c
o
l
u
m
n
Eefje Blankevoort
F
amilies slenteren traag, de vrouwen gekleed in traditionele gekleurde fluwelen jurken, de mannen in hun beste pak. Kinderen rennen opgewonden langs, poseren vrolijk bij plastic konijnen en rendieren en doen zich te goed aan reusachtige suikerspinnen. Het is een vrolijke boel in Turkmenbashi’s World of Fairy Tales, het pretpark in Ashgabat, de hoofdstad van de Centraal-Aziatische republiek Turkmenistan. En toch heb ik een bittere bijsmaak bij het zien van het tafereel. Links van me rekt een bewaker zich overdreven uit, zijn collega rechts van me houdt zijn ogen strak op mij gericht. Een uur geleden was ik nog in alle vrijheid aan het fotograferen met mijn collega; onschuldige portretten van families, stills van de attracties en de omgeving. Turkmenistan is een van de meest gesloten landen ter wereld. Toeristen worden mondjesmaat binnengelaten, journalisten liever helemaal niet, dissidenten verdwijnen zonder proces in het gevang; democratie is een verre droom. Maar na de dood van de zelfverheerlijkende dictator Saparmurat Niyazov tweeënhalf jaar geleden leek Turkmenistan zijn koers iets te wijzingen. Een aantal van de idiote verordeningen van de Grote Leider - hij vernoemde de maanden naar zichzelf en zijn moeder, zijn heilige boek Ruhnama werd verplichte kost in het onderwijs, ziekenhuizen buiten de hoofdstad werden gesloten - werd teruggedraaid en de nieuwe president zocht toenadering tot het buitenland. We kregen een visum voor zeven dagen en mochten komen fotograferen voor ons project Dreamcity, een onderzoek naar bijzondere pretparken op opmerkelijke plaatsen overal ter wereld. Tot een uur geleden. Twee forse kerels bevolen ons direct te stoppen met fotograferen en troonden ons mee naar de directeur. Een uur durende, intimiderende donderpreek volgde: toeristen? Was onze gids gek geworden? Spionnen waren we, of op zijn minst journalisten die zich nu aardig voordeden maar bij terugkomst slechte dingen over Turkmenistan zouden schrijven. De directeur zou de politie erbij halen, het Ministerie van Binnenlandse Zaken inschakelen. Schoorvoetend overhandigden we ten slotte een filmrolletje (de fotograaf heeft de digitale fotokaart dan al op slinkse wijze verstopt). Maar dat was niet genoeg; na al die dagen moesten we meer materiaal hebben, bulderde de directeur. En zo zit ik een uur later als gijzelaar in het pretpark, als onderpand voor de gids en de fotograaf die in het hotel het fotomateriaal ophalen. Zou de politie onze kamer doorzoeken, zijn we ons materiaal kwijt? En zouden zelfs onschuldige portretten als belastend bewijs van spionage worden opgevat? Maar dan krijg ik een smsje van mijn collega: ‘geen politie, foto's geback-upt, we komen er aan.’ Ik kijk om me heen en kan een lach niet onderdrukken. Gegijzeld in een pretpark, absurder kan het leven niet worden.
Gegijzeld in een
pretpark
Eefje Blankevoort is schrijfster van onder andere het boek ‘Stiekem kan hier alles’ over Iran. Voorjaar 2010 komt het boek Dreamcity uit. (www.prospektor.nl)
23