OPERUJ~ W PERU
Milosz u Inków Poetycka podrói przez Z ISABEL SABOGAL DUNIN-BORKOWSK1\, POLSKO-PERUWIANSK1\ POWIESCIOPISARK1\ I POETK1\, która przetlumaczyla i wydala w dawnym kraju Inków Poesia escogida - dwujezyczny tomik z wierszami Czeslawa Milosza - rozmawia Piotr M. Malachowski. • O wydanyrn w Limie tomiku z przetlumaczonymi przez Ciebie wierszami Czeslawa Milosza moina mówié w kategoriach sporego wydarzenia. To pierwsza nie tylko w Ameryce Lacíñskiej, ale w ogóle na swíecie, dwujezyczna - po polsku i po híszpaúsku - publikacja poezji tego noblisty. Przyznam jednak, ze jestem zaskoczony duzym zaínteresowaniem, jakie wywolala. Kogo w koúcu w dalekim Peru interesuje Milosz?
30
- Ja tez jestem zaskoczona . Spodziewalam sie, ze na promocje ksiazki przyjdzie moze trzydziesci osób. Zazwyczaj taka publicznosé grornadza spotkania dotyczace poezji. Przyszlo prawie dwiescie osób, z czego wiekszosé to Peruwiaúczycy, • Skad pomysl na MHosza wPeru? - To nie byl pornysl. Raczej proceso Zaczal sie ponad dwadziescia lat temu. Trudno to sobie wyobrazié, ale jeszcze nie tak dawno, w epoce przed Internetem, o Miloszu i w ogóle o tym,
co dzieje sie w Polsce, wiedzielismy w Peru niewiele. Z reguly tylko to, co písalo sie w prywatnych listach albo zaslyszalo tu i ówdzie. [...] Zródlem informacji byly takze polskie statki oceaniczne, które w latach osiemdziesiatych polawialy ryby na wodach terytorialnych Peru. To na nich dostarczano do Limy polska prase podziemna. Pewnego dnia dotad do mnie tez wiersz Milosza W mojej ojczyinie. • Ten wiersz otwiera przedumaczony przez Ciebie tomik.
- Od niego wszystko sie zaczelo. Ale na poczatku byla to raezej zabawa. Nie myslalam o tlumaczeníu Milosza. .Ieslí juz, to Krzysztofa Kamila Baczynskiego, mojego ulubionego poety. • To skad impuls? - Od Polaka, który pojawil sie w Ambasadzie RP w Limie. Byl 1986 rok. Ten ezlowiek poprosil mnie o rozmowe. Rozmawialismy o róznych sprawaeh, takze o Miloszu. W pewnej ehwili powiedzial, ze musimy wydaé jego wiersze w Peru, po hiszpansku. Potem wyjeehalam do Polski. Pierwszy raz bylam w kraju jako dziewezynka. Ten drugi wyjazd byl juz zupelnie inny. Sarna míalarn dzieci. Mielismy zostaé kilka miesiecy, Zostalismy dziewíeé lat. Nie wiem, jak to opowiedzieé. Trudno mi ulozyé w calosé ten pobyt w Polsee. • Zderzenie dwóch swiatów? - Raezej trzeeh. Urodzilam sie w Limie. Mój ojciee byl Peruwiaúczykiem, moja mama Polka o wielonarodowyeh korzeniaeh - wegierskich, wloskích, ukraíúskích i podobno tez tatarskieh. Moz n a powiedzieé, ze mam w sobie dwadzíescía píeé proeent polskiej krwi. Z drugiej strony ezasami bylarn dla Polaków za malo peruwiaúska. Ludzie nie tak wyobrazali sobie kobíete z Peru. Ponadto do tyeh dwóeh swiatów, polskiego i hiszpansko-peruwiaúskiego, doszedl jeszeze jeden - andyjski. Skladam sie dokladníe z tyeh trzeeh czescí,
• Spotkalas sie z Miloszem? - Kilka razy. Byly to zdawkowe rozmowy przy okazji publieznyeh spotkan i konferen-
Ksiazka trafi do polskich placówek dyplomatycznych w krajach hiszpaúskojezycznych oraz do latynoskich bibliotek i instytutów akademickich.
eji z udzialem noblisty. Ale pewnego dnia spotkalismy sie w jego domu. • Jak do tego doszlo? ormalnie. Poszlam tam razem z mezem. Zapukalismy do domu Milosza w Krakowie, a on otworzyl nam i wpuscil nas do srodka. • Jak przebiegala rozmowa? - Z perspektywy ezasu mysle, ze z mojej strony ehyba nie bylo wystarczajacego zdeeydowania. Tym bardziej, ze nie tak wyobrazalam sobie przebieg tego spotkania. Milosz pytal o Lime. Chcíal wiedzieé, eo tam robilam. Temat tlumaezenia zszedl na dalszy plan. Wlascíwíe przestal istnieé. iI Dlaczego? - W Polsee, zreszta nie tylko w Polsee, zakorzenione jest przekonanie, ze prawdziwy jezyk hiszpaúski istnieje tylko w Hiszpanii. Malo kto wyobraza sobie, ze nie tylko. W przypadku Milosza wydaje mi sie, ze tak naprawde nie dotado do niego, ze jestem z Limy. Poza tym nie uwierzyl mi. Tak czuje. Nie
Unas mozesz kupié ksiClZk~
Q'ero Dlugowiecznosé na zamówienie
tylko za 20,00 zl! (w
ksi~garniach za 29,90 zt) Jak to zrobié?
To proste! Jest kilka sposobów: 1. Zadzworí pod numer 58 342 25 07 i zlóz zamówienie 2. Wyslij zamówieniemailemnaadres:zyjdlugo@fitoherb.pl 3. Wyslij ponii:szy kupon na adres: FlTOHERBLlMITEDSP.Z 0.0. ODDZIAt W POLSCE,80-504 Gdarísk 4, skr. poczt. 77 Ksiazke otrzymasz po wp/aceniu: 20 zl cena ksiélzki + 4 zl koszt przesytki na konto: Kredyt Bank S.A. 111 O/Gdarísk 43 15001285 1212800474050000 lub uiszczajqc oplate - 29,50 z/ przy odbiorze (koszty przesylki i pobrania ponosi odbiorca).
Sposób
platnosci:
D-Wpfata na konto D- Platne
przy odbiorze
Zamawiam egz. ksiazk! Romana Warszewskiego "Q'ero. Dluqowíecznosc na zamówienie"
D- Z dedykacjq D- Z autografem
D - Bez dedykacji
i autografu
lrnie
.
Nazwisko
.
Adres
.
Telefon
.
Podpis
.
Wyrillilm zgodf Aa wprowadzanit ¡pmtwarzan~ ptztl fitoherb llmited Sp.z 0.0. 0ddziM w PoIsc:e mokh danyc:h zawartyd1 w formularzu zgm,zeniowym, zgodme z UsrilW41 cilla 29.08.1997 oochronit dinydl ~Dz.U.Nrlll,poz.8JJ.
OPERUJI<; W PERU
podnosi odpornosc organizmu
• ma wlasdwosd przeciwutleniajqce i przeciwzapalne
• wptywa korzystnie na stawy
e .1!! "O
e
" " ~ E
odd
ij SMS pod 607 635 578 y, przyjmierny zamówienie, poinformujerny!
Andean Medicine Centre Ltd www.herbsecret.pl Infolinia: 801 31 6951
uwierzyl, ze jestem takze Peruwíanka, bo za dobrze mówie po polsku. Zreszta spotkalam sie z tym juz wczesniej w Polsce. iektórzy przekonywali mnie nawet, zebyrn udawala Peruwíanke, Jak moge ja udawaé, skoro nía jestem? • Zatem spotkanie zakoúczylo sie niczym? - Tak. Milosz pokazal nam kilka swoich ksiazek, po czym poz e gn al iámy síe i wyszlisrny. Niedlugo potem wrócilam z rodzína do Peru. Wiersze Milosza byly juz wtedy caly czas obecne w mojej glowie. • Udalo sie je wydaé w Peru dopiero teraz, kilka lat po smiercí noblisty. - Przyczynilo sie do tego wiele osób'. íe sposób ich wymieníé, ale dwie rnusze. To Robert Krzyzanowskí z Ambasady RP w Limie, który zajal sie wszystkim, co zwíazane jest z samym wydaniern ksiazki. Ja nie mi alam juz na to sily. Druga osoba to Antoni Milosz, syn poety. Bez niego pewnie nie byloby szczesliwego finalu tej sprawy. Twórczosó Milosza po hiszpansku wydaje wydawnictwo w Hiszpanii, które ma na to wylacznosé od agencji w Londynie zarzadzajacej prawami spadkobierców autora. Doszl isrny jednak do porozumienia. • A przy samym tlumaczeníu míalas jakíes problemy? - To akurat przebiegalo plynnie. Czasami tylko spogladalam w Internecie na zdjecia miejsc, które Milosz opisywal. • Ten dwujez ycz ny tomik wydany przez Ambasade RP przy wspólpracy z Instituto Cultural Peruano Norteamericano (Peruwiaúsko-Amerykanskím Instytutem Kultury) w Limie jest rozprowadzany za darmo.
u.i
~ ~ ~ ~ ~
g
- Ludzie nie tak wyobrazali sobie kobíete z Peru. Ponadto do dwóch swiatów, polskiego i hiszparisko-peruwiariskiego, doszedl jeszcze jeden - andyjski. Skladam sie dokladnie z tych trzech czesci.
- Taka byla umowa ze spadkobiercami poety. Ksi azka w nakladzie tysiaca egzemplarzy przeznaczona jest do bezplatnej dystrybucji w ramach promocji polskiej kultury. • Co síe z nia stanie? - Trafi do polskich placówek dyplomatycznych w krajach hiszpaúskojezycznych na swíecie oraz do latynoskich bibliotek i instytutów akademickich, a takze do osobistosci swiata literatury i kultury w Peru. Jeden egzemplarz chcemy wyslaé peruwiaúskiemu laureatowi literackiej Nagrody Nobla, Mario Vargasowi Llosie. • Dzíekuje za rozmowe.