05 gyanamrit may16 by Brahma Kumaris Magazine

m Dece=le met®eer m

mebpe³e keÀer keÀuece mes 

F&MJejer³e He´sce keÀe DeveesKee jme Mee jerefjkeÀ, ueewefkeÀkeÀ DeLeJee veMJej mecyevOeeW keÀe jme lees nceves pevcepevceevlej efue³ee nw Hejvleg Hejceelcee keÀe mecyeesOeve keÀjles ngS pees nce ieeles Dee³es nQ efkeÀ ns HeÝees, DeeHe ner nceejs ceele-efHelee, meKee-mJeeceer, efJeÐeeHeóelee Deewj nceejs meJe&mJe (lJecesJe ceelee ®e efHelee lJecesJe) nes, keÌ³ee Gve mecyevOeeW keÀe DevegYeJe nceves efkeÀ³ee nw? pees Ssmes iee³eve-³eesi³e, ceOegj mecyevOe nQ GvekeÀe nce DevegYeJe ner ve keÀjW, ³en lees ieHeÀuele Deewj DeueyesuesHeve keÀe met®ekeÀ nw~ efpeme HeÝeg keÀes H³eej keÀe meeiej keÀne peelee nw, GvekesÀ DeveesKes H³eej keÀe jme ner efpemeves ve efue³ee nes Jen efkeÀlevee Yeei³enerve nw~ Gve pewmee me®®ee H³eej, efpemeceW meYeer mecyevOeeW keÀer jmevee Yejer ngn& nes, keÀesF& os ner veneR mekeÀlee, leye ³eefo Jen H³eej nceves ve Hee³ee lees keÌ³ee Hee³ee? cegPes DevegYeJe nw efkeÀ peye nce efkeÀmeer Ssmes ye®®es mes yeele keÀjles nQ efpemekeÀer ceelee ³ee efHelee keÀe mee³ee GmekesÀ efmej mes Gþ ie³ee nes lees ceelee ³ee efHelee kesÀ yeejs ceW Gmemes Hetíves Hej GmekesÀ ves$e ieerues nesves ueieles nQ~ Hejvleg, ne³e-ne³e, ceveg<³e keÀer ³en kewÀmeer keÀþesjlee nw efkeÀ pees Deelcee keÀe ceelee-efHelee Deewj meJe&mJe nw, Gmemes mecyevOe-efJe®íso ngS nesves Hej GmekesÀ ceve ceW Gme efHe´³elece HeÝeg kesÀ H³eej kesÀ efue³es keÀmekeÀ Yeer Hewoe veneR nesleer~ keÌ³ee ceveg<³e kesÀ ceve ceW H³eej keÀe Heeveer metKe ie³ee nw? keÌ³ee GmekesÀ H³eej kesÀ meye ceesleer uegì ®egkesÀ nQ? meebmeeefjkeÀ H³eej kesÀ efyevee Gmes veeRo veneR Deeleer, HeÝeg keÀe H³eej Heeves kesÀ efue³es GmekesÀ Heeme mece³e Yeer veneR nw~ ³en mJe³eb mes kewÀmee OeesKee nw efpemekesÀ keÀejCe ceveg<³eelcee DeHeej H³eej mes Jebef®ele nw!! njskeÀ keÀes ceeuetce nesvee ®eeefnS efkeÀ Deelcee ner Hejceelcee veneR nw yeequkeÀ Hejceelcee mes nceejs (Deelcee kesÀ) meYeer mecyevOe nQ Deewj Hejceelcee H³eej keÀe meeiej nw~ Jen H³eej keÀe meeiej Deye yeeBnW Hemeej keÀj keÀnlee nw, `ceQ ner DeeHekeÀe me®®ee ceerle ntB, cesjs ueeue, DeeDees legcnW H³eej kesÀ Petues ceW PegueeTB, cee³ee kesÀ PebPeìeW mes LekesÀ cesjs Jelme, DeeDees, legcnW mLee³eer Meeeqvle keÀe ceOegj jme efHeueeTB! Hejvleg ns Jelme, efJekeÀejeW keÀe efJe<e Heervee íesæ[ Deye Dece=le keÀe H³eeuee HeerDees lees cegPe DecejveeLe keÀes DeeHe meeceves HeeDeesies~' yengle-mes %eeve-efve<þ, ³eesie-³egkeÌle HeÝeg-Jelme Ssmes nQ efpevnW Gme HejceefHelee keÀe YejHetj H³eej efceuee nw~ HeÝeg mes meYeer mecyevOeeW keÀe H³eej Heeves keÀer Deye MegYe Jesuee nw efpemes `mebiece³egie' keÀne peelee nw~ MegYeb Demleg, MeerIe´b Demleg! 

#ecee keÀjes Deewj peeDees Yetue

(mecHeeokeÀer³e) ....................4

meef®e$e mesJee mecee®eej ............6  He´Mve nceejs, GÊej oeoer peer kesÀ ...8  meef®e$e mesJee mecee®eej............10  mebefJeOeeve kesÀ HetJe& keÀe efJeMJe......11  Deboj peeves Jeeueer `met®evee' ......14  yeesuevee efmeKee³ee iebties keÀes........15  l³eeie, leHem³ee Deewj mesJee........16  mJe³eb keÀer leueeMe................18  j#ekeÀ nw YeieJeeve...............20  ceeveJe peerJeve ceW Oeve............22  keÀesceue nw keÀcepeesj veneR .......24  meef®e$e mesJee mecee®eej...........27  YeefkeÌleceeie& mes %eeveceeie&..........28  Deye Meeeqvle ®eenves ueiee ntB ......29  meef®e$e mesJee mecee®eej ...........30  ceQ DeJemeeo cegkeÌle nes ieF& .......32  21 Je<e& ueies, 21 keÀoce keÀer otjer le³e keÀjves ceW ...............33  `He$e' mecHeeokeÀ kesÀ veece ........34 meom³elee MegukeÀ 

Yeejle %eeveece=le Jeu[& efjv³egDeue efJeosMe %eeveece=le Jeu[& efjv³egDeue

Jeeef<e&keÀ DeepeerJeve 100 /- 2,000/100/- 2,000/1,000 /- 10,000/1,000/- 10,000/-

MegukeÀ kesÀJeue `%eeveece=le' DeLeJee `o Jeu[& efjv³egDeue' kesÀ veece mes [^eHeÌì ³ee ceveerDee@[&j Üeje Yespeves nsleg Helee nw- mebHeeokeÀ, DeesceMeeefvle efHe´befìbie He´sme, %eeveece=le YeJeve, MeeefvleJeve- 307510 (Deeyet jes[) jepemLeeve~ MegukeÀ kesÀ efueS mecHeke&À keÀjsW 09414006904, 09414423949 hindigyanamrit@gmail.com

mecHeeokeÀer³e ..

 #ecee keÀjes Deewj peeDees Yetue

keÀ ne peelee nw efkeÀ `#ecee Jeerjm³e Yet<eCeced' DeLee&led #eceeoeve meceLe& ³ee MeefkeÌleMeeueer J³eefkeÌle ner keÀj mekeÀlee nw~ #ecee, keÀe³ejlee ³ee ogye&uelee keÀe ue#eCe veneR DeefHeleg Deelceyeue leLee yegef×ceÊee keÀe ef®eÚ nw~ #ecee keÀjves keÀer #ecelee lees kesÀJeue JeerjeW ceW ner nesleer nw~ FmekesÀ efueS o³ee ³ee jnce keÀe iegCe Yeer DeeJeM³ekeÀ nw~ YeieJeeve kesÀ efueS keÀne peelee nw efkeÀ Jes meJe& meceLe& nesves kesÀ meeLe-meeLe o³ee kesÀ meeiej Yeer nQ pees nceejer YetueeW keÀes #ecee keÀj osles nQ~ #ecee keÀjkesÀ Yetue peeves Jeeueer yeele veskeÀer keÀj oefj³ee ceW [eueves Jeeueer keÀneJele keÀer lejn nw~ #ecee keÀjes Deewj Yetue peeDees, ³en ceneve keÀÊe&J³e ceneve Heg©<eeW ves keÀjkesÀ efoKee³ee nw~ cenelcee F&mee cemeern menveMeeruelee Deewj #ecee keÀer Heéflecetefle& Les~ GvekeÀes ³entefo³eeW kesÀ Üeje ke´Àe@me ³ee metueer Hej ®eæ{eves keÀe ngkeÌce efo³ee ie³ee Lee~ jepee keÀes GvekesÀ ®eeHeuetme SJeb men³eesefie³eeW ves yelee³ee efkeÀ cenelcee F&mee DeHeves peeot kesÀ yeue mes ³entefo³eeW ceW SkeÀ ve³es Oece& keÀe He´®eej keÀjvee ®eenles nQ~ jepee ves Fme [j mes efkeÀ GvekeÀer meejer He´pee keÀneR ve³es Hewiecyej kesÀ DeOeerve neskeÀj cesjs efJe©× ve Keæ[er nes pee³es, cenelcee F&mee cemeern Hej jepeêesn keÀe cegkeÀocee ®euee³ee Deewj ieJeeneW keÀes Yeer Meemeve kesÀ He#e ceW keÀj efue³ee~ F&mee cemeern keÀer HewjJeer keÀjves kesÀ efueS keÀesF& JekeÀerue veneR Lee, Deleë cegkeÀoces ceW GvekeÀer nej ngF&~ oC[ efve³ece kesÀ cegleeefyekeÀ F&mee cemeern Hej Yeejer YejkeÀce uekeÀæ[er keÀe ke´tÀme ueeokeÀj GvnW MceMeeve ues pee³ee ie³ee~ FmekesÀ yeeo ke´´tÀme keÀes peceerve ceW ieeæ[keÀj F&mee cemeern keÀes ke´tÀme Hej ìebiee ie³ee Deewj GvekesÀ Mejerj ceW keÀerues ieeæ[er ieF¥~ peye GvneWves keÀeue ³ee ce=l³eg keÀes DeHeves efvekeÀì Hee³ee lees DeHeves efJejesefOe³eeW Deewj ke´tÀme Hej ®eæ{eves Jeeues ueesieeW kesÀ efueS GvneWves YeieJeeve mes HeéLe&vee keÀer ö ns HeÝeg, FvnW #ecee keÀjvee keÌ³eeWefkeÀ ³es ueesie veneR peeveles efkeÀ ³es keÌ³ee keÀj jns nQ~ 4

#ecee meoe-meJe&oe efnlekeÀejer #ecee ceeBievee Deewj #ecee keÀjvee oesveeW ceneve iegCe nQ pees ceveg<³e kesÀ ceve keÀes nukeÀe keÀj Gmes megKeer yeveeles nQ~ #ecee ceeBie keÀj ³ee #eceeoeve keÀj nce efkeÀmeer Hej keÀesF& Snmeeve veneR keÀj jns nesles Jejved DeHeves ceve kesÀ megketÀve keÀe Ghee³e keÀj jns nesles nQ~ MeesOe ceW Hee³ee ie³ee nw efkeÀ uecyes mece³e lekeÀ He´efleMeesOe, peueve, F&<³ee&, ke´ÀesOe, Deelceiueeefve, ogKe, OeesKee Fl³eeefo kesÀ efJe®eej jKeves mes leve Deewj ceve ©iCe nes peeles nQ efpemekesÀ efueS #ecee mes De®íer keÀesF& oJee venerb nw~ #ecee meoe Deewj meJe&$e meYeer kesÀ efueS HeÀe³eoscevo nesleer nw~ ³en SkeÀ Ssmeer DeodYegle ®eerpe nw pees ®eens ceeBieer peeS ³ee oer peeS, ceveg<³e keÀes ceneve Deewj osJelegu³e yeveeleer nw~ #ecee nw yeæ[HHeve keÀer efveMeeveer keÀefJe jnerceoeme keÀe yengle He´®eefuele oesne nwö`#ecee yeæ[ve keÀes ®eeefnS, íesìve keÀes GlHeele.....' DeLee&led pees #ecee keÀjlee nw Jener yeæ[e keÀne peelee nw~ Deye yeæ[e yevevee lees nce ceW mes njskeÀ ®eenlee nw uesefkeÀve osKeves ceW Deelee nw efkeÀ Deepe ³eefo keÀesF& íesìe-mee ye®®ee Yeer nceejs Deeies keÀesF& ieueleer keÀjlee nw lees nce GmekeÀer Dee³eg Deewj mecePe keÀer meercee ve osKeles ngS Gme Hej iegmmes mes ueeue-Heerues nes peeles nQ Deewj ceejves kesÀ efueS oewæ[ Heæ[les nQ~ peye ye®®eeW kesÀ He´efle nceeje Fme He´keÀej keÀe DeOew³e&, DemenveMeeruelee Deewj ke´ÀesOe keÀjves keÀe jJew³ee jnlee nw lees nce DeHeveer yejeyej keÀer Gce´ kesÀ ueesieeW ³ee Gmemes keÀce Gce´ kesÀ ueesieeW keÀes efkeÀme He´keÀej #ecee keÀj mekeWÀies~ ³eeo jns, #eceeMeerue yevevee efJeJeskeÀJeeve J³eefkeÌle keÀer Hen®eeve nw~ meJe& keÀe³e& #ecee mes efme× nesles nQ, Fmemes meejs mebmeej keÀes JeMe ceW efkeÀ³ee pee mekeÀlee nw~ DeuewkeÌpesC[j HeesHe keÀe keÀLeve nw efkeÀ to err is human; to forgive, divine DeLee&led $egefì keÀjvee ceeveJeer³e nw, #ecee keÀjvee F&MJejer³e~ keÀnles nQ, efkeÀmeer ves

³eesi³e ueesie otmejeW keÀer ³eesi³elee keÀe mecceeve keÀjles nQ~ De³eesi³e ueesie otmejeW keÀer ³eesi³elee mes F&<³ee& keÀjles nQ

ceF& 2016

%eeveece=le F&MJej mes Hetíe efkeÀ efkeÀme He´keÀej kesÀ Fvmeeve DeeHekesÀ vepeoerkeÀ efpelevee DeeHe Deboj mes He´mevve, mebbleg<ì Je mekeÀejelcekeÀ nesles nQ~ F&MJej ves peJeeye efo³eeö Jes Fvmeeve pees yeouee uesves keÀer nesles nQ, Glevee ner peuoer DeeHe otmejeW keÀes #ecee keÀj Hee³eWies~ #ecelee jKeves kesÀ yeeJepeto otmejeW keÀes ceeHeÀ keÀj osles nQ~ #ecee keÀjves mes DeeHekeÀes [yeue ueeYe neslee nw~ SkeÀ lees #ecee ceebieves mes Dence YeeJe keÀe efJeOJebme meeceves Jeeues keÀes Deelceiueeefve YeeJe mes cegkeÌle keÀjles nQ Je keÀnles nQ, Yetue nesvee He´ke=Àefle nw, ceeve uesvee mebmke=Àefle nw Deewj otmeje efoueeW keÀer otefj³eeW keÀes otj keÀj efoue ceW SkeÀ De®íer megOeej uesvee Heíeefle nw~ #ecee ceeBieves mes DenbkeÀej keÀe OJebme neslee peien yevee mekeÀles nQ~ nw Deewj Meebefle keÀe DevegYeJe neslee nw pees Deelcee keÀe He´Lece cetue #ecee ve ceebieves ³ee ve keÀjves keÀe yeesPe pevce-pevceeblej iegCe nw~ uesefkeÀve ³en #ecee efoue mes ceebieer peeveer ®eeefnS leLee Deiej nceejs MeyoeW ³ee keÀceeX ves efkeÀmeer keÀes Deenle efkeÀ³ee FmekesÀ yeeo ieueleer keÀe megOeej keÀj uesvee ®eeefnS~ nw ³ee nce efkeÀmeer kesÀ MeyoeW ³ee keÀceeX mes Deenle ngS nQ lees nceW  #ecee MeerueJeeve keÀe Meðe nw; #ecee DeefnbmekeÀ keÀe Deðe nw~ #ecee ceeBieves ³ee #ecee keÀjves ceW osjer veneR keÀjveer ®eeefnS  #ecee, He´sce keÀe HeefjOeeve nw; #ecee, ceeveJelee keÀe ceeve nw~ keÌ³eeWefkeÀ ³eefo nce ceve Hej Gme yeesPe keÀes p³eeoe efove jKeWies  #ecee, efJeMJeeme keÀe efJeOeeve nw; #ecee, veHeÀjle keÀe efveoeve nw~ lees Jen nceejs ceve keÀes Hebieg yevee osiee, ceve Hej ueiee ³en IeeJe  #ecee, HeefJe$elee keÀe He´Jeen nw; #ecee, veweflekeÀlee keÀe efveJee&n nw~ mece³e kesÀ meeLe-meeLe veemetj yeve pee³esiee Deewj Deiej Gmeer  #ecee, meodiegCe keÀe mebJeeo nw; #ecee, Deefnbmee keÀe DevegJeeo nw~ eqmLeefle ceW nceeje osn ítì ie³ee lees Deieues vee peeves efkeÀleves  #ecee, efoue keÀe o³ee-YeeJe nw; #ecee, Denced keÀe DeYeeJe nw~ pevceeW lekeÀ Gme Deelcee kesÀ meeLe ³en efnmeeye-efkeÀleeye  #ecee, HeÝeg mes Heérle nw; #ecee, meoe®eej keÀer meerKe nw~ ®euelee jnsiee~ FmeefueS mece³e jnles #ecee keÀjW ³ee #ecee ceebie  #ecee, mJe³eb keÀe mecceeve nw; #ecee, KegefMe³eeW keÀer Keeve nw~ ueW~ Fmeer ceW GmekeÀe leLee nceeje keÀu³eeCe nw~ #ecee keÀjvee meyemes yeæ[e HejesHekeÀej meHleen ceW SkeÀ efove #ecee efoJeme cevee³eW efkeÀmeer keÀes GmekeÀer Yetue kesÀ efueS #ecee keÀjvee Deewj Gmes DeHeveer efkeÀleveer Yeer yeæ[er ieueleer kesÀ efueS nce efpelevee Deelceiueeefve mes cegefkeÌle efoueevee yengle yeæ[e HejesHekeÀej nw~ #ecee keÀjves keÀer Heéfke´À³ee ceW #ecee keÀjves Jeeuee #ecee Heeves Jeeues mes keÀneR peuoer Kego keÀes ceeHeÀ keÀj osles nQ Glevee ner peuoer nceW otmejeW DeefOekeÀ megKe Heelee nw~ Deiej mees®ee pee³es lees íesìer mes íesìer ³ee keÀes Yeer ceeHeÀ keÀj osvee ®eeefnS~ meHleen ceW SkeÀ efove efveeqM®ele yeæ[er mes yeæ[er ieueleer keÀes Yeer YetlekeÀeue ceW peekeÀj þerkeÀ veneR keÀjW, Gme effove DeHeves ceve keÀer peeB®e keÀjW efkeÀ keÀneR ceve ceW efkeÀ³ee pee mekeÀlee, GmekesÀ efueS #ecee mes DeefOekeÀ kegÀí veneR ceebiee efkeÀmeer kesÀ efueS Leesæ[e mee Yeer Ie=Cee ³ee Üs<e YeeJe, F&<³ee& YeeJe, pee mekeÀlee~ efkeÀmeer keÀes #ecee keÀjves mes Henues mees®eW efkeÀ Deiej nce veHeÀjle keÀe YeeJe nw lees Gmes me®®es efoue mes ceeHeÀ keÀjkesÀ DeHeves efkeÀmeer keÀes #ecee veneR keÀj mekeÀles lees nce DeHeves ceelee-efHelee ³ee ceve keÀes meeHeÀ keÀjW~ Fmeer lejn Deiej efkeÀmeer keÀes nceejs yegjs F&MJej mes DeHeves efueS ceeHeÀer keÀer Gcceero kewÀmes keÀj mekeÀles nQ? J³eJenej mes þsme HengB®eer nw lees Gmemes ceeHeÀer ceebieves ceW osjer vee efkeÀmeer keÀes ceeHeÀ ve keÀjkesÀ nce mecePeles nQ efkeÀ nce GmekeÀes me]pee keÀjW~ pewmes nHeÌles ceW SkeÀ efove nce DeHeves Iej keÀer meHeÀeF& os jns nQ uesefkeÀve ³en GmekesÀ efueS me]pee veneR yeequkeÀ mJe³eb kesÀ efueS keÀjles nQ, Jewmes ner ceve keÀer Yeer meHeÀeF& keÀjW~ ³en ceve keÀer me]pee nw~ meesef®e³es efkeÀ Deiej #ecee veece keÀe HejesHekeÀej Fme ogefve³ee meHeÀeF& DeeHekeÀes DeveskeÀeW MeejerefjkeÀ Deewj ceeveefmekeÀ jesieeW mes ceW ve nes lees keÀesF& efkeÀmeer mes keÀYeer He´sce ner veneR keÀj Hee³esiee~ love ye®ee³esieer~ is nothing without forgiveness and ö ye.´keÀg. Deelce HekéÀeMe forgiveness is nothing without love. ceF& 2016 HeéfleYee F&MJej mes Deewj K³eeefle meceepe mes efceueleer nw uesefkeÀve ceveesJe=efÊe Deewj Ieceb[ mJe³eb mes efceueles nQ, meeJeOeeve jnW 5

He´Mveë- yeeyee mes ueeFì Deewj ceeFì uesves keÀe DeeOeej uecyee nes pee³esiee, FmeefueS HeÀewjve ner mebkeÀuhe keÀes Ssmee Meevle keÀj oes pees Deepet-yeepet Meeefvle kesÀ Jee³eye´sMeve pee³eW~ keÌ³ee nw? GÊejë- Devoj osKees, ceQ keÀewve! Fmemes ueeFì nes peeles nQ, cesje He´Mveë- mce=efle, Je=efÊe Deewj ¢efä keÀye Meg× Deewj keÀewve, lees ceeFì Dee peeleer nw~ efHeÀj pewmes efkeÀ yeeyee ueeFì- MeefkeÌleMeeueer nes peeleer nw? neGme yevee keÀjkesÀ mesJee keÀje jne nw~ osn mes v³eeje jnves mes GÊejë- nce meye SkeÀ yeeyee kesÀ ye®®es, nce meyekeÀe Iej SkeÀ nw~ yeeyee keÀe h³eej Deheves Deehe ®euee jne nw~ ncekeÀes v³eeje jnvee Deye Iej peevee nw, efveJee&CeOeece peevee nw, efveefceÊe cee$e ³eneB Fme nw~ peneB Yeer neef]pejer nw JeneB mesJee nw~ cegPe Deelcee mes meyekeÀes ogefve³ee ceW nQ, yeeyee mes pees heæ{eF& efceueer nw Jees OeejCee ceW Dee DevegYeJe nes efkeÀ yeeyee cesje kewÀmee nw! efJekeÀcee&peerle, keÀcee&leerle, pee³es~ heæ{eF& ceW nw me®®eeF&-meHeÀeF&, Deheves efoue hej neLe jKe DeJ³ekeÌle jnves keÀer efmLeefle pees yeeyee ves meekeÀej ceW Deheveer osKees, me®®eeF& nw? me®®eeF& ceW yeue nw Deewj De®ís keÀce& keÀe yeveeF&, yeeyee keÀer Jen efmLeefle Deepe efove lekeÀ Yeer mesJee keÀj HeÀue nw~ De®ís keÀce& keÀjes keÌ³eeWefkeÀ keÀjeves Jeeuee keÀje jne nw~ jner nw~ lees nce ye®®eeW keÀes Yeer ³en O³eeve jKevee nw~ henues lees keÀjvekeÀjeJevenej mJeeceer, keÀjeves Jeeuee Jees nw, hej efveefceÊe Yetue mes keÀesF& Yeer meeOeejCe keÀce& nceejs mes ve nes~ Þesÿ keÀce& keÀjves Jeeues nce nQ~ keÌ³ee keÀjves keÀe nw? GmekesÀ efue³es De®íer Dee@ìescesefìkeÀ DeeJeepe mes hejs ues peelee nw~ yeeyee ves keÀne efkeÀ efMe#ee efceueer ngF& nw~ ªneefve³ele keÌ³ee nw, DeeHe meye FmekeÀer meeFueWme ceW Ssmee jnes pees mevveeìe nes pee³es~ DeYeer mevveeìe ienjeF& ceW peeDees~ Devoj Deelce-DeefYeceeveer eqmLeefle mes, Meyo Jev[jHegÀue nw, De®íe DevegYeJe nes peelee nw~ lees ³ener ªneefve³ele ceW jnves mes mce=efle, Je=efÊe Deewj ¢eq<ì Meg× Deewj yeele cegKe hej nes efkeÀ yeeyee nceeje ceelee-efhelee, efMe#ekeÀ- MeefkeÌleMeeueer nes peeleer nw~ Devoj keÀer mce=efle ceW keÌ³ee nw? ceQ meKee, meleieg© nw~ Fve heeB®eeW mecyevOeeW keÀer Devoj HeÀereEueie nes~ keÀewve? cesje keÀewve? peye cesje keÀewve nw lees De<ì MeefkeÌle³eeB Deheves efkeÀleveer De®íer heæ{eF& Deewj heeuevee nw, Jev[j nw~ yeeyee keÀnles Deehe keÀece keÀjleer nQ~ ílejer ceW Deeþ leerefue³eeB nesleer nQ~ yeeyee nQ, mJeoMe&ve ®e¬eÀOeejer nes keÀjkesÀ jnes~ ceQ keÀnleer ntB, ³en SkeÀ keÀes hekeÀæ[ves mes De<ì MeefkeÌle³eeB Dee@ìescesefìkeÀueer nceejer j#ee je@³euìer nw, DeeJee]pe ceW ve Deevee, Meeefvle HewÀueevee, ®esnje keÀjleer nQ keÌ³eeWefkeÀ yeeyee kesÀ efmekeÀerueOes ye®®es nQ vee, yeeyee cegmekeÀjelee jns~ ceQ yeeyee keÀer, yeeyee cesje, ³en Yeemevee Kego ®eenlee nw efkeÀ cesjs ye®®eeW keÀes keÀesF& Oethe-íebJe keÀe ÒeYeeJe ve keÀes Yeer nes, pees Yeer meYee ceW yew"s ngS neW, G"ves keÀe efoue ve heæ[s~ DeYeer peneB-peneB yeeyee kesÀ mLeeve nQ, JeneB keÀe keÀjs~ nj IeCìs ®eskeÀ keÀjes, keÀesF& J³eLe& mebkeÀuhe lees veneR Jee³egceC[ue Ssmee MeefkeÌleMeeueer nesvee ®eeefnS~ ceQ SkeÀ efveJesove Dee³ee? ye®eeDees Deheves DeehekeÀes keÌ³eeWefkeÀ J³eLe& Dee³esiee vee lees keÀjleer ntB, ì^mìer Deewj efJeosner jnves keÀer Ssmeer ÒewefkeÌìme nes, pees 8 peye Fjeoe yevee efue³ee Tb®eer Gæ[eve keÀe, efHeÀj osKevee efHeÀpetue nw keÀo Deemeceeve keÀe ceF& 2016

%eeveece=le keÀesF& DeehekeÀes osKes, Gmes yeeyee efoKeeF& heæ[s~ cegPes KegMeer nw, ceQves pevekeÀ veece keÀer ueepe jKeer nw~ keÀYeer ceQves veneR keÀne efkeÀ ³en cesje nw, cesje kegÀí veneR~ cesje lees SkeÀ yeeyee, otmeje ve keÀesF&~ nceejs meYeer yenve-YeeF³eeW ves ³en ceb$e De®íe hekeÌkeÀe efkeÀ³ee pees ceve ceW ³ener YeeJevee nw efkeÀ cegPes ì^mìer Deewj efJeosner jnvee nw~ ceQ meYeer keÀes efoue mes SkeÀ efueHeÌì efieHeÌì ceW os jner ntB, Thej ceW peeves kesÀ efueS~ pewmes meeræ{er kesÀ ef®e$e ceW mele³egie mes ueskeÀj veer®es keÀefue³egie lekeÀ Glejles-Glejles hengB®e ie³es nQ, DeYeer ³eneB mes Gæ[keÀj Thej ®eæ{ves keÀe nw~ Thej peekeÀj keÌ³ee keÀjves keÀe nw, kewÀmes pee³eWies? yeeyee kesÀ meeLe pee³eWies~ GmekesÀ efueS efJekeÀcee&peerle, keÀcee&leerle Deewj DeJ³ekeÌle efmLeefle ceW jnves keÀe DeY³eeme peªjer nw~ lees nj SkeÀ Deheveer efmLeefle Ssmeer yeveeS pees ceQ yeeyee keÀer, yeeyee cesje~ KegMeer pewmeer KegjekeÀ veneR, eE®elee keÀYeer keÀjveer veneR nw, efveeE½ele jnvee nw~ He´Mveë- yeeyee nceeje j#ekeÀ nw, efkeÀme-efkeÀme yeele ceW j#ee keÀjlee nw? GÊejë- yeeyee nceeje efMe#ekeÀ Yeer nw, j#ekeÀ Yeer nw~ efMe#ee Yeer oslee nw hej j#ee Ssmeer keÀjlee nw pees nceejs mes, keÀesF& ÒekeÀej mes, efMe#ee kesÀ efJe©× keÀesF& Yeer Ssmeer-Jewmeer yeele ve nes, pees yeeyee keÀe veece yeeuee ve keÀj mekeWÀ~ yeeyee keÀe veece yeeuee keÀjvee ceevee ner HeÀe@uees HeÀeoj~ efpelevee pees yeeyee mes h³eej uesles nQ, Jees h³eejs yeve peeles nQ~ nceejs Devoj henues metKeeheve Lee, ueeFHeÀ ceW ce]pee ner veneR Lee hejvleg yeeyee keÀe yeveves mes h³eej ceW KegMe nes ie³es~ h³eej efkeÀleveer De®íer ®eer]pe nw~ efHeÀj kegÀí ®eeefnS veneR, Yeespeve ³e%e keÀe efceuelee nw~ keÀheæ[e Yeer OegueeF& neskeÀj efceuelee nw~ Jev[j lees ³en nw efkeÀ nce jes]peevee meeHeÀ efkeÀ³ee ngDee keÀheæ[e henveles nQ, keÀue Jeeuee keÀheæ[e Deepe veneR henveles nQ~ ncesMee efmecheue jnves keÀe mewcheue yevevee nw, ³en ue#³e jKeW, ³en ®eeefnS, Jen ®eeefnS... keÀneB jKeWies? meesves kesÀ efueS Keefì³ee nw, yeeLeªce nw, yew"ves kesÀ efueS kegÀmeea nw Deewj keÌ³ee ®eeefnS~ keÀYeer Deueceejer keÀes leeuee veneR ueiee³ee nesiee~ pewmes yeeyee efmecheue jne, Ssmes nce ye®®eeW keÀes Yeer efmeKeelee nw, ye®®es efmecheue jnes, mewcheue

ceF& 2016

yevees~ ieÎer hej yeeyee yew"e ngDee Lee, efmeHe&À hew[-hesefvmeue jKeer Leer, yeeyee he$e efueKelee Lee~ keÀcejs ceW Deewj keÀesF& ®eer]pe veneR~ lees pewmes nceeje ceer"e yeeyee meekeÀej ceW jne Ssmes nceW Yeer jnvee nw~ keÀcee&leerle yevevee nw lees henues efJekeÀcee&peerle yevevee nesiee, efHeÀj J³ekeÌle YeeJe mes hejs neskeÀj DeJ³ekeÌle efmLeefle ceW jnvee nw~ He´Mveë- ef®eÊe Deewj eE®eleve ceW keÌ³ee HeÀke&À nw? GÊejë- keÀnles nQ, meled ef®eÊe Deevevo mJeªhe~ ef®eÊe ceW me®®eeF& kesÀ DeueeJee Deewj kegÀí nw ner veneR~ efoue, ceve, ef®eÊe ceW me®®eeF& nw, FmekesÀ efyevee Deewj keÀesF& eE®eleve keÀjvee Deelee ner veneR nw~ eE®eleve ceW nw yeme, cesje yeeyee~ yeeyee ves pees Flevee ceer"e %eeve efo³ee nw Jener eE®eleve ceW nesves mes ef®eÊe yeæ[e meeHeÀ Deewj me®®eeF& mes Yejhetj nw~ yeeyee keÀe yeveves mes pees megKe efceuee Jees megveeves ceW Deelee veneR nw, SkeÀ-oes keÀes Deehe meceeve yeveeves kesÀ efueS nw~ FmekesÀ efmeJee³e Deewj keÀesF& eE®elee veneR nw, keÀesF& eE®eleve veneR nw keÌ³eeWefkeÀ eE®elee GmekeÀer keÀer peeS pees Devenesveer nes~ ceve ceW ceveceveeYeJe nw lees ceve Meevle nw, yegef× Þesÿ nw FmeefueS J³eLe& mees®eles veneR nQ~ Deiej J³eLe& eE®eleve nesiee lees meled ef®eÊe Deevevo mJeªhe veneR neWies FmeefueS ncesMee keÀnleer ntB, ef®eÊe ceW me®®eeF& nes~ MegYe eE®eleve ceW jn keÀjkesÀ Deheves efueS Yeer Deewj DeewjeW kesÀ efueS Yeer keÀYeer efkeÀmeer Yeer keÀejCe mes J³eLe& veneR mees®ees~ mesJee keÀjles ceveceveeYeJe Deewj ceO³eepeerYeJe neskeÀj jnves mes, Þesÿ eE®eleve keÀjves mes yengle megKe efceuelee nw~ yeeyee lees meejs efJeée keÀes megKe-Meeefvle os jne nw, nceejer yegef× Yeer noeW mes heej jns, keÀesF& Yeer yeele keÀer no veneR nes~ yeeyee j®elee nw, j®evee keÀe %eeve os jne nw~ nceW ®eejeW meypeskeÌìdme ceW HegÀue ceekeÌme& uesves nQ~ SkeÀ mece³e Lee, cesjs heeme hesmì Deewj ìgLe ye´gMe Yeer veneR Leer, kebÀIeer Yeer veneR Leer, veerce keÀer oeletve keÀjleer Leer~ heeueæ[er ceW yeieer®es ceW ceesj vee®eles Les, JeneB yew"keÀj ceQ Dece=leJesuee keÀjleer Leer, yeeyee ves MegªDeele ceW kewÀmes mesJee³eW keÀjeF¥...Jev[j nw~ osMe-efJeosMe peneB Yeer peeDees, yeeyee kesÀ ye®®eeW keÀes osKe cesjs efoue keÀer YeeJevee nw, nj SkeÀ kesÀ efoue ceW yeeyee ner nes~ 

keÀesF& efkeÀmeer kesÀ yeejs ceW me®®es ceve mes De®íe mees®elee nw lees GmekeÀe keÀYeer Yeer yegje veneR nes mekeÀlee

mebefJeOeeve kesÀ HetJe& keÀe efJeMJe keÀe Fefleneme (HeefM®eceer ogefve³ee kesÀ efnmeeye mes) Yeeie-2 ye´ïeekegÀceej jcesMe, cegbyeF& (ieeceosJeer)

He eqM®eceer ogefve³ee kesÀ efnmeeye mes mebefJeOeeve ceW keÌ³ee-keÌ³ee nesvee ®eeefnS FmekesÀ yeejs ceW nceves HetJe& kesÀ uesKe ceW efJe®eej efkeÀ³ee~ Deepe Gmeer yeele keÀes Deeies yeæ{e jns nQ keÌ³eeWefkeÀ efye´ìsve keÀer jep³eHe×efle Deewj GmekesÀ Üeje efJeMJe keÀe keÀejesyeej kewÀmes ngDee, ³en peevekeÀejer YeeJeer efJeMJe keÀejesyeej kesÀ efueS peªjer nw~ nce efJeMJe kesÀ ceneHeefjJele&ve kesÀ yeeo mele³egieer ogefve³ee kesÀ jep³e DeefOekeÀejer yeve pee³eWies~ mele³egie-$eslee³egie ceW nce cenejepee, cenejeveer yeveles nQ efHeÀj ÜeHej³egie mes otmejer Deelcee³eW Deeves kesÀ keÀejCe jepee, jeveer yeveles nQ~ FmekeÀer YeWì ceW FbiuewC[ keÀe jep³ekeÀejesyeej mecePevee yengle peªjer nw keÌ³eeWefkeÀ keÀefue³egie kesÀ Deble ceW Yeer GvneWves yengle ner De®íer jerefle jep³ekeÀejesyeej efkeÀ³ee Deewj nce peeveles nQ efkeÀ FbiuewC[ ves keÀjerye 200 Je<eeX lekeÀ DeeOes efJeMJe Hej jep³e efkeÀ³ee efpemekesÀ efueS keÀne peelee Lee efkeÀ efye´efìMe meece´ep³e keÀe met³e& keÀYeer Demle veneR neslee Lee~ SkeÀ efJeef®e$e yeele lees ³en nw efkeÀ mHesve kesÀ keÀesuebyeme ves DecesefjkeÀe osMe {tBæ{e Hejbleg DecesefjkeÀe Hej GvekeÀer ceele=Yetefce kesÀ ueesieeW keÀe DeeefOeHel³e veneR jne Hejbleg FbiuewC[ ves Gve Hej DeeefOeHel³e mLeeefHele efkeÀ³ee~ kewÀves[e leLee ³et.Sme. kesÀ GÀHej Yeer FbiuewC[ ves jep³e efkeÀ³ee~ Fmeer He´keÀej JeemkeÀes-efo-ieecee, pees Hegle&ieeue mes Lee, ves mecegêceeie& mes Yeejle HengB®eves keÀe jemlee Keespee Deewj Fme keÀejCe Yeejle ceW Henues-Henues Heesleg&ieerpe Dee³es~ Debies´pe ueesie yeeo ceW J³eeHeej keÀjves Dee³es Deewj OeerjsOeerjs GvneWves Yeejle ceW DeHevee jep³e He´mLeeefHele efkeÀ³ee~ FbiuewC[ ceW keÀesF& mebefJeOeeve veneR Lee efHeÀj Yeer keÀejesyeej meg®ee© ªHe mes ®euelee jne nw~ Jeneb Hej jepeMeener nesles ngS Yeer meeLe ceW House of Lords & House of Commons Yeer nQ~ ³es oesveeW meove Deewj jepeMeener meye efceuekeÀj He´sceHetJe&keÀ keÀejesyeej ®euee jns nQ~ FbiuewC[ pewmes SkeÀ íesìs mes osMe ves

ceF& 2016

DeeOes mes DeefOekeÀ efJeMJe Hej SkeÀ meeLe Fleves DeefOekeÀ mece³e lekeÀ jep³e efkeÀ³ee~ mees®eves keÀer yeele nw efkeÀ nceW peye DeeOeekeÀuHe mecemle efJeMJe Hej jep³e keÀjvee nw lees nceW efkeÀleveer yeeleW meerKeveer Heæ[Wieer~ ceQ HeeþkeÀieCe mes efveJesove keÀjvee ®eenlee ntB efkeÀ Fme Hej peªj efJe®eej keÀjW~ SkeÀ cegK³e yeele ³en nw efkeÀ FbiuewC[ keÀer lelkeÀeueerve cenejeveer ves Jee³emeje@³e (Viceroy) Üeje Yeejle leLee Dev³e osMeeW Hej keÀejesyeej efkeÀ³ee Deewj njskeÀ Jee³emeje@³e keÀer meÊee SJeb keÀe³e&keÀeue efveeqM®ele efkeÀ³ee~ GoenjCe kesÀ efueS, je@yeì& keÌueeFJe ves Hueemeer keÀe ³eg× peerlekeÀj FbiuewC[ keÀer veeRJe Yeejle ceW HekeÌkeÀer keÀer, efHeÀj Yeer peye GvekeÀe keÀe³e&keÀeue meceeHle ngDee lees GvnW JeeefHeme yeguee efue³ee ie³ee~ ³en yengle De®íer He×efle nw~ Fmeer DeeOeej Hej Yeejle mejkeÀej ceW Yeer njskeÀ DeefOekeÀejer keÀes leerve meeue ³ee HeeB®e meeue lekeÀ ner SkeÀ peien Hej jKeles nQ Deewj efHeÀj leyeeouee (transfer) keÀj osles nQ~ SkeÀ yeej ceQ nebiekeÀebie ceW Yeejle kesÀ jepeotle (Ambassador) mes efceue jne Lee~ ceQves Gvemes 3 meeue ceW ìêbmeHeÀj keÀer yeele Hetíer lees GvneWves keÀne efkeÀ keÀesF& p³eeoe mece³e SkeÀ mLeeve Hej jnles nQ lees GvnW localities keÀer yeerceejer DeLee&led GvekeÀer peæ[W yengle cepeyetle nes peeleer nQ Deewj efHeÀj GvnW keÀesF& Yeer nìe veneR mekeÀles nQ FmeefueS ìêbmeHeÀj keÀe ³en efmemìce yevee ngDee nw~ Yeejle ceW Henues mes ³en He×efle veneR Leer~ pewmes cejeþe meeceép³e keÀer mLeeHevee í$eHeefle efMeJeepeer cenejepe ves keÀer Leer Deewj yeeo ceW Gmes mecYeeueves kesÀ efueS HesMeJee keÀes efve³egkeÌle efkeÀ³ee Lee~ HesMeJee ves yeæ[ewoe, iJeeefue³ej, Fboewj Deeefo mLeeveeW Hej metyesoej efve³egkeÌle efkeÀ³es Hej GvnW yeoueer veneR efkeÀ³ee ie³ee, HeefjCeecemJeªHe GvekeÀe JeneB keÀejesyeej pece ie³ee Deewj Jes metyesoej keÀer yepee³e Jeneb kesÀ jepee yeve ie³es DeLee&led yeæ[ewoe kesÀ iee³ekeÀJeeæ[, Fboewj kesÀ nesukeÀj, iJeeefue³ej kesÀ efmebefOe³ee Deeefo

peerle Deewj nej DeeHekeÀer mees®e Hej efveYe&j nw~ ceeve uees lees nej nesieer Deewj þeve uees lees peerle nesieer

%eeveece=le jepee yeve ie³es Deewj cejeþe meeceép³e keÀer peæ[W SJeb HekeÀæ[ {erueer nes ieF&~ efJeMJe Fefleneme ceW ³es yeeleW Yeer meerKeves keÀes efceueer nQ~ Fmeer efnmeeye mes osKee pee³es lees Yeejle mejkeÀej pees leerve meeue kesÀ yeeo DeHeves DeefOekeÀeefj³eeW keÀe leyeeouee keÀjleer nw Deewj 60 Je<e& kesÀ yeeo mesJeeefveJe=Êe keÀjleer nw, ³es yeeleW De®íer nQ~ megHeérce keÀesì& ceW Yeer Fmeer He´keÀej keÀe keÀejesyeej ®euelee nw Fme keÀejCe ve³es-ve³es ueesie v³ee³eeOeerMe ³ee cegK³e v³ee³eeOeerMe Deeefo yeveles nQw~ Hejbleg mees®eves keÀer yeele ³en nw efkeÀ pewmes Yeejle kesÀ mebefJeOeeve kesÀ Devegmeej Yeejle ceW meJeex®®e v³ee³eeue³e kesÀ v³ee³eeOeerMe keÀer mesJeeefveJe=efÊe keÀer Gce´ 65 Je<e& nw Hejbleg DecesefjkeÀe kesÀ mebefJeOeeve kesÀ Devegmeej meJeex®®e v³ee³eeue³e kesÀ cegK³e ³ee Dev³e v³ee³eeOeerMe keÀer mesJeeefveJe=efÊe keÀer Gce´ le³e veneR keÀer ieF& nw~ Jeneb lees v³ee³eeOeerMe Kego ner le³e keÀjlee nw efkeÀ Gmes mesJeeefveJe=Êe keÀye nesvee nw DeLee&led peye lekeÀ Jen ®eens leye lekeÀ Jen v³ee³eeOeerMe yevekeÀj jn mekeÀlee nw~ Gmes keÀesF& Yeer efvekeÀeue veneR mekeÀlee~ GoenjCe kesÀ efueS, DecesefjkeÀe kesÀ meJeex®®e v³ee³eeue³e kesÀ cegK³e v³ee³eeOeerMe Jee@jsve nseqmìbipe ves Gce´ kesÀ 94 Je<e& lekeÀ DecesefjkeÀe kesÀ meJeex®®e v³ee³eeefOeHeefle kesÀ ªHe ceW keÀe³e& efkeÀ³ee Deewj efHeÀj keÀece keÀjves keÀer #ecelee meceeHle nesves kesÀ keÀejCe mesJeeefveJe=efÊe ueer~ DecesefjkeÀe ceW DeHeveer cepeea mes mesJeeefveJe=efÊe uesves kesÀ keÀejCe v³ee³eeOeerMe efve<He#e neskeÀj v³ee³e keÀjles nQ Hejbleg Yeejle ceW mesJeeefveJe=efÊe keÀer ce³ee&oe nesves kesÀ keÀejCe keÀF& yeej v³ee³eeOeerMe mesJeeefveJe=efÊe kesÀ mece³e mejkeÀej kesÀ nkeÀ ceW ner HewÀmeues osles nQ keÌ³eeWefkeÀ mesJeeefveJe=efÊe kesÀ yeeo efkeÀmeer keÀceerMeve Deeefo Hej efve³egkeÌle nesves keÀer yengleeW keÀer F®íe nesleer nw~ nceW Yeer ³e%e kesÀ meb®eeueve kesÀ keÀejesyeej kesÀ yeejs ceW mees®evee ®eeefnS efkeÀ owJeer HeefjJeej ceW Fme He´keÀej kesÀ ìêbmeHeÀj keÀjves ®eeefnSB ³ee veneR? nceejs owJeer HeefjJeej ceW lees Ssmee nw efkeÀ pees efpeme mLeeve Hej jnlee nw Jen Deble lekeÀ JeneR Hej jnlee nw~ Yeejle kesÀ mebefJeOeeve kesÀ DeeOeej Hej Companies Act ceW Yeer Directors keÀe keÀe³e&keÀeue rotation DeeOeej Hej nw Deewj DeYeer ceneje<ì^ ®ewefjìer keÀefceMvej SkeÌì kesÀ Devegmeej ve³es 12

ì^mìer]pe ceW keÀce mes keÀce DeeOes ì^mìer]pe 3 ³ee 5 meeue ceW efjìe³ej neWies DeLee&led SkeÀ J³eefkeÌle SkeÀ mLeeve Hej ncesMee veneR jn mekeÀlee~ efye´ìsve mes ³en yeele meerKeves pewmeer nw efkeÀ kewÀmes mebefJeOeeve kesÀ DeeOeej Hej Deewj jep³e keÀejesyeej kesÀ DeeOeej Hej yewueWme yeveekeÀj keÀejesyeej keÀjW~ efye´ìsve ceW mebefJeOeeve veneR nw Hejbleg Jeneb keÀer mebmeo pees Yeer keÀevetve yeveeleer nw Jen mebefJeOeeve yeve peelee nw~ uesefkeÀve Jeneb Hej DevegMeemeve yengle De®íe nw Deleë Jeneb Hej ®egveeJe Yeer nesles nQ Deewj HeefjJele&ve Yeer neslee nw~ GoenjCe kesÀ efueS efÜleer³e efJeMJe³eg× kesÀ mece³e efJebmìve ®eef®e&ue kesÀ Üeje yengle De®íe keÀejesyeej ngDee Deewj pece&veer Hej peerle HeéHle keÀer~ Hejbleg GmekesÀ yeeo peye Jeneb Hej ®egveeJe ngS leye efJebmìve ®eef®e&ue keÀer Heeìea nej ieF& Deewj Lord Clement Attlee keÀer Labour Party keÀer peerle ngF& DeLee&led HeefjJele&ve ngDee~ jefMe³ee ceW Yeer mebefJeOeeve kesÀ DeeOeej Hej ner keÀejesyeej ®euelee nw Hejbleg mìeefueve keÀer leeveeMeener kesÀ mece³e Jeneb Hej pees ®egveeJe nesles Les Jes HeÀpeea nesles Les DeLee&led SkeÀ ner HeéfleefveefOe Keæ[e jnlee Lee Deewj HeefjCeecemJeªHe 99… mes Jen HeéfleefveefOe peerlekeÀj Deelee Lee~ jefMe³ee kesÀ mebefJeOeeve Devegmeej meyekeÀes DeefveJee³e& ªHe mes celeoeve keÀjvee Heæ[lee Lee, veneR lees pegcee&vee Yejvee Heæ[lee Lee~ Yeejle ceW Yeer lelkeÀeueerve iegpejele mejkeÀej ves DeefveJee³e& ªHe mes celeoeve keÀjves keÀes keÀevetve yevee³ee Lee Hejbleg megHeérce keÀesì& ves FmekeÀer mJeerke=Àefle veneR oer~ Fmeer He´keÀej ®eerve cesb Yeer leeveeMeener keÀe mebefJeOeeve nw~ Ssmes mebefJeOeeveeW keÀe DeO³e³eve keÀjves mes ceeuetce Heæ[lee nw efkeÀ mele³egie, $eslee³egie ceW jep³e keÀejesyeej jepeeDeeW kesÀ neLe ceW nesiee Hejbleg jepee leeveeMeen veneR neWies~ H³eejs ye´ïee yeeyee ves mele³egieer ogefve³ee keÀe JeCe&ve leerve MeyoeW ceW efkeÀ³ee nw – Deìue, DeKeC[ Deewj efveefJe&Ive jep³e~ ³en mele³egieer jep³e Fme He´keÀej kewÀmes ®euelee nw, Gmes peevevee peªjer nw~ nceejs F&MJejer³e HeefjJeej ceW Yeer ®egveeJe SJeb ®e³eve (Election & Selection) neslee nw~ mebiece³egie Hej efMeJeyeeyee ye´ïee Üeje meyekeÀes SkeÀ meceeve %eeve osles nQ Deewj keÀnles nQ efkeÀ efpeme keÀes pees Heo Heevee nw, Jen DeHeves Heg©<eeLe& kesÀ DeeOeej Hej Hee mekeÀles nes

F®íe Hetjer veneR nesleer nw lees ke´ÀesOe yeæ{lee nw Deewj F®íe Hetjer nesleer nw lees ueesYe yeæ{lee nw

ceF& 2016

%eeveece=le DeLee&led mele³egieer Heo keÀer HeéeqHle keÀe DeeOeej mebiece³egie keÀe Heg©<eeLe& nw Deewj FmekesÀ efueS yeeyee ves nceW leerve meefì&efHeÀkesÀìdme uesves keÀe Heg©<eeLe& keÀjves kesÀ efueS keÀne nw~ Jes leerve meefì&efHeÀkesÀìdme nQ- 1) mJe-Hemebo, 2) ueeskeÀHemebo Deewj 3) HeÝegHemebo~ mJe-Hemebo – njskeÀ keÀes DeHeves DeeHe keÀes Hemebo keÀjvee DeLee&led mJe³eb mes Deewj mJe³eb kesÀ Heg©<eeLe& mes mevleg<ì nesvee keÌ³eeWefkeÀ yeeyee ves keÀne nw efkeÀ mJeHeefjJele&ve mes efJeMJe HeefjJele&ve nesiee FmeefueS Henues mJeHeefjJele&ve keÀjWies lees mJeHemebo keÀe meefì&efHeÀkesÀì mJe³eb keÀes os mekeWÀies~ ueeskeÀHemebo yeveves keÀer DeeJeM³ekeÀlee FmeefueS nw efkeÀ ueesie YeefJe<³e cesb DeeHekeÀes DeHeves jepee kesÀ ªHe ceW mJeerkeÀej keÀjW~ SkeÀ yeej peye ceQ Dee@mì^sefue³ee ie³ee Lee leye Fme yeele Hej SkeÀ yenve ves cegPes Hetíe Lee efkeÀ jepeMeener De®íer veneR nesleer nw, GmeceW ueesieeW Hej yengle Del³ee®eej nesles nQ lees mele³egie ceW jepeMeener keÌ³eeW nesieer? ceQves Gme yenve mes keÀne efkeÀ DeeHe Deepe keÀer ogefve³ee kesÀ Fefleneme kesÀ Devegmeej jepeMeener kesÀ yeejs ceW veneR mees®ees~ Deiej nceejs ceccee-yeeyee Deewj oeefo³eeB cenejepee cenejeveer yeveWies lees keÌ³ee DeeHe GvekesÀ jep³e ceW Deevee Hemebo keÀjWies? lees Gme yenve ves MeerIe´ ner neb efkeÀ³ee, keÀne efkeÀ GvekesÀ jep³e ceW Deevee ceQ peªj Hemebo keÀªBieer~ lees Fme He´keÀej nceW ueeskeÀHemebo keÀe meefì&efHeÀkesÀì uesvee nw~ HeÝegHemebo yeveves kesÀ yeejs ceW ceQ SkeÀ He´®eefuele keÀneveer yeleelee n@tB - SkeÀ kegÀcnej ceìkesÀ yeveekeÀj yes®eves keÀe J³eeHeej keÀjlee Lee~ GmekesÀ Heeme SkeÀ ceìkeÀe Lee efpemeceW veer®es SkeÀ megjeKe Lee Fme keÀejCe Gme ceìkesÀ keÀes keÀesF& Kejerolej veneR Lee Deewj Jen kegÀcnej kesÀ Heeme Heæ[e jnlee Lee~ kegÀcnej Yeer GmekesÀ yeejs ceW mees®elee Lee efkeÀ ceQ FmekeÀe keÌ³ee keÀªB? SkeÀ efove efMeJe cebefoj keÀe SkeÀ Hegpeejer kegÀcnej kesÀ Heeme Dee³ee Deewj keÀne efkeÀ cegPes SkeÀ Ssmee ceìkeÀe oes efpemeceW mes peue keÀer SkeÀ Heleueer-meer Oeej efMeJeefuebie Hej Heæ[leer jns~ kegÀcnej ves Jen ceìkeÀe Hegpeejer keÀes efoKee³ee lees Hegpeejer KegMe ngDee~ Hegpeejer Gmes cebefoj ceW ues ie³ee Deewj efMeJeefuebie kesÀ THej He´mLeeefHele keÀj efo³ee~ ceìkesÀ mes peueOeeje DeefJejle yenleer jner Deewj efMeJeefuebie keÀe peueeefYe<eskeÀ neslee jne~ Fme He´keÀej pees HeÝegHemebo neslee nw Gmes

ceF& 2016

HeÝeg DeHeves Heeme ueekeÀj DeHevee keÀe³e& keÀjeles nQ~ ³en HeÝegHemebo keÀer yeele yengle ienjer nw~ efMeJeyeeyee ves veF& ogefve³ee keÀer mLeeHevee kesÀ keÀe³e& kesÀ efueS ye´ïee yeeyee keÀes efveefceÊe yevee³ee Deewj Gve Üeje DeHevee keÀejesyeej efkeÀ³ee~ Ssmes ner H³eejs ye´ïee yeeyee ves Yeer peye 24 petve, 1965 keÀes ceelesMJejer peer DeJ³ekeÌle ngS, GmekesÀ yeeo 1 DeHe´wue 1966 keÀes oeoer He´keÀeMeceefCe peer SJeb oeroer ceveceesefnveer peer kesÀ THej keÀueMe jKee Deewj oeoer He´keÀeMeceefCe peer keÀes mebmLee keÀer cegK³e He´MeeefmekeÀe Deewj oeroer ceveceesefnveer peer keÀes DeefleefjkeÌle cegK³e He´MeeefmekeÀe kesÀ ªHe ceW efve³egkeÌle efkeÀ³ee~ Deiej nceejs F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e ceW JebMe HejbHeje keÀe keÀejesyeej neslee lees ceelesMJejer peer kesÀ yeeo ye´ïee yeeyee keÀer Heg$eJeOeg oeoer ye=peFbêe peer Deewj GvekeÀer megHeg$eer oeoer efvece&ueMeevlee peer cegK³e nesles Hejbleg GvekeÀes cegK³e meb®eeefuekeÀe vee yeveeles ngS yeeyee ves ³eesi³e J³eefkeÌle³eeW keÀes efve³egkeÌle efkeÀ³ee Deewj HeefjCeecemJeªHe ye´ïee yeeyee kesÀ DeJ³ekeÌle nesves kesÀ yeeo oeoer Deewj oeroer ves efceuekeÀj yengle ner meg®ee© ªHe mes ³e%e keÀe keÀe³e& mebYeeuee efpeme keÀejCe Deepe nce Fme F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e keÀe Flevee efJeMeeue JeìJe=#e osKe jns nQ~ Fme He´keÀej mJeHemebo, ueeskeÀHemebo Deewj HeÝegHemebo keÀe DeefueefKele efve³ece ³ee mebefJeOeeve yevee ngDee nw~ nceW Deiej efJeMJe cenejepee efJeMJe cenejeveer yevevee nw lees Fve leerveeW keÀmeewefì³eeW Hej Keje Glejvee Heæ[siee leYeer nce YeefJe<³e keÀe efJeMJe jep³ekeÀejesyeej mecYeeue mekeWÀies~ ³es leerveeW ner Meyo owJeer keÀejesyeej mees efJeMJe jep³e keÀejesyeej keÀjves kesÀ efueS ceeHeoC[ nQ~ ³es ceeHeoC[ Yeejle kesÀ mebefJeOeeve ³ee ®egveeJe Dee³eesie keÀer Dee®eejmebefnlee kesÀ Heeme nesles lees nceejs Yeejle ceW DeeHejeefOekeÀ He=<þYetefce (criminal record) jKeves Jeeues Sce.Heer. ³ee Sce.Sue.S. veneR nesles Deewj Yeejle keÀer jep³eJ³eJemLee yengle De®íer nesleer~ DeeMee nw DeeHe meYeer HeeþkeÀieCe Yeer leerJe´ Heg©<eeLe& mes Fve leerveeW meefì&efHeÀkesÀìdme keÀes ueWies Deewj YeefJe<³e efJeMJe cenejepee cenejeveer yeveWies~ veesìë- DeeHe meyekesÀ HeÀesve leLee F&-cesue Deeefo Dee³es Deewj Gmeer Devegmeej ceQves Fme uesKeceeuee keÀes efueKevee Megª efkeÀ³ee nw~ 

DeHevee cetu³e mecePees Deewj efJeMJeeme keÀjes efkeÀ legce mebmeej kesÀ meyemes cenlJeHetCe& J³eefkeÌle nes

Deboj peeves Jeeueer `met®evee' keÀe cenÊJe ye´ïeekegÀceejer efMeJeeveer yenve, iegæ[ieeBJe

nce nj keÀoce Hej DeHevee Yeei³e yevee jns nQ~ FmekeÀe Henuee meeOeve nw `met®evee'~ megyen Gþles ner Deewj jele keÀes meesves mes Henues `met®evee' keÀe nceW yengle O³eeve jKevee nw~ FmekesÀ efueS nce DeHeves Heeme keÀesF& Ssmee meeefnl³e jKesb efpemes jele keÀes meesves mes Henues Deewj megyen Gþves kesÀ meeLe ner Heæ{ mekeWÀ efpememes nceejs mebkeÀuHe mJe®í jn mekeWÀ~ ye´ïeekegÀceejer]pe ceW nce Hejceelcee kesÀ ceneJeekeÌ³e megveles nQ~ DekeÌmej ueesie jele keÀes meesles mece³e ³ee lees ìer.Jeer. osKeles nQ Deewj Deiej Heæ{les Yeer nQ lees Jees De®íe meeefnl³e veneR neslee nw~ Gmes Heæ{ves mes ceve yengle ner GÊesefpele nes peelee nw, efHeÀj Gmeer GÊespevee ceW mees peeles nQ~ Mejerj lees mees ie³ee uesefkeÀve ceve SefkeÌìJe jne, Fme keÀejCe peye megyen Gþles nQ lees ceve keÀer efmLeefle Yeejer-Yeejer nesleer nw~ otmeje, Deiej nce efkeÀmeer yeele mes HejsMeeve nQ, ®esleve ceve ceW keÀesF& mebkeÀuHe ®eue jne nw, lees veeRo veneR Deeleer nw~ meesves keÀer keÀesefMeMe keÀjles nQ uesefkeÀve mees veneR Heeles nQ~ jele ceW keÀewve mees veneR Heelee nw? efpemekeÀe ®esleve ceve Meeble veneR neslee nw~ efove keÀer Ieefìle meejer Ieìvee³eW ³ee HejsMeeefve³eeB, pees mees®e kesÀ Thej neJeer nes peeleer nQ, ceve ceW yeej-yeej GvneR kesÀ efJe®eej Deeles jnles nQ~ Fme He´keÀej kesÀ mebkeÀuHeeW keÀer ieefle yengle leerJe´ nesleer nw Deewj Jes ®esleve ceve keÀes Meeble nesves veneR osles nQ efpemekesÀ keÀejCe J³eefkeÌle keÀes jele ceW veeRo veneR Deeleer nw~ leye Jes veeRo keÀer ieesueer ueWies ³ee keÀesF& Dev³e lejerkeÀe DeHeveeSbies pees ®esleve ceve keÀes Meeble keÀj os~ ³es meye keÀjves keÀer yepee³e Deiej nce efmeHe&À kegÀí De®íe Heæ{W lees nceejer mees®e keÀe mlej DeHeves-DeeHe yeoue pee³esiee Deewj ceve Oeerjs-Oeerjs Meeble neslee pee³esiee~ ³es nce meejs efove ceW Yeer keÀj mekeÀles nQ~ peye yeskeÀej kesÀ mebkeÀuHe keÀer ieefle Fleveer DeefOekeÀ nesleer nw efkeÀ yeele ceve ceW SkeÀoce ®eueleer ner peeleer nw leye nce 14

Kego mekeÀejelcekeÀ mebkeÀuHe veneR keÀj Heeles nQ~ Ssmes mece³e ceW keÀesF& Yeer De®íer efkeÀleeye KeesueW Deewj Gmes Heæ{vee Megª keÀjW, Fmemes J³eLe& mebkeÀuHe ®eueves yebo nes pee³eWies~ pees met®evee nceves meesves mes Henues ueer~ megyen GþWies lees Gmeer mebkeÀuHe kesÀ meeLe GþWies~ efHeÀj nce O³eeve jKeW efkeÀ megyen Gþles ner Henueer ®eer]pe nce Deboj keÌ³ee [eueles nQ? ³en megyen kesÀ veeMles kesÀ meceeve nw~ nceeje veeMlee yengle ner mJeemL³eJeOe&keÀ nesvee ®eeefnS~ Gmeer He´keÀej mekeÀejelcekeÀ mebkeÀuHe ceve keÀe Yeespeve nQ, FmeefueS nceW yengle ner MeefkeÌleMeeueer mebkeÀuHe DeHeves ceve kesÀ Deboj Yejves ®eeefnSB~ Fmes SkeÀ cenerves kesÀ efueS Deepecee keÀj osKeW~ SkeÀ cenerves lekeÀ megyen-megyen GþkeÀj mecee®eej-He$e Deewj jele keÀes meesves mes Henues ìsueerefJepeve cele osKees~ Deiej mecee®eej-He$e Heæ{vee ner nw lees Gmes SkeÀ He$e keÀer lejn Heæ{es~ ³es veneR efkeÀ megyen 6.00 mes 8.00 yepes kesÀ yeer®e ceW HesHej Heæ{ves yewþ pee³eW~ ceQ ³es veneR keÀnleer ntB efkeÀ DeeHe mecee®eej-He$e veneR Heæ{es, Heæ{es uesefkeÀve Leesæ[er osj kesÀ yeeo Deewj GmekeÀer peien DeeHe kegÀí Ssmee Heæ{es efpememes mekeÀejelcekeÀ met®evee Deboj Yejleer pee³es~ Flevee-mee keÀjves mes DeeHe osKeWies efkeÀ DeeHekeÀes cesnvele keÀce keÀjveer Heæ[sieer Deewj meHeÀuelee p³eeoe efceuesieer~ He´ejbYe ceW Yeespeve ner Deiej vekeÀejelcekeÀ efJe®eejeW Jeeuee [eueWies lees mekeÀejelcekeÀ efJe®eej keÀneB mes efveefce&le neWies! Deiej nceves megyen-megyen DeHeves Deboj mekeÀejelcekeÀ efJe®eej [eues efkeÀ cesjs meeLe meye kegÀí De®íe ner nes jne nw, mJe³eb Hejceelcee Deewj Hejceelcee keÀer MeefkeÌle cesjs meeLe nw, Fmemes nce meejs efove eqmLej jnWies Deewj efkeÀmeer Yeer HeefjeqmLeefle ceW efJe®eefuele veneR neWies~ jele keÀes Iej ceW keÀesF& mece³e mes veneR HengB®ee nw lees Yeer nceejer mees®e mekeÀejelcekeÀ nesieer, keÀesF& yeele veneR nw, Leesæ[er osj ceW Dee pee³eWies, kegÀí veneR nesiee~

keÀewve keÌ³ee keÀj jne nw, kewÀmes Deewj keÌ³eeW keÀj jne nw, Fve meyemes DeeHe efpelevee otj jnWies, Glevee ner KegMe jnWies

ceF& 2016

%eeveece=le Deiej nceves mees®ee efkeÀ keÀneR ogIe&ìvee ve nes ie³eer nes, Helee veneR keÌ³ee nes ie³ee, Deiej GvekeÀes kegÀí nes ie³ee lees nceeje Iej kewÀmes ®euesiee, cesjs peerJeve keÀe keÌ³ee nesiee, ye®®eeW keÀes ceQ kewÀmes mebYeeuetBieer, yeme Fleveer-meer osj ceW ner nceves Fleves meejs vekeÀejelcekeÀ efJe®eej efveefce&le keÀj efue³es~ Deye Jees Iej Hej Dee³eWies lees nce GvekeÀe mJeeiele kewÀmes keÀjWies? nceves Fleveer osj pees-pees mebkeÀuHe efkeÀ³es, De®eevekeÀ ner yeenj efvekeÀue Dee³eWies~ nce Gme mece³e mecePe veneR Heeles nQ efkeÀ meeceves Jeeuee J³eefkeÌle Yeer kegÀí ¢M³eeW mes iegpeje nw, leYeer Jees uesì ngDee nw~ Gme mece³e nce oesveeW kesÀ yeer®e legjble Peieæ[e nesiee~ ³en cesjer Meece keÀer keÀceeF& (mees®e) keÀe HeÀue nw~ ³es otjer efkeÀmeves Hewoe keÀer, nce keÀnles nQ efkeÀ Jees uesì Les uesefkeÀve veneR, ceQves efpeme lejn kesÀ mebkeÀuHe keÀj GvekeÀe Fblepeej efkeÀ³ee, Peieæ[e Gmeer kesÀ keÀejCe ngDee~ Deye Deiej nce GvekeÀe Fme mebkeÀuHe kesÀ meeLe Fblepeej keÀjles efkeÀ DeYeer lees Leesæ[er osj ceW HeÀesve Dee ner pee³esiee, Helee ®eue pee³esiee efkeÀ Jees keÀneB nQ ³ee HeÀesve keÀe mebkesÀle HekeÀæ[ veneR keÀj jne nesiee, keÀneR efkeÀmeer peªjer keÀece mes ©keÀ ie³es neWies Deeefo-Deeefo~ Deye peye Jees J³eefkeÌle meeceves HengB®esiee lees nce GmekesÀ meeLe kewÀmes efceueWies ...? SkeÀoce meeceev³e lejerkesÀ mes efceueWies, Peieæ[e veneR keÀjWies lees Fmemes SkeÀ Deueie lejn keÀe Yeei³e lew³eej neslee nw~ 

ceF& 2016

yeesuevee efmeKee³ee iebties keÀes ye´ïeekegÀceej meboerHe, ueskeÌ®ejj, yeneogjieæ{

cesje pevce meesveerHele kesÀ SkeÀ íesìs-mes ieeBJe ceW ngDee~ cesje meeOeejCe HeefjJeej cesnvele-cepeotjer mes ®eue jne Lee~ Iej ceW ve ìer.Jeer. Deewj ve ner jsef[³ees Deeefo Les~ Fme keÀejCe mes, yeenj keÀer ogefve³ee ceW keÌ³ee nes jne nw, Gmemes DeveefYe%e ner jns~ Heæ{eF& ceW cesnvele keÀjkesÀ Fbefpeefve³eefjbie keÀe@uespe ceW oeefKeue nes ie³ee~ oesmleeW keÀes veneR megneleer Leer ®egHHeer keÀe@uespe ceW cesjs meye oesmle veF&-Hegjeveer efHeÀuceeW keÀer yeeleW keÀjles, Kesueceveesjbpeve Hej ®e®ee& keÀjles uesefkeÀve ceQ iebties keÀer Yeebefle megvekeÀj kesÀJeue mecePeves keÀer keÀesefMeMe keÀjlee Hej kegÀí yeesue veneR Heelee~ Ssmes ceW ceve me=peveelcekeÀ nesves keÀer yepee³e vekeÀejelcekeÀ nesves ueiee Deewj keÀF& efJekeÀejeW ves Dee Iesje~ peneB ®een JeneB jen ye®eHeve mes ceve ceW ®eenvee Leer ekfeÀ keÀeFs& cePges mekeÀejelcekeÀ Meyo pemwes Hecsé, HeeJfe$elee, o³ee, keÀ©Cee Deeeof keÀe ³eLeeLe& (mene)r celeueye mecePeeS Hej ®eenvee Hejter veneR nes Hee jner Lee~r SkeÀ eofve cejss SkeÀ ecfe$e ves cePges yeïéekeÀgceejer DeeÞece keÀs yeejs ceW yelee³ee~ ecfe$e lees cee$e evfeecfeÊe yevee Lee, JeemleJe ceW lees YeieJeeve ves ner cePges DeHeves DeeÞece ceW yeugee³ee Lee~ DeeÞece Hej Henues ner eofve keÀs Jeeleeu&eeHe ves cePges jecseeeb®fele keÀj eof³ee~ evfeëmJeeLe& H³eej ke³Ìee nelsee nw GmekeÀe Heew´kfeìÌkeÀue mJeªHe Yeer eofKee eof³ee~ YeieJeeve ves Keesues mekeÀejelcekeÀ MeyoeW kesÀ YeC[ej FmekesÀ yeeo Heéfleefove DeeÞece Hej %eeve cegjueer megveves ueiee lees Hee³ee efkeÀ yegef×peerefJe³eeW kesÀ Yeer yegef×oelee, Jejoelee, Yeei³eefJeOeelee ves cesjer Yeer yegef× kesÀ Heì (ojJeepes), efpemeceW 84 pevceeW kesÀ Deveble MeyoeW kesÀ YeC[ej Yejs Heæ[s Les, Keesue efoS Deewj osKeles ner osKeles ietbiee yeesueves ueiee~ ve kesÀJeue yeesueves ueiee efkeÀvleg YeieJeeve kesÀ efoS Þes<þ ceneJeekeÌ³eeW mes Kego keÀe Íe=bieej keÀjves Deewj DeveskeÀ DeelceeDeeW keÀe Íe=bieej keÀjeves ueiee~ ceerþs yeeyee, ueeKe-ueeKe Megefke´À³ee, pees DeeHeves cegPe ietbies keÀes yeesuevee efmeKee efo³ee~ %eeveece=le keÀe Heeve keÀjves Jeeues DeeHe meYeer YeeF&-yenveeW mes cesje efJevece´ DevegjesOe nw efkeÀ Deiej DeeHekesÀ Yeer Deeme-Heeme keÀesF& ye®®ee yeesueves mes keÀlejelee nw lees vepeoerkeÀer ye´ïeekegÀceejer DeeÞece mes efveëMegukeÀ jepe³eesie keÀer efMe#ee efoueJeeSB Deewj Hejceelcee ceW efJeMJeeme yeveeS jKeW~ 

J³eJenej Jen oHe&Ce nw efpemeceW He´l³eskeÀ keÀe He´efleefyecye osKee pee mekeÀlee nw

HegC³e efleefLe Hej efJeMes<e...

l³eeie, leHem³ee Deewj mesJee kesÀ Jes meekeÀej ªHe Les ye´ïeekegÀceejer megOee, jefMe³ee

yee le meved 1968 keÀer nw, cesjer Dee³eg meeæ{s ®eewon Je<e& Leer~ nceejer SkeÀ Heæ[esmeer ceelee efHeíues 12 Je<eeX mes ye´ïeekegÀceejer DeeÞece ceW pee jner Leer, GvekeÀer nceejer ueewefkeÀkeÀ ceeleepeer kesÀ meeLe oesmleer Leer~ oesmleer keÀe keÀejCe Yeer yeæ[e ©ef®ekeÀj Lee~ nceejs meYeer Heæ[emeer IejeW ceW H³eepe keÀe He´³eesie keÀjles Les, nceejs Iej ceW ³en He´³eesie veneR neslee Lee Fme keÀejCe DeeÞece ceW peeves Jeeueer ceeleepeer keÀer, nceejer ueewefkeÀkeÀ ceelee mes oesmleer ngF& Deewj GvneR mes nceejer ceeleepeer keÀes %eeve Yeer efceuee~ ceeleepeer mes %eeve nce ye®®eeW keÀes efceuee~ nceves Yeer DeeÞece Hej peevee He´ejcYe keÀj efo³ee~ peye ceQ Henueer yeej keÀceuee veiej mesJeekesÀvê Hej ieF& Gme mece³e JeneB oeoer ieguepeej, ®eke´ÀOeejer yenve leLee peieoerMe YeeF& peer Les~ peye ceQves Gve ueesieeW keÀes osKee lees cegPes cesje ue#³e mHe<ì nes ie³ee Lee efkeÀ cegPes DeHevee peerJeve Fve pewmee ner yeveevee nw~ leye ceQ mketÀue ceW Heæ{leer Leer Deewj ieceea keÀer ígefÆ³eeB ®eue jner LeeRr, Gmeer oewjeve nce kegÀceeefj³eeW keÀer meHleen ceW oes yeej Meece keÀes keÌueeme nesleer Leer, Gmeer keÌueeme ceW nce Deeles Les~ KegMeefce]peepe SkeÀ yeej peye j#ee yevOeve keÀe HeJe& Deeves Jeeuee Lee, leye Ye´elee peieoerMe peer nce kegÀceeefj³eeW kesÀ Heeme SkeÀ ieerle ueskeÀj DeeS Deewj keÀnves ueies, j#eeyevOeve Deeves Jeeuee nw, keÌ³ee DeeHe meeJe&peefvekeÀ keÀe³e&ke´Àce ceW ³en ieerle iee mekeÀles nQ? ieerle Lee, `HeefJe$e yeve, HeefJe$e yeve ceeB Yeejleer HegkeÀejleer.....'~ ceQves ieerle osKee Deewj keÀne, neB, iee mekeÀles nQ, Fmes lees nce ceeef®e¥ie meebie keÀer lejn keÀj mekeÀles nQ~ GvneWves Hetíe, kewÀmes? efHeÀj ceQves íesìer kegÀceeefj³eeW keÀes ueeFve ceW Keæ[e keÀjkesÀ efjnme&ue Megª keÀj oer~ FmekesÀ yeeo Jes jes]pe nceejer efjnme&ue kesÀ mece³e He´sjCee osves Dee 16

peieoerMe YeeF& peer kesÀ meeLe megOee yenve peeles Deewj nceejs meeLe ceeef®e¥ie ceW Yeer Meeefceue nes peeles~ Fme lejn cesje Gvemes Heefj®e³e Deewj mecyevOe Megª ngDee~ cegPes ueiee efkeÀ YeeF& meenye yengle KegMe efce]peepe nQ~ mebie mes keÀF& keÀueeSB peerJeve ceW Dee ieF¥ kegÀí efoveeW yeeo YeeF& meenye ves cesjer [e³ejer, efpemeceW cegjueer keÌueeme kesÀ veesìdme efueKes Les, osKeer Deewj Hetíe, ³eefo ceQ DeeHekeÀes kegÀí efueKeves ³ee HesÀ³ej keÀjves keÀer mesJee otB lees keÀjesieer? ceQves keÀne, neB~ efHeÀj ceQ GvekeÀer efueKeer efJeefYevve He´keÀej keÀer efJe<e³eJemleg keÀes HesÀ³ej keÀjves ueieer~ efHeÀj GvneWves cegPes meerOee ner efueKeevee Megª keÀj efo³ee~ Fme He´keÀej GvekesÀ DeefOekeÀ meceerHe Dee ieF&~ peye ³en efueKee ngDee cewìj íHe keÀj Deelee Lee lees Jes keÀnles Les, FmekeÀer He´tHeÀ jeref[bie keÀjes, lees He´tHeÀ jeref[bie Yeer meerKe ieF&~ efouueer ceW efJeefYevve He´keÀej keÀer ceerefìbie, keÀe³e&ke´Àce nesles Les, GvekesÀ efueS He$e efueKeves nesles Les, Jees cegPes efJe<e³eJemleg yelee osles Les, Jees efueKekeÀj, Heles efueKekeÀj Heesmì keÀjves keÀer mesJee keÀjveer efmeKeeF&~ Devleje&<ì^er³e He$e-J³eJenej Yeer keÀjvee efmeKee³ee~ meved 1981 ceW peye efJeMJe veJe efvecee&Ce cesuee ngDee

ogefve³ee ceW meyemes lespe jHeÌleej ogDeeDeeW keÀer nesleer nw pees pegyeeb lekeÀ HengB®eves mes Henues ner F&MJej lekeÀ HengB®e peeleer nQ

ceF& 2016

Lee, GmekesÀ Dee³eespekeÀ peieoerMe YeeF& Les~ YeeF& meenye ves cegPes keÀne, cesues kesÀ Yee<eCekeÀÊee&DeeW kesÀ uesKe, Heefj®e³e Deewj HeÀesìe]spe cebieJeeDees, GvnW meesefJeefve³ej kesÀ ªHe ceW íHeJeevee nw~ FvekeÀes FkeÀùe keÀjves kesÀ efueS keÀF&-keÀF& yeej He$e efueKeves Heæ[les Les~ ceQves GvekesÀ meeLe jnles, mesJee keÀjles, nj keÀoce yengle kegÀí meerKee~ GvneWves meeceves yewþkeÀj cegPes keÀYeer keÌueeme veneR keÀjeF&, keÀYeer Yee<eCe keÀjves kesÀ lejerkesÀ veneR yeleeS Hej mebie ceW jnlesjnles DeHeves DeeHe keÀF& keÀueeSB peerJeve ceW Dee ieF¥~ keÌueeme nesleer Leer yeæ[er efJeefOeHetJe&keÀ SkeÀ yeej efouueer ceW Yeefù³eeB ngF& LeeR~ DeefOekeÀlej keÌueemes]pe peieoerMe YeeF& ner keÀjeles Les~ ceQ osKeleer Leer, GvekeÀer keÌueeme yeæ[er efJeefOeHetJe&keÀ nesleer Leer~ efkeÀmeer efJe<e³e keÀes ueskeÀj, efJemleej keÀjles ngS GmekesÀ Deueie-Deueie HenuegDeeW Hej keÀF&keÀF& HJeeFbìdme yelee osles Les~ SkeÀ yeele keÀe otmejer yeele mes efuebkeÀ jnlee Lee, cegPes GmeceW yengle ©ef®e Leer~ yengle O³eeve mes megveleer Leer~ cegPes cenmetme neslee nw, GvekeÀer Jees efJeefOe cesjer Yeer yegef× ceW yeæ[er menpelee mes Deewj mJeeYeeefJekeÀ ªHe mes efHe´bì nes ieF& nw keÌ³eeWefkeÀ peye keÀneR keÌueeefmepe keÀjeleer ntB lees YeeF&-yenveW cegPes yeleeles nQ efkeÀ DeeHe Hej GvekesÀ mìeFue keÀe He´YeeJe nw~ ªneW keÀes HejKeves keÀer MeefkeÌle efve³eefcelelee (Regularity) Deewj mece³eye×lee (Punctuality) GveceW yengle Leer~ Ssmes veneR efkeÀ 5 yepes keÀne, lees 5 yepes Iej mes efvekeÀueWies, veneR, Jes 5 yepeves ceW 2 efceveì Henues efveOee&efjle mLeeve Hej HengB®e peeles Les, yengle Henues Yeer veneR~ ceQves Yeer Gvemes ³ener meerKee nw, keÀesF& cesjs efueS Fvlepeej keÌ³eeW keÀjs? pewmes yeeyee ye®®eeW keÀer efJeMes<eleeDeeW keÀes HejKekeÀj Gmeer Devegmeej keÀe³e& osles Les, peieoerMe YeeF& ceW Yeer ªneW keÀer efJeMes<eleeSB HejKeves keÀe yeæ[e efJeMes<e iegCe Lee~ ªneW keÀer efJeMes<eleeDeeW keÀes yeeyee keÀer mesJee ceW He´³eesie keÀjles Les~ GvneWves nj ye´ïeekegÀceejer-kegÀceej yenve-YeeF& kesÀ peerJeve keÀer keÀercele keÀes mecePee~ peye Jes osKeles Les, DecegkeÀ yenve ceW efJeMes<elee nw lees oeoer peer kesÀ Heeme Gmes ueskeÀj peeles Les efkeÀ ³en

ceF& 2016

efJeosMe mesJee ceW Yespeer peeves ³eesi³e nw~ Jes mees®eles Les efkeÀ ³eefo keÀesF& He´efleYeeMeeueer nw lees Gmes ceewkeÀe efceuevee ®eeefnS He´efleYee Üeje mesJee keÀjves keÀe~ njskeÀ keÀes Deeies yeæ{eves keÀe GvnW yengle mejeskeÀej Lee~ peye leyeer³ele Leesæ[er efyeieæ[er lees GvneWves ceb®e Hej peevee íesæ[ efo³ee Deewj otmejeW keÀes Deeies keÀj efo³ee~ efJebime yeveekeÀj Deueie-Deueie efveefceÊe DeelceeDeeW keÀes GvekeÀer yeeie[esj meeQHekeÀj v³eejs nes ieS~ jnce Deewj keÀ©Cee keÀer YeeJevee Henues lees DeHeves efueS ieeæ[er uesvee mJeerkeÀej veneR efkeÀ³ee Lee, yeeo ceW ceeve ieS Les Hej meHeÀj keÀjles mece³e ³eefo keÀesF& jemles ceW Keæ[e neslee Lee lees Gmes ieeæ[er ceW meeLe yewþe uesles Les~ GvekesÀ efoue ceW jnce, keÀ©Cee keÀer YeeJevee yengle Leer, DeHeves efueS megKe uesves keÀe mebkeÀuHe veneR Lee~ GvekeÀe SkeÀ ner keÀceje Lee efpemeceW meesves keÀe, jnves keÀe, efceueves keÀe, efueKeves keÀe ö meYeer keÀe³e& Jes keÀjles Les~ Gme keÀcejs ceW ìsyeue-kegÀmeea Yeer veneR Les~ DeHeves yes[ Hej, Heerís leefkeÀ³ee ueieekeÀj Deewj uekeÀæ[er kesÀ yeves DeeOeej Hej keÀeiepe jKe Jes efueKeles jnles Les~ nce keÀYeer-keÀYeer keÀnles Les, YeeF& meenye, SkeÀ ìsyeue-kegÀmeea DeeHekesÀ efueS ueiee oW, keÀnles Les, DeHeves efueS keÀjes, cegPes veneR ®eeefnSB~ Keevee yengle meeoe Keeles Les, De®eej-HeeHeæ[ keÀe He´³eesie veneR keÀjles Les, keÀnles Les, ³en meeeqlJekeÀ Yeespeve veneR nw~ meeoieer Leer, yesno keÀer ¢eq<ì Leer~ {eF& yepes Gþles Les~ Dece=leJesuee keÀjkesÀ, efHeÀj meeæ{s leerve yepes veer®es ne@ue ceW Deeles Les, nce ceW mes njskeÀ keÀes yeejer-yeejer ceb®e Hej efyeþekeÀj ³eesie keÀjeves keÀer mesJee osles Les~ Dece=leJesues kesÀ yeeo ®ee³e uesles Les, cegjueer keÀcejs ceW ner Heæ{les ³ee megveles Les~ oesHenj ceW DeeOee IeCìe Deejece keÀjkesÀ efHeÀj DeHeves keÀe³e& ceW ueie peeles Les~ jele keÀes 10 ³ee 11 yepes lekeÀ mees peeles Les~ Fme He´keÀej DeLekeÀ keÀce&³eesieer Les~ meeoieer, mesJee, leHem³ee kesÀ meekeÀej ªHe Les~ GvneWves yeeyee-ceccee keÀes SkeÌ³etjsì HeÀe@uees efkeÀ³ee~ Deepe Yeer keÀoce-keÀoce Hej GvekeÀer efMe#eeSB nceeje ceeie&oMe&ve keÀjleer nQ~ 

`oefj³ee' yevekeÀj efkeÀmeer keÀes [gyeevee yengle Deemeeve nw ceiej `peefj³ee' yevekeÀj efkeÀmeer keÀes ye®eeSB lees keÀesF& yeele yeves

mJe³eb keÀer leueeMe ye´ïeekegÀceejer Gefce&uee, meb³egkeÌle mebHeeefokeÀe

S keÀ HeewjeefCekeÀ keÀLee nw efkeÀ SkeÀ jepee keÀes Jewjei³e Dee³ee, GvneWves jep³e keÀe l³eeie keÀj efo³ee, ies©S Jeðe OeejCe keÀj efueS Deewj keÀceC[ue ueskeÀj efYe#ee ceeBieves efvekeÀue Heæ[s~ Meece nesves Hej keÀerle&ve keÀjles, peHe keÀjles, nJeve ceW Yeeie uesles Hej ceve keÀes Meeeqvle ve efceueer~ DeeefKejkeÀej jepee DeHeves ieg© kesÀ Heeme HengB®es Deewj DeHeveer mecem³ee megveeF&~ ieg© peer ves iecYeerj neskeÀj Hetíe, peye DeeHe jepee Les leye DeHeves yeieer®es keÀe efvejer#eCe keÀjves peeles Les, lees ceeueer keÀes keÌ³ee meeJeOeeefve³eeB osles Les? ies© JeðeOeejer jepee ves keÀne, ³etB lees keÀF& He´keÀej keÀer meeJeOeeefve³eeB oslee Lee Hej meyemes p³eeoe ]peesj yeerpeeW keÀer GÊece ÞesCeer Deewj peæ[eW keÀer mener osKe-Yeeue kesÀ yeejs ceW oslee Lee, FmekesÀ efyevee HeewOee ³ee lees metKe peelee nw ³ee þerkeÀ mes Je=ef× keÀes veneR Heelee~ ieg©peer ves keÀne, ies©S Jeðe, keÀceC[ue, keÀerle&ve, peHe, nJeve ö ³es meYeer ceevees levee, HeÊes, HetÀue nQ Hejvleg yeerpe Deewj peæ[s nQ Deelcee Deewj Deelcee ceW Gþves Jeeues efJe®eej~ peye lekeÀ Deelcee keÀes ve peevee peeS, GmekesÀ efJe®eejeW keÀes meleesiegCeer ve yevee³ee peeS leye lekeÀ Meeeqvle efceue veneR mekeÀleer~ Deelcee nw keÀeueeleerle keÌ³ee nce Deelcee kesÀ mJeªHe keÀes peeveles nQ? keÌ³ee nceves Deelceevevo keÀer DevegYetefle keÀer nw? Mejerj cejCeOecee& nw DeLee&led Mejerj keÀe Oece& nw cejvee~ ³en DeHeves Oece& keÀes pevceles ner efveYeevee Megª keÀj oslee nw~ pevce kesÀ meeLe ner ³en Heue-Heue ce=l³eg keÀer Deesj yeæ{vee Megª keÀj oslee nw Deewj yeæ{les-yeæ{les ce=l³eg kesÀ DeeieesMe ceW mecee peelee nw~ otmejer lejHeÀ Deelcee DeefJeveeMeer nw, cejCeOecee& Mejerj ceW jnles Yeer keÀeueeleerle~ Mejerj keÀeueeOeerve nw Deewj Deelcee keÀeueeleerle~ pewmes met³e& keÀe Go³e Deewj Demle J³eJenej ceW lees efoKeeF& oslee nw Hejvleg JeemleJe ceW Jen ve Go³e ngDee ve Demle~ met³e& lees meowJe nw~ Yeejle ceW Go³e neslee nw lees DecesefjkeÀe ceW Demle~ Fmeer lejn peerJeve Deewj ce=l³eg J³eJenej kesÀ oes ªHe ueieles nQ uesefkeÀve Deelcee lees meoe nw pees SkeÀ peien peerJe (Mejerj) keÀes íesæ[leer nw Deewj efHeÀj keÀneR Deewj veS peerJe 18

(Mejerj) keÀes ues jner nesleer nw~ FmeefueS efkeÀmeer ves mel³e ner keÀne nw, ce=l³eg keÀesF& yeenjer Ieìvee veneR nw~ Ssmee veneR nw efkeÀ keÀesF& ³eceotle Deelee nw Deewj He´eCeeW keÀes KeeR®e ues peelee nw~ ce=l³eg nceejs Yeerlej ner Ieefìle nesves Jeeueer SkeÀ DeevleefjkeÀ Ieìvee nww~ ceeuetce keÀerefpeS mener Deewj mLeeF& Helee mJeeceer efJeJeskeÀevevo mes SkeÀ yeej SkeÀ J³eefkeÌle ves He´eLe&vee keÀer efkeÀ cegPes peuoer mes peuoer F&MJej mes efceuee oerefpeS~ mJeeceer peer ves keÀne, ceQ DeeHekeÀer F®íe Gve lekeÀ HengB®ee otBiee, DeeHe DeHevee Hetje veece, Helee, J³eJemee³e Deeefo efueKekeÀj os oW, GÊej DeeHekeÀes Iej yewþs efceue peeSiee~ Gme J³eefkeÌle ves legjvle DeHevee [ekeÀ keÀe Helee efueKekeÀj os efo³ee~ mJeeceer peer ves iecYeerj neskeÀj Hetíe, ³en legcneje mener Deewj mLeeF& Helee nw keÌ³ee? Gme J³eefkeÌle ves Leesæ[e Demecebpeme mes peJeeye efo³ee, mLeeF& nw ³ee DemLeeF&, mener nw ³ee ieuele, ³en lees ceQ vener peevelee Hej He$e-J³eJenej Fmeer mes keÀjlee ntB~ mJeeceer peer ves mvesnHetJe&keÀ keÀne, He$e-J³eJenej keÀe veneR, mener Deewj mLeeF& Helee ceeuetce keÀjes~ Henues mJe³eb keÀes leueeMees, mJe³eb kesÀ mel³e Deewj mLeeF& ªHe mes efceuees, efHeÀj F&MJej mes Yeer efceueve DeJeM³e nes peeSiee~ DeeJejCeeW keÀes peevevee %eeve veneR nw mJeeceer efJeJeskeÀevevo ves Deelcee kesÀ mel³e Deewj mLeeF& Heles keÀer Deesj FMeeje efkeÀ³ee~ Mejerj j®evee nw, Deelcee j®elee nw~ j®elee Deewj j®evee keÀe efceuee-peguee ªHe nw ³en ceeveJe peerJeve~ oesveeW efceue-pegue keÀj peerJeve keÀe meb®eeueve keÀjles nQ~ Deelcee meb®eeuekeÀ nw Deewj Mejerj ®euelee nw Hej oesveeW kesÀ Ieefve<þ cesue keÀe HeefjCeece ³en efvekeÀuelee nw efkeÀ ®eueles-®eueles Deelcee DeHeves Þes<þ ªHe, iegCe, keÀÊe&J³e keÀes YetuekeÀj DeHeves keÀes Mejerj mecePeves ueieleer nw Deewj Mejerj keÀer meejer keÀcepeesefj³eeW keÀes Yeer DeHeveeves ueieleer nw~ Þeerjeceke=À<Ce ves yengle De®íe GoenjCe efo³ee nw, SkeÀ H³eepe ues uees, Gmes íerueles peeDees~ Devle ceW Gme H³eepe ceW kegÀí veneR ye®elee nw~ Gmeer He´keÀej ceQ SkeÀ meeOeg ntB, efHelee ntB, yenve ntB, Helveer ntB, YeeYeer ntB, Oeveer-iejerye ntB ³es kesÀJeue DeeJejCe

`JeeCeer' Fbmeeve keÀer Hen®eeve nw Deewj `J³eJenej' Fbmeeefve³ele keÀer Hen®eeve nw

ceF& 2016

%eeveece=le nQ~ DeeJejCeeW keÀes peeve uesvee %eeve veneR nw~ %eeveer Jen nw, pees DeeJejCe keÀes nìekeÀj GmekesÀ yeoues, ceQ Deelcee ntB, Ssmee peeve ueslee nw, ceQ ®ewlev³e ntB, Ssmee DevegYeJe keÀj ueslee nw~ Deelce mJeªHe keÀes DevegYeJe keÀjves Jeeuee J³eefkeÌle efkeÀmeer Jemleg ceW DeemekeÌle veneR neslee~ Deelce mee#eelkeÀej jceCe veece kesÀ SkeÀ cenef<e& ngS nQ~ ye®eHeve ceW ner GvekesÀ efHeleepeer iegpej ieS~ Iej kesÀ ueesie jesves ueies Deewj yeesues, yesìe, efHeleepeer ®eues ieS~ efHeleepeer keÀe Mejerj lees Iej ceW ner Lee~ jceCe mees®e ceW Heæ[ ie³ee, ueesie keÀn jns nQ, efHeleepeer ieS Hej efHeleepeer keÀe Mejerj ³eneB GheefmLele nw, Mejerj ceW neLe, Hewj, veekeÀ, keÀeve, DeeBKe ö meye Debie megjeq#ele nQ, efHeÀj ie³ee keÀewve? DeJeM³e ner peeves Jeeuee Deewj ³en Mejerj Deueie-Deueie nQ, Fme yeele keÀe Helee ueieevee ®eeefnS~ Fmeer peevekeÀejer keÀes Heeves kesÀ efueS Jees Iej mes efvekeÀue ie³ee~ SkeÀ jele ceeqvoj ceW meesles ngS {sj ®eeRefì³eeW ves GvnW keÀeìe, Ketve efvekeÀueves ueiee, peeieves Hej GvneWves DeHeves mes meJeeue Hetíe, keÌ³ee ³en Ketve cegPemes efvekeÀue jne nw? GÊej Dee³ee, veneR~ GvnW cenmetme nes ie³ee, ceQ Deueie ntB, Mejerj Deueie nw~ Fmeer DevegYeJe keÀe veece Deelce-mee#eelkeÀej Deewj DeelceevegYetefle nw, Fmeer kesÀ DeeOeej Hej yeeuekeÀ jceCe cenef<e& yeve ieS~ nce Yeer efJe®eej keÀjW, nce keÀewve nQ? pewmes ienvee Deewj ef[yyee Deueie-Deueie nQ, ceesleer Deewj meerHe Deueie-Deueie nQ Gmeer He´keÀej Deelcee Deewj Mejerj Yeer Deueie-Deueie nQ~ oesveeW ceW mes keÀercele efkeÀmekeÀer DeefOekeÀ nw? ³eefo keÀesF& ef[yyee mecYeeues, ienvee HeWÀkeÀ os, keÀesF& meerHe keÀes mecYeeues, ceesleer keÀes HeWÀkeÀ os lees nce Gmes keÌ³ee mecePeWies? mecePeoej mecePeWies? veneR vee~ nce Yeer ³eefo efove-jele Mejerj, Mejerj kesÀ HeoeLe&, Mejerj kesÀ mecyevOe ö FvneR ceW GuePes jnW lees keÌ³ee neefmeue keÀj HeeSBies, Gvveefle kewÀmes nesieer? Feqvê³eeW Hej efve³eb$eCe kewÀmes nesiee? DeelcemJeªHe keÀes peeve uesves Deewj DevegYeJe keÀj uesves kesÀ yeeo ner ke´ÀesOe Hej peerle nesleer nw, YeesieeW mes DeveemeefkeÌle nesleer nw, keÀece, ueesYe, F&<³ee& mes cegefkeÌle nesleer nw~ Jele&ceeve keÀeue keÀer meYeer mecem³eeDeeW keÀe keÀejCe nw, Deelcee kesÀ %eeve keÀes Ghesef#ele keÀjvee Deewj osnDeefYeceeve JeMe efJekeÀejeW ceW He@BÀmes jnvee~

ceF& 2016

mJelev$e nw Deelcee ceeve ueerefpeS efkeÀmeer meYeeieej ceW keÀF& ueesie yewþs nQ~ De®eevekeÀ Meesj ce®elee nw efkeÀ Deeie ueie ieF& nw, Yeeiees, Yeeiees~ Meesj nesles ner meYeeieej ceW yewþs meYeer J³eefkeÌle ojJeepeeW mes peuoerpeuoer yeenj efvekeÀue peeSbies~ Gmeer keÀcejs ceW jKes ngS kegÀmeea, cespe, oerJeeve, mepeeJeì keÀe meeceeve Deeefo Fme DeeJeepe keÀes ve lees megvesbies, vee keÀesF& He´efleefke´À³ee keÀjsbies keÌ³eeWefkeÀ Jes meye meeceeve Yeer peæ[ keÀcejs keÀe ner peæ[ efnmmee nQ~ ®esleve lees ceveg<³e Les pees DeeJeepe megvekeÀj yeenj efvekeÀue Yeeies~ Fmeer He´keÀej, Fme Mejerj kesÀ meeceves Yeer peye keÀesF& yeæ[er ®egveewleer Deeleer nw, keÀesF& Ye³ebkeÀj ogIe&ìvee Ieìves Jeeueer nesleer nw ³ee Fmemes Deueie nesves keÀe mece³e Dee ie³ee nw lees FmeceW efJejepeceeve Deelcee Fmes íesæ[keÀj Yeeie peeleer nw~ ³etB lees Mejerj kesÀ Devoj Deewj yeenj keÀF& íesìs-yeæ[s Debie nQ, FmekeÀer Fefvê³eeB nQ Hej Jes DeHeves mLeeve mes veneR efnueles keÌ³eeWefkeÀ Jes peæ[ Mejerj kesÀ peæ[ Debie nQ~ keÀesF& yeenjer MeefkeÌle Yeues ner GvnW Mejerj mes Deueie keÀjs Hej Jees mJeleë Deueie veneR nes mekeÀles Hejvleg Deelcee Mejerj keÀe Debie veneR nw, Fmes Mejerj mes Deueie nesves kesÀ efueS efkeÀmeer yee¿e MeefkeÌle keÀer peªjle veneR~ Jen DeHeves DeeHe FmeceW He´JesMe keÀjleer nw Deewj mece³e Deeves Hej ³ee DekeÀeue ogIe&ìvee Ieìves Hej DeHeves DeeHe Fmemes v³eejer Yeer nes peeleer nw~ Deleë Deelcee mJelev$e nw, He´ke=Àefle mes efYevve nw Deewj He´ke=Àefle kesÀ yeves Mejerj keÀes ®eueeves Jeeueer nw~ Yetmes ceW efueHeìves Deewj Deueie nesves keÀer keÀneveer Deelcee yeerpe nw~ mebmeej ceW efpeleves Yeer He´keÀej kesÀ yeerpe nQ, efkeÀmeer ve efkeÀmeer DeeJejCe ceW efueHeìs nesles nQ~ Hegve: Gieeves kesÀ efueS GvnW DeeJejCe (Yetmes) mes Deueie keÀjvee Heæ[lee nw~ Fmeer He´keÀej ³en Mejerj Yeer ceevees Yetmee nw Deewj Deelcee Fme Yetmes kesÀ yeer®e yeerpe keÀer lejn nw~ Hejceelcee efHelee efkeÀmeeve keÀer lejn nQ efpevekeÀer vepej Deelcee Hej nw~ Jes, Mejerj mes efnmeeye ®egkeÌlee nesles ner Deelcee ªHeer oeves keÀes Iej ues peeSbies Deewj Mejerj ªHeer Yetmes keÀes ³ee lees peuee efo³ee peeSiee ³ee oyee efo³ee peeSiee~ Hejceelcee nce Deelcee ªHeer yeerpeeW keÀes veS keÀuHe keÀer veF& peceerve Hej efHeÀj pevce oWies ceevees Hegveë yees oWies~ Fme He´keÀej Mejerj ªHeer Yetmes ceW efueHeìves Deewj Gmemes Deueie nesves keÀer ³en keÀneveer pevce-pevceevlej ®eueleer jnleer nw~

Deiej ueæ[vee ner nw lees DeHeves Gme keÀæ[Jes mJeYeeJe mes ueæ[es pees efkeÀmeer keÀes DeHevee nesves veneR oslee

j#ekeÀ nw YeieJeeve ye´ïeekegÀceej efJeefHeve, JeejeCemeer

Ieìvee Deepe mes keÀjerye 9

Je<e& Henues keÀer nw~ ceQ Deewj cesjs ueewefkeÀkeÀ yeæ[s YeeF& (HeeB®e YeeF³eeW ceW ®eewLes YeeF& Deewj ceQ HeeB®eJeeB) kegÀí DeeJeM³ekeÀ keÀe³eeX kes À ef u eS JeejeCemeer mes yeenj ie³es ngS Les~ keÀe³e& Hetje keÀjkesÀ nce yeme mes SkeÀ mLeeve mes otmejs mLeeve keÀer Deesj pee jns Les~ yeme DeYeer Leesæ[er ner otj HengB®eer Leer efkeÀ GmeceW kegÀí DeeJee]pe-meer Deeves ueieer~ nceves keÀC[keÌìj mes keÀne efkeÀ YeeF&, ³en keÌ³ee nes jne nw? [^eF&Jej ves Leesæ[er otj Deeies peekeÀj yeme keÀes Keæ[e efkeÀ³ee Deewj GlejkeÀj osKeves kesÀ yeeo yeme keÀes Hegveë Deeies yeæ{e³ee~ nce ueesieeW kesÀ ceve ceW nukeÀer-meer yes®ewveer ³ee keÀnW meJeeue-mee Hewoe nes jne Lee~ keÀC[keÌìj ves keÀne, mej, kegÀí ngDee veneR nw, keÀYeer-keÀYeer Leesæ[e yes´keÀ jieæ[ jne nw~ yeme keÀes keÀjerye 300 efkeÀueesceerìj keÀer otjer Heej keÀjveer Leer~ nceves keÀne, uecyeer otjer keÀer yeme nw, DeeHekeÀes Hetje K³eeue jKevee ®eeefnS~ keÀesF& efokeÌkeÀle ve nesves keÀer yeele keÀnles ngS Jen yeme keÀes Deeies yeæ{elee jne~ nce ueesie Yeer H³eejs yeeyee keÀer ³eeo ceW yewþs jns~ ®eejeW Deesj Ieesj DebOesje keÀjerye 25 efkeÀ.ceer.Deeies peeves kesÀ yeeo yee³eeR lejHeÀ peeleer yeme lespeer mes oe³eeR Deesj cegæ[ves ueieer~ peye lekeÀ efkeÀ nce kegÀí mees®e-mecePe mekeWÀ, yeme keÀF& ®ekeÌkeÀj Keeles ngS lespeer mes SkeÀ KeeF& ceW peekeÀj Heueì ieF&~ kegÀí osj kesÀ HeM®eeled peye Leesæ[e mecYeueves keÀe DeJemej efceuee lees ceQves osKee efkeÀ ®eejeW Deesj Ieesj DebOesje íe³ee ngDee nw~ leYeer yeme kesÀ ³eeef$e³eeW kesÀ ef®euueeves SJeb SkeÀ-otmejs keÀes HegkeÀejves keÀer DeeJeepeW megveeF& osves ueieeRr~ cesjs Heeme yeme keÀer efKeæ[keÀer Leer peneB mes Leesæ[er jesMeveer Deboj Dee jner Leer~ cegPes ueiee efkeÀ Deye Fmeer efKeæ[keÀer kesÀ jemles cegPes yeenj efvekeÀuevee nesiee~ 20

Hetíer SkeÀ-otmejs keÀer kegÀMeue-#esce peye ³en K³eeue Dee³ee efkeÀ efKeæ[keÀer mes yeenj efvekeÀuevee ®eeefnS, leYeer De®eevekeÀ cegPes Yew³ee keÀer ³eeo DeeF& Deewj ceQves ]peesj-]peesj mes GvnW DeeJeepe oer~ keÀF& yeej DeeJeepe osves kesÀ yeeo Yew³ee keÀer DeeJeepe megveeF& oer~ Jes Yeer cegPes DeeJeepe os jns Les~ nce ueesieeW ves SkeÀ-otmejs keÀer DeeJeepe megveer, kegÀMeue-#esce Hetíer Deewj mecePe ieS efkeÀ nce oesveeW keÀes H³eejs yeeyee ves megjef#ele jKee ngDee nw~ efHeÀj ceQves keÀne, Yew³ee, ceQ efKeæ[keÀer mes yeenj efvekeÀueves pee jne ntB, DeeHe Yeer efvekeÀefueS~ Ye³ebkeÀj Deewj oo&veekeÀ ¢M³e ceQ yeme keÀer meerì Deewj ueesieeW mes oyee ngDee Lee~ kegÀí osj kesÀ He´³eeme kesÀ yeeo efKeæ[keÀer mes yeenj efvekeÀueves ceW meHeÀue jne~ yeenj DeekeÀj osKee efkeÀ yeme yegjer lejn mes #eefleie´mle nes ®egkeÀer nw~ jemles mes meew HeÀerì keÀer otjer Hej keÀjerye 15 HeÀerì veer®es DeekeÀj yeme Heueì ieF& Leer~ yeme kesÀ Heefn³es Thej Deewj íle veer®es Leer~ Fleves ceW ner Yew³ee efvekeÀuekeÀj cesjs Heeme Dee ieS~ nce oesveeW yengle ner DeeM®e³e& mes yeme keÀes osKe jns Les~ ³eeef$e³eeW ceW mes efkeÀmeer keÀe neLe lees efkeÀmeer keÀe Hewj He´wÀkeÌ®ej Lee~ efkeÀmeer keÀe efmej HeÀìe ngDee nesves mes Ketve yen jne Lee, efkeÀmeer kesÀ Mejerj kesÀ Deueie-Deueie efnmmeeW ceW iecYeerj ®eesìW Leer~ Ssmes mece³e ceW H³eejs yeeyee ves nce oesveeW kesÀ Deboj Ssmeer MeefkeÌle Yej oer efkeÀ nce efyevee efkeÀmeer Ye³e kesÀ legjvle Iee³eue DeelceeDeeW keÀer mesJee ceW ueie ieS~ nce oesveeW ves keÀF& ³eeef$e³eeW keÀes yeme mes efvekeÀeuekeÀj jes[ lekeÀ HengB®ee³ee~ vesMeveue neF&Jes nesves kesÀ keÀejCe leye lekeÀ keÀF& yeme SJeb íesìer ieeefæ[³eeW kesÀ ueesie DeHeveer-DeHeveer ieeefæ[³eeB Keæ[er keÀjkesÀ nce ueesieeW kesÀ meeLe Iee³eueeW keÀer mesJee ceW ueie ieS Les~ Iee³eueeW keÀes yeme SJeb Dev³e meeOeveeW Üeje vepeoerkeÀ kesÀ ne@eqmHeìue ceW Yespeves keÀe ke´Àce Meggª ngDee~ ueesieeW ves yengle ner lelHejlee kesÀ meeLe SkeÀ-otmejs keÀer ceoo keÀer~ yeme kesÀ Deieue-yeieue MeJeeW keÀer lejn Heæ[s ngS ueesieeW keÀes nceves ít-ítkeÀj osKee, Oetue-efceÆer mes Yejs ngS Deewj keÀHeææ[s

efvevoe keÀjvee Yeer jesefcebie ®eepe& keÀer lejn ner nw, keÀjes lees Yeer HeeHe ueielee nw Deewj megvees lees Yeer HeeHe ueielee nw

ceF& 2016

%eeveece=le Yeer HeÀìs ngS nesves kesÀ keÀejCe GvnW Hen®eevevee cegeqMkeÀue nes jne Lee~ efpeme efKeæ[keÀer mes ceQ efvekeÀuee Lee GmekesÀ þerkeÀ veer®es Yeer SkeÀ-oes ueesie oyes ngS Les~ oes neLe Gme efKeæ[keÀer kesÀ veer®es yeme keÀer íle mes yeenj efvekeÀues ngS efoKeeF& os jns Les~ yeieue ceW ner efkeÀmeer keÀe Hewj lees efkeÀmeer keÀer Debleæ[er HeÀìkeÀj yeenj efvekeÀueer ngF& efoKeeF& os jner Leer~ cesjs peerJeve keÀe ³en Henuee yeæ[e ner Ye³eevekeÀ SJeb oo&veekeÀ ¢M³e Lee~ keÀece DeeSiee DeMejerjer-Heve keÀe DeY³eeme cePges H³eejs yeeHeoeoe keÀer yenlge leeJre´ ³eeo Dee jner Leer Deejw yeeyee keÀe De®eevekeÀ Deejw SJejj[ser Jeeuee ceneJeeke³Ìe keÀeveeW ceW iepBte jne Lee~ yeeyee ves keÀne n,w `ye®®e,s DevlekeÀeue ceW Smses Ye³eevekeÀ ¢M³e meeceves Dee³eiWe,s Kevte keÀer veoer yenisee,r ueeMeeW keÀe Decyeej ueieisee, Ye³ekbeÀj ien=³e× g ce®eisee~ Smses mece³e ceW DeeHe ye®®eeW keÀe yenlge keÀeue keÀe DeMejejre-rHeve keÀe DeY³eeme ner keÀece Dee³eisee~' ye®ee³ee YeieJeeve ves cejss Deobj SkeÀ ve³eer MeekfelÌe keÀe me®beej nDgee~ leYeer keÀgí ueeise pees ceoo ceW ueies nSg Le,s nceejs meceeHre DeeS Deejw nceeje negufe³ee oKsekeÀj Heí t ves ueie,s Dej,s DeeHe ueeise keÀneB Le?s keÀneB peevee nw DeeHe ueeiseeW keÀe?s nceves yelee³ee ekfeÀ nce Fmeer yeme ceW Le~s nceejer yeele Hej GvekeÀes eJfeMJeeme veneR nes jne Lee~ Jes keÀnves ueie,s Dej!s DeeHe Fmeer yeme ceW Le?s DeeHe ueeiseeW keÀes keÀgí veneR nDgee? DeeHe ueeise lees Iee³eueeW keÀer ceoo ceW ueies nSg ne!s JeemleJe ceW Gme yeme ceW nceejs nevses keÀs Hec´eeCe mJeªHe nceejs Heeme Oeute Deejw ecfeÆer mes Yejs nSg keÀHe[æeW keÀs DeueeJee Deejw keÀgí veneR Lee~ nceves yelee³ee ekfeÀ nce Fmeer yeme mes ekfeÀmeer lejn evfekeÀuekeÀj ceoo ceW ueies nSg n~Q ³en mevgeles ner Gve ueeiseeW keÀs ceKge mes Devee³eeme ner evfekeÀuee ekfeÀ Dejs Jeen! keÀceeue n!w DeeHe ueeiseeW keÀes lees YeieJeeve ves ye®ee³ee~ DeeHe ueeiseeW keÀe lees YeieJeeve ner j#ekeÀ n!w jesce-jesce HegueefkeÀle nes Gþe Flevee megveles ner nceejs efoue mes ³ener DeeJeepe efvekeÀueer efkeÀ Jeen yeeyee Jeen! Jeen [^ecee Jeen! Deepe DeeHeves nceejer Hejer#ee Yeer ues ueer Deewj Fleveer menpe Heej Yeer keÀje oer~ yeeyee, DeeHeves Hejer#ee keÀes mesJee keÀe meeOeve Yeer yevee efo³ee~ ueesie Devee³eeme ner

ceF& 2016

keÀnves keÀes cepeyetj ngS nQ efkeÀ DeeHekeÀe lees YeieJeeve ner j#ekeÀ nw~ cesjs efoue mes DeeJeepe Deeves ueieer efkeÀ ³en peerJeve, pees YeieJeeve keÀer mesJee ceW DeefHe&le nw, FmekeÀe keÀesF& kewÀmes yeeue yeeBkeÀe keÀj mekeÀlee nw! efpemeves YeieJeeve keÀes ner DeHevee me®®ee Heeuevenej mJeerkeÀej keÀj efue³ee GmekesÀ peerJeve keÀer [esj Gme HeÝeg efHelee kesÀ neLeeW ceW ner lees jnsieer ve! Oev³e nw ³en peerJeve! cesje lees jesce-jesce ner HegueefkeÀle nes Gþe keÀ©CeeefveOeeve keÀer keÀ©Cee mes~ DeveJejle yeeyee... yeeyee Deewj yeeyee Fme IeìveekeÀće keÀe eyfeukeÀgue v³eeje, H³eeje Deejw evfejeuee DeveYgeJe pees ekfeÀ Deepe lekeÀ cePges Hees´jfle keÀjlee jnlee nw Deejw meoekeÀeue Hees´jfle keÀjlee jnisee, ³en nw ekfeÀ peye yeme De®eevekeÀ elfejíer nelses nSg ce[æg ieF& Leer lees cejss ceKge mes Devee³eeme ner yeeyee...yeeyee Meyo evfekeÀueves ueiee Lee~ yeeo ceW Smsee DeeYeeme nes jne Lee ekfeÀ ceQ SkeÀ yenlge íeìse, vevne-mee ye®®ee nBt Deejw keÀeFs& cePges DeHeveer ieeoser ceW uekseÀj yeepeeuseer keÀs Keuse keÀer lejn GueìHeueì jne n~w Fme HekéÀej H³eejs yeeHeoeoe eJfekeÀì HeejfemqLeelfe³eeW keÀs yee®re DeHeves ye®®eeW keÀer Hejter mecYeeue keÀjles n~Q ³en SkeÀ ®ecelkeÀej Lee, peeoitej keÀer peeoitejer Lee,r Keogeoemsle keÀer oemsleer Lee,r Heeuevenej keÀer Heeuevee Lee,r lees j#ekeÀ YeieJeeve keÀer Deejs mes keÀer ieF& j#ee Lee~r yeme keÀs Heueìves keÀs mece³e mes uekseÀj yeme mes yeenj evfekeÀueves keÀer DeJeeOfe lekeÀ cejss ceve mes DeveJejle ªHe ceW yeeyee....yeeyee Deejw yeeyee Meyo ner evfekeÀue jns Le~s Fme Ieìvee mes H³eejs yeeHeoeoe ves nceW ³en eMfe#ee Yeer oer ekfeÀ ye®®es De®eevekeÀ Deejw SJejj[ser keÀe Heeþ meoe HekekÌeÀe jKee~s mee=<qì keÀs eJfeveeMe keÀer ve mee®sees Hejvleg DeHeves Deevqlece MJeeme keÀer mee®sees Deejw SkeÀ yeue, SkeÀ Yejemses Hej Dee[fie jn, [e^cee ceW Deeves Jeeues De®eevekeÀ keÀs ¢M³eeW keÀs Hee´lfe mepeie Je le³weej jne~s DeHeves ®ekseÀj Deejw cekseÀj yevee~s Fme Ieìvee ves cePges mJe³eb keÀer ®eeskfeÀbie keÀe DeJemej Heoéve ekfeÀ³ee ekfeÀ cevQes He©g<eeLe& mes DeeFJ&euse keÀs eufeS ekfeÀlevee yeue pecee ekfeÀ³ee nw ~ DeHeves He©g<eeLe& keÀes ®ekseÀ keÀj Deeies ye{æves nlseg Deejw DeeOfekeÀ censvele keÀer peªjle keÀe DeeYeeme Yeer nDgee~ Devle ceW eofue keÀer Fmeer DeeJeepe keÀs meeLe H³eejs HeYég eHfelee keÀe MeegkfeÀ´³ee keÀjvee ®eeniBtee ekfeÀ nce ye®®eeW keÀs meoe meJeo&e keÀs eufeS j#ekeÀ nQ DeeHe~ 

pees J³eefkeÌle ncesMee DeHeveer ce=l³eg keÀes ³eeo jKelee nw, Jen meoe De®ís keÀe³e& ceW ueiee jnlee nw

ieleebkeÀ mes Deeies ...

ceeveJe peerJeve ceW Oeve keÀer Ghe³eesefielee ye´ïeekegÀceej vejsMe, cegpeHeÌHeÀjveiej

Oe ve keÀe meb®e³e keÀjves keÀe DeLe& nw YeefJe<³e kesÀ he´efle

evfepeeceÎgevre keÀe Devev³e Deve³gee³eer Lee~ Gmeves jemles ceW peye Gme OeveeYeeJe keÀe mebMe³e ³ee [j~ he=LJeer keÀe meyemes MeefÊeÀMeeueer iejeyre keÀes oKsee lees emfej hej jKeer peetlfe³eeb hen®eeve ie³ee ekfeÀ ³es heéCeer ceveg<³e, meyemes mebMe³eie´mle Je [jheeskeÀ heéCeer Yeer nw, pees cejss ie©g keÀer n~Q Kemgejes ves Gme J³eeÊfeÀ mes heí t e ekfeÀ lejss heeme ³es efkeÀ GmekeÀer Oeve-meb®e³e keÀer Je=efÊe mes mhe<ì efoKelee nw~ pees peetlfe³eeb keÀwmes DeeF¥ lees Gme J³eeÊfeÀ ves meeje ekfeÀmmee yelee eof³ee~ ceveg<³e Oeve kesÀ heerís Yeeie jne nw Jen F&MJejer³e %eeve keÀes Kemgejes ves keÀne ekfeÀ ³es peetlfe³eeb let cePges ye®se os hejvleg Gme iejeyre ves DevegYeJe ceW veneR hee mekeÀlee~ heef#e³eeW ceW meb®e³e keÀer Je=efÊe cevee keÀj eof³ee~ Fme hej Kemgejes ves nejr-speJeenjeleeW mes ueos efyeukegÀue veneR nesleer Deewj Deepe lekeÀ efkeÀmeer he#eer keÀes YetKes Deheves meYeer meele Tìb ovses keÀer heMsekeÀMe keÀer Deejw meeowe heì cejles veneR osKee ie³ee nw~ ³eneb lekeÀ efkeÀ yegæ{ehes keÀer Jepen mes ie³ee~ Kemgejes ves Deheves ie©g keÀs heeme pee keÀj peye GvnW peetlfe³eeb keÀesF& he#eer hebKe efnuee keÀj Gæ[ veneR hee jne nes, Ssmee Yeer henveeF¥ lees ie©g ves heí t e, `èkfeÀleves ceW meeowe ekfeÀ³ee?'' Kemgejes osKeves ceW veneR Deelee~ Dev³e heMeg Yeer meb®e³e veneR keÀjles~ ³en yeeusee, ``pee³eoeo mes ueos meele Tìb~'' keÀne peelee nw ekfeÀ SkeÀ kegÀojleer efJeOeeve nw efkeÀ pees Yeer heéCeer Deheves YeefJe<³e keÀes npejle evfepeeceÎgevre ves keÀYeer ekfeÀmeer keÀes Dehevee Meeeifeo& veneR F&MJej Je kegÀojle kesÀ nJeeues keÀjles ngS efve<keÀece keÀce& keÀjlee yevee³ee hejvleg Kemgejes keÀes Meeeifeo& mJeekreÀej ekfeÀ³ee~ yeeo ceW ie©g nw, GmekesÀ YeefJe<³e keÀer DeeJeM³ekeÀleeSb F&MJej Je kegÀojle mJe³eb Deewj ®esues keÀer keÀye´W Yeer Deieue-yeieue yevee³eer ieF¥~ hetje keÀjles nQ hejvleg keÀefue³egie ceW YeefJe<³e kesÀ heéfle ceveg<³e keÀes DeeO³eeelqcekeÀ mecheoe keÀs meeceves mLeute mecheoe keÀe velecemlekeÀ F&MJej hej Yeer Yejesmee veneR~ neB, kegÀí meeOeg, lehemJeer ³ee nevsee, GmekeÀer ³en SkeÀ ecfemeeue n~w HeÀkeÀerj FmekeÀe DeheJeeo nQ~ mebmeeOeveeW keÀer efJemebieefle DeeO³eeeqlcekeÀ mecHeoe kesÀ meeceves efJeMJe ceW iejeryeer SkeÀ iebYeerj mecem³ee nw efpemekeÀe keÀejCe nw 10 heéfleMele ueesieeW kesÀ heeme 80 heéfleMele mebmeeOeveeW velecemlekeÀ mLetue mecHeoe npejle evfepeeceÎgevre Deheves mece³e keÀs ceneve HeÀkeÀejr Le~s SkeÀ (Resources) keÀe nesvee Deewj 80 heéfleMele ueesieeW kesÀ heeme yeej SkeÀ yenso iejeyre J³eeÊfeÀ Dee³ee Deejw DeemBet yeneles nSg yeeusee 10 heéfleMele mebmeeOeveeW keÀe nesvee~ ye®es 10 heéfleMele ueesieeW keÀes ekfeÀ Oeve vee nevses keÀs keÀejCe ceQ Deheveer yeìser keÀer Meeoer veneR keÀj Deheves efnmmes kesÀ v³ee³emebiele 10 heéfleMele mebmeeOeve heéhle nQ~ hee jne n~Bt evfepeeceÎgevre lees Keog HeÀkeÀejr Les Deleë hemwes mes ceoo mebmeeOeveeW keÀer Ssmeer efJemebieefle mele³egie Je $eslee³egie ceW veneR Leer~ keÀjvee meYbeJe veneR Lee~ GvnevWes Deheveer peetlfe³eeb Gleej keÀj Gmes Oeve keÀer yeoewuele hetbpeerheefle, mejkeÀej hej Dehevee heÝeeJe yeveeS olses nSg keÀne, `let FvnW ues pee, lejse keÀece nes pee³eisee~' Jen jKeles nQ Deewj mejkeÀej GvekeÀer hetbpeer keÀes osMe kesÀ efJekeÀeme ceW Deve³gee³eer Þe×e mes peetlfe³eeb emfej hej jKe keÀj ®eue he[æe~ Deceejr ueieeves kesÀ efueS keÀesF& yeæ[e efveCe&³e ues veneR heeleer nw~ SkeÀ yeej Kemgejes Yeer Gmeer jemles hej Deheves TìbeW keÀs keÀeeHfeÀues keÀs meeLe Dee He´Àebme kesÀ Yeei³eefJeOeelee vesheesefue³eve yeesveeheeì& kesÀ mecceeve ceW jne Lee~ Jen Deheves mece³e keÀe meyemes ye[æe Deceejr Je npejle SkeÀ meceejesn ngDee Lee~ vesheesefue³eve ves osKee efkeÀ oMe&keÀeW ceW 22 efpeme ceveg<³e kesÀ Heeme kesÀJeue Hewmee nw, Gme ceveg<³e mes p³eeoe iejerye Fme ogefve³ee ceW keÀesF& veneR nw ceF& 2016

%eeveece=le SkeÀ Deewjle ves Deheves keÀes nerjs-peJeenjeleeW Je DeeYet<eCeeW mes ceevees ueeo jKee Lee~ vesheesefue³eve ves Deheves mene³ekeÀ mes hetíe efkeÀ meeceves yewþer Deewjle keÀe heefle keÌ³ee keÀjlee nw? mene³ekeÀ ves helee ueiee keÀj yeleuee³ee, ``FmekeÀe heefle lebyeeketÀ keÀe yeæ[e J³eeheejer nw~'' Deieues efove ner vesheesefue³eve ves SkeÀ yeæ[e efveCe&³e efue³ee Deewj lebyeeketÀ kesÀ J³eeheej keÀe je<ìêr³ekeÀjCe keÀj efo³ee hejvleg Ssmes Yeer Oevee{îe ngS nQ efpevneWves meeoe peerJeve peer³ee Deewj Deheveer cesnvele mes yengle Oeve keÀcee³ee efpemes peªjleceboeW keÀer ceoo ceW Yeer ueiee³ee~ pee@ve [er. je@keÀHesÀuej efJeMJe kesÀ yeæ[s GÐeesieheefle³eeW ceW mes SkeÀ Les~ Jes yesno jnceefoue Je oeveer he´Je=efÊe kesÀ Les~ SkeÀ yeej Jes SkeÀ Fbmìerìîetì ceW ieS lees Jeneb keÌueeme ceW `J³eeheej-J³eJemee³e' kesÀ mebyebOe ceW heæ{e³ee pee jne Lee~ jekeÀHesÀuej ves SkeÀ íe$e mes hetíe efkeÀ yeleeDees heéefcemejer veesì kewÀmes efueKee peelee nw? íe$e ves yuewkeÀyees[& hej efueKee, ``ceQ Fme Fbmìerìîetì keÀes ome npeej [e@uej osves keÀe Jee³eoe keÀjlee ntB, nmlee#ej pee@ve [er. jekeÀHesÀuej~'' íe$e keÀer kegÀMeeie´ yegef× mes jekeÀHesÀuej KegMe nes ieS Deewj HeÀewjve Fbmìerìîetì kesÀ veece ome npeej [e@uej keÀe ®eskeÀ keÀeì efo³ee~ Yeues DeeDees Hej keÀece ceW ueie peeDees meeOeg-mevleeW Je Oece&ie´vLeeW ves Oeve keÀes cee³ee-þefieveer keÀne nw Deewj cee³ee keÀes cees#e heéeqhle keÀer meyemes yeæ[er ©keÀeJeì ceevee nw~ Oeve keÀes cee³ee yeleeves Jeeues meeOeg-mevle henues Oece& kesÀ j#ekeÀ ngDee keÀjles Les, efHeÀj jKeJeeues nes ie³es hejvleg Deye p³eeoelej nes ieS nQ þskesÀoej, efpeve hej Deepe cee³ee Yeejer heæ[ jner nw~ JewYeJe Je megefJeOeeDeeW kesÀ megvenjs DeeJejCe ves De®ísDe®ís leheeqmJe³eeW Je heg©<eeefLe&³eeW keÀes Yeer mecceesefnle keÀj efo³ee

nw~ Fmemes GvekesÀ lehemJeer-ªhe kesÀ me®e keÀe DeveeJejCe nes peelee nw~ mLetue-Oeve ³ee DeeeqlcekeÀ-Oeve, FveceW mes efkeÀmeer SkeÀ keÀe ner JejCe efkeÀ³ee pee mekeÀlee nw~ Gmeer Devegmeej ³ee lees Fbefê³e-megKe efue³ee pee mekeÀlee nw ³ee Deleereqvê³e-megKe hejvleg Deepe kesÀ ³eesieer ³ee DeeO³eeeqlcekeÀ ceeie& kesÀ jener, oes efJehejerle DevegYeJe SkeÀ meeLe uesvee ®eenles nQ, pees efkeÀ efceue ve mekeWÀ~ Fbefê³epeerle Je cee³eepeerle yeve keÀj ner DeueewefkeÀkeÀ megKe keÀe DevegYeJe nes mekeÀlee nw~ DeefleefjÊeÀ Oeve keÀes F&MJejer³e mesJee ceW ueieevee F&MJejer³e mce=efle ceW efìkeÀves keÀe Ghee³e nw, pees efHeÀj Deleereqvê³e megKe keÀe DevegYeJe keÀjelee nw~ SkeÀ meJeeue DekeÌmej hetíe peelee nw efkeÀ ye´ïeekegÀceejer mebmLee kesÀ Fleves Ke®ex kewÀmes hetjs nesles nQ ³ee FvekesÀ mesJeekesÀvê Fleves DevegMeeefmele Je mebheVe kewÀmes nQ? yeele meerOeer-meer nw efkeÀ Oeve ªHeer cee³ee Deeleer nw ye´ïeekegÀceeefj³eeW hej he´YeglJe peceeves hejvleg Gmes HeÀewjve DevegMeemeve mecePee keÀj mesJee keÀe³e& ceW ueiee efo³ee peelee nw~ Ssmes ceW cee³ee ceewmeer Yeerieer efyeuueer yeve keÀj ogce efnueeleer jn peeleer nw~ Jen keÀnleer nw, ``ceQ DeeTb (c³eeTbb)'' Deewj ye´ïeekegÀceeefj³eeb keÀnleer nQ ``Yeues DeeDees, hej keÀece ceW ueie peeDees~'' yeele mecePeves keÀer nw efkeÀ efpeve ye´ïeekegÀceeefj³eeW ves Dehevee peerJeve ner F&MJejer³e keÀe³e& ceW mecee|hele keÀj efo³ee, GvekesÀ heeme pees Yeer `peæ[' ³ee `®ewlev³e' Dee³esiee, Gmes Yeer F&MJejer³e keÀe³e& ceW ner ueievee nesiee~ jeJeCe Je cee³ee Deeles nQ ye´ïeekegÀceeefj³eeW keÀes mecceesefnle keÀjves hejvleg ueie peevee heæ[lee nw GvnW he´Yeg-keÀe³e& ceW~ jeJeCe pewmee obYe Yejves Jeeuee efpe%eemeg Yeer %eeve-Dece=le hee keÀj F&MJejer³e mesJee ceW ueie heæ[lee nw~ (ke´ÀceMeë)

IegìveeW Je ketÀuneW keÀer He´l³eejesHeCe mepe&jer efve³eefcele nj cenerves kesÀ Debeflece meHleen ceW keÀer peeleer nw~ mepe&jer ³et.kesÀ., Dee@mì^sefue³ee Deewj pece&veer mes He´efMeef#ele, cegcyeF& kesÀ kegÀMeue SJeb DevegYeJeer mepe&ve [e@. veeje³eCe KeC[sueJeeue Üeje keÀer peeleer nw~ Deefie´ce ®eskeÀDeHe leLee mepe&jer keÀer leejerKe peeveves kesÀ F®ígkeÀ cejerpe mebHeke&À keÀjWë [e@. cegjueerOej Mecee&, iueesyeue ne@efmHeìue, ceeGbì Deeyet, jepemLeeve~ ceesyeeFueë 09413240131 HeÀesveë (02974) 238347/48/49 JesyemeeFìë www.ghrc-abu.com HewÀkeÌmeë (02974) 238570 F&-cesueë drmurlidharsharma@gmail.com

ceF& 2016

©He³ee efkeÀlevee Yeer efiej pee³es, Flevee keÀYeer veneR efiej Hee³esiee efpelevee ©He³es kesÀ efueS Fbmeeve efiej ®egkeÀe nw

keÀesceue nw keÀcepeesj veneR, MeefÊeÀ keÀe veece nw veejer ye´ïeekegÀceej efovesMe, neLejme

vesMeveue Fbmìerìîetì Dee@HeÀ cesCìue nwuLe ceW cevoyegef× ye®®eeW keÀe hees<eCe neslee nw~ FmeceW Ssmeer ner yeeefuekeÀeDeeW keÀer SkeÀ oewæ[ heéfle³eesefielee ngF& efpemeceW oewæ[ves Jeeueer yesefì³eeW ceW mes SkeÀ yesìer Leesæ[er otj oewæ[ves kesÀ yeeo efiej heæ[er, jesves ueieer~ yeekeÀer yesefì³eeW ves peye megvee lees meYeer ©keÀ ieF¥ Deewj GmekesÀ heeme oewæ[keÀj DeeF¥, Gmes Gþe³ee, meeHeÀ efkeÀ³ee Deewj neLeeW ceW neLe efue³es meeLe-meeLe oewæ[ves ueieeR, SkeÀ meeLe Deeqvlece efveMeeve hej hengB®eeR~ efpemeves Yeer osKee, leejerHeÀ keÀjves mes ve jn mekeÀe~ Fve yeeq®®e³eeW kesÀ mLeeve hej keÀesF& yegef×ceeve mecePee peeves Jeeuee neslee lees keÌ³ee keÀjlee? oewæ[ meyemes henues hetjer keÀjves keÀer keÀesefMeMe keÀjlee~ efJe®eej keÀjW, ceboyegef× keÀewve? otmejeW keÀer DeveosKeer keÀjves Jeeuee ³ee otmejeW keÀes meeLe ueskeÀj ®eueves Jeeuee? yesìer ve ®eenves kesÀ keÀejCe ³en efJe[cyevee veneR lees Deewj keÌ³ee nw efkeÀ efpeme osMe ceW osJeer mJeªhe keÀer oes veJejeef$e³eeW ceW OetceOeece mes hetpee nesleer nw, Gmeer osMe ceW mejkeÀej keÀes `yesìer ye®eeDees, yesìer heæ{eDees' keÀe jeäêr³e keÀe³e&¬eÀce ®eueeves keÀer Iees<eCee keÀjveer heæ[ jner nw~ DeeefKej meeceev³epeve yesìer keÌ³eeW veneR ®eenles? keÌ³ee yesìs Üeje Deeqvlece mebmkeÀej keÀjves mes ner cegefÊeÀ efceuesieer? keÌ³ee Deepe nj yesìe ÞeJeCe kegÀceej yevekeÀj Deheves ceelee-efhelee keÀer mebYeeue keÀj jne nw? yesìer ve ®eenves kesÀ keÀejCeeW ceW ³ener hećegKe keÀejCe meeceves Deeles nQ - 1. yesìer otmejs Iej 24

®eueer pee³esieer~ 2. meceepe ceW ®eefj$e keÀe efoJeeuee efvekeÀue ie³ee nw, íesìer ye®®eer mes ueskeÀj yegpegie& ceefnuee Yeer Deepe megjef#ele veneR nw, yesìer kewÀmes megjef#ele jn hee³esieer~ meYeer Feqvoje ieeBOeer, efkeÀjCe yesoer lees veneR yeve mekeÀleer~ 3. onspe keÀe oeveJe Deepe Yeer cegBn Keesues Keæ[e nw~ DeeF³es, Fve keÀejCeeW Hej efJe®eej keÀjW ö 1.yesìer otmejs Iej ®eueer pee³esieer ö pees keÀe³e& heg$e veneR keÀj mekesÀ Jes keÀe³e& hegef$e³eeW ves keÀj efoKee³es nQ~ yengle ueesieeW kesÀ peerJeve ceW osKeves ceW Deelee nw efkeÀ heg$e íesæ[ keÀj ®euee ie³ee Deewj hegef$e³eeW ves Je=× ceelee-efhelee keÀer mebYeeue keÀer~ keÀewve-mee Ssmee #es$e ye®e ie³ee nw efpemeceW Deepe yesefì³eeW ves yeepeer veneR ceejer nw? Feqvoje ieeBOeer, efkeÀjCe yesoer, heer.ìer. T<ee mes ueskeÀj cesjerkeÀe@ce, cecelee yewvepeea, meg<ecee mJejepe, hetJe& je<ì^heefle he´efleYee heeefìue, efJekeÀueebie nesles ngS Yeer SJejsmì hej eflejbiee HeÀnjeves Jeeueer De©efCecee efmevne, oesveeW neLe ve nesles ngS Yeer hebpeeye p³et[erefMe³eue mee|Jemespe ceW leermejer jQkeÀ neefmeue keÀjves Jeeueer kegÀueeEyeoj keÀewj ö SkeÀ uecyeer Yeejleer³e HesÀnefjmle nw~ heeefkeÀmleeve keÀer ceueeuee keÀes ner ues ueW efpemeves DeelebkeÀJeeefo³eeW keÀes ®egveewleer oer, efpeme keÀejCe GvnW Meeeqvle keÀe veesyeue hegjmkeÀej efceuee~ keÀesF& keÀn mekeÀlee nw, meye lees Ssmeer veneR yeve Hee³eWieer uesefkeÀve keÌ³ee nce GvnW Ssmee yeveeves keÀe He´³eeme keÀjles nQ? cesjerkeÀe@ce peye mìsì yee@eÅkeÌmeie ®eweqche³eveefMehe peerleer Deewj DeKeyeej ceW HeÀesìes íhee lees efheleepeer mes [ebì Keeveer heæ[er~ efkeÀmeer ves þerkeÀ ner keÀne nw, ``yesìe leye lekeÀ DeehekeÀe nw peye lekeÀ Gmes yent veneR efceue peeleer uesefkeÀve yesìer leye lekeÀ DeehekeÀer nw peye lekeÀ DeehekeÀer DeLeea veneR mepe peeleer~'' keÌ³ee ogefve³ee ®eueves ³eesi³e jn ieF& nw? mJelev$elee he´eeqhle keÀes 68 Je<e& nesves kesÀ yeeo Yeer ueielee nw efkeÀ yesefì³eeB Deheves peerves kesÀ DeefOekeÀejeW kesÀ efueS leæ[he jner nQ~ SkeÀ oMekeÀ ceW SkeÀ keÀjesæ[ meQleerme ueeKe yeeefuekeÀe Ye´tCe veä efkeÀ³es ie³es~ ³es lees kesÀJeue mejkeÀejer DeeBkeÀæ[s nQ, meyekesÀ cegkeÀÎj ceW yesefì³eeB keÀneB nesleer nQ, pees Iej Kegoe keÀes Hemebo DeeS, ³es JeneB nesleer nQ ceF& 2016

%eeveece=le peceerveer eqmLeefle keÌ³ee nesieer, ³en efoKeeF& os jne nw~ keÀneR ve keÀneR ceefnueeSB Yeer FmekesÀ efueS efpeccesoej nQ~ ieYe& ceW veä ve nes mekeÀeR lees yeenj DeveskeÀ Ghee³e efkeÀ³es peeles nQ FvnW veä keÀjves kesÀ efueS~ ceev³elee he´ehle Deewj iewj ceev³elee he´ehle ne@efmheìue veJeeieblegkeÀeW kesÀ veeMe keÀes Deepe Yeer Debpeece os jns nQ~ ³en DeveweflekeÀ keÀejesyeej Fme meY³e meceepe ceW, 1991 keÀer efjheesì& kesÀ Devegmeej SkeÀ npeej keÀjesæ[ keÀe nes ie³ee nw Deewj otmejs jep³eeW mes efJeJeen kesÀ efueS Deewj DeveweflekeÀ keÀe³eeX kesÀ efueS yeeq®®e³eeW keÀes yenuee, HegÀmeueekeÀj ueeves keÀe keÀejesyeej lees DejyeeW ceW hengB®e ®egkeÀe nw~ ³en efkeÀlevee Mece&veekeÀ nw! efHeÀj Yeer Deiej efkeÀmeer mes heefJe$e, meb³eceer peerJeve keÀer ®e®ee& keÀer pee³es lees keÀnles nQ, ³en ogefve³ee kewÀmes ®euesieer~ keÌ³ee Ssmes ceW ³en ogefve³ee ®eueves ³eesi³e jn ie³eer nw? 2.yesìer kewÀmes megjef#ele jn HeeSieer? ³en efyeukegÀue mel³e nw efkeÀ keÀefuekeÀeue kesÀ Fme Deeqvlece oewj ceW ceeveJe, oeveJeeW pewmeer njkeÀle hej Gleeª nw~ keÀece efJekeÀej kesÀ veeues yen jns nQ~ FCìjvesì Deewj efHeÀuceeW ves ye®®eeW keÀes ye®®ee jnves veneR efo³ee~ meb³egÊeÀ heefjJeej efyeKej ie³es Deewj ceelee-efhelee oesveeW keÀes ner ye®®eeW keÀe YeefJe<³e yeveeves kesÀ efueS keÀceeves mes HegÀme&le veneR~ ve lees ye®®eeW kesÀ efueS mece³e nw Deewj ve ner ye®®eeW keÀes ìer.Jeer., FCìjvesì, ceesyeeFue keÀer GheueyOelee kesÀ keÀejCe ceelee-efhelee keÀer peªjle~ efheíues mece³e pees ogoe&vle Ieìvee³eW ceefnueeDeeW kesÀ meeLe IeìeR GveceW keÀce Gce´ kesÀ efkeÀMeesj Meeefceue hee³es ie³es~ ceesyeeFue ceW HeÀesìes, Jeeref[³ees yeveeves keÀer megefJeOee, HesÀmeyegkeÀ Deewj FCìjvesì kesÀ otmejs meeOeveeW Üeje keÀce Gce´ kesÀ ye®®eeW keÀer ceeveefmekeÀ eqmLeefle keÀe og©he³eesie nes jne nw~ efJejues ner nQ efpevnW GvekesÀ Deelceyeue, F&MJejer³e efMe#eeDeeW Deewj F&MJejer³e mebie ves ye®ee³ee nw~ meceepe kesÀ Ssmes keÀuegef<ele ceenewue ceW yeeq®®e³eeW keÀe DeeO³eeeqlcekeÀ meMeefkeÌlekeÀjCe ®eeefnS~ jeef$e keÌueye, [ebme, efLe³esìj, yeej ceW peeves mes Deewj {sj meejs yee@³e Deewj ieue& He´sÀC[ jKeves mes ner keÀesF& DeeOegefvekeÀ veneR nes peelee~ mJelev$elee kesÀ veece hej mJe®ívolee ves ceenewue keÀes ieuele nJee oer nw~ Del³eeOegefvekeÀ meeOeveeW keÀe Ghe³eesie kesÀJeue heleve kesÀ efueS ner keÌ³eeW? mekeÀejelcekeÀ, ®eefj$eelcekeÀ meeceeefpekeÀ-

ceF& 2016

DeeO³eeeqlcekeÀ GVeefle kesÀ efueS keÌ³eeW veneR? Deepe ve lees Iej ceW ner Deewj ve ner mketÀue, keÀe@uespeeW ceW veweflekeÀ Deewj DeeO³eeeqlcekeÀ efMe#ee keÀe he´YeeJe efoKeeF& heæ[lee nw~ yeeq®®e³eeW kesÀ J³eefÊeÀlJe keÀes peerJeì, meenmeer, veweflekeÀ, DeeO³eeeqlcekeÀ yeveevee lees Iej keÀer heeþMeeuee keÀe ner keÀece nw pees hetje veneR nes hee jne nw~ Deepe ueesieeW ves DeO³eelce keÀe celeueye efmeHe&À cebefoj ceW peevee, efleuekeÀ ueiee uesvee, keÀueeJee yeeBOe uesvee, veceepe Deoe keÀj osvee ³ee ieg©Üejs ceW celLee ìskeÀ osvee mecePe efue³ee nw~ hejvleg DeO³eelce lees mJe³eb keÀe DeO³e³eve, mJe³eb keÀer MeefÊeÀ³eeW keÀe peeiejCe Deewj hejceelcee mes pegæ[keÀj, MeefÊeÀ heekeÀj meMeÊeÀ yeveves keÀe veece nw~ veejer lees pJeeuee nw, eE®eieejer nw, MeefÊeÀ Deewj ogiee&, cenekeÀeueer nw, meerlee nw, ieeieea nw, ue#ceeryeeF& Deewj heef¨eveer nw~ ³eefo Jen ®eens lees ogje®eej lees otj Gmes ítves ³ee efvekeÀì Deeves keÀe meenme Yeer keÀesF& veneR keÀj mekeÀlee~ keÀne ie³ee nw, ``keÀv³ee Jen pees leerveeW kegÀueeW keÀe keÀu³eeCe keÀjs~'' hejvleg Deye hejceefhelee hejceelcee efMeJe Deewj he´peeefhelee ye´ïee Üeje veF& owJeer³e me=ef<ì mLeehevee kesÀ efveefceÊe yeveves hej Jener keÀv³ee cee$e leerve kegÀueeW keÀer G×ejkeÀ ner veneR yeequkeÀ 21 heerefæ{³eeW keÀes Þesÿlece yeveeves Jeeueer yeve peeleer nw~ Jele&ceeve heefjeqmLeefle³eeW ceW yeeq®®e³eeW keÀes ³eefo ye®eevee nw lees DeeOegefvekeÀ mebmeeOeveeW keÀe Ghe³eesie keÀjles ngS Yeer DeeO³eeeqlcekeÀlee kesÀ me®®es mJeªhe mes DeJeiele keÀjevee nesiee~ 3. onspe keÀe oeveJe Deepe Yeer cegBn Keesues Keæ[e nw ö SkeÀ efhelee keÀes keÀv³ee keÀer Meeoer j®eeves ceW efkeÀleves OekeÌkesÀ Keeves heæ[les nQ, efkeÀme-efkeÀme kesÀ Deeies PegkeÀevee heæ[lee nw! Deiej SkeÀ mes DeefOekeÀ keÀv³ee³eW neW lees SkeÀ lejn mes efhelee yeyee&o-mee nes peelee nw, Meeoer j®eeles-j®eeles.. (Mee³eo ³en cegK³e keÀejCe nes mekeÀlee nw yeeefuekeÀe Ye´tCe nl³ee keÀe)~ efHeÀj Jen efhelee Ye´äe®eej kesÀ DeveskeÀ lejerkesÀ Deheveelee nw onspe FkeÀùe keÀjves kesÀ efueS~ hetJe&keÀeue ceW lees Þe×evegmeej onspe, efyevee ceebies iegHle efo³ee peelee Lee hejvleg Deepe eqmLeefle efJekeÀì nes ieF& nw~ otuns efyekeÀ jns nQ, yeesefue³eeb ueie jner nQ~ G®®e Heoemeerve ³ee Oevee{îe keÀer yeesueer Gleveer ner TB®eer pee jner nw~ DeHeÀmeesme! ceeBieves Jeeuee Yeer, efYeKeejer keÀer lejn ceebieves ceW Mece& cenmetme veneR keÀj jne~ ³en

peye yesefì³eeB veneR lees ogefve³ee nesieer Jeerjeve, ³es ner Iej keÀer jewvekeÀ nQ, ³es Oejleer keÀer Meeve

%eeveece=le efoKeeJee oesveeW Deesj mes ner nw~ yesìer Jeeuee Yeer efoKeevee ®eenlee nw efkeÀ nceves efkeÀlevee onspe efo³ee~ SkeÀ efhelee, pees keÀv³ee keÀe efJeJeen efyevee onspe kesÀ keÀjvee ®eenlee nw, Jener Deheves heg$e kesÀ efueS yeæ[er-yeæ[er ceebieW keÀjlee osKee peelee nw~ efvecvelece GoenjCe ³en osles nQ efkeÀ FmekeÀer heæ{eF&-efueKeeF& ceW nceves Flevee meeje Oeve Ke®e& efkeÀ³ee Deeefo-Deeefo... ³ener eqmLeefle jner lees peuo ner mece³e Dee pee³esiee efkeÀ keÀv³ee oMe&ve megueYe ve nesiee~ ³en nw Deepe kesÀ meceepe keÀe DeevleefjkeÀ hejce mel³e (neueebefkeÀ Deepe Yeer Deeìs ceW vecekeÀ keÀer lejn kegÀí ueesie þerkeÀ nQ)~ peJeeve nesleer yesìer efkeÀme he´keÀej mes iejerye efhelee hej yeesPe yeve peeleer nw, ³en lees Jener peevelee nw~ meceepe ceW ceewpeto Fbmeeveer efie×eW Deewj Yesefæ[³eeW mes ye®eeves ceW GmekeÀer jele keÀer veeRo Yeer Gæ[ peeleer nw~ henues keÀv³ee hetp³e nesleer nw meye GmekesÀ ®ejCeeW ceW heæ[les nQ~ efJeJeen kesÀ yeeo Gmes meyekesÀ ®ejCeeW ceW heæ[vee neslee nw~ efJeJeen kesÀ yeeo F®íe ve nesves hej Yeer Gmes efJekeÀejeW keÀer oueoue ceW peyeo&mleer efiejvee ner neslee nw~ ceeveJe kesÀ 21JeeR meoer ceW hengB®eves kesÀ yeeo Yeer Meem$eesÊeÀ osefKe³es efkeÀ veejer veke&À keÀe Üej nw ³ee mee|heCeer nw~ Deiej veejer veke&À keÀe Üej nw lees Yew³³ee! heg©<e keÌ³ee nw....veeuee? Jeen js Üehej³egieerve ceneheg©<eeW Deewj GvneR keÀer pepe&j hejchejeDeeW keÀes efveYeelee Deepe keÀe meceepe! keÀye lekeÀ osles jnWies GvnW otmeje opee&? GvnW Yeer he´Lece meesheeve hej Deeves oW~ GvnW Yeer oW ceewkeÀe Deheveer he´efleYee efoKeeves keÀe! nceW Gve hej ieJe& nw efheleeÞeer ye´ïee yeeyee kesÀ Üeje hejceelcee efMeJe ves veF& ogefve³ee keÀer veeRJe jKeer Deewj yenve, yesefì³eeW keÀe DeeO³eeeqlcekeÀ meMeefÊeÀkeÀjCe keÀjves Jeeuee Deewj hetjer lejn mes ceefnueeDeeW Üeje meb®eeefuele he´Lece efJeMeeue mebieþve lew³eej ngDee~ he´peeefhelee ye´ïeekegÀceejer F&éejer³e efJeée efJeÐeeue³e keÀer yenveW, efMeJe MeefÊeÀ³eeB GoenjCecetle& nQ pees efHeíues 80 Je<eeX mes efveëmJeeLe& YeeJe mes DeeeqlcekeÀ ®eslevee peeie=le keÀjves keÀer mesJee ceW mebmeej kesÀ ueieYeie 140 osMeeW ceW lelhej nQ~ Deepe DeeJeM³ekeÀlee kesÀJeue Yee<eCe keÀer veneR uesefkeÀve Gve Yee<eCeeW keÀes Deheves Iej-heefjJeej Deewj meceepe ceW Deceue keÀjeves 26

keÀer nw~ ye®eevee nesiee Deepe FuewkeÌìêsefvekeÀ ceeref[³ee, ìsueerefJepeve, efmevescee, FCìjvesì, ceesyeeFue Üeje veä nesleer Yeejleer³e hejchejeDeeW keÀes efpemeceW veejer hesæ[eW kesÀ Deeies-heerís Deewj heeìea, yeejeW ceW ve=l³e keÀjves Jeeueer keÀþhegleueer yevee oer ieF& nw Deewj efpemekeÀer [esj Deepe Yeer heg©<e kesÀ ner neLe ceW nw~ keÀjveer nesieer yesefì³eeW keÀer megj#ee Fve meyemes~ Devle ceW nce efveJesove keÀjvee ®eenWies efkeÀ mJeceeveer Deewj mJeeefYeceeveer DeJeM³e yeveW, Demel³e Deewj Dev³ee³e kesÀ efKeueeHeÀ efyeiegue peªj yepee³eW, efJekeÀejeW ªheer DemegjeW hej ogiee& Deewj keÀeueer DeJeM³e yeveW hejvleg Deheveer meHeÀuelee hej ``heÝeglee heeefn efkeÀvnW ceo veeneR'' keÀer lejn DenbkeÀejer yeve keÀj efkeÀmeer keÀe Deheceeve ve keÀjW keÌ³eeWefkeÀ Fme meceepe ceW keÀer®ekeÀeW, ogëMeemeveeW Deewj og³eexOeveeW keÀer keÀceer veneR nw~ yesefì³eeB Deewj yenveW ®ekeÀe®eeQOe ceW peerJeve ve efyeieeæ[ keÀj, Deheves ue#³e hej O³eeve oW Deewj owJeer iegCeeW keÀes OeejCe keÀj heefjpeveeW Deewj meceepe keÀes veejer GlLeeve kesÀ efueS peeieªkeÀ keÀjW~ ueesieeW kesÀ ceO³e DeeeqlcekeÀ-DeeO³eeeqlcekeÀ GlLeeve keÀer ®e®ee& keÀjW~ mJe³eb keÀes mJe³eb ner heéfleYeeJeeve yevee ueW lees meesves ceW megneiee nesiee~ 

peneB neslee nw veeefj³eeW keÀe mecceeve, JeneB neslee nw mebmke=Àefle keÀe GlLeeve

ceF& 2016

YeefkeÌleceeie& mes %eeveceeie& keÀer Deesj ye´ïeekegÀceej Yew³³eeYeeF& meekegÀjs cenejepe, Yeb[eje

ceQ keÀerle&vekeÀej ntB~ DeYeer

lekeÀ ®eej-HeeB®e meew Oeeefce&keÀ keÀe³e&ke´ÀceeW keÀe Dee³eespeve keÀjkesÀ meceepe-peeie=efle keÀer nw~ efHeíues 45 Je<eeX mes YeefkeÌleceeie& keÀe DeeOeej ueskeÀj keÀerle&ve keÀjlee Dee jne ntB~ `Deesce jeOesM³eece' ceb[ueer kesÀ melmebie ceW cegPes cesjs ueewefkeÀkeÀ ieg© Üeje ieg©-ieÎer efceueer~ Fme ieg©ceeie& ceW 2000 kesÀ Thej Deveg³ee³eer keÀe³e&jle nQ~ YeefkeÌleceeie& ceW Deelcee keÀes ner Hejceelcee mecePelee Lee~ Hejceelcee keÀes meJe&J³eeHekeÀ leLee Þeerke=À<Ce keÀes Hejceelcee mecePekeÀj keÀerle&ve efkeÀ³ee keÀjlee Lee~ YeeieJele Deewj Dev³e keÀe³e&ke´ÀceeW ceW osJeer-osJeleeDeeW leLee meble-cenelceeDeeW kesÀ peerJeve ®eefj$e Hej He´keÀeMe [euelee Lee~ SkeÀoce ve³ee Deewj efJeHejerle %eeve meved 2001 ceW SkeÀ mLeeveer³e ye´ïeekegÀceejer HeeþMeeuee ceW peeves keÀe [êceevegmeej cegPes mJeefCe&ce DeJemej HeéHle ngDee~ JeneB cegPes Hejceelcee kesÀ efoJ³e pevce keÀe, Deelcee-Hejceelcee keÀe leLee me=eq<ì®eke´À keÀe %eeve efo³ee ie³ee~ ³en cesjs pewmes YeefkeÌleceeie& kesÀ keÀerle&vekeÀej kesÀ efue³es SkeÀoce ve³ee Deewj efJeHejerle %eeve Lee, mecePe mes Hejs Lee~ efveefceÊe %eeve megveeves Jeeues YeeF& ves cegPes íesæ[e veneR, Yeb[eje mesJeekesÀvê keÀer efveefceÊe meb®eeefuekeÀe mes cegueekeÀele keÀjJeeF& Deewj efMeefJej kesÀ efue³es ceOegyeve (Deeyet HeJe&le) peeves keÀe HeýebOe efkeÀ³ee~ meved 2001 ceW 16 ueesieeW keÀer ìesueer kesÀ meeLe nce ceOegyeve ie³es, veF& ogefve³ee j®eves Jeeues efvejekeÀej efMeJeyeeyee keÀer ner ³en ³eespevee Leer~ yeeyee ves DeHeves keÀe³e& kesÀ efue³es cegPeceW keÀesF& efJeMes<elee osKeer nesieer FmeefueS cegPes yeguee³ee, Ssmee cesje cele nw~ cenmetme ngDee peceerve-Deemeceeve keÀe HeÀke&À DeYeer lekeÀ Yeejle kesÀ meYeer cegK³e leerLe&mLeueeW Hej cesje 28

peevee ngDee Lee uesefkeÀve peye Henueer yeej ceOegyeve ie³ee lees Gme mLeeve keÀe efJeMes<e DeekeÀ<e&Ce ngDee Deewj Fleveer KegMeer cenmetme ngF& efpemes MeyoeW ceW ye³eeve veneR keÀj mekeÀlee~ JeneB keÀer HeefJe$e DeelceeDeeW keÀe ªneveer DeekeÀ<e&Ce, HeefJe$e JeeleeJejCe, Meerleue Meeeqvle Deewj mJe®ílee osKekeÀj mJeie&-mee cenmetme ngDee~ efpeleves Yeer Oeeefce&keÀ mLeeveeW Hej ceQ ie³ee JeneB kesÀ Oeeefce&keÀ JeeleeJejCe ceW Deewj ceOegyeve kesÀ ªneveer JeeleeJejCe ceW peceerveDeemeceeve keÀe HeÀke&À cenmetme efkeÀ³ee~ megKe Deewj Deevevo mes mejeyeesj ntB JeneB pees Deelcee Deewj Hejceelcee keÀe %eeve efceuee Jen me®®ee cenmetme ngDee, YeefkeÌle ceeie& mes HeefjJele&ve keÀer Ieæ[er He´eHle ngF&, DeHeej KegMeer mes Deelcee ®eepe& nesves ueieer~ keÀesF& Yeer mebmkeÀej ®eens YeefkeÌleceeie& kesÀ neW ³ee J³eJeneefjkeÀ peerJeve kesÀ, menpe Kelce veneR nesles uesefkeÀve ³eefo mel³e %eeve osves Jeeueer DeelceeDeeW mes efvejvlej pegæ[s jnW lees Hegjeves mebmkeÀej efceì peeles nQ, ³en cesje efvepeer DevegYeJe nw~ ceOegyeve mes ueewìves kesÀ yeeo ceQ Yeb[eje mesJeekesÀvê mes pegæ[ ie³ee~ Deye jespeevee megyen ieerlee-%eeve megveves peelee ntB~ Deye lekeÀ ceOegyeve ceW 14-15 yeej yeeyee mes efceueves leLee Heeefì&³eeB ueskeÀj ie³ee ntB, yeeyee keÀe keÀe³e& cegPes yengle megKe Deewj Deevebo mes mejeyeesj keÀj jne nw~ YeefkeÌleceeie& kesÀ cesjs Deveg³ee³eer cesjer lejHeÀ DeeM®e³e& mes osKeles ngS efveboe, mlegefle lees keÀjWies ner uesefkeÀve cegPe Deelcee keÀes yeeyee ves DeHeves efpeme keÀe³e& kesÀ efue³es efve³egkeÌle efkeÀ³ee nw, GmeceW ceQ DeefJeveeMeer keÀceeF& keÀj jne ntB~ FmekesÀ efue³es efJeveeMeer veece-ceeve keÀes efleueebpeueer osveer Yeer Heæ[s lees ³en keÀesF& cee³eves veneR jKelee~ peªjer nw meele efove keÀer ì^sefvebie Oejleer Hej YeeweflekeÀ %eeve FkeÀùe keÀjves kesÀ efueS efJe%eeve Üeje keÀcH³etìj Dee³ee, GmekeÀes mecePeves kesÀ efueS oes-leerve ceen keÀer ì^sefvebie uesveer ner Heæ[leer nw~ Fmeer He´keÀej ve³eer ogefve³ee kesÀ

Yeei³e kesÀ ojJeepes Hej mej Heerìves mes yesnlej nw keÀce& keÀe letHeÀeve Hewoe keÀjW lees meejs ojJeepes Kegue pee³eWies

ceF& 2016

%eeveece=le efue³es pees ve³ee ªneveer %eeve efvejekeÀej efMeJeyeeyee HejkeÀe³ee He´JesMe keÀjkesÀ os jns nQ Gmes He´eHle keÀjves kesÀ efue³es meele efove keÀer ì^sefvebie uesveer ner Heæ[leer nw~ ³en cesje mel³e cele nw~ Fmeefue³es DeHeves ieeBJe ceW ³ee vepeoerkeÀ kesÀ Menj ceW HeeþMeeuee ³ee

mesJeekesÀvê Hej peekeÀj DeJeM³e meele efove keÀe keÀesme& keÀjW, leye Deelcee keÌ³ee nw, keÀneB keÀer jnves Jeeueer nw, Hejceelcee keÀewve nQ, GvekesÀ keÀÊe&J³e keÌ³ee nQ, Jes kewÀmes veF& ogefve³ee j®eles nQ, ³es jnm³e mecePeves ceW ceoo efceuesieer~ 

Deye Meeeqvle ®eenves ueiee ntB ye´ïeekegÀceej megjsvê Mecee&, He´e®ee³e& (mesJeeeffveJe=Êe), vejefmebnHegj (ce.He´.)

ceg Pes yeeyee ves kewÀmes ®egvee, ³en SkeÀ jnm³e nw~ efomecyej, 2011 ceW DeKeyeej ceW SkeÀ jbieerve He®ee& efceuee pees keÀeHeÀer DeekeÀ<e&keÀ Lee, ceQves Gmes O³eeve mes Heæ{e, keÀe³e&ke´Àce keÀe efJeJejCe osKee Deewj keÀe³e&ke´Àce mLeue mLeeveer ³ e He´ p eeef H elee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e ®euee ie³ee~ megvoj YeJeve, pees osJeeue³e mes Yeer DeekeÀ<e&keÀ Lee, DeHeveer Deesj KeeR®eves ueiee~ cegPes ueiee ceevees keÀesF& Yeerlej mes cegPes yeguee jne nw efkeÀ Deye legcneje mLeeve ³eneB Hej nw~ Yeerlej He´JesMe keÀjves Hej ³eneB kesÀ Meeble JeeleeJejCe ves cegPes yengle DeekeÀef<e&le efkeÀ³ee~ DeveskeÀ YeeF&-yenveW keÀe³e&ke´Àce keÀer lew³eejer ceW pegìs Les~ MJesle JeðeOeejer yenveW HeÝeeJeMeeueer Deewj meewc³e J³eefkeÌlelJe keÀe HeÝeeJe [eue jner LeeR~ ³eneB keÀer DeJeCe&veer³e íìe osKe ceQ DeeM®e³e&®eefkeÀle jn ie³ee~ jepe³eesie keÀer MeefkeÌle DeHeej nw JeneB keÀeHeÀer Heefjef®ele YeeF& efceues, meYeer `Deesce Meeeqvle' keÀn jns Les, cesjs cegBn mes Yeer DeesceMeeeqvle efvekeÀue Heæ[e~ FmekesÀ yeeo ceQ Heéfleefove DeeÞece peeves ueiee Deewj F&MJejer³e %eeve HeéHle keÀjves ueiee~ meeLe ner jepe³eesie keÀe DeY³eeme Yeer HeéjbYe keÀj efo³ee~ leerve yeej ceOegyeve pee ®egkeÀe ntB~ ceOegyeve lees mJeie& nw~ efJeef®e$e nw~ yeeyee mee#eeled JeneB yewþs nQ, keÀnles nQ, `DeeDees cesjs uee[ues ye®®es yeeHeoeoe yeeBnW HewÀueeS legcnW yeguee jns nQ~'

ceF& 2016

jepe³eesie keÀer MeefkeÌle DeHeej nw~ nce Hegjeleve keÀeue mes ³eesie keÀer ceefncee megveles Dee jns nQ~ ÞeerceodYeieJeod ieerlee ceW jepe³eesie keÀer yengle ceefncee keÀer ieF& nw~ jepe³eesie nceejs mecemle efJekeÀejeW keÀes otj keÀjlee nw~ ie=nmLe peerJeve ceW jnles ngS DeuHekeÀeue ceW cesjs peerJeve ceW pees HeefjJele&ve SJeb GheueeqyOe³eeB ngF& nQ, meye yeeyee keÀer osve nQ~ pees DevegYeJe ngS nQ GvekeÀes He´mlegle keÀj jne ntB ö mJeYeeJe yeve ie³ee nw yeæ[er yeele keÀes íesìe keÀjvee Henues efkeÀmeer keÀe³e& keÀes keÀjves kesÀ yeeo yengle efJe®eej keÀjlee Lee Hej Deye efkeÀS ngS keÀe³e& Hej Deelcemeblees<e nes peelee nw~ efveCe&³e uesves keÀer lelHejlee Deeves ueieer nw~ `peer neB' keÀnkeÀj DeHeves J³eJenej Deewj keÀe³e& ceW Meeueervelee keÀe DevegYeJe keÀjves ueiee ntB~ Deye Meebefle ®eenves ueiee ntB, Meeeqvle mLeeefHele keÀjvee, efJeJeeo Meeble keÀjvee Deewj yeæ[er yeele keÀes íesìs ªHe mes Meeble keÀj osvee cesje mJeYeeJe yeve ie³ee nw~ meYeer keÀes Deelcemeblees<e osvee DeHevee HeÀpe& mecePeves ueiee ntB~ ke´ÀesOe Hej keÀeHeÀer no lekeÀ efve³eb$eCe keÀj efue³ee nw~ Gme Hej lelkeÀeue ye´skeÀ ueiee oslee ntB~ ce=og Yee<ee keÀe He´³eesie keÀj, meerefcele MeyoeW ceW meYeer keÀes mebleg<ì Deewj He´mevve jKeves keÀe He´³eeme keÀjlee ntB~ Oew³e& OeejCe keÀjvee Deewj keÀjevee, meeceves Jeeues keÀe ceveesyeue yeæ{evee, mece³eevegmeej leLee JeeleeJejCe Devegmeej keÀe³e& keÀjvee, Fme Hej O³eeve oslee ntB~ yeeyee ves keÀne nw, SkeÀ meskeÀC[ ceW DeMejerjer nes peeDees, ³en Yeer Oeerjs-Oeerjs nesves ueiee nw, ueieeleej mebYeJe veneR nes Heelee nw, ueewefkeÀkeÀ JeeleJejCe ceW ceve ®euee peelee nw, He´³eeme peejer nw~ efMeJeyeeyee Hej ¢æ{ efJeMJeeme nw, Jener keÀjvekeÀjeJevenej nw~ 

ceve keÀer efmLeefle Fleveer cepeyetle yevee uees efkeÀ keÀesF& Yeer HeefjeqmLeeffle Gmes efHeIeuee ve mekesÀ

ceQ DeJemeeo cegkeÌle nes ieF& ye´ïeekegÀceejer MeesYevee ogyes, veeieHegj (pejerHeìkeÀe)

ces je DeueewefkeÀkeÀ pevce

ngDee 13 cee®e&, 2014 keÀes~ Fme mJeefCe&ce efoJeme keÀes ceQ He´ p eeef H elee ye´ ï eekeg À ceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e mes pegæ[er Leer~ cesje Deleerle Del³evle ceeveefmekeÀ keÀ<ìeW mes neskeÀj iegpej ®egkeÀe nw~ ceQ efJeiele 22 Je<eeX mes SkeÀ DebOekeÀejce³e peerJeve peer jner Leer~ ceQ efJe%eeve keÀer efJeÐeeLeea Leer, Heæ{eF& ceW nesvenej Leer, meYeer He´eflemHeOee&DeeW ceW yeæ{®eæ{ keÀj efnmmee uesleer Leer, cenlJeekeÀeb#eer Leer efkebÀleg efkeÀmeer Yeer #es$e ceW meHeÀuelee ve efceueves kesÀ keÀejCe yeer.Sme.meer. keÀjles-keÀjles Helee ner veneR ®euee efkeÀ keÀye DeJemeeo keÀe efMekeÀej nes ie³eer~ Fme yeele mes Devepeeve ceelee-efHelee ves cesje efJeJeen keÀj efo³ee~ efJeJeen kesÀ [sæ{ Je<e& yeeo ceQ SkeÀ yesìs keÀer ceeB yeveer~ Devoj ner Devoj DeJemeeo ªHeer oercekeÀ cegPes KeesKeuee keÀjleer pee jner Leer~ Heefle kesÀ meeLe cesjs Peieæ[s nesves ueies, pees efove He´efleefove yeæ{les ner ieS~ Fmeer JeeleeJejCe ceW cesje yesìe yeæ[e nes jne Lee~ cesjer eqmLeefle efyeieæ[leer ner pee jner Leer~ efjMlesoejeW ves efkeÀ³ee efkeÀveeje efpeme efyeequ[bie ceW ceQ jnleer Leer JeneB Deeme-Heæ[esme ceW Yeer cesjs efjMles Kejeye nesles pee jns Les~ Devleleë cesjer ceeveefmekeÀ eqmLeefle Fleveer Kejeye nes ieF& efkeÀ ceQves ceve-yegef× Hej DeHevee efve³eb$eCe Kees efo³ee~ cesjs ueewefkeÀkeÀ efjMlesoejeW ves Yeer cegPemes efkeÀveeje keÀj efue³ee~ Fmeer DekesÀuesHeve ceW SkeÀ mensueer ves meved 2006 ceW cegPes kegÀí efueKeves kesÀ efueS keÀne Deewj ceQ uesefKekeÀe yeve ieF&~ cesjs uesKe v³et]pe HesHej (veJeYeejle) ceW íHeves ueies Deewj jsef[³ees (DeekeÀeMeJeeCeer) ceW He´meeefjle nesves ueies~ efpeboieer Deeies yeæ{leer pee jner Leer efkeÀ De®eevekeÀ meved 2009 ceW Heefle mes efjMles 32

yengle ner Kejeye nes ie³es Deewj ceQ Hetjer lejn ìtì ieF&~ SkeÀ íle kesÀ veer®es SkeÀ-SkeÀ efove yengle cegeqMkeÀue mes keÀì jne Lee~ ceQ lees DeJemeeoie´mle Leer efkeÀvleg cesje yesìe Deewj cesjs Heefle cesjs keÀejCe yengle Kejeye HeefjeqmLeefle mes iegpej jns Les~ ceveesef®eefkeÀlmekeÀ Üeje cesje Fueepe Yeer ®eue jne Lee, oJeeF³eeB yeæ{leer ner pee jner LeeR Deewj yeerceejer Yeer~ yeeyee ves HeeWí efoS DeeBmet De®eevekeÀ cegPes ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e keÀer peevekeÀejer efceueer~ ceQ jesleer-efyeueKeleer ye´ïeekegÀceejer]pe, pejerHeìkeÀe mesJeekesÀvê Hej HengB®eer~ JeneB efveefceÊe yenve ves cegPes meele efove keÀe keÀesme& keÀjves kesÀ efueS keÀne~ ceQves keÀesme& efkeÀ³ee Deewj efve³eefcele cegjueer megvevee HeéjbYe efkeÀ³ee~ cegPes ³en Helee ner veneR Lee efkeÀ [êcee keÀe ³en ¢M³e cegPes YeieJeeve kesÀ Heeme ues Dee³ee nw~ ceQ peye Yeer mesJeekesÀvê Hej peeleer, Demeerce Meeeqvle keÀer DevegYetefle nesleer~ mesJeekesÀvê keÀer lejHeÀ cesje efKeb®eeJe yeæ{lee ie³ee~ ceQ oes-oes yeej mesJeekesÀvê Hej peeves ueieer~ ceQ yeeyee keÀer HeÀesìes kesÀ Deeies oes-oes Iebìs DeHeves ogKe yelee keÀj jesleer jnleer~ leerve cenerves yeerles Deewj cesje jesvee ncesMee kesÀ efueS yebo nes ie³ee~ yeeyee ves cesjs DeeBmet HeeWí efoS~ HeeB®e cenerves kesÀ yeeo oeroer ves cegPes Dece=leJesues ³eesie keÀjves kesÀ efueS keÀne~ ceQves megyen keÀer cegjueer keÌueeme Deewj Dece=leJesues ³eesie keÀjvee Megª efkeÀ³ee~ cesjer meejer oJeeF³eeB yebo nes ieF¥~ Ssmee DeYetleHetJe& HeefjJele&ve ngDee efkeÀ ceQ mecePe ner veneR Hee jner Leer efkeÀ ceQ Fleveer kewÀmes yeoue mekeÀleer ntB~ cesjs mebmkeÀej HeefjJele&ve nes ieS~ ceQ megyen mes ueskeÀj jele lekeÀ efKeueefKeueeleer jnleer peyeefkeÀ Henues KegMeer peerJeve ceW ceQves keÀYeer Yeer DevegYeJe veneR keÀer Leer~ HeÝeg mes efjMlee yeæ[e H³eeje Deewj DeveesKee cegPes Fme ªHe ceW osKe cesjs Heefle Deewj yesìe oesveeW %eeve ceW Dee ieS~ Deye ceQ Heéfleefove megyen 6.30 yepes DeHeves Heefle kesÀ meeLe

ceeveJe Mejerj keÀe meyemes Ketyemetjle efnmmee efoue nw, Deiej ³es meeHeÀ ve nes lees ®ecekeÀlee ®esnje efkeÀmeer keÀece keÀe veneR

ceF& 2016

%eeveece=le mesJeekesÀvê Hej peeleer nttB~ Oeerjs-Oeerjs cesjs Iej keÀes mJeie& yeveles osKe cesjs ueewefkeÀkeÀ ceelee-efHelee, pees veeieHegj ceW jnles nQ leLee yenve, pees jeceHegj ceW jnleer nw, meYeer %eeve ceW Dee ieS~ Deepe ceQ SkeÀ mJemLe DeeO³eeeqlcekeÀ peerJeve peer jner ntB~ efpeve HeefjeqmLeefle³eeW keÀes osKe ceQ ogKeer nesleer Leer, Deepe GvneR keÀer yeefuenejer pees cegPes He´Yeg mes efceuee efo³ee~ He´Yeg mes efjMlee yeæ[e

H³eeje Je DeveesKee nw pees MeyoeW ceW ye³eeb veneR efkeÀ³ee pee mekeÀlee~ Deepe YeieJeeve mes cesje efjMlee keÌ³ee pegæ[e, cesje nj efjMlee H³eeje nes ie³ee nw~ Deepe ceQ He´Yeg-He´sce mes Fleveer YejHetj nes ieF& ntB efkeÀ nj efjMles keÀes He´sce os Hee jner ntB~ YeieJeeve ves MeefkeÌle³eeB oskeÀj cegPes Flevee meMekeÌle yevee efo³ee nw efkeÀ Jees DeelceeSB, pees DeJemeeoie´mle nQ, GvekeÀer mesJee keÀj Hee jner nBt~ 

21 Je<e& ueies, 21 keÀoce keÀer otjer le³e keÀjves ceW [e@.®eebo efmeyyeue, yeìeuee (Hebpeeye)

ces js Iej mes ye´ïeekegÀceejer DeeÞece 21 keÀoceeW keÀer otjer Hej nw uesefkeÀve JeneB Hej HengB®eles-HengB®eles cegPes 21 Je<e& ueie ieS~ cesje meewYeei³e osefKeS, ceQ efHeíues 21 Je<eeX mes mLeeveer³e ye´ïeekegÀceejerpe keÀer efveefceÊe yenve keÀe HewÀefceueer [e@keÌìj ntB~ Jees efmeHe&À cegPemes ³ee ceOegyeve mes ner oJeeF& Keeleer nQ Deewj efkeÀmeer Hej GvekeÀe efJeMJeeme veneR nw~ ceQ Fleves Je<eeX mes GvekeÀe DeeÞece osKelee jne Hej efmeHe&À [e@keÌìj keÀer nwefme³ele mes~ yegueeJee De¢M³e MeefkeÌle keÀe cegPes leLee cesjs ceelee-efHelee keÀes keÀF& yeej keÀne ie³ee efkeÀ DeeHe DeeÞece Dee³ee keÀjes uesefkeÀve meye kegÀí meeceev³e ®eueles ngS Yeer nceceW mes keÀesF& DeeÞece veneR pee mekeÀe~ Deye efHeíues 5 Je<eeX mes Iej ceW meye kegÀí Demeeceev³e ®eue jne nw~ meesceJeej 09.02.2015 keÀes De®eevekeÀ efkeÀmeer De¢M³e MeefkeÌle ves cegPekeÀes, cesjer Helveer keÀes leLee cesjer 3 Je<e& keÀer yesìer keÀes DeeÞece ceW yeguee³ee~ Gmeer MeefkeÌle ves DeeÞece keÀer íesìer efveefceÊe yenve mes nceeje 7 efove keÀe jepe³eesie keÀe keÀesme& Hetjer Þe×e mes keÀjJee efo³ee~ efHeÀj nce He´efleefove %eeve-cegjueer megveves ueies Deewj Deepe lekeÀ Heerís cegæ[ keÀj veneR osKee~ meYeer He´Mve nes ieS nue Gme De¢M³e MeefkeÌle keÀe veece nw HejceefHelee Hejceelcee efMeJe yeeyee efpevneWves cegPe Deelcee keÀes efPebPeesæ[ efo³ee leLee 21 Je<eeX mes

ceF& 2016

jeOeemJeeceer veeceoeve efueS nesves Hej Yeer efyevee efkeÀmeer yenme kesÀ leve, ceve leLee Oeve mes DeHeves He´efle meceefHe&le keÀje efo³ee~ ye´ïee yeeyee keÀes HeÀe@uees keÀjles ngS, Hegjevee meye YetuekeÀj yeeyee keÀer oer ngF& efMe#ee Hej Hetjs efveM®e³e kesÀ meeLe ®eueves ueiee ntB~ efMeJe yeeyee mes efceueves mes Henues ceQ 21 Je<eeX mes mebleg<ì veneR Lee uesefkeÀve yeeyee kesÀ De®eevekeÀ efceueeHe mes ceQ Deelcee HetCe& ªHe mes mebleg<ì nes ieF& ntB~ yeeyee mes efceueves Hej meYeer He´Mve Kelce nes ieS nQ~ efHeÀj Yeer keÀesF& He´Mve lebie keÀjlee nw lees yeeyee Deieues efove ner cegjueer Üeje peJeeye os osles nQ~ Deye lees kegÀí efoveeW mes yeeyee keÀer Fleveer ke=Àhee nes ieF& nw efkeÀ cegjueer mes Yeer Henues Heerme Dee@HeÀ ceeFb[ ®ewveue Hej ³ee Dece=leJesues ³eesie keÀjles mece³e mJe³eb efMeJe yeeyee He´MveeW kesÀ GÊej osves ueies nQ~ Iejsuet neueele efyeukegÀue efJejesOeer nesles ngS Yeer ceQ nj mece³e KegMe, meefke´À³e leLee mebleg<ì jnves ueiee ntB~ Fleves keÀce mece³e ceW yeeyee ves cegPes peerJevecegefkeÌle keÀe DevegYeJe keÀjekeÀj DeLee&led ì^mìer yevee keÀj, Hejce meewYeei³eMeeueer leLee meYeer HenuegDeeW mes OeveJeeve yevee efo³ee nw~ Deye cesjer ³en efoueer F®íe nw efkeÀ cesjs Fme DevegYeJe mes Deewj yenveW-YeeF& Yeer efMe#ee ueW leLee yeeyee kesÀ efJeMJe-keÀu³eeCekeÀejer keÀe³e& ceW ceve, Je®eve, keÀce& leLee leveOeve mes Yeer men³eesieer yeveW~ 

cegmekeÀjeves keÀer keÀuee DeeOee yeesPe nukeÀe keÀj osleer nw

%eeveece=le Heef$ekeÀe keÀer efpeleveer He´Mebmee keÀer pee³es, Gleveer keÀce nw~ FmekeÀe nj DebkeÀ %eeveJeOe&keÀ, He´sjCeeoe³eer leLee Deelce Gvveefle keÀe Yeb[ej neslee nw~ cee®e&, 2016 kesÀ DebbkeÀ ceW `Je=efÊe Üeje Jee³egceC[ue keÀe HeefjJele&ve' uesKe He´sjCeeoe³eer nw~ keÀne ie³ee nw efkeÀ pewmeer Je=efÊe Jewmeer ke=Àefle, pewmeer ¢eq<ì Jewmeer me=eq<ì~ Deiej nce MegYe mebkeÀuHe keÀjW efkeÀ nce DeeHeme ceW YeeF&-YeeF& nQ lees DeJeM³e ner HeefjJele&ve nesiee~ otmeje uesKe òwJeer mebefJeOeeve- HetJe& YetefcekeÀe' kesÀ efueS jcesMe YeeF& peer keÀe lensefoue mes Megefke´À³ee keÀjles nQ~ DeeHe Deeies Yeer uesKe efueKeles jnW lees nce YeeF&-yenveeW keÀe ceeie&oMe&ve nesiee~ nceW ³e%e keÀer meejer peevekeÀejer efceuesieer~ `®esle HeéCeer ®esle' uesKe kesÀ efueS nce uesKekeÀ keÀe efoue mes DeeYeej He´keÀì keÀjles nQ~ Ssmes uesKe mes yengle Deelcee³eW peeie pee³eWieer~ Debleje&<ìêr³e ceefnuee efoJeme Hej efJeMes<e uesKe ceW Hetjs HeefjJeej keÀe ner ceeie&oMe&ve efkeÀ³ee ie³ee nw~ nce ³ener ®eenles nQ efkeÀ DeeHe yeej-yeej Ssmes uesKe efueKeW~ ö nefjveeje³eCe YeeF& He´peeHeefle, ieéce efvecesæ[e, pe³eHegj

`He$e'

mebHeeokeÀ kesÀ veece %eeveece=le Heef$ekeÀe keÀe nj uesKe efMeJe efHelee mes ueJeueerve eqmLeefle keÀer ienjeF& lekeÀ ues peelee nw~ meyemes DeefOekeÀ Fblepeej `He´Mve nceejs, GÊej oeoer peer kesÀ' SJeb jcesMe YeeF& peer kesÀ uesKe `F&MJejer³e keÀejesyeej ceW DeeoMe& J³eJemLee mebHevve keÀjves keÀer peªjle' keÀe jnlee nw~ jcesMe YeeF& peer kesÀ uesKeeW ceW He´peeefHelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e kesÀ Deeefo mes ueskeÀj Deye lekeÀ kesÀ keÀejesyeej keÀes peevekeÀj le=eqHle Je KegMeer keÀe pees Ke]peevee efceuelee nw, GmekeÀes ye³eeve keÀjves kesÀ efueS Meyo yengle íesìs nQ~ GvekesÀ uesKeeW keÀe nj Meyo SkeÀ ienjer íeHe íesæ[lee nw~ Fleveer ienjer He´sjCeeDeeW kesÀ efueS jcesMe YeeF& keÀe lensefoue mes Oev³eJeeo keÀjleer ntB~ ö ye´.kegÀ. meblees<e jeþewj, efouueer, GÊece veiej

%eeveece=le Heef$ekeÀe keÀe nj DebkeÀ yeej-yeej Heæ{lee ntB Deewj nj yeej cegPes veF& yeele meerKeves keÀes efceueleer nw~ nj DebkeÀ mece=×, He´sjCeeoe³eer Deewj mebieńveer³e nw~ cee®e&, 2016 kesÀ DebkeÀ ceW jepe³eesefieveer oeoer peevekeÀer kesÀ pevceMeleeyoer Je<e& kesÀ yeejs ceW pees efueKee ie³ee nw, Heæ{keÀj ceve He´HegÀequuele nes Gþe~ mebHeeokeÀer³e uesKe `Je=efÊe Üeje Jee³egceC[ue keÀe HeefjJele&ve' yengle ceveveer³e nw~ òwJeer mebefJeOeeve-HetJe& YetefcekeÀe' ceW keÀner ieF& yeele meyekesÀ efueS GHe³eesieer nw, SkeÀ De®íer MegªDeele nw~ nceeje meceepe Heg©<e HeÓeeve meceepe nw efHeÀj Yeer Heg©<e efkeÀleveer yeeleeW ceW keÀcepeesj nw, Heerís nw, DeHeves Heg©<e nesves keÀe efkeÀlevee ieuele He´³eesie keÀj jne nw, ³es meye yeeleW `meMeefkeÌlekeÀjCe efkeÀmekeÀe ö ceefnuee keÀe ³ee Heg©<e keÀe ³ee oesveeW keÀe' uesKe ceW yeKetyeer yelee³ee ie³ee nw~ meYeer kesÀ efueS ³en Heþveer³e Deewj ceveveer³e uesKe nw~ Heef$ekeÀe keÀe mebHeeove keÀe³e& yengle De®íe nw~ mebHeeokeÀer³e uesKe DeY³eemeg J³eefkeÌle kesÀ efueS yengle GHe³eesieer nQ~ Hetjer mebHeeokeÀ ìerce keÀes Ëo³e mes yeOeeF& oslee ntB~ ö Hejceej vejefmebn Sue., ceeCemee (iegpejele)

ye´.kegÀ. DeelceHe´keÀeMe, mecHeeokeÀ, %eeveece=le YeJeve, MeeefvleJeve, Deeyet jes[ Üeje mecHeeove leLee DeesceMeeefvle efHe´efvìbie Hes´me, MeeefvleJeve -307510, Deeyet jes[ ceW He´peeefHelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e kesÀ efueS íHeJee³ee~ meb³egkeÌle mecHeeefokeÀe - ye´.kegÀ. Gefce&uee, MeeefvleJeve E-mail : omshantipress@bkivv.org, gyanamritpatrika@bkivv.org

Ph. No. : (02974) - 228125