Pieśń polska

Mieczysław Tomaszewski

Pieśń polska — Chopin Moniuszko Karłowicz Szymanowski

Studia i interpretacje

Polskie Wydawnictwo Muzyczne

Kraków 2019

1. Pieśń polska „Wieku Uniesień” Rekonesans

O Polsko, pieśnią Pan Bóg cię zapala, Aż rozgorzejesz jak lampa na globie!

Cyprian Kamil Norwid, Promethidion, Dialog I

„Wiek Uniesień”

W ten sposób nazwał polski wiek XIX – Czesław Miłosz. Sądzę, że chciał podkreślić jego wyrazistą odmienność wobec wieku rozumu i oświecenia, z którego wiek ten wyrósł, ale któremu się przeciwstawił.

O dwojakiego rodzaju „uniesienia” mogło chodzić przede wszystkim: o uniesienia wspólne, natury patriotycznej, czyli o „uniesienia heroiczne”, i o te osobiste, natury intymnej: „uniesienia erotyczne”. Nasilenie ekspresji uczuć intymnych przeszło przez całą romantyczną Europę. Alfred de Musset wyznał: „Co do mnie, nie pojmowałem, aby można robić co innego, niż kochać”…

Sentymentalną, a później romantyczną pieśń europejską tematyka miłosna zdominowała w stopniu najwyższym z możliwych. Szczególne nasilenie ekspresji uczuć patriotycznych stało się natomiast specjalnością polską. A jeszcze bardziej specyficzna dla pieśni polskiej stała się koegzystencja tego, co heroiczne,