Brochure "Voor tweetalige klassen!" by PVDA België

VOOR TWEETALIGE KLASSEN Partij van de Arbeid van België – Brussels Hoofdstedelijk Gewest

www.tweetaligeklassen.be Partij van de Arbeid Maurice Lemonnierlaan 117 1000 Brussel 02/514 60 25 Tekening: Judith Vanistendael

WAAROM TWEETALIG ONDERWIJS IN BRUSSEL ?

EEN TWEETALIG ONDERWIJS, VOOR DE TOEKOMST VAN ONZE KINDEREN In Brussel, zoals elders, zijn de ouders zeer bekommerd om de toekomst van hun kinderen. Tweetaligheid is een noodzaak geworden om aan kinderen de onmisbare troeven te geven voor een betere toekomst. Negen werkaanbiedingen op tien vereisen een goede kennis van de twee nationale talen. Het niet kennen van het Nederlands wordt door de werkzoekenden ervaren als “de meest voorkomende hindernis voor het verkrijgen van een job”1. Het betreft hier geen loutere indruk… Terwijl de eentaligen 42% vertegenwoordigen van de werkzoekenden, vertegenwoordigen ze slechts 19% van de personen voor wie Actiris een job vindt.2 Spijtig genoeg zijn onze Brusselse scholen zelden een garantie op tweetaligheid. Veel Franstalige ouders zien geen andere oplossing dan hun kind in een Nederlandstalige school in te schrijven zodat hun kind tweetalig kan worden. Het omgekeerde gebeurt eveneens. Het kind moet zijn plan trekken, en soms lukt dat niet. Maar ook de ouders stoten op moeilijkheden: hoe hun kinderen helpen als ze zelf de taal van de school niet spreken ? De scholen

«Analyse des déterminants du chômage urbain et politique de rééquilibrage entre l’offre et la demande de travail en Région de Bruxelles-Capitale», Marion Englert, januari 2013, Departement toegepaste economie van de ULB. Geciteerd op de website www.lalibre.be van 12/3/2013

Ongeveer 19% van de in 2006 aangeworven personen waren eentalig, tegenover ongeveer 81% aangeworvenen die tenminste een gemiddelde

kennis hadden van twee van de vier meest gevraagde talen op de arbeidsmarkt (meertaligen). Sinds 2000 wordt een duidelijke verhoging vastgesteld van de meertaligen (die vermeerderen van 70 naar 81%). (“Perspectives d’embauche des groupes à risque dans les fonctions d’employé”, (Tewerkstellingsperspectieven van risicogroepen in functies voor bedienden), Studie van Actiris mei 2008).

Percentage van werkzoekenden naargelang talenkennis FR/NL en studieniveau

staan ook onder druk. De organisatie van ons onderwijs en de taalonderwijsmethodes zijn niet meer aangepast aan een situatie waarin een groot aantal kinderen thuis een andere taal spreken dan op school. Afgezien van het geven van enkele bijlessen, wordt het aanleren van de taal van de school niet methodisch aangepakt in alle lessen. Er bestaan andere methodes van taalonderwijs (de internationale “CLIL-methode”) en een onderwijsvorm (“de immersie”) die in andere landen hebben bewezen dat het wél kan. Ook in België, want in Wallonië passen

reeds 300 scholen de immersie toe. In Brussel, waar dit het meest nodig is, bestaan er slechts een twaalftal immersiescholen. De meerderheid van de ouders (60 tot 75%) zijn voorstander van tweetalig onderwijs.3 De methodes bestaan en worden elders toegepast. Maar in Brussel, het tweetalig gewest bij uitstek, waar tweetaligheid een noodzaak is geworden, loopt de tweetaligheid achterop …

Rudi Janssens : Van Brussel Gesproken. Taalgebruik, taalverschuivingen et taalidentiteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Taalbarometer II) : Brusselse Thema’s 15, VUB press, 2007, p 82.

TWEETALIG ONDERWIJS, EEN RECHT een troef. Tijdens de enquêtes gevoerd door de PVDA in voorbereiding van de VOOR IEDEREEN! Er is een tweede reden om te kiezen voor tweetalig onderwijs in alle scholen. De ongelijkheid in het Belgisch onderwijs is de grootste van alle geïndustrialiseerde landen. En in Brussel is de ongelijkheid tussen de scholen nog groter. Indien de tweetaligheid in het algemeen niet verzekerd wordt voor alle leerlingen, dan is dat nog meer het geval in de volksscholen. In de technische en beroepsafdelingen is de kennis van de twee talen dramatisch. De eerste slachtoffers zijn bijgevolg de jongeren die reeds benadeeld zijn op de arbeidsmarkt. Het gebrek aan tweetaligheid versterkt dus nog de ongelijkheid en de sociale uitsluiting. (Zie grafiek).4 Studies tonen aan dat de weinig geschoolde werkzoekenden het meest voordeel halen uit tweetaligheid: hun kansen op het vinden van een job verhogen hierdoor met 20%. Voor de hooggeschoolden vertegenwoordigt tweetaligheid niet in dezelfde mate

Het percentage werkzoekenden die verklaren dat zij een goede mondelinge kennis hebben van de twee landstalen verschilt aanzienlijk naargelang het niveau van het diploma: van 9,5% voor de werkzoekenden met een diploma lager onderwijs, naar 12,3% voor houders van een diploma hoger middelbaar onderwijs en 21,7% voor houders van een universitair diploma. (De taalvereisten op de arbeidsmarkt en de taalkennis van de Brusselse werkzoekenden - Het Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid – 2011)

In : a study of French immersion students in the Cincinnati Public School system researchers found

gemeenteraadsverkiezingen werd dit bevestigd door het feit dat arbeiders en personen met een diploma van middelbaar onderwijs meer belang hechten aan tweetaligheid in vergelijking met bedienden en personen die hogere studies hebben gevolgd.

Tweetalig onderwijs is dus noodzakelijk om te vermijden dat de ongelijkheid op de arbeidsmarkt nog groter wordt. En met de CLIL (“immersie”) methode wordt de kennis van de twee talen mogelijk voor alle kinderen, ongeacht de studies die zij volgen of de sociaaleconomische status van de familie.5

TWEETALIGHEID, VOOR DE TOEKOMST VAN BRUSSEL EN VAN BELGIË Sinds enkele jaren zijn nationalisme en (Franstalig, Nederlandstalig, Vlaams, Brussels, Waals) regionalisme in opgang. Bijna alle partijen volgen de nationalistische logica van de staatshervormingen. Op die manier willen zij

that children who were from socio-economically underprivileged backgrounds benefited from immersion instruction as much as their more affluent peers. «Bilingual education helps to level the socio-economic playing field by giving students from disadvantaged backgrounds the opportunity to acquire and excel in another language ... in some cases (they) perform as well as students from more advangtaged backgrounds,» said Fred Genesee, researcher on the study, from his office at McGill University in Montreal, Quebec. (Language immersion classrooms: Programs are popular, diligence translates to performance, http://www.deseretnews.com 29/01/2012)

ons verdelen. Het is nochtans niet de verdeeldheid in het land dat ons heeft gered van de bankcrisis, de sluiting van Ford of Arcelor Mittal, het gebrek aan plaatsen in het onderwijs… De N-VA van Bart De Wever kondigde aan dat zij – in geval van verkiezingsoverwinning in 2014 – een volledig autonoom Vlaanderen wil instellen (de N-VA noemt dat “confederalisme”). Van hun kant hebben de Franstalige partijen tot hiertoe bijna niets gedaan om een tweetalig onderwijs te ontwikkelen in Brussel. In de praktijk en dikwijls in hun redevoeringen verdedigen zij de “francofonistische” visie van een Franstalig Brussel in plaats van een tweetalige stad. Sinds kort dringen talrijke Franstalige mandatarissen aan op de totstandkoming van een “Waals-Brusselse natie”. Deze twee benaderingen zijn een doodlopende steeg voor Brussel en voor België. Deze verdeellogica zal weinig goeds brengen voor de werkers van Brussel en van de rest van België. Als nationale, tweetalige partij die actief is zowel in het noorden, het centrum en het zuiden van het land, verzet

“...en cas d’éclatement du pays, près de sept Bruxellois sur dix voteraient sans hésiter pour une Région bruxelloise indépendante. Ils ne sont que 26 % à opter pour un Etat francophone ; quant au mariage avec la Flandre, il ne séduit que 6 % dans la capitale.” (Indien het land zou

de PVDA zich vastberaden tegen deze verdeelretoriek en verdeelpraktijk. Brussel is een ernstig probleem voor de nationalisten. Noch Waals, noch Vlaams, laat ze zich niet zo gemakkelijk verdelen. Als het aan hen ligt, beschouwen de inwoners van Brussel zich eerder als “Brusselaars” dan wat anders.6 De invoering van een tweetalig onderwijs kan het roer doen omslaan en een halt roepen aan het nationalisme en aan alle verdeelpogingen.

EEN CAMPAGNE VOOR TWEETALIG ONDERWIJS. De toekomst van onze kinderen én van Brussel staan op het spel, we mogen niet langer treuzelen. De Partij van de Arbeid van België (PVDA) heeft dan ook beslist om in het hele gewest hiervoor campagne te voeren. De PVDA wil dat alle kinderen op alle scholen in Brussel terecht kunnen in tweetalig onderwijs. In een eerste fase wil de PVDA ouders aanzetten om tweetalig onderwijs te eisen op gemeentelijk niveau. Als inrichtende macht voor het gemeentelijk onderwijs kunnen gemeenten immers het voorbeeld geven en in alle gemeentescholen tweetalig onderwijs doorvoeren.

uiteenvallen zouden ongeveer zeven Brusselaars op tien zonder twijfelen stemmen voor een onafhankelijk Brussels Gewest. Slechts 26% opteren voor een Franstalige staat en slechts 6% inwoners van de hoofdstad zijn bekoord door een huwelijk met Vlaanderen) (Le Soir, 23/03/2013)

Wat zou het fijn zijn als over 6 jaar alle kinderen van de zesde klas elkaar zouden begrijpen op straat, in de metro, in sportclubs, jeugdhuizen enzovoort ! Stel u voor dat over 12 jaar alle leerlingen van het zesde middelbaar zowel Frans als Nederlands zouden spreken en schrijven en daardoor ook in aanmerking komen voor jobs die tweetaligheid vereisen !

Dat is perfect mogelijk. Er bestaan daarvoor aangepaste onderwijsmethodes. Zo zijn er in de Franstalige gemeenschap steeds meer scholen die immersieonderwijs organiseren voor de tweede taal, gebaseerd op het CLIL model (in het Frans EMILE), een term die staat voor â&#x20AC;&#x2DC;Content and Language Integrated Learningâ&#x20AC;&#x2122; of een onderricht waarbij men de inhoud van vakonderwijs en (tweede) taalonderwijs verbindt.

IMMERSIE, WAT IS DAT EIGENLIJK? (OOK GEKEND ALS CLIL/EMILE)

In een “immersieschool” krijgen kinderen les in een andere taal dan hun moedertaal. Een deel van de lessen wordt gegeven in een tweede taal, wat iets anders is dan een “taalles”. Dus niet te verwarren met de traditionele les van een vreemde taal. In een Nederlandstalige school krijgen kinderen bijvoorbeeld rekenen in het Frans. Daar waar traditioneel het onderricht in een tweede taal pas begint in een 5e studiejaar of hooguit in de 3e klas, begint men met immersieonderwijs best zo vroeg mogelijk, al van in de kleuterklas of in het eerste studiejaar. Dat onderwijssysteem heet CLIL (Content and Language Integrated Learning) of in het Frans bekend als EMILE (Enseignement d’une Matière par Intégration d’une Langue Etrangère).

IMMERSIE IS NIET GEWOON “LESGEVEN IN EEN VREEMDE TAAL” ff De CLIL methode is een heel specifieke methode voor de begeleiding van kinderen bij het aanleren van een vreemde taal. ff Intuïtief: het kind leert niet op de “klassieke” manier een andere taal (met woordenlijstjes en spraakkunstregels). Het kind leert de taal door hem te gebruiken. Een beetje zoals de Suzukimethode om viool te leren spelen, waarbij het kind al doende leert. Het kind krijgt vertrouwen en – en dat is nog belangrijker- het krijgt de smaak te pakken. De notenleer of, in het 8

geval van een vreemde taal, de spraakkunst komt later. ff Repetitief: bij deze methode moet het kind de woorden herhalen die het moet leren: zowel om die te horen en te herkennen als om ze te leren uitspreken. ff Communicatief: het kind wordt aangemoedigd om de taal zoveel mogelijk te spreken, te gebruiken. Niet alleen maar luisteren. Niet alleen maar lezen. Maar praten.

WELKE VOORDELEN HEEFT HET IMMERSIEONDERWIJS? DIT ZIJN MEETBARE RESULTATEN: ff Het niveau van de tweede taal ligt hoger. Leerlingen zijn al op het einde van de lagere school in staat om de vreemde taal te spreken. ff Het niveau van de moedertaal blijft hetzelfde of verbetert zelfs. ff Ook het algemene kennisniveau van de kinderen (voor rekenen en wiskunde, bijvoorbeeld) verbetert. ff Kinderen voelen zich beter op school en staan ook positiever tegenover de andere taal.

However, when gender, socio-economic background and parents’ education are each taken into account, the results show that French immersion students still outperform their counter-

ff Bepaalde hersenfuncties zijn meer ontwikkeld. Zo blijken bepaalde “neuronenverbindingen” vlotter tot stand te komen voor het oplossen van problemen. ff De hele onderwijsploeg wordt vertrouwd met de CLIL methode, een leermethode die uiteindelijk alle leerlingen ten goede komt. ff In immersiescholen in het Baskenland werd vastgesteld dat het aantal kinderen met dyslexie heel wat lager lag dan bijvoorbeeld hier bij ons.Ceci est valable pour tous les enfants, indépendamment de leur origine linguistique, sociale ou intelligence. Deze resultaten heeft men kunnen meten bij alle kinderen, wat ook hun moedertaal was en ongeacht sociale afkomst of intelligentie.

WELKE NADELEN HEEFT HET IMMERSIEONDERWIJS? Studie en onderzoek vonden geen nadelen.

parts in non-immersion programs. (Language immersion classrooms: Programs are popular, diligence translates to performance, http://www. deseretnews.com 29/01/2012)

DIT STELLEN WIJ CONCREET VOOR

IN DE NEDERLANDSTALIGE SCHOLEN: Vanaf de kleuterschool twee uur per week immersieonderwijs (CLIL methode). Wat ze met die 2 uur precies doen, staat de school vrij. Momenteel laten de decreten meer dan twee uur immersie-onderwijs toe. In de kleuterschool zou men bijvoorbeeld de gymnastiekles in het Frans kunnen geven of op niveau van het lager onderwijs zou men (een deel van -) de wiskundelessen kunnen herhalen in het Frans. De “klassieke” taallessen Frans gaan ondertussen ook gewoon door. Kinderen zullen op het einde van de lagere school dan wel niet “perfect” tweetalig zijn, maar wel al meer dan nu. Ze zullen elkaar begrijpen en in de twee talen met elkaar kunnen praten.

IN DE FRANSTALIGE SCHOLEN: We stellen voor dat (liefst) al vanaf de kleuterschool 8 uur per week immersie-onderwijs (volgens de methode EMILE/CLIL) wordt georganiseerd. Dat betekent dat verschillende vakken (gedeeltelijk) in het Nederlands worden gegeven. Er zijn scholen die bijvoorbeeld gymnastiek of aardrijkskunde in het Nederlands geven. Volgens het Franstalige onderwijsdecreet met betrekking tot “immersie” moeten er minimaal 8 uur immersie worden georganiseerd, maar de scholen mogen zelfs gaan tot 50% van de lessen die in het Nederlands worden gegeven. 10

We willen dat alle leerlingen kunnen genieten van dit immersie-onderwijs. Daarom denken we dat het beter is om het aantal uren niet meteen heel sterk op te drijven. Het mag immers niet leiden tot meer zittenblijvers. Kinderen zullen op het einde van de lagere school dan wel niet “perfect” tweetalig zijn, maar al meer dan nu. Ze zullen elkaar begrijpen en in de twee talen tegen elkaar kunnen praten.

HOE BEGINNEN WE DAAR CONCREET AAN? Een school start best in de 3e kleuterklas en/of in het eerste leerjaar. Daarna groeit het systeem mee ‘omhoog’ met de leerlingen: het jaar daarop dus ook in het tweede studiejaar en zo verder.

HOE ZIT HET MET DE OVERGANG NAAR HET MIDDELBAAR? Zelfs in het middelbaar kan men nog starten met bijvoorbeeld 20% van de lesuren volgens de immersiemethode, naast 80% in de eigen moedertaal. Ideaal zou zijn als men in alle Brusselse scholen naar het einde van het middelbaar toe 50% van de lessen in het Frans en 50% in het Nederlands zou geven. (Er zou wettelijk dan wel iets moeten veranderen.) Op die manier neemt de kennis van de twee talen naar het einde van het middelbaar toe en zal elke leerling in het Frans en in het Nederlands kunnen spreken, lezen en schrijven en de opleiding voltooien in een echt tweetalig hoger onderwijs. Einddoel is overal in Brussel tweetalige scholen onder een gemeenschappelijke onderwijsdirectie, zonder concurrentie tussen de twee taalgemeenschappen.

VEEL GESTELDE VRAGEN

IS 2 UUR VOLDOENDE ? Ook met “slechts” 2 uur per week zien we al positieve resultaten. Na 4 jaar immersie stellen we al een betekenisvolle verandering vast. Op het einde van de lagere school kunnen leerlingen zich echt al uitdrukken in de andere taal. Voor 2 uur kan je nog een leerkracht vinden en hoeft de school niet volledig op z’n kop gezet te worden. 2 uur is een goed begin om met de methode vertrouwd te raken. 2 uur is gewoon doenbaar en mogelijk.

HOE ZIT HET MET HET NIVEAU VAN DE TAAL ? “Het is een feit dat leerlingen de tweede taal beter beheersen als die wordt gebruikt voor het aanleren van een ander schoolvak dan als ze de taal alleen om de taal leren.” Heel wat internationale onderzoeken tonen aan dat kinderen die uit een tweetalig onderwijs komen hun moedertaal even goed of zelfs beter beheersen dan kinderen uit het klassieke onderwijs.9

SLECHTE KENNIS VAN DE ANDERE LEERSTOF ? “Leerlingen van de lagere school met immersie-onderwijs vertonen geen enkele leerachterstand ten opzichte van leerlingen uit eentalig onderwijs (Lecocq et al, 2004; Van de Craen et al 8.

Bénéfices linguistiques... ou comment mieux connaître une langue II, mais aussi sa langue maternelle: http://www.segec.be/Documents/Fesec/Immersion/Immersion_Linguistique-CLIL-EMILE.pdf

Coyle, 2007; Cummins & Swain, 1986; Dalton-Puffer,2008; Goorhuis-Brouwer & De Bot, 2005; Hamers & Blanc, 2000; Johnstone, 2002; Knell et al., 2007; Mehisto & Asser, 2007; Merisuo-Storm, 2007; Serra, 2007

2007a/b)”.10 “Onderwijzers zeggen dat hun leerlingen niet alleen een betere kennis van de leerstof hebben, maar ook en vooral de basisbegrippen beter beheersen.”11

COGNITIEVE ONTWIKKELING Meerdere studies tonen aan dat leerlingen uit het immersie-onderwijs in vergelijking met eentalige leerlingen een beter ontwikkelde geheugenfunctie hebben en beter scoren op allerlei geheugen- en intelligentietesten.12 Een meertalige onderwijsomgeving heeft een positief effect op de cognitieve capaciteiten van de leerlingen.

IS IMMERSIE VOOR IEDEREEN EEN GOEDE METHODE? Alle studies tonen aan dat de resultaten gunstig zijn voor alle kinderen, ongeacht hun moedertaal of sociale afkomst. 2 uur immersie is perfect haalbaar in alle scholen, van alle schoolnetten: bovendien kost het niets. Momenteel bestaan er in België al 300 scholen die op een of andere manier immersie-onderwijs organiseren. De “CLIL” methode is een vorm van intuïtief leren, heel anders dan het klassieke onderwijs, dat voor ELK kind toegankelijk is. (Het beste bewijs hiervoor is het feit dat elk kind ook volledig intuïtief de eigen moeder-

10. Meertalig onderwijs is beter onderwijs, TIJDSCHRIFT VOOR LERARENOPLEIDERS - 28(4) 2007. http://www.onderwij s t i j d s c h r i f t e n p l e i n . n l / c s s _ z o e k s h o w. php?css=odb&q=Tijdschrift%20voor%20Lerarenopleiders&id=1675&highlight=meertalig

taal leert.) Het is allemaal een kwestie van er op tijd mee te beginnen! Van op de lagere school en liefst al van op de kleuterschool

VERGROOT DE IMMERSIEMETHODE NIET NOG MEER DE ONGELIJKHEID TUSSEN LEERLINGEN EN SCHOLEN? In een tijd waarin je niet langer zonder een tweede taal kunt om werk te vinden, zijn het alleen de meest welgestelden die zich taalvakanties of andere dure taalstages kunnen veroorloven om het niveau van hun taalkennis op te krikken. Terwijl onderwijs volgens de immersiemethode juist openstaat voor alle leerlingen, door de manier waarop dit functioneert. Immersie brengt de kennis van een tweede taal binnen ieders bereik, voortaan krijgt elke jongere de kans om een tweede taal goed te leren, ongeacht zijn of haar sociaal-culturele en sociaaleconomische achtergrond. We willen dat de immersiemethode wordt toegepast in alle netten, op alle scholen, in alle klassen. Als dat niet gebeurt, dan bestaat het gevaar dat de “immersieplannen” op zich een nieuwe factor van competitie wordt en mee gaat spelen in de huidige concurrentie tussen scholen. De PVDA vindt dat elk kind recht heeft

11. Op de website van de Hendrik Conscienceschool in Brussel: http://bshcgo.wordpress.com/meertalig-onderwijs 12. Comblain & Rondal, 1993; De Rivière, 2004; Hamers & Blanc, 2000; Jäppinen, 2005; Van de Craen, Lochtman, Ceuleers, Allain & Mondt, 2007; Van de Craen, Mondt & Allain, 2007

op onderwijs met de immersiemethode. Dat betekent dat de eisen voor de organisatie van dat immersie-onderwijs onvermijdelijk minder streng zullen zijn dan de huidige regelgeving in Wallonië (waar 50 tot 70% van de lessen in de tweede taal worden gegeven). We zullen moeten beginnen met 20% van de lesuren in de tweede taal. Het zal wat langzamer gaan voordat alle leerlingen volledig tweetalig zijn. Maar we zijn ervan overtuigd dat door alle leerlingen toegang te geven tot de immersiemethode de sociale ongelijkheid zal afnemen.13

– en dit zowel voor het niveau van kennis van de wiskunde als voor het niveau van taalkennis - bij ALLE kinderen.15

ZIJN ER GEEN MEER DRINGENDE ZAKEN ? Ons onderwijssysteem kent een aantal fundamentele ongelijkheden. Tweetaligheid kan natuurlijk nooit alle ongelijk uit de weg ruimen. Het is bijvoorbeeld geen oplossing voor het dramatische gebrek aan plaats in Brusselse scholen. De PVDA zal blijven vechten voor meer klassen, meer scholen en meer gelijkheid in het onderwijs.

EN ALS ZE THUIS AL VERSCHILLENDE 1. Voor het toepassen van het Finse TALEN SPREKEN? model van verplicht onderwijs: Eerst en vooral, door de immersiemethode leren de leerlingen gemakkelijker en sneller de doeltaal (de vreemde taal die men wil aanleren). Voor kinderen die thuis die taal ook al spreken, versterkt het onderricht op school in die taal hun taalvaardigheid. Voor kinderen die thuis geen van beide schooltalen spreken (dus noch Nederlands, noch Frans) is er sprake van “dubbele immersie”. Studies tonen aan dat deze kinderen het uiteindelijk even goed doen, maar dan moeten ze er wel vroeg genoeg mee beginnen.14 Testen hebben aangetoond dat de CLIL methode (al vanaf 2 uur rekenen of wiskundeles) een positief effect had

ff Een gemeenschappelijk onderwijs van 6 tot 15 jaar, met garantie op algemeen en polytechnisch onderwijs zonder opdeling in richtingen (zoals de ASO, TSO en Beroeps van bij ons).

13. L’immersion, ce n’est pas une approche élitiste http://www.segec.be/Documents/Fesec/Immersion/Immersion_Linguistique-CLIL-EMILE.pdf

études de Genesee & Lambert, et de Hart, Lapkin and Swain (1988)

14. Minority Language Children and French Immersion: Additive Multilingualism or Subtractive Semi-Lingualism? (Hurd, 1993) cite plusieurs

ff Genoeg omkadering voor «zero» afhaken ff Alle kinderen op school moeten toegang hebben tot de omkadering en individuele hulp die sommigen vandaag thuis krijgen. Dat betekent een lager aantal leerlingen per klas (maximum 15 in het lager en 20 in het middelbaar onderwijs) en ook lager aan-

15. (Leren) lezen in twee talen, Een onderzoek naar de Nederlandse en Franse leesvaardigheid in het Stimulerend Meertalig Onderwijs in Brussel (STIMOB) (Gwen Muylaert, 2012)

tal uren voor de leerkrachten, vooral in het lager. Dat betekent ook dat er opgeleid personeel beschikbaar is om, gratis en op school, hulp bieden voor studie en huistaken. ff Gratis onderwijs ff De school moet de volgende kosten op zich nemen : boeken en handboeken, schriften, kopies en verplichte activiteiten, huistaakbegeleiding, opvang, â&#x20AC;Ś 2. Elk kind een plaats op school ff Het bouwen van de nodige scholen voor de toenemende bevolking ff We willen dat elk kind een plaats krijgt toegekend, met de mogelijkheid dat de ouders een andere school kunnen kiezen. De toekenning houdt rekening met criteria als nabijheid en socioeconomische status om een sociale mix te bevorderen.

3. Een brede school die openstaat naar de wijk en verenigingen, omdat er een dorp nodig is voor de opvoeding van onze kinderen. Een brede school open voor de maatschappij, omdat we niet alleen de bedienden en arbeiders van morgen vormen, maar vooral nieuwe burgers. 4. Herfinanciering van het onderwijs aan 7% van het BNP ff In het totaal zullen deze maatregelen enkel mogelijk zijn als er 25.000 nieuwe arbeidsplaatsen (leerkrachten en/of opvoeders) bijkomen de volgende 10 jaar. Zonder serieuze investeringen in het onderwijs zal dat niet kunnen. We willen dat minstens 7% van het Bruto Nationaal Product aan het onderwijs gespendeerd wordt.