NRC Handelsblad Donderdag 21 maart & Vrijdag 22 maart 2013
16 Het Grote Verhaal
Het Grote Verhaal
The Sochi Project
NRC Handelsblad Donderdag 21 maart & Vrijdag 22 maart 2013
Het in 2007 door schrijver Arnold van Bruggen en fotograaf Rob Hornstra gestarte The Sochi Project, deels gefinancierd uit donaties, leidde tot (soms onderscheiden) fotoboeken: Sanatori-
um (Sanatorium Metallurg) – New York Photo Book Award; On the other side of the mountains (Noord-Kaukasus); Empty land, Promised land, Forbidden land (Abchazië); Safety First (Tsjet-
17
is serious (worstelcultuur Noord-Kaukasus en verband met conflict daar); KIEV (Sotsji); De geheime geschiedenis van Khava Gaisanova en de Noord-Kaukasus (familiegeschiedenis).
Moskou Mos osko sko kou
In Sotsji worden nu de WK afstanden gehouden, begin volgend jaar de Olympische Winterspelen. Op een plek waar bij ijsstadions palmbomen groeien en waar een paar bergkammen verderop separatistisch geweld woedt en mensen in armoede leven. Een schrijver en een fotograaf brengen het met The Sochi Project allemaal in kaart.
Kraj Krasnodar RUSLAND
‘Krankzinnigste Spelen ooit’ Door onze redacteur Rob Schoof
H
et schaatsen en het skiën worden vast fantastisch – dat is het probleem niet: president Poetin heeft zijn lot persoonlijk verbonden aan de Spelen van Sotsji. Maar na zeven jaar reizen door de roerige regio kan Arnold van Bruggen eigenlijk steeds minder begrijpen waarom de Winterspelen juist in deze Russische badplaats moesten worden gehouden. „Het blijven de meest krankzinnige Spelen ooit.” Niet alleen omdat naast de ijsstadions palmbomen groeien, of omdat een oplettende strandwandelaar met een beetje geluk een school dolfijnen ontwaart in het kalme water van de Zwarte Zee. Nee, het is vooral het cynisme: „De Spelen kosten 50 miljard dollar, terwijl aan de andere kant van de bergen mensen in totale armoede wonen, zonder gas of elektriciteit. Waar mensen worden opgepakt, vreselijk worden gemarteld, geëxecuteerd en anoniem begraven, waar iedereen wel iemand kent die is verdwenen. Er is krankzinnig veel geweld in deze regio.” Aan de andere kant van de bergen. In de Noord-Kaukasus, een paar bergkammen voorbij het hypermoderne olympische alpine resort Rosa Khutor, maakten ze de gewelddadig-
Wat nog rest van het dorp op de plek bij Sotsji waar olympische stadions worden gebouwd. Foto’s Rob Hornstra
Genadi Ivanovitsj Kuk (82) in zijn kleine huis aan de rand van het dorp Karsnaja Poljana, waar alle skiwedstrijden tijdens de Spelen van 2014 plaatsvinden.
sjenië) – Canon Prize voor innovatieve journalistiek, Magnum Expression Award; Sochi Singers (massatoerisme in Sotsji) – tweede prijs Zilveren Camera en winnaar World Press Photo Life here
Hamzad Ivloev (44), politieman in Karabulak, verloor ledematen en ogen, toen hij zich op een granaat stortte om collega’s te beschermen.
heden van nabij mee; in republiekjes als Karatsjai-Tsjerkessië, Noord-Ossetië, Tsjetsjenië en Dagestan, waar de lokale bevolking zich al sinds mensenheugenis probeert te ontworstelen aan de ijzeren greep van Rusland. Samen met fotograaf Rob Hornstra besloot schrijver Arnold van Bruggen in 2007 de onrustige en grotendeels onbekende regio journalistiek in kaart te brengen – The Sochi Project. Ze waren net terug uit Abchazië voor een reportage in Vrij Nederland, toen ze hoorden dat Sotsji was uitverkoren. „Wij waren stomverbaasd. Toen besloten we dat hele mooie plaatje dat iedereen straks krijgt te zien door te prikken, door al die contrasten op een presenteerblaadje aan te bieden”, zegt Van Bruggen. „Voor Poetin, die volgend jaar vijftien jaar aan de macht is, moet Sotsji het visitekaartje worden van het moderne, glorieuze Rusland.” Drie keer werden ze opgepakt door de politie en de veiligheidsdienst FSB. En vorige zomer vonden ze zichzelf terug voor de rechter in Noord-Ossetië, omdat ze op verboden gebied waren geweest. Het liep af met een sisser – en een boete van zo’n 150 euro. Van de lokale bevolking hebben ze weinig te vrezen. „We zijn bij alle partijen in het conflict geweest, bij radicale moslims thuis, bij politiemannen, bij de president van Dagestan”, zegt Van Bruggen. „Overal worden we met open ar-
Stripteasedanseres Aliona wacht in het Zhemtsjuzhina Hotel om zich even later als een slang rond personen in het publiek te kronkelen.
Pjatigorskk Sotssji
KaratsjajevoTsjerkessië
Matsesta
Naltsjik j
NoordOssetië
Tsjetsjenië Ka u Karabu ulak
Zwarte Zee 50 km m
men ontvangen. Er is weinig aandacht voor het gebied, iedereen wil zijn verhaal graag kwijt.” De komst van de Spelen maakte de situatie er voor de lokale bevolking alleen maar moeilijker op. „De mensenrechtenschendingen zijn enorm verhevigd sinds Sotsji de Spelen kreeg toegewezen. Moskou heeft de opdracht gegeven elk risico van een aanslag uit te bannen.” Maar volgens Van Bruggen heeft dat op de lokale bevolking slechts een averechts effect. „Steeds meer jongeren trekken ‘de bossen in’, zoals ze dat noemen: die sluiten zich aan bij de separatisten.” Zie daar het contrast met ‘deze kant van de bergen’, waar moderne tempels als de Adler Arena (langebaanschaatsen), de Bolshoi Ice Dome (ijshockey) en het Fisht Olympic Stadium staan te fonkelen in het avondlicht, met led-verlichting in alle kleuren van de regenboog. In de olympische bergen en langs de subtropische kust spelen andere sentimenten. Daar streden activisten jarenlang tegen de vernieling van grote stukken ongerepte bergnatuur, die de aanleg van het olympische skigebied mogelijk maakte. Zoals de oude Gennadi Kuk, wiens akkers werden verwoest. Die zag hoe tunnels werden geboord, hoe beken en rivieren werden omgelegd, die waardevolle monumenten uit de steentijd zag verdwijnen onder
Grozny
Dageesttan GEORGIË
Tbilisi NRC 210003 0313 313 / YD YD /
het geweld van graafmachines. Zo’n vijftienduizend bewoners zagen hun huizen verdwijnen. „Als ze mazzel hadden kregen ze een nieuw huis. In de Sovjetunie woonden veel mensen in illegaal gebouwde huizen. Dus die bewoners kwamen er bij het kadaster achter dat hun huis helemaal niet bestond. Zij kregen geen vergoeding.” Nog steeds is de wijde omgeving van Sotsji één grote, modderige bouwput. De werkzaamheden hakken er zo diep in dat de bewoners zich afvragen wat de economische voordelen van de Spelen ook al weer waren. Van Bruggen: „Twee weken Winterspelen is niets vergeleken met een zomerseizoen vol toeristen. De afgelopen zeven jaar stond Sotsji elke dag vast met files, werken is er een nachtmerrie. Soms sta je vier uur vast achter eindeloze rijen vrachtwagens met bouwmaterialen, of omdat Poetin weer een keer langskwam, of het IOC. De bewoners hebben daar een enorme weerstand tegen gekregen.” Bovendien dreven de bouwers van de Spelen de spot met Sotsji’s kwalificatie ‘kuuroord’. Officieel zijn in het gebied geen vuilnisbelten toegestaan, maar Van Bruggen en Hornstra weten wel beter: „Er zijn twee beruchte gevallen geweest van vuilnisbelten die helemaal bezweken onder hun eigen gewicht. We hebben vuilnisbeltlawines gezien die hele huizen opslokten.”
Dima houdt zijn been in zwavelhoudend water uit een bron in Matsesta. Enkele jaren geleden verbrandde zijn been bij een ongeluk.