nrc.nl
nrcnext.nl
nrcboeken.nl
nrccarriere.nl
nrclux.nl
Isaacje! We brengen je niet eens naar Auschw
De Hongaarse opstand tegen de communisten in 1 antisemitisch
Arnold van Bruggen Martin Mevius Achtergrond | Zaterdag 21-10-2006 | Sectie: Overig Bruggen; Martin Mevius
Was de opstand in Boedapest alleen tegen het commun ernstige antisemitische incidenten plaats. In een zuiver geen joden uit.
Op de voordeur van zijn woning heeft Sรกndor Schwarcz een kampnummer vastgeschroefd: A-17854. Hij woont in een b eenkamerappartement in een communistisch betonblok in h een stad in het noordoosten van Hongarije. Toen de Amerik over been, zegt Schwarcz. Ze zeiden dat ik overal heen mo wilde, over de hele wereld. Maar ik wilde naar huis, naar De Schwarcz overleefde Auschwitz en vier andere concentratiek daaraan overheerst zijn leven. Water smaakt voor mij net a als de lekkerste zoetigheid. Aan de muur hangen vergeelde uitgemergelde lijken. Naast de gaskamers deed ik de beloft zonder wraakgevoel en zonder haat leven, en getuigen van In de holocaust vermoordden de nazis 400.000 Hongaarse j anticommunistische Hongaarse opstand van 1956 stak antis de kop op. Dat was een grote schok voor Schwarcz. liep de straat op. Ik wilde even kijken wat in de Debrecener hand was. Ik had daar ooit gewerkt, er werkten wel tweedu weten wat er speelde. Er vond net een grote vergadering p nationaal gedicht. Toen sprong er een man op het podium e communisten en joden moeten de fabriek verlaten. Voor Sc uitzondering. Omdat ik daar ooit gewerkt had en hij me een
uitzondering. Omdat ik daar ooit gewerkt had en hij me een wilde niet blijven. Toen de communisten en joden de fabrie ik ook op. Ik liep weg, de joden achterna. Op straat hoorde slogans. Tijdens een grote demonstratie op het hoofdplein r tegen de Russen. Het was bijzonder droevig dat een groep riep: Isaacje, Isaacje, we brengen je niet eens naar Auschw je hier ter plekke vermoorden. Later zag ik dezelfde slogan Aanstaande maandag is het vijftig jaar geleden dat de Hon wereld hield haar adem in toen Hongaren in opstand kwam en leefden mee toen het Rode Leger de opstand bloedig ne vrijheidsstrijder met stengun die als man van het jaar de vo dat is het beeld van de revolutie. De antisemitische geweld opstand naar boven kwamen, zijn nauwelijks bekend. Dr Éva Standeisky, verbonden aan het 1956-instituut in Bo weinige Hongaarse historici die het antisemitisme in 1956 b officieel om zon vijftien tot twintig voorvallen, maar waarsc vier keer zoveel. De incidenten varieerden van scheldpartije gewelddadigheden tegen joden, waaronder zelfs enige lync tussen antisemitisme en anticommunisme is niet altijd held werd in de stad Miskolc een joodse man gelyncht. Hij was e gehate geheime dienst, de ÁVH. Wat dit incident antisemiti menigte ook een andere joodse man ophing, toen die prote moordpartij. Ze zeiden: de ene jood beschermt de andere j vervolgens op aan het Sovjetmonument. De gelijkstelling van jodendom en communisme keerde vak jaren twintig had het ultra-conservatieve Horthy-regime he complot voorgesteld. Dit leek na de oorlog bevestigd te wor ook niet-joodse partijleiders, zoals de latere leider van de H Nagy. Maar de leden van het dominante Stalinistische kwar Ernö Gerö, Mihály Farkas en József Révai, de communistisch opstand, waren allemaal van joodse komaf. Zijzelf interesse jood-zijn. Maar voor de bevolking was het wel degelijk relev narigheden van de communistische dictatuur toe aan hun jo Er zijn op dit moment geen extremistische of antisemitische parlement. Wel leeft, net als elders in Oost Europa, op het H sterk antisemitisme onder de oppervlakte, zeker bij de oude van voor de Tweede Wereldoorlog, toen het nog regelmatig joden beschuldigden van het ontvoeren van christenkindere te bakken. Na de oorlog kwam hier een nieuw element bij, wraak, die werkte de afkeer van joods communisme in de h Uit Oost Hongarije sleepten in 1944 sovjettroepen Hongaar vrouwen, als krijgsgevangenen mee naar de Sovjet Unie. H schuld aan joden. Die zouden wraak willen nemen omdat he had samengewerkt. Bron van de legende was dat terugkere 1945 vaak aansloten bij de zojuist opgerichte, door commu en veiligheidsdienst. Zo hoopten zij hun eigendommen teru oorlogsmisdadigers op te sporen. Dit kwam echter vooral vo de oorlog overleefden, zoals Noordoost Hongarije. Al vlak n
de oorlog overleefden, zoals Noordoost Hongarije. Al vlak n vonden hier anti-joodse onlusten plaats, ook al in Miskolc. O doden, al viel dit in het niet bij de pogrom in het Poolse Kie jaar,waarbij veertig joden werden vermoord. De ernstigste anti-joodse rellen in 1956 vonden dan ook in in het stadje Hajdúnánás, vlak buiten Debrecen. Woeste me van joden kort en klein, en mishandelden vier joodse mann winkelbediende Margit Krausz, die als kind Bergen-Belsen o 1956 was zij 19 jaar. Ze glimlacht als ze terugdenkt aan ha Hajdúnánás. Ik denk alleen nog aan het goede. Maar als ze geboortehuis komt de angst weer naar boven. Allerhande tu schoffels, spaden en hooivorken, ging op zoek naar huizen af te rekenen hadden. Ook de woning van de familie Krausz braken de poort open en doorzochten het huis, op zoek naa zouden hebben. Ze trokken de gordijnen eraf, scheurden de gooiden kleding uit de kast. Een man die protesteerde sloeg mond. Pas toen ze niemand vonden gingen ze weg. Maar d nacht in angst dat ze terug zouden komen. Ze trilt. Ik heb eens verteld. Wat kon gebeuren met joden die in handen vielen van de m van Gyula Szilágy, destijds de communistische burgermees bevolking vertrouwde Szilágy en benoemde hem ook tot lei Comité. Szilágy, vijfentachtig jaar en slecht ter been, woon Debrecen. Rustig, geen moment haperend, vertelt hij zijn v hoofdplein waar mensen demonstreerden. Toen bereikte mi gymnasium een menigte een joodse jongen wilde ophangen man erop uit om de lynchpartij te voorkomen. Ze keerden t niet meer helpen. Daar staat een grote meute bewapend m hebben al een ketting in de hand waarmee ze die man gaan ondernam toen zelf actie en sprak de menigte toe. Ik vroeg uw handen? Heeft deze man u wat aangedaan? Ze zeiden: rechter over hem oordelen. Hier zijn twee agenten, die nem werkte. De menigte liet hem gaan. De bloeddorst kwam voort uit wraakzucht, meent Dr Zoltán proefschrift over de gebeurtenissen in het stadje. In Hajdún van de oorlog een dubbele tragedie plaats. Eerst deporteerd En vervolgens namen sovjetsoldaten vierhonderd mannen u keerden er maar eenentwintig terug. Net als elders in de re teruggekeerde joden bij de politie werken. Völgyesi: Al sne een teruggekeerde jood de Russische soldaten van huis naa razzia. Er klopte niets van, maar na 1945 mocht hier niet o die mythe dus blijven leven. Toen in 1956 het gezag wegvi woede naar boven. Hoewel het geweld gericht was tegen in sprake van een algemener antisemitisme, zegt Völgyesi. Ze op joden die met het communistisch regime hadden samen een joodse docent en een rabbijn in elkaar. Het antisemitisme in 1956 vormt een sluitstuk van de holoc het een reden om het land voorgoed de rug toe te keren. É
Het antisemitisme in 1956 vormt een sluitstuk van de holoc het een reden om het land voorgoed de rug toe te keren. É 1956-instituut: Exacte cijfers zijn er niet, maar onder de 15 vluchtelingen zaten relatief veel joden. Ook de joden van H Margit Krausz: Vrienden en bekenden verlieten in 1957 in e land. Mijn ouders besloten dat ze na de hel van de Tweede keer allerlei verschrikkingen wilden meemaken, en emigree Tegenwoordig wonen in Hajdúnánás geen joden meer. Zij e Europa, Canada, de Verenigde Staten en Israël. Op het dor monument gewijd aan de deportatie van de Hongaarse bew joodse slachtoffers van de dubbele tragedie staan er niet op uitdrukkelijke wens van de Hongaarse Joodse Geloofsgemee eert ook de gevallen soldaten van de Hongaarse gendarmer Wereldoorlog. En die waren medeplichtig aan het deportere vernietigingskampen. Hongaren negeren de pijnlijke antisemitische incidenten uit brak uit toen uitgerekend de extreemrechtse Britse historicu David Irving in 2003 de opstand een anti-joodse pogrom no zegt Standeisky. Uiteindelijk kwam het te weinig voor om e revolutie te veranderen. Dat blijft een nationale en democra onafhankelijkheidsstrijd. De revolutionairen formuleerden n De antisemitische rellen kwamen vooral voort uit het ontsta Standeisky is het niet toevallig dat de communisten na het in hun propaganda geen groot punt maakten van het antise de joodse reputatie van de communistische partij nog eens wilde de communistische partij volgens Standeisky niet de i traditionele achterban - arbeiders en boeren - verantwoorde vervolgen van joden. In zijn stoffige kamer in Debrecen zegt Sándor Schwarcz: W soort dingen in 1956 gebeurde. Er zijn er niet veel meer in zeggen. Ik wel. De Hongaarse revolutie was geen zuivere re revolutie maken ze geen onderscheid tussen religie. In een ze geen joden uit. Vijftig jaar geleden, op 23 oktober 1956, brak de Hongaars communistische bewind uit. Wat begon als een studentende een massaal gewapend protest. In Boedapest ontstond een studenten en burgers zich verenigden in verzetsgroepen en straat vochten ze met buitgemaakte geweren tegen Sovjets Hongaarse geheime dienst ÁVH. Stalins standbeeld werd om na aanvang leek de opstand een succes. De Russen hadden stalinistische partij- en regeringschefs uit Hongarije naar Mo waren aarzelend begonnen hun troepen terug te trekken. T november, kondigde Imre Nagy, de hervormingsgezinde co van de opstand premier was geworden, aan dat Hongarije d zich uit het Warschaupact terugtrok. Voor Moskou was dat o opstand werd bestempeld tot een contrarevolutie, Nagy tot János Kádár, die op 25 oktober partijchef was geworden, ko Russische tanks draaiden om en rolden in de vroege ochten
Russische tanks draaiden om en rolden in de vroege ochten Boedapest binnen. Nagys herhaalde oproepen om hulp aan gemeenschap bleven vruchteloos. De westerse wereld had g dat moment ook zijn handen vol aan de Suez-crisis. De doo Radio Free Europe had de opstandelingen wel aangemoedig betekende nog niet dat de Amerikanen, zoals veel Hongare ingrepen. Boedapest voor een groot deel in vlammen, meld Courant op 5 november 1956. Nog dagen woedde er in Boe Twee weken na het uitbreken van de opstand waren 2.600 werd een Moskou-getrouwe regering geĂŻnstalleerd. 200.000 vlucht; 3.000 belandden in Nederland. In geen ander land w de Hongaarse opstand zo groot als in Nederland. Veel 56-er dat de bevrijding van Nederland in 1945 bij veel mensen no lag. De identificatie met onderdrukten, op de vlucht voor ee vijftig jaar later, wonen er naar schatting 10.000 Hongaren Hongaarse gemeenschap in Nederland kent 34 organisaties verenigingen als kerkelijke organisaties). Er worden in Nede periodieken verspreid.
Foto-onderschrift: Rebellen zwaaien in het centrum van Bo Hongaarse vlag nadat ze een Russische tank hebben afgep (95) overleefde vijf concentratiekampen Trefwoord: Naoorlogse geschiedenis; Binnenlandse politiek Geografie: Hongarije
Op dit artikel rust auteursrecht van NRC Handelsblad BV, re oorspronkelijke auteur.
CategorieĂŤn
Blogs en columns
Binnenland (RSS)
Moskou (RSS)
Buitenland (RSS)
Madrid (RSS)
Economie (RSS)
Klimaat (RSS)
Wetenschap (RSS)
Recht en Bestuur (RSS)
Sport (RSS)
Cultuur (RSS)
Cultuur (RSS)
Hebben (RSS) Thuiskok (RSS) NRClab (RSS) Marc Chavannes (RSS) Youp van 't Hek (RSS) Ombudsman (RSS) ik@nrc.nl (RSS)
ik@nrc.nl (RSS) Fokke en Sukke
Voor Abonnees Krantenarchief Digitale editie
NRC Websites nrc.next NRC Boeken NRC De Week NRC Carrière NRC Lux webwinkel NRC Geboorteregister