jaargang 2 april 2004
Deze Primo is een themanummer over stedelijke vernieuwing. Woningen en bedrijfsgebouwen zijn daarbij de in het oog springende elementen. Sociale aspecten zijn vaak onzichtbaar. PRIMO nh helpt gemeenten sociaal beleid in het stedelijk vernieuwingsproces te weven.
M
et geld van verschillende overheden
In dit themanummer kijken we met een
bewoner, verschillende ambtenaren en een
en particulieren worden verouderde
sociale bril naar het stedelijke vernieuwings-
medewerker van PRIMO nh.
wijken en bedrijventerreinen vernieuwd.
proces. Hoe zorgt men dat alle elementen
Of er wordt een heel nieuw stadshart ont-
van stedelijke vernieuwing tegelijk en in
wikkeld om de kwakkelende stadseconomie
samenhang worden ontwikkeld? Hoe betrekt
weer aan de gang te krijgen. Op het stadhuis
men belanghebbenden bij de planvorming
DE SOCIALE DIMENSIE VAN STEDELIJKE VERNIEUWING . . . . . . . . . . . 2-3
is de afdeling ruimtelijke ordening meestal
en hoe komen sociale zaken op de agenda?
NIEUW DEN HELDER
de trekker van stedelijke vernieuwing.
IN DIT NUMMER:
.....................
1000M 2 SOCIAAL IN ZAANSTAD
4-5
...
5-6
.....
6-7
Voor fysieke elementen is doorgaans ook het
We beschrijven een aantal grote projecten
ACTIVEREN EN MEEBESLISSEN
meeste geld beschikbaar. Afhankelijk van de
in Noord-Hollandse gemeenten en de rol
PUBLICATIES
plannen hebben afdelingen als economische
van PRIMO nh daarin. We laten mensen aan
MET HART EN ZIEL
zaken, milieu, welzijn en cultuur hun inbreng.
het woord die ieder vanuit hun gezichtshoek
LOPENDE PROJECTEN
....................
10
In het betreffende gebied moet worden
een bijdrage leveren aan de vernieuwde
DORPSVERNIEUWING
.....................
11
overlegd met medefinanciers, maatschappe-
stad: een gemeentebestuurder, een steden-
AGENDA
..........................................
12
lijke partners en buurtbewoners.
bouwkundig ingenieur, een actieve wijk-
..................................... ...........................
8 9
W W W. P R I M O - N H . N L
De Primo nummer 3
3
Van de redactie
Vroeger heette het stadsvernieuwing, tegenwoordig stedelijke vernieuwing. Belangrijk verschil is dat de plannen integraal moeten zijn. Woningbouw in een wijk moet bijvoorbeeld gepaard gaan met versterking van de economische en sociale structuur.
De sociale dimensie van stedelijke vernieuwing P
eter Hardewijn van PRIMO nh coacht gemeenten bij het bouwen
Samenhang
aan de sociale pijler. ‘De sociale pijler ‘hobbelt’ nog vaak achter de
PRIMO nh wacht niet af tot gemeenten haar hulp inroepen. Peter
ruimtelijke plannen aan. Het wordt echter steeds belangrijker die er van
Hardewijn en zijn collega’s nemen vaak zelf initiatieven. Op grond van
het begin af aan bij te betrekken. De sociale, economische en ruimtelijke
hun bevindingen bieden zij gemeenten aan het sociale vernieuwings-
visies zijn direct met elkaar verbonden.’
proces te begeleiden. Zo was PRIMO nh in Beverwijk betrokken bij het opstellen van een sociaal investeringsprogramma: Beverwijk Bindt.
Anna Paulowna
In Zaanstad adviseerde men over de invulling van sociale functies in
Binnenkort werkt PRIMO nh voor de gemeente Anna Paulowna in
het nieuwe stadshart. En in Den Helder coacht Peter Hardewijn de
verband met de vernieuwing van de stationsomgeving. Het station ligt
projectleider die werkt aan de vernieuwing van een probleemwijk.
min of meer buiten het dorp, in een onoverzichtelijke omgeving.
‘Over het algemeen starten gemeenten met de fysieke kant van een
Het is in slechte staat en ook de naastgelegen Spoorbuurt moet worden
verloederd of verouderd gebied. Ambtenaren van ruimtelijke ordening
opgeknapt. Peter Hardewijn ging samen met advies- en ingenieursbureau
schrijven de plannen. De collega’s van welzijn en zorg worden er pas
Arcadis een kijkje nemen in Anna Paulowna en bood de gemeente
later of helemaal niet bij betrokken. Soms wordt de sociale pijler er pas
aan mee te denken over het vernieuwen van het stationsgebied.
achteraf aan toegevoegd. Wij adviseren gemeenten de fysieke, sociale
De gemeente reageerde enthousiast. In oktober 2003 diende Anna
en economische plannen tegelijkertijd en in samenhang te ontwikkelen.
Paulowna een projectvoorstel in bij de provincie Noord-Holland.
Sociale elementen moeten er vanaf het begin inzitten en wel in brede zin.’
Binnenkort begint men met provinciale subsidie uit het Sociaal
Peter Hardewijn heeft nu een paar jaar ervaring met het stedelijke ver-
Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV)
De naam van het concept beleidskader In een gezamenlijke aanpak
beleidskader 2000-2004 aan verbetering van het verweesde gebied.
nieuwingsprogramma van gemeenten en provincie. Gaandeweg heeft
Het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) is de pendant
ligt de oplossing, geeft al aan dat de provincie veel waarde hecht
Arcadis bekommert zich om de fysieke, PRIMO nh om de sociale kant.
hij een manier van kijken ontwikkeld van waaruit hij gemeenten coacht
van het grote stedenbeleid voor kleinere gemeenten. Het ISV is
aan het gezamenlijk aanpakken van problemen. Van gemeenten
en adviseert.
rijksgeld, dat de provincie doorgeeft aan gemeenten. Die moeten
wordt verwacht dat ze niet alleen samenwerken met andere publieke
uitgewerkte plannen indienen, waarin de ruimtelijke, economische
en private organisaties, maar ook met vertegenwoordigers van
Wat gaat PRIMO nh doen in Anna Paulowna? Peter Hardewijn: ‘We willen eerst weten hoe politici, bewoners, reizigers
Hoe ziet die eruit?
en sociale pijlers op evenwichtige wijze zijn opgenomen. De provincie
belanghebbenden. Het gaat er om alle betrokken groeperingen
en anderen de situatie in het stationsgebied ervaren. We voeren gesprek-
‘Start het vernieuwingsproces met (onder andere) een sociale bril op.
voegt soms een eigen budget toe om gemeenten met een complexe
en sectoren vroegtijdig in kaart te brengen en te activeren.
ken om een beeld te krijgen van het draagvlak voor veranderingen. In een
Fysieke ingrepen hebben immers direct sociale gevolgen en omgekeerd.
problematiek meer armslag te geven. De sociale dimensie in de
In het provinciale beleidskader 2005 - 2009 komt de sociale
zogenoemde Toekomstwerkplaats ontwikkelen we vervolgens een geza-
Zorg dat de geplande voorzieningen en functies aansluiten bij de wensen
gemeentelijke vernieuwingsplannen is vanaf het begin één van de
dimensie wederom nadrukkelijk in beeld, mede op grond van
menlijke visie op hoe het eruit moet komen te zien. Ook maken we afspra-
en behoeften van betrokkenen. Werk vanaf het begin met betrokkenen
prioriteiten van de provincie geweest: ‘De mensen moeten zichtbaar
ervaringen uit de eerste periode. De thema’s zijn Wonen, Sociaal
ken over de manier waarop de ideeën in voorstellen worden omgezet.’
samen. Leg participatie formeel vast. En houd goed in de gaten wat er
blijven tussen de stenen.’
culturele infrastructuur (waaronder Wonen, Welzijn en Zorg), Economie en Ernstige maatschappelijke problematiek.
gebeurt, bijvoorbeeld hoe mensen een gebied dat langdurig overhoop Hoe krijgen sociale elementen daarin gestalte?
ligt gebruiken. Organiseer tijdelijke activiteiten die aansluiten bij het
PRIMO nh heeft de afgelopen jaren een aantal gemeenten onder-
Gemeenten moeten deze thema’s met een Sterkte Zwakteanalyse
Peter: ‘Gemeenten denken bij sociale pijler vooral aan wijk- en welzijns-
herstructureringsproces. Geef specifieke aandacht aan mensen met
steund bij het ontwikkelen van de sociale pijler. Zij was nauw
belichten en in ‘acties’ omzetten.
voorzieningen. Maar het gaat om een bredere visie. Ook de sociale en
een allochtone achtergrond.
betrokken bij het maken van een sociaal investeringsprogramma
culturele identiteit moet een plek krijgen. Je kunt ’t het zelfbeeld van
In de ISV-beleid 2005-2009 legt de provincie prioriteit bij wonen,
en bij de begeleiding van sociale aspecten bij de herstructurering.
een gemeenschap noemen. Hoe waarderen bewoners en gebruikers
sociaal-culturele infrastructuur (wonen, welzijn en zorg) en ernstige
hun omgeving, hoe zien ze de toekomst van het gebied?
maatschappelijke problematiek.’ Gemeenten zouden iemand moeten
Een gezamenlijke aanpak
sociaal-ruimtelijk beleid, de sociale infrastructuur, diversiteitsbeleid
Buitenstaanders denken dat ze overal overheen kunnen bouwen, terwijl
aanstellen die het sociale proces van stedelijke vernieuwing overziet
Het ISV voor de periode 2000-2004 loopt dit jaar af. Gemeenten en
en interactief besturen. Gemeenten kunnen PRIMO nh voorts
er voor mensen die in het gebied wonen bepaalde waarden aan vast
en, niet te vergeten, daarop invloed heeft. Men is gewend aan proces-
provincie bereiden zich voor op de tweede periode 2005 - 2009.
benaderen met vragen ten behoeve van het monitoren van sociaal
zitten. Denk aan paadjes die in de loop der jaren zijn ontstaan, oude
managers uit ruimtelijke hoek. De sociale procesmanager is nog geen
In maart vinden informatiebijeenkomsten plaats voor gemeenten
beleid bij stedelijke vernieuwing. De plannen van de gemeenten
bomen of een veldje waar al verschillende generaties een balletje
gebruik. Die wordt steeds belangrijker’.
over het concept Provinciaal beleidskader ISV 2005 - 2009.
worden midden 2005 door GS vastgesteld.
2 | DE PRIMO
I NVESTE R E N I N STE D E LI J K E VE R N I E UWI N G
beschikbaar om gemeenten te adviseren en te ondersteunen bij
Deze worden gevolgd door themabijeenkomsten. Ook richt de
hebben getrapt. Zij hebben belevingswaarde. Met het ontwikkelen van een bredere visie haak je in op de verbeelding van mensen.’
PRIMO nh heeft, in overleg met de provincie, in 2005 uren
Voor informatie: phardewijn@primo-nh.nl
provincie een helpdesk voor gemeenten in. 3 | DE PRIMO
I NVESTE R E N I N STE D E LI J K E VE R N I E UWI N G
W W W. P R I M O - N H . N L
Centrum Nieuw Den Helder
Den Helder experimenteert met een bijzondere manier van wijkvernieuwing. Het maken van bouwtekeningen gaat
Greet Kolhorn, raadslid voor het CDA, is te speken over de aanpak in de Falgabuurt. Zij is één van de raadsleden die in de taakgroepen meedenken over het wijkplan. Min of meer bij toeval vervult ze een brugfunctie voor allochtone vrouwen. Als bestuurslid van het Helderse Internationaal Vrouwencentrum organiseerde ze gespreksochtenden over inburgering en emancipatie, toen het verzoek kwam wensen kenbaar te maken voor de nieuwe Falgabuurt. Volgens een onderzoek leefden veel vrouwen er in een isolement. Greet Kolhorn: ‘De gespreks-
gelijk op met het daadwerkelijk aanpakken
groep bestond voor het grootste deel uit allochtone vrouwen uit de wijk. Zij hebben wensen op veel terreinen, zoals veiligheid, speel-
van sociale problemen. Mensen staan
waartoe de raad in principe al heeft besloten, er daadwerkelijk komt. Ook willen ze een volks- of kruidentuin in de buurt. En een hammam
centraal, niet het stedenbouwkundig plan.
voorzieningen voor de kinderen, ontmoetingsmogelijkheden en werk. Concreet zien zij bijvoorbeeld graag dat het multicultureel centrum, met Thaise massage en een schoonheidssalon waar scholieren en werkloze jongeren stage kunnen lopen en werk vinden.’ Greet Kolhorn maakt zich zorgen over de verwachtingen die in Nieuw Den Helder worden gewekt. ‘De raad heeft nog geen besluit
Een projectteam draagt samen met bijna
genomen over het budget voor de Falgabuurt. Den Helder kampt met ernstige financiële problemen. Maar je kunt mensen niet eerst
honderd professionals bouwstenen aan
de vorming van een brede school en de vestiging van een hammam voorrang.’
vragen ideeën in te brengen en vervolgens zeggen dat we geen geld hebben om die te realiseren. Als het aan mij ligt krijgen veiligheid,
voor verbetering. De regie is in handen Zij steken eigen geld in het project ‘Van achterstraat tot nijverheidsstraat.’
Geld
Maar zij krijgen ook subsidie uit het Investeringsbudget Stedelijke Ver-
De gemeente is actief bij het proces betrokken. Men keurt niet alleen
vele borden tegelijk. Het proces is net zo
nieuwing, ISV. Met geld van de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting
nota’s goed maar participeert in de wijk. Raadsleden en ambtenaren doen
probeert een medewerker Antilliaanse jongeren te verleiden een eigen
mee aan de taakgroepen, met verschillende wethouders is geregeld
belangrijk als het resultaat.’
bedrijf te starten. Het pand waar een dansschool in zat, is opgekocht
inhoudelijk overleg. Jan Goed heeft er vertrouwen in dat de plannen die
door de gemeente om er een wijkwelzijnsvoorziening van te maken.
buurt en professionals aandragen doorgang zullen vinden. Er is geen
Convenant
De wooncorporatie financiert het grootste deel van de woningbouw.
garantie, Den Helder is een arme gemeente. ‘Maar op geld alleen mag
Goed: ‘We staan nu voor een moeilijk onderdeel. De vele afzonderlijke
Verschillende overheden subsidiëren elementen uit de plannen.
het niet stuklopen.’
ideeën moeten één geheel worden. Mensen moeten, met respect voor
Behalve de gemeente is dat de provincie, die Den Helder tegemoet komt
ieders mening, bereid zijn tot compromissen. Marokkaanse vrouwen
met UNA-gelden1. Het rijk betaalt mee uit het ISV, met Van Boxtel-geld
van ingenieur Jan Goed. ‘Ik schaak op
JAN GOED
H
willen bijvoorbeeld dat het park een groot open grasveld blijft, zodat zij
(voor de zogenoemde Antillengemeenten in Nederland) en subsidie-
et centrum van de wijk Nieuw Den Helder, met onder andere
er ’s zomers kunnen barbecuen. Anderen willen juist bebouwing met
regelingen van Sociale Zaken. Van de kant van de EU ontvangt men
de Falgabuurt, is gelegen in het westen van de stad. Het is wat
het oog op de sociale veiligheid.’
subsidies voor werk en integratie.
je noemt een problematische wijk. Jan Goed: ‘Het gaat hier om de
Om tot werkbare voorstellen te komen organiseert het projectteam
onderkant van de woningmarkt. Er is veel werkloosheid, er is overlast.
verschillende markten waar de taakgroepen met elkaar in debat gaan.
Mensen willen er niet meer wonen, alleen degenen die niet anders
Op een vraagmarkt worden de verschillende wensen met elkaar
kunnen. Zij brengen steeds nieuwe problemen mee de wijk in.
geconfronteerd, een aanbodmarkt moet zicht op oplossingen bieden.
En juist zij moeten de multiculturele samenleving opvangen. We willen
‘Het is een dynamisch proces,’ stelt Goed. ‘Het stedenbouwkundige
de negatieve spiraal doorbreken.’
ontwerp voor de wijk is zelf product van één van de taakgroepen. huizenblok maken we bijvoorbeeld een hofje als blijkt dat er ouderen
logistiek centrum van de hele operatie, is ín de wijk gevestigd. Jan Goed
met geriatrische problemen komen wonen. Eind februari willen we op
werd aangetrokken als projectleider: ‘We begonnen met een wijkanalyse.
een integratiemarkt komen tot een beperkt aantal concrete thema’s en
PRIMO nh interviewde 60 mensen om een goed beeld van de problemen
plannen. Die leggen we tijdens een wijkmanifestatie in april voor aan
en de waarde van de wijk te krijgen. Met 30 betrokkenen hield PRIMO
het brede publiek. Dan zal door burgers, politie, gemeente en andere
vervolgens een Toekomstwerkplaats. Daar is de basis voor een wijkplan
samenwerkingspartners een convenant worden getekend. Mensen binden
gelegd. Mensen hebben allemaal onbevangen hun zegje kunnen doen.
zich daarmee aan de gevonden oplossingen. Vervolgens is het woord
In 2003 brachten 17 taakgroepen in vier maanden tijd specifieke onder-
aan de politiek.’
elektriciteitscentrale UNA.
1000m2 sociaal in Zaans megaproject Zaanstad krijgt een nieuw en als we de
Het is geen blauwdruk, het kan zo weer veranderen. Van een gesloten De gemeente besloot tot vernieuwing van de wijk. De Projectwinkel,
1) Een fonds dat ontstond na de verkoop van de provinciale
folders mogen geloven, bruisend stadshart. Een architectonisch hoogstandje. Marlies Romeijnders, hoofd van de gemeentelijke afdeling cultuur, recreatie en zorg, moet zorgen dat er oog is voor sociale aspecten. ‘Nu heb je achter het
werpen die spelen in kaart.’ In de groepen zaten - afhankelijk van het onderwerp - bewoners, raads-
Sjiek en sjofel
leden, Bureau Jeugdzorg, politie, CWI, onderwijsmensen, ouderenbond,
Hier en daar zijn al veranderingen zichtbaar. De wijk wordt stapsgewijs
migrantenorganisatie et cetera. Zij praatten over uiteenlopende onder-
vernieuwd en aangepakt, te beginnen op plekken waar de nood het
werpen als een wijkveiligheidsplan, voorzieningen voor ouderen en
hoogst is. Een deel van de naoorlogse huizenblokken is gesloopt.
kinderen, beheer van openbaar gebied en het stedenbouwkundig
Naast het braakliggende terrein ligt een juist opgeleverd, gouden randje
ontwerp. Elke taakgroep kreeg concrete vragen en opdrachten mee.
van de wijk: kleurige stadsvilla’s in een kunstmatig duingebied. Menging
Het resultaat is een lijvig telefoonboek vol visies en voorstellen.
van sjiek en sjofel is, net als elders in het land, één van de remedies
Een minder tastbaar resultaat zijn de contacten die een aantal groepen
tegen verval. Een paar straten verderop verrijst een woontoren met
en instanties met elkaar leggen. Er vormt zich een sociaal netwerk dat
winkelvoorzieningen. Met ondernemers in een verwaarloosde achteraf-
aangemeten. Het plan Inverdan - Zaans voor ‘verborgen, achter de rooilijn
bioscoop, een bibliotheek, fitness, et cetera. Achter het station wordt
de vernieuwingen moet schragen.
straat is overeenstemming bereikt over een flinke opknapbeurt.
gelegen’ - voorziet in 140.000m kantoorruimten. Onder andere voor het
een kenniswijk aangelegd met een HBO-vestiging en faciliteiten om
4 | DE PRIMO
NIEUW DEN HELDER
station een dagelijkse voetgangersstroom van 3000 mensen, straks zijn dat er 8000. Hoe beheers je dat?’
D
e komende jaren wordt de omgeving van NS station Zaandam onder
stadskantoor, dat verhuist naar het nieuwe stadshart. Er komen woningen
supervisie van architect Sjoerd Soeters een grote stadsuiterlijk
en appartementen, congresfaciliteiten en voorzieningen als een super-
2
5 | D E P R I M O 10 0 0 M 2
S O C I A A L I N Z A A N S TA D
W W W. P R I M O - N H . N L
het studenten naar de zin te maken. Het gemeentebestuur hoopt met
die je er niet wilt hebben. Dat kost veel geld maar zo kun je ongewenste
Inverdan zowel nieuwe bedrijvigheid en bewoners als meer bezoekers te
ontwikkelingen in de kiem smoren. Met de projectontwikkelaars worden
trekken. De stad kampt met koopkrachtverlies (‘Mensen gaan in Beverwijk
vanaf het begin afspraken gemaakt over het beheer en het onderhoud
en Amsterdam Noord winkelen.’) en een afnemende centrumfunctie.
van de gebouwen en openbare ruimten.’
Zaanstad ontwikkelt Inverdan met marktpartijen. De provincie springt bij met subsidie, bij het rijk ligt een aanvraag daarvoor. PRIMO nh dacht
Hoe houdt men sociale aspecten op de agenda?
mee over de wijze waarop Inverdan in sociaal opzicht smoel kan krijgen.
Dick Overheul: ‘We hebben een programmagroep die zorgt voor de
A DV E RT E N T I E
Campagne ’Ik? Ik ben mantelzorger’
gemeente op te stellen leefbaarheidsplan.
of hulpbehoevende in hun directe omgeving. Deze mantelzorgers nemen samen zo’n 80% van de
Die legt het concept vervolgens weer voor
zorg in huiselijke kring op zich. Zij verdienen steun en erkenning. De Vereniging van mantelzorgers
aan de bewoners. PRIMO nh heeft de
(LOT) en Xzorg, Vereniging van steunpunten mantelzorg en vrijwillige thuishulp willen mantelzorg met een campagne op de kaart zetten. De campagne ’Ik? Ik ben mantelzorger’ gaat drie jaar duren.
integrale ontwikkeling van de plannen. Zowel de fysieke als economische en sociale pijlers moeten uit de verf komen. De groep bestaat uit
bedrijven zijn betrokken bij de planontwikkeling. ‘Je moet de (toekomstige)
ambtenaren van verschillende afdelingen en sectoren. Een programma-
Hollandse campagnewerkgroep organiseert een aantal regionale netwerkconferenties, informatiebijeen-
gebruikers nu al binden aan het gebied. Het gaat om een interactief
team van managers bewaakt de voortgang.’
komsten en ontspanningsdagen voor mantelzorgers. Op 18 november 2004 vindt de afsluitende
De Noord-Hollandse campagne start op 1 april 2004 met een conferentie in het Provinciehuis. Hetty Heyting - ambassadeur voor de campagne in Noord-Holland - geeft het startschot. De Noord-
provinciale bijeenkomst plaats. Een provinciale publiekscampagne zal in de diverse media aandacht vragen voor mantelzorg. De campagne wordt mede mogelijk gemaakt door Provincie Noord-Holland.
Jongleur
methodiek met succes in diverse gemeenten toegepast, recentelijk op Marken en in
PRIMO nh ondersteunt en coördineert de campagne in Noord-Holland.
en het toekomstig gebruik van het stationsgebied. Zowel bewoners als
deel van Inverdan dat gerealiseerd zal worden.
stenennota vormt de basis van een door de
In Nederland zijn minstens 1,5 miljoen mensen die zorgen voor een chronisch zieke, gehandicapte
Zij bracht een advies uit over de eisen met betrekking tot sociale functies
proces,’ zegt Dick Overheul. Hij is ambtelijk procesmanager van het eerste
oplossingen. Hun zogenoemde bouw-
Informatie: Wendy van der Veen, tel: 0299 - 418 736, e-mail: wvanderveen@primo-nh.nl.
Medemblik. Meer informatie: pleeuwe@primo-nh.nl Buurtpanels. In buurten met verschillende (sub)culturen is het niet vanzelfsprekend dat men met elkaar samenleeft. Ook zon-
Marlies Romeijnders zit in de programmagroep en vertegenwoordigt de
der conflicten over verschillende leefstijlen
Wijksteunpunt
sociale pijler. Inverdan is slechts één van de projecten waar ze aan werkt.
betekent het adagium ‘leven en laten leven’
Het sociale gezicht van Inverdan was niet vanaf het begin vanzelfsprekend.
De collega’s van Inverdan vindt ze open en bereid sociale punten mee
De gemeente begon in 1998 met de plannen voor het stationsgebied.
te nemen. Maar niet iedereen heeft de sociale blik in zich. ‘Als men mij
PRIMO nh heeft met beide een schat aan
aan positieve doelstellingen als studie, een
stimuleren we dat bewoners - ook alloch-
In 2001 is de sociale pijler er op de valreep bijgekomen. Marlies
expliciet vraagt de voornemens vanuit de sociale hoek te becommen-
ervaring. Of het nu gaat om een inleiding
baan of vrijwilligerswerk. Maar ook naar
tone - zich actief inzetten voor de gezamen-
Romeijnders: ‘In het Masterplan staat dat de nieuwe omgeving een veilig
tariëren, staat de sociale pijler stevig. Vergeet men dat en moet ik alles
voor raadsleden over burgerparticipatie, een
middelen die mensen stimuleren sociale
lijke woonomgeving. PRIMO nh begeleidt
en aangenaam verblijfsklimaat krijgt en dat er voldoende voorzieningen
zelf bijhouden, dan glipt er wel eens iets tussendoor.’
complex digitaal beleidstraject of het stimuleren
verbanden aan te gaan: lid worden van een
het proces van a tot z. Ervaring met deze
van senioren hun kennis in te zetten voor
club of actief zijn in de buurt.
methode is onder andere opgedaan in
het vrijwilligerswerk.
Welzijnsorganisaties zijn doorgaans gericht op
Haarlem.
het activeren van mensen. Zij investeren vooral
Meer informatie: wveldhuijzen@primo-nh.nl
als kinderopvang zullen zijn. Er is 1000 m2 gereserveerd voor een sociaal
vaak totale afzijdigheid. Met buurtpanels
knooppunt. PRIMO nh inventariseerde de wensen en behoeften van
Om welke elementen gaat het?
instellingen als de wooncorporaties, Stichting Welsaen, de Brijderstichting,
Marlies Romeijnders: ‘Het gaat om grote en kleinere punten. Hoe bereik-
Bureau Jeugdzorg en anderen. Men stelt voor er in ieder geval een
baar zijn de voorzieningen voor mensen met kinderwagen of rolstoel,
Digitale instrumenten
in jongeren, ouderen en groepen met een
wijksteunpunt en voorzieningen voor jongeren en senioren te plaatsen.
hoe bereikbaar is de parkeerplaats? Mensen die daar al in de file staan
De voordelen van digitale trajecten zijn:
maatschappelijke achterstand. Het uitgangspunt
TenPlus. Een spel om jongeren actief te
Gemeente en particuliere ontwikkelaars hebben zich vastgelegd op
krijgen een heel slecht humeur. Of hoe voelen mensen zich als ze in
niet tijdgebonden, niet plaatsgebonden en
is steeds dat iedereen erbij hoort.
betrekken bij de inrichting van de openbare
extra investeringen in de sociale kwaliteit van Inverdan.’
een grote menigte terechtkomen? Hoe maak je openbare ruimten
ze bereiken ‘moeilijk bereikbare’ groepen
PRIMO nh adviseert gemeenten en maat-
ruimte. Het eindresultaat zijn concrete, uit-
schappelijke organisaties op dit terrein.
voerbare plannen. Het door de gemeente
overzichtelijk? Hoe zorg je dat fietsers en voetgangers elkaar niet in
als jongeren en senioren.Er zijn een aantal
Sociaal supervisor
de weg zitten?’
mogelijkheden:
Daarnaast gaat een sociaal supervisor zorgen dat het plangebied tijdens
Marlies lijkt op een jongleur die een groot aantal borden in de lucht
Forum. Deelnemers wisselen in een
de bouwwerkzaamheden leefbaar blijft. De supervisor gaat bijvoorbeeld
moet houden. ‘Je moet steeds alert blijven om de aandacht voor sociaal
virtuele omgeving meningen, ideeën
Olympiade conferentie. Een manier om
jongeren zich medeverantwoordelijk voelen
met een 24-uurs fotoreportage vastleggen wat er gebeurt op risicovolle
bij iedereen vast te houden.’ Maar ze is tevreden over het resultaat:
en argumenten over uiteenlopende
de discussie over een maatschappelijk
voor de openbare ruimte. De methodiek is
locaties. Marlies Romeijnders: ‘Op een braakliggend terrein kun je tijdelijk
‘Het is een groot succes dat we naast de stedenbouwkundige een
onderwerpen uit.
thema te organiseren. Olympiade verwijst
in Alkmaar ontwikkeld en vervolgens ook
een ijsbaan aanleggen, om te voorkomen dat er een groep gaat zitten
sociale supervisor krijgen!’
Van activeren tot meebeslissen Jongeren chatten met de wethouder over voorzieningen en bewoners denken in
beschikbaar gestelde bedrag is uitgangspunt. PRIMO nh biedt methoden aan als:
Positief gevolg van de methodiek is dat
naar vijf in elkaar grijpende (k)ringen van
in andere gemeenten toegepast.
Chats. Mensen chatten via het beeldscherm
participanten die, afhankelijk van het
Meer informatie: bveldkamp@primo-nh.nl
gedurende 1 tot 2 uur met elkaar. Door het
onderwerp, worden samengesteld uit
synchrone karakter van chatten kunnen
burgers, politici, bestuurders, professionals
Toekomstwerkplaats. De waarde is dat
deelnemers direct op elkaar reageren.
en deskundigen. Door deze samenstelling
het veel belanghebbenden (bestuurders,
wordt het formuleren van originele en inspi-
bewoners, e.a.) betrekt bij een meervoudige
Visualisaties. Hieronder wordt virtual reality
rerende inzichten gestimuleerd. PRIMO nh
problematiek en concrete plannen en
verstaan. De kracht ervan is het inzichtelijk
heeft Olympiadeconferenties georganiseerd
afspraken oplevert. Toe te passen bij
maken van alternatieve plannen en de
over de leefbaarheid van het platteland, de
vraagstukken rond herstructurering, het
buurtpanels actief mee over de toekomst van de wijk. Er zijn vele manieren om
gevolgen daarvan.
herstructurering van wijken en veiligheids-
opzetten van wijkgericht werken en bij
mensen te betrekken bij wat politiek of maatschappelijk speelt. Enige beproefde
beleid. In Hoorn is de methode ingezet
sociale activering. De methode heeft als
Peilingen. Simpele ja/nee peilingen bieden
rond wijkgericht werken.
effect dat gemeentelijke afdelingen integraal
wat communicatie betreft weinig toege-
Meer informatie: hvannetten@primo-nh.nl
gaan werken.
vormen en methodes van participatie op een rijtje.
J
Meer informatie: hvannetten@primo-nh.nl,
voegde waarde. Zij zijn echter laagdrempelig en gebruiksvriendelijk en kunnen - in com-
Metaplanmethodiek voor leefbaarheids-
e kunt het zuinig aanpakken of royaal.
van factoren als de politieke kleur van het
verbanden aangaan. En bestrijden daarmee
binatie met andere instrumenten - onderdeel
plannen. De metaplanmethodiek bestaat
Afhankelijk van wat je wilt. Mensen het
zijn van een traject.
uit verschillende fases. De plaatselijke
gemeentebestuur en de rol van maatschappe-
eenzaamheid, onverschilligheid en het niet
recht en de kans geven hun stem te laten
lijke organisaties. Gemeenten kunnen, grofweg,
benutten van arbeidspotentieel.
horen? Niemand aan de zijlijn? Of het draag-
kiezen voor inspraak, overleg of partnerschap.
Maatschappelijke participatie
Werkgroepen van bewoners komen
vlak van gemeentelijk beleid vergroten?
Maatschappelijke organisaties willen daarnaast
In het algemeen zijn er ‘traditionele’ en
Gemeenten en instellingen zoeken naar
vervolgens op basis daarvan in korte tijd
Hoe participatie wordt ingevuld blijkt afhankelijk
mensen persoonlijk activeren, zodat ze sociale
moderne, digitale vormen van participatie.
manieren waarmee mensen zich binden
met ideeën, voorstellen en mogelijke
6 | DE PRIMO
ACTIVEREN EN M EEBESLISS EN
phardewijn@primo-nh.nl
bevolking inventariseert eerst de knelpunten.
7 | DE PRIMO
ACTIVEREN EN M EEBESLISSEN
W W W. P R I M O - N H . N L
Publicaties met links naar stedelijke vernieuwing Wijkgericht samenwerken in Alkmaar III: Herstructurering in
Het ongehoorde noorden.
een open plan proces
Een verkenning naar de sociale infrastructuur in het noorden van Noord-
Deze derde publicatie in de reeks Wijkgericht samenwerken in Alkmaar
Holland. In 2005 krijgt Noord-Holland Noord een nieuw streekplan.
beschrijft de planontwikkeling voor de herstructurering van drie
In tegenstelling tot vroegere plannen waarin vooral de fysieke ruimte
Alkmaarse wijken: Oud-Overdie, Nieuw-Overdie en Schermereiland.
werd geordend wil de provincie nu een sociale component inbouwen.
Bewoners werkten vanaf het begin intensief mee. Alkmaar hanteerde
In het rapport ‘Het ongehoorde noorden’ geven de onderzoekers de
een ongebruikelijke aanpak: een ‘open plan proces’, geen ‘voorgekookte
sociale sector smoel. Het beschrijft de verwevenheid van sociale thema’s
plannen uit de gemeentelijke keuken’
met ruimtegebruik voor de gemeenten Langedijk, Harenkarspel, het
maar samen met bewoners en de
zuidelijk deel van Zijpe en het vroegere Schoorl. Extra aandacht gaat uit
woningcorporaties een traject
naar ouderen en jongeren.
uitzetten waarvan de uitkomst niet
Onderzoekers: Luc Overman, PRIMO nh en Astrid Huygen,
vaststaat. IMCO, 2002 Prijs: e 10,-
Verwey-Jonker Instituut, PRIMO nh 2003 Prijs: e 7,-
Met hart en ziel
Arie van Diepen krijgt veel ’voor elkander.’ ARIE
VA N
DIEPEN
‘Er zijn nogal wat autochtone buurtbewoners die niet kunnen lezen of schrijven. Een groepje mensen krijgt
O
m de voorzitter van de wijkraad OudOverdie in Alkmaar kom je niet heen.
Nederlandse les. Eén mevrouw heeft alleen lagere
www.grotestedenbeleid.nl
Niet alleen zijn stevige postuur dwingt respect
Interessante websites
Dit is een website van het ministerie van Binnenlandse zaken en
af, ook zijn ontspannen doch vastberaden
www.vrom.nl
Koninkrijksrelaties. U vindt informatie over het grote stedenbeleid. Voor
blik. Arie van Diepen is de vriendelijkheid
Het ministerie van VROM heeft op haar website diverse interessante
Noord-Holland gaat het om Amsterdam, Zaanstad, Haarlem en Alkmaar.
zelve. Hij is bereid om, wie het maar horen
dossiers. Twee daarvan gaan over stedelijke vernieuwing:
www.nido.nu
wil, geduldig uit te leggen hoe de zaken er
www.stedelijkevernieuwing.nl
NIDO staat voor Nationaal Initiatief Duurzame Ontwikkeling. NIDO brengt
in Oud-Overdie voorstaan. Maar degene die
Op de website is veel informatie te vinden over wetten, regelingen en
bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en wetenschap bij
hem wil tegenspreken moet van goede
ministeriële nota’s over stedelijke vernieuwing.
elkaar om programma’s voor duurzaamheid in de praktijk te ontwikkelen.
huize komen. Hij straalt de zekerheid uit dat
Vertegenwoordigers van de buurt praten in
gesleept.’ Ook heeft de wijkraad ervoor gezorgd
www.ipsv.nl
De samenwerking moet leiden tot draagvlak voor bepaalde oplossingen
hij gedaan krijgt wat hij wil. Wat de mensen
werkgroepen mee over wat er gaat gebeuren.
dat de gemeente geld beschikbaar stelde
IPSV staat voor Innovatieprogramma Stedelijke Vernieuwing. Het pro-
en een solide basis vormen voor verdere verspreiding van duurzame
van de wijkraad ‘voor elkander’ krijgen, zoals
Zij hebben er onder andere voor gezorgd dat
voor het jeugdhonk. ‘Dat staat er nu, naast
gramma moet een impuls te geven aan nieuwe initiatieven en ideeën.
ontwikkeling in de samenleving.
hij het noemt, is inderdaad imposant.
de verhouding huur/koop in de nieuwbouw
de school. Als ze de deur dichtdoen kunnen
Innovatieve oplossingen kunnen zorgen voor een versnelling van het
www.kei-centrum.nl
50/50% is. Van zowel de huur- als de koop-
ze er een disco houden. We willen het jeugd-
vernieuwingsproces én een kwaliteitssprong. Het ministerie heeft ook
KEI staat voor kenniscentrum stedelijke vernieuwing. Het is een onafhanke-
50/50% huur/koop
woningen is 30% duur en 70% betaalbaar.
honk betrekken bij de plannen voor een brede
een ISV helpdesk. Specifieke vragen worden beantwoord via e-mail:
lijke intermediair tussen vraag en aanbod van kennis over stedelijke ver-
Oud-Overdie - rond de 1300 woningen aan
Oud-Overdie is een arbeiderswijk, mensen
school, daar zijn we nu over in onderhandeling.’
helpdesk.isv@minvrom.nl.
nieuwing en herstructurering. KEI werkt met een netwerk van organisaties
de rand van Alkmaar - wordt geherstructureerd.
hebben niet veel geld. De winst die de woon-
www.kenniscentrumgrotesteden.nl
die betrokken zijn bij het vernieuwingsproces. KEI wil met haar dienstver-
‘Voor de jeugd is weinig te beleven, er is
corporaties op de verkoop maken, stopt men
Hoe is het contact tussen wijkraad en
In maart 2001 richtten 25 grote steden en 9 departementen het
lening het tempo en het rendement bij stedelijke vernieuwing verbeteren.
vandalisme,’ zegt Arie van Diepen. ‘Mensen
weer in de wijk.’
bewoners?
Kenniscentrum Grote Steden (KCGS) op. Doel is steden te stimuleren
www.habitatplatform.nl
voelen zich onveilig. Zij leven langs elkaar heen.’
onderling hun kennis en ervaringen uit te wisselen. De website is zeer
Het Habitat Platform stimuleert en coördineert de uitvoering van de
De wijkraad is, mede door eigen inspanning,
Jeugdhonk
we een openbare wijkvergadering. Die worden
informatief en wordt dagelijks up-to-date gehouden.
Habitat Agenda. Dat is het in 1996 door de Verenigde Naties vastgestelde
vanaf het begin betrokken bij de plannen om
In het dagelijks leven werkt Arie van Diepen
goed bezocht. Ook de wijkagent zit daarbij.
www.kennisgids.nl
programma voor passende huisvesting en een duurzame woon- en leef-
de wijk op te knappen. Men maakt deel uit
bij Koudband 2 van Corus. Hij is vakbondsman
Soms is het een enorme herrie maar we
Onderdeel van het kenniscentrum is de kennisgids. De Kennisgids is een
omgeving. Aan de uitvoering ervan wordt zowel in eigen land gewerkt
van de projectgroep die de herstructurering
en lid van de centrale ondernemingsraad.
komen altijd tot een oplossing. Dan vindt men
virtuele wegwijzer voor iedereen die zich bezighoudt met oplossingen
als internationaal samengewerkt.
begeleidt. Namens de wijkraad zit bovendien
Logisch dus dat hij in de werkgroep ‘werk’
mij als voorzitter even minder aardig, maar dat
voor stedelijke problemen op lokaal, provinciaal en landelijk niveau.
www.instrumentenwijzer.nl
een vertrouwenspersoon in de stuurgroep van
zit. ‘We hadden 270 werkloze jongeren in
trekt later weer bij.’
De website heeft diverse links naar andere interessante websites over
Op de website van Habitat vindt u ook een instrumentenwijzer met
wethouders en corporaties.
de wijk. In de werkgroep legden we contact
ISV en aanverwante onderwerpen. U kunt de kennisgids doorbladeren
informatie over burgerparticipatie, zoals de Toolkit Citizens Participation.
Arie: ‘Het stedenbouwkundig plan ligt er, nu
met bedrijven in de omgeving. We hebben
op de website of in boekvorm bestellen voor e 15,-.
Meer informatie: lsmaal@primo-nh.nl
gaat het om de uitvoering.
al tientallen banen voor jongeren in de wacht
Nieuwe PRIMO nh publicaties
school. Zij leidt nu Engelsen door de wijk alsof ze nooit anders heeft gedaan!’ Arie van Diepen, natuurtalent belangenbehartiger, over de activiteiten van ‘zijn’ wijkraad.
Arie van Diepen: ‘Acht keer per jaar hebben
www.overdie.com
Blijf je in de buurt?
Dualisme en de Burger
‘Achter’ gaat voor aan de keukentafel
nemen van het agrarisch bedrijf. Agrarische gezinnen zoeken pas hulp
PRIMO-medewerker Ibrahim Yerden onderzocht de problemen van zorg-
Tussen mei tot augustus 2003 voerde PRIMO nh gesprekken met
‘Achter’ gaat voor aan de keukentafel doet verslag van onderzoek naar
bij hoge nood. Sommige vormen van hulp slaan aan, zoals die van
afhankelijke en bedlegerige Turkse ouderen. In hoeverre is de woonsituatie
raadsleden, vertegenwoordigers van burgerorganisaties, raadsgriffiers
de psychosociale kant van het agrarische beroep. Interviews met boeren
collega-boeren en tuinders die zijn opgeleid tot sociaal contactpersoon.
van ouderen en hun kinderen van invloed op hun wel en wee? Wat zijn
en gemeenteambtenaren over de gevolgen van de invoering van het
en tuinders, mannen en vrouwen, jong en oud, geven een indringend
Het rapport is te downloaden op www.primo-nh.nl of schriftelijk te bestellen
de traditionele zorgopvattingen, welke concrete zorg bieden kinderen?
duale stelsel. Hebben burgers en hun organisaties nu meer beleids-
beeld van ‘nog steeds het mooiste beroep’. Ook zijn openhartige verhalen
bij het Informatiepunt van PRIMO nh.
In het boekje worden voorstellen gedaan om wonen, zorg en welzijn van
beïnvloedingsmogelijkheden?
opgetekend over stress, teleurstelling, ziekte en - steeds vaker - afscheid
PRIMO nh, december 2003
Turkse ouderen beter op elkaar af te stemmen. Aksant, 2003. Prijs: e 10,-
PRIMO, 2004. Het rapport kunt u downloaden op www.primo-nh.nl.
8 | DE PRIMO
P U B L I C AT I E S
9 | DE PRIMO
M ET HART E N Z I E L
W W W. P R I M O - N H . N L
Primo Projecten stedelijke vernieuwing
Het is dan wel geen stad, maar vernieuwen kan een
Kenniscentrum WonenPlus
Integrale leefbaarheidsplannen
hoge noorden van Noord-Holland wordt verbouwd.
Steeds meer mensen met een fysieke, verstandelijke en/of psychiatrische
Plattelandsontwikkeling gaat in samenspraak met bewoners en maatschap-
beperking wonen zelfstandig. Hierdoor neemt de vraag naar diensten
pelijke organisaties. PRIMO nh wordt in verschillende Noord-Hollandse
thuis toe. WonenPlus biedt een dienstenpakket dat via één telefoon-
gemeenten ingeschakeld bij het in gang zetten van interactieve proces-
nummer bereikbaar is. PRIMO nh zorgt met het Kenniscentrum
sen die moeten leiden tot plannen met een groot draagvlak.
WonenPlus dat alle aanbieders op de hoogte zijn van actuele informatie.
Meer informatie: Peter Leeuwe, pleeuwe@primo-nh.nl
Kennis en ervaringen worden uitgewisseld op bijeenkomsten, de website, via publicaties, de infolijn en het handboek WonenPlus.
Jeugd en participatie
Meer informatie: Minja Holzhaus, mholzhaus@primo-nh.nl
Veel gemeenten ontwikkelen beleid vóór kinderen en jongeren, niet
dorp ook. En hoe. Een kwart van Slootdorp in het
Dat was schrikken voor de kleine gemeenschap. Caroline Sminia begeleidt de bewoners. ‘Ik beloof ze niet meer dan ik kan waarmaken. Soms zijn mensen al blij dat ze hun hart kunnen luchten.’
mèt hen. Er zijn diverse methodes ontwikkeld om kinderen en jongeren
Kennisnetwerk sociale pijler ISV
op een speelse wijze mee te laten denken. PRIMO nh wil bestaande
Bewoners betrekken bij de herstructurering van wijken. Daar zijn politici,
methodes beter bekend maken bij gemeenten en een breder publiek.
ambtenaren en bewoners het over eens. Maar het is niet eenvoudig om
En nagaan of en zo ja welke nieuwe methodes nodig zijn.
bewoners langdurig betrokken te houden. PRIMO nh versterkt de positie
Meer informatie: Frank Hustinx, fhustinx@primo-nh.nl en
van zowel gemeente als betrokkenen in de wijk. Onder andere door hen
Berny Veldkamp, bveldkamp@primo-nh.nl
tijdens studiedagen te informeren over good practices en door wijkbezoeken te organiseren.
Participatie.nl
Meer informatie: Peter Hardewijn, phardewijn@primo-nh.nl
Het is voor gemeenten en maatschappelijke organisaties vaak moeilijk om een eenvoudig, verkennend onderzoek te doen en mensen te betrekken.
CAROLINE SMINIA
Dorpsvernieuwing W
e treffen haar aan in een schaars
Er komen vooralsnog ongeveer 70 nieuwe
verlicht kerkgebouw te Slootdorp.
woningen voor in de plaats, verdeeld over
Monitor ISV
De door PRIMO nh ontwikkelde website PARTICIPATIE.NL toont digitale
Enkele dagen eerder heeft er een miniconfe-
verschillende locaties. Behalve eengezins-
In 2004 start een nieuwe ronde waarin gemeenten meerjarige ISV-projec-
mogelijkheden om participatie op lokaal en/of regionaal niveau te
rentie plaatsgevonden waar stedenbouw-
woningen komen er levensloopbestendige
ten kunnen indienen. PRIMO nh heeft in 2003 ervaring opgedaan met het
bevorderen.
kundigen, planologen, wooncorporaties
woningen. Een aantal woningen en apparte-
verzamelen van gegevens ten behoeve van de sociale pijler. In 2004 gaat
Meer informatie: Ellen Boerma, eboerma@primo-nh.nl
en gemeentebestuurders debatteerden
menten wordt met seniorenlabel gebouwd.
over de toekomst van de Wieringermeer.
83 woningen worden gerenoveerd.
Ondersteuning digitale beleidstrajecten
Creatieve en kritische geesten als Midas
De provincie was aanvankelijk niet
PRIMO nh deze ervaringen omzetten in een handreiking voor gemeenten. Meer informatie: Luc Overman, loverman@primo-nh.nl
Interactief beleid is een ingeburgerd begrip. Het probleem van gemeenten
Dekkers mochten de aftrap geven en
enthousiast over de bouwwoede van het
Woonwagenbewoners en gemeentelijk beleid
is dat ze vaak onvoldoende capaciteit, know how en afstand hebben om
presenteerden er hun polderdromen.
kleine Slootdorp. De terughoudendheid
Het vertrouwen tussen woonwagenbewoners en gemeenten is tot een
een interactief beleidstraject van begin tot eind goed te laten verlopen.
Van het resultaat - dromen als ‘Ekoland’
heeft inmiddels plaatsgemaakt voor mede-
dieptepunt gedaald. Gemeenten laten het onderhoud en beheer van
PRIMO nh biedt haar kennis, ervaring en betrokkenheid aan om
en ‘Laat de natuur zijn gang gaan en de
werking. De bouw van de eerste huizen is
kampen over aan particuliere bureaus en een enkele woningcorporatie.
gemeenten te ondersteunen.
Wieringermeer weer onder water lopen’ -
in maart 2004 begonnen.
wachten staat. Omgekeerd weet zij door
PRIMO nh probeert het gemeentelijk woonwagenbeleid nieuw leven in te
Meer informatie: Winanda Wiarda, wwiarda@primo-nh.nl
is een kleine overzichtstentoonstelling
Caroline is in dienst van de Woon-
huisbezoeken en van mensen die het
gemaakt. Enkele bezoekers bekijken en
compagnie. De functie van bewoners-
Wooninformatiepunt bezoeken wat er leeft
Wijkgericht werken en bewonersparticipatie
beluisteren de teksten. Caroline Sminia
begeleider is nieuw. ‘Het prille begin van
onder de Slootdorpelingen. ‘Mensen willen
blazen, begeleidt woonwagenbewoners en adviseert bij ruimtelijke plannen. Meer informatie: Jos Donker, jdonker@primo-nh.nl
Wijkgericht werken is samenwerken van alle betrokkenen aan verbetering
houdt de wacht. Het is ‘je’ en ‘jou’, harte-
de plannen, vier jaar geleden, heb ik niet
weten of de speeltuin terugkeert en
Veiligheid en leefbaarheid in de wijk
van de buurt. De inbreng van buurtbewoners is essentieel.
lijke begroetingen gaan over en weer.
meegemaakt. Maar toen ik anderhalf jaar
wanneer met de bouw wordt begonnen.’
Veel mensen voelen zich onveilig. Zij hebben beelden van én ervaringen
PRIMO nh ‘schoolt’ (potentiële) deelnemers aan herstructureringspro-
met criminaliteit. Ook ‘kleine’ ergernissen in de directe leefomgeving dragen
cessen in participatietechnieken en netwerkontwikkeling.
Huisbezoek
Het is mijn taak hier een positieve draai aan
PRIMO nh heeft geïnventariseerd wat de
bij aan het onveilige gevoel. PRIMO nh adviseert gemeenten bij het ontwik-
Meer informatie: Tim Boyenk, tboyenk@primo-nh.nl
Slootdorp behoort tot de gemeente
te geven. Mensen moeten prettig kunnen
wensen en mogelijkheden zijn met
Wieringermeer. Het is weliswaar het oudste
wonen en hun zegje kunnen doen over hun
betrekking tot de van oorsprong Nederlands
kelen van plannen om (het gevoel van) de veiligheid te vergroten vanuit
geleden begon, was er flink wat tegenstand.
haar know how rond jeugdbeleid, wijkgericht werken en burgerparticipatie.
Multiculturele wijkontwikkeling
dorp in de polder, maar nog jong van jaren.
toekomstige woonomgeving.
Hervormde kerk. Het monumentale gebouw
Meer informatie: Tim Boyenk, tboyenk@primo-nh.nl
Allochtone buurtbewoners zijn nauwelijks betrokken bij de ontwikkeling
Toch zijn de woningen uit de jaren dertig
Zo kiezen zij bijvoorbeeld zelf de architect
is eigendom van de Wooncompagnie en
van wijkplannen. Zij bepalen echter wel de (toekomstige) identiteit van de
tot vijftig van de vorige eeuw volgens
die de woningen ontwerpt. Ik ondersteun
niet meer als kerk in gebruik. ‘Nu beheert
Leertraject / Kwaliteitskring Opbouwwerk
wijk. PRIMO nh heeft een cursus voor actieve allochtone wijkbewoners
eigenaar de Wooncompagnie niet meer van
de bewoners waar ik maar kan. Soms kan
de Culturele raad het kerkje. Soms zijn er
Het opbouwwerk is terug van weggeweest. Maar wel in een andere vorm.
en zorgt aansluitend voor coaching door een lokale welzijnsorganisatie.
deze tijd. Door de vergrijzing verandert de
ik zaken zelf oplossen. Is dat niet het geval,
exposities en toneelvoorstellingen. In de
Het heeft de functie van intermediair gekregen waarbij afstemming
PRIMO nh onderzoekt ook de behoeften van allochtonen met betrekking
samenstelling van de bevolking. Behalve
dan breng ik ze onder de aandacht van
toekomst kan er misschien een mobiele
en samenwerking van voorzieningen centraal staat. De veranderde
tot hun woonomgeving.
grotere gezinswoningen moeten er
anderen.’
zorgpost komen, een welzijnsvoorziening
rol en positie van het opbouwwerk brengt professionaliseringsvragen
Meer informatie: Els Diepenmaat, ediepenmaat@primo-nh.nl
woningen voor kleine huishoudens van
Caroline zit in het projectteam dat de
of iets voor jongeren,’ zegt Caroline.
met zich mee. PRIMO nh biedt ondersteuning via informatie en
ouderen en jongeren komen. Samen met
plannen aanstuurt. Zij krijgt alle informatie
Haar werk slaat zo aan dat ze binnenkort
studiebijeenkomsten.
de gemeente is een plan ontwikkeld dat
uit de eerste hand en kan de bewoners
ook de bewoners van een renovatieproject
Meer informatie: Els Diepenmaat, ediepenmaat@primo-nh.nl
voorziet in sloop van 80 woningen.
precies vertellen wat hen wanneer te
in Schagen gaat begeleiden.
10 | D E P R I M O
11 | D E P R I M O
LOPEN DE PRO J ECTE N
DORPSVERNIEUWING
W W W. P R I M O - N H . N L
Agenda Cursus- en Congresbureau Het Cursus- en Congresbureau van PRIMO nh organiseert elk jaar een groot aantal cursussen, congressen en expertmeetings. U vindt het actuele aanbod op www. primo-nh.nl. Meer informatie krijgt u bij Manja Greutert, tel: 0299 418 700 of congres@primo-nh.nl. Voorjaar 2004 staan de volgende bijeenkomsten op de agenda: Provinciaal overleg vrijwilligerscentrales 8 april 2004, PRIMO nh, Purmerend, 9.30 - 16.30 u. ’s Ochtends informeel programma. ’s Middags staat een instructie over het project ‘Schudden, Delen, Geven’ door CIVIC op het programma. Doelgroep: medewerkers van vrijwilligerscentrales en vrijwilligersvacaturebanken. Trainingscyclus Saltimbanco Een training in verdieping van het contact met oudere cliënten, PRIMO nh, Purmerend, 9.30 - 12.30 u. 15 april 2004, deel 2: Provocatieve gespreksvoering en humor. Een nieuwe, vrolijke en bevrijdende manier om te communiceren. 18 mei 2004, deel 3: Inzoomen op emoties. Als boosheid, verdriet of gelatenheid de boventoon voeren, kunnen we deze emoties omzetten in positief gedrag? 8 juni 2004, deel 4: Claimend of lastig gedrag bij ouderen. ‘Wat ervaart de beroepskracht als claimend en lastig gedrag en waarom? En hoe ga je daar als professional mee om?’ Doelgroep: ouderenadviseurs en ouderenwerkers, WonenPlus beroepskrachten en maatschappelijk werkers die voor en met ouderen werken.
INFORMATIEPUNT PRIMO NH Met vragen of voor het bestellen van publicaties kunt u terecht bij het Informatiepunt van PRIMO nh. Het Informatiepunt is telefonisch bereikbaar van maandag tot en met donderdag van 9.00 - 13.00 uur via het centrale telefoonnummer van PRIMO nh: 0299 418 700. U kunt uw vragen aan het Informatiepunt ook stellen door een e-mail te sturen naar informatiepunt@primo-nh.nl of onze website bezoeken: www.primo-nh.nl
Werkbezoek Hestia (Reggio Emilia KDV) 16 april 2004, KO Hestia, Amsterdam, 9.30 - 13.00 u. Werkbezoek aan KDV Hestia, opgezet vanuit de ideeën van Reggio Emilia. Doelgroep: Koepels en zelfstandige vestigingen KDV plus deelnemers aan de workshop ‘de pedagogiek van Reggio Emilia en baby's’ van 7 mei 2003. Maatschappelijke discussie welzijn ouderen 19 april, PRIMO nh, Purmerend, 13.00 - 17.00 u. Informatie en debat over de contouren van de Wet op de maatschappelijke zorg en de consequenties voor het welzijnswerk. Doelgroep: stichtingen welzijn ouderen en verschillende maatschappelijke organisaties. ABCD in Noord-Holland 20 april, PRIMO nh, Purmerend, 13.00 - 16.30 u. ABCD is een uit Amerika overgewaaide methode om buurtbewoners te activeren. Het project IMPULS uit Haarlem past de methode toe. Presentatie en debat. Doelgroep: wijkbeheer, woningcorporaties en opbouwwerk. PRIMO netwerk LSB 21 april 2004, PRIMO nh, Purmerend , 16.00 - 19.00 u. Thema’s: ‘Integraal veiligheidsbeleid en de rol van de gemeente’ en ‘Succes en faalfactoren ISV-beleid in tien gemeenten’. Doelgroep: gemeenteambtenaren, raadsleden en bestuurders. Sociale activering en reïntegratiebureaus 22 april 2004, PRIMO nh, Purmerend, 13.30 - 16.30 u. Sociale activering wordt in toenemende mate uitbesteed aan zogeheten reïntegratiebedrijven. Hoe kunnen welzijnsinstellingen zich op deze markt profileren? Doelgroep: beleidsmakers, coördinatoren en uitvoerend werkers van sociale activeringsprojecten, vertegenwoordigers van welzijnsorganisaties die sociale activering in hun eigen gemeente willen aanbieden, beleidsmedewerkers en trajectbegeleiders van sociale diensten. ‘Wat nou lastig’ 10 mei, 17 mei, 28 mei en 4 juni 2004, PRIMO nh, Purmerend, 10.00 - 12.00 u. Een cursus over omgaan met basisschoolkinderen in de buitenschoolse opvang. Hoe kun je als begeleider prettig leiding geven aan de groep, prettig voor de kinderen én voor jezelf? Wat doe je op momenten die je als lastig ervaart? Doelgroep: groepsleiding buitenschoolse opvang. Studiemiddag Leefstijlen en multiculturele wijkvorming 13 mei, PRIMO nh, Purmerend, 13.00 - 17.00 u. We spreken over multiculturele wijken in termen van allochtonen en autochtonen. Maar in beide groepen zien we een toenemende diversiteit in leefstijlen. Wat betekent de leefstijlbenadering (i.p.v. de doelgroepbenadering) voor de inrichting van wijken? Doelgroep: opbouwwerkers, gemeenteambtenaren en woningcorporaties. De Stem van de Cliënt 27 mei en 11 juni 2004, PRIMO nh Purmerend, 9.30 - 16.30 u. De overheid is bezig met vraaggestuurde zorg en een vraaggericht aanbod van voorzieningen. Hoe werkt dat en wat kunnen we verbeteren? Doelgroep: platforms gehandicaptenbeleid, FVO’s, RPCP’s en consulenten LG. Mini-conferentie ISV 2 juni, PRIMO nh, 12.00 - 17.30 u. Thema: de sociale pijler van stedelijke vernieuwing. Best practices uit Hoogvliet (bewonersparticipatie), Alkmaar (winkelvoorziening en wijkgerichte sociale activering), Hilversum (VMBO met woon/zorg/welzijnsvoorziening voor ouderen) en Breda (van onderaf projecten opzetten). Doelgroep: gemeenten, ISV coördinatoren, wijkcoördinatoren, opbouwwerkers, woningcorporaties, actief bewonerskader. De pedagogische functie van het peuterspeelzaalwerk 10 juni, PRIMO nh Purmerend, 10.00 - 15.00 u. Prof. Tavecchio gaat in op waar kinderen in deze ontwikkelingsfase mee bezig zijn. De opvoedingstaken sluiten hierbij aan. Wat betekent dat voor het peuterspeelzaalwerk? Doelgroep: koepels en zelfstandige vestigingen peuterspeelzalen, coördinatoren peuterspeelzalen. Picasso-bijeenkomst 22 juni, PRIMO nh Purmerend, 9.30 - 13.30 u. Zingevingsvragen van ouderen. Trees van Gennip, betrokken bij de Rotterdamse levensloopacademie, over ‘trage vragen’, het persoonsgerichte tweegesprek en het bereiken van kwetsbare ouderen. Doelgroep: RIAGG, GGD, Thuiszorg, AMW, welzijn ouderen en de deelnemers aan de vorige Picasso-bijeenkomsten. Train de trainer 5 x B! 4 en 5 oktober, in hotel de Rijpereilanden in de Rijp, met overnachting. Een methode om het werken met bijzondere groepen vrijwilligers tot een succes te maken. Doelgroep: lokale ondersteuners van vrijwilligersorganisaties. 12 | D E P R I M O
AG E N DA
Colofon De Primo geeft informatie over het werk van PRIMO nh. Het verschijnt drie keer per jaar. Overheden en maatschappelijke organisaties in Noord-Holland krijgen de Primo gratis toegestuurd. Uitgever PRIMO nh Redactie Marianne Reij Wil Spanjer Peter Hardewijn (toegevoegd) Teksten en eindredactie Annemiek Onstenk, Amsterdam Fotografie Beeldendvermogen Annemiek Onstenk Redactieadres PRIMO nh, Purmerend Postbus 106, 1440 AC Purmerend tel: 0299 418 700 Bezoekadres PRIMO nh, Purmerend Emmakade 4, 1441 ET Purmerend Vormgeving Studio Stevens Oosteinde 30, 1483 AE De Rijp (emiel@studiostevens.nl) Druk Spinhex en Industrie Oplage 3000 exemplaren ©Overname
of nadrukken van artikelen, of van delen daarvan, is uitsluitend toegestaan na overleg met en toestemming van de redactie en altijd met bronvermelding.