THE ACT OF ALIENATION JAN WILLEM TERLOUW ROTTERDAM 2013
4
VOORWOORD 7 DROP SKIN 10 BEING BUCH 18 ELEPHANT QUEEN 34 MONTEZUMA REVENGE 48 THE HOWLING REBORN 64 SEEKING JUSTICE 80 MAYOR OF THE SUNSET STRIP 98
5
6
Alle projecten beschikken over een zeer sterke karakteristiek. Ze doen allen een poging zich af te keren van Modernistische architectuur, een architectuur die wordt gekenmerkt door functionele abstractheid. Deze portfolio bevat projecten die niet kil en zakelijk zijn, maar bewegelijk en permanent veranderlijk, ze zijn instaat verveling te verdrijven. De opgenomen projecten zijn niet helder en transparant, maar eerder troebel en duister. Ze dragen allen een mysterie met zich mee, iets ondoorgrondelijks dat tot een vervreemdende esthetiek leidt. Deze architectuur is geinfecteerd met vloeibaarheid, met een vormentaal die niet archi-typisch is maar voortkomt uit de ondoorgrondelijke wereld van van flora en fauna.
7
8
9
DROP SKIN
10
M.C. Escher en een druppel vormden de thema’s voor een driedimentionaal toe te passen gevelpaneel waarin deur en raam geïntergreerd zijn.
DROP SKIN
11
stap 1
stap 2
stap 3
12
De deur is ge誰ntergreerd in het lijnenpatroon van de gevelpanelen. De repeteerbare gevelpanelen vormen gezamelijk een rimpeling die de raamopeningen accentueren.
DROP SKIN
13
14
DROP SKIN
15
16
17
BEING BUCH
18
Het heeft iets tegenstrijdigs, aan de ene kant lijkt dit paviljoen op een vitrine waarin nieuw ondekte dieren werden gepresenteerd op een wereldtentoonstelling, ergens in de 18e eeuw. Hier wordt echter een uitgestorven dier gepresenteerd als een soort koestering van het verleden. Deze dodo leeft in een vitrine en niet in een grot of een hol. Hij lijdt beslist geen kluizenaarsbestaan maar een publiek bestaan. Hij heeft het publiek nodig om te kunnen voortbestaan, om te overleven. De dodo voert zijn publiek mee in een wereld waarin realiteit en fantatie moeiteloos in elkaar over lijken te vloeien. De vitrine en de dodo zijn een geheel geworden, ze kunnen niet meer zonder elkaar en houden elkaar in stand. De dodo zonder vitrine is hulpeloos en zal zonder enige twijfel in elkaar storten. De transparant kunststof gevel is de drager van het veranderlijke textuele. Het repesenteerd de bibiotheek waarin Boudewijn Buch leefde. De duizenden boeken die zijn drang naar verzamelen visueel maakte en zijn leven vorm gafen. De boeken die hem begaafd en kundig maakte. De goudkleurige stijlen staande op een rationeel grid zijn de dragers van het texuele, ze vertellen over meters loge houten boekenkasten en over zijn in empire-stijl omgetoverde grachtenpand. Het dodoskelet vertegenwoordigd zijn drang naar wetenschap en oudheid. Naar zijn passie voor eilanden. Zijn drang naar het ondekken van het onbekende, naar zijn ware aard, die van een ondekkingreiziger. Dit paviljoen is een monument voor de inmiddels overleden Boudewijn Buch.
BEING BUCH
19
20
Digitalisering van een dodo-skelet, als startpunt van het ontwerpproces (Rhino 4.0). De botstructuur is op basis van een replica, deze replica bevind zich in het Nationaal Natuurhistorisch Museum te Leiden.
BEING BUCH
21
7100 888 92
795
888 92
795
888 92
795
888 92
795
888 92
795
888 92
795
888 92
826
396
3497
7567
92 7171
3541
826
1294
7544 10132
zijaanzicht
22
1294
2000 1000
1000 92
938
60
60
2055
193
396
193
3497
7567
92 7171
3541
938
1294
2442
1294
5030
vooraanzicht
BEING BUCH
23
7100
888 795
888
888 92
795
92
795
888 92
795
888
888 92
795
92
795
888 92
821
650
400
1294
7544 10132
Doorsnede A-A
24
396
16째
16째
416
3528
3497
7567
92 7171
437
2675
92
3541
888 821
400
1294
2000 1000
1000 92
3541
938
3528
3497
7567
7171
452
2702
938
314
314
1427
650 2442
16째
16째
400
1294
193
245
416
245
396
193
400
1294
5030
Doorsnede B-B
BEING BUCH
25
26
Maquette van het BEING BUCH Paviljoen, schaal 1:20 (lengte: 6000mm, Breedte: 2000, hoogte: 6000mm). Het digitale ontwerpproces wordt omgezet in een digitaal productieproces. De maquette is 3D geprint in ABS (kunststof).
BEING BUCH
27
dodoskelet, zilverkleurig geanodiseerd aluminium variabele deklijst, zilverkleurig geanodiseerd aluminium
deklijst, zilverkleurig geanodiseerd aluminium deurlijst, zilverkleurig geanodiseerd aluminium
perforatie
20mm transparant perspex voorzien van print
stijl, goudkleurig geanodiseerd aluminium
baselement van antraciet gepigmenteerd beton
maaiveld
funderingsbalk
verticaal detail A
28
dodoskelet, zilverkleurig geanodiseerd aluminium
stijl, goudkleurig geanodiseerd aluminium
horizontaal detail A
deklijst, zilverkleurig geanodiseerd aluminium
variabele deklijst, zilverkleurig geanodiseerd aluminium
20mm transparant perspex voorzien van print
deur
baselement van antraciet gepigmenteerd beton
voetplaat, goudkleurig geanodiseerd aluminium deur
horizontaal detail B
BEING BUCH
29
30
BEING BUCH paviljoen bij de entree van het Kröller-Müller Museum te Otterlo (Nederland).
BEING BUCH
31
32
33
ELEPHANT QUEEN
34
Bekijkt u de vormen van ons gebouw: overal wordt het rechte in het gebogen overgeleid, evenwicht gezocht, overal wordt gepoogd het verstarrende weer te lossen in iets vloeibaars, overal wordt rust weer in beweging gebracht. Met dit citaat van Rudolf Steiner is het ontwerpproces voor de brede vrije school begonnen. Gegroepeerd rondom de euritmiekzaal, op de begane grond, bevinden zich het kinderdagverblijf de peuterspeelzaal en de eerste twee klassen van de basisschool. De totale begane grond, daar waar de jongste leerlingen zitten, is georiĂŤnteerd op spelen. Om dit te versterken is de begane grond omhuld met een transparante schil. De transparante en de naar binnen wijkende gevels dragen er toe bij dat de binnen-buiten relatie vervaagd, de speelpleinen worden het schoolgebouw in getrokken. Op de eerste verdieping bevinden zich de naschoolse opvang, groep drie tot acht van de basisschool en een aantal ondersteunende functies. De eerste verdieping is gegroepeerd rondom een atrium dat uitzicht bied op de centraal gelegen euritmiekzaal. In tegenstelling tot de begane grond is de eerste verdieping omhuld door een gesloten schil. De wat oudere kinderen die les krijgen op de eerste verdieping zijn vooral georiĂŤnteerd op leren, de gesloten gevel isoleerd afleiding van buiten. Deze brede vrije school kenmerkt zich door de zijn anti-herarchische opzet, de verschillende onderdelen zijn volkomen in evenwicht met elkaar. Het verschil zit in de individualisering van de functies, iedere ruimte heeft zijn eigen karakteristieke vorm. Rechte lijnen vloeien over in gecurvde lijnen, overal wordt gepoogd het verstarrende lost te weken in iets vloeibaars. Overal wordt rust weer in beweging gebracht.
ELEPHANT QUEEN
35
basisvorm zonder hiĂŤrarchie
spil voor programmatische organisatie
programmatische organisatie
begane grond
begane grond
begane grond
eerste verdieping
doorsnede
36
doorsnede
doorsnede
vervorming naar oriĂŤntatie
verdeling van functies
individualisering van functies
begane grond
begane grond
begane grond
eerste verdieping
eerste verdieping
eerste verdieping
doorsnede
doorsnede
doorsnede
ELEPHANT QUEEN
37
Loevesteinlaan
sportvelden
basisschool
sporthal
Steenwijklaan
38
Erasmusweg
Singel
Lokatie: Morgenstond, Den Haag
N plein kinderdagverblijf
plein peuterspeelzaal
plein basisschool basisschool
28 p.p.
Singel
ELEPHANT QUEEN
39
doorsnede b-b
entree
entree
kantoor peuterspeelzaal
toiletten
hal/garderobe
groepsruimte 1
lokaal groep 2
toiletten
kantoor
toiletten
slaapruimte lokaal groep 1 doorsnede a-a
doorsnede a-a
groepsruimte 2
speellokaal/euritmiek toiletten
lokaal groep 1 slaapruimte
groepsruimte 3
toiletten administratie
toiletten centrale ruimte
lokaal groep 2
kantine/keuken
doorsnede b-b
hoofdentree
begane grond
speellokaal/euritmiek
begane grond basisschool
kinderdagverblijf
functies begane grond
40
peuterspeelzaal
lokaal groep 7
lokaal groep 6
lokaal groep 6
lokaal groep 7 toiletten
toiletten
berging groepsruimte 1
ib
rt
toiletten archief/it-server
toiletten/miva
vide
administratie berging
berging
groepsruimte 2
vergaderruimte
directeur
toiletten
toiletten
lokaal groep 5
personeelsruimte
lokaal groep 4
lokaal groep 3
lokaal groep 5
eerste verdieping
vide boven speellokaal/euritmiek
eerste verdieping basisschool
ondersteunende functies
buitenschoolse opvang
functies eerste verdieping
ELEPHANT QUEEN
41
13000 12000 11500
8000
4000
0
doorsnede a-a
13000 12000 11500
8000
4000
0
voorgevel
13000 12000 11500
8000
4000
0
achtergevel
42
13000 12000 11500
8000
4000
0
doorsnede b-b
13000 12000 11500
8000
4000
0
rechter zijgevel
13000 12000 11500
8000
4000
0
linker zijgevel
ELEPHANT QUEEN
43
44
ELEPHANT QUEEN
45
46
47
MONTEZUMA REVENGE
48
De stedenbouwkundige organisatie van dit woningbouwproject is redelijk traditioneel te noemen, een verdiepte parkeergarage, appartementen en winkels op de kavelgrens met daar tussenin een binnentuin. De organisatie van de appartementen binnen de bouwvolumes is echter niet zo tradioneel, er is getracht te ontsnappen aan traditionele plattegronden, de plattegronden die je terug kunt vinden in de bovenste lade van makelaars en ontwikkelaars. De bouwvolumes zijn onder te verdelen in veertien variabele bouwmodules, elke bouwmodule beschikt over acht verschillende appartementen. Deze acht vrij indeelbare appartementen zijn weer onder te verdelen in drie verschillende types. Type 1 heeft een oppervlakte van 80m2 en is gelijkvloers (drie per bouwmodule). Type 2 heeft een oppervlakte van 120m2 en is opgebouwd uit twee verdiepingen ( twee per bouwmodule). Type 3 heeft een oppervlakte van van 160m2 en is opgebouwd uit twee of drie verdiepingen (drie per bouwmodule). De variĂŤteit aan appartementen draagt bij aan de variĂŤteit in bewoners. Van senioren die een gelijkvloers appartement willen hebben tot gezinnen van middelgrote omvang die een woon-werk situatie willen hebben. De ruimtelijke kwaliteiten van deze appartementen zit in de grote flexibileit van indeelbaarheid. De appartementen hebben zogenaamde vrije plattegronden. Het enige dat vast ligt zijn de badkamer en de wc, de meest intieme ruimtes van het appartement. Wat de appartementen met elkaar gemeen hebben is dat ze allen beschikken over twee totaal verschillende uitzichten, aan de entreezijde het Amsterdamse stadsbeeld en aan de andere zijde een artificieel boslandschap. De interactie tussen de stad en het appartement en tussen het appartement en het boslandschap is zeer groot. Het enige wat het appartement scheidt van deze totaal verschillende werelden zijn enorme glazen puien. De appartementen zou je schizofreen kunnen noemen, ze hebben dubbele identiteiten, er komen twee verschillende werelden samen. In dit project is de traditionele tweedimensionale binnentuin getransformeerd in een driedimensionaal te gebruiken boslandschap. Betreden is alleen bij noodzaak toegestaan, geen menselijke structurering, het boslandschap moet verwilderen en vervreemden. Alle appartementen zijn voorzien van naar buiten groeiende extensies die zich in dit boslandschap penetreren. Deze extensies zou je kunnen zien als kruising tussen een balkon en een boomhut, een intieme plek tussen de boomtoppen, een plek waar je de drukte van de stad achter je kunt laten. In dit geval groeit niet het landschap de woning binnen, maar de woning groeit het landschap binnen. Het rationele appartementencasco transformeert bij aanraking van het boslandschap in organsiche extenties. Een transformatie van beton naar staal, van box naar blob, van stad naar boslandschap, van structurering naar verwildering, van drukte naar rust. Dit alles in je eigen woning, over schizofreen gesproken!
MONTEZUMA REVENGE
49
dwelling 3x80m2
dwelling 3x160m2
dwelling 2x120m2
centraal trappenhuis met lift
betonnen casco
houten puien
metalen balkonextenties transformerend van box naar blob
parkeerkelder met natuurlijke ventilatie
50
MONTEZUMA REVENGE
tweede verdieping +5900
dakvlak +17700
eerste verdieping +2950
vijfde verdieping +14750
begane grond +0
vierde verdieping +11800
parkeerkelder -2950
derde verdieping +8850
51
+11800
+8850
+5900
+2950
+0
-2950
52
+17700
+14750
+11800
+8850
+5900
+2950
+0
-2950
MONTEZUMA REVENGE
53
Kwakersstraat
+5900
+11800
+17700
+17700
Bilderdijkkade
Tollenstraat
+11800
+11800 +17700
N Lokatie: Oud-west, Amsterdam
54
Perspectief vanaf de Kinkerstraat.
Vogelvluchtperspectief
MONTEZUMA REVENGE
55
56
Voorgevel (straatzijde)
MONTEZUMA REVENGE
57
58
Achtergevel (tuinzijde)
MONTEZUMA REVENGE
59
60
Perspectief vanaf balkonextention.
MONTEZUMA REVENGE
61
62
63
THE HOWLING REBORN
64
Op de kruising van de Mathenesserlaan en de Heemraadssingel verrees in 1965 een markant te noemen bouwwerk. Het door de gebroeders Kraaijvanger ontworpen kantoorgebouw was bestemd voor het toenmalige vastgoedconcern OGEM. De grootste karakteristiek van dit robuust modernistische bouwwerk is zijn niets ontziende warsheid, het gebouw gaat op geen enkele manier een relatie aan met zijn 19e eeuws bebouwde woonomgeving. Het OGEM-gebouw lijkt een versteende representatie van zijn toenmalige gebruikers, niets ontziende vastgoedboys met een (in die tijd al) omstreden reputatie. Toch is dit warse gebouw heden ten dage van grote waarde. Het is namelijk een bouwwerk dat door zijn ligging in een groene woonomgeving en zijn open bouwstructuur zeer geschikt voor herontwikkeling. Ook de actuele economische situatie stimuleert en rechtvaardigt de rehabilitatie van het OGEM-gebouw; in een bestaand kantoorgebouw nieuw functioneren, in de vorm van wonen, mogelijk maken. De eerste fase in de herontwikkeling van het OGEM-gebouw is een abstrahering van het bestaande bouwvolume. Alle bouwkundige dissonanten die inbreuk maken op het heldere bouwvolume en de rationele bouwstructuur worden verwijderd. De grootste dissonant is de opbouw op het dakvlak, door deze te verwijderen onstaat een helder, uit twee delen opgebouwd, bouwvolume. De noodzakelijke ruimtelijke ingrepen zoals private trappenhuizen, die interne woningverdiepingen met elkaar verbinden, en private buitenruimtes hebben een organische esthetiek en een vervreemdend karakter. Deze ingrepen vormen de derde fase in de herontwikkeling en uiten zich als biologisch gevormde infecties in de bestaande rationele bouwstructuur van het voormalige OGEM-gebouw. Deze infecties lijken het OGEM-gebouw zijn warsheid te willen ontnemen. Door middel van een binnensluipende aantasting proberen ze de warse harde verschijningsvorm langzaam te willen transformeren in een zachte gevoelige (menselijke) verschijningsvorm. De infectie ontwikkeld zich in de kern van het woongebouw, daar waar trappen tussen de verschillende interne woonverdiepingen noodzakelijk zijn. Omliggende ruimtes in het interieur worden hierdoor fysiek aangetast. Beeldbepalend in het exterieur zijn de zwaar ogende granieten borstweringen, hier slaat de infectie genadeloos toe. Borstweringen transformeren geleidelijk in private buitenruimtes. Een transformatie van box naar blob, van graniet naar staal, van gesloten naar open, van structurering naar verwildering, van vast naar vloeibaar. Deze langzaam binnensluipende infectie transformeert een rationeel kantoorgebouw in een semi-organisch woongebouw.
THE HOWLING REBORN
65
Parkeerkelder
Begane grond
66
Eerste verdieping
Tweede verdieping
THE HOWLING REBORN
67
68
THE HOWLING REBORN
69
70
THE HOWLING REBORN
71
West gevel
Noord gevel
72
Zuid gevel
Oost gevel
THE HOWLING REBORN
73
74
Borstwerking getransformeerd in balkon.
THE HOWLING REBORN
75
76
Het getransformeerde OGEM-gebouw, op de kruising van Mathenesserlaan en de Heemraadsingel (Rotterdam).
THE HOWLING REBORN
77
78
79
SEEKING JUSTICE
80
De middeleeuwse rechtspraak vond plaats in Gotische kerken en stadhuizen. Extreem esthetische bouwwerken die de trots waren van de stad. Bouwwerken waar de bewoners van de stad sympathie en empathie voor hadden. Men verwerft een band met het bouwwerk doordat ze als ambachtslieden meewerkten aan de productie. Het bouwwerk kwam voort uit de samenleving. Een fysiek object creëerde metale eenheid. Het gerechtshof is een publiek gebouw dat net zoals de middeleeuwse kathedraal middenin de samenleving staat. Een gebouw dat een publieke functie dient en zonder enige fysieke barrière toegankelijk moet zijn. Er is echter wel een mentale barrière, namelijk de esthetiek. De esthetiek van de gotische kathedraal dwingt respect af voor de goddelijke macht. Voor een gerechtsgebouw is dit niet anders, de esthetiek dwingt respect af voor de rechtelijke macht. We kunnen de esthetische gedachtes van Ruskin en Morris realiseren zonder de ethische agenda daaraan gekoppeld, tijden zijn veranderd. Ik laat de Gotiek en de Arts & Crafts echter toe in mijn digitale wereld, hierdoor word ik totaal ‘digital Arts & Crafts’. Op het eerste gezicht lijkt het middeleeuwse ambacht het tegenovergestelde van ‘digital’ maar dat is het niet. Computers zijn de nieuwe ambachtslieden, ze zijn instaat lijnen met variatie, sympathie, empathie en zinnelijkheid te generen en te produceren.
SEEKING JUSTICE
81
Vogelvluchtperspectief op westgevel.
Vogelvluchtperspectief op oostgevel.
82
raat
t ssens
u Roch
NAI
Museumpark
Wy te
ma
we
g
Museum Boijmans van Beuningen
Natuurhistorisch Museum Erasmus Medisch Centrum Kunsthal
Westzeedijk
N SEEKING JUSTICE
Lokatie: Museumpark Rotterdam
83
Begane grond
Eerste verdieping
84
Derde/vierde verdieping
Vijfde/zesde verdieping
SEEKING JUSTICE
85
86
SEEKING JUSTICE
87
88
Perspectief onderzijde dakvlak.
SEEKING JUSTICE
89
90
Oostgevel
SEEKING JUSTICE
91
92
Westgevel
SEEKING JUSTICE
93
94
Perspectief vanuit het Museumpark, richting de oost- en zuidgevel.
SEEKING JUSTICE
95
96
SEEKING JUSTICE
97
98
99
MAYOR OF THE SUNSET STRIP
100
Ingeklemt tussen het Centrum en de Blaak en tussen de Hoogstraat en de Meent, rondom de Grote kerk, bevindt zich het oudste stukje van Rotterdam. Een luwtegebied tussen twee grote winkelgebieden en twee drukbezochte winkelstraten. Een gebied dat geen invloed heeft op het bestaande winkelgebied maar daar wel de potentie voor heeft. In dit plan wordt een luwtegebied getransformeerd een commercieel schakelgebied, een koppeling tussen het Centrum en de Blaak en tussen de Hoogstraat en de Meent. Om dit luwtegebied rondom de grote kerk commercieel interessant te maken moeten we het verdichten, er moeten ruimtes ontstaan die voor winkels, horeaca en passanten aantrekkelijk zijn. Leidend in deze transformatie is de stedenbouwkundige structuur van het voor-oorlogse Rotterdam, met als voornaamste kenmerken zijn bebouwde dichtheid en de kronkelende smalle staten en stegen. Mayor of the Sunset Strip is onderdeel van deze stedenbouwkundige transformatie en spitst zich voornamelijk toe op de herontwikkeling van het karaktistieke voor-oorlogse onderstation van het voormalig Gemeentelijk Electricteits Bedrijf en het daaraan gekoppelde bouwblok. Een bouwblok dat op dit moment geen toevoeging is voor het bestaande winkelgebied maar daar door zijn grote inhoud en diepe beukmaten zeer geschikt voor is. Door twee doorbraken te maken aan de zijde van de Meent en het Grotekerkplein wordt de ruimte binnenin het bouwblok ontsloten. Daarnaast wordt er een nieuw structurerend bouwvolume toegevoegd in de binnenruimte. Deze twee ingrepen creeeren een nieuwe winkelpassage, de Meent en het Grotekerkplein worden door een nieuwe binnenwereld aan elkaar geschakeld. Deze nieuwe binnenwereld is per definitie geen doorsnee winkelstraat, het heeft door zijn vormentaal en kleur een zeer vervreemdend, en misschien wel, obscuur karakter. Niet bepaald een plek voor het grote commerciele winkelbedrijf, eerder een luwteplek voor rariteitenwinkeltjes met waar uit vere oorden, opgezette dieren, inheemse wapens, antieke circusartikelen, extravagante schoenen, latex kledingstukken en wonderlijk geneeskrachtige kruiden.
MAYOR OF THE SUNSET STRIP
101
ent
t per Op
Me
art seva Delf
rkplein
Groteke traat
Hoogs
Bestaande situatie
102
ent
t per Op
Me
art seva Delf
rkplein
Groteke traat
Hoogs
Nieuwe situatie
MAYOR OF THE SUNSET STRIP
103
Transformatieschema
104
1 Bestaande situatie
2 Sloop, aanpassingen bouwvolume t.b.v. doorgang parallel aan de Delfsevaart
3 Toevoegingen aan de bestaande situatie
MAYOR OF THE SUNSET STRIP
4 Toevoeging van nieuw bouwvolume t.b.v. uitbreiding winkelgebied en woningen
5 Transformatie van onderzijde bouwvolume in kolomen en overkapping
105
Begane grond
106
Tweede verdieping
MAYOR OF THE SUNSET STRIP
107
Toegevoegd volume (inplantaat)
Transparante dakelementen (EFTE)
Binnenwereld
Hangende filmzalen (Filmhuis)
Bestaand Bouwvolume
108
MAYOR OF THE SUNSET STRIP
109
110
MAYOR OF THE SUNSET STRIP
111
112
MAYOR OF THE SUNSET STRIP
113