Pierwsza miesiączka

Menarche to pierwsza miesiączka w życiu dziewcząt. Ten bardzo ważny moment przypada między 12 a 13 rokiem życia, około 2 lata od początku dojrzewania. Czas jej wystąpienia zależy od czynników genetycznych, ekonomicznych, diety czy rasy.

Za prawidłowy wiek wystąpienia 1 miesiączki przyjmuje się wiek od 9 do 16 roku życia.

Obserwuje się pewien trend sekularny (czyli pewne tendencje zmian rozwoju biologicznego między kolejnymi pokoleniami nie mające podłoża genetycznego, a związane z rozwojem cywilizacji) wcześniejszego pokwitania u dziewczynek.

Przyczynę stanu upatruje się m.in. w poprawie statusu społeczeństwa, tym samym zmiany sposobu odżywiania o charakterze jakościowym (np. większe ilości białka) i ilościowym, zmiany aktywności fizycznej dziewcząt i szybsze osiąganie tzw. krytycznej masy ciała, przy której wystąpi menarche (aktualnie to ok.46 +/- 0,5 kg przy wzroście ok. 157 cm).

Menarche jest procesem fizjologicznym, pewnym etapem wyjątkowo złożonego biologicznie procesu pokwitania. Wiemy, że dziewczęta intensywnie trenujące sport przed okresem pokwitania czy tancerki najczęściej mają znacznie opóźnioną pierwszą miesiączkę, nierzadko przypadającą na okres 18 lat. Podobnie restrykcyjna dieta opóźnia wystąpienie pierwszej miesiączki czy zaburza cykl płciowy u już miesiączkujących dziewczynek.

Jednakże z wyjątkiem dziewczynek, u których rozpoznajemy przedwczesne pokwitanie, a diagnostyka i leczenie przyczyny zaburzeń jest konieczne, nie opóźnia się menarche u dziewcząt o prawidłowym przebiegu pokwitania.

Oczywiście zmiany hormonalne stymulujące dojrzewanie biologiczne, towarzyszące temu zmiany anatomiczne i fizjologiczne wiążą się z silnymi przeżyciami. Prawidłowy rozwój psychoseksualny w trudnym dla dziewczynki okresie wymaga szczególnej uwagi opiekunów, czasu, subtelności i wsparcia. Edukacja adekwatna do możliwości rozumienia i akceptacji zagadnień fizjologii i seksualności jest również kluczowa.

Doniesienia dotyczące związku wczesnej menarche z wcześniejszą menopauzą nie są jednoznaczne.

Sformułowanie wniosków utrudnia złożoność procesów biologicznych, których przebieg uwarunkowany jest nie tylko wpływem czynników genetycznych, ale w dużym stopniu środowiskowych, a pamiętamy, że mówimy o okresie kilku dekad życia kobiety.

Wpływ wczesnego wystąpienia pierwszej miesiączki z rozwojem chorób układu sercowo-naczyniowego, zaburzeniami metabolicznymi czy nowotworami (np. piersi/jajnika), zgodnie z aktualną wiedzą, najpewniej wiąże się nie tyle z samym wiekiem wystąpienia menarche, lecz nadwagą i otyłością u części dziewcząt i tym samym (nieco upraszczając) szybszym osiągnięciem wspomnianej masy ciała.

Jak doskonale wiemy nadwaga, otyłość to choroby, to nasze schorzenia cywilizacyjne o doskonale udokumentowanym niekorzystnym wpływie na zdrowie.

Ponieważ to czynniki w dużej mierze modyfikowalne, promowanie zdrowego stylu życia zwłaszcza w tej grupie dziewcząt, młodzieży i wkrótce dorosłych są szczególnie istotne i warte podkreślania przy każdej okazji.