Van twee kanten bekeken

De hoogspanningslijn MassenhovenVan Eyck loopt over een totale afstand van 92 kilometer door de provincies Antwerpen en Limburg. Het traject start aan het hoogspanningsstation Massenhoven in Zandhoven, loopt naast het Albertkanaal naar de elektriciteitsstations in Geel en Meerhout en van daaruit naar het station Van Eyck in Kinrooi. Deze luchtlijn overspant 15 gemeenten. In Limburg gaat het om Ham, HechtelEksel, Oudsbergen, Peer, Bocholt, Bree en Kinrooi.

Mede door het grote aantal nieuwe en hernieuwbare energiebronnen die men over het hele land op het elektriciteitsnet aansluit, nemen de elektriciteitsstromen toe. Dankzij de werken aan dit traject, kan Elia de bestaande hoogspanningsstromen via haar netwerk beter spreiden en transporteren. Ook de uitwisseling van elektriciteit tussen België en Nederland zal hierdoor vlotter verlopen. Begin 2021 startte Elia met de nodige werken tussen Meerhout en Kinrooi. Het traject tussen Geel en Meerhout komt in 2022 aan bod. Er komen geen bijkomende masten: op het hele traject was reeds een hoogspanningslijn aanwezig. Tot voor de werken hingen er slechts kabels aan één kant van de masten. De andere helft van de masten was dus nog vrij. Om de capaciteit op te schalen, voegde Elia een tweede draadstel toe aan de luchtlijn tussen Geel en Kinrooi, waardoor er voortaan hoogspanningskabels aan beide kanten van de masten hangen. In een tweede fase vervangt de netwerkbeheerder bovendien de reeds bestaande kabels door een nieuwe generatie draden. Het gaat om zogenaamde HTLS-geleiders. Dit is een nieuw type van hoogperformante elektriciteitsdraden die meer stroom vervoeren en minder snel doorhangen.

Vergoeding voor boseigenaars

Hoewel Elia binnen dit project geen nieuwe masten plaatste, brengen de werken toch veranderingen in het landschap met zich mee. Dat heeft alles te maken met de verplichte veiligheidszone. Om de veiligheid en bedrijfszekerheid te garanderen, is hoge begroeiing onder een hoogspanningslijn uit den boze. Als gewassen in aanraking komen met kabels, kan dit immers zorgen voor storingen in de stroomvoorziening. Bij aanleg van nieuwe kabels zorgt een hoge begroeiing ook voor moeilijkheden. De breedte van deze veiligheidszone is afhankelijk van het vermogen van de lijn. Hoe groter het vermogen, hoe breder de zone. Het plaatsen van bijkomende kabels op het bestaande traject Massenho- ven-Van Eyck en de opschaling qua vermogen, maken dat men de veiligheidszone moest vergroten tot een breedte van 65 meter. Het organiseren van de nodige kapwerken was niet evident. Meestal zijn immers enkel de lapjes grond waarop de masten staan eigendom van Elia en niet de gronden en terreinen waarover de hoogspanningslijnen lopen. Die zijn in het bezit van privé-eigenaars, overheden en bedrijven. Voor het uitbreiden van de bestaande veiligheidszone op dit traject, sloot Elia nieuwe overeenkomsten met hen af. De eigenaars behouden hierbij hun eigendom. Binnen dit project moesten struiken en bomen op meer dan 300 kadastrale percelen verwijderd worden. Omdat de zone van 65 meter ook in de toekomst onbegroeid moet blijven en boseigenaars hiermee (een stukje van) hun bos verliezen, werkte Bosgroep Limburg samen met Elia een vergoedingssysteem uit voor de eigenaars. Elia betaalt deze vergoeding uit. Daarnaast bood de netwerkbeheerder de betrokken eigenaars de kans om mee in te stappen in een nieuw natuurbeheerplan dat wordt opgemaakt voor deze strook onder de hoogspanningslijn. Bosgroep Limburg, Bosgroep Zuiderkempen en Natuur en Bos van de Vlaamse overheid (ANB) slaan hiervoor de handen in elkaar.

Als Bosgroep stonden we ook in voor het exact afbakenen van de 65 meterzone, met behulp van ons gps-systeem en digitale kadasterkaarten. Dit deden we voor elke eigenaar afzonderlijk, aangezien zij de kans kregen om het op hun terrein gekapte hout zelf te houden. Tijdens de werken van Elia, leidde Bosgroep

Limburg de exploitaties, uitgevoerd door vijf aannemers, in goede banen.

Van veiligheidszone naar groene corridor

Momenteel zijn de nieuwe kabels reeds op grote delen van het traject geïnstalleerd. Mede door de natte zomer beginnen veel gekapte bomen en struiken al opnieuw uit te schieten. Elia monitort deze zone en stuurt snoeiploegen ter plaatse indien nodig. Op de plaatsen waar eigenaars ervoor kozen om (het gekapte gedeelte van) hun perceel op te nemen in het natuurbeheerplan, schenkt men specifieke aandacht aan de biodiversiteit. Naargelang de ecologische potenties, zijn er hier verschillende ecotypes mogelijk. Aan de bosranden zal een mantel-zoomvegetatie als overgang naar het bos dienen. Hier kiest men voor een struik- en hakhoutzone, waarbij

Elia de bomen en struiken periodiek afzaagt op geringe hoogte. De frequentie van het kappen hangt af van de boomsoort en de groeisnelheid, die dan weer samenhangt met factoren zoals de standplaats. Door gefaseerd te kappen, ontstaat meer variatie en een grotere biodiversiteit. Zo zal de veiligheidscorridor als een snelweg voor biodiversiteit fungeren. Eerder onderzoek naar ecologisch beheer onder hoogspanningsinfrastructuur in België toont aan dat de veiligheidszones bijdragen aan de migratie van diverse soorten en de versterking van open habitats. Een mooie invulling van deze noodzakelijke kapzones!