TRZEBA BUDOWAĆ MOSTY, A NIE MURY
Trzeba budować mosty, a nie mury – takim hasłem rozpoczeliśmy nasze coroczne spotkanie podsumowujące mijający rok. Tradycją stało się, że odprócz upominków świątecznych pragniemy podarować coś personalnego, coś co robimy wspólnie i z serca.
2
W tym roku chcielibyśmy podarować Wam krótki przewodnik nawiązujący do miejsca, które nas łączy – nasz most pomiędzy pracą a domem, jakim jest Toruń i okolice. Spotkaliśmy się na wspólnym odkrywaniu miejsc, które niekoniecznie można znaleźć w przewodnikach. Czasem warto zboczyć z utartych szlaków i zobaczyć okolice z zupełnie innej perspektywy. Zapraszamy do wspólnego odkrywania zakątków miasta i okolic. Bo miasta tak jak mosty – łączą nie tylko miejsca, ale i ludzi. Życzymy Państwu zdrowych Świąt oraz przyjemnego Nowego Roku 2020. 3
TORUŃ
Toruń to jedno z najstarszych miast na terenie Polski, którego średniowieczny zespół miejski został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, historia wpisana jest tu w każdą uliczkę i warto poznać to niezwykłe miejsce, gdzie Renesans miesza się z Gotykiem, Barokiem i współczesnością. Znajduje się tu największa po Krakowie liczba zabytków sztuki i architektury gotyckiej w Polsce – to około 2700 obiektów w tym 410 najcenniejszych. Najsłynniejsze z nich to: Ratusz Staromiejski, Pomnik i Dom Mikołaja Kopernika, Krzywa Wieża, Mury Obronne, Bramy – Mostowa, Klasztorna, Żeglarska, Ruiny Zamku Krzyżackiego, Katedra Świętych Janów (w której wisi największy w Polsce Średniowieczny dzwon) i liczne Kościoły, Spichlerz, Gdanisko, Baszta Koci Łeb i wiele innych… 4
Toruń to nie tylko zabytki, to również gościnność mieszkańców, wyśmienite jedzenie oraz liczne atrakcje kulturalne. Na największą uwagę zasługują: oo Teatr im. Wiliama Horzycy, jeden z dwóch teatrów dramatycznych w województwie kujawsko-pomorskim. Od blisko stu lat zachwyca mieszkańców Torunia i gości nie tylko piękną architekturą, ale także bogatym i różnorodnym repertuarem. oo Teatr Baj Pomorski, który nawiązuje swoją formą do bajecznej szafy, ozdobionej rzeźbionymi postaciami z bajek. oo Teatr Muzyczny, jedna z najmłodszych instytucji kultury w Kujawsko-Pomorskiem. oo Dwór Artusa, jeden z dwóch takich obiektów na świecie! Toruński Dwór Artusa był pierwszym, jaki powstał w dawnym państwie krzyżackim. oo Muzeum Piernika, pierwsza tego typu interaktywna placówka w Europie, dla wszystkich którzy chcą poznać tradycję wypieku toruńskiego piernika, historię miasta, średniowieczną kulturę i język w niezwykłej atmosferze i z humorem! oo Dom Legend Toruńskich, to jedyne połączenie interaktywnego muzeum i teatru, w którym maja miejsce niespotykane nigdzie indziej atrakcje w Toruniu i zapadające w pamieć wrażenia. Przenosi w świat magicznych opowieści o mieście i jego historii. oo Planetarium, czyli niesamowite projekcje wyświetlane na nowoczesnym sprzęcie pozwalają na ok.40 minut „odlecieć w kosmos i dotknąć gwiazd”. oo Obserwatorium Astronomiczne UMK w podtoruńskich Piwnicach – największy ośrodek astronomii obsterwacyjnej w Polsce. Na prawdę robi wrażenie! Przy okazji można również odwiedzić rezerwat leśny utworzony w 1987 roku. Toruń jest również jedną z największych ostoi dla objętych ochroną nocków i mopków, czyli nietoperzy. W zachodniej części miasta znajdują się ciekawe miejsca, jakimi są: Stadion Żużlowy – Motoarena oraz Sanktuarium NMP Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i św. Jana Pawła II. 5
WIEŻA RATUSZOWA 6
Z platformy na wysokości 40m zlokalizowanej na szczycie wieży Ratusza Staromiejskiego rozciąga się imponująca panorama całego toruńskiego nadwiślańskiego
Średniowiecznego
Zespołu
Miejskiego oraz innych dzielnic. Wieża ratuszowa w Toruniu należy nie tylko do najstarszych zabytków w Polsce, ale jest zarazem najstarszą wieżą rynkową na terenach środkowej i wschodniej Europy. Swoją formą nawiązuje wprost do flandryjskich wież Beffroi w miastach, z którymi Toruń od XIII w. utrzymywał ścisłe kontakty. 7
MIEJSCE SPOTKAŃ
BULWARY NADWIŚLAŃSKIE Bulwary nadwiślańskie, ciągnące się wzdłuż Wisły na całej długości murów miejskich i dalej w obie strony, są jednym z najbardziej ulubionych miejsc spacerowych. Obecna nazwa – Bulwar Filadelfijski nawiązuje do amerykańskiego miasta partnerskiego Torunia – Filadelfii.
8
Tętniło więc tu niegdyś bujne życie, wypełnione gromadkami żeglarzy i kupców uwijających się przy dziesiątkach żaglowców przycumowanych do nabrzeża, skąd transportowano wyładowywane towary zamorskie do olbrzymich spichrzy, piwnic i składów. Latem 1969 r. Marek Piwowski kręcił zdjęcia do kultowego filmu „Rejs” na nabrzeżu Wisły w Toruniu. Wtedy nie było jeszcze umocnionego nabrzeża w postaci Bulwaru Filadelfijskiego. W miejscu, gdzie rozłożyli się wtedy filmowcy, stoi teraz tablica informująca o tym fakcie, a murek wzmacniający nabrzeże pokryty jest cytatami z pamiętnych dialogów. Bulwary wrosły w tkankę miasta i stały się ważną przestrzenią do aktywnego spędzania czasu, spotkań, inicjatyw kulturalnych i społecznych jako jedne z nielicznych nadwiślańskich miejsc w Polsce.
9
WARTO TEŻ ZOBACZYĆ... Toruń stanowi doskonały punkt wypadkowy, gdyż w okolicach znajduje się wiele szlaków turystycznych, rowerowych, parków krajobrazowych oraz atrakcyjnych zabytków - w tym pałaców i zamków.
10
Najciekawymi z nich są: oo Zamek w Golubiu Dobrzyniu: Według legend, duchy zmarłych spotkać tu można na każdym kroku... szczególnie białą damę, czyli ducha Anny Wazówny... oo Ruiny Zamku Krzyżackiego w Grudziądzu z wieżą Klimek: budowa wieży była trudniejsza do wykonania od Krzywej Wieży w Pizie. oo Gmach Zamku Bierzgłowskiego oraz Wiatrak w Bierzgłowie z najstarszą zachowana rzeźbą na terenie Prus zaliczaną jest przez niektórych historyków do najcenniejszych dzieł ceramicznej plastyki średniowiecznej Europy. oo Ruiny Zamku w Radzyniu Chełmińskim: drugiego co do piękności zamku krzyżackiego na ziemiach polskich, ustępując jedynie malborskiej warowni. oo Pałac w Ostromecku: Pałacowy park posiada ponad 4500 drzew, z czego aż 64 uznanych zostało za pomniki przyrody a dodatkowo w Ostromecku jest ujęcie wody mineralnej wraz z rozlewnią. oo Pałac w Lubostroniu: legenda głosi, że w deszczowe noce można spotkać ducha Leona Skórzewskiego, który błąka się po posiadłości w poszukiwaniu straconej ukochanej. oo Ruiny Zamku Dybowski w Toruniu: Według legendy zamek ma podziemne połączenie pod Wisłą z Katedrą św. Janów. oo Zamek w Brodnicy z lekko przerażającym lecz niegroźnym mieszkańcem.... oo Zamek Krzyżacki w Świeciu: zwany zamkiem wodnym - płynąca od południa Wisła i od północy Wda, utworzyły z terenu po środku trudno dostępną wyspę. Obecnie podczas powodzi można zobaczyć obraz stojącej na wodzie twierdzy. 11
SPOTKANIA ZE SMAKIEM Nagrodzona srebrnym medalem internautów Cafe Lenkiewicz – najstarsza cukiernia w Toruniu ma najlepsze lody w mieście przygotowywane według tradycyjnych przepisów! Ale ogromne gałki pysznych lodów to nie wszystko, bo można tam również spróbować smakowych kaw, koktajli czy zatrzymać się na filiżankę herbaty. A niezastąpionym dodatkiem do kawy okazać się może dobrze znany w naszych rejonach Dakłas! Dakłas czyli francuski tort bezowy, właściwie Dacquoise, to pyszne połączenie kruchej i wilgotnej bezy z bakaliami oraz wybornego kremu na bazie serka mascarpone i kajmaku. Wprowadziła go na polskie stoły Cukiernia Sowa, która powstała w kamienicy przy ulicy Pomorskiej w Bydgoszczy.
12
MAŁA WENECJA Wenecja Bydgoska to jedno z najbardziej urokliwych miejsc w Bydgoszczy, położone w obrębie Starego Miasta i stanowiące najbardziej chyba charakterystyczną i unikatową atrakcję turystyczną miasta. Swą nazwę zawdzięcza ono podobieństwu do tej prawdziwej, „pociętej” kanałami zabudowy północnowłoskiej Wenecji. Ta malownicza część Starego Miasta, położona jest nad Brdą, naprzeciw Wyspy Młyńskiej. Piękna, XIX-wieczna zabudowa Bydgoszczy, odbijająca się tutaj w lustrze wody, jest ulubionym tematem dla plenerowych plastyków.
13
KUJAWSKO-POMORSKA GĘSINA NA ŚWIĘTEGO MARCINA Powodów, dla których to właśnie gęsina wyrosła na kulinarny symbol KujawskoPomorskiego jest wiele. Rejon słynie z najlepszych, pod względem smaku i właściwości odżywczych, gatunków gęsi w Polsce. Organizowany corocznie festiwal gęsiny to okazja do poznania niezwykłego, tradycyjnie przyrządzonego mięsa, które rozsławiło Kujawy i Pomorze oraz stało się kulinarnym przebojem Narodowego Święta Niepodległości. Gęsina to bardzo smaczne i zdrowe mięso, zbyt rzadku goszczące na naszych stołach. Można ją sporządzać na wiele sposobów, nadaje się do pieczenia, smażenia, duszenia i faszerowania. Wyśmienicie smakuje jako pasztet oraz smalec, a tłuszcz wytapiany z gęsi porównywalny jest przez naukowców do oliwy z oliwek.
Szczyt sezou na gęsine przypada na październik, listopad i grudzień. Minister rolnictwa uznał gęś białą kołudzką za odrębną rasę a w Kołudzie Wielkiej postawiono nawet jej pomnik. 14
Składniki: 1 średnia gęś, 5 jabłek, cebula, majeranek, sól, słodka papryka.
Sposób przygotowania: Młodą gęś oczyszczamy starannie i nacieramy dobrze solą wewnątrz i na zewnątrz. Nadziewamy jabłkami pokrojonymi z winem. Na brytfannie wykładamy pokrojoną cebulę i wykładamy gęś. Pieczemy w piecu, polewając z początku wodą, a później własnym jej tłuszczem. Na koniec obkładamy ją jabłkami, które były wewnątrz. Sos przygotowujemy w wytopionego tłuszczu, zaprawiając go trochę mąką, zagotowujemy i podajemy w sosjerce.
15
KLUSKI ZIEMNIACZANE Z TWAROGIEM Kluski zwane też „sinymi kluchami spod cyca”, dlatego, że siwe ziemniaczane ciasto spycha się łyżką stołową z deseczki trzymanej na piersi do wrzątku. O popularności ziemniaków zwanych na Kujawach Zachodnich pyrami bądź kartoflami świadczą wzmianki w różnych opracowaniach dotyczących pożywienia: „Jednak kartofle na (…) Kujawach od końca XIX wieku należy uznać za podstawowy artykuł spożywczy. W każdej kuchni (…) obiad bez kartofli był nie do pomyślenia”. 16
Potrawa ta, ze względu na łatwość przygotowania i dostępność podstawowego składnika, jakim są ziemniaki spowodowała, że spożywane były i są do dziś bardzo często. Cechą charakterystyczną klusek ziemniaczanych jest użycie tylko tartych na drobnej tarce surowych ziemniaków, bez domieszki gotowanych, jak to jest w przypadku kuchni w innych regionach. Dodatkowo do klusek ziemniaczanych dodawany jest biały krowi ser oraz skwarki słoniny, co nadaje daniu aromatyczny zapach i unikalny smak. Sposób przygotowania pozostał niezmienny i można go odnaleźć w publikacjach związanych z kuchnią Ziemi Kujawskiej
17
NASZ MORSKI MIKROKLIMAT Na południu Polski często mówią o Kujawach i Pomorzu „u was - nad morzem”. Trudno się nie zgodzi odwiedzając tężnie solankowe w Ciechocinku lub Inowrocławiu, gdzie można właśnie tak sie poczuć.
18
Zespół trzech tężni w Ciechocinku to unikatowa i największa tego typu konstrukcja w Europie, na tężni znajdują się tarasy widokowe. Grota Solna znajduje się we wnętrzu tężni, zasilana jest naturalną ciechocińską solanką i jest naturalnym inhalatorem - jedynym takim w Polsce. Niedaleko tężni znajduje się Warzelnia Soli, a w niej Muzeum Warzenia Soli z bardzo ciekawymi eksponatami. Odwiedzający Inowrocław zwanego „miastem na soli” od kilkunastu lat mogą korzystać z walorów zdrowotnych tężni. Jest to drugi pod względem wielkości obiekt tego typu, po najstarszym zespole trzech tężni w Ciechocinku.
Tężnie Inowrocławskie położone są na terenie bogato zadrzewionego Parku Solankowego, można tu znaleźć liczne pomniki przyrody, Ogrody Zapachowe, można też wypocząć na prawdziwej piaszczystej plaży. W parku znajduje się również Pijalnia Wód, Palmiarnie oraz liczne atrakcje dla aktywnych: kręgielnia, pole do minigolfa, stoliki do gry w szachy, ścieżki dla miłośników spacerów, jazdy na rolkach, czy rowerze. 19