MASSIMO LUCCHESI
OFENSYWNE I DEFENSYWNE MOśLIWOŚCI TAKTYCZNE GRY W SYSTEMACH
3-4-1-2 i 4-2-3-1
Tłumaczenie: Miłosz Stępinski
Leer 2001
ROZDZIAŁ 1. MODUŁY ATAKU W 3-4-1-2 I 4-2-3-1 Na rys. 1 i 2 przedstawiono wyjściowe ustawienie zawodników w omawianych systemach.
Struktura ataku składa się z następujących części: •
Przejecie piłki/zabezpieczenie piłki
•
Konstrukcja/budowanie gry
•
Przygotowanie/gra końcowa
•
Zakończenie/strzał na bramkę
PRZEJECIE PIŁKI / ZABEZPIECZENIE PIŁKI (generalne zasady) Zaraz po przechwycie piłki druŜyna ma za zadanie się skonsolidować i przede wszystkim zabezpieczyć piłkę. W pierwszej fazie naleŜy zawsze szukać moŜliwości do kontry lub szukać okazji do wykonania tzw. „ostatniego podania”. Jest to związana z faktem, Ŝe druŜyna przeciwna w momencie straty jest najczęściej szeroko rozstawiona i nasi zawodnicy mają czas i miejsce na wyprowadzenie piłki pod bramkę przeciwnika. JeŜeli takiej moŜliwości szybkiego podania do przodu nie ma piłkę naleŜy „zabezpieczyć”, czyli dokładnie i bezpiecznie rozegrać miedzy sobą przechodząc z ustawienia wąskiego do szerokiego. Piłkę moŜna zabezpieczyć indywidualnie (prowadzenie, drybling) lub zespołowo (podanie bez
przyjęcie, wyjście na wolne pole). Najlepszym środkiem do rozegrania druŜynowego są podania poprzeczne lub do tyłu.
KONSTRUKCJA / BUDOWANIE GRY W tej fazie druŜyna, ma za zadanie przedostać piłkę jak najbliŜej bramki przeciwnika, by wytworzyć jednemu lub kilku zawodnikom moŜliwość do strzelenia bramki. Skuteczność ostatniego strzału lub podania będzie zaleŜała od 2 czynników: od tego co działo się w linii obrony i (głównie) od tego jak przygotowano akcje w linii pomocy. WyróŜniamy 3 formy budowania gry: 1. długie podania 2. podania krótkie skośne 3. podania skośne plus wyłoŜenie do tyłu
Długie podania Jest to dobry środek by piłkę szybko i bezpośrednio przenieść w okolice bramki przeciwnika, szczególnie gdy brakuje czasu, przeciwnik stosuje pressing lub gra na skróconym polu. W sytuacjach „alarmowych” np. pod własna bramką by nie ryzykować straty piłki grając krótkimi podaniami lepiej jest zagrać długą piłkę. Minusem długich piłek jest fakt, Ŝe są trudne do opanowania dla napastników a druŜyna ma mało czasu by przesunąć się za piłką wyŜej. Na rys. 3 widzimy 5 grającego długa piłę do napastnika 9, który zgrywa ja do wychodzącego pod niego 8.
Przykłady konstrukcji gry długimi podaniami w 3-4-1-2 i 4-2-3-1 (rys. 4-7)
Podania krótkie skośne
Podania krótkie zapewniają wolne ale dokładne i zaplanowane konstruowanie gry i przesuwanie się pod bramkę przeciwnika. Podania skośne maja tą zaletę, Ŝe partner do którego jest zagrana piłka ustawia się plecami do linii bocznej i widzi piłkę, partnerów i przeciwników przed i za sobą. Ma dzięki temu moŜliwość zagrania dokładnego do przodu lub tyłu. Plusami podań skośnych krótkich są: -
moŜliwość kompaktowego przesuwania się całej druŜyny pod bramkę przeciwnika z piłką w posiadaniu.
-
Łatwość kontroli piłki
Minusami natomiast są: -
wolne przesuwanie się pod bramkę przeciwnika
-
duŜe ryzyko straty piłki w niebezpiecznych strefach (w linii obrony).
Podania skośne krótkie plus wyłoŜenie piłki do tyłu Trzecim i ostatnim sposobem przedostawania się pod bramkę przeciwnika jest wykonywanie kombinacji podania skośnego i (najczęściej) do tyłu (rys. 9) do podchodzących zawodników. W ten sposób druŜyna zdobywa pole gry bez większego ryzyka straty piłki. Minusem tej kombinacji jest fakt, Ŝe podania mogą być wykonywane głównie w osi pionowej, co utrudnia grę w poprzek. Ponadto pozostałym zawodnikom jest cięŜko się do akcji włączyć, gdyŜ ta kombinacje wykonywana jest przez 3 zawodników w duŜym tempie. NaleŜy równieŜ podkreślić, Ŝe od jakości konstruowania akcji ofensywnych zaleŜy jakość i przez to skuteczność strzału na bramkę. W sumie konstruowanie akcji ofensywnych przebiega wg 2 schematów: -
bezpośrednie, szybkie i spontaniczne (realizowane przez podania długie)
-
racjonalne, zaplanowane i powolne (realizowane przez podania krótkie skośne i do tyłu).
Przykłady zastosowania podań krótkich w 3-4-1-2 i 4-2-3-1 rys. 8 – 18.
ROZDZIAŁ 2. GRA Z KONTRY W 3-4-1-2 i 4-2-3-1
W rozdziale przedstawione zostaną przykłady schematów rozgrywania piłki w kontrataku. Bardzo waŜne jest by druŜyna potrafiła w momencie przejęcia piłki natychmiast przejść do kontry. O jej skuteczności decydować będzie szybkość i dokładność zagrań. Najlepszymi technikami realizacji gry z kontry są: •
Podanie zawodnika, który przechwycił piłkę do partnera, który moŜe wykonać dokładne i szybkie podanie do napastników (rys. 19). 10 przechwyca piłkę, prowadzi ja w kierunku bramki dając czas napastnikom 9 i 11 na wyjście na wolne pole. Następnie 10 podaje prostopadle lub biegnie sam.
•
Podanie prostopadłe na wychodzących na wolne pole napastników.
•
Podanie zawodnika, który przechwycił piłkę do napastnika wybiegającego na wolne pole na skrzydle (rys. 20). 10 przechwyca piłkę, podaje ją w kierunku urywającego się z krycia na skrzydło napastnika 9, który po opanowaniu piłki moŜe grać do 11 lub 8.
Na rys. 21-28 przedstawiono przykłady gry z kontry w systemach 3-4-1-2 i 4-2-3-1. Rys. 21 – 8 przechwycił piłkę na skrzydle, prowadzi ja krótko dając czas napastnikom na urwanie się z krycia i podaje do jednego z nich prostopadle (3-4-1-2).
Rys. 22 – 24 - propozycje rozwiązań gry z kontry,
gdy piłkę w środku ma 10, a 2
napastników „tasuje się” w drodze do pola karnego (3-4-1-2).
Rys. 25 i 26 - 11 przechwycił piłkę na skrzydle, prowadzi ja krótko dając czas napastnikowi i pomocnikowi na urwanie się z krycia i podaje do jednego z nich prostopadle (4-2-3-1).
Rys. 27 i 28 - propozycje rozwiązań gry z kontry, gdy piłkę w środku ma 10, a napastnik 9 i pomocnik boczny 11 wychodzą na wolne pole (4-2-3-1).
ROZDZIAŁ 3. BUDOWANIE GRY OD TYŁU
Rozgrywanie piłki po przechwycie przez obrońcę zaleŜy od tego, czy jest on w stanie spokojnie zagrać piłkę oraz od tego jak rozstawiona jest nasza linia obrony oraz przeciwko ilu przeciwnikom przychodzi nam w danym momencie grać. JeŜeli przykładowo piłka jest w posiadano linii obrony atakowanej przez 2 napastników i pomocnika środkowego, najlepiej piłkę jest w takim wypadku zagrać na skrzydło (rys. 29).
JeŜeli natomiast obronę atakuje napastnik i boczni pomocnicy – łatwiej piłkę rozegrać będzie środkiem pola gdzie mamy sytuację 2x1. Dlatego teŜ waŜne jest obserwowanie jakim systemem gry gra przeciwnik. PoniŜej przedstawiamy podstawowe zasady budowania gry od tyłu: •
Zawodnik, który przechwycił piłkę musi szukać „uwolnienia” zagrywając bezpiecznie i dokładnie do tyłu lub na skrzydło.
•
JeŜeli nie ma moŜliwości zagrania piłki bezpiecznie krótko naleŜy szukać długiego podania do napastników (na wolne pole w boczne sektory - jeŜeli napastnik jest szybki ale niski lub wysoką piłkę na głowę napastnika, który gdy wygra 1x1 w powietrzu przedłuŜy podanie do wychodzących pomocników.
•
Zasadą jest równieŜ, by po przechwycie piłkę zagrywać do boku, gdyŜ tam są wolne sektory, zawodnicy maja więcej czasu na działanie, a ryzyko straty jest mniej niebezpieczne.
•
Po przechwycie moŜna takŜe krótkimi lub długimi podaniami diagonalnymi przenieść piłkę na drugą stronę. WaŜne jest przy tym, by pomocnicy stale wybiegali na wolne pole „pokazując się” partnerowi przy piłce, a 1 z napastników podszedł niŜej jako „ściana”.
PoniŜej przedstawiono moŜliwości rozgrywania piłki od tyłu w 3-4-1-2 i 4-2-3-1 (rys. 30 – 38)
ROZDZIAŁ 4. PRZYGOTOWANIE AKCJI Przygotowanie to faza gry ofensywnej, w której druŜyna przy piłce inicjuje serie zagrań, spontanicznych lub schematycznych, które prowadzą do strzału do bramki z następujących sytuacji: •
Strzelający sam wywalcza piłkę (przechwyt, złe podanie, wyrzut czy błąd przeciwnika). Jest to często wynik pressingu całej druŜyny na przeciwnika
•
Strzelający drybluje między obrońcą/obrońcami.
•
Strzelający otrzymuje „ostatnie podanie” od partnerów najczęściej w tempo lub na konkretna pozycję -
podanie prostopadłe do wcinającego się skośnie za linie obrony
-
podanie skośne do wcinającego się skośnie lub po prostej za linie obrony
-
podanie z klepki w trójkącie
-
podanie z klepki w parze (tzw. cyrkiel)
-
kross
-
krótkie podania bez przyjęcia w polu karnym.
Wcięcia Na rys. 39 przedstawiono przykład wcięcia się zawodnika za linie obrony do podania prostopadłego lub skośnego. Aby wcięcie mogło być wykonane: -
zagrywający musi być za zagrywanym (tym, do którego jest podanie adresowane)
-
Zagrywany musi uwolnić się z krycia wbiegając w lukę między obrońcami, tak by miedzy nim a bramkarzem juŜ nikogo nie było.
-
Zagrywający podaje w tempo do biegnącego zanim ten przekroczy linię obrony.
Dodatkowo naleŜy podkreślić iŜ wcięcia są najskuteczniejsze, gdy miedzy oboma zawodnikami jest mała odległość. Zagrywający musi piłkę zagrać we właściwym momencie (spalony), dokładnie i z właściwą siłą (nie za lekko bo przejmą obrońcy i nie za mocno bo przechwyci bramkarz. Grając przeciwko systemom z atakiem 3-kowym – wcięcia najlepiej robić ze skrzydeł . w układach 2 osobowych w ataku natomiast zagrywającym najczęściej jest środkowy pomocnik. Wcięcia najłatwiej wykonywać gdy atakujący maja przed linia obrony duŜo miejsca. Im dalej obrona stoi od własnej bramki tym łatwiej jest wykonywać wcięcia (więcej miejsca między obroną a bramkarzem). Im dalej od bramki znajduje się piłka tym cięŜej jest naciskać zawodnika z piłką i przez to łatwiej zagrać piłkę do wcinającego się. Im mniejsze są odstępy między obrońcami tym kąt ataku piłki na wcinającego się będzie bardziej płaski. Przykłady wcięć przedstawiają rys. 40A i 40B. Wcięcie jest skutecznym środkiem walki z obroną głównie strefową. W obronie indywidualnej napastnicy wyciągają obrońców (tworzą luki) a następnie w nie wbiegają.
W praktyce występuje wiele rodzajów wcięć. Do najczęściej stosowanych naleŜą 3 typy: •
Wybieg przed linię obrony (miedzy obrońców) przed najbliŜszym obrońcą – rys. 41A (wersja A)
•
Wybieg przed linię obrony (miedzy obrońców) za plecami najbliŜszego obrońcy – rys. 41A (wersja B)
•
Wybieg za obronę (za ostatnim obrońcą) – rys. 41 B
Wcięcia stosować moŜna równieŜ z linii pomocy. Na rys. 41 C przedstawiono jednoczesne wcięcie z linii ataku (opcja A) oraz pomocy (opcja B). Podający 7 decyduje do którego zawodnika podaje. Przykłady stosowania wcięć przedstawiono na rys. 42 – 55.
Obieg Na rys. 56 przedstawiono przykład obiegu zawodnika za linie obrony do podania prostopadłego lub skośnego. Aby obieg mógł być wykonany: -
zagrywający jest PRZED zagrywanym (tym, do którego jest podanie adresowane) i widzi bramkę.
-
Zagrywany wychodzi na wolne pole obiegając zawodnika z piłką.
-
Zagrywający podaje piłkę prostopadle lub skośnie w tempo za linie obrony do obiegającego.
Dodatkowo naleŜy podkreślić iŜ obieg jest najskuteczniejszy, gdy w danym momencie na skrzydle wytworzy się sytuacja 2x1. WyróŜniamy dwa typy obiegów:
•
Do środka - obiegający ze skrzydła obiega partnera znajdującego się w środkowej strefie boiska (rys. 57.)
•
Na skrzydło – obiegający ze środka boiska obiega partnera znajdującego się na skrzydle (rys. 56.)
Obieg w środku pola naleŜy stosować przy grze z kontry np. po przechwycie. Tworzy się w ten sposób przewagę lub równowagę liczebną w środku pola. Obieg na skrzydle natomiast stosuje się przy ataku pozycyjnym, gdy przeciwnik nie daje miejsca w środkowej strefie przed własnym polem karnym. Wtedy akcje łatwiej inicjować skrzydłem gdzie przy obiegu tworzy się 2x1. Bardzo trudno stosować obieg grając 3 obrońców np. w 3-4-1-2, gdyŜ w obronie zostaje wtedy 2 zawodników. Przykłady stosowania obiegów w systemach 3-4-1-2 i 4-2-3-1 przedstawiono na rys. 58 – 63.
Kombinacje Kombinacja jest formą przygotowania akcji obejmującą kilku zawodników, którzy działają wg następujących zasad: •
Przyjmujący, czyli ten który otrzymuje podanie będąc wyŜej od podającego i stojąc plecami do bramki przeciwnika.
•
Wybiegający do podania, czyli ten, który wychodzi na wolne pole urywając się z krycia i dąŜąc do tego by nie mieć nikogo przed sobą oprócz bramkarza
•
Podający, czyli ten który podaje w tempo do wybiegającego „przyjmującego” w wolne pole.
Aby to zagranie było idealnie wykonane naleŜy utrzymać nieduŜe odległości między ćwiczącymi. Najczęściej stosuje się kombinacje w okolicach pola karnego. WyróŜniamy kilka rodzajów kombinacji. Do najwaŜniejszych naleŜą: •
Zagranie linearne – gdy tor biegu wybiegającego i lotu piłki są równoległe (rys. 64A).
•
Zagranie krzyŜowe - gdy tor biegu wybiegającego i lotu piłki się krzyŜują, a wybiegający dostaje piłkę w tempo na wolne pole (rys. 64B).
•
Zagranie krzyŜowe na wytworzone wolne pole - gdy tor biegu wybiegającego i lotu piłki się krzyŜują, a wybiegający wychodzi na wolne pole utworzone przez przyjmującego i otrzymuję tam piłkę od niego do nogi (rys. 64C i D).
Na rys. 64 – 79 pokazano przykłady kombinacji w systemach 3-4-1-2 i 4-2-3-1.
Gra z klepki (tzw. cyrkiel) Jest to forma rozegrania piłki w parach, której zadaniem jest dać jednemu z nich pozycję strzelecka. Stosuje się ją w okolicach pola karnego pod naciskiem przeciwnika i na zmniejszonym polu gry. WyróŜniamy następujące kombinacje gry z klepki: •
Podaj – biegnij z obrońcą wew trójkąta (rys. 80 A i B). Zawodnik podaje do partnera i obiega obrońcę w środku trójkąta, następnie otrzymuje podanie po minięciu obrońcy.
•
Podaj – biegnij bez obrońcy (rys. 81). Podający wykonuje podanie i biegnie w kierunku wolnego pola. Nie ma w tym wypadku obrońcy miedzy partnerami.
•
Przepuszczenie (rys. 82). Zaw. 9 - Adresat podania od 7 widząc lub słysząc wychodzącego za plecami 11 przepuszcza piłkę do niego.
Na rys. 83 – 94 przedstawiono przykłady gry z klepki w omawianych systemach.
Kross (wrzutka) Jest to środek przygotowania gry realizowany w formie najczęściej długiego podania ze skrzydła w pole karne. Podstawowa zasadą adresat wrzutki jest być u piłki przed obrońcą bez względu na jego połoŜenie!. Szybcy i niscy napastnicy szukają miejsca przed obrońcami (rys. 95 A), natomiast dobrze główkujący generalnie za obrońcami (rys. 95B).
Na rys. 96A napastnik wybiega do tyłu by uwolnić się z krycia i wyjść na wolne pole. Tę kombinację stosuje się gdy obaj – prowadzący piłkę i napastnik są juŜ w obrębie pola karnego. Na rys. 96B przedstawiono zmianę krzyŜową dwójki napastników 9 i 11 w polu karnym, gdzie 9 wybiega za plecy obrońcy i otrzymuje równoległą piłkę od 7 ze skrzydła. Podczas dośrodkowań zawodnicy w polu karnym powinni ustawić się na kształt trójkąta rys. 97. zaw. 9 – długi słupek, 7 – krótki słupek a 11 – punkt karny. Dodatkowo na granicy pola karnego powinien akcję zamykać kolejny zawodnik.
Na rys. 98 – 101 przedstawiono ustawienie zawodników podczas dośrodkowań wykonywanych przez róŜnych zawodników.
Dośrodkowania stosowane są głównie wtedy, gdy obrona druŜyny przeciwnej licznie zagradza drogę do własnej bramki środkiem boiska i ustawia się w polu karnym. W tym wypadku atakujący wykorzystują skrzydła, by konstruować akcje i „rozbić” blok defensywny. W praktyce wyróŜniamy 3 rodzaje wrzutek: •
Wrzutka za plecy obrony (rys. 102 A) stanowi dla nich najgorszą trudność, gdyŜ zarówno obrońcy jak i napastnicy są w ruchu do bramki. Łatwo w takiej sytuacji o gol samobójczy przy niedokładnym wybiciu.
•
Wrzutka na środek pola karnego przed obrońców (rys. 102 B) jest dla napastników wygodna, gdyŜ mogą obserwować piłkę i bramkę przeciwnika.
•
Wrzutka na zawodnika, który wbija piłkę na środek pola karnego do partnerów na strzał wykonywana najczęściej w naroŜniki pola karnego lub bramkowego oraz w okolice linii bramkowej.
WyłoŜenie piłki tzw. „ostatnie podanie” Jest to podanie piłki, które pozwala przyjmującemu oddać strzał na bramkę. Na rys. 103 przedstawiono przykładową sytuację, gdzie 7 po grze z klepki z 9 wykłada piłkę 11 na czysty strzał. WyłoŜenie piłki następuje zawsze po szybkim rozegraniu najczęściej po utworzonej chwilowej w przewadze liczebnej atakujących.
Prowadzenie piłki / drybling Jest to podstawowy środek prowadzący do utworzenia przewagi liczebnej w ataku lub wytworzenia pozycji strzeleckiej. KaŜdy zawodnik z piłką, który minie obrońcę tworzy momentalnie w danym sektorze przewagę liczebną. Dzięki dryblingowi zyskujemy: •
Wytworzenie dla dryblującego pozycji strzeleckiej
•
Wytworzenie przez dryblującego moŜliwości wyłoŜenia piłki kolegom pod bramką przeciwnika
•
Uzyskanie moŜliwości do wykonania podania prostopadłego lub dośrodkowania.
Zawodników dryblujących moŜna podzielić na 2 typy: 1. techniczny – wykorzystujący kunszt opanowania piłki (zwody, balans ciałem itd.) 2. fizyczny – wykorzystujący swoje warunki fizyczne (siła, zwinność lub szybkość) Na rys. 104 – 107 pokazano przykłady wyjścia na pozycję umoŜliwiającą drybling oraz sytuacje, w których drybling powinni stosować zawodnicy typu technicznego. Typ fizyczny wykorzystuje dla siebie wole pole, w które w biega po podaniu lub dośrodkowaniu (rys. 108).
PoniŜej przedstawiono przykłady sytuacji, w których moŜna wykorzystać drybling w systemach 3-4-1-2 (rys. 109 – 113) i 4-2-3-1 (rys. 114 – 119).
ROZDZIAŁ 5. ZAKOŃCZENIE AKCJI / STRZAŁ NA BRAMKĘ
Zakończenie jest ukoronowaniem indywidualnej lub zespołowej fazy przygotowawczej. Jedną z form zakończenia akcji jest strzał z dystansu. Jest to najprostsza forma „obejścia” skonsolidowanej linii obrony stojącej we własnym polu karnym. Obecne badania jednak potwierdzają, Ŝe skuteczność tego zabiegu jest bardzo mała i w związku z tym strzały z
dystansu są coraz rzadziej stosowane. Szansy na zdobycie bramki upatruje się jedynie w zaskoczeniu bramkarza lub przypadkowym rykoszecie piłki od któregoś z zawodników. Zawodnik strzelający z dystansu musi być pewny swojego strzału. Ponadto musi wybrać, kiedy, jak i w które miejsce bramki strzelić. Przy strzałach z dystansu obrońcy muszą liczyć się zawsze z piłkami odbitymi od słupka, poprzeczki lub wyplutymi” przez bramkarza. W tym celu po strzale obrońcy muszą zabezpieczyć natychmiast STREFY, w które piłka moŜe się po odbiciu wlecieć (rys. 120 i 121) oraz potencjalnych PRZECIWNIKÓW, którzy mogą ją przechwycić. Na rys. 120 i 121 przedstawiono zasady ustawiania się do krycia strefą przy strzale z dystansu w systemach 3-4-1-2 i 4-2-3-1.
ROZDZIAŁ 6. OBRONA W SYSTEMACH 3-4-1-2 i 4-2-3-1
Jako grą obronną, która opiera się na tych samych zasadach w kaŜdym systemie gry, rozumieć będziemy sytuację, gdy druŜyna nie jest w posiadaniu piłki. Współczesne bronienie nie oznacza jedynie obrony własnej bramki i przeszkadzania przeciwnikowi w zdobyciu gola, lecz obejmuje działania mające na celu jak najszybsze odebranie piłki i atak na zawodnika z piłką oraz jego najbliŜszych partnerów. W związku z tym naleŜy zmienić mentalność i nastawienie zawodników, którzy podczas obrony ustawiają się pod własna bramką i oddają przeciwnikowi inicjatywę. W trakcie meczu istnieje kilka moŜliwości przejęcia piłki od przeciwnika. Oto kilka z nich: •
Obrońca wygrywa 1x1 z napastnikiem z piłką
•
Obrońca przechwyci podanie, nieudany strzał, dośrodkowanie
•
Obrońca odbierze piłkę przeciwnikowi, który źle ją przyjął
•
Atakujący złamią któryś z przepisów gry w piłkę (spalony, faul itd.)
•
Atakujący uderzy piłkę poza boisko
•
Bramkarza złapie piłkę po np. strzale lub dośrodkowaniu
•
Po straconej bramce
Oczywiście Ŝadna z druŜyn nie jest zainteresowana odzyskaniem piłki dzięki straconej bramce albo nawet w wyniku strzału przeciwnika. Zasadą obrony jest, zatem odebrać piłkę daleko od bramki i nie dopuścić do niebezpiecznych sytuacji. W tabeli 1 przedstawiono ogólne metody i środki odbioru piłki.
Działanie obronne Piłka w posiadaniu przeciwnika
Grupowe środki techniczno-taktyczne Gra 1x1, podwajanie, potrajanie
Piłka w drodze do przeciwnika, podanie lub Krycie strefowe, forczeking, przechwyt wrzutka Przejecie „niczyjej” piłki
Natychmiastowe krycie strefowe
Złamanie przepisów przez przeciwnika
Ofsajd
Zmuszenie przeciwnika do złego rozwiązania Pressing (wybicia piłki, niedokładnego podania itd.)
Podstawowa zasadą gry w obronie jest przeciwnikowi odebrać czas i miejsce do rozgrywania piłki oraz odciąć od moŜliwości podania piłki do partnerów. Działanie to jest tym agresywniejsze i szybsze im bliŜej własnej bramki się piłka znajduje. Aby tego dokonać cała druŜyna musi pozostać w „zbitym” - kompaktowym ustawieniu, gdzie muszą być zachowane nieduŜe, ale proporcjonalne odległości między zawodnikami (ok. 10m), a cała druŜyna rozstawiona jest w pionie na nie więcej niŜ 30 m. Aby zachować ów odstępy miedzy obrońcami w poziomie druŜyna musi zawęŜać pole gry w kierunku do piłki. Dlatego teŜ bardzo waŜne jest by zawodnicy w obronie potrafili szybko i skoordynowanie przesuwać się za piłką w pionie i poziomie nie tracąc odstępów miedzy sobą. Za utrzymanie głębi odpowiedzialni są równieŜ napastnicy, którzy cofają się za druŜyną do wysokości środka pola lub tez „wyciągają” druŜynę „wyŜej” przy presingu na połowie przeciwnika. Właściwe i mądre rozstawienie zawodników w drezynie pozwala pokryć najbliŜsze piłce strefy, zapewnia asekurację wzajemna partnerów, umoŜliwia pressing, podwajanie i spychanie. NaleŜy przy tym pamiętać, Ŝe kaŜde długie i szybkie zagranie przeciwnika na drugą stronę lub za linie obrony stawia nas w kłopotliwej sytuacji.
Podwajanie Jest to akcja 2 zawodników druŜyny broniącej, którzy jednocześnie lub następczo (jeden po drugim) atakują przeciwnika z piłką tworząc lokalną przewagę liczebną 2x1. Ze względu na kierunek poruszania się drugiego z obrońców wyróŜniamy: •
Podwajanie od przodu (rys. 122), kiedy obaj zawodnicy 2 i 4 są wyjściowo „pod piłką”. • Podwajanie od tyłu (rys. 123), kiedy jeden z zawodników 4 jest „nad piłką” – najczęstsza opcja. W podwajaniu waŜne jest by obrońca, który podwaja miał jasność, co do celu, sposobu wykonania, swojego zadania w tym działaniu i przez to właściwego ustawienia się. Zadaniem głównym jest odebranie piłki przeciwnikowi przez bezpośredni atak bądź teŜ dzięki swemu działaniu umoŜliwić partnerowi odebranie mu piłki. Na rys. 123 przykładowo podwajający obrońca nad piłką 4 ustawia się tak, by uniemoŜliwić przeciwnikowi 11 „złamanie akcji do środka” i tym samym ułatwić partnerowi 2 bezpośredni atak na piłkę. JeŜeli natomiast przeciwnik z piłka nie widzi naszej bramki (rys. 124) podwajający 4 atakuje przeciwnika bezpośrednio. 2 natomiast musi się tak ustawić by uniemoŜliwić 11 wejście z piłką do środka.
Krycie strefowe w obronie Aby działania obrońców były skuteczne i mogli oni atakować przeciwników z piłką w swoich sektorach muszą być pewni ze za ich plecami jest partner, który przechwyci piłkę lub przeciwnika jeŜeli temu uda się przejść za linię atakującego obrońcy (rys. 126). Na rys. 125 widzimy jak zaw. 3, który wychodzi do asekuracji partnera 8 i zostawia przez to przeciwnika 10 asekuruje poniŜej jego kolego 6. W sytuacji gdy, jak na rys. 126, 7 zagra piłkę na skrzydło do 10 obok 8 i 3 - zawodnika z piłką (10) zatrzyma 6, który da tym samym 3 czas na podwojenie ataku lub zajęcie nowej pozycji. W tym momencie wszyscy obrońcy muszą się wykazać zdecydowaniem i agresywnością, by odebrać przeciwnikowi czas i miejsce na rozegranie akcji. Szczególnie, gdy piłka jest w bocznym sektorze boiska. Zmasowany nacisk wszystkich zawodników na przeciwnika wymusza błąd (złe podanie, wybicie piłki drybling). W tym celu większość zawodników obrony musi się znajdować „pod piłkę”.
Korzystanie z pułapek ofsajdowych Z reguły wykorzystywane jest wtedy, gdy obrona musi działać przeciwko atakującym w przewadze liczebnej. Innym celem stosowania ofajdu jest sytuacja, kiedy to nasza druŜyna przegrywa i staramy się jak najszybciej odzyskać piłkę. Ofsajd występuje prawie zawsze z kryciem strefowym, pressingiem i podwojeniem. W praktyce wyróŜniamy ofsajdy: •
Pasywny – obrona stoi a przeciwnik wybiegł za jej linię
•
Aktywny – obrona wychodzi do przodu zostawiając przeciwnika za sobą
Wyjście obrony do przodu nie moŜe być bezmyślne i instynktowne. Powinno być to działanie, które ma na celu wyłączenie z gry przeciwników ustawiających się w linii z obrońcami. Jednocześnie obrońcy nie mogą na ślepo wybiegać do przodu gdyŜ, jeŜeli przeciwnik z piłka nie zostanie zaatakowany będzie miał on moŜliwość dryblingu lub podania do partnera wbiegającego z drugiej linii przez luki w linii obrony. Dlatego teŜ wyjście
obrońców zawsze łączy się z pressingiem na zawodnika z piłka i najbliŜszych partnerów. Najdogodniejszym momentem jest zawsze np. za lekkie podanie przeciwnika do tyłu w kierunku własnej bramki.
ROZDZIAŁ 6. OBRONA 3 I 4 W LINII Skuteczność działania w linii zaleŜy zarówno od indywidualnych umiejętności gry 1x1 jak i od umiejętności współpracy, ustawiania się, komunikacji i działania wewnątrz formacji i z linią pomocy i bramkarzem.
RóŜnice między obroną 3 i 4 zawodnikami Obrona 4 jest w odróŜnieniu do 3-kowej bardziej kompaktowa i niezaleŜna. W ustawieniu 4 formacja moŜe pokryć z powodzeniem całą szerokość boiska. Obrona 3-kowa natomiast potrzebuje najczęściej wsparcia jednego z bocznych pomocników. 3 w obronie ma równieŜ problemy: •
gdy przeciwnik gra 3 napastników
•
z wykonywaniem obiegów na skrzydle
•
z przestawianiem z ataku do obrony i vice verso (szeroki i wąskie ustawienie wymusza przebieganie duŜych odległości).
OBRONA 4 W LINII – ANALIZA Bez względu na liczbę zawodników, którzy budują formacje obronną, druŜyna musi być zawsze w stanie ograniczać przeciwnikowi (z piłką i bez piłki) czas i miejsce na rozgrywanie piłki. a. szerokość formacji W grze obrońcy muszą się starać zachować jak najmniejsze odległości od siebie jak to moŜliwe. Zasadą jest, Ŝe szerokość formacji nie powinna przekraczać 40m. Inną zasadą jest, Ŝe im bliŜej własnej bramki się obrona znajduje tym bliŜej siebie stoją obrońcy i odwrotnie. b. Głębia w ustawianiu wewnątrz formacji Ustawienie w 2 liniach gwarantuje teoretycznie lepsze zabezpieczenie (asekurację) i nacisk na przeciwnika (rys. 128). Ustawienie w 1 linii natomiast lepszą grę na spalony aktywny jak i pasywny (rys. 127).
c. Odległość miedzy obroną a pomocą Im bliŜej siebie znajdują się obie formacje tym bardziej kompaktowa i skuteczniejsza (skuteczniejszy pressing) jest obrona zespołowa. Podczas gry obronnej zarówno pomocnicy jak i obrońcy powinni się starać zachować względnie stałe odległości miedzy sobą zarówno podczas ruchu do przodu jak i cofania się. Jedni „ciągną” drugich. NaleŜy unikać tworzenia się duŜych luk miedzy formacjami obrony i pomocy (np. gdy podczas pressingu pomocników obrońcy się wracają pod bramkę). d. Elastyczność W obronie nie ma Ŝadnych stałych punktów czy ustawień. Obrońcy muszą ustawiać się tak by asekurować i być w stanie zaatakować przeciwnika z piłka. MoŜna tego dokonać zarówno w ustawieniu wysokim, jak i niskim.
e. Ustawianie się 4 w linii w stosunku do przeciwnika z piłką Zadaniem obrońcy w grze strefowej jest: -
kontrolowanie przeciwnika w przydzielonej strefie
-
kontrolowanie strefy
-
asekurowanie partnera, który wyszedł do przeciwnika z piłką
W związku z tym od obrońcy wymaga się stałego kontrolowania i modyfikowania własnego ustawienia względem partnerów i przeciwnika. Na rys. 129 przedstawiono teoretyczna idealną linię obronną. 6 asekuruje 2, który zaatakował 11 z piłką oraz kontroluje we własnej strefie 9. Podobne zadania ma 5. Zaw. 3 uwaŜa na ewentualny przerzut piłki. Na rys. 130 widzimy ustawienie obrońców, gdy piłka została przegrana do środka pola. Zaw. 2 asekuruje 6, który zaatakował 9 z piłką oraz kontroluje we własnej strefie 11. Podobne zaw. 5, który asekuruje 6 i kontroluje 7. W sytuacji, gdy 4 obrońców gra przeciwko
2 napastników w środku pola tworzy się sytuacja 2x2 (na rys. 130 – obrońcy 5 i 6 grają przeciwko atakującym 7 i 9). W takiej sytuacji wielu trenerów ściąga do linii obrony bocznego pomocnika, tak by boczny obrońca z sytuacji 2x2 w środku pola zrobił dogodniejsze 3x2 na korzyść obrony. Inni natomiast trenerzy zostawiają bocznych obrońców na swoich pozycjach licząc na ich ofensywną grę skrzydłami a nakazują środkowym obrońca agresywne krycie 2 napastników i częste granie na ofsajd aktywny (zostawianie 2 napastników za sobą.
Krycie strefowe JeŜeli piłka znajduje się na skrzydle na naszej połowie boiska, do zawodnika z piłką wychodzi boczny pomocnik a jeŜeli go nie ma w danym momencie – boczny obrońca. Pozostali obrońcy ustawiając się w linii za nim po skosie i przesuwają delikatnie w stronę piłki. Środkowy obrońca asekuruje bocznego obrońcę w walce 1x1 i przejmuje wszystkich, którzy wbiegną za jego plecy. JeŜeli nikt nie wbiega – bocznego obrońcę zostawia się najczęściej samego na 1x1 (rys. 129). JeŜeli piłka ze skrzydła przegrana zostanie do środka pola. Boczny obrońca wraca do linii z przyjmującego piłkę przeciwnika atakuje środkowy obrońca (rys. 130). Tasujących się w linii napastników obrońcy przekazują sobie płynnie. W momencie, gdy jeden z nich ma dwóch przeciwników w swojej strefie musi przywołać któregoś z kolegów. Obrońcy muszą
stale obserwować ruchy napastników. Najniebezpieczniejszy jest moment, gdy z ruchu poziomego przechodzą do pionowego i próbują wbiegać za linię obrony szczególnie za plecami obrońców.
Na rys. 131 i 132 przedstawiono akcje w której obrońca kryje przeciwnika bez piłki poruszającego się w pionie od i do piłki. W ruchu napastnika od piłki obrońca podąŜa za nim (ok. 0,5m) tylko do wysokości linii obrony o ile oczywiście nie nastąpiło podanie do wbiegającego napastnika (poz. spalona). Natomiast w ruchu do piłki: -
a) gdy piłka jest do 9A zagrana obrońca 5 podąŜa ZAWSZE do końca (nie dać się odwrócić przeciwnikowi) wymiana pozycji z pomocnikiem, który wchodzi do linii za obrońcę w naszym wypadku 8.
-
b) gdy 9A nie dostanie podania - biec za nim do momentu przekazania go partnerowi z linii pomocy (bez zmiany w pozycji pionie) i wrócić do linii.
Działania obronne w przewadze liczebnej atakujących Obejmują one: •
grę na spalony
•
ustawianie się w obronie (asekuracje)
Ustawianie się w obronie głównie w linii ma na celu zniwelowanie przewagi liczebnej. Mamy z tym do czynienia np. podczas obiegów druŜyny atakującej w bocznym sektorze boiska (rys. 133 i 134). W sytuacjach takich, gdzie tworzy się w bocznych sektorach sytuacja 2x1 na niekorzyść obrony działa zasada „boczny bierze bocznego” oraz zasada, ze „nie
krzyŜujemy torów biegu.” Zaw. 2 wychodzi do bocznego pomocnika 11 z piłką (rys. 133), którego obiega boczny obrońca 3. W tym momencie 2 cofa się i przejmuje 3 natomiast środkowy obrońca 6 (lub boczny pomocnik 7 – rys. 134) wychodzi do 11.
Na rys. 135 widzimy sytuację, w której środkowy obrońca 5 przeciwdziała akcji rozegrania piłki z klepki dwójki atakujących 6 i 9. W momencie podania piłki do 9 zaw. 5 wychodzi di niego i stara się przechwycić podanie bez przyjęcia do 6A. JeŜeli mu się nie uda startuje za piłką (pozycja 5A) wspólnie z partnerem 6 (6A). Na rys. 136 przedstawiono inną moŜliwość rozegrania piłki z klepki przed linią obrony w środku pola. Obrońca 5 przeciwdziała akcji rozegrania piłki z klepki dwójki atakujących 11 i 9. 5 atakuje zaw. 9 z piłką starając się przechwycić podanie do 11. JeŜeli mu się nie uda biegnie na ślepo za 9 (pozycja 9A) nie patrząc za piłką (pozycja 5A). Zaw. 11 z piłka atakuje w tym momencie 6, który równieŜ stara się przechwycić podanie do 9A. Po podaniu podąŜa za piłką 6A.
OBRONA 3 W LINII – ANALIZA
Obrona 3 zawodników róŜni się nieco od obrony 4 zawodnikami. Podstawową róŜnicą jest, kiedy jak do 3 w linii muszą dołączyć pomocnicy, gdyŜ 3 zawodników nie jest w stanie pokryć całej szerokości boiska a ponadto musi się homogenie przesuwać za piłką. I tak jak 4 w linii moŜe działać względnie niezaleŜnie tak 3 obrońców potrzebuje zawsze asekuracji szczególnie na skrzydłach – bocznych pomocników, którzy schodzą do 3 w linii tworząc praktycznie 4 w linii. W momencie przegrania piłki na drugą stronę boczny pomocnik wychodzi z linii do zawodnika z piłką, a jego kolega z przeciwnej strony schodzi do linii. Ten mechanizm przedstawiony został na rys. 137 i 138 z zawodnikiem 8. Przejście pomocnika do linii obrony zaleŜy od: •
połoŜenia piłki. JeŜeli piłka jest w środku pola na wysokości linii środkowej zawodnicy utrzymują swoje pozycje wyjściowe (rys. 137).
•
liczby napastników w druŜynie przeciwnej. JeŜeli przeciwnik gra 2 lub 3 napastników w obronie tworzy się przewaga lub równowaga liczebna. Aby ja znieść do linii obrony musi zejść pomocnik (rys. 138). JeŜeli natomiast przeciwnik gra 1 napastnikiem – nie ma takiej potrzeby, gdyŜ 3 obrońców da rade sobie z 1 napastnikiem.
JeŜeli natomiast przeciwnikowi udało się piłkę przedostać pod pole karne do obrony wracają obaj boczni pomocnicy (jeden na podwojenie a dalszy do linii obrony) bez względu na połoŜenie piłki (rys. 139). Gdy piłka jest bliŜej środka pola obaj wracają do linii a podwaja jeden ze środkowych pomocników. Często podczas akcji obronnych 3 obrońców (przeciwko przeciwnikowi z 2 napastnikami) zawodnicy przekazują sobie krycie napastników tak, by jeden z nich (najbliŜszy piłce) mógł zawsze asekurować partnerów w formacji lub linii pomocy (rys. 140) i przejmować przeciwników wbiegających w boczne sektory. Jest to ryzykowne, gdyŜ w obronie gramy wówczas w równowadze liczebnej. Nie wymaga to jednak od obrońców przechodzenia jak na rys. 141.
Dwie strategie gry obronnej
1. obrona wysoka Opiera się na zasadzie presingu na połowie przeciwnika, duŜej agresywności i szybkości zawodników mającej na celu zdławienie akcji przeciwnika juŜ w zarodku. Do tej koncepcji potrzeba zawodników o dobrych cechach wolicjonalnych, świetnym przygotowaniu kondycyjnym oraz umiejętnie stosujących grę na ofsajd.
2. obrona niska Opiera się na obronie pressingiem dopiero od ¾ lub linii środkowej boiska, dobrej organizacji obrony w strefie (zawęŜenie i skrócenie pola gry, moŜliwość asekuracji i podwajania), zachowania odległości miedzy zawodnikami w i miedzy formacjami. Okazji do zdobycia bramki szukamy z kontry i po błędach (np. po przechwytach piłki na własnej połowie). W tej opcji rzadko stosuje się grę na ofsajd.
ROZDZIAŁ 7. SYSTEM 3-4-1-2 PRZECIWKO INNYM USTAWIENIOM
W poprzednich rozdziałach przeanalizowaliśmy, kiedy i w jaki sposób do linii obrony 3-kowej dołączają boczni pomocnicy. W tym rozdziale natomiast zastanowimy się nad obowiązkami pomocników centralnych i napastników w akcjach ofensywnych i
defensywnych całego zespołu. W ofensywie rozgrywający operuje pod napastnikami i ściśle z nimi współpracuje. W defensywie stosując wysoki pressing w zaleŜności od systemu gry przeciwnika rozgrywający (środkowy pomocnik) moŜe atakować środkowego obrońcę (wtedy napastnicy przechodzą na skrzydło) lub samemu ustawiać się na skrzydle (wtedy jeden z napastników zostaje w środku a drugi przechodzi na przeciwne skrzydło). W obu przypadkach z defensywnego 3-4-1-2 przechodzimy do ofensywnego 3-4-3. W defensywie stosując niski pressing rozgrywający (środkowy pomocnik) najczęściej zostaje w środku pola i atakuje swojego adwersarza lub cofa jeszcze niŜej i wstępuje do linii pomocy jako trzeci środkowy pomocnik. W ten sposób 3-4-1-2 przechodzi na defensywny 35-2.
Przeciwko 4-3-3 Podstawowym problemem 3-4-1-2 w grze przeciwko 4-3-3 leŜy w zneutralizowaniu trójki napastników (rys. 142). W tym wypadku w obronie do linii obrony przejść musi koniecznie któryś z bocznych pomocników (rys. 143). Jest to zawsze boczny pomocnik przeciwległy do piłki (zaw. 7 na rys. 143). Bez ściągania pomocnika obrona musi sobie radzić w stosunku 3x3, co jest bardzo niebezpieczne, gdyŜ w 4-3-3 napastnicy zwykle ustawiają się bardzo szeroko i będą rozciągać obronę lub przerzucać piłkę.
Kolejnym problemem jest podłączanie się bocznych pomocników w 4-3-3. W środku pola jest wszystko jasne (10 kryje 4, 4-8, a 6-10). Bocznych obrońców przeciwnika 2 i 3 muszą pokryć lub zaatakować boczni pomocnicy 8 i 7. Przez to nie ma, kto asekurować obrońców, którzy znów musza grac 3x3. Rozwiązaniem jest manewr gdzie pomocnik po przeciwnej stronie zostawi swojego obrońcę (7 na rys. 143) i przejdzie do obrony. Inną sprawą jest, Ŝe druŜynie w 3-4-1-2 trudno będzie stosować pressing wysoki, gdyŜ boczni pomocnicy musza asekurować linię obrony i nie mogą podłączyć się do ataku wysoko na połowie przeciwnika. W praktyce boczni pomocnicy mają duŜy obszar na skrzydle do kontroli i jest im cięŜko presowac na bocznego obrońcę a chwilę później asekurować w obronie. Ten problem moŜna rozwiązać (rys. 144) w ten sposób, Ŝe napastnikom 11 i 9 uda się samemu zmusić stoperów 6 i 5 do zagrania do boku i tak przesuwając się za piłką spresować bocznego obrońcę 2, by ten wbiegł samemu w strefę, gdzie będzie mógł go przejąć boczny pomocnik 8, który dzięki temu nie będzie musiał tyle biegać. Innym rozwiązaniem gry przeciwko 4-3-3 jest przesuniecie jednego z pomocników od razu do linii obrony. W pomocy zostaje 3 pomocników do pomocy rozgrywającemu i napastnikom w ofensywie. Dodatkowo podczas akcji ofensywnych jeden z bocznych obrońców będzie mógł włączać się do ofensywy. Podczas akcji prawym skrzydłem lewy boczny pomocnik schodzi do środka.
Przeciwko 4-4-2
Analizując ustawienia obu druŜyn na rys. 145, widzimy natychmiast, ze moduł 4-4-2 ma przewagę na skrzydłach, gdzie nominalnie funkcjonuje 2 zawodników, podczas gdy w 34-1-2 tylko jeden. Dlatego teŜ podstawowym problemem jest, w jaki sposób nasz druŜyna upora się z tym 2x1 na skrzydle. Jest kilka sposobów na wyrównanie tej przewagi.
Jednym ze sposobów jest odesłanie napastników na skrzydła (rys. 146) i podciągniecie rozgrywającego wyŜej, czyli przejście do systemu 3-4-3. W ten sposób moŜna zastosować ultra ofensywny pressing w strefie ataku, gdyŜ obrona nie upora się z 3 napastników, a pomocnicy i obrońcy przejmą indywidualnie przeciwników w swoich strefach. Podczas szybkiego przegrania piłki na skrzydło (rys. 146) napastnik 11 moŜe nie zdąŜyć przesunąć. Dlatego teŜ do obrońcy z piłką 2 wychodzi boczny pomocnik 8, asekurowany od tyłu przez obrońcę 3. Minusem tego manewru jest fakt, Ŝe w tym momencie mamy w obronie 3x3. Aby rozwiązać ten problem do obrony przesuwa się boczny pomocnik 7 ze słabszej strony. W ten sposób w obronie znów mamy przewagę 1 zawodnika. Na rys. 147 przedstawiono kolejny przykład rozwiązania sytuacji 2x1 na skrzydle. W odróŜnieniu od poprzedniego wypadku przesuwanie piłki do boku wymuszają napastnicy, podczas gdy rozgrywający 10 przechodzi na słabszą stronę. Pozostałe elementy pressingu na skrzydle są identyczne.
Na rys. 148 pokazano 3 sposób rozwiązywania sytuacji 2x1 na skrzydle, w którym to „główną robotę” pressingową wykonują boczni pomocnik i obrońca. Minusem tego jest fakt, Ŝe na słabej stronie zostają praktycznie nie kryci 2 zawodnicy druŜyny przeciwnej (3 i 8), gdyŜ pomocnik 7 schodzi do obrony. W przypadku, gdy piłka zostanie przegrana na drugą stronę, musi on wysoko wybiegać do przeciwnika z piłką.
Na rys. 149 przedstawiono ostatnią moŜliwość – przesuniecie w linii pomocy bez naruszania linii obrony. W tym wypadku rozgrywający schodzi do linii pomocy (kryje swojego adwersarza lub schodzi na słabszą stronę) i gramy w systemie 3-5-2. Bardzo waŜne jest tutaj przekazywanie krycia w linii pomocy. Boczny pomocnik 7 nie musi w tej sytuacji schodzić bezpośrednio do linii obrony, lecz wystarczy, Ŝe będzie asekurował słabą stronę. Obrona 3-kowa w tym modelu natomiast ma „spokojną pracę” gdyŜ ma przeciwko sobie tylko 2 napastników, których moŜe sobie przekazywać i asygnować 1 obrońcę do asekuracji.
Przeciwko 3-5-2 W przypadku gry przeciwko 3-5-2 jak na rys. 150 wszystko jest jasne i moŜna łatwo przyporządkować pary. Obie druŜyny maja przewagę 3x2 w obronie i jednakową liczbę zawodników w środku pola. Na skrzydłach jest gra 1x1 bocznych pomocników. W tym kontekście druŜyna, która będzie lepiej zorganizowana, lepsza piłkarsko i kondycyjnie mecz wygra. Aby załoŜyć pressing, cała druŜyna musi zachować ustawienie kompaktowe, by skutecznie naciskać i kryć przeciwnika. Na rys. 151 przedstawiono model zakładania pressingu. Zadaniem napastników jest zepchniecie piłki do bocznego obrońcy, gdzie naciskany będzie on przez napastnika - 11 i bocznego pomocnika - 8, który podszedł wyŜej i ustawiła się przed swoim adwersarzem – 7, by odciąć go od podania i uzyskać moŜliwość przechwytu piłki. Pomocnik na słabszej stronie przechodzi w dół w kierunku linii obrony by zniwelować równowagę liczebną 2x2 w obronie na wypadek długiego podania.
Przeciwko 3-4-1-2 Na ryc. 152 przedstawiono moduł, w którym oba zespoły grają w systemie 3-4-1-2. Podobnie jak w przypadku 3-5-2, tu równieŜ obie druŜyny maja przewagę 3x2 w obronie, (choć musza uwaŜać równieŜ na cofniętego za napastnikami łącznika – 10) i jednakową liczbę zawodników w środku pola. Na skrzydłach jest gra 1x1 bocznych pomocników. Największa róŜnicę stanowi rola łącznika – 10 przeciwnika, szczególnie w grze obronnej. Najczęściej rozwiązuje się to na 2 sposoby:
1- stoper wychodzi do przodu (5 podochodzi do 10) – rys. 153. Dla wytworzenia przewagi liczebnej w obronie z linii pomocy musi przejść boczny pomocnik – 7. Z 34-1-2 przechodzimy do 4-3-3. 2- jeden z pomocników środkowych (4) cofa się do krycia 10 – rys. 154. W tym wypadku pozostali zawodnicy naszej druŜyny – 10 i 9 muszą cofnąć się w pionie. Plusem tego manewru jest to, Ŝe linia obrony pozostaje nietknięta i moŜe skupić się na 2 napastników. Minusem natomiast przesuwanie w linii pomocy, które moŜe rodzić błędy, przy szybkim rozgrywaniu piłki. Z 3-4-1-2 przechodzimy do 3-5-2. Zawodnicy w momencie przechwytu piłki muszą przejść z 3-5-2 lub 4-3-3 szybko i płynnie do wyjściowego 3-4-1-2 w ataku.
ROZDZIAŁ 8. SYSTEM 4-2-3-1 PRZECIWKO INNYM USTAWIENIOM
Moduł 4-2-3-1 buduje 4 osobowa linia obrony „ochraniana” przez 2 defensywnych pomocników. W ten sposób z załoŜenia tych 6 zawodników, powinno być w stanie powstrzymać (do czasu powrotu pozostałych zawodników) atak przeciwnika. W wariantach defensywnych do dwójki pomocników dołączyć mogą boczni (nominalnie ofensywni) boczni pomocnicy. Otrzymamy w ten sposób system 4-4-1-1. JeŜeli dodatkowo cofniemy rozgrywającego – przejdziemy do 4-5-1. Zmiany systemu zaleŜą oczywiście od tego ilu
zawodników znajduje się w danym momencie „pod” piłką. Układ 4-2-3-1 pozwala zarówno na niska obronę jak i na stosowanie wysokiego pressingu – głównie dzięki ustawieniu 3 ofensywnych pomocników i napastnika (rys. 155).
Przeciwko 4-4-2 Aby załoŜyć pressing wysoki na druŜynę grającą 4-4-2 naleŜy wykonać manewry przestawione na rys. 156. Napastnik (i czasem takŜe środkowy lub boczny pomocnik) wymuszają, przez atak na stopera, zagranie piłki do boku. W tym momencie bocznego obrońcę 2 zaatakuje nasz lewy pomocnik 11. Napastnik 9 odcina podanie do tyłu, środkowi pomocnicy 10, 8 i 4 wychodzą przed swych adwersarzy i blokują zagranie do środka, linia obrony przesuwa się jak na rysunku (3 kryje 7 i asekuruje 11, 6 asekuruje 3 lub zostaje w linii) ściągając bocznego pomocnika 7 ze słabszej strony, którego zadaniem jest przejąć ewentualny przerzut. W przypadku zastosowania niskiego pressingu przechodzimy z 4-2-3-1 do 4-4-1-1 (rys. 157). Przy przegraniu piłki między obie formacje (pomocy i obrony) przeciwnika z piłką moŜe atakować z podwojeniem para pomocnik i obrońca jak na rys. 157 zaw. 3 i 11.
Przeciwko 3-5-2 Brak łącznika w 3-5-2 (rys. 158) ułatwia podział zadań w obronie (4x2 na korzyść obrony) i pomocy (5x5). Problemem natomiast jest odebranie piłki 3 obrońców. GdyŜ osamotniony napastnik będzie miał problemy z wymuszeniem zagrania do boku, gdzie łatwiej załoŜyć pressing, gdyŜ krystalizuje się automatycznie podział na słabszą i mocniejszą stronę. W mocniejszej stronie dzięki przesunięciom jesteśmy w stanie utworzyć przewagę liczebną w okolicach piłki. Zakładanie presingu defensywnego odpowiada zasadom przedstawionym w przypadku gry przeciwko 4-4-2 (rys. 159).
Przeciwko 3-4-1-2 W obu systemach (rys. 160) widać przewagę w liniach obrony zawodników broniących. 3 obrońców (3-4-1-2) kryje wysuniętego napastnika (4-2-3-1) i musi uwaŜać na wejścia skrzydłami bocznych pomocników 11 i 7. 4 obrońców (4-2-3-1) kryje dwójkę wysuniętych napastników (3-4-1-2) i musi uwaŜać na wejścia łącznika - 10. Grą łącznika muszą się „zająć” defensywni pomocnicy 8 i 4, gdyŜ będzie on dąŜył do ustawiania się między nimi a linia obrony, szukając gry z klepki z napastnikami 9 i 11, co stworzy bardzo niebezpieczna sytuację 3x2 (3 napastników na 2 środkowych obrońców) przed polem karnym. Pressing wysoki stosuje się wyłącznie wtedy, gdy piłka jest na skrzydle. W środku pola opłaca się to robić tylko w przypadku złego (za lekkiego, niedokładnego, niekontrolowanego) podania. W innym przypadku kontrolująca piłkę 3 obrońców spokojnie „rozklepie” osamotnionego „pressującego” napastnika. Ponadto 3 obrońców moŜe próbować zagrania długa piłka do 2 napastników i łącznika (rys. 161) by rozegrać piłkę w sytuacji 3x2 w środku pola przed 16tką.
Gdyby natomiast udało się piłkę skierować na skrzydło – pressing moŜna załoŜyć jak na rys. 162. Bocznego obrońcę 2 atakuje 11, napastnik 9 odcina podanie do tyłu, pomocnicy środkowi podchodzą do swoich najbliŜszych adwersarzy (szczególnie łącznika – 10), a boczny obrońca 3 podchodzi do bocznego pomocnika 7.
W przypadku niskiego pressingu boczni pomocnicy schodzą niŜej, umoŜliwiając linii obrony zwarcie szyków (boczni obrońcy zejdą bardziej do środka) i zamianę niekorzystnej sytuacji 3 x 2 przed polem karnym na 4 x 3. Defensywni pomocnicy mogą się wtedy skupić na destrukcji linii pomocy przeciwnika, szczególnie organizacji i rozgrywania piłki środkiem pola.
Przeciwko 4-3-3 W przypadku konfrontacji druŜyn grających systemami 4-3-3 przeciwko 4-2-3-1 widać (rys. 163), Ŝe obie linie obrony grają w przewadze nad atakującymi. W linii pomocy równieŜ widać idealne przyporządkowanie par. Środkowy (4) pomocnik 4-3-3 kryje naszą 10, a nasi defensywni pomocnicy (8 i 4) kryją bocznych pomocników przeciwnika (8 i 10). Gdy 4-3-3 chcemy wysoko spressować, tu równieŜ piłka winna najpierw znaleźć się na skrzydle. WaŜne jest by w momencie ataku 11 na bocznego obrońcę 2, nasi zawodnicy 3, 8 i 10 odcięli zaw.2 od moŜliwości wykonania podania do środka i po skrzydle. Szczególnie zagranie po skrzydle jest wybitnie niebezpieczne, gdyŜ 3 wychodząc przed 7 tworzy w obronie sytuacje 3x3.
W sytuacji, bowiem, gdy piłkę otrzyma 7 na skrzydle, musi go zaatakować najbliŜszy obrońca – 6. W opisanym wypadku do linii obrony musi zejść pomocnik 4 (opcja A – rys. 164) lub 7 (wtedy 2 przesunie się do środka) – opcja B – rys. 164. Bez względu na miejsce zagrania
piłki (oprócz słabej strony) broniący mogą zastosować podwojenie w obronie – w środku (rys. 165) czy po skrzydle (rys. 166). W przypadku zastosowania niskiego presingu, waŜne jest zachowanie krycia w bocznych sektorach. Tutaj szczególnie boczni pomocnicy muszą pokryć bocznych obrońców druŜyny przeciwnej. W środku pola, jak juŜ mówiliśmy, nasza trójka środkowych pomocników kryje trojkę pomocników z 4-3-3. W środku obrony mamy przewagę – 2 stoperów przeciwko jednemu środkowemu napastnikowi, co jest szczególnie korzystne przy dośrodkowaniach ze skrzydła.
Przeciwko 3-4-3 W konfrontacji z druŜyna w systemie 3-4-3 największe problemy stanowi sprawa kontroli i krycia bocznych pomocników (rys. 167).
W obronie 4 zawodników musi kontrolować 3 napastników i cięŜko im będzie asekurować partnerów z pomocy, czy teŜ podłączać się do ofensywy. JeŜeli teraz nasi boczni pomocnicy zachowają swoje wyjściowe – wysokie, ofensywne ustawienie, to pomocy mamy 4x2 na korzyść przeciwnika! W takim wypadku jest nieodzowne, by w defensywie trójka pomocników 11, 10 i 7 cofnęła się do linii pomocy, przechodząc z 4-2-3-1 na 4-5-1. Dzięki temu z niekorzystnego 2x4 tworzy się pozytywne 5x4 (rys. 168). Taka konstelacja pozwala jednemu z bocznych obrońców 3-4-3 podłączyć się do ataku, w obronie, bowiem osamotnionego napastnika będzie pilnować 2 obrońców. Podejście bocznego obrońcy 2 (rys. 169) skrzydłem tworzy niekorzystna dla nas sytuację 3x2 na skrzydle (2, 10 i 7 przeciwko naszym 11 i 3). Aby tą przewagę na skrzydle zniwelować naleŜy:
• •
•
Przesunąć ustawienie w linii pomocy (rys. 170) bez naruszania linii obrony. 11 zostawia krytego 10 i atakuje bocznego obrońcę 2. Jego wyjście do góry „pociąga” za sobą pozostałych pomocników – 8, 4 i 10. Przesunąć ustawienie w liniach zarówno pomocy jak i obrony (rys. 171). 11 zostawia krytego 10 i atakuje bocznego obrońcę 2. Jego wyjście do góry „pociąga” za sobą linię obrony, gdzie do 10 podchodzi boczny obrońca 3, który „ciągnie” za sobą całą linię obrony i bocznego pomocnika (rys. 171). Inną wersją asekuracji w linii obrony jest model, w którym po przesunięciu obrońców 3 i 6 do obrony schodzi pomocnik 4.