jaargang 2 december 2004
Leefstijlen maken hun entree in sociaal domein. Woningcorporaties plaatsen huurders met een vergelijkbare manier van leven naast elkaar. Burenruzies over spelende kinderen op de galerij blijven uit. PRIMO nh onderzoekt de betekenis van de leefstijlbenadering voor de sociale sector.
H
et begrip doelgroepen is toe aan een
De ander is blij met de aanleunwoning en de
kan toevoegen aan lokaal sociaal beleid. In dit
volgende emancipatieronde. Eerst wer-
koffieochtend in het buurtcentrum. Simpele
themanummer doen wij verslag van verschil-
den bejaarden ouderen, later senioren. Buiten-
aannames over groepen en een standaardpak-
lende proefprojecten. Ook laten we experts aan
landers werden allochtonen en gehandicapten
ket voor ieder groepslid zijn niet meer toerei-
het woord die op dit gebied mijlpalen hebben
mensen met beperkingen. Lange tijd was dat
kend. Leefstijlen staan niet los van zaken als
geslagen. Een Primo over leefstijlen.
politiek correct. Gemeenten richten hun beleid
inkomen en afkomst maar worden er evenmin
op doelgroepen. Over wensen en behoeften
door gedicteerd. Met leefstijlen kun je experi-
aan voorzieningen zeggen deze categorieﾃｫn
menteren. Dat maakt de samenleving dyna-
echter weinig. De ene dame op leeftijd zapt en
misch. Volgens de Rotterdamse stadssocioloog
surft er als een jonge meid op los en gaat drie
Arnold Reijndorp kunnen leefstijlen zelfs een
keer per jaar op vakantie. Terwijl een ander
katalysator zijn in emancipatie- en integratie-
stilletjes puzzelt in de schommelstoel. Hun
processen. Leefstijlen vormen kortom een
leefstijlen verschillen. Daarbij past een verschil-
interessant en inspirerend concept. PRIMO nh
lend aanbod. De ﾃｩﾃｩn kiest voor een woongroep
stoeit er nu een aantal jaren mee om antwoord
en volgt in de vrije tijd een cursus Engels.
te vinden op de vraag wat de leefstijlbenadering
IN DIT NUMMER: PROJECT VRAAGORIﾃ起TATIE . . . . . . . . . . . . . . . . STADSSOCIOLOOG REIJNDORP . . . . . . . . . . . . EXPERIMENT IN WATERLAND . . . . . . . . . . . . . . . OPWAARTS MOBIEL IN HAARLEMMERMEER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . OUDEREN DANSEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . INTERESSANTE WEBSITES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MET HART EN ZIEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PUBLICATIES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . YOUNG WORKS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AGENDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
03 05 06 09 10 11 12 13 14 16
W W W. P R I M O - N H . N L
De Primo nummer 5
5
Van de redactie
De Primo nr 5
09-12-2004
10:41
Pagina 3
’Leefstijl is neutraal, je kunt er vrijuit over praten’ PRIMO nh ontwikkelt een methode om met hulp van leefstijlonderzoek vragen en behoeften van burgers in beeld te brengen. Gemeenten kleuren daarmee hun sociaal De kosmopoliet. De open en kritische wereldburger die postmoderne waarden als ontplooien en beleven integreert met moderne waarden als maatschappelijk succes, materialisme en genieten.
De nieuwe conservatief. De liberaal-conservatief die alle ruimte wil geven aan technologische ontwikkeling, maar zich verzet tegen sociale en culturele vernieuwing.
De postmaterialist. De maatschappijkritische idealist die zichzelf wil ontplooien, stelling neemt tegen sociaal onrecht en opkomt voor het milieu.
beleid in. Hannie Loermans schetst de achtergrond van enkele proefprojecten.
P
De postmoderne hedonist. De pionier van de beleveniscultuur, waarin experiment en het breken met morele en sociale conventies doelen op zichzelf zijn geworden.
De opwaarts mobiel. De carrièregerichte individualist met een uitgesproken fascinatie voor sociale status, nieuwe technologie, risico en spanning.
De moderne burger. De conformistische, statusgevoelige burger die het evenwicht zoekt tussen traditie en moderne waarden als consumeren en genieten.
Leefstijlentest Medewerkers van PRIMO hebben een leefstijlentest gedaan bij motivaction.nl. De levensinstelling van collega’s zegt iets over de rol van werk in hun leven, hun ambities en hun maatschappelijke betrokkenheid. In de cultuur van de organisatie kan dit terug te vinden zijn. Om de cultuur te kunnen beïnvloeden is zoveel mogelijk kennis van de medewerkers nodig.
RIMO nh startte in 2001 het project
Nieuwe bril
shop om hen met een nieuwe bril te leren
Vraagoriëntatie. ’Er zijn verschillende
Hannie Loermans: ’In Zaanstad organiseerden
kijken naar wijken en hun bewoners.
vormen van vraagsturing,’ zegt projectleider
we een workshop voor wijkteams, waaraan
Het moet ambtenaren meer inzicht bieden in
Hannie Loermans van PRIMO nh. ’Wij onder-
het welzijnswerk, de gemeente en woning-
de mogelijkheden van een gedifferentieerd
zoeken leefstijlen als manier om vragen op het
corporaties deelnamen. Welzijnsorganisaties
aanbod.’
gebied van sociaal beleid boven tafel te krijgen.’
bleken goed om te kunnen gaan met vragen
In Velsen gebruikt men de leefstijlbenadering
uit de wijk. We trainden de deelnemers om
om de wensen te onderzoeken van gebruikers
Marketing
onderscheid te maken in wat zij mensen met
van wijksteunpunten. Beheerders van wijk-
Sinds Pim Fortuyn staat voor haar de vraag
verschillende leefstijlen kunnen aanbieden.
steunpunten (zorginstellingen, verschillende
’Wat willen burgers van de overheid?’ in een
Dat is nieuw. Tot nu toe verschilt het aanbod
stichtingen) hebben nu een handvat om
ander daglicht. Hannie Loermans: ’Hij trok
alleen per doelgroep. De omschrijving van
klanten te bereiken.
verschillende groepen mensen aan. We kun-
doelgroepen zoals allochtoon en autochtoon,
nen de onvrede en wensen van burgers niet
ouderen en jongeren is niet fijnmazig genoeg.
Zijn leefstijlen als ’kosmopolitisch’ en ’nieuw
langer (uitsluitend) begrijpen en beschrijven in
Er zit ook een nadelige kant aan de leefstijl-
conservatief’ niet gewoon nieuwe sjablonen die
termen van klasse, etniciteit of leeftijd. Jarenlang
benadering. Mensen willen niet in hokjes
mensen vastpinnen op bepaalde kenmerken?
verschaften inspraakavonden de gemeente
worden geplaatst. Een Turkse meneer kan in
inzicht in de behoeften van bewoners en
Nederland kosmopolitisch leven en zich in
’Elke indeling brengt het gevaar van nieuwe
gebruikers. Maar langs die weg wordt maar een
Turkije schikken in een traditionele leefwijze.
hokjes met zich mee. Het verschil met leef-
beperkt aantal mensen bereikt. Vaak voeren
Het etiket allochtoon zegt niet zoveel.’
stijlen is dat je die niet bént. Ze zeggen iets
beroepsinsprekers de boventoon.’ Er moet dus
In de gemeente Haarlemmermeer hielp
over de manier waarop je je leven leidt.
uit een ander vaatje worden getapt. Daar zijn
PRIMO nh ambtenaren aan de hand van
Leefstijlen stigmatiseren niet. Begrippen als
verschillende aanknopingspunten voor. De
het begrip leefstijlen de vertaalslag te maken
vrouw, man, allochtoon en autochtoon zijn
commercie (design, meubelzaken, woning-
van onderzoeksgegevens naar beleid.
politiek geladen geworden, zij dragen conflicten
inrichting e.d.) en woningcorporaties werken
Hannie Loermans: ’Wij geven ook een work-
en belangenverschillen met zich mee.
met leefstijlen om klanten aan te spreken en zo gericht mogelijk van dienst te zijn. Ook een marktonderzoeksbureau als Motivaction brengt de leefstijlen van verschillende klantengroepen in kaart. Motivaction deelt mensen in op grond van motieven en waarden. Men onderscheidt acht leefstijlen, waaronder de kosmopolitische,
Motivaction onderscheidt in haar Mentality-model acht leefstijlen: de opwaarts mobiel, de moderne
nieuw-conservatieve en postmaterialistische
burger, de kosmopoliet, de gemaksgeoriënteerde, de postmaterialist, de nieuwe conservatief, de
beeld op van wat mensen beweegt. Maar
leefstijl. Deze benadering levert een beter methoden uit de marketing zijn niet zonder
traditionele burger en de postmoderne hedonist. Bij de deelnemende PRIMO-medewerkers kwamen
meer toepasbaar op de sociale sector. Met het project Vraagoriëntatie probeert PRIMO nh
twee leefstijlen niet voor: die van gemaksgeoriënteerde en van traditionele burger. Op bovenstaande
een methode voor leefstijlonderzoek te ontwikkelen die recht doet aan diversiteit in de
foto’s representeren zes PRIMO-medewerkers zes verschillende leefstijlen.
samenleving. In drie gemeenten lopen pilots.
2 | DE PRIMO
3 | DE PRIMO
LE E F STI J LE NTEST
P R O J E C T V R A A G O R I Ë N TAT I E
W W W. P R I M O - N H . N L
De Primo nr 5
09-12-2004
10:41
Pagina 5
Stadsocioloog Arnold Reijndorp
’Het dorp is het dorp niet meer’
’Niet alle ouderen hoeven bovenop het gezondheidscentrum te zitten.’
Tine van der Stroom-Van Ewijk is
Ben je een typische binnenstadsbewoner of zweer jij bij de buitenwijk? In het ene geval ben je stedelijk, in het andere suburbaan.
burgemeester van Heemstede en
De stad herbergt uiteenlopende typen huishoudens met verschillende leefstijlen. Beleidsmakers moeten daar rekening mee houden.
voorzitter van het provinciale
’Ik maak hen er op attent dat mensen voortdurend ingewikkelde keuzes moeten maken. Standaardmodellen van zorg en welzijn
Kennisnetwerk Lokaal Sociaal Beleid.
werken niet,’ zegt Arnold Reijndorp.
’De samenleving is vergeleken met zo’n twintig, dertig jaar geleden heel erg veranderd. Het dorp is het dorp
A
rnold Reijndorp is stadssocioloog. Hij doet onderzoek in stadswijken
Bij de ’oude’ inspraak kunnen mensen wel hun wensen en ideeën kwijt,
en adviseert gemeenten, woningcorporaties en zorgaanbieders.
zegt Reijndorp, maar niet hun angst om oud te worden in de snel veran-
niet meer, de stad de stad niet.
Hij werkte ondermeer aan het project ’IJburg zonder scheidslijnen’.
derende wereld om hen heen. ’Ook drijfveren moeten betrokken worden
Oude tradities en culturen op het
Reijndorp hanteert zowel het begrip levenswijze als leefstijl. ’Levenswijze
bij de inventarisatie van bijvoorbeeld woonbehoeften. Zorginstellingen
gebied van onder andere wonen
heeft betrekking op het geheel. De wijze waarop je je leven organiseert
en wooncorporaties moeten mensen de zekerheid bieden dat zij tot
en werken zijn onder invloed van
komt voort uit je persoonlijke geschiedenis, je opvoeding en je opleiding,
op hoge leeftijd aanspraak kunnen maken op passende voorzieningen.
Leefstijlen zijn neutraal, mensen kunnen daar vrijuit over praten. Daardoor is dialoog mogelijk.
mobiliteit en emancipatie veranderd.
maar wordt ook bepaald door de maatschappelijke context waarin je leeft.
Dan zijn ook ouderen in staat de stap te zetten van de homogene
Onderzoekers of welzijnswerkers kunnen vervolgvragen stellen over wat mensen willen en waarom.
Gemeenten moeten vraaggericht
Je levenswijze draag je met je mee, ook als je er van af wilt.’
wereld van vroeger naar de heterogene gemeenschap van nu.’
Je kunt leefstijlonderzoek doen op vertrouwde manieren: via huis-aan-huis enquêtes, inspraak-
werken. Als gemeente heb je een
avonden en tegenwoordig via internet. Het gaat erom dat je andere vragen stelt.’
instrument nodig om de behoeften
Hippe moslima
Leefstijlbestendig
en wensen van mensen te peilen.
Het begrip leefstijl is vluchtiger. ’Een leefstijl
Een beschrijving van leefwijzen biedt een handvat
Emancipatie
Het gaat niet alleen om de vraag
is gebaseerd op persoonlijke keuzes.
Het werken met leefstijlen blijkt lastig voor gemeenten, zo leert de ervaring. Hannie Loermans:
of je koop- of huurhuizen neerzet.
Bij veranderingen in levenswijzen, gewild
’Men is bang ongerechtvaardigd verschil te maken en bepaalde groepen te bevoorrechten.
Het is breder: wat is er in deze wijk
of noodgedwongen, kunnen leefstijlen
Maar de leefstijlbenadering is niet trendy of elitair. Het is een manier om behoeften boven water
nodig, hoe leef je met elkaar, hoe
een belangrijke rol spelen. Bijvoorbeeld als
te krijgen die mensen anders niet onder woorden brengen, ook op het gebied van waarden en
ervaren wij veiligheid? De leefstijl-
je thuis moet raken in een vreemde samen-
is dat mensen in hun vertouwde omgeving
normen. Leefstijlonderzoek is bovendien een aanvulling en geen vervanging van doelgroepenbeleid.
benadering is een geschikt en bruik-
leving of ouder wordt. Je kunt ermee experi-
kunnen blijven. Die vertrouwde omgeving is echter
Het beleid moet zich tegelijkertijd op een groep als kansarmen richten. Het is een welkome
baar instrument om dat in kaart te
menteren. Je wordt een hippe moslima of
aanvulling, want het omschrijven van verschillende leefstijlen levert meer ontplooiingskansen op.’
brengen. Een jonge vader ervaart
een actieve oudere.’
Kon een dubbeltje vroeger alleen maar kwartje worden, nu hebben mensen meer mogelijkheden
overlast van jongeren bijvoorbeeld
Arnold Reijndorp gebruikt de begrippen
om te emanciperen. ’Emancipatie is geen rechtlijnig proces. Een vrouw wil geen man worden,
heel anders dan een alleenstaande,
levenswijzen en leefstijlen om situaties te
een allochtoon geen autochtoon. Men wil een eigen stijl en identiteit.’
ook al horen ze in een ander opzicht
beschrijven en perspectief op verandering
collectief te regelen, met familie of buren, ook voor
tot één groep. Hun leefstijlen ver-
te bieden. ’Men houdt het dragen van hoofd-
de gezelligheid. Het beleidsuitgangspunt zolang mogelijk
PRIMO nh sluit het project in 2005 af met het op schrift stellen van de methodiek. ’Het zal een
schillen. Niks is zo makkelijk als
doekjes door jonge allochtone vrouwen meestal voor
handreiking voor gemeenten zijn, die informatie bevat over leefstijlonderzoek. We beschrijven de
mensen in hokjes indelen. Je doet
terugkruipen in de eigen, etnische schulp. Achter deze voor ons tradi-
wijze. Beleidsmakers zouden er over na moeten denken hoe collectieve
stappen die men moet zetten voor toepassing in de praktijk en vormen van communicatie met
echter meer recht aan diversiteit in
tionele uiting zie je hen echter overgaan naar een moderner leefstijl.
arrangementen van zorg en welzijn er uit kunnen zien. Bij het werken aan
bewoners.’ Het boekje is halverwege 2005 beschikbaar en zal ook op de website te vinden zijn.
de samenleving als je rekening
Amerikaanse sociologen noemen een dergelijk gebruik van traditionele
IJburg hebben we dat samengevat als: Bouw niet alleen leeftijd- maar
Meer informatie: h.loermans@primo-nh.nl
houdt met verschillende leefstijlen.
attributen ’symbolische etniciteit’. Je kunt van Turkse families niet ver-
ook leefstijlbestendig! Biedt mensen een keuze. Gestandaardiseerde
Door de Wet Maatschappelijke
wachten dat ze in één keer hun levenswijze op het Turkse platteland
modellen miskennen verschillen en diversiteit. Niet alle ouderen hoeven
Ondersteuning komt de gemeente
veranderen in een modern stadsbestaan. In het integratiedebat is weinig
in nieuwbouwwijken bovenop het gezondheidscentrum te zitten.’
voor de moeilijke taak te staan te
aandacht voor de culturele veranderingen die eenvoudigweg het gevolg
voorkomen dat mensen buiten de
zijn van de immigratie naar Nederland. Hun levenswijze moet veranderen,
Rozenstruiken
boot vallen. Wij moeten zorgen dat
of ze willen of niet. Dat gaat gepaard met heftige emoties, met terugtrekken,
Reijndorp vindt dat je bij stedelijke vernieuwing oog moet hebben voor
mensen (blijven) participeren.
maar ook met het ontwikkelen van een nieuwe identiteit als immigrant.’
zaken die van emotionele betekenis zijn voor mensen. ’Veel gemeenten
De leefstijlbenadering kan behulp-
Een ander voorbeeld. ’Oudere bewoners zien hun wereld afkalven en
hebben de rozenstruiken van weleer vervangen door gras omdat dat
zaam zijn bij het analyseren van
veranderen. Er komen nieuwe bewoners, de omgangsvormen veranderen
makkelijker te onderhouden is. Bewoners kunnen dat ervaren als het begin
vragen en problemen. Daar kun je
en voorzieningen als het postagentschap verdwijnen. Door alle veran-
van het verval van hun wijk. Heb zorg voor de woonomgeving, beheer
als gemeente je welzijnsbeleid op
deringen, doordat ze ouder worden en minder kunnen moeten zij mee
die met zorg! Richt de openbare ruimte niet volgens een vaststaand
afstemmen.’
veranderen. Dat kunnen ze niet altijd. Het welzijns- en opbouwwerk kan
stramien in. Maak er echte tuinen van, die ook door tuinlieden worden
hen daarbij helpen.’
onderhouden. Geef mensen het gevoel dat de buurt ook hún buurt is.’
4 | DE PRIMO
P R O J E C T V R A A G O R I Ë N TAT I E
5 | DE PRIMO
S TA D S S O C I O L O O G R E I J N D O R P
om het aanbod van voorzieningen te differentiëren. Arnold Reijndorp: ’Aangepast bouwen en zelfstandig blijven wonen zijn nu de norm. Maar niet iedereen wil en kan dat. Het argument
helemaal niet meer vertrouwd. En die zelfstandigheid is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt. Sommige mensen organiseren graag alles zelf. Anderen zijn juist gewend belangrijke zaken
zelfstandig betekent voor hen feitelijk een breuk in hun levens-
W W W. P R I M O - N H . N L
De Primo nr 5
09-12-2004
10:41
Pagina 7
’Leefstijlonderzoek blijkt geen hype te zijn, het is een trend en wel een hele stevige,’ aldus Luc Overman, onderzoeker bij PRIMO nh. ’Met het onderzoek in Waterland naar de woonomgeving willen we uitvinden wat wij ermee kunnen. Wat vertellen leefstijlen ons over de behoefte aan voorzieningen?’
A
ls het om wonen gaat weten we van mensen meestal alleen de harde feiten: leeftijd, gezinssamenstelling, opleidingsniveau
en inkomen. Voegt inzicht in leefstijlen daar iets aan toe? Luc Overman draait op z’n stoel, peinst en zegt: ’ja’ en ’nee’. ’Als sociologisch onderzoeker zeg ik ja. Verplaats ik me in de positie van de wethouder dan zeg ik vooralsnog nee. In het Waterlandse onderzoek gaat het om een beperkte groep in vijf verschillende gemeenten. Voor PRIMO nh is het een experiment. We hebben er nog geen ervaring mee.’ Voetbalkantine of pinautomaat? ’We onderzochten de leefstijl van een groep Waterlanders op individualisme versus groepsgerichtheid en materialisme versus niet-materialisme. De combinaties van deze kenmerken leiden tot vier typen leefstijlen. Een opvallend voorbeeld is Jisp. De meeste ondervraagden zijn sterk
’Ruiken’ aan leefstijlen Waterlanders
groepsgericht en weinig materialistisch. Dat heeft vermoedelijk met de aard van het dorp te maken. Het is een kleine, hechte gemeenschap.
landse gemeenten de sportclub en de basisschool niet eens voorkomen.
Experiment geslaagd
individualistisch leven. Wat weet hij dan? Hij zal waarschijnlijk toch een
In het dorp is de sportclub meer voor de ontmoeting dan voor de conditie.
Bij hen staan winkels, pinautomaat en openbaar vervoer bovenaan.
Luc Overman: ’Echt precies weet je niet wat de bevolking van een buurt
buurtonderzoek willen doen naar de behoefte aan bijvoorbeeld meer
De groepsgerichtheid heeft invloed op de top vijf van gewenste
Ondanks de beperkingen laat dit leefstijlonderzoek dus al het een en
of dorp wil, maar leefstijlonderzoek levert wel uitgangspunten op om
winkels in het dorp. Feit is wel dat de gevoeligheid van beleidsmakers
voorzieningen: basisschool, sportclub en dorpshuis staan bovenaan.
ander zien.’ De ene gemeente kan waarschijnlijk beter inzetten op
verder te denken. Stel ik doe een grootschalig onderzoek. Ik vertel de
voor ’leefstijlvragen’ groter wordt. We komen immers meer te weten
Terwijl bij materialistische individualisme in één van de andere Water-
behoud van het dorpshuis en de andere op het postkantoor.
wethouder dat 40% van de inwoners in zijn gemeente materialistisch
over de doelgroep.’
6 | DE PRIMO
E X P E R I M E N T I N WAT E R L A N D
7 | DE PRIMO
E X P E R I M E N T I N WAT E R L A N D
W W W. P R I M O - N H . N L
De Primo nr 5
09-12-2004
10:41
Pagina 9
"Oosthuizen, gemeente Zeevang. Steeds meer mensen met een stedelijke leefstijl zoeken een dorps woonmilieu."
Diversiteit van de bevolking
Opwaarts mobiel in Haarlemmermeer De Haarlemmermeer onderzocht als een
Willy Bosveld: ’Dat leefstijlen die corresponderen met meer status en een hoger welvaartsniveau in Haarlemmermeer, met Schiphol en de daaraan
van de eerste gemeenten de leefstijlen
verbonden bedrijvigheid, oververtegenwoordigd zijn verbaast ons niet. Minder vanzelfsprekend zijn de onderzoeksresultaten over wonen.
van haar burgers. Wat voegt inzicht in
De leefstijl van Kosmopolieten typeert men over het algemeen als zeer stedelijk. Kosmopolieten in de Haarlemmermeer willen echter juist een
leefstijlen toe aan gemeentelijk beleid?
woonmilieu dat varieert van landelijk tot suburbaan. Zij vragen woonsituaties waarin rust, ruimte en groen belangrijke elementen zijn. Wat zij
Twee onderzoekers van de afdeling
willen op het gebied van uitgaan en stedelijk vertier wijst niet op een behoefte aan stedelijkheid. Het contrast met de grote stad wordt juist
O & S, Isabel Suarez en Willy Bosveld,
op prijs gesteld. Wel zijn de mensen met leefstijlen die samengaan met een hoger inkomen meer geïnteresseerd in culturele uitstapjes.’
over hun ervaringen.
Uit het onderzoek blijkt ook de politieke betrokkenheid en de bereidheid om te participeren in lokaal beleid sterk afhankelijk van de leefstijl. Isabel Suarez: ’Vooral inwoners met leefstijlen die passen bij een
Het experiment in Waterland is wat Luc Overman betreft
D
e gemeente Haarlemmermeer was in 2002 een van de eerste
hogere sociaal-economische status zijn bereid tot participatie. Dit kan
gemeenten die het leefstijlenmodel van Motivaction in een pilot
erop wijzen dat ’de stem van de burger’ die de gemeente op informatie-
geslaagd: ’Nu we eraan hebben geroken daagt het uit tot een
toepaste, zeggen Isabel Suarez en Willy Bosveld. ’We nodigden Motivaction
en inspraakavonden hoort niet representatief is voor de doelgroep die
uitgebreider en representatief leefstijlonderzoek. We zoeken
in het kader van ons omnibusonderzoek uit een presentatie te geven van
Haarlemmermeer op het oog heeft.’
met z’n allen toch naar bruikbare methodes om erachter te
hun leefstijlenmodel. Dat model leek meer kleur te geven aan de bevolking
komen waar burgers behoefte aan hebben. We kennen geen
dan de variabelen waar we traditioneel mee werkten. We hoopten dat de
Kleurig grijs
zuilen meer zoals vroeger, maar we willen groepen toch graag
gemeente haar beleid met de resultaten van het leefstijlenonderzoek
Hoewel nuttig, vinden beide onderzoekers het leefstijlenmodel niet
definiëren. We willen de doelgroep kennen en de vraag die
beter kan afstemmen op de wensen en leefsituaties van de inwoners.’
zaligmakend. Willy Bosveld: ’Het leefstijlenmodel biedt inzicht in de
ze heeft. De commerciële sector combineert al veel langer
De onderzoekers waren ook benieuwd naar een mogelijk verband tussen
motieven van mensen om bepaalde wensen te hebben of zich op
harde gegevens met leefstijlvragen. Dat het welzijnswerk nu
leefstijlen en de ruimtelijke karakteristiek van de gemeente. Isabel:
een bepaalde wijze te gedragen. Maar de plaats waar men woont,
ook voorzichtig die schreden zet is winst.’
’Haarlemmermeer is ruimtelijk gezien een zeer afwisselende gemeente,
de bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer, de
met plattelandsdorpen en meer verstedelijkte gebieden. Wij wilden
informatie die men tot zijn beschikking heeft: al deze zaken kunnen
nagaan of deze ruimtelijke verschillen ook terugkomen in de waarden en
inwoners belemmeren in het realiseren van die wensen. De levens-
leefstijlen van de inwoners. Zouden Kosmopolieten oververtegenwoordigd
loop van mensen, hun inkomen en opleiding blijven hun gedrag
zijn in meer verstedelijkte gebieden zoals Hoofddorp en Nieuw-Vennep
beïnvloeden, ook wanneer hun motieven, waardenoriëntaties en leef-
en de meer traditionele leefstijlen in de dorpen langs de ringvaart? Als dat
stijlen divers zijn.’
het geval is dan kan de gemeente het beleid zowel op doelgroepen als
Maar de nuancering en de verfijnde inzichten die het leefstijlenmodel
op specifieke gebieden afstemmen.’
opleveren, maken dat Haarlemmermeer ermee doorgaat. Isabel Suarez: ’In een onlangs uitgebrachte seniorenatlas hebben we het leefstijlen-
8 | DE PRIMO
E X P E R I M E N T I N WAT E R L A N D
Rustige kosmopolieten
model toegepast op verschillende leeftijdsgroepen. De ’grijze’ inwoners
Uit het leefstijlen/omnibusonderzoek in 2002 komt een aantal interessante
van onze gemeente zien er gekleurder uit dan in eerder onderzoek.
verschillen naar voren tussen Haarlemmermeer en de rest van Nederland.
Kennis van de verschillende behoeften van senioren maakt gedifferen-
De groep Opwaarts Mobielen is in Haarlemmermeer (20%) veel groter
tieerd beleid mogelijk.
dan gemiddeld in Nederland (13%). Ook de Nieuwe Conservatieven
Ook organiseren wij in samenwerking met PRIMO nh een workshop
en de Kosmopolieten zijn sterker vertegenwoordigd. Terwijl de leefstijl-
om beleidsmakers meer vertrouwd te laten raken met leefstijlen.
groepen Moderne Burgerij, Gemaksgeoriënteerden en Traditionele
De leefstijlenbenadering moet hen prikkelen nog bewuster om te gaan
Burgerij er kleiner zijn dan elders.
met de diversiteit van onze inwoners.’
9 | DE PRIMO
O P WA A R T S M O B I E L I N H A A R L E M M E R M E E R
W W W. P R I M O - N H . N L
De Primo nr 5
09-12-2004
10:41
Pagina 11
Onderzoeker Trudi Nederland betrekt het
Interessante websites
leven van vroeger bij het in kaart brengen van behoeften nu. Zij trainde personeel van een zorginstelling in het uitgebreid bevragen van oudere bewoners. ’Uitgaan van leefstijlen betekent nuances aanbrengen die meer recht doen aan mensen.’ Zorginstellingen kunnen aan de hand van leefstijlenonderzoek voorzieningen op maat bieden.
Ouderen dansen op zondagmiddag T
www.motivaction.nl
www.trendbox.nl
www.youngworks.nl
Motivaction doet sociaal-wetenschappelijk
Trendbox zegt meer over u te weten dan u zelf.
Young Works is een communicatie- en reclame-
onderzoek, zowel kwalitatief als kwantitatief,
Trendbox levert haar relaties informatie ten
bureau dat gespecialiseerd is in het bereiken
voor een scala van bedrijven, overheden en
behoeve van marketing en beleidsbeslissingen.
van jongeren tussen 9 en 24 jaar. Young Works
instellingen. Een van de instrumenten die
Zij werken zowel voor het bedrijfsleven als
werkt sinds drie jaar met de methode
Motivaction hanteert is het Mentality-onderzoek.
voor de overheid.
Trendwise, waarmee zij in contact blijven met
Men kan volgens Motivaction in Nederland
(de leefwereld van) jongeren.
acht consistente sociale milieus met overeen-
www.tns-nipo.com
komstige waarden en normen onderscheiden.
Het Nederlands Instituut voor de Publieke
www.icv.nl
Deze milieus zijn niet gedefinieerd op basis
Opinie en het Marktonderzoek, TNS NIPO
Het Innovatiecentrum verzamelt ervarings-
rudi Nederland werkt sinds twee jaar
Trudi trainde het personeel in de verwerking
Betere relatie
van sociale klassen of sociaal-economische
ontwikkelde het WIN model.
kennis, organiseert debatten en publiceert over
bij het Verwey-Jonker Instituut. Voor die
van de informatie en in het trekken van
Fontis heeft verschillende dingen gedaan met
variabelen. De indeling is gebaseerd op per-
Het Waarden In Nederland model is nieuw
onderwerpen gerelateerd aan vraagsturing.
tijd deed zij onder andere onderzoek voor het
conclusies, bijvoorbeeld over het aanbod van
de bevindingen uit het behoefteonderzoek.
soonlijke opvattingen en waarden en normen
en verdiept het inzicht in doelgroepen.
Je kunt je abonneren op een elektronische
ministerie van VWS op het terrein van ouderen,
recreatieve voorzieningen. Op basis van de
’De zorginstellingen maken nu bij de intake
die aan de levensstijl van mensen ten grond-
Het model onderscheidt acht groepen in de
nieuwsbrief die eens per 2 maanden verschijnt.
emancipatie en gezondheidszorg aan de
interviews onderscheidden ze verschillende
en bij de aanmelding voor activiteiten gebruik
slag liggen. Op de website kun je testen tot
samenleving, die qua leefstijl, opvattingen,
http://www.icv.nl/icvnl/media/nieuwsbrief_
Universiteit van Leiden. ’Ik zocht als onder-
leefstijlen.
van deze aanpak. Men stelt ouderen vragen
welke categorie je behoort. Ben je een tradi-
drijfveren en gedrag sterk van elkaar verschillen.
2003_09.html
zoeker naar een manier om in een relatief
’Wij onderscheidden acht leefstijlen, waaronder
over vroeger en nu om op verschillend
tionele burger, gemaksgeoriënteerd, een kosmo-
homogene groep als ouderen nuances aan te
de leefstijlen zelfontplooiing, ’pluk de dag’,
gebied inzicht te krijgen in hun leefwijzen.’
poliet, opwaarts mobiel of een postmaterialist?
www.wiseup.nl
brengen. In het beleid wordt meestal alleen
dienstbaarheid en acceptatie. Bij zelfont-
Men werkt ook op andere manieren met
Motivaction geeft binnen enkele minuten
Wise up gebruikt de methodiek Human Talent
onderscheid gemaakt tussen zelfredzame en
plooiing moet je denken aan vrouwen die
levensverhalen, zoals in kamers van vroeger.
antwoord...
Marketing ten behoeve van arbeidsreïntegratie.
hulpbehoevende ouderen. Maar er zijn natuur-
de actualiteitenprogramma’s bijhouden, de
’Een kamer in een verzorgingshuis wordt
lijk meer verschillen.’
krant lezen en Engels leren op latere leeftijd.
ingericht als in 1940, met gebruiksvoorwerpen
www.smartagent.nl
motivatie en onderliggende waarden op.
Met deze aanpak sporen ze bronnen van
Bij ’pluk de dag’ gaat het mensen om het
uit die tijd. Ouderen halen daar herinneringen
The SmartAgent Company is gespecialiseerd
Uit onderzoek onder arbeidsgehandicapten en
Genuanceerd beeld
genieten van de vrijheid, nu de tijd van ver-
op. Die levensverhalen dragen bij aan de
in consumer profiling en het ontwikkelen van
andere herintreders is gebleken dat men aan
Amsterdams zorgaanbieder Fontis was
plichtingen achter hen ligt. Sommige vrouwen
kwaliteit van hun leven.’
marketing en communicatiestrategieën voor
de hand daarvan profielen van mensen kan
geïnteresseerd in de leefstijlbenadering en
die hun hele leven voor anderen hebben
Een onvoorzien effect van het project Aletta
bedrijven op basis van inzichten in de motie-
schetsen. Op basis van die profielen kan een
huurde Trudi Nederland in als adviseur om
gezorgd, willen daar ook later graag aan vast-
was dat de relatie tussen verzorgenden en
ven en beweegredenen van mensen.
een en ander uit te werken. ’Mijn werk was
houden. Ik noem die leefstijl dienstbaarheid.
ouderen verbeterde. Het personeel wist nu
The SmartAgent® Company heeft ook ervaring
www.scp.nl
onderdeel van een project, Aletta, over de
Met acceptatie bedoel ik het op positieve
meer van hun achtergrond. Het bleek een
met onderzoek naar woonbeleving.
Het Sociaal Cultureel Planbureau heeft op haar
behoeften van oudere vrouwen. Ik trainde
wijze berusten in zaken als ziek of alleen zijn.’
goed middel tegen negatieve beeldvorming
website een leefsituatie-index waarmee je zelf
verzorgenden om zelf behoefteonderzoek
Het leefstijlen- en behoefteonderzoek leidde
die er vaak over ouderen is, bijvoorbeeld
je leefsituatie in kaart kunt brengen en verge-
uit te voeren. Zij praatten met bewoners
tot een genuanceerd beeld van de wensen
’zij zit daar maar voor zich uit te staren.’
lijken met die van anderen.
over hun levensgeschiedenis. Het ging erom
van ouderen. De zorgaanbieder kon het
achter hun drijfveren te komen. Waar wil
zorg- en activiteitenaanbod daarbij laten
Trudi Nederland heeft het leefstijlenconcept
Nederlandse bevolking al sinds 1974.
men mee bezig zijn nu en in de toekomst?
aansluiten. Trudi: ’Men kwam er achter dat
toegepast in de ouderenzorg. De benadering
Men bekijkt de leefsituatie op acht terreinen:
Wij voerden gesprekken over hun tijds-
het aanbod niet op de behoeften van mensen
is echter breed inzetbaar. ’Ook in het welzijns-
wonen, gezondheid, vrijetijdsbesteding, bezit
www.rmno.nl
besteding vroeger en nu. En over de relaties
was afgestemd. Aan de hand van leefstijlen-
werk kun je dergelijk onderzoek doen en in
en sociale contacten die ouderen hadden
onderzoek kun je voorzieningen op maat
beleid omzetten.’
en hebben. Ook vroegen we hun mening
ontwikkelen. Zo gingen de vrouwen uit ons
over hun bestaansvoorwaarden: wonen,
onderzoek bijvoorbeeld dansen op zondag-
Meer informatie:
inkomen, zorg.’
middag.’
tnederland@verwey-jonker.nl
10 | D E P R I M O
O U D E R E N DAN S E N
®
reïntegratietraject op maat worden gegeven.
Het SCP onderzoekt de leefsituatie van de
duurzame consumptiegoederen, vakantie-
De Raad voor ruimtelijk, milieu- en natuur-
www.woonbeleving.nl
gedrag, sport, mobiliteit en sociale participatie.
onderzoek (RMNO) gebruikt in diverse
Op deze site kunt u de Nationale Woontest
De resultaten van het leefsituatieonderzoek
projecten indelingen in leefstijlen die zicht
zelf uitvoeren. Wat is voor u de ideale woon-
worden gepubliceerd in de Sociale en
geven op waarden en normen van (catego-
omgeving?
Culturele Verkenningen.
rieën) ruimtegebruikers.
11 | D E P R I M O
WEBSITES
W W W. P R I M O - N H . N L
De Primo nr 5
09-12-2004
10:41
Pagina 13
Met hart en ziel
’Je moet mensen niet classificeren als etnische groep.’ allochtonen staat totaal anders in de maat-
Jonge Marokkanen zijn negatief in het nieuws. In de Amsterdamse Diamantbuurt deze keer. Men wil er Marokkaanse buurtouders op afsturen. De wethouder Jeugd betreurt het dat de jongens uitgerekend tijdens de ramadan over de schreef gaan. ’Misschien hebben ze maling aan de ramadan’, zegt organisatieadviseur Khalid Boutachekourt. ’Hun subcultuur zegt meer over leefstijl dan over etniciteit. Beleidsmakers slaan de plank vaak mis.’
Publicaties
schappij dan de eerste, daar moet je rekening
Demografie en leefstijlen
mee houden. Ga je uit van leefstijlen dan kun
Het rapport over Migratie, Segregatie en Leefstijlen is een advies van
je effectiever beleid uitstippelen, beter actie
de Raad voor ruimtelijke, milieu- en natuuronderzoek (RMNO).
ondernemen. Wij komen in onderzoek bijvoor-
Segregatie en problemen tussen culturen kunnen niet los worden bezien
beeld veel jonge Turkse mannen en vrouwen
van de kennis van demografie en leefstijlen. Eén van de vragen die in
in topposities tegen. Sommigen van hen zijn
het rapport worden beantwoord is hoe uiteenlopende leefstijlen kunnen
behoorlijk creatief in kunst en cultuur. Zij kun-
leiden tot etnisch/culturele conflicten. Zij stellen vast dat deze conflicten
nen fungeren als mentor kunst en cultuur in
deels voortkomen uit het feit dat de uiteenlopende groepen niets delen
het onderwijs of voor werkloze jongeren.’
behalve hun zwakke positie op de woningmarkt.
Hij kan zich ergeren wanneer zaken al te simpel
Het rapport is te bestellen bij de RMNO, tel: 070 315 52 10,
worden voorgesteld ’Wij deden mediaton in
e-mail: bureau@rmno.nl Prijs: e 10,-
een wijk die men ’aso’ noemt. Wij keken
Publicaties PRIMO nh Talenten in bloei Talenten in bloei doet verslag van de opleiding van Marokkaanse
uitgebreid naar de situatie op een plein waar
Human Talent Marketing
en Turkse vrouwen met een intermediaire functie in buurt- en
moeilijkheden waren. Er bleken senioren in
Een onderzoek naar de positie van arbeidsgehandicapten op de arbeids-
vrouwencentra, zelforganisaties en opvoedingsondersteuning
dure koopwoningen aan de ene kant te wonen
markt. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van het project Mobilisatie
in Noord-Holland. Voor dit boekje zijn gesprekken gevoerd met
en zeer kinderrijke gezinnen aan de andere
Arbeidsgehandicapten Limburg. Centraal in deze studie staat de moge-
oud-cursisten. Zij laten zien wat zij bereikt hebben en welke route
kant. Je hoeft geen geleerde te zijn om te
lijkheid doelgroepen te beschrijven aan de hand van arbeidsmotivatie,
ze hebben afgelegd. Het bevat informatie over het ontstaan en
weten dat zulke verschillende leefstijlen bij
drijfveren en wensen. Human Talent Marketing, 2002.
de uitvoering van het scholingstraject. Om de gebruikte en
elkaar tot problemen kunnen leiden.’ De type-
U kunt dit onderzoek downloaden van www.wiseup.nl of bestellen via
succesvolle werkwijze aan anderen over te dragen is een uit-
ring dat het om asocialen gaat is te kort door
info@wiseup.nl
gebreide beschrijving opgenomen van de methodiek en inhoud
de bocht.
van het opleidingstraject. De publicatie eindigt met aanbevelingen Leefstijlbenadering als instrument voor het sociale domein
voor de toekomst. PRIMO nh 2004 Prijs: e 12,-
Nuance
In deze scriptie geeft de auteur antwoord op de vraag hoe men door het
halid Boutachekourt is directeur van
Boutachekourt ziet ook vaak dat een scheef
onderscheiden van verschillende leefstijlen de vraag van burgers beter
het Amsterdamse BC&O, bureau voor
beeld wordt geschetst van probleemsituaties.
kan identificeren. Zij zet uiteen dat daardoor een betere balans ontstaat
en leefstijlen. Oude, meer traditionele verklaringen schuift men echter
sociale vraagstukken. In zijn vrije tijd zet hij
’Men gebruikt een verschillende schaalgrootte:
tussen de pluriformiteit van vragen en bestuurlijke verantwoordelijkheden.
niet terzijde. Haarlemmermeer maakte voor dit onderzoek gebruik van
zijn kennis en ervaring in als bestuurder,
klachten in een buurt, gegevens van woon-
Auteur: L.C.de Jong, maart 2003.
het Mentality-model van onderzoeksbureau Motivaction (zie ook artikel
corporaties over bepaalde straten en criminali-
De scriptie is te bestellen bij hdejong@primo-nh.nl
op blz. 9 van deze Primo). Gemeente Haarlemmermeer, oktober 2002.
K
onder andere van het NIZW en landelijk expertisecentrum Equality. De actieve politiek
K H A L I D B O U TA C H E K O U R T
De nuance ontbreekt. ’Je moet goed kijken wat er in wijken precies gebeurt,’ is zijn stelregel.
teitscijfers van de politie die op een grotere
Een samenvatting kunt u downloaden van www.haarlemmermeer.nl
regio betrekking hebben. De nuance ontbreekt.’
Leefsituatie en leefstijlen in Purmerend
Je moet goed kijken wat er in wijken precies
Dit onderzoek beschrijft de stand van zaken in Purmerend rond leefbaar-
gebeurt, is zijn stelregel. Leefstijlenonderzoek is
heid, veiligheid en participatie. Men vergelijkt wijken en doelgroepen
En nu ik… Vrouwen over ouder worden
daarvoor een goede manier. Ook kenmerken
met elkaar op deze aspecten. Zo ontstaat een beeld van zwakke en
Trudi Nederland, Kosmos-Z&K Uitgevers B.V. Utrecht, 1995.
ook mediation. In Heerlen stelde hij, samen
als mobiliteit, vrijwilligerswerk e.d. worden mee-
sterke punten in Purmerend. De uitkomsten van dit onderzoek vormen
ISBN: 90 215 27383
met verschillende maatschappelijke partners,
gewogen, niet alleen inkomen, sekse en geloof.
een leidraad voor beleid op de lange termijn en leveren concrete cijfers
heeft hem nog niet weten te strikken, maar zou aan hem een goede hebben. Boutachekourt doet onderzoek, adviseert, biedt procesmanagement en tegenwoordig
Meer informatie, tel: 023 567 60 47
De leefstijlbenadering heeft ook een nadeel.
op voor de begroting. Gemeente Purmerend, april 2004.
Buitenwijk. Stedelijkheid op afstand
van is onlangs een Centrum voor Diversiteit
Asocialen?
Khalid Boutachekourt: ’Het gevaar van leef-
Te bestellen bij de afdeling Onderzoek en Statistiek, gemeente
Arnold Reijndorp e.a. Uitg. Nederlands Architectuurinstituut Rotterdam,
opgericht. De gemeente stelt het multifuncti-
Voor Boutachekourt staat vast dat je geen
stijlen is dat je de oude indeling in groepen
Purmerend, tel: 0299 45 24 96
1998. ISBN: 90 5662 083 5
oneel centrum ter beschikking aan non-profit
simplificerende classificaties moet gebruiken.
naast je neerlegt. Alsof bijvoorbeeld etniciteit
instellingen. Zij kunnen elkaar treffen in ruil
’Kijk naar de manier waarop de overheid
er helemaal niet meer toe doet. Dat is natuur-
Leefstijlen in de polder.
voor het organiseren van stedelijke activiteiten,
oud- en nieuwkomers benadert. Mensen die
lijk wél het geval. Er zíjn verschillen in onder-
Omnibusonderzoek 2002 Haarlemmermeer.
Stadswijk. Stedenbouw en dagelijks leven
zoals het multicultureel feest pemitochi.
allang in Nederland wonen en de taal goed
wijs, werk en inkomen. Er zijn achterstanden.
In dit tiende omnibusonderzoek brengt de gemeente Haarlemmermeer
Arnold Reijndorp e.a. Uitg. Nederlands Architectuurinstituut Rotterdam,
Organisaties zijn nu met elkaar in contact, zij
spreken krijgen post dat ze moeten inburgeren.
BC&O werkt met leefstijlen, doelgroepen én
haar inwoners op een nieuwe manier in beeld. Verschillen in mening en
2004. ISBN: 90 5662 354 0
werken samen.’
De tweede, en zeker de derde generatie
achterstandssituaties.’
gedrag tussen burgers zijn deels te verklaren uit hun normen, waarden
Bestellen via info@naipublishers.nl
een Integratienota op. ’Naar aanleiding daar-
12 | D E P R I M O
M ET HART E N Z I E L
Bestellen via info@naipublishers.nl
13 | D E P R I M O
P U B L I C AT I E S
W W W. P R I M O - N H . N L
De Primo nr 5
09-12-2004
10:41
Pagina 15
’Mensen piepen echt wel als er iets misgaat. Wordt er
Om contact te krijgen met de grote groep jongeren moeten jongerenwerkers op zoek
een buslijn opgeheven? Moet ergens een verkeers-
naar de leefstijlen die jongens en meisjes op
Jongeren, wat houdt hen bezig?
dit moment hebben.’
drempel komen? Je kunt er op wachten: er komt een
Vaak bepaalt een dominante groep jongeren
delegatie langs op het gemeentehuis. Zo niet bij jongeren.
muziek gedraaid wordt en wat er te doen is.
Zij kennen die weg niet en denken er ook niet aan
minder aantrekkelijk zijn. ’Jongeren komen
om te protesteren,’ aldus Huub Nelis, directeur van
niet thuis voelen. Ze zullen niet snel iets
Voor jongeren met andere leefstijlen kan dat niet in het jongerencentrum als ze zich daar vragen of op een andere manier actief iets
Young Works gebruikt getrainde trendspotters tussen de 15 en 22 jaar om de trends en rages onder jongeren in de gaten te houden. Daarnaast is het bureau voortdurend in contact met duizend jongeren in hun leef-, woon-, leer- en werkomgeving. Wat is de belevingswereld van jongeren, wat houdt hen bezig? Hieronder een paar aanknopingspunten.
zoeken wat er niet is. Om specifieke groepen
Young Works.
’De jongerenwerker moet lawaai maken!’ Y
in buurthuizen of jongerencentra welke
jongeren te bereiken moet je meer doen
Vrienden
jongeren in contact komen als ze hele duide-
dan de deur openzetten. Je moet eruit, je
Het allerbelangrijkst voor jongeren, ze zoeken
lijke standpunten hebben en die in verstaan-
moet hún domein opzoeken, lawaai maken!’
elkaar de hele dag op, live of virtueel. Goede
bare taal verwoorden.
vrienden weten voortdurend van elkaar wat Silver Scissors
Maatschappelijke betrokkenheid
ze aan het doen zijn.
Jongeren hebben vooral een mening over
In Amsterdam komt een groepje meiden bij elkaar dat zich de Silver Scissors noemt.
Kleding
onderwerpen waar ze zelf bij betrokken zijn.
Een goed voorbeeld van ’onzichtbare’ meisjes
Kledingstijl gaat vaak samen met muzieksmaak.
Met elkaar erover praten doen ze meestal
die wél bereikt zijn. Na contact met school
Het is het belangrijkste element om hun
alleen op school. Via de media zijn ze veel
én met de ouders begon het jongerencen-
identiteit te ontwikkelen en te laten zien.
ellende gewend, onderwerpen prikkelen
oung Works is een Amsterdams com-
’Jongeren groeien vaak op in een omgeving
trum in een aparte ruimte een naaiproject
Er zijn jongeren die dure merkkleding willen,
daardoor nauwelijks om iets te gaan doen.
municatie- en reclamebureau, gespeci-
waarin ze over veel mogen meepraten.
voor meiden. Het is een haalbare mogelijk-
maar er is ook een groep die bewust kiest
Hun eigen toekomst zien ze doorgaans
aliseerd in het bereiken van jongeren. Young
Thuis kunnen ze van alles uitonderhandelen,
heid om meisjes buitenshuis een activiteit
voor eigen bedenksels of merkmixen.
positief in, de samenleving is maakbaar.
Works kent de trends en de leefstijlen. Het
op school is er de leerlingenraad. Een sub-
aan te bieden en contact met elkaar en
bureau heeft haar ’spionnen’ in de jongeren-
cultuur die zich ergens tegen afzet is nergens
met de jongerenwerker te laten hebben.
Uitgaan
cultuur. Huub Nelis: ’Als je van jongeren iets
meer voor nodig.’
Eenmaal binnen komt er natuurlijk van alles
Jongeren gaan steeds verder van huis om uit
wilt, moet je ze actief benaderen. Je vindt
De leefstijlen van jongeren zijn nu veel diverser.
aan de orde. Dan gaat het net als elders
te gaan. Feesten worden groter, verschillende
hen op plekken waar jongeren meestal zijn,
Huub Nelis: ’Je moet niet gek staan te kijken
over muziek en kleding of ze regelen een
sferen komen er samen. Ze drinken bij het
je moet weten hoe ze eruit zien, naar welke
als je een hiphop jongen samen met een
excursie. Voor meisjes die voornamelijk
uitgaan steeds meer alcohol, geen bier, maar
muziek ze luisteren, welke vrienden ze hebben.
grachtengordel meisje naar een houseparty
aan huis zijn gebonden, heeft het jongeren-
Kortom: hun leefstijl ontdekken.’
ziet gaan. Jongeren laten zich niet meer zo eenvoudig in een hokje dwingen, hun netwerk
Foto: Young Works, Amsterdam
Wie jongeren wil werven als vrijwilliger zal merken dat ze het heel logisch vinden om
Hoe noemen jongeren elkaar?:
daarvoor beloond te worden.
vooral nieuwe drankjes die jongeren aanspre-
Wiggers: Wannabe ’witte negers’,
en spiritualiteit. Dit geldt ook voor de groep
centrum een belangrijke rol. Ook hier is
ken. De biermerken proberen markt terug te
blanke jongeren die wel zouden willen
zonder religieuze achtergrond. Trendy winkels
leefstijl de ingang.
winnen met nieuwe zoete en trendy biertjes.
dat ze uit een Amerikaans ghetto
verkopen aan jongeren Mariabeelden, rozen-
komen. Inspiratiebron: Eminem
kransen, iconen als sieraad.
Geloof Veel jongeren hebben behoefte aan verdieping
Knippen en plakken
is veel groter geworden. Deze generatie ’knipt
’Jongeren hebben niet meer zo’n afgebakende
en plakt’, probeert haar eigen ’look’ samen te
’Definieer dus wíe je wilt binnenhalen,’ zegt
Bezig
Freelancers: Jongeren die veel
manier van leven als 15 jaar geleden. Toen zag
stellen. En ze experimenteert voortdurend met
Huub Nelis. ’Als je zomaar in de buurt aan
Jongeren hebben vaker behoefte aan een plek
switchen tussen stijlen. Inspiratiebron:
Allochtone jongeren
je duidelijke subculturen. Jongens en meisjes
leefstijlen, ze zapt door interessegebieden.’
jongens en meisjes vraagt wat ze willen, is
waar ze lekker kunnen ’loungen’. In het café
Madonna
In vele opzichten onderscheiden zij zich niet
zagen er herkenbaar uit. Als je zwarte make-up
de kans groot dat degenen met de grootste
willen ze liever een spelletje doen of languit
Funpunkers: Zien er ’voor de lol’ uit
van hun leeftijdgenoten met Nederlandse
droeg met pikzwart haar en je droeg elke dag
mond hun zin krijgen. Zijn die toevallig ’into
op de bank bijkomen van de week. Ze zijn
als punkers maar zijn in hun opvattingen
ouders. Zij zijn ook verliefd, hebben jeugd-
house’ of zijn het skaters? Dan komt er
druk, druk, druk. School, bijbaantjes, vrienden,
conservatief
puistjes en maken zich druk over wat anderen
misschien een halfpipe en een technoparty.
hobby’s, uitgaan. De vrije tijd van 12-19 jarigen
Stylish skaters: Jongeren die wel skate
denken. Zij hebben wel een extra thema: de
Je bereikt maar een paar mensen. En als je
is in 5 jaar tijd 10% minder geworden.
kleding dragen, maar niet kunnen skaten
culturele identiteit. Allochtonen bereik je niet
opnieuw alleen zwarte kleding, dan had je geen vrienden op het hockeyveld. We kenden subculturen als punkers, nozems, gabbers. Ze luisterden naar één soort muziek en ook
Als je zomaar in de buurt aan jongens en meisjes vraagt wat ze willen, is de kans groot dat degenen met de grootste mond hun zin krijgen.
door een allochtoon ’fotomodel’ in te scha-
van een groep meiden op straat hoort dat ze wel ’iets met muziek’ willen, weet je zeker
Materiële waarden
Bron: Young Works, Amsterdam
kelen. Een Turkse jongen voelt zich totaal
dat je veel allochtone meisjes uitsluit. Zij lopen
Jongeren van nu komen op de arbeidsmarkt
Meer informatie over jongerentrends:
niet aangesproken door een Surinaamse of
generatie wil zich volgens Nelis individueel
minder op straat. Als je islamitische meisjes
met een houding en verwachtingen die niet
www.youngworks.nl
Ghanese acteur.
onderscheiden, eigen keuzes maken.
wilt bereiken, moet je ze opzoeken en aan-
goed aansluiten op de werkelijkheid. Deze
al hun vrienden kwamen uit dezelfde scène.’ De trends van nu zijn heel anders. De huidige
Bij veel niet-westerse culturen is de gemeen-
Persoonlijke kleding, eigen ontwerp schoenen,
Wat kan het welzijnswerk van jullie leren?
spreken waar ze zijn: thuis en op school.
generatie is gewend aan welvaart. Werken doe
unieke ringtones, frontjes en logootjes. En via
Huub Nelis: ’Dat het jongerenwerk soms moeite
Dan ontdek je onzichtbare behoeften, kun
je voor je plezier, het moet leuk zijn met
Politiek
appelleren aan waarden als individualisme,
het mobieltje en de computer zijn jongeren
heeft om deze jongeren te bereiken vind ik
je gerichte activiteiten bedenken. Denk aan
prettige collega’s. Ze gaan zonder meer uit
Jongeren zijn zich door Pim Fortuyn meer gaan
zelfontplooiing en vrijheid spreken deze groep
voortdurend met elkaar bezig: “Haaai, heb jij
niet gek. Dat hangt onder andere samen
Silver Scissors. Dan pas ben je echt een
van een goed salaris.
interesseren voor politiek. Politici kunnen met
minder aan.
al gegeten?”
met het verdwijnen van die subculturen.
centrum voor jongeren.’
14 | D E P R I M O
YO U N G WO R KS
15 | D E P R I M O
YO U N G WO R KS
schap en familie belangrijk. Campagnes die
W W W. P R I M O - N H . N L
Agenda Cursus- en Congresbureau Het Cursus- en Congresbureau van PRIMO nh organiseert elk jaar een groot aantal cursussen, congressen en expertmeetings. U vindt het actuele aanbod op www. primo-nh.nl. Meer informatie krijgt u bij Manja Greutert, tel: 0299 418 700 of congres@primo-nh.nl. Voorjaar 2004 staan de volgende bijeenkomsten op de agenda: Expertmeeting sociale pijler ISV 1 december 2004, PRIMO nh, Purmerend, 13.00 - 17.00 u. Expertmeeting over de sociale opgave van lokaal beleid in het kader van herstructurering, WWZprocessen, vitalisering, kleine kernen etc. Doelgroep: ambtenaren van Noord-Hollandse gemeenten. Conferentie Leefstijlprofielen, instrument voor vraaggericht sociaal beleid? 2 december 2004, Gemeentehuis Purmerend, 12.00 - 17.30 u. Op 2 december organiseert het project Vraag-
INFORMATIEPUNT PRIMO NH PRIMO nh is het kennis-, informatieen adviescentrum voor sociaal beleid in Noord-Holland. Het is actief voor de provincie N-H, gemeenten en maatschappelijke organisaties. Met vragen of voor het bestellen van publicaties kunt u terecht bij het Informatiepunt van PRIMO nh. Het informatiepunt is telefonisch bereikbaar van maandag tot en met donderdag van 9.00 - 13.00 uur via 0299 418700. Ook kunt u mailen: informatiepunt@primo-nh.nl of onze website bezoeken: www.primo-nh.nl
oriëntatie in samenwerking met het project Lokaal Sociaal Beleid een slotconferentie over leefstijlen. Het accent zal liggen op de praktische toepasbaarheid van het concept leefstijlen. Wat kun je er mee als gemeente? Voldoet het aan de verwachtingen? En wat zijn de succes- en faalfactoren? Doelgroep: Binnen- en buitenring Lokaal Sociaal Beleid, afdelingen Welzijn, Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting van Noord-Hollandse gemeenten, gemeenteraadsleden, burgemeesters en wethouders.
Colofon
Doelgroep: gemeenten, maatschappelijke voorzieningen en organisaties uit de regio IJmond.
De Primo geeft informatie over het werk van PRIMO nh. Het verschijnt drie keer per jaar. Overheden en maatschappelijke organisaties in Noord-Holland krijgen de Primo gratis toegestuurd.
Bijeenkomsten NH Variant, regio Westelijke Kop Noord-Holland 9 december 2004 en
Uitgever PRIMO nh
Bijeenkomst NH Variant, regio IJmond 6 december 2004 en 24 januari 2005, Slot Assumburg, Heemskerk, 12.30 - 17.30 u. Serie bijeenkomsten met sleutelfiguren namens gemeenten, maatschappelijke voorzieningen en organisaties over de ontwikkeling van een regionale sociale agenda.
27 januari 2005, gemeentehuis Harenkarspel, 13.00 - 17.00 u. Serie bijeenkomsten met sleutelfiguren namens gemeenten, maatschappelijke voorzieningen en organisaties over de ontwikkeling van een regionale sociale agenda. Doelgroep: gemeenten, maatschappelijke voorzieningen en organisaties uit de Westelijke Kop van Noord-Holland. Barrières doorbreken (tweedaagse training) 9 en 10 december 2004, Hotel De Purmereend, Kwadijk. Op 9 december van 10.00 - 19.30 u, op 10 december van 9.30 - 16.30 u. Inclusief 1 overnachting, 2 x lunch, 1 x diner, koffie en thee. Tijdens deze tweedaagse training doet u kennis op van het proces van belangenbehartiging. U oefent en krijgt inzicht in het proces, de doelstellingen, het onderhandelen, samenwerken, netwerken, contacten onderhouden met de achterban en presenteren. Een praktische training die u vele handvatten biedt om effectief uw eigen belangen te behartigen. Doelgroep: platforms gehandicaptenbeleid, gemeentelijke overleggroepen, Federaties van Ouderverenigingen, MEE-organisaties en RPCP’s in Noord-Holland. Cliëntenparticipatie en de WMO 16 december 2004, Meervaart, Amsterdam-Osdorp, 12.00 - 16.30 u. Werkconferentie over de vraag hoe cliëntenorganisaties op een effectieve manier betrokken kunnen worden bij de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Op 1 januari 2006 treedt de WMO in werking. Hiermee komt de verantwoordelijkheid voor de maatschappelijke zorg te liggen bij gemeenten. Zij gaan de regie voeren over de WMO. Cliëntenparticipatie is een belangrijk onderdeel van de WMO. Doelgroep: platforms gehandicaptenbeleid, organisaties voor chronisch zieken, cliëntenraden, achterban Federaties van Ouderverenigingen, RPCP’s en MEE-
Redactie Marianne Reij Wil Spanjer Gastredacteur Hannie Loermans Teksten Annemiek Onstenk Marianne Bakker Eindredactie Annemiek Onstenk, Amsterdam Fotografie Marco Bakker Peter Hardewijn Illustraties Eliane Duvekot Redactieadres PRIMO nh Postbus 106, 1440 AC Purmerend tel: 0299 418 700 Bezoekadres PRIMO nh Emmakade 4, 1441 ET Purmerend Vormgeving Studio Stevens, De Rijp
organisaties in Noord-Holland.
Druk Spinhex en Industrie, Amsterdam
Brede School en Voortgezet Onderwijs 20 januari 2004, PRIMO nh Purmerend, 13.00 - 17.00 u.
Oplage 2500 exemplaren
Studiemiddag om scholen in het Voortgezet Onderwijs een overzicht te bieden van de mogelijkheden van de Brede School. Wat levert het op, wat kost het en wie en wat heb je er voor nodig? Daarnaast hoort u verhalen uit de praktijk en kunt u kennis maken met scholen die al ervaring hebben met de Brede School in het Voortgezet Onderwijs. Doelgroep: decanen en managers in het Voortgezet Onderwijs. 16 | D E P R I M O
AG E N DA
©Overname
of nadrukken van artikelen, of van delen daarvan, is uitsluitend toegestaan na overleg met en toestemming van de redactie en altijd met bronvermelding.