งี่เทียนถ่อง

สารบัญ

CONTENTS

01 ความเป็นมา 02 ลาดับผูด้ าเนินกิจการร้านงีเ่ ทียนถ่อง 04 สมุนไพรยาจีน 05 สมุนไพรยาไทย 06 บรรยากาศภายในร้านงีเ่ ทียนถ่อง 08 คาขอบคุณ 09 มุมมองความคิด 10 แผนที่ ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบนั

ความเป็นมา เมี่อ90ปีกว่าปีก่อน(ประมาณ พ.ศ.2466) นายหวุ่น แซ่ตัน ชาวจีน แคะเมืองเหมยเสี่ยน มณฑลกวางตุ้งได้เดินทางข้ามน้า ข้ามทะเลจากจีนแผ่นดินใหญ่มาอยู่บริเวณย่านเมืองเก่าสงขลา ซึ่งใน ขณะนั้นมีถนนสายหลักอยู่ 3สาย คือถนนนครใน นครนอก และถนน นางงาม โดยพื้น ที่โดยรอบเป็ นที่ อยู่ของาวจีน ขนาดใหญ่ หลายกลุ่ม หลายภาษา นายหวุ่น แซ่ตัน ได้เริ่มนาความรู้ด้านยาสมุนไพรจีนในการ รักษาโรคมาเปิดกิจการครั้งแรก บ้านที่ 18 (ที่ตั้งแห่งที่1) ซึ่งอยู่ ตอนกลาง ถนนหนองจิกในปัจจุบั น โดยมีชื่อว่า งี่ เที ยนถ่อง โดยมี สาเนียงว่า ยี่เทียนต๋อง ซึ่งเป็นสาเนียงจีนฮกเกี้ยนเพื่อให้เข้ากับสภาพ สังคมที่มีชาวจีนฮกเกี้ยนอาศัยอยู่อย่างหนาแน่น ต่อมามีชาวจีนแต้จิ๋ว จีนแคะ จีนไหหลา จีนกวางตุ้ง เข้ามาใน สงขลามากขึ้น นายหวุ่น แซ่ตัน จึง เปลี่ ยนชื่อร้านเป็ น งี่ เ ที ยนถ่อ ง เพื่อแสดงอัตลักษณ์ความเป็นชาวจีนแคะของตัวเอง เมื่อกิจการมั่นคงนายกู้ปุ้น แซ่ตัน ซึ่งขณะนั้นอายุ 40 ปี เป็น ลูกชายของนายหวุ่น แซ่ตัน ได้เดินทางมาจากซัวเถา ประเทศจีนเป็นเวลา7วัน7คืนมาถึงกรุงเทพฯและนั่งรถไฟต่อมายังสงขลาโดยเมื่อมาถึงนายกู้ปุ้น ได้มาเรียนภาษาจีนกลางที่ โรงเรียนจงหัวเสวียเซี่ยว (ปัจจุบันคือโรงเรียนสงขลาวิทยามูลนิธิ ที่ถนนนางงาม) เนื่องจากพูดได้เฉพาะภาษาจีนแคะและได้ เรียนรู้วิชาสมุนไพรจีนในการรักษาโรคจากคุณพ่อ โดยต้องมีการจาชื่อสมุนไพรและสรรพคุณต่างๆมากมาย เมื่อนายกู้ปุ้น แซ่ตันอายุได้21ปี ได้แต่งงานกับอาผ่อ กิมชุน และได้มีลูกด้วยกัน 7 คน โดยลูกคนที่ 5 ซึ่งเป็นลูกชาย ชื่อ นายสมชาย ตันรันตพงศ์ คือผู้สืบทอดกิจการร้านขายยาปัจจุบัน

01 ความเป็นมา

ลาดับผูด้ าเนินกิจการร้านงีเ่ ทียนถ่อง นายหวุ่น แซ่ตัน เป็นต้นตระกูลรุ่น แรกที่ก่อตั้งร้านงี่เทียนถ่อง โดยการ นาความรู้ด้านการใช้ยาสมุนไพรจีน เข้าในย่านเมืองเก่าสงขลาประมาณ ปี พ.ศ.2466 นายกู้ปุ่น แซ่ตัน ทายาทรุ่นที่ 2 ซึ่งมี อายุ 90 ปีเป็นผู้อาวุโสในย่านเมืองเก่า ซึ่งได้สืบทอดมาจากบิดาและปัจจุบันยัง ช่วยลูกๆในการขายยาสมุนไพร นายสมชาย ตั น รั ต นพงศ์ ทายาทรุ่นที่ 3 ซึ่งเป็นบุตรคนที่ 5 ของนายกู้ ปุ่ น แซ่ ตั น ผู้ ซึ่ ง สืบทอดกิจการร้านงี่ เ ทียนถ่อ ง ในปัจจุบัน 02 ลาดับผู้ดาเนินการ

งี่เทียนถ่อง (Ngee Tian Tong) ในพ.ศ.2484 ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ทหารญี่ปุ่นยกพลขึ้นที่ หาดสมิหลาและเข้าบุกย่านเมืองเก่า สงขลาทาให้ชาวบ้านรวมทั้งนายหวุ่น แซ่ตัน และนายกู้ปุ้น แซ่ตัน ต่างพากันหนีไปอยู่ที่บ้านพร้าว ฝั่งหัวเขา แดง เมื่อสงครามสิ้นสุดลงร้านยาได้รับความเสียหายจากสงครามจึงได้ย้ายร้านมาอยู่ที่หัวถนนหนองจิก (ที่ตั้งแห่งที่ 2) โดยโกดังยา อยู่ที่ร้านขนมไทยจงดีในปัจจุบันและร้านยาอยู่ฝั่งตรงข้าม ต่อมาการค้าในถนนหนองจิกซบเซาลงจึงมีการย้ายร้านยามาอยู่ที่เก้าห้อง ซึ่งคือถนนนางงามในปัจจุบันโดยใกล้กับโรงแรมฮาวาย (ที่ตั้งแห้งที่ 3) โดยมีการเช่าห้องแถว2ห้องเป็นร้านและโกดังเก็บยา ซึ่งปัจจุบันคือร้านกาแฟแก้วโปรด หลังจากนั้นค่าเช่ามีการปรับราคาสูงขึ้น จึงได้มีการซื้อบ้านเลขที่ 59 ณ ถนนนางงาม ซึ่งตรงข้ามกับเจ้าพ่อหลักเมือง(ที่ตั้งแห้งที่4 หรือที่ตั้งในปัจจุบัน) โดยเปิดกิจการร้านขายยา ณ ที่ดังกล่าวมาจนถึงปัจจุบัน ความเป็ น โบราณดั้ ง เดิ ม ของร้ า นที่ มี ม ากว่ า ในการขายยารัก ษาโรคจะมีการจัดยาตามใบสั่ง ของหมอ 9 0 ปี ซึ่ ง บ ร ร ย า ก า ศ ข อ ง ร้ า น ยั ง ค ง แหมะ (หมอจับชีพจร) ซึ่งหมอแหมะมีฐานะคล้ายๆกับลูกจ้างของ ประกอบด้วยเครื่องมือ สิ่งของ ต่างๆจากอดีต ร้านขายยา ซึ่งมีหน้าที่จับชีพจรเพื่อตรวจอาการของคนไข้จากนั้นก็ ได้แก่ ตู้ไม้ลิ้นชักใส่สมุนไพรจีน สมุนไพรไทย จะเขียนใบสั่งยาให้กับหมอยา ซึ่งก็คือนายหวุ่น แซ่ตัน ตู้ ย าโบราณ กระป๋ อ งยาสมุ น ไพร ปี๊ บ ที่ มี ลายมื อ เขี ย นด้ ว ยชอล์ ก หรื อ พู่ กั น จี น เป็ น โดยยาที่จาหน่ายจะจัดเป็นเทียบๆ (ห่อ) ซึ่งมีสมุนไพร10ภาษาจีน มีดหั่นยา(รูปทรงคล้ายมีดประหาร 15ชนิด ซึ่งต้องมีการนาไปต้มโดยยา1ห่อใช้น้า 3 ถ้วย แล้วต้มให้ ของเปา บุ้น จิ้น) ตาชั่งและลูกตุ้มแบบโบราณ เหลือครึ่งถ้วยเพื่อใช้กินในการรักษาโรค โดยจะต้องงดกินของแสลง ครกตายาเป็น ต้น และยังมีอุป กรณ์ต่างๆและ เช่น น้าแข็ง น้าเย็น ผักบุ้ง หัวไชเท้า เพราะของแสลงจะเข้าไปล้าง กลิ่ น อายของยาสมุ น ไพรที่ ท าให้ ไ ด้ ซึ ม ซั บ ยาทาให้การรักษาโรคไม่ได้ผล โดยยาสมุนไพรที่จาหน่ายมีการ ความเป็นอดีตอย่างยาวนานที่อยู่คู่ย่านเมือง สั่งซื้อยาจากย่านเยาวราชในกรุงเทพ ซึ่งมีการขนส่งมาทางเรือและ เก่ามาอย่างยาวนานกว่า 90 ปี ทางบก (รถไฟและรถยนต์) โดยจุดเด่นที่ยังคงสะท้อนกลิ่นอาย

03 ความเป็นมา

กาเช่า แก้รอ้ นใน กระหายน้า เกียงฮัว๊ ขับลม แก้ไข้

สมุ ไพรจีนน สมุนนไพรยาจี เก๋ากี้ บารุงสายตา บารุงร่างกาย

04 สมุนไพรจีน

ตังกุยเถ้า บารุงเลือด แก้เลือดน้อย

ตั๋วอึ๋ง ยาถ่าย,ยาระบาย

ลูกสมอเทศน์ แก้ไอ แก้เจ็บคอ

แก่นฝางเสน บารุงเลือด

สมุสมุนนไพรไทย ไพรยาจีน เถาวัลย์เปรียง แก้เส้น แก้ปวดเมือ่ ย

เจ็ตมูลเพลิง บารุงธาตุไฟ

ดอกคาฝอย ลดความดัน แก้ประจาเดือน มาไม่ปกติ

05 สมุนไพรไทย

งี่เทียนถ่อง (Ngee Tian Tong) มีดหั่นยา ครกทีห่ นึง่ ใช้ตายาสาหรับใช้ภายนอก ครกทีส่ องใช้ตายาสาหรับใช้ภายใน

ครกตายา

2

06 บรรยากาศร้าน

รูปทรงคล้ายมีดประหารของเปาบุน้ จิน้

ตู้ไม้ลนิ้ ชักใส่สมุนไพรยาจีน

ตู้ไม้ลนิ้ ชักใส่สมุนไพรยาไทย

1

“หมอยาจีนร้านแรกๆของเก้าห้อง”

บรรยากาศภายในร้านงีเ่ ทียนถ่อง

ร้านงี่เทียนถ่อง เป็นร้านขายยา สมุนไพรไทยและสมุนไพรจีนของผูค้ น ในย่านนี้ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

07บรรยากาศร้าน

We thank

Mr. Somchay Tanrattanaphong

for give information and support of us team

คาขอบคุณ

จากการลงพื้ นที่ ใ นการศึ ก ษาครั้ ง นี้ คณะผู้ จั ดท าขอขอบคุ ณนาย สมชาย ตันรัตนพงศ์ เป็นอย่างสูงที่คอยให้ข้อมูลเกี่ยวกับร้านงี่เทียนถ่อง (ร้านขายยาจีน) ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา

08 คาขอบคุณ

ในการลงพื้นที่ศึกษาในครั้งนี้เห็นได้ว่าการดารงอยู่ ของร้านขายยาสมุนไพรจีน (งี่เทียนถ่อง) ที่ดาเนิน กิจการมากว่า 90 ปี ที่มีการสืบทอดกิจการมาถึงรุ่น ที่ 3 ของตระกูล ซึ่งให้ความสาคัญและเห็นคุณค่า ด้านความรู้ในการใช้ยาสมุนไพรจีนในการรักษาโรค โดยการดารงอยู่ที่ต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาพของ สังคมที่ได้เปลี่ยนแปลงไปจากปัจจัยหลายๆอย่าง แต่ก็แสดงให้เห็นว่า อัตลักษณ์ จุดเด่น และการให้ การยอมรั บ จากลู ก ค้ า ที่ เ ห็ น ถึ ง สรรพคุ ณ ของยา สมุนไพร รวมทั้งความรู้และเรื่องของยาสมุนไพรที่ ทางร้านมีการสั่งสมมาอย่างยาวนาน และอยู่คู่กับ ชุมชนเมืองเก่ามากกว่า 90 ปี โดยสิง่ ต่างๆเหล่านีไ้ ด้ สะท้ อ นให้ เ ห็ น ถึ ง ความรั ก และความผู ก พั น ของ ลู ก หลาน ที่ มี ต่ อ ร้ า นงี่ เ ที ย นถ่ อ ง และมุ่ ง สานต่ อ กิจการอยู่คู่ เก้าห้องต่อไป

จากการลงพืน้ ทีใ่ นการศึกษาครัง้ นี้ ถึงแม้กาลเวลาจะ เปลี่ยน แต่วถิ ชี วี ติ และอาชีพยังคงอยู่ เคียงคู่เก้าห้อง เมืองสองเล นับรุ่นต่อรุ่น นั่นก็คือ ร้านงี่เทียนถ่อง ร้า นขายยาจี นในย่ างเมื อ งเก่า สงขลา ตั้ งแต่ อ ดี ต จนถึ งปั จ จุ บัน ที่ มีก ารสืบ ทอดกิ จ การขายยาจี น ที่ ยังคงใช้ วิธีแ บบดั่งเดิมอยู่ สิ่งที่เป็นจุ ดเด่นในร้า น จาพวกตูส้ มุนไพรยาจีนและยาไทยทีจ่ ดั แยกกันคนละ ฝั่ง ตาชั่ง มีดหั่นยา และรวมถึงกระดาษหนังสือพิมพ์ ที่ใช้ห่อยา ซึ่งในอดีตร้านงี่เทียนถ่องเป็นร้านขายยา จีนโดยเฉพาะ แต่ปัจจุบันได้มีการนายาไทยมาขาย ควบคูก่ บั ยาจีน จะเห็นได้วา่ สิง่ ต่างๆเหล่านีท้ าให้หวน นึกถึงภาพในอดีตอีกครั้ง นับเป็นเสน่ห์ของร้านและ เสน่ห์ของเก้าห้องของคนสงขลา ตามความเชื่อของ แต่ละบุคคลในการเลือกซื้อยาจีนและยาไทยที่เป็น สมุนไพร ถึงแม้มนี อ้ ยก็ตาม แต่ความเชื่อ ยังคงเดิม ในการรักษาโรคทีห่ นั มาพึง่ ยาจีน ทั้งที่ยาไทยมีความ ล้าไปมากกว่านี้แล้วก็ตาม

จากการลงพืน้ ทีใ่ นการทาการศึกษาในครัง้ นี้ ทาให้ดิฉัน ได้เห็นถึงมิติการใช้ชีวิตของผู้คนในยุคปัจจุบันของถนน นครใน จ.สงขลา คือได้เห็นถึงวิถีชีวิตที่มีความกลมกลืน ของการเปลี่ยนแปลงจากกาลเวลาที่เปลี่ยนไปผสมผสาน กับวิถชี วี ติ ทีเ่ คยคนในพืน้ ทีน่ ที่ เี่ คยเป็นมาในอดีต ซึ่งตลอด การลงพืน้ ทีเ่ พือ่ ศึกษาข้อมูลนั้นจะเห็นได้ว่ามีลูกค้าที่มาใช้ บริการหลังไหลเข้ามาใช้บริการตลอดทั้งวัน สิ่งนี้สะท้อน ให้เห็นว่าแม้ในปัจจุบันยาทางการแพทย์จะก้าวหน้าไป ขนาดไหนแต่ยาสมุนไพรจีนของที่ร้านงี่เทียนถ่องที่ใช้ใน การรักษาอาหารรวมไปถึงโรคต่างๆก็ยังคงเป็นที่นิยมของ ผู้ที่มาใช้บริการซื้อยาสมุนไพร ซึ่งได้รับข้อมูลจากคุณลุง สมชายว่าลูกค้าส่วนใหญ่จะเป็นลูกค้าที่เคยมาใช้บริการ ก่ อ นหน้ า นี้ ม าก่ อ นแล้ ว และยั ง คงมั่ น ใจในการใช้ ย า สมุ น ไพรจี น ในการรั ก ษา จึ ง กลั บ มาใช้ บ ริ ก ารอี ก จน กลายเป็นลูกค้าประจา สิ่งที่สามารถนามายืนยันคาพูด ของคุณลุงสมชายได้นั้นคือ ในขณะที่ทางกลุ่มของดิฉันได้ ลงพื้นที่มนการเก็บข้อมูลนั้นเคยได้ยินลูกค้ามาสั่งซื้อยา สมุนไพรจีน และได้มโี อกาสสัมภาษณ์ลกู ค้า ลูกค้าทีม่ าใช้ บริการได้ให้ข้อมูลว่าตนได้มาใช้บริการที่ร้านงี่เทียนถ่อง บ่อย จึงรูว้ า่ ถ้าตนมีอาการนี้ ควรมาซื้อยาอะไร จึงมาซื้อ ตัวยาที่ร้านไปต้มทานเอง ซึ่งจากทั้งหมดที่กล่าวมาทาให้ สรุปได้วา่ แม้กาลเวลาจะเปลี่ยนไปทาให้เทคโนโลยีต่างๆ ในการรักษาอาการและโรคต่างๆได้ก้าวหน้าไปขนาดไหน แต่ ผู้คนที่นี่ที่ถนนนครใน จังหวัดสงขลายังคงมีความรู้ ความเชื่อ และวิถีชีวิตที่เกี่ ยวข้องกับยาจีนที่ยังคงมีม า ตั้งแต่ร้านงี่เทียนถ่องรุ่นแรกประมาณปีพ.ศ.2466 จนถึง ปัจจุบัน สายสัมพันธ์ระหว่างความคิด ความเชื่อ และวิถี ชีวิตในการนิยมใช้ยาจีนเพื่อใช้ในการรักษาโรคยังคงมีอยู่ ไม่ได้เปลี่ยนผันไปตามกาลเวลา

09 มุมมองความคิด

แผนที่รา้ นงี่เทียนถ่อง ตั้งแต่อดีต-ปัจจุบนั

ที่ตั้งที่ 1 บ้านเลขที่ 18 บริเวณ ตอนกลางของถนนหนองจิก

ที่ตั้งที่ 3 ปัจจุบันคือร้านกาแฟแก้วโปรด

10 แผนที่ร้านงี่เทียนถ่อง

•

ที่ตั้งที่ 2 บริเวณหัวถนนหนองจิก ปัจจุบันคือ ร้านขนมไทยจงดี

ที่ตั้งที่ 4 บ้านเลขที่ 59 ตรงข้ามศาล เจ้าพ่อหลักเมือง

ผู้จัดทา

นายณัฐพงศ์ นิลโพธิ์ นางสาวนุชนารถ ทองเรือง นางสาวสุกัญญา ปินัง สาขาวิชาสังคมศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ รายวิชาท้องถิ่นศึกษา (0125342) มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตสงขลา