Escobar by eefje blankevoort

FOTODOCUMENT | NARCOPRETPARK

HET LANDGOED VAN PABLO ESCOBAR

NARCOPRETPARK COLOMBIAANS FAMILIEUITJE JURASSIC PARK, AFRIKAANSE SAFARI EN ESCOBAR: ‘DAT ZORGT VOOR EEN GEVOEL VAN SPANNING EN AVONTUUR’

DE COLOMBIAANSE DRUGSBARON PABLO ESCOBAR (1949-1993) CREËERDE ZIJN EIGEN HOF VAN EDEN: HACIENDA NÁPOLES. ZEBRA’S, GIRAFFES, ZELFS NIJLPAARDEN LIEPEN ER VRIJ ROND. NA DE ONDERGANG VAN ESCOBAR RAAKTE HET LANDGOED IN VERVAL. NU IS HET OPENGESTELD VOOR PUBLIEK. ALS ATTRACTIEPARK. FOTO’S ANOEK STEKETEE TEKST EEFJE BLANKEVOORT 48 VRIJ NEDERLAND

23 MEI 2009 49

FOTODOCUMENT | NARCOPRETPARK

‘IK HERINNER ME NOG GOED DAT HIJ VAAK VRACHTWAGENS VOL CADEAUS LIET KOMEN VOOR DE KINDEREN’

‘B

ESCOBARS OUDE LANDHUIS ‘IK WEET DAT VEEL MENSEN NARE HERINNERINGEN AAN DIE TIJD HEBBEN, MAAR IK KEN PABLO ALLEEN MAAR ALS EEN VRIENDELIJKE MAN’

50 VRIJ NEDERLAND

IENVENIDOS A VERDADERA AV O N T U R A SALVAJE, welkom in het ware wilde avontuur,’ staat er op de uit nepbamboe opgetrokken poort. De typografie, de kleuren: het is een bijna exacte kopie van het logo van Jurassic Parc. Onafgebroken schalt een bandje uit twee gigantische boxen. Een bombastische stem prijst de attracties aan, afgewisseld met rancheras en Vivaldi. Het gebrul van een dinosauriër schalt over het kiezelpad. Alleen de oude poort van de Hacienda herinnert nog aan Pablo Escobar. Op de triomfboog prijkt het tweemotorige vliegtuigje waarmee ‘El Patrón’ zijn eerste drugsmiljoenen zou hebben verdiend. December 2007 opende het Parque Temático Hacienda Nápoles zijn poorten, maar er wordt nog volop gebouwd. Vrachtwagens met bouwmateriaal rijden in en uit, werknemers op motoren scheuren langs. Een Afrikaanse savanne, levensechte dinosauriërs, een arena voor culturele evenementen, wilde dieren, een vlindertuin en het oude landhuis van Escobar, somt de folder de eclectische verzameling attracties op. Vierhonderdduizend bezoekers per jaar hoopt de directie te trekken. Tegenover het park wordt alvast een nieuw hotel uit de grond gestampt. Gepland staan nog een vijfsterrenhotel, restaurants en mechanische attracties. Een safaribusje beschilderd met zebrastrepen staat klaar om ons naar de eerste attractie te brengen. Twee families zitten al te wachten. Het busje hobbelt over de weg van grove stenen, bewust ruig gelaten om het gevoel van avontuur te versterken. Aan weerszijden strekt het enorme landgoed zich uit; glooiende groene heuvels met exotische bomen zo ver het oog reikt. Pablo Emilio Escobar Gaviria, alias El Patrón of El Doctor (1949-1993), begon zijn criminele carrière als puber met het stelen van auto’s en marmeren grafstenen. Na een geslaagde smokkelklus in 1970 legde hij zich voortaan toe op de lucratieve drugshandel. Vliegtuigen vol cocaïne stuurde hij naar de Verenigde Staten – in korte tijd werd hij steenrijk. In 1978 kocht hij voor ruim zestig miljoen dollar het drieduizend hectare tellende landgoed Hacienda Nápoles in het afgele-

gen plaatsje Puerto Triunfo, drie uur rijden van Medellín. Hier fêteerde hij zijn gasten en nam hij ze mee uit waterskiën op een van de kunstmatig aangelegde meren. Op het terrein hield hij zo’n tweeduizend dieren, waaronder uit Afrika gesmokkelde olifanten, antilopen, buffels, zebra’s en nijlpaarden. Voor zijn kinderen Juan Pablo en Manuela liet hij metershoge dinosaurussen bouwen. Zevenhonderd werknemers woonden en werkten op het landgoed. MODERNE ROBIN HOOD

Medewerkster Blanca staat achter een toonbank in de vorm van een krokodil en verkoopt petten, T-shirts en ansichtkaarten van de Hacienda. Ze is geboren en getogen in Puerto Triunfo. Haar zus woonde en werkte jarenlang op het landgoed van Escobar. Ze onderhield het terrein en voedde de dieren, vertelt Blanca. ‘Ik weet dat veel mensen nare herinneringen aan die tijd hebben, maar ik ken Pablo alleen maar als een vriendelijke, gulle man. Ik herinner me nog goed dat hij vaak vrachtwagens vol cadeaus liet komen voor ons kinderen uit het dorp. En geen kleine cadeaus, maar mooi groot speelgoed zoals radiografisch bestuurbare auto’s en mechanische robots.’ Escobar zorgde niet alleen goed voor zijn buren in Puerto Triunfo, ook de armen van Medellín konden rekenen op zijn barmhartigheid. Een van de wijken van de stad, waar hij huizen voor de armen bouwde, is naar hem vernoemd: Barrio Pablo Escobar. Voor veel Colombianen was Escobar een moderne Robin Hood. Niet alleen verschafte de Hacienda aan honderden arme Colombianen een baan, Escobar stelde ook een deel van zijn terrein open voor publiek. Duizenden mensen bezochten wekelijks gratis de dierentuin. Zo ook de familie Gonzalez uit Medellín. Ze zijn zichtbaar teleurgesteld over het bezoek aan het pretpark. ‘Vroeger liepen hier duizenden dieren in het wild rond. Een bezoek aan de Hacienda was toen nog een echte safari,’ vertelt moeder Piedad. Haar echtgenoot haalt verontschuldigend zijn schouders op. ‘Voor ons was Pablo Escobar toen nog een onbekende ﬁguur. Hij was actief in de politiek, maar we wisten niet hoe hij werkelijk was. Zijn wreedheid leerden we pas later kennen.’ Begin jaren tachtig kreeg Escobar politieke as-

piraties. Hij wilde niet alleen de rijkste, maar ook de machtigste man van Colombia worden. Zijn gulheid leverde hem veel stemmen op en in 1982 werd hij gekozen tot lid van het parlement. Zijn verlangen om tot het establishment te behoren, was het begin van zijn ondergang. In 1983 werd hij onder druk van de Verenigde Staten uit zijn functie ontheven. De moord op Rodrigo Lara Bonilla, minister van Justitie, in 1984 was het begin van zijn bloedige wraakcampagne. Politici, rechters, journalisten en leden van concurrerende drugskartels werden voor de keus gesteld: plata o plomo, zilver of lood, steekpenningen of een kogel. In 1989 werd de Hacienda Nápoles geconﬁsqueerd. Plunderaars, op zoek naar het nieuwe El Dorado, sloegen gaten in muren en vloeren en spitten hectares grond om in de hoop de schatten van Escobar te vinden. Het landhuis veranderde in een ruïne. Arme families, vooral desplazados, gevlucht voor geweld in hun eigen regio, namen hun intrek in de voormalige vertrekken van de werknemers en in de gastenverblijven. De wilde dieren werden niet langer verzorgd en stierven of werden afgeschoten. Alleen de nijlpaarden bleef dat lot bespaard. HUURMOORDENAARS

Ons safaribusje rijdt langs een van de aangelegde meertjes de heuvel op. We stoppen voor het vijfsterren safarihotel in aanbouw. Een meisje in kakikleurig Hacienda Nápoles T-shirt verwelkomt ons met een parasol tegen de brandende zon. Het is voedertijd en de nijlpaarden kunnen elk moment in beweging komen om hun dagelijkse portie wortels naar binnen te werken. In de verte steken de glimmende grijze ruggen van de beesten nog net boven het water uit. ‘De Hacienda is de enige plaats ter wereld buiten Afrika waar nijlpaarden in het wild voorkomen,’ vertelt onze gids. Escobar importeerde drie nijlpaarden, een mannetje en twee vrouwtjes. De hippo’s bleken het wonderbaarlijk goed te doen in de vrije natuur. Zestien nijlpaarden lopen er inmiddels rond in en rondom de Hacienda. Toen de bouw van het park begon, werden alle beesten gevangen op één koppel na. Bonnie & Clyde worden ze door omwonenden genoemd. Ze 23 MEI 2009 51

FOTODOCUMENT | NARCOPRETPARK

zijn regelmatig in de buurt gesignaleerd, in de Rio Magdalena, en zelfs in het plaatsje Puerto Triunfo. ‘Op de vlucht zoals Escobar,’ zegt de gids met gevoel voor drama. Eind jaren tachtig bereikte de oorlog tussen Escobar, overheid en rivaliserende drugsbendes een hoogtepunt. De drugsbaas liet sicarios, huurmoordenaars, opleiden. De vaak jonge jongens uit de sloppenwijken kregen één miljoen pesos voor elke dode politieagent. Bomaanslagen ontwrichtten het leven in de steden. In 1991 liet Escobar zich – na lange onderhandelingen – uit angst voor uitlevering aan de Verenigde Staten insluiten. Hij mocht de helft van zijn bewakers uitkiezen en de gevangenis werd onder zijn toezicht gebouwd en ingericht: de Kathedraal. Toen El Patron in 1992 zijn ‘gevangenis’ ontvluchtte, begon een intensieve klopjacht van een wonderlijke coalitie van het Colombiaanse leger en politie, paramilitairen, concurrerende drugskartels en de Amerikaanse drugsbestrijdingsorganisatie DEA. Op 2 december 1993, een dag na zijn drieënveertigste verjaardag, werd hij op het dak van een woning in Medellín met kogels doorzeefd. Zestien jaar na zijn dood spreekt Escobar nog steeds tot de verbeelding. Talloze biograﬁeën zijn aan hem gewijd, er zijn T-shirts met zijn portret te koop, in het museum van Antioquia in Medellín is Botero’s De dood van Pablo Escobar de meest verkochte souvenir, in Hollywood zijn drie nieuwe ﬁlms over hem in de maak. LEGAAL VERDIEND

We passeren het colliseo, de arena waar Escobar stierengevechten hield, en rijden door naar het Museo Memorial. Groepjes toeristen klauteren de heuvel op naar het oude landhuis. Alleen het karkas staat nog overeind. Escobars collectie jongensspeeltjes staat aan weerszijde van het pad: hovercrafts, jetski’s, zijn Renaultje en verroeste oldtimers, waaronder, volgens Escobar, de auto van Bonnie en Clyde. Op de zijkant van het gebouw prijken grote foto’s van El Patron, links uitgedost als Mariachi-zanger, rechts badend in een plas bloed. Triunfó el Estado, Triomf van de staat, staat er in koeienletters boven. Toeristen poseren voor het groen uitgeslagen, gebarsten zwembad. ‘De Fiscalia heeft na een tip van een gevangene dat er juwelen en wapens onder het zwembad zouden liggen de boel opgeblazen. Maar ook hier is niets van Escobar’s schatten gevonden,’ vertelt Oscar Orozco, de eigenaar van de Hacienda. De familie van Escobar voerde een jarenlange juridische strijd tegen de onteigening, maar in 2004 werd de Hacienda Napoles ofﬁcieel overgedragen aan de overheid. Een deel 52 VRIJ NEDERLAND

‘MET DIT PRETPARK GEEFT DE REGERING IETS TERUG AAN DE MENSEN DIE HEBBEN GELEDEN’ werd aan de gemeente van Puerto Triunfo gegeven, een ander deel aan het ministerie van Justitie – er wordt nu een gevangenis gebouwd en er zijn verschillende landbouwprojecten voor gedemobiliseerde paramilitairen en desplazados. Oscar Orozco exploiteert een deel van de grond voor het pretpark. In 2006 kwam hij op het idee. ‘Alles wat met Escobar te maken heeft, vinden mensen interessant, nog steeds,’ vertelt hij. ‘De Hacienda is een historische plek, hier woonde de grootste crimineel uit de Colombiaanse geschiedenis. Dat willen mensen zien.’ Afrikaanse safari, Jurassic Parc en Escobar, is dat geen vreemde combinatie? Orozco vindt van niet. ‘We hebben het park hier ontwikkeld omdat Escobar hier heeft gewoond, anders had het geen kans van slagen. Maar alleen een museum is niet genoeg. Daarom heeft het park drie concepten: Escobar, Afrikaanse safari en Jurassic Park. Dat zorgt voor een gevoel van spanning en avontuur, net zoals in andere attractieparken overal ter wereld.’ Orozco woonde vroeger naast de Hacienda en kent de omgeving goed. Zijn bedrijf bezit twee hotels in Puerto Triunfo en een aantal ranches in de omgeving. Zijn plannen voor het pretpark konden in het begin rekenen op hoongelach. ‘Investeren in een pretpark in Colombia? Ik werd voor gek verklaard. Maar Colombia is de afgelopen jaren onherkenbaar veranderd. Acht jaar geleden kon je alleen naar Puerto Triunfo vliegen, nu is de weg tussen Bogota en Medellín eindelijk weer veilig. Toerisme neemt een grote vlucht, daar speel ik op in.’ Oscar Orozco is een selfmade man, net als de vorige eigenaar. Hij begon met een ijzerwarenwinkel en wist in veertig jaar een zakenimperium op te bouwen in onroerend goed, uitzendbureaus en hotelketens. Hij is steenrijk, maar in tegenstelling tot Escobar heeft hij zijn fortuin legaal verdiend, benadrukt Orozco. ‘We hebben veertien onderzoeksprocedures van de overheid doorstaan voor we aan de bouw van het pretpark konden beginnen, en er is geen enkele onregelmatigheid gevonden.’ Is het niet vreemd om geld te willen verdienen aan de beroemdheid van een moor-

denaar? ‘We verheerlijken Escobar op geen enkele manier. Neem het landhuis; we laten niet de weelde van de glorietijd, maar de ruines van het einde zien. Ik wilde van iets negatiefs iets positiefs maken; een narco-paleis veranderen in een pretpark voor het hele gezin. Bovendien biedt de Hacienda werkgelegenheid voor de regio.’ GEZUIVERD

De toeristen schuifelen door het karkas van het landhuis, langs de foto’s van Escobars misdaden. De moord op minister Rodrigo Lara Bonilla, de slachtoffers van bomaanslagen, doodgeschoten politieagenten. Juan en Maria Teresa zijn met hun kinderen voor het eerst in het park. ‘Pablo Escobar heeft verschrikkelijk veel pijn veroorzaakt in Colombia,’ zegt Juan. ‘Mijn vrouw en ik werkten in de periode dat hij actief was, La Violencia, op de eerste hulp in Medellín. Tientallen politieagenten hebben we geprobeerd te redden, soms maakten we in een paar weken tijd vier grote bomaanslagen mee. Niemand durfde meer de straat op, het leven stond stil.’ Vinden zij het niet vreemd dat er van de Hacienda Nápoles een pretpark is gemaakt? ‘Met dit pretpark geeft de regering iets terug aan de mensen die hebben geleden. We voelen hier niet langer de negatieve energie van Escobar. Deze plek, het hele land, voelt gezuiverd,’ zegt Juan. Leonardo Rey, toerist uit Cali, is het daar niet mee eens. ‘Triunfo el estado?’ hij knikt misprijzend naar de foto van de dode Escobar. ‘Colombia is helemaal niet veranderd na zijn dood. Er zijn juist een heleboel nieuwe Escobars opgestaan, kleiner dan hij, maar ze vormen een even groot probleem. Zolang de regering geen goed alternatief aan de boeren biedt, blijven zij coca verbouwen. Ja, je kunt nu door het land reizen, maar zolang het eigenlijke probleem niet wordt opgelost, is de kans groot dat het geweld weer oplaait.’ V

ESCOBARS OUDE RENAULTJE ONDERDEEL VAN ZIJN COLLECTIE JONGENSSPEELTJES, MET HOVERCRAFTS, JETSKI’S EN, NAAR VERLUIDT, DE AUTO VAN BONNIE EN CLYDE

‘Hacienda Nápoles’ is onderdeel van de serie ‘Dreamcities’, een project in woord en beeld van Anoek Steketee en Eefje Blankevoort over pretparken op opmerkelijke plaatsen overal ter wereld. In 2010 zal het in boekvorm verschijnen. 23 MEI 2009 53

FOTODOCUMENT | NARCOPRETPARK

ECHT OF NEP? VOLGENS EEN LEGENDE HEBBEN HANDLANGERS VAN ESCOBAR DE ZEBRA’S INGEWISSELD VOOR BESCHILDERDE EZELS

54 VRIJ NEDERLAND

OP DE LANDINGSBAAN HIER STEGEN DE VLIEGTUIGEN VOL COCAÏNE OP. IN DE TOEKOMST LANDEN DE TOERISTEN ER

23 MEI 2009 55