileştilmek ve güçlendirmek aınacryla hukuk fakülteleri tfu emiştil.

ortak giıişiıı ilişkileri tüccarlal i:r,st alüşverişlerle sıntllı değildil. idareci tabakanln tüccaIli l1I oftakl,klar kulduğu biliniyor. Bazl devietler ve idaıeci zj] ıieleri bu tür yattIımlaIı Ve büyümeyi teşVik edeı; bazıları 'e bun]aıın varllğlnü denetlemek ister. idaıeci tabaka seı'may.yi ıemin eder; tüccarlar ise mallanru azami kirla satarlar' Bu yüzden, her iki çabanın da tam üye]iğini sürdüImeııin gödldi;ğü bil dünyada, tüccalla n yönetici sınrfa yakrn durmaları iıayrctengiz değildir. Ve bu yüzden şirket kinrliği ticari allşveü Şlelle slnırfu değiIdjr.

BiI sonuç olarak, şirket kimliği !'elektiği zaman devletin idareci sınıfınıı askeri (ve güvenlil için diğeı) himayesini isteyebiliı'

ı1 ü üNl^ \',ü

üü)1'ülrll\\l

\ll t^I l l.i N

ı\tt'0LıŞURi

ldıleci tıbiıkll ıicaIct yollaİı Vü tleıetiırini lskcıi gtiç ilc deDctiordc

diığıtlm kaıallııının In]iıyl beceıdiği siiIecc

blı diizc,r bijyıc !ridcr.

Ycni ı.kİoIojilclin ıeticesi olıIirk ycni pızaı.lar açılclıkıaıı sonra. dcvlcılcı ycıi l'lIsıtIaldan yaıl .lıııııık içi0 orıak giıişilnle[de bllltll]nıiıya baŞlayiıcıl(lıı rl' sıdccc Cle!lctIcıilı ıiiccırlnİ dcği] Vc (lcVIeı]el de sıdec li0iıletıe dcğil' iŞi ijtclc_ lc gö1ii.iiP ıske.i olnı'ak da rekabeıe ] ,şliıyıcaklardıL DeVal)]elı llatıl oIalı kiir diğeı ü .l.rıleİi de yaışıır içiıe çckcr: kalın biİ tiıtiiylc gizleomiŞ l)] ,)lsı. k!ıdi idaıeci ıa' bıkalaıının iıDtiyıztnI aldükIafl ycıli ),'tık !iIiŞinrlcr olUŞ1rı_ ft[lnt. Oıtak giıişiıılcıin ihtiyıçlarını !;'l.l'Iİck için çcŞi1li ku ı'uırlır gcIiş1iriIiı'. Dılıa tızırıanIışııı.. tıltıslırılast biınkıclllk vc krcdi sistcı]llcli bunii dahildiI. Geı)eI dİğIııDıcılaı'ıicaıi (lüzcni . illlynPıslDün oDcllıli biı. l]la]i 'itİacılık' iş1 giireı] qenel dığllIIı1 PaçiısıdıI. cılar, alıicı ^slIııdı liyıl yiiksclticilcri Vc lcıı' "i] dığıttm kanıll.ıll olalnk ça]lŞıI]ıl. Bırcnlııklııın kııIIık il ı iilcmi gibi, bun]ıl dx üicırj dıizenilı işIcyiŞi içiIı önemlidirlt .

Geı]el dağı1ll]lc,lıI, ortak yatıIın]]l lllı pızıl]anlı Vo l)itziıl l)ıylnı ecıiŞIc1lDc l'iıalivcl]criıriı'ı uç ()kıiıslndıki hilinCi v0killcı'iciı- Ccnclliklc ürctici ıilkeden bıı iınlıçlit ü]ijndClilI]liş. fiıkıt yelcl scılııyc ve kişileı'in kitıl 'l ınl da açcİlnck iizcae, bışka llıcnlIckcılcıc ycllcşcn yufitaş|:. jlc kUırlırıılıl.

Ccncl dığıtın]cllığa ycrçl katılınr, 'lst oııliLrll] kcııcli iilkesi olduğiı Vc oıının ycı'lisi başırılı l'i. ,iyctIcl içilı lıclckli olıcık şeyIer ıçlsID(ıiın kcndi henışehı'islılo niısll yiıkllıŞllıcıığll]ı clahl i1'i bilrliğiıdoo' |]ayali önem(ledi .

ŞİRKET

KlMLlöl

Genel dağltımcıllk]ar, üre{ici devletteki esas oIt.* yalıllnün yük$ek seviyede kredi sağlayan kuıurrı]aria daha esnck çalıŞmaslna iınkan vererek cnvanter taşıytcı ve rlytrm aracl olarak görev yaparlar.

Devletleİ a.aslndaki ıekabet bir iilkenin şiIketlerinin diğer-

lerinin la.ıliyet aygltlaIündı ıV yaptlklan bir koısııılığa yol açacıktır' Koısanlık laaliyetlcıı öncelikle gellel dağıılt110ılıklaıı, pazurlaıı veya e[ azlıdan onlada çalışan n]ahalli önde gelenleIi lıcdcf alaCaklır.

Esas tica.etçi düşüücedc (nıcrcantilism) ortak yıtıı'ının amircr klsa vadeli büyük knrlııdan ziyade, kaynak mğ'kezle.inden istikrarlı bir ııill tedıİikini gııVenceye alınak Ve maünul ihIaç n'ıallarına pazaı']al ıçlnak içiı ömürlük bir serlnoye biı'iklirnıcktil' Yeni ticıreüçi düşiiıroe, ertesi ytlln lekabetjnde rahatlaürıok içiıı, vadesi uzirl]]tnış yılhk Iaporda derha] kar görmek isteı'.

Aslında ortırk yıltrınıliı.lı iş girren büyük kinıseler genellikle ısillcrin ikinci' tiqiiıtcii !c döIdıinci-ı çocuklarüydı. Bi. soyLunun sıdcce ilk çocıığtt ııı]Vın ilc bıüba mülkLinti Ve bığIl gelirlcri tcvariis ettiği için. kıliın çocuklar eli boı tııııkılıyordu" Noınluldc bu, rIoğoŞtall hıl(lltIı0ın ]lreyVeleı'iıcı kiıvuı;nrak aınacıylı Iüüyük kaldeşlcıiniıı y()lini almıık içirt rekılbd edeıi kalan çocukliıfın buluııııısıyllı l)iılonluk sistemjı]c ters etki yapacAklır. Yeni şilke1ler dc l'cıı7cr bir düzende çalışlrlar' Yeııi ortak yatı mlıI |)ıı ye(i.k çocuklart üziük ycrlc.e göndereıek kcndi lopltıılsllL (iü|7eıllcline )'önelik bu mtıhtemcl tclıdidi g|ivcılC alı[lır. Bu süIeç ticaretçiıiği (iü l)iü l()l)l(in]sıl düzen olulık (lcslck ler Ve süld IüI. BiI sis1i]lı] (rliü, lli iicıl'ctçiljk bülüı uygu]iıIniı' ]ı konu]iır için kıplı!ı l' i ,,i,ı. iısaııı blı Lın iç;|ıde

ıll

ü ü'Nl^

|/ü,.

ü1'ı,I

ıllv\/v

KlI,lü.l^I'ü,)ü

N^SüLoLUŞUR!

doğnl ş olnıusı gefckiı. Kulüp içitıde doğmuş üyeler yazılı olmayan iç kuıaIları llydukça Ve buna göIe işledikçe, dızenli bir gelir ile ödüllendidlirler. Ticaretçilik kapall bir sistem olarak, fertleri kendi hayat ılanlaıında dondurarak kurulu düzeni korumaya niyetleııdiğinden, topluınsal yükselişi önler. Saııayi devriminden sonra bile, soylu ailelerden gelıneyen girişinıciler serueti çekmeye başIadıklıründa, ticaretçilik sanayicileri kendi saflarlnir çeke-

ŞiRKET Ki^ıLlöl I

rek hakim şartla.a uyum gösteımiştir.

Ticaretçilikte işIeyelr ortak yatlIlünlar kendi btıIunduklaı yapılanınılıır için ilave ııiilklel edinnıeyc çalışıılaı Bu noktada ticaretçilik bir biçinıde imparatorlıık içiıı bir destek haline gelir. simgesel olarak imparato.luk' ıicarelçiliğin tutunması amacryla korunan bir çatt haline gclnıiştir. (ev, sanayi)

Kendiıi idame etmek isteyen her diizen bu aınıçlırla kIırun'ılar oluştu.acaktlr. Ticaretçilik de kendi iınpaliıtor]uk çıtüsında' bir eğitim sistemi tertip ederek bu yönde adlmlar atar. Ticaretçi eğitim sistemi keıdi ihtiyaçIan açısındaı ılerdiven basamağı türünde okullar ister. Bif aşrmada günltlk işIeİ Ve aşağl seviyedeki faaliyetlerden soIumlu görevlilerin eğiti]diği kurumlar vaıdır.

En üst seviyede seçme ve seçiImiş üniveı'silelcı' nihai a_ maç olan sjstemin naŞl] korunacağını ve kayniıklilldın en f'azla servetin nasil elde edileceğini aklldan çıkıIliralnık üzere, bireyleri değişen şartlan düşünme ve onlara uylırlanma saıratrnda eğitecek prograrn]aIda ihtisaslaşırlar.

Seçkiı ve seçilıniş ıinjversite]eriD ınezunlaı'ı ıyı'ıoı

ince_

den inceye bir çıIakhk proglamlnn dahil edileccklcIdir. sonuçta başarılı görevliler, biI biçimde 'idari gencrallik' de dahil, yüksek makamlara yeIken açarlar.

ortak yatırım şirketlerinin işleri imparatoıluğun daireleıi' ne girmeye başladıkça, ınerkeziı bulunduğu devletin idareci sınıft ofiak yatlrıın Şirketlerinin faaliyet Ve siyasetierine daha derinden bir işlcvsel itgi duymaya başlaılar. Bu dııruın, varlıklaü başlangıçta devlet sıüı olarak saklanan idari kurullıınn ıtireyi}ine yol açar. iınparatorlı.ık ayıl zamanda diğer impafatorluklarla reka_ bct etmektedir. Bu' imparator]uk hasımlarla mücadeleyi eŞgüdünılemek için ilave kaynıklara ihtiyaç duyacağındın, devletin idaİeci tabakasünln ortak yahfim şirket]erinin işleıine dahiJ tılnralarının diğeı bir sebebicliı. Rekabet kuşkusuz ticari irlanla slnlrlı değildir- Eıı başta, iki (veya daha fazla) rakip imparatorluk aıastnda denizötesi bölgclelde rekabet yüIütiilür. Askeli olarak bu, kendi lopraklaıında birbirine girmekte0 daha güvenlidir. Denizö(esinde de başka yerlerde edinilemeyccek olaı pazar ve hammıdde kaynağı şeklinde 8animetle. edinilecektir. imparatorluk sınııJarıırdan bir krsınr insaır, o devlcıte da]ra

önÇe geniş ölçekte uygulalrmaınış olan yeni bir yönetiş veya

inanç sistemi için çalışınıya karar veri(ler, Bu aynl zamanda kararlı şekilde ticaretçi düzene kaşıdır. Bu durum, ticaretçi yeııi dürıya düzenini iyice karmaşrklaştıracaktır.

DevlelleriD siirekli olarak içreki kargaşa ile do uğraştığı irkıldan çıkarılııamalıdıİ. En başta kitleIerin zihinle.i de yürtitülen çok sayıda reknbet vaIdıl_ iktisadi, siyısi ve askeı'i düzeıler genellikle bir iiçayiık oluştunıılal ve bunların bilbilini deşelemeŞine hiçbil idad siStem bağtş1kll değildir. Bunu özellikle yönetici Stnıf yönetim si$temiıi değiştirıneye eğilin i olduğunda akllda tuımnk öneınlidir.

\t 1t't'tt \t \l l,t\lllLl lli N.\';ll,()LIi.\lltii

I l\11.

l)ilıl sılıllllı l|ılf|)lr']j illıı,ıl]ll()ılılaUnkilellij ıyırı değil(lil' I}il (lilrscI s,D1l'tiiılı glicünc Iağl]rcD bağlnısız bir der'let yıpı sıl)ı keıdi biışlnı lcü))i!r edeııcz. Yeni biı rcsoıi inanç sistc |niııilt kuruluşündıı önce Vıl o]ın inanç sislcın(ler)i dehşct

veı'ici biçimde çabuk kcndisine gglir. Ülkcıin idaıeı:i sııtıtjy]a çlkıl iliŞkisi o]ıl]lır dı di lı'1ıll kendilcriyie geçiıltsiZ bil ittitıkı zorllyacakliıldlı'. Biı scbcp, idıreci labakanıı) dini sııııfın cn aznrdan töIcnsel üısdiki ol IlIiIl'l/ın ln k3ınI l ı l l \ l ı ı /(ıllılJu(iul'. ikı ,I.'gın,, ç,,ı','ı.ıı ve kiırşılıklı o]arık geçicj bil lranşı karaı'veıiı'. Son hcsıp dıhı soııra giiIiilccc]ktiı'. l

l ı i ı

l l

Sonuç, yeılcşik idireci tnbıkn ın denelin]inde işLeyeıı diinycvi o[ak yıtıı'llı]aün bil biIcşiııidir. B deİctinrin üzeri, ycüri inanç sistcıIi hiyeraIşisi,rin nlanevi leırrl-nnilc.iy]e ajrıLilcccktir' iıriıılç sistcminin teınsilcileri sonrıki biI tlırihtc tünlddr denetilni alIıııyı çalIşıcıklıldır. Yıni dini slnıl jçiı1dcn tek teili. 1lıkat gıiçl|i seslel çlktııayı başLıyılıcıyı kadilr. WycIif'ıen Hlıs'ı, Luther'c vc 8. Heiry'yc, bu lii. 1cıllel. iınnç sjstenrinin idafesinde iıkaırr sahjp]eridiI, Iiıkıt hcPsi de onun adına iı'tikıp ediIcn ışıIllüklala n]cydiill oküıüliıl'. Keırdi anIayışlaııntlıki eşitlik ıc ıelbrınu istcı'lcı' l)ini yö!ıelim i'ıccsine ait ırclinlerin yenidell k!'Şfi siircgidcı tırhŞmay] dıhl tıir a]cvlendiıir. Bu ııctinlcı diııi irjıııcıliır, lr1ı(ta buna kijliiliik Ve bdıl llıl ge]mesini l)ckl(lycleli (Iijli geı'çckliğin ispaılınııasını Lınıın göıüş ciyelilıı. kıl)ıll görn]iiş hikİlctIerine doğı üıdın lncydın okııyan öğclcı içcı iıIcı Ancak 'ycni ilahivatçı1aı' !e oılaIlD biiyiik ö1çiıdc paIa(ıiastol ile ııcşgııl oJıı lıik sıııftan larıl'ıııllırınıı lıııı ı'ctli çirbalarııdın s(ın'a. diDi yaitctin] öI)cesi lıı01iİler sll0ki yerlcri hcp oIasıyll)üŞ l.]ibi clini sıılıIlı ekleıılcııiı. .

Fıkat bazı bilcylcliıl ınelakL (ırıırl ö o çtkırıı. Brı drııuırı_ da rnhatsız ede so[u Şuduı| f)ini idıtcden iıı00 yiiıetim'jis üemi olafak ne Vaftlı'ı Kim]iklcı ve ikıisadi çıkııllı arasınclıki bağ]ınhnIn lirkıI]dı 0lin kiııi ıııplııIukJar kcsin bir ceVilP bckIcıncksizin doğırıcliiı ha.ekctc gcçnrek iSterlcl. Hıtta brı0 lnl kendi dıiiıyevi bilgi Ve niycllerini cliıri biı'kinr]ik ı]tındı gizlcrler. Böylecc strbest teşebbiis (herhangi bi.isiniıı ylüpııbilcccği heıhangi iıiı'giIişiüı) ıicltlctçiiik gibi (ki. buıadt sıdect orlak yiül]rnn yaplltııtlıllt bnŞkaD]nı'ınIn girişiı]dc brı]unmısını izin vcrilir) daha bi. yapllaınrlŞ vc sabil idıri ve iktisa(li bir sisıcır için sıvaŞılrityı bış[ıİ]ıl. Miiıasip bir kulııçkı dijnenıiıldeü soırir nlityalıyıcı fikiı lt'ı' o(nt]ktı do]ışılaya biıŞl . siirccin sonüclar'ndan birisi Fıal]_ stZ ihti]a]j o]muŞltıt'' Bu ihli]a]i0 kimlik vc kiııılik oluşuııııı iiZerjndeki elkilcIi silineinez.lir' solbest teŞebbiisü kendileri_ nin cŞit ığırlıkt ki ki ]liği olliıık 3öıen Vc buııtı bir inltoç Sistco]i kisvesinc sok'ın PuritınliıIın ıksine, F'cıns]z vıtandışIaı'ü diıha geniş biı' özgül'lüklcI kiiİresi isleüriŞlcldıi' t?89 ih1ilalinin lıknbindc Flll]siı'diı, licıre1çiliğin (İ'tıkllğı ktıitlı ktlmak için !l0lcl(Ii dcsteği silğladlğı, kıslnen diıri i(lill0 ile imparator]uk iıİısındıki l]akiüi] ittifaktan dılıı esLi biçilrttcri dirilten yeni biI kiıİlik tıirii oltayir ç*tı. ]]u yeoi vıtaııdış kinr]iği doğrudın dini slnı1ın idıresiıe nıcydıı okuI, lllkiıü orıda durınaz. ColiŞıikçe, hayali önenldeki ktılüP ortagı ıiclırcıçiIiklc bjrliktc ilırpılatolluk tılZı idüeye öIül)lciil bir tchdit hlüline gelir'

Vı(ındaŞlık l'ikli. 'tcbıa'n]n ıksıre (asi]icr., dini slnıl'iı vcyı licaıi teşcblriise bağlıllğı lillk etınez), bu hıleketten lle_ 'lirl)üı'yı Ve i(lilIi şcl- 0(|en fikirleldcn biıi<Iiı. idlııeci slnrfl sis{cliıiıı lııik|ilIüdlırlIli yöıltcnri0c iıbone olın tiiırr dcvlc1lüı'.

,ı

İlulİ

vKmı'ı,UMs^ı, KlMLlKLER NA'IL 1LUŞUR?

kcndileri yeni bir taneyi ortaya koyuyol olmadıkça' herhangi bir yerdeki yeni bir dunya duzeni klpırdanmaslndan bilytik beline (panic) kapl lacaklardır.

İne de, bir diğer düzende bulunmayan imtiyazlaIı olan topluluk uyeliğodeki gibi, vatandaşhk fikri kök saıaI. Yerleşik idaıi zümle kendisinin kuısanmış ayrıcalıklannı mücadele etmeksizin brakmıınıştlr ve bırakmayacaktır. Bu tabii ki idari şistemde bir değişikliği de gerektirir. Bireyciliğin Vatandaşlıktan hayli farklı olduğtı akI]dan _ çı_ kaıimamalıdır. Her devlet bu vatandaşlık fikini eşit hakiar kümesiyle birlikte almamştır. Yeni bir kimlik oluşturma a-

macıyla bu tabirin helhangi bir uyarlaması öz€t kısıtlamalarla birükte gelir. Yeni şirket kimliğinde bireysel katıtım içiıı bir vatandaşlık tü l haklar temin edeIkeı, diğer bir uygulama ferdin oradaki devletin idaleci sınıfınln belli bir kısmına tabi olmasını iç6Iir.

Her iki durümda da haklann dıştaıı bak dığrnda telaffuzu ayDıdır. Farka s9bep olan şey uygulamalardır. Birinde birey seçimler yapabiliıken, diğeIinde onun aile, etnik topluluk ve iıanç sistemlerine feıdi sadakati bt talafa, kendi sa.lakatini sadece ve sadece idareçi tabakaya hasretmesi istenir. Bu tabii ki' belli bir inanç sisiomine üyeliğin o öz€l inanç_ taki tiim üyelefin etoik veya ailevi tiim bağannl unutmalannl iŞtediği o eski, bireyden inanç sistemi temeııi talepleri haİIa getirecektir.

Bu şekilde, bu inanç sistemlefi kendi komşularından yet_ kin eıkekleri üyelik için devşirmeye çabalam|şlardlr. Bü sa_ dece kazanan inanç sisteminin saflarınln kabarmaslna değil,

ŞlRKğr

NMüĞ]

haıa muhalefette bulunan kitlelerin zayıflamasına da etkide bulunmuştur.

ldareci tabakanın bağlandığı dinç inanç sisteml9ri tabii ki kendisine öylesine bağlı kimselerin aileledni ve ilişkide bulundu}laIı kimseleri de bu inanca çevirecelderiııe inaııırlar, bir inaıca geçmeye razı olanlan iktisadi güdülel veya sınıısız haıİaI biçiminde ilave ayncal car bağışlanıL Bu şekilde ödüllendirilen yeni kimlikleıini kuşanmış yeni dönmeler, idareci sınıf tarafindan yönetilecek şekilde ortak yatıfimlarda hizmet görmeye hazırdırlar.

l NAN Ç SİSTEMLERI K]M Il Ğ ]

iNANÇ sisTEMLERi KıMLiĞi iıanç sistemleri başka tüIlü anlaştlamayan biı olguyu açıklamak için vaıdıı. Bir inanç sisteminin, kendi yaptığl açıklama-

lara hükmeden bir otolitesi, bir melkezi kiŞiliği veya bir oıtak

değerler silsilesi bulunacaklır. Her inanç sistemi bir tanrı veya tannça inaıctna dayanmaz. Her inanç sjsteminin emredjci biI el kitabt veya öğretici başvuru kaynağl da bulunmaz. Ancak bütün inanç sistem]efinin top]u ayinleri vardır.

Mevcut inanç sistemled hınşmanrn kolayltğ açlslndan vahye dayalı olanlar ve olmayanlar olaIak ayrıllrlal. Vahye dayalı bir inanç sistemi öğIetiyi içeren bil metne sahiptiI' BiI öğreti metni bulunmayan inanç sistefr ei bunun yerine ayinleri geçirecekleldil.

Bir inanç sistemi kahır ekseriyetle olaya komşu devletten ithal ediliı. Komşu bil kültüIden ithal edilen bir inanç sistemi alıc1 devlet talafindan kendi ihtiyaç ve talepleri doğrultusunda düzenlenecektir.

Bir inanç sisteminin yönetici bir

taba](asrnın olmasl şalt yöneten idareci topluluğu buluHükmeden veya bir değildir. nan inanç sistemleri diğeılerine nazaran daha basktctdf. Bu, evrensel inanç sistemleri için de böytedir.

Öğretisel inaıç sistemleri kendi dünyalannın bir parçası olaıak yayılmacıhğı içerecekltrdir'

rr l' l N|^ \

)|'I l ü|1|\^l. lil^1ü'jKI'IiR N^SIl' or-U\İUR?

l}azı inanç sisteıIıleli yctişkiı1 dön]neleri kendi saflarnrda kabulü reddedeçeklerdir. Yetişkiıt]erin kendi saflaona kabııIünden kolkuıun teıneiinde, bir iıranç sisteıninin doğuştan kendi saflaıııda olmayan insan ınotiflerine karşI güVensizlik beslemesi vardıı' Pek çok inaıç sistcmi sadece ırreısup]arııın doğal a.tışı yoluyla kendileıini idımc etti,'ınek ister. B.ızı inaoç sistemleri geniş]eııe, hatta yaşatıa vasrtasl olarak ihtiraslı şckilde dön_ mcler araı. Bazı i0anç sistefileri ise dönmelele veya ayl]lma-

jNANÇ SiSTEMLERj

KiMLiĞi

Yorum süIeci boyunca ilgisiz döıeıılelden Ve iıranç sis ıemlerinden fikirlcr ddunçlenecektir. Bir inanç 5isıelnil]e )elli etkiler yolum süreci sllaslıda girerlel ve bu etkiler nihayeüinde ayin|ere de SrzacaktıI. inanç sisteıninin düşıinıileneyeı]leriüre cevap arayan kiinselel, irrirnç sisteınleü'i karışıülına katkı da bulünacaklardlr.

Bir inanç sistemi üzerine yorum Ve gözlemler nih4yetinde okuıuı, yaıilş an]aşt]tr, ktışku duyulür, kloanll. vs., atıa yine de yayılıı. Takip eden yanlıŞ an]ımala', diğeIlerioi destek

Iara dikkat sarf etmez.

vcya ıct babında ilavc yorunrlır iircttncye tahrik cder'

Pek çok devlet kendisine destek, lratta valllk lerneli olarak belli bir inanç sjste]ıini benimsemiştir. Bir inanç sisteü]i biı. devletin resmi öğ.etisi koıüıİüna yükseltildiğirıde, diğeI sis_ temlcre ka$t daha hoşgörüsüz hale 8e]ecektil. Resmi bir inal1ç sistemi vakaslnda, bil dcvletin idareci sınıfı o inaııç sis_ temini devletin kimliğine aşılamak isterleı.

Eseıleri geniş ölçüde okunan yorumculaI insiınüstü \,ı|]rk konumuna yükseltilit']er. Bir devietin idareci tabakası eselleli halk içinde mutebeı' yo ııculalca kuru]oluş öğreti]eriıı yö etim sürecinde 1'aydalı olduğtınu algrlarlarsa, bu öğIe[ieI ilgili devletin standart siyaseli o]aIak benim$eııecektir.

Kuıuculan, mensup]an veya yürütücülelinin niyetleri ne olu$a olsun, inanç sistemleri birbiriyle etkileşirleı' inanç sistemleri araslndaki etkileşimden dolayt he. sistem fikir, ayin ve öğretiler ödünçleyecektir. inaııç sisteınleli birbiriiden meısuplannln uygul.rmırian yüzlinden de ödıinçleıne yapa caktrr.

Bir illanç sistemi diğer biıisi üzeıine zor]ayıcı Veya belki

de gönüllü bir yolla hakim o]duğunda, önceki sisteın biü. bütün o]a.ak değiştirilmez. BiI d€vlote yeni bir inanç sisteminin gelişinden sonra, ikili ibadet ve ayin uygulamiılaIı siirecektil. Yeni ıesmileştililmiş inancl savlınan yoıumcıılıı', ilk heyecanla eskisit]e saldıracaklardlı. Eski inaıç si$tcıIinin tüm izlerini silmekte başarısız olan inanç sistelrri yoruıncu]all, hakim kaİşımın bir kısm1ıt lesmileşlireceklcıdjr.

Resmeı yaptltıma uğrayan veya baskl gören öfretiler, yellerini zamanla ayıı şekiide gelişmiş diğerlerine bıraklrlar. Eski fikirler asla tamameı'ı paklaımaz veya unrıtulmaz. Çok üzun zaman arahklaı'lndan so m bile b!ınlarİı hep bir takipçisi olacakttİ. Bir devletin idaıeci tabakastı r veya üyele.iniıl alglları geniş öIçüde evrildikçe Veya değişen şaıtiala cevaben döıgülele uğ.adıkça, eksi öğretiler de canlandürılacaklf.

Alışılmış ve geleneksel hayat taızında bir değişiklik yapüıak Veya onu korumtrk amaclyla cski öğietileriıı dililtilmesi veya yenileıinin orlaya koımasına gidi]i.. Değişiııi getirnek içjn saIf edil€n çabalaİ ]rayıı- şaı'llartnı ]naddi ve miünevi o]arak iyileştilme ağusuüdan etkilenirleI. Bu, kimlik biçiııiııde altnaı şeyi korülnak, devlelin kimliğini sallaştırıp geliştilmck ve onu geleceğe t.rşıınak içindiI. DiğeIkımlık bu süreçte çok az ölçüde yer ailI. Diğelkaınilğl bir ölüüısiizlük aüusu besler.

il l

lNl^

|l lıJl,l

l1^l\.\l lit^lllKl.l':ll N^,lILa)LUŞUR?

IJcşcı'i işicrdoki lreı'gcliŞme talıınin edileüıez. sadece genel kallplar fark edilebi]ir Ve allnan önlemleI sadece eı genel manad{ etkili o]abilil' Şartlaıdaki değişneler doğaılıl testıdiif tasanmr yiizünden yetelli şekikle öngörülemez' Tabial, bir deli gömleğini, fosilleşmiş öğretise] yollaı.ln ge]işmesini önlemek için beşeri işlerde tesadüf tarzınt konıl.

inşanıı işlerini en lazla etki]cyen şey, tjngörü]eıneyen, kalip dlŞl gelişııeierdir. Bu öülgörülemeye[ gelişmelerin itici gücii fikirlerdir; fikirleıin kabulü, anlaştlma veya yanl1ş aılajlgili hayatlaıa uygıılama biçiınidil. ştlması Ve Eseı' ve belge]eı her' tanllanabilir kiiltiirün bir inanç siste_ n]ine, baŞka tür]ti ıçIklanamayan olguyu açtklam[k için bir çaba Ve yaklaş]ma sahip o]duğunu göstermiştir. Her inanç sistemi bu amaçIa bir odak noktası tasaliam]ş[r. En eski sis_ temler odaklartnda görünebilil iingeleüE dayanryollardl. Bunlal bi. suretteo (biı. dağ) bir suıet ile bir inancın bileşiıDine (gü[eş diski olarak Aton ve Aton'un yeryüzündeki temsilcisi olan Firavuı) kadar değişiyordu. inanç sistemi, çoğu çoktanrılr sistemleriır yaptığl gibi lra'

yali kişilikle.e dayansa bile, görsel takviyelerini s4ğlamak için heyket ve heykclcik şekliıde bunlarİr soınut tasvjrle

yaprLyordu.

Çoktanficllıktan Tek Tanİı'ya geçiş çewenin daha iyi falkına varmaya, fiziki hadise]erin sebeplerini anlamaya (insan da ateş yakabiIir) veya zihni melekelerin geliştirilmesiıre hamledilebilir. Tek-Tanrıll sjstemlel çoğunlLıkla bir inanç mukavelesi, kişinin geleceğini çok yefine tek bir oloriteye emanel elme aIzLl\u ü,,erine kUrulmu)ıul-. ilah sayısındaki brı azalıDa jbadet işIemleriDi dc basitleşti_ recektiı. Öte yandın, ilah sayısındaki ızalına iba.lel lijrenle].ı

iNANÇ SİSTLjM LERj KjMLjĞ

nin sıkıhğrn1 aitlrmtş ve biı bireyin çoklar aıasrnda ş;üsi biı ilah seçme kabiliyeti gibi bil dizi 'esnekliği' i]ga ttıniştir. inanç sistemleıinin ilalrlara dayanması gerekmez. Biı kişi veya 'yo]a' hamledilen bil dizi ilkeier de aynlsn]l yapacaktlı (Budacıltk, Koıfüçyusçuluk, Taoculuk) veya bir veya da]rür lazlasınln belli bir bileşimi kabul edilecektir.

Hikaye taıııdıktı': 6onç bir adaın giizel bir bayaıra ıŞık olul. Kadln zengin bir ailcdendir, delikanlı ise aşıı.ı şekiIde mütevazi şattıardaıl gelir. Kızın babast birIiktclik]elini yasak_ ]ar. Külliir, klzın evden kaçmasrnl kaldtlmünaktadlr' Deli_ kanlı direniı. Çalesiz baba onu caydımak içio iıı]kansız Şırtlar iieri sürel. EğeI genç aşık bu belilienmiş iırsantıstü işleri başarabiliıse' baba ev]i]iğe müsaide edecektir. Genç adirm o aşk ile tüm engelleri aşar. Dağ]a yerinden oynatı., denizle_ n suyrınu boşaltır. Kendisindeı istenen hel şeyi tazlasıyia yapal. Işin ıeredeyse sonıııra gelmişken, genç adaının dıişün_ cesiıe bü delece hükmeden dıinya görüşü birdqlbire değişir. Arhk genç güzel bayana 1ütkun değildir' sadece kızdon değil, dııygulalından, toplrımsal kaidelcıindeıı ve diinyevi gayejeıindeı de vazgeçeı. Biı evliya oJı'ır ve çoğutlluk].ı bu şekilde biliııir. Bu 'ateş]e imtihan' yaklaşınrı kendi temellcrini Ve kimliğiııi kurmak için çok sıyıdtı kültür ve inanç sistemi lfuaf1ndan kullanrlmlşhr'

üTOZA]K

KIMIIK

MOZAiKKiMLiK Devlet biı farklı kimliklel yığınlnı içerecektir' Bir devlet kurulduğu zamaı belli bir bölgeyi, yuIdu işgal edecektj!. BiI devlet' özellikle savunulan sınıılan olan yurt üzerindeki ko_ ıumunu pekiştkdikçe' tedricen keıdi doğal kidiğini geliştirccektir. Hakim veya birincil kimlik kuIulurken, söz konusu ıoPıak_ ta kimi alt topluluklar baki kalacaktır. Bu alt topluluklar soysal köken, inanç, idaIe ve iktisat düzenleri gibi asli faıkhlıklardan dolayl kendi kimlikleıine sahip olacaklardır. Bu alt topluluklaI asli farkltlıklaıdan dolay hakim lopluluğun kimliğ içinde özümsenmeye direneceklerdİ.

Hakim kimliğin alt toplüluklann kendi ayn ve aynşmış kiınliklerini koruma arzulalına ve bu direnişlerine müŞamahasız olduğu yerleIde alt topluluk ya savaşacak ya da göçe_ cektir. Hakim kimlik kendi devleti içiııdeki alt topluluklara ve alt kimıiklerc hoşgörulü ise, bunlarıo mensupıan yüksek makamlaıa çıkacaklardır. Bunu kendi belli kimliklerini koruma_ yı güvene almak için yapacaklaIdıI. Hakim kirrıtisn hoşgörii_ sü dillerde dolaştığl zaman, diğgr alt topluluklar da o devletin

arazişine göçmek isteyeceklerdiI.

Alt topluıuklanı böyle bir hakim kimıiğiıı devletine iç göçleri o devlet içiıde hakim olmayan topluluğun oranınt altlIacaktır.

ı] l

lNl^

l1ül'l l1^t\^I Kl^üI

lKü,I.ü?

N^'jrL0LUŞUR?

ljl](,l ıljlıillı liiııılik gı:nişlcııoci biı siyasete kilitlenirse, alt (ü)|)ltııılIliııııı o dcvlcliı aıazisine iç göçleri artacakttr. Diğer lılıkiııı kim]ikleı keüldi devletlerindeki alt topluluklaı'a karşı Il]üsantıhıstz olduk]artnda göç süreci taze bir 8iidii kazaııI. llatta baı hakim kimlikler kendi arazilerinde yaşayan a]t topluluklaı] göçe zorlayacaklaIdtI.

sürüIen alt top]u]uklaI hoşgörülü bir dev]otin toplağında yerleştikteD heııen sonra ittifak veya birliktelikleı' kulacaklardıI. Hoşgöiilü billrimliğin arazisine yelieŞen her alt loplu luk içinde en azudaı iki hizip bulunacaktlr' Göçeüı a]t top]u_ ltık içiıdeki hiziplerden bi.jılin ilk kıışağt hakim kirnliğe eklemlenıre arzusuııda olacaktır' Muhalif hjzip hakim kimlik içinde erimeye büyük nraliyeıIe. ödeyerek kaışl çıkacaktır. Asıl göçmenleıin tolun]a üçüncü kuşaktan itiba.en kendi asli kimliklelini catl]and[ma çabaliına girecekierdi1.

Bir hakim kimlik içindeki alt topluilıklal]n toplam nülxsu a11a kim]iğinkine denk bir aıışla büyürse, o deviel içinde istisnaslz o]arak biı mozaik kimlik belii'ecektil. Bir devlette bir mozaik kimliğiıı varlığınm tafinmasl o devletteki hakjın kimJiğin siyasetleıini değiştirecektir'

Alt topluluk kimliği, biı kuıulu devleti ve konınan stntılan olan Veya olmayan bir .ına kim]ikten türer' Eğer ana kimliğin kurulu Ve bağtmsız bir devleti yoksa, o kim]iğe ajt alt toplu_ luklaltn öncelikli çabast biI bölgede keıdileıjnin dolduıdukIafı bir memleket oluşturmak olacaktrr'

BiI ana kiınlik kendisinden kesin hatlarla farklı bir devlet içinde de var olabJlir. DiğeI bil devlet onlaIt stktştıraıl bir genişIcmcci tarza başVulduğunda, kimlik]el daha önce hiç yeı alınadlkları dev]etleıe gelirlel. DiğeI bir kinrliğin basktstna uğrayan bir ana kim-

lik bağımsızlık yoluna giıdiğinde, dağllrlnş bulunan alt lopu luklannı biıleşmeye çağıüc.ıktrr' Ana kimliğin bağımslzIlğıntn itici gücü çoğunlukla dağ nxş alt topluluklardan geiir. Fikir eylemi öngöriir. Bir kiııliğii bığımsızlığryla jlgi]i tikirleI öncelikle edebiyat yoluyla yaytlır- Sıklştürılmış bir ana kimliğin edebiyatı kökleıini derinden ahyorsir, yurt d,şın-

da basılacak ve ygniden yayln]anacaktİ.

Eğer biı'kimliğin edebiyatt oluşma aşamasrnda ise, eski olduğu l'tissini kazandırmak için sahteciliklere kalklşılacakttl. sahte edebiyat, güçlendirmek islediği kimliğin lchine o]arak, diğcr tüm kimlikleli karaılı şekilde dlşlayacaktrr. sahte ede_ biyat doğasl icabı, iş aşikaı'e o]sa bile yaşayan bir yazara at-

fedileııez

sahte edebiyat do]ayistyla kendisine karşl yeni edebiyahır gelişeceği zemini oluşturacaktlr. Yeİi edebiyat bağımsız bir edebiyat kurma çabasıoa yöıeitilecektir'.

Dililişin kendi sınırlarl içinde gerçekleştiği hakim kimlik iki şekilde tepki gösterecektir. Eğeı l'ıakim devlet mozaik kimliğe müsaadeci ise, diriliş alkışlanıı. Ancak bıırradildif. Hakim kimlik baŞktcı ise, yeni yazaılar basklya uğrayacaktır' Yufi dışında yirşayaD at topluluklal, kmliğin dirilişi için

uIuslaıarası kuruluşlarrır yardtmmı Şağlamak isteyeceklerdir. Yeni edebiyat ve yeni bir devlet kuıma çabaları birbirine karışacaktlr.

Bir ana kimlik nihayetinde bağtınsız bir devlete kavuşttığı'ında, o aıa kadar yurt dtşrnda yaşayan ait toplu]uklaü da davet edecektil. Alt toplulLıklarün hepsi de dönüş çağıtsnlı icabet etmezlel. Ana devlet tanındıkça ve de özellikle iktisadi bakrmdan kendini ispatladıkça, yurt d1şlnda yaşayan alt topluluklarda bu etki hissedilecektir.

ıl (ıl

1'Nl^ \'1. 1I )l't l|^l.\,\l. Nl,ı,11.lliü'I,R N^.süü'oI"IJŞt]R?

Alna kiırllik, kendi aLl topluluklaİnln yaşadığl yerlerdeki hakim kinniğiı işlerini etkilemeye çaltşacaktüı. Bu durumda ev sahibi iı kitıliği tehdide rığray.rcaktür. Alt topıUluk]aı-ün yaşadlğl yerdeki hakirn kimlik büna cevaben resıni biI kimlik geljştirmek ve çıkttrmadan veya zollamacı yollarla ona bığllhğı sağ]amakta ısrar edecekliı.

Ev sahibi kiıılik ya rcsııi kinıliği icbar çabalarında başaı'ı]t olacak, ya da lrakim devlet parçılanacıktıı' Uç örneklerde hakiın dev]el ya ıesmi kimliğe toptan öziimse[me istel, yı d[ blüna dileneı alt toplu]rüklaIı süIer' Hakim kimlik, yeni lasar' lanınış (veya yenidcn tasarlanmrş) rcsnıi kimJiği tatbik çabalannda başarısız olabilir. Resmi kimlik bışansız olduğuıda hakim devlet daha küçük kimJiklere parçalaıacirktlr. Biı'kinı' liğin paıçalanışı aynl zaınındı devleti daha kiiçük Ve hıyli Iarklrlaşmış kimlikleIç böleÇektir.

Mozaik kimlikler, ör[eğin ;mpalaloiluklar, tantln icabt pek çok

kimliği baündürlar'.

iınpaıatorluklaıı biı idareci tabaka ve ona tabi ol{n bi. bı! Iokrasi yonetil' idaıeoi tirbakt impirütorluğu kuıınıış olın hakim kimlikten olacaktir- Bürokrasjnin üyeleri' i'Zellikle yukarıdakiler öncelikli olarak hakim kimlikten, deVletin all top]uluklarıntn bireylerinin uygun bir seıpiştidlnresiyle getiri]irleı. idareoi tabaka imparatorluğu koruorak için kcndl anlayüşl çerçevesinde kendisini idame etmede biI kalıp oluşluracakllr. idaı'eci tabakaorn kendi kendini idamesinin öncciikli v.Isltasl kendi zamınrnda var olan eğitim ile olur.

idareci tabııka ayfu zamında birleşik bir inanç sisüeıniyle ınozaik kinıliği krıırımaya çalışacaklür. Bjr inanç sisleııi 'din'den fazlasınl kapsar. Bkz' inanç Sistemleri.

Mo7AİK KiMLjK

idaIeci tabakanın basktn tavlı, halkrn çoğuniuğu ayfu i nanç sistemine bağlı olduğıı zaman, devletin düa yeknesak bir kimliğe imkan veıen daha büyük bil kamusa]lık temeliıe

sahip olacağı çerçevesinde be]irir. BiI mozaik kimliğitl idareçi sınıfı kendi kimliğine güVeniyor'sa, eğitim sistemi ağıı'Jıklı olarak ele alınmayacak, alt toplüluklar hakim kimlik hakkındaki her şeyi öğIenmcye zorlanmayacaktf. idareci sırıf kendi kimliğinin Vaslflan hakkında bilinçli ise, alt toplulukla n hakim kimlik lıakkındaki hel şeyi öğreıımelerinde ısralcl olacaküf' Eğitim sistemi bu öncelikli gaye yo1unda tasallaİacaktlr'

Bir kimlikteki alt toplullıklalın nütus içindeki sayısı ve o ıa ne kadal büyükse, idareci stülf devlet iizerinde o kadal fazla deıretim koyıcaktll'. Devlet idareye katıhm içiı tek bir resmi birim seçtiğinde, devlelin diğe. tüm birimleıiırderı ay olarak bu birim de ken_ di kendiıi genel büıokrasiden bağlmslz olarak idaırıe etır'ıek isteyecektir. idareye katılıı]rn tek ıesmi birimi kendi üye ve temsilcilerini devletin tüm kuruır aüıa sokrıak isteyecektir. Belli bil dçvletre hakim olmayan kimliğin büyük orafu söz konusu ise, idareye katıltmtn tek resmi birimi bu alt kmliklerden de seçilııiş Ye diktatlice eğitilmiş temsilcileüE sahip olmak isteyecektil. idareye katıllnxn tek resmi bilimi alt topluluk kimlikleriırin üyelerini çekerek kendi etkisini le kimli ğini bu alt topluluk kimlikleıine de yaymak isteyecektir. idareci slnrfin siyasetlerinin haşinliği ölçüsünde, alt toplu luk kimliklerinin cevabl şiddetli olacaktr' idareci stntf ya kendi yönetimini gevşeterek mozaik kimliğin çözüIüşünii ivmelen(lirecek, ya da yönetimjn basklcl doğasıntı scviyesi i artıracaktf.

F -

LL'N l K

vE 1'oPLtJ

SAL KjM LjK LEül NASIL 1LUS U R?

mozaik kilnIikıeki aIı ıopltıluklar ha)aıın her aIanın(lı _ .Bir daha fazla özerklik istedikleri;de, iıl3reci sın|f. en azlnden dlşlan baktldlgındi. düzeni loruma adına bunn izin verel-ıjlir' Istenen özerkliğe kavlıştlıktao sonra alt topJııluklaıın duygtı_ larında' basın ve yaytnlar tla dahil, çeşitli alanlarda dışiiuIunrlar göı'ülecektir. idareci sınıf ve idareye katılımın ıek resmi birinri bu laŞ_ ınaları denetimde ıutıü.ik ve mozaik kimliğin çöZülüşü;ü önlemek için bu duyguların etkisini indi.geyec;k y;ni ku;um_ lar meydana getirirler. Bu da yine birtik ve dir]ik adına yapı_ lır.

Alt topluluklann edindiği yeni kazanımları denetlemek niyetiyle oıuşturulmuş yeırj kuruıı]laı bu toptuluk]arı gücendirecektir. Alt topltıIukiar brı yeni kurunılarln işleyişiii engelleyecek yollar arayacaklardır. idaıeci tabaka, kendi denetimini s]ktlaşhrmak için alt topluluklara idarcden sağtAn n gıcla ve digei lıııiyıçtar _merkezi uzellnde kıslnllya gjderek ceVıp \erecekıir. idareci tabaka aynl zamanda, alt topltıluklan denetimde tutmanin biI ileri hamlesi olarak mozajk devlet için, eğer o ana kadar mevcut değilse, resmi bir kimlik y;ratac;ktır. Resmi kimlik büyük ihtimalle, h kim kimligin alitopıuIuk]aıı 0nu kabule ikn.ı cJetek Ş('kilde Jüzeıılenmiş biı.u1urhma"ı olacaktır. idıueye kalıllm|n lek resmi birimi u" rn,rrnik ki.ıi. ğin Jjger kurumlarl resmi kimliği ıçıkçı kııbul eJı:l] V. )ir yllmJsına çabaIayan Ve onu rcJdeüp ıIeyhıe ıiııliyrı gc;'ır_ renleri cezalandırınaya çalışan aıt topluluk üyelerini aienen alkışIayacak ve ödüllendirecektir. Resmi inanç sistemi, resmi kJrrıliğin bir parçasl olaıak ida_ reci ıabaka taıaflndan yayılacak ve gıiçlenjirileçektiı. ic]aıeci

MoZAiK KlMüK

6',7

tabaka taIafindan konan ttim denetim siyasetleriııin başalüsı o devletteki hayat niteliği ve yaşama ölçütlerine bağh olacaktır. Hakim kimlik ile alt topluluklann yaşirma ölçiitleli arasında kaydadeğeı ve önemli farklılıklar valsa, tüm diğer siyasetler nihayetinde başa stz olacakt'r. Hakim kimlik veya alt topluluktaıı hangisinin daha iyi yaşalııı öiçüllerine sahip olduğunı bakıImaksızın bunun doğru olduğu görüıecektir.

Beklentiler karş anmadtğt zııııan kimlikler araslnda uyumsuzluk ortaya çıkacaktıı'. Açık uyuınsuzluklar başladıktan sonra, idareci Labakanıi vereceği hiçbil imtiyaz devleti tıDl anlanxyla tatmin etmeyeccktil Alt toplııluklara verilcn ıyııcalıklar a(tıkça, hakim kinıliğin üyeleri de hoşnutsuzluklannı göstermeye başlayacaklaı'dır' Hakim kinüiğiıı üyeleri idareci tabakaya alt topluluklara bu şekilde verilmiş ayııcalık|arı azaltmasr veya t'eshetmesi için bastıracaklaİdır' Alt topluluklann ayrıcalıklarındaki herhangi bir kıslntt kimseyi tatmi[ etmcyecekt;r. Bu noktadı süreci durdurmak için çok geç kallnmışllr. Mozaik kimliğin çözüliişü alt toplulukların hemencccik devletten ayülışı şeklinde olmık zorunda değildiı' Kendi kimliklerini mozaik kimlik içinde vurgulama niyetiıdeki alt topluluklar, kendileri ve sadece kendi kullaırmlaı'ı için ıoprak edineceklerdir.

Alt topluluHartn diğerlerini dışlayıcı kullanlmt için

edi-

nilmiş saha, mozaik kimlik içincle dışa kapıılı veyı bir ıİaya toplanrruş cemaatler, heI türlü girişi kısıtll yerleşimler, y{z kampları, okul siŞterrıleri, sağllk ve gömü hizmetleIj, ibadet cemiyetleıi gibi biçiınler alabilir'

Alt topluluklaI kendi kifiıliklerini öne çıkarırkeı, resmi idari katılım biıimi ve diğer resmi kurumlarıı gizli bilgj top-

rl l' lNl^

\,l lI)l'I

Il^I'l/|l.

ü'JKLIR NAç.L oLUŞUR?

lılrıı lygltı dir ga'rııezden ge]inemez. Bir mozaik kimliğin tlüfusu hakim kiınlik ve alt toplulüklar arasında yak]aşık eşit oranda bölünıniiş ise, devlet;n jdareci stnıti habeldıı etınek için çok sayrda dahili bilgi toPtaına kuruluşu olacakt,r. Bilgi

toplama krıruluşlarmtn btiytik çoğunluğu rcsmi yapttıma uğıayacıktıL Resmen tanmııxş çeşitli kurumla.ca belli bfu gayeye matuf kürulmuş yaptlrım göımeyen bilgi toplama öıgütleli de bulunaoaktıl.

Bütün bilgi toplama kuruluşlarının asli veya görünüşteki gayesi idaıeci tabakaya devlel içiııdeki akımlar lrakkırda da n1şmada bulunııaktlI.

Koınşu devletler ve LılLısla]'arasl sistem içindeki diğerleri lüın gelişnreleli diktatle izleyecek ve bu ınuımelaıa katülmak için keıdi güdülerine çok nadiren hakim olacaklüdlr. Devletin dlşındaki kaynaklann etkileri aftacak ve hedeIleki devletin

eğer yapabilirse onlara misliyle mukabelede buluımasına sebep olacakttr.

ldaıeci sınıf ve ııozaik kimliğii ona bağlı kurüm]aü heın üş, hem de iç toplultıkla hedefleyen tepkisel siyasetlel tasarlayacaklaıdıı. idaıeci sınıf tepkisel sjyasetin biı parçası

olarak komşu veya uluslaıarası sistem içindeki diğer devletlelle bağlaş*lıklara girccekıil. oluşlurulan bağlaşıklık(larm) üyeleli nüfus veya iktisadi güç olalak yeterli büyüklükte ise, mücadele kiiresell9şecektir. Düşünce uygüIaytcıları ve kurduklaü örgütler bu bağIı]şık l*lara büyük öIçüde dahiI olacaklardır, çünkıi ya bunu kendi kimliklerinin ilyakta kaltnası için geıekli bir ıekaI]el olırak görecekler, ya da idareci sınüf talaflndan buna ikna edileceklerdir.

MoZAjK KİlvrüK

Yaptmma uğrarnrş veya uğIamam]ş bilgi toplama kurum_ lalrndın ayrr olarak, devlet içinde silahlı ya aske oluşLım_ lar teşekküI edilecektir. Yasallığı kabul edilen veya gizlenen yarr askeri oluşuünlar alt toplulük]ann faaliyetlerini bıstırmakta veya ayn1 amaçla ilk eyleııleri tahrik etmck anucryla kullanllırlaI. Hakim kim]ik ile alt toplulüklar arastndaki gerilim arttık ça, alt top]rıluklann hakinr kimliğin kuruınsa] engelleince mahrutn blrakt]dığl mal ve hjzmetlele erişimini sağlaınak için devlet içinde özel topluluk]al toşektüI edecektil.

Mal ve hizmetlere eİişim için alt toplulukiar içinde oluştu rula! özel öIgütlenneler ö[celjkli olarak kurüc.l ve tatbikçi ]erin mali ediniın]eri için faaliyet gösterecek ve alt toplü]uk larl. {iyelerince tümdcn yapİima uğramayacakla'dır. AIt topluluklann özel örgiit]eılmeleri devletin nıevcut ka nun ve nizamlanna kar'şl olacaklafdr. Alt topluluklann özel örgütlenmelerinin başansl kendi içleriırden aynı türden yeıi1erini tü€tecektir' Dahili bitgi toplama kuruluşları gelişmelele kulak verııe çabası içinde alt topluluklarün özel öIgiillenııelerine sızacık ve hataa onlarln vaI olup faaliyl-t göstelmelerine iziıı verecek lerdir.

Alt topluluklal1n özel örgütienmeleri zamaır içinde eylem-

lerini kargaşayı teşvik edecek şekilde gcnişletecektir. Alt topluluklaın özel öIgajtleı]meleİi aıasındaki rek;üet, her biri içinde silahlı oluşumJann oltaya ç*rşlna yoi açacak şekilde gelişecektir. Alt topluluklalın özel öIgütlenrneleri arasındaki rekabet düşük seviyede bir silahll mücadeleye dönüşecektir'

lNl

l l ) l' I l

]

i| I

!'j K I'tili NAi; ü L o LUŞ|J R?

\.'ı t, K i

^,l

Alı ıl1ılrıluklaıın özol

örgüüienıneleri araslndaki rekabet, lılkiplef iizcrinde biı ü$tünlük kazaDma vas(ası olarak buı]lırdan hef birinin hakim kimliğin kutumianndan Ve bilgi top_ lama öıgütlerinden yardıırr ve işbirliği jsteııeleıine scbcP olacaktrr-

Alt loplulukIarıı öZcl

ajı-g|it]enİtcjcd 1lıaliycıleriylc ılalla idıIeci sl]ı1lln iŞbirlikçi iiyclerine ıllıli çektikçc, teklifler sunıııa yoltıylı kecli lialiyctleı'ine idareci slnlf üyelc' tiüzla kaynak

rini de kaımak isleyeCekleIdiı'.

idareci 1ıbakanın üyeıefiDin alt foplu]ukla.ıı tjzel ö]'giitlcnmelerilıin faaliyetlcıindeki iŞbirliği yıizündcn. küt Veyıı lalebi fazlı olon mal ve hizıreıleI iizerinde tekellef gelişecek1ir. Yeni ıekeller kelin]eDiI] tam anliııııyla dağllt!nnr kurunısıl Vc yetkilendirilDjş kaıallarınln tıünamen dışı0da laıliyel

gösterecekleıdir.

Yeni tekeller, tuhıl şekilde hiçbir ayrım gözetıneksizin' rıık başka aürlü edin]lemeyeı veya nizami yollarla daha ön_ ce hiç a]ınaııayan yasal veya yasa] ıistü mal Ve lrizmeıleli sığlayalak büyiik ölçıido devletiıı üyc]eıiııi beşleyeceklerdir.

idareci tabaka kendi otoritesini takViye için yolsuzluk kır_ ş!tı kampanyalar dillendirccektjr. Alt topiuluk]aı'ln özel örgiitlenıııe]eri idaaeci srnIf aı'irslna yeteri ajlçiide stZInlş ise. tiinl ) ul5U,/luk kiılşlı| çi]b:tlıı' Lıuşlı çıkec:ıktı"' Sadece mülayim ve selbcst iŞleyen iktisal' isıcl silirhll, is_ terse tekelci olsun, özel öIgütleımeleri]l laaliyctleljni iiır]eye_ bilccek veya etkisini azaltacıktır.

Bir devletin ticari kiinliği olurnıuş Ve işlevsel isc, kartellef Ve fiyat belirleme anlaşmaları biçiıninde yeni iç Vc dış bnğlışıkiık]ar oı1aya çıkacaktlr.

MOZAIK KIMLIK

Yasamı ve yürütme kimlikleri yeni sorunlarlı yüz yüze gelecek ve kanunun işi rıJınak duruıırında bulunmıyııı, lakin kıçaııak biçinıdeki yoruıılıIla ilgiIi işlerlc uğ.irŞnıak zo(un da kalacaklardır'

ller alt toplulrtk kendi k!ınliğiıdcn Ve içinde bulunduğu şarllaıdan tatmin oluncaya kadar, kiııliğin dinanıikleIi devle-

tin kimliğinin siilekli alt biilıiıımelerc UğIiüması yöı]iinde ola_ caktır. Hakim kiıiiikler Ve ilgili devletlel çözülııeLore istekli davraın]ayacaklırı içiı, brı çok ıadiI olıCaktır' Kimlik döi)iiŞün eriı]ir1 kendi doğıl ii}eleIince sıVullülllıı1 Veya eikilenen gelişineler Veyı dtş miidıllale]eı yıılııyla olacağı unutulfiralna]ıdır. Belli bir kimLiğe dış mıidahlılc Lrir di_ ğer giicün işgali alltndıykcı veya uluslınrasl diizcı)in yd]rleıdiımeleri ite olabiliı'. l(öklü ve yıpısıl dönüşiimlerden iiyrı olalak, baŞkalıü']ılcı algılanlş biçimi gibi, belli bn'kimliğin ılgılamaları rla kendi sahip]eri ta'aliıdao değiştiıilcbi]it'' Ccçerli oian şc)'in alglsl değiŞtiği jçin, bir kiınliğin kabuliinıin algl]amalaıı clı değişiı'Değişıncyen şey' bir kiüı}iğiüü veyir kiıılikler lol)]uluğunuı) buLLınuşu Ve bunlüin etkileŞtneyi sürdülece['Jeridir.

tsiı diğeı süreklilik kimlikleıin kasıeD veya kazaeı dışaüdan saldıııya uğraııasıdır. Doğal evim süIeci vc biı kiııliğe dıştirn saldirılaİ sadecc kiınliklerin dcğişnl..sine sebcp olnraz, aynü zamanda kimlikleriır içerde Ve dlşarıda algılanış biçimini de değiştirif. Kjmtiğin dönüşümü sürcci sırasindı çok sayıda ıll toPluluk, biiyük ölçekli faaliyetlerden ortiık çıkar sağlirmak içiD, kiınliklerinin ortak noktalılı ohrak a]gıladıkları şcyleri ko.umak için bir aıaya gelecektir. Bir arıya gelen alt topluluklar köken;tibariyle sivi] veya askeri o]abilir' BiI ari]ya geleı]

ıt'Nl|(

\1I' II )l'l'll^,l.\^t.

KiMI'iKLLR NAS]L oLUŞUR?

TEKN)LqJiK vE GELE.EĞD

AjT

KiMLjKLDR

'73

kilılliklcıiIı dinınrikleri, Uzun vadeli kiıleselleşme ve bölünme döngüleri oIan bir dinamik örneğini oluştuurlar.

BuIaya kada., birikmiş bilginin kimlik dinamikleri söZ ko' nusu olduğunda ida.eci tabakıı tiü'afından geİiş ölçüde a0la_ şıldlğü gösteriloemiştir. Tam tersine, idıreci tabaka kim]ikIerin bir araya gelişlelini ve bölünmele[ini iktiŞat ve leknoloji de dahil. çeşiıli yollarla deneıIeycbi]eccğine inanır' Doğal kimlikler de servetten ve mcvcut yaŞama ölçütlerinden dıha fazla paya erişme ihtiyac! ve arzusuylı evrilir ve dönüşürler. Bir kiınIiğin mevcüıt kaynaklarda daha tazla payı erişiıni kısıtlandığı zaman, eriŞim yöntemi değişecektir.

Bir ın<ızaik kimlik içinde kaynıklar kısıtlı ise alt loplLılrıklann e]deki kıynaklara eıişimi hıkiıı kinr]ik taraf'ından sınıı'ianacaktır. Hakim kimlik her şeyden önce kendi çıkarlaıını gözetecektir.

TEKNoLoJiK VE GELECEĞE AiT KiMLiKLtrR Tasarımct topulukların sanal insanla tasarlayacak bi|gisayar sistemleri kurma çalışmaıaıı zorluklarla doludur. Heışeydcıı önce bu sanal kimselerin kimliklerinin olmasl gerekecektif.

sanal kimselcr sahipleriyle övunecekler mi, yoksa kendi insanlarıntn diğer markanrıı ins;rnlaııııdıu daha zeki olCluğunu mu iddia edeceklel'l Veya, dahıı kölüsü, sanal insanlar kaynaklal üzerinde öncelik içio lreıneıı birbirleıiyle savaşmaya başlayacaklar n]ı? Çünkü, insınlaı bu sanal kişileri her şey_ den öoce kendi bakrşları, yargıian ve hassasiyetlerine göle yaratmaktadırlar.

Bilgisayarlar çok özel seıi ntlmaral:lnna sahip olacak şeki]de tasaflanmtş, üretilmiş ve programlanmış durumdıdır. Birbirleİini nalburiye ve tuhafiyeleriıre bakarak taniyabilirleI. Mcvcut bulüşsal yazılım fiziki ş.utlara ve teıcihlere uyarlanabilir. Öte yandaı, tasanmcılıı kendi ele avca sığınAz ter_ cihlerini yansltarak yazlltmla na duygusıl girdileı ve parçalar koymaktadııla.. Mevcut yazılımın henüz düygusal dıizlemde cevap vermediği biİ ortan']dı' insanın düygu dünyası' nın karşılığlnın ne olacağı hakktnda irısan tasanmcinln teİÇihi nasıl olıcaktıı'? Konu birinden diğerino atlatllabilecek bil teknoloji olmadığı için, tasarımcllırca bu aşamada gündeıı1e

1 lN|^

1 1l)l'l l1^I\ll lill'/l'lKI'LR NAS]LoLUŞUR?

ll(liliIen Vc işleneır ııııırılar aynı ürünülı bir sonlaki çeşit]eıiIıi do isiisıl.tslz olarak ctkileyeccktir.

sanal insaniann duygularını iladesi' kendi saırıl insıı

niis]ralan içinde diğcl' ıasaııo]cıIırda şiddelli bil ıeıki yaratıcıkt]r. Bu yüzden, insirİ devlctlen arasınrlaki ebedi rekıbeı sı0aI deVletIcre de geçirilecektil-

insanln düşünce kıiıpları vc l'ıunun soıruç1arlnı çilllşlıakıı eıı lazla şansı sal]ip o]ın düşüllcc Lıygulıylcı gözlel)]oi, genellikle nıesleki hayat]n zıruretlelinden dolayt (işıe kıllabilme, ustalık isteyen teşvik cdici yayııtlar), sık sık keodi köşesinde başarıstzlığa mahküı]] o]ur.

sonra, dtlşünce uygulayıcılır bLı gajzleünleİin ['ıulgılırını tasalııncılaüna aktarnınk için uygtılanabilir çabiıleı'ıİ içine girmezleı Düşürrcc üıeticjsinin çabaları tamaDron 8tjz ardı cdilir' Tasaı'ııncrlar kclıdi yar{t'mlaıtyla bülün toPluıısal hastaIıklan tedavi edebilocek]eIine inanoıa cğiliıırindedirler. Düşünce üygulayicıları ise bütiitı ıoplumsal lrastnlıklar Ve tedavileri hakktnda biliknıiş engin bir bilgiyc criŞime sahip olduklarlna tutkulu şekil(lo inanirlıı'' bil€!isayıı'

Ne tasarıııcı, ne de dıişünce uygulayıcı birbiriyle ilctişıncye mukıedir değiidiı' Çoğu durumlarda başarlIı lasa ııctlaııır genel bir eğilim sürecjndetı bile geçmemiş ololalall Ve düşünce uygulayıCılıl.tn kitap dtŞı bilirnlerden kıçınmalırı gelçeğinin bcslediği bu iletişiın yokiuğu' içiııdc bulunduğumuz yeni ilctişim yolIan ve aı'açları çağındı oldukçtı tuhaftır' Devletin hayatı tek bir özclliği terk ctmek için çok Ilızln değerli olduğundan, düşi-ınce uygülaylcinltr günirht daha büyiiktüf. Bu yüzden, kiıılikler arasında etkileşim olacakllr. Bu etkil€şim|erin nihai etkisine,'silahlı' biı' ziyaletin gcnel]ikle

'rh: K N

oLoJ i K vE c ELEC EĞE Alr K.MIIKLER

iade ediidiğj unutulmaksızın, ilgi]i kimliklcıjn iiyc]crj koaar verecektir. idareci tabaka rekabet hılindeki kimlikle. a.asındaki (lc rinleşen uçurumü kıpatmak üzere çaba sarf etmcye pek mcy-

ıynlylı

letmez.

Biİ devlet içindeki büyük ör8ütlenmeler rekabette

ainde

kalabilmck için elc gcçebilcn tıjm yenilik]eIe ihıiyaç duyaı ve bunlaıı kııl]anıı. Çoğu kez devlet teknolojiııin insaoı ele geçi' receği iıııııcıyla ıplalca bjı şekilde insından vızgeçnıc çaba_ sıla girııiş duruırıdadlt. Bu varsayıma inananla. büyük ıcılaı içinde hııyal ktlıklığIna ıığralıı ş] aldıt ' ldarici tabaka isc, san ki sadece keııdi çıkırına olarok söntaiIınek içiı. hep iısını sarfinazxr etmiştir. Biı devletiır eğitiıı sistclıi o devletin idareye yaklaşınııı yaı$]tacakti EğeI devletin cğitim sistcmi seçkin Ve slrıdın eğitiın kurumlarü aıasındaki bir ay ınü selgiliyolsı Ve bunu b;yle takdir ediyorsa, idareci labakııın ilk ve öıcelikli işi idarede kalabilmek için keıdisini idame etmekle uğraŞInık olacaktıl' Geıçekte bir öğIelileme ılıştıİo']aslna kilitlcııi1diği Zın)itır lardaki eğitim yanılınasl, cğitiıı kurum]aü-ına devaıı edeı)lcre verildiğinde tehlike en bıiyiik ölçüdediı'. Btı ]ıem seçkin, hcırr de sıradın türlef için geçerlidir. Bjr eğilim kuıuııuılda biıeylerin kazandlğl üstün]iik sını_ sı, istisnasız şekilde devletiiı zaraİna işler,

Bir deviette bclli bir toplutuğun özel biı kimliğe sahip olı cağrnı tarlışmıştık. Topluiüğun soy temelli olı]'ıasma gcIck yoitur' Tısarımcılar idarcÇi t.üakan]n arıç geleç]eriİden biridir ve bu şekilde idareci stnlflır özcllikle biı paı'çısı ııl-

I N

l ti f t :

t, I

]

K l M r,l

Kü'rjR NASIL qLUŞU R?

TDKN) LoJj K vE GELECEĞE Aj'r KLMLİKLER

7',7

^ı

I]lıkslZın kcndilcrini devlet içinde oldukça ettili biı'topluluk ola.ak lasarlayabilirleı. Öte yandan, tasartınctlaı' lopluluğu idareci slnfirl vastflaItna sarılarak kendisini bu slııIla müttefik kılmayi tercih eder.

Tabii ki, toplumsal geçişiı olmadığl oldukça yapıianmlş de\Iette bile. la\arlmctlar toplulugu birbiriyle çekişmc vc böylece rakip alt topluluklar oluşturma eğilimindediı'' Uygulamada bu, Praetolian Guard olgusunun değişik biçimlerinden ve tekeüüIierinden farklı değildir.

fenıi gelişme biıeyler arasındaki mesafeyi sürekli artmş, bir kimlik oiuştuİan bağ]arü ise azaltmrştır'

şeki]de

Yeni teknolojilerin çtkışı sıirecektir. HeI bil ye|i tekno]oji kimlikle oıluıla ilgili bir değişikliğe katklda bulunacaktn'. Fertlel birbirinden mekan olalak ayrllmış şekilde bilgisayar bölmelerinde çalıştlğ da birbiriyle antiseptik biçiminde etkiteşimde bülunurlar ve sonuçta insani ilişkinin nitcliği fı lizlonmez. Bir devlet içindeki örgüt ve kurumlar kimlikleki bu süreci er geç tanıyacaklardır.

Rekabetin diğer bazı çtkarlı etkilerine rağmen, bit top1uluk içindeki bu ttirden lekabet dev]ete kar sağJamayacakır; ıksi ıe bu iç çekişmeier onun kabiliyetleıini zayıflatacaktır. Bu topluluk için Iekabette fertlelin kim]ikleri sadece çekişilen topluluklarla değil, kendi hizipleri içiııde de bir mücadeleye girecektir.

Bireyin bir hücle içinde Veya bir terminıliı karşls]nda çevreden soyutlanması çeşit]i kuruluş]ırcl kiııliği dahı da bölmek için biı flrsıt olaı'ak görıi]ecektir. Kimliği bölme ça

Tasaımcl topluluklal oltadaki paramn ne olduğuna bağh olarak birbiriyle ıekabete daldıkça, kazanmak için aşirı önlem]ere başVuracaklardlr. Aşlrı rekabet tedbilleri sonuçta tasarnncl topluluğı'ın (diğeİ topluluklalda da olduğu gibi) dahili kimliğini çtkilemeye başlayacaktf' Bu ise ccmaatin yeni kimliğine tahatnmül edeoleyen usanmış bireyleı' ortaya çlkaracaktf. Brı usanm]ş bireyler tasarüınc al topluluğutıa düşman hale gelecekıir. Eğer idarcci stılf etkili şckitde mü dahale etmezse, iç çekişmeleı sadece idareci slnıfırr geleceği' ni değil, devleti de olumsuz yönde etkileyecektir'

rulıruş denetimleri ve dengeleri yoksa, oıadaki hakim kuıumlar o mozaik kimlik içindeki hakim kufumlaıı biıbirine kaışı kışkırtmaya çallşıılar. Bu özellikle alt toplulukların ıüfiıs içinde hakiü kinıtiğe yaklaşık 9şit oranda bııIunduğu mozıik kinılikler için geçerlidiı'.

Teknoloji geljştikçe, bütün insani ilişkilerin temelini oluŞıuran iİre;ler ara.l ilişkiler degişmeyc zorlanmlkılıdır. iIL şöminenin yapımr bile, uyuma işleıiıi değişik odalarda yeniden düzenleyelek ve bu şekilde samimi temast aza]tarak yönetici ve onun asilleri arastndaki bağl zayıflatmlŞtır. Hef yeni

Iak, att toplulukla1rn kendi hedefleıi doğru'tusundaki nüfuz etme çabalarıyla cesaretleıeceklerdir.

bala

sadece kinliği bölen]erin işine gelecektir' Bölünınüş kimliği[ kendisi bundan yafarlaıamaz'

Bir mozaik kimliğin kendi yapısı içinde yöıetim için ku-

Bclli bil devlette biı kimliği diğerine kaIşı kişkü n]al]ln amacl alt topluluklaü birbiriyle meşgul kılmak, hakim kiıı]i ğin eylemlerini lark etmemelerini sağlaınakhL Bir devletin dahili uzuvlaıı da idareci slfiftn eyleın Ve si yasetleliyle ve idareci srnıfin genel siyasellelinden aylı ola-

Bir devletin ıesmi olarak kurulmuş uzuvlarınün faaliyet]eri, eğer böyle bil sisteın ilgili devletin kuılmsal ilkelelinde

E I

I',Nl^ \]I'

l1)l'l.I]llt'\r|l' IilMü'lKI'IR N^SIL ()LUŞUR?

illıgtİ1llottiyoısa, denelim ve deoge düzeninin önemini ortaya koyacaktır. Dolayısıyla mozaik kimliğin uzuvlaü, bilbidyle Iekabet halinde olarak, her biı kurumun içindeK bu deıklem]eıin dahili imgelemleline göre, yaptı ma uğüamayan dene_ tim ve dengeler o]uşturacaklardt.

HeI bir kurumun imgelemi bİ diğeriyle tutarsız]lk içinde olaçak, fakat ko ]makla gijrevlendirildikleri kimlik i]e çclişkide otarak ilgili ö.gütlenmenin kimliğini yansıtacakttr. işe karışan kurun'ılar istisnasız biçimde çekişme halindtki ]<ıııun]lal tizerinde üstünlük için çabalayacaklarüı'. Önoelik yarrş1ndaki heİ kurumun aynü temel önermeden, keırdiletini oluşturan kimliğin korunma ve devamr ilkesinden yola çıkmasına mğmen, her birinin bu hedefe nasıl ulaşllacilğlna dair kendine ait bir görüşü olacakhI.

Biı

mozaik kimlikteki kurumlar, ulaşı]acak noktanln ne olacağı konusunda da öncelik yırışındaki diğer kıııumllıla ıuıarşızlıkıa bulunacxk]aIdir. Her kurumun nihai hedefi bu kurumlann var olabileceği' btiyüyebileceği ve diğe.leüi tize_ rinde üstünlük kurabileceği bir yönetim düzenini korumaktır'

iıgili kurumlaı kendi imgeleın ve eylemleıjnde

devlet diğer kurumlarca engellendiklerini lark ettiklelinde, çindeki ittifaklar kuımaya çabalayacaklaıdır' ittifaklar, ilgili tarafl arın üzerinde çabaladığl etki hesabına bağlı olarak, idaleci laba kanın sevilen krsınlarryla veya diğer kurı'ımlalia olabj]ir.

Bir devletteki rcsmen o]uşturulmuş kurıılüşlar, diğeİleliyle geniş ölçekli rekabette üstıinlıiğü kazanma çabası içirrde, o kuruma sevimli olaıak algılanan adaylaün yönerici stntf için_ de yükse]mesine giiç kullanarak destek velebiliılel. Bu durum, devleti yönetici sınrfin erki altlnda tutmak için devletin öIgütlenme ilkeleri içinde inşa edilmiş denetim ve deıge tüü

TEKNoLoJjK vE C[L[CtĞr AjT KjML|KLLR

'79

şeyleli daha bil zaylflatacaktir. Soıuç olarak yönetici sınil geleceğin denetimini, öıcelikli hedefleri kuruın içindc kendi lerinin iktidal temeli olduğunda[ kimlik için geniş bil baklş açılaıı olabilen veya olmayabilen kuruınsallaşmrş görevlilele kaptınrlar.

Bir otoriter mozaik kimlikteki bütün itlifak ve bağdaşma ]a( gjzli ve ç*ar amaçlt kurulacakt]ı'. Ttinl rakip kuru]tlş]ar'bu tüıdeİ gizli ittifaklal ortaya çlkalacak ve bilgiyi hem yurt içiıde, hem de uluslaraıası alanda daha fazla kulağa s]zdllınak için geıekli vasıtalara başVui'acaklaıdıI.

Bilgi sızdııan kurum, ittifak ve işbirliği diizenle]nelerini

slzdirarak, rakipleri kirştstnda üstiinlük kazanmak için kendi çrkarları aieylıine lıaı'eket ettİektedirler. Öncelik müçadelesine giıen kuıumlaı büyiik sayıda ça]tşaü istihdarn ettiği Veya oriarı yönettiği zaman, kiıni çalışanlaı kendi iş söz]eşmeleriıde bulunmayan, kıırumun esas €]öıeviyle ilgisi olmayan işlerle ıavzif edilirleı.

BiI kuıuııa rğsİri sözleşme hıikümleiyle atanan çalışanlakrŞmt gizli silahli milis oluşunrlala yönellilecektir. Resmi tüzüklü kurutnlaıca kendi tüzük]eıi rağmlna olltşturulan silahlı teşek*üllerin ikiii bir amaçlan olacaktu Diğer kurumiaıın laaliyetlerini boşa çlkaltmak Ve tuzakçı olar.ü

ın bil

davıanrnak.

Tuzakçt sanki kendjsini doğuran kuıırnıuı çıkar vc aııaç_ laü aieyhine çallşlyor gibi halekel etmek zorrında olduğun_ dan, tuzakçılık işlcviıii ortaya ç*armak çok dalıa hassas ve zor bir iştir. Tuzakçılık işlevinin gayesi. iki veya üç kisve alttndaki muhalefctin kin iğini çekip çükartmaktlr. 14uhaleftt cİtaya çtkanlüktan sonla oıunla etkili şekilde uğraşmak nümkün oluf.

I:l'NiK vE TOPLUMS^L KjMLİKLER NASIL oLUSUR?

GLZLJ

K.MLJKLIR

Tuzakçü yöntemi özellikie açtk mılhalefete veya görüşlerin it'adesine müsamahaslz yönetim düzen]eriıde pek çok kuruın

taraftndan kullanlllr. Tuzakçt yönteıni hep hareket önce]jği imkanlıa sahiptiı.

Kolay kolay değişııeyen yönetim düzeırine muhiıIif olan lal, kimliğin iç güvcnlik kuıumlarrnın etkin kaIşü 1edbilleri yiizündeİ yeterli biçimde örgiit]enmiŞ olıııyabiiir]er, Jakaı muhalefetin fikilleri dışalıdaki deVlet ve kimliklerin ihüiyaç ve amaçlarına hitap ettiği sür'ece, bu f'ikjrlel dışarıdaki lru

va lklaldan

eninde sonunda desrek brılacak]ardır.

Özseverlik (nıIsizm), sıirecin faı'kırda olııayan biıevlcı'in f'ikiı ve eııellcrini yönlendirmede bir vasüta olatak kullantlacxktür. Özseverlik idaıeci tabakanın faaliyetlelini kit]e]eriıl gözündeD kaçırmak için ı\ynen pane ü .ıl clr.?r.j?.' gibi k lanılacakhr. Hiçbir' krsltlayıc1 devlette özseverlik daha baskcı ahilik yöntemlerini yansltan biçimJerde kullanılııaz. Açıkça basklcı yönteın]ere veya 1ikir ve emcllerin yönlcndiriJmesi işine girişıniş kuıuıılar daiına kendi 8ayletlerinin lrizııet ettik]eri kitlelerjn çlkallafi uğruna sarf edildiğini iddia edecekleıdir.

GiZLi KiMLiKI,ER Her devlette hep gizli kimlikler buluncgelmiştir. Bir giz]i kimlik oluşturmanın amact kiınliğin kürulduğu çevredeki hakim kuıallardan kurtulmaktlr.

Bazı gizli kimlikler hakim kiııılik tarafindaı yeraltıtra inmeye zorlanan düzenli kimliklerdir. Bazr gizli kimlikler aynı devlet içindeki diğeı kimliklere kırşt üstünliik kızanınak için oltışturulmuştur' Daha gizli kimliklol de idareci tabakanın çlkcrıiürlnı güvenc JlmiıL için kurulurlur. Hiçbir gizli kimlik daima gizli kalamaz. Bir gizli kim]iğjn hepsi olmasa da çoğu vasf], inanç diizeni, ticari resmi veya başka bir kiıılik olsun lark etmez, zamanliı giin yüzüne çıka caktır'

Tamamen deıetimsiz Ve dinleyicisiz kalmlş bir gizli kim' liğin ortaya çtkıştnı zorlayan sebep ne o]ulsa olsun, bu kitnlik kendi kendini çökefiecektir'

Kimliğiü mahiyeti ne olüIsa olsun, bu eserde anlatı]maya

çatışılan ilkelere bağh olacaktı..

GöZLEMLER

cözımrıBn EŞki bil TtıIk atasözü "Ey aıma, komşu a1'' dçr. Burada tabii ki insan satın aıma söz ko[usu değildir. Buradaki öğüt iyi komşunun bfu emlak tasanmr veya inşasından daha önemli olduğuııu örc sürer, zihnin huzuru biıinci mçsçlçdiı

Beızel şekilde, idarc tarzrna uygulanan bezemeler önemli değildiı. Esas mesele bif kimliğin idafesinin nasıl ve hangi ttmeller ıızerinde götürlıleceğidiı Çiviü çizmeleIle mi, yoksa dayanrksrz camdan pabuçlalla mı?

20. yy'da bile pek çok devıet, uygrılgmalaı eşas niyetten Veya ima edilen şeyden çok düa canavarca olduğu hald9, kendisini cunüuriyet olaIak dtelemiştil (tasanma eHenmiş diğel talepleIçe düzenlenmiş olmasma rağmen), Bu cumhufi_ yederin komşu kallıklann aksine baslacılığ konuyu daha da vuzuha kavuşturuı.

Amerikan Bağımsızlık Bildiıgesi ve takip eden Aıayaşa, mutluluğun koYalanmasmr biley Yeya topluluk, tüm kimlikler içiıı bfuinci hedef olarak meşrulaştmışür. Bu fikiı tabii ki çok düa önceden dile getidlmişti. Çoğu inanç dtızeni gör[nlilrde homo sapİeuden daha yüksek bir eıke hizmet için geliştirilmiştiI. Bu inanç sistemleri tüm devletlerin idarcci tabakaıan tarafindan bileıek veya bi[_ meyerek suisümal edilmiştir.

t lil

E]'NiK vl 7'oPLLJ^,lsl\I' KiMLİKLtrR N,\stl' OLUŞUül?

Bir yüksek erke hjznlctten mu1ltlluk arayIŞını kıynlak, çe_ şiı]i tiiıIcfdeki ileri ıdıırılııı nıuıIIıkta btrakirrak hıyli zııııır a]nrlştıl. Bif yüksek crke hiznıcı dijncolinde biIe nıu1lırluk afuy'şl ho, o saPicıJ tıraflndan giiz nrdt veya ilımal edilole_ ııişliı'. Bu, cezalaI giiz önüıre a]ındığ!nda, oldukça giZli icra edilclr, gene]likle hikııet başlığI ıllI ı düŞcn biI çabaydt' Basklcı idari diizcıleı'in (dini jrlırelcı de dıühil) hikülıctc şiddetlc sald!rmalırlııın scbebi btıyduı çünkii bLı lraŞlığın ıl_ lrnda oıduğu duyuıulaı şeyleı kuIulu düzenc bir ıneydıı okum.ı olırak görülüy(Jrd!ı Ve de hıI00 böyle 8öIiilürler. Mu1lülluk afaytşı (lıhı soılliı tiiketiciliğe doğru sii.ıiklenmeye başlıdü ve özscVellik ha[iıe gc]crek noktnlındı. Mu1lu_ luk aıayışl lüketicilik ve özseverlik biçimleıiı]de, tiikc(inr lnaddelcıi ıireliCiicli ıırallndıı tjzeIIik]c bıs]n yolLıyja sıIl pat'asal çlkarlar içi0 bir sönlıiü arıcı jraline geldj' Tüccaı'sıntt, ciddi bir sermiıyc biı'ikiııi vcyı hızır gelir cdindiği hcrhangi biİ zamınü]iı' gcnellikle vckil \iyısctçilerin gerisindc olalak siyıscle gjreI. Bu bakıüdan yasınra ve yalgl sisteiDleı'i yıirütııe sislclniıi üükiP cdel' BunJırın işleı'ini ıasıl yorumlayıcağl tüccaı' sü n ıt'ı ıı başı.ısı jçin hıyıti öneındediL Yüfiiı'ıtiğe koymı' bu süreçte bir deVletin nludııluk a.ayü_ şIna mı iziD vereceği' yoksa bnsklcı]]ğa ml n]cy]edeceğini belirlcyen bir soıraki ışanradlr.

BaskıÇllığti dcrin kökıi, çoğııııluk üzerindo lrakimiyct kurmaya çalışın biı ızınlıktlr' Bijylc t'ir durun]dı çoğunluk eğitimsiz veya belli bi. öğretinj]l n)utlak bir tutucus olabilir' Basklcl yönelim düzcıleri laıliyctJeriyIe henr aydıırlanıııyı, hem de zihinieriı kaı'ıı'masııa kıtkı yipabilif. Eğer basklçı yönetici sınıf aydlı]lıltİta davasınclın ziyade, kclrdi kendiı]i idanıeye adanmrşsı, kısı sürc sonİı başarısüzlığı uğrayircak-

CöZü'DMLER

hI. Bir yönetici sınıl baskıcılığInın teneli olatak l]iı' il]1tııç sisteııiniır dognliısıırı kullanıyoısa, sonuçlıki tepkiler en k'jtü türde dir.

l}ir basklcr yijneıici sıırll '7o1laınak' içi'1 ısli [ıiı iıaılç sis_ teıirini kullanı'orsa, bu gencllikIe en yıygııı biçiıniırdeı ziylı ll)dulullııtll \e Lte. vöncıici sınıliıı ha1uIIeriylt' uylı}Jl] lliıyli ur:tilııımış bir hiçiıııdir. in.ın1lıliıı' bu ir).ıl liıl|ıJlert ıııllıyıllilir ,"yı rnlayrm*z. iıu JyJı'!allı.ılJllıı .JlkıIı:I V:ıfılllıcJ' )iillCül'' sr ıf ceha]ctlen islifirde edeccktil. l-takim i'ğüeliyc idareci sııııl' titra1'lndılı tıyarlanan ıylıl]1ü kitleĞrcc ıııLırştidığlndiı' 'köklerc' dijnıı'ıek içio lrir yaygıra kopacaktıı. Bu, istiklü.sıZlığı scbcp olacaktır'

ııılır

i]e geniş i)lçiide çatlşlIğlrrda, baŞııı!]ıçtı antık iaybcder' Mantığın cltrgııu ile ırriicudelesi çılışıbiJir bir karışım üretıııez. Bütün bit'dcVlet konrıda sağıı ve ilgisiz hıle gelırıeye karıı'veımetlikçc, sıınuç bir şcy itadc eıırroz'

Bir

oğreüi

ıııl]ılk

Balasagun]ıı Yusui bu ıııiicıdcIeyi ilk ıılayaılardan biı'iy ııın cli, rpkı Spiııozı gibi. ErasmUs kcndi yolı'ııu dognradın sisüc ilrınç ve ıığo doğru çeviıiyorclu' o bülı)U kendi nresleği lçi^ü" y"p,,,,'y, )egleJi. s]'inozJ i5ğ yoIlJrI ])ltll')ll' ',i BJInsiıguolıı ıkı l'ıı,kIl in.ıI)i \i'lemi küln(\ini u7la)ıılIııiı)J vclı_ üı liıı'enin i/el ıctJilıinc blğlı ı'ılarıt' )eni süluılllı ılız1ıklcrine rilglncn. dchiı r'.kı olonı bu kis\c aIt]nJil llll|''r ınaya çalış:yordu. Toplulrık vc bireyler insın hukIan h:tkklndı k''ınuşııı rc üıırıı,llı ısraı' cdeılcr' Bı.ı. huıı"'apieıleriıı hakl ' olJujuı]u iiırüIiır. onl:ıliı bıınJ düşuııJill(n şe) lıe(1lI'' Bu_'Jil kiı'lı1li \i'!i]l'iilliı l,:ıihııkllır:.a.lcec, ııpkı iIgili ı:ıı'ııllrcu iııız:ıl:'l]m''j olarak anlaşılmış savaŞkesleı gibi sözleşıııcleldir'

IirNjK vE ToPLUMSAI' KjMLjKı'EIü NASIL oLUŞUR?

GöZLEMLER

Idareci tabaka ile devletin vıtındaşiart.tIasİlda, belli bir eylemlel dizisinin müdahaleden hali olduğuna dıjr bif an]aş

dürmekttn oldukçiı ızuıı lnesafe]erdoır uZiıkliıll llll(lilı lılll ]'l lahlarla kitlelerj, kcntlilt'ıiııcl l-ıı silahlirrı yi]l]0lıcıı l(ilıl]i{'lflı gönıeksizin öldürınoyc l.iİl;ıı i'Iıcmli bir ı'ol ııyıııı'.

Medeni ve cezıi kaırunlıı.' çareleri Ve tepkileri düzenlcyerek,'haklar' anlaşmasInda ianIınlandtğı şek]iyle devleıçe kabül l-dilmeyen davlailŞ tiiflerini sıra]arlaı.. Yazılı bir iısaıı hakları |oclgesiııiıı buiunması yeterli değil(lir. IJygülaına Cihcti iyi açıklanııalıdıı.

Bu müt'ıasebetle, di'luilsl'Ilı[l1'ı iıçıl(lıIııısl &Jğlıl ()]iıılıiı7' Bu, insaıı doğasınııı kcıııliliııllı'l' j,!ııı'lı1'lııı ılıiltl:ıL'lc Li1ıiııiıı biı' süıeklitiğidir. Ge]ecckt('ki li'ııııı llı'lıl ılıı'lı'ıll' vı' lııı 11'li;l melere aağmcn, bııı'ıun clcığııı ı'lıllı11ıı 1ı'l" ' l'ı'' i l l { l' l l F'enni gelişnıeler kiıılikler aı'ısıııllıl ı ',t l1ilıl''ll' Ij,üü'ı llılııll den, ktmıldayirmazlrktan kurt(ılııüiı çııl,lı',ııı,l'lı, l'l.l ı l'lr r' \'

ma bulrınnıalldrü'.

ıIaklarln sllırl.ıIüy]a i]gili o]orak yöüetici stn]f i]e .ievlelin daiını bir Çekişme bıılunııışlul. Sonrıı; için daima ınıica(|ele ediliL Eğer biI c]cyleıin vıta]ldış1ıİ kerıdi idare]eİinc kalllrma önem ver.üezlelse' yönelici s]ılI gayet memnlıniyetle işi tistlenecektir ve de iıNan haklaıü iizeıjne büyük st rlaııalaI getirebilir]e.. VaLandaŞlall araslnda

Bir devletin vataıdaşlarınıı beşeri işler diinyası hakkınde. ki bilgilerinin çokltığıı oranında kendi idarelerinde söz hık]aıı bulrıııacaktır. Bu nokt.ıdaki yazı]anlar ve söylenenle.e uygun ol.rı'ak herkes için nıııtlu bir hayatıo savunusunrı yapııak oI dukça çekicidiı. insnmn güdüleıi ve zjhnin terkibi öyledir ki, bütü. dünyada kaiıcı bir mutlrılrık hali tosis edilsc bile. mutsuz]ük lekraf lıoıncı sapieııs

izctlıe çökecektil.

Evrendeki güçJeıiı'ı kaın'ıışa ile ıç(k]nnmaslnın eı baŞta kendi sakioleriniD 1,a tklarlnın özünde pıIlayıp duldıığll an' laşıllyor. Homo.'.{rier'' bütün bir duygu tayfinı tec.übe et_ mek veya Jnulluluğu ıakdi. ctmeyi ijğıcnmeden önce yiıkün çevIesindeki olı'ııısuzluk]ıun thıkına vınnxk dul.uııündiıdür' Değişen şey ins.ınlır doğası deği], onLın dtşa vurulduğLt VasltalaldıI. Feoni yenilikler, yiiz yüze inücadele(le kılıçla öi-

J '

l t '

I '

]

değildir.

'Sonrası' ibaresi sadece bel]i biı ılı'lılıı' lıı'ılııılıı "' ı toplunNal helesin sona erdiğini değil ('il('l }lt'ı\, ll'lt'l' lli ıll konuya daiı iddiı elle tutulur hdldc isc). lıyııı z,ıııı'ılı'l'ı "lı'ııı yokluğuylı başka biriıriır başladığıırı illıll ('(k'ı |lü| ril''l' ll nesneler nynt zamal]dıi'ajncesi' çerçevesioı(' lıiı l,''ıııı lı'ı l ıı ı' gelirler.

Özellikle kimliklc ilgi]i beŞei işleıde tal]ii cvıiıı11ı' ı' ı'ı clış baskılar sebebiyle. döoiişütı söz konnslıdul. I(ilıılıl' !'l vardı., ya da yoktLir.

Kiiçük yaşlardaki çocuklardan bir öğreıoi t()tjlııI(li|ıllıı gözlemlediın. oyun zımanlarııda kendi faaliyetlcr;niıı liılıill laruı oluştuırnaya uğraşlyotlitldl. Birisi en kıcleınli rıldrıgıııııı öııe sürdü. Diğeri onun e inde sonunda bil çocuk ol(ltliıllııı söyleyip karşı çtkh' Üçiincii biıisi ilk ikisinc karş( t(jhdiıkill

bi; drir;Ş atmaya başlı(!l. IJZli]şinazllk noktası çocukllırlıı i]Cli kalanlnı kimin düzene sokacığı idi' Bu kaide geleccktıJ (l('

ı.ıilrc' ^lacirkılr' Dikkatli bir sorunuıl içe.iğıle güçiıi bir inanç, ezbclc cc vaptan dalra iyidir. Böylc bir clurunıda mantık dışt sorulılııı sorgusu bizi sonuçla (]ıha iyi bir ulka taşıyacaktır.

ETN]K vE ToPLUM9AL KİMIIKLER N1,I,ıL oLuŞUR?

Köpekler s€sl€riıı nirleı.

ye.ini d€ğiştirerek

Bulutıar yağmuru habeI v9riyoI Benjamin Franklin'i getirin

hsvlamalanyı8 bili-

KaraM Yayınlan SüRELI YAYbr Kıradmlz Ara'ürmatınl Bılkstı' IGİtağ,

ryu Ayrop. ve Aİa. doh İnceıeDeıcrl D€rgisi (Üç ayda bir çıkaI, iık sayt Büar 20(X) KiTAPLAR lr.n tte Turın: Ilayaü Mlltotl€r çağııda Avrısya - osnaı Kamıay

oİtıdoğu

Tiirk Eilıdın TarihiDe Gfuiş - P.ıer B. coaan ln search ofthe Lost Trlb€l Th€ origln8 ınd Maklng olth€ atlın Natlon - Osmon Karutay

Türkiye selçuktülın TıIiht II:

M.ıı'glrt'tcı Miryokefıloı'a

(ıü7ı-1176) - Saıım Koca DĞvletin Yönetlml. Tür}teı fiakküdakl Bülsler (yahnda) . Ko,ıt,ıaııtıno' Potphyrogeniıus

Ilırırıar

cro.

Mo8€ülik - c, Zrekeıman - A. fujacüowski Avrüam tr'lrkowLz in I'tıDbDı (1830.ı832)l Paving tho wiy for Turkic N'tlonıllsm - Daıı shdpiu Bcna_Eeİsek B.nş sürecl - o*rıaı Karaıo! NırıPy.Eaıkorıın Tarlh, ToDıum Ye Kllltür -

P. B. Goldın

- uİakTaykul - Yaşar Kalafal Toplumsıl Klmtikler Narıl olu'ür?

Haİaıı B. Pdk8oy ceogiz Ayfuıtorl Esyıtı ve Escrleri Üzor|ne lıcelcmeler - orhorı Sö!ıem.z Korkut Ata! Mltolojiden Gerçekliğe Dedç Korkut - FwuIİ Baw -

Prof. Dr. Hasan B. PAKSOY

ETNiK VE TOPLUMSAL KİMLiKLER NASIL oLUsUR? Kimlikleri yönetmenin evrcnsel ilke ve kuralları vaİ mdır? Bugün lar olan çoğu kimlik kendisini ör8ütlenme, ihliyaçlar ve ga}Tetlerle kökenlennden bugünkii dunrmlan.a dönüştürmeyi baŞarmrşhr' Bu uyarlanma veyayeni oluşrıın]ar amaç için

oluşturulmuş, ödünçlenmiş Veya uyarlanmş bilinçli tercihlerin ve yönt€mle.in sonucuduf- Her kimlik bü yolculukta aynl şeleri yaşamamlştlı Ancak yioe de belli bazI ortak noktaların bulunduğu görü]mek1ediı Bu onaklıkların veya bü afiıca götürcn çabaların anlaşrlmasl daha istikarlı bir orrak zcnin bulunmasında valdımcı oiacatlır au çalışma bu yönde bil lormülleme dencm;sidlı Doktomsını oxford University'Ğ yapan Ve halen Texas Tech University öğrerimüyesi olao PIof. H. B' Paksoy, ohio state University, Franllin University, University of Massachusetrs-Amherst v€ Central Connecticut State Universityjd€ d€rslel vermiştiı Paksoı yazar veya editör olarak şu eserlcre imza aımıştr: Tre Baıd Bor aı'd Tha Mosı Beaüııİül Gılı ııl rr's (Lubbock: Aton, 2003); Idenıitİes: How Go|eİned' who PaJ,s? '.'/rıa (L^\ürence,Ks: carrie,200]); Essars on Cehtruı Asia (Lawrence, Ks: carrie, 1999\., Inıercuıhını srlrr'irs (ortak editöı simon And schusteı Educatioo Croup, 1998); Tark To.ihi, Topıunıo ı' Maysa Urgo ü liznfu MazhaI Zolll'

Holding, 1991); cenlral ASİı Reaıtel: The Redisco|ery oİ Eisıor',' (New York: M' E. sharpe, 1994\ Cenıml Asıah Monıınents (Istanbu]; IsIs' l 992); ,.1/p anrsh: Cenlraı Asian lder'ıiıy Under i..$'a'' i.ır€ (Hardord, connecticut Aacaı 1989). ,,rr* ,' Topıu''lsol KinııHeİ Nasıı oıışaİ? (Çoruın,2005)

KaraM