Zz 2002 2 by PZV Zeezeilvereniging

ZEEZEILEN Schipper en Schip

Jaargang 21 nummer 2, juni 2002

Samen veilig varen

De toekomst

Zeilen met teams

Inhoud 3 3 4 6 8 11 12 14 16 19 20 22 24 25 26 27 27 29 29 30 32 33 34 36 37 38 39 41 42 42 43

Redactioneel Docus Heringa Van de voorzitter Ab Pasman Nieuwe leden de nieuwe leden Sunshine's dilemma Cisca Goedhart Schipper en schip Mees Dekker Samen veilig varen American Lady Ramsgate Riekele Drucker Het weer in drie bedrijven Stef Hoonhout De chirurgijn Louis Richard Van flessenpost tot satellietcommunicatie Pascal Lambers Dit werkt! Neil Lawley Low cost navigatie op de PC Philip Beekman Vectorkaarten en rasterkaarten idem Leveranciers van electronische kaarten idem Leveranciers van PC chartplotter software idem Elke waar heeft zijn prijs idem Kanaal 77 Zelf scannen Philip Beekman Zeilen met teams Docus Heringa Onderweg met het weer op de PC Philip Beekman De toekomst.... Pascal Lambers De installatie van een laptop Pieter Stoelinga Praktische ervaring Neil Lawley Relativerende opmerkingen Rob Riedijk Sunshine's dilemma: de antwoorden Cisca Goedhart Albatrossen Yvonne Laauwen Verslag ALV, 12 april 2002 Aite de Jong Monsterrol Colofon Oproep Docus Heringa PZV in kleur

Elektronische navigatie

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

Kalender Informele clubborrel in de Trafalgar Pub: Elke eerste woensdagavond van de maand, 20.00 uur wo 12 juni vr 14/ zo16 juni za 29/ zo 30 juni za13 t/m do18 juli za 10/ zo 11 aug di 13 aug za 24 aug za 31 aug/ zo 1 sep za 14/ zo 15 sept za 28/ zo 29 sept wo 9 okt november

Verschijnen Zeezeilen nr. 2 Tocht naar Antwerpen Rondje buitenom 11e CAM-race Trim en bootbehandeling Voorbereidingsavond 24-uurs IJsselmeer Sluitingsdatum kopij Zeezeilen nr 3 IJsselmeer weekend Navigatieweekend Eindejaarsweekend Verschijnen Zeezeilen nr. 3 Praktijkdag sleutelen bij Vetus Kinder- en kleinkinderdag

Nadere gegevens over de activiteiten worden z.s.m. bekend gemaakt.

De Ramsgatetocht

REDACTIONEEL

aarschijnlijk heb je hier de dikste Zeezeilen-ever in je vingers. De oorzaak is het onderwerp dat we hier in niet al te beknopte vorm wilden bespreken: elektronische navigatiehulpmiddelen. Niet in zijn algemeenheid, maar vanuit eigen ervaring en toegesneden op de mogelijkheden van de gemiddelde PZV-er en zijn schip. De bijdragen, dertien in totaal, zijn in samenhang geschreven. Dat wil zeggen, dat de auteurs eerst het hele onderwerp in stukken hebben gehakt en vervolgens elkaar als proof reader hebben ingeschakeld. Met de computer op tafel, iedereen er om heen, kijken, luisteren en vragen. Vooral veel vragen. Jammer genoeg kon dit nummer niet vóór de Ramsgate verschijnen, want dan had je veel van het besprokene aan boord van de Vega kunnen bekijken. Jammer ook dat Neil Lawley dit jaar niet mee was. Bij hem is de elektronische navigatie al een bewezen tool. Hoewel ik aan de wieg stond van dit nummer, was ik werkelijk sprakeloos bij de demonstratie van Philip, die liet zien

hoe je voor een appel en een ei met een laptop werkelijk je weg kunt vinden over de Noordzee. Snel een vaarplan gemaakt, je waypoints gegenereert, eventuele boeien daarvoor ingezet en nog even gecheckt of er BAZ’s zijn, die op de tocht betrekking hebben. Los van wal en varen! Papieren kaarten alleen nog als back-up. Dat is de speeltjes voorbij!

Docus Heringa Lees en volg na! Ja mevrouw, dit is een echt techneutennummer, maar er is ook genoeg van de andere categorie. Over de Ramsgate

bijvoorbeeld, of over de meteocursus, of Schipper en Schip, nieuwe aanwas en nog veel meer. Ook interessant is het stuk Van de Voorzitter waar het over de website gaat. Een nieuw medium met nieuwe mogelijkheden, met zijn specifieke sterke en zwakke kanten. De inzet hiervan is noodzakelijk en is van deze tijd. Het heeft zijn consequenties voor de hele communicatie met betrekking tot PZV en dus ook voor de positie van Zeezeilen. Het bestuur werkt aan een schets, waarin de functies die aan de verschillende middelen van communicatie zijn toegedacht, zijn beschreven. Leidraad daarbij is een maximale openheid bij een grondige bescherming van privacygevoelige elementen. Wij bij Zeezeilen zullen blijven proberen je niet alleen te informeren over wat je graag wilt weten, maar ook die dingen te presenteren, waarvan je niet wist dat je ze graag wilde weten. Het kost veel meer moeite dat op internet te vinden. Laat je dus door Zeezeilen verrassen.

Van de voorzitter

n het vorige nummer beschreef ik in grote lijnen hoe het bestuur werkt en waar momenteel de prioriteiten liggen. Zijdelings merkte ik ook op dat de commissies de motor van de vereniging zijn. Zij zijn immers verantwoordelijk voor alle activiteiten. Dit jaar hebben we er alweer een flink aantal achter de rug. Wat daarbij een beetje een puzzel is geworden is het verschil in het succes. Met succes bedoel ik even heel simpel het aantal deelnemers. Je weet wel dat een meteoavond altijd een hit is, maar waarom trekt een dag over bootonderhoud bij Sikkens slechts 12 mensen. Beide onderwerpen zijn toch even interessant? En beide zijn ze in lijn met de enige jaren geleden gehouden enquête. Maar onverwacht is de opkomst geheel verschillend. Hoe komt dat? Ligt het aan het onderwerp, aan de presentatie van de aankondiging of was het gewoon een verkeerde avond? Slechte opkomst is niet leuk voor de organisatoren, maar goed daar kom je wel overheen. Dat is deel van het spel. Vervelend is echter dat we niet weten waarom. Zo kun je een volgende keer onverwacht weer pech hebben. Ik breng dit op, omdat ik hoop dat er leden zijn die bestuur en commissies

kunnen helpen het juiste antwoord te vinden. Wat zijn de succesfactoren? Heb je suggesties en wil je reageren stuur dan een mailtje naar het bestuur of doe het via een artikel in Zeezeilen.

Ab Pasman Op de laatste ALV is de PZV website gepresenteerd. Na wat aanloopjes was er nu voldoende materiaal om de site te tonen. Het gepresenteerde viel in goede aarde en na de ALV is de site opengesteld en bekendgemaakt aan alle leden met e-mail. Het primaire doel van de site is om een centrale rol in de communicatie binnen de vereniging te spelen. Tussen de commissies en de leden, maar net zo goed ook tussen de leden onderling. Via Internet is een enorme versnelling in de communicatie moge-

lijk. Versnelling betekent meer interactie-mogelijkheden. En meer interactie betekent vergroting van de betrokkenheid. Daarom voorziet de allereerste opzet al in een aantal mogelijkheden voor interactie. Zo is er bijvoorbeeld een bemanningspool, een vraag en aanbod rubriek en een website discussiegroep. Het doel is een levende site, waarin per rubriek correspondenten zorgen voor een voortdurende actualisatie van de informatie. Correspondenten en website-ommissie vormen een groepje van ongeveer tien personen, die samen voor de inhoud zorgen. Maar bij deze vraag ik ook aan de overige leden een actieve bijdrage te leveren. Zonder hun inzet wordt het éénrichtingsverkeer en nooit een echt interactieve site. Meewerken kan door te reageren via een e-mail aan de commissie of door deel te nemen aan de interactie mogelijkheden. Daarnaast zijn vooral suggesties over nieuwe toepassingen van de site zijn van harte welkom. De website-commissie en de webbouwer, Peter Veger voorop zullen er alles aan doen om voorstellen te realiseren. De PZV website is letterlijk ‘voor de leden, door de leden’. Wellicht ten overvloede. Het adres is: www.pzvzeezeilen.nl

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

NIEUWE LEDEN

Nieuwe leden

Zes nieuwe leden stellen zich in dit nummer voor.

Frans Broeders

ls je, lang voor de verwezenlijking van de Deltawerken, geboren bent op Goeree en Overflakkee, dan heb je van nature iets met water meegekregen. Het was in die tijd een plek waarop als op geen ander de woorden van Marsman uit “Herinnering aan Holland” van toepassing waren: “……en in alle gewesten wordt de stem van het water, met zijn eeuwige rampen, gevreesd en gehoord.”

de zee op te gaan toen mijn vriend Wim van Roode, lid van de PZV, mij uitnodigde om op zijn boot Aurelia deel te nemen aan de Ramsgatetocht. Hoewel we de beoogde oversteek naar Engeland niet hebben gemaakt, heb ik van de tocht, waarop Dirk de Graaf en Paul van de Kamp de andere bemanningsleden van de Aurelia waren, volop genoten. Onlangs ben ik gestopt met mijn werkzaamheden als econoom bij Interbrew. Dit verschaft mij de tijd mij, meer dan tot nu toe het geval was, in het zeilen en alles wat daarbij komt kijken te verdiepen. Door lid te worden van de PZV hoop ik de daarbij noodzakelijke ondersteuning te vinden en bovendien de ambiance, die het zeilen zo uniek maakt.

van de vakantie, tot een spaarzaam weekendje. En dan nu, net klaar met mijn studie, begonnen met mijn eerste baan, ben ik erg gemotiveerd om het zeilen een extra impuls te geven. Via mijn ouders kwam ik in contact met de PZV en wat is er dan logischer om ook lid te worden?

Frans van den Brink

ijn naam is Frans van den Brink. Geboren in Den Briel, november 1930. Buiten een flinke storm uit het noordwesten; springvloed,

Joep Droogh

Omdat ik al spoedig na mijn geboorte, door oorlogsomstandigheden gedwongen, naar de Brabantse zandgronden verhuisde, bleef deze band met het water aanvankelijk beperkt tot spelen in modderpoelen rond het ouderlijk huis en op latere leeftijd tot zwemmen in het plaatselijke zwembad. Pas in 1978, toen ik mij aansloot bij een groep van 12 collega’s die jaarlijks een zeilboot met schipper huurde, aanvankelijk om een lang weekend, maar later om een week te gaan zeezeilen, werd ik met het zeilen geconfronteerd en daarmee met de kracht van het water. Ondanks het zware weer, waarmee we op mijn eerste zeilreis, van Den Helder naar Great Yarmouth, te maken kregen, was ik tot 1995 een trouwe deelnemer van deze jaarlijkse zeezeiltocht. Op die eerste tocht zijn 8 van de 12 collega’s en de schipper flink zeeziek geworden, zodanig zelfs dat drie van hen bij aankomst in Engeland bezwoeren van hun levensdagen geen voet meer op een zeilboot te zullen zetten en daarom per ferry zijn teruggereisd. Door allerlei oorzaken is de groep in 1995 opgehouden te bestaan. Gedurende 5 jaar heb ik de jaarlijkse zeezeiltocht daarom node moeten missen. In 2000 kreeg ik de gelegenheid weer 4

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

og net niet geboren op het water, maar zeker getogen. Reeds in de reiswieg mocht ik mee de Waddenzee op en, volgens mijn fotoboek uit die tijd, waren een van de eerste woorden “Joep mee boot”, als vrijdag de auto weer werd ingepakt om naar de haven te gaan. Het zeilen is mij dus met de paplepel ingegoten, zowel op de grotere familieboot, als op de Optimist “De Drie Gebroeders”, die om beurten door mij of een van mijn oudere broers geschipperd werd.

Gedurende mijn hele jeugd hebben wij de zomervakanties doorgebracht op de boot, eindeloos veel uren op zee. Tochten, die in de loop der jaren steeds verder van huis gingen, ik vond het heerlijk. En dan ga je studeren, op kamers, weg van huis en raakt het zeilen langzaam wat op de achtergrond. Van af en toe nog een weekje flink zeilen in het begin

de kade staat onder water. Ons huis aan de haven ligt iets hoger, elders moeten de vloedplanken voor de deuren. Het bulderen van de wind, een van de eerste geluiden in mijn oren. Later, voor ons raam, het krijsen van de meeuwen, en iedere dag het ademen van de zee: eb dan vloed dan eb dan vloed. 'Mama, waar ben ik vandaan gekomen?" "Jij? Je bent met hoog water aan komen drijven" Dat voelde goed; heel wat beter dan mijn vriendjes, die werden gebracht door een ooievaar of aangetroffen in een kool. Negentien jaar later, student in Utrecht, medicijnen. Een aankondiging op het mededelingenbord van de studentenvereniging: je kunt je opgeven voor een zeilkamp in FriesIand! Doen? Niet doen? Vooruit, doen. Zo'n beslissing, zonder veel overleg, kan grote gevolgen hebben. Niet alleen heb ik leren zeilen, maar op een van die zeilkampen heb ik mijn Hannie leren kennen, waar ik nu al ruim veertig jaar mee getrouwd ben.

NIEUWE LEDEN

De eerste periode van ons trouwen: een vast patroon, in de zomervakantie: zeilen op de Friese meren. Eerst samen, later met de kinderen. In de herfst reunie met zeilvrienden op het IJsselmeer, op een gehuurde botter. En zeezeilen? Weer zo'n toevalligheid. Op een feestje van de afdeling van de medische faculteit in Nijmegen, zit een man naast me aan de bar heb ik al eens eerder had gezien; Hans Stevens. We drinken een biertje. "Zal ik je eens wat vertellen? Ik ga mijn eigen zeilboot bouwen." "Jij, op je eentje? Waar?" "In mijn eigen achtertuin." "Dat lukt je nooit", "Wedden?" En het lukte wel degelijk. Twee maal zelfs: eerst een Waarschip, en later de huidige Amadeus. Dat ik Hans' zeilmaatje zou worden was toen nog helemaal niet in zicht, zoiets groeit geleidelijk. We zijn een aantal jaren verder als de eerste grote tocht naar Denemarken gemaakt wordt. Jaren later over de Franse kanalen naar de MiddeIandsezee, Franse- en Spaanse kust, en daarna de oversteek naar Joegoslavië. Daar blijft de boot een paar jaar, totdat de burgeroorlog uitbreekt; Hans heeft de bui zien hangen en we zijn op tijd terug in Italië. Tochten naar België en Engeland. Alles bij elkaar zo'n 25 jaar gedeelde ervaringen en avonturen. Hans heeft de weg naar de PZV gevonden. Ik volg hem nu, na al zijn enthousiaste verhalen.

en getogen in de stad Groningen was ik 's zomers veel in, op en aan het Zuidlaardermeer, waar mijn ouders een huisje hadden. Dus al vroeg kon ik goed zwemmen en was ik lid van een zwemclub. Vanaf de middelbare school roeide ik bij "De Hunze", in de acht, de gestuurde dubbelvier en ongestuurde dubbeltwee en dat regionaal, nationaal en internationaal. Zelfs is eens het Wilhelmus voor me gespeeld en kreeg ik waterige ogen. Toch toen ook al gezeild, meestal in een BM, zo af en toe ook al met Co. En zo is het gekomen... Ben nu inmiddels de zes kruisjes gepasseerd en moeder van een zoon van 37 en een dochter van 35. Sinds Co "renteniert" hebben we het druk met van alles en niets en genieten we van deze mooie periode van ons leven, en nu dus ook zo af en toe van PZV.

Ruud Smit

k ben Ruud Smit, 34 jaar en woon samen met mijn vrouw Paula in Lutjewinkel. Dit is een klein plaatsje in de kop van Noord-Holland, niet ver van Schagen.

Niet, dat ik nu ook ga zeezeilen, dat deed ik in de tachtiger jaren, maar gewoon om me ongedwongen binnen PZV te kunnen blijven bewegen. Wat ik dan met water heb? Geboren

Simone Beekman

k ben Simone Beekman, dochter van Philip Beekman en Mariëtte Roozeveld van der Ven. Ik ben 19 jaar en studeer interne en externe communicatie in Tilburg. Ik woon daar ook, op kamers. Ik ben actief bij de studentenzeilvereniging. Als voorzitter van de zeilcommissie heb ik over het algemeen de eindverantwoordelijkheid bij de meeste zeilactiviteiten. Het is geen grote vereniging, maar ik ben al erg blij dat ik in Tilburg ook een mogelijkheid heb kun-

Harmke de Heus

ijna twee jaar neem ik zo af en toe al deel aan de activiteiten van PZV, samen met Co. Om me niet bezwaard te voelen, heb ik me nu ook als lid opgegeven.

gingen dan, als het windkracht 4 of harder waaide steevast naar Schellinkhout, net boven Hoorn, aan het IJsselmeer. Als jongetje van 12 ben ik lid geworden van de Zeeverkennersvereniging St. Joris bij ons in de buurt. Ik heb bij daar het zeilen met een Lelievlet onder de knie gekregen. De zomerkampen werden bijna altijd op de Vinkeveense plassen doorgebracht. Dan werden er ook een aantal houten 16-kwadraten gehuurd. Dat was wel wat anders dan het zeilen met de stalen vlet. Na ca. 6 jaar als gewoon lid, ben ik nog 14 jaar als leider bij deze vereniging actief geweest. Net toen ik gestopt was bij de Zeeverkenners, kocht mijn zwager Harry Olie zijn YES!. Hij heeft mij toen uitgenodigd om mee te gaan met de Ramsgate 2000. Dat ging toen niet door, maar de Ramsgate van 2001 hebben we wel meegevaren. Toen op de American Lady. Mijn zeezeilervaring is beperkt, maar Harry heeft zijn enthousiasme zeker op mij overgedragen. Ik zie nu al uit naar de tocht van 2002, en hoop dat er nog vele zeemijlen zullen volgen.

Ik ben 11 jaar werkzaam als technisch commercieel binnendienst medewerker bij een elektrotechnische groothandel. Van jongs af aan ben ik met watersport bezig geweest. Vooral veel surfen, en zeilen met de bekende Lelievlet waar bijna alle Zeeverkenners-groepen zich van bedienen. Toen ik 10 jaar was, heeft mijn vader, tijdens een vakantie in Spanje, het “surfvirus” opgelopen. Hij heeft toen direct een surfplank gekocht, waarmee we elk weekend naar een meer bij ons in de omgeving trokken. De vakanties stonden ook altijd in het teken van het surfen. De Hemelvaartweek en de Pinksterweek hebben we jarenlang bij het Sneekermeer doorgebracht. Het surfen heb ik, samen met mijn broer, tot mijn vijfentwintigste zeer actief gedaan. We

nen vinden om mijn grootste hobby uit te oefenen. Wat zeilen betreft ben ik altijd wel redelijk actief, daar waar er mogelijkheden voor waren. Ik geef zeilles in Loosdrecht, wat ik erg leuk vind, ik werk voornamelijk met kinderen die PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

SUNSHINE'S DILEMMA

op zeilkamp komen, en kinderen zijn meestal fantastisch enthousiast. Ik ben lid geworden van de PZV, omdat ik erg graag mee wilde met de Ramsgate, maar ook bij wedstrijden die gevaren worden lijkt het me erg leuk om met mijn ouders mee te varen.

Zeilen in de Cariben? Op een nieuwe Malo 42, van alle gemakken voorzien. Maximaal 4 personen (5 in overleg) Beschikbare periode 5 februari tot 12 maart Ligplaats: Martinique Prijs: 500 EURO per week Contact: Rob en Jacqueline Sterenburg Email: rjsme@hotmail.com

Sunshine's dilemma: Zicht en mist Zeiltechnisch vraagstuk nr. 8

en van de kenmerken van mooi zeilweer is goed zicht. Heiigheid, nevel, mist en neerslag kunnen een zeildagje of tocht flink moeilijker en onaangenaam maken.

Cisca Goedhart Onder zicht wordt de horizontale afstand verstaan waarop een voorwerp overdag door een waarnemer met normale ogen nog juist kan worden herkend. In het donker geldt de afstand waarop een licht van zekere intensiteit en kleur nog net te zien is. Heiigheid is een vorm van vervuiling en ziet er vaak wat blauwachtig uit tegen een donkere achtergrond. De laag is meestal niet zo dik en is horizontaal duidelijk begrensd. Als zeiler hebben we er niet veel last van, maar op zee is zoâ&#x20AC;&#x2122;n gebied met heiigheid soms goed te zien. Nevel bestaat uit microscopisch kleine waterdruppeltjes, zwevend in de lucht tot aan de grond. Bij nevel is het zicht beperkt tot 1000 meter of meer en de relatieve luchtvochtigheid 80% of meer. Nevel heeft een grijze kleur, in tegenstelling tot heiigheid, dat er wat blauwig uitziet. Ook neerslag heeft invloed op het zicht. Lichte regen beperkt het licht minder dan een flinke buiige regen, maar met een 6

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

druilerige langdurige motregen komt zoveel vocht door voortdurende verdamping vrij, dat het zicht enorm kan teruglopen. Mist geeft echter de grootste beperking in het zicht. Het is als het ware een wolk aan de grond en ontstaat pas zodra in de lucht oververzadiging optreedt: de relatieve vochtigheid is 100% en er blijft vocht in verdampen. We spreken over mist, zodra het zicht minder is dan 1000 meter. Is het zicht minder dan 200 meter dan wordt er gesproken over dichte mist en bij zicht minder dan 50 meter wordt er over zeer dichte mist gesproken. De dichtheid van mist varieert nogal en het kan het zeilen uitermate lastig maken. Het is niet voor niets, dat veel veerboten uit de vaart worden genomen tijdens mist. Mist kan ontstaan door menging van luchtsoorten, afkoeling en een combinatie van de twee. Bij menging krijgen we slootmist, arctische zeerook en regenmist. Bij afkoeling krijgen we stralingsmist, maritieme landmist, advectieve mist (zeedamp, zeemist) VRAGEN Omdat de grootste zichtbeperker mist is, gaan de vragen alleen daarover. 1. Welke meteorologische kenmerken zijn belangrijk voor de vorming van mist? (bijvoorbeeld temperatuur, windsterkte) 2. Hoe ontstaan slootmist, arctische

zeerook en regenmist? 3. Hoe ontstaan stralingsmist, maritieme landmist en advectieve mist? 4. In welk seizoen is de kans op mist boven zee het grootst? En in welke seizoenen dichtbij de kust of verder de zee in? 5. Het is een stralende juni dag op de Oosterschelde met een matige zuidenwind, 4 Bft. Het lijkt dus prima weer om de zee op te gaan. Is er kans op mist? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom wel? 6. Kan het in mist waaien? DE ANTWOORDEN OP PAGINA 37

ADVERTENTIE

De Ramsgatetocht gemist?

Gelukkig komen er nog veel zomeractiviteiten dus tot ziens daarbij en natuurlijk ook op de borrel, elke eerste woensdagavond van de maand, in de

Trafalgar Pub PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

SCHIPPER EN SCHIP

Schipper en schip Het begon in 1983 met de volgende ogenschijnlijk onschuldige advertentie in de Vaarkrant van de dikke Telegraaf van zaterdag: “Van part., schitterende LM 27, 1979. Een plaatje voor een FIJNPROEVER; uitgerust met zeer vele (zeker 40), mooie en nuttige extra’s F 69.000 Inl. 01883-18946”

Mees Dekker

ot die tijd had ik een Westerly 22 kimkieler, die in Wemeldinge lag als zomerligplaats en ’s winters via de kanalen naar de Beatrix in Eindhoven werd gevaren. We hadden hem van de plaatselijk zeilmaker Florusse overgenomen en herdoopt als Discovery. Onze eerste ontdekkingsreizen deden we op het water van de Oosterschelde. Vaak stond er nogal wat stroom, want in die tijd was er nog geen Neeltje Jansplaat of Volkeraksluis, laat staan die ongelukkige Philipsdam. Alleen het gigantische sluizencomplex in het kanaal van Wemeldinge naar Hansweert was er toen, en 24 uur per dag in bedrijf. Soms hoor ik dat speciale geluid nog wel eens in een diepe slaap: een mengsel van sappig Zeeuws over een luidspreker, het zoemen van de sluisdeuren, het krijsen van meeuwen en het aanzwellen van de enorme paardenkrachten als de diesels werden opengegooid in de zwaaikom voor de sluizen. Een enkele keer hoor ik daar ook nog vaag doorheen het tikken van biljartballen in het café van mijn ouders. Discovery was een apart schip, ze had korte pootjes. Ze stak maar 65 cm, ze was een beetje zwanger en ze was een 8

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

beetje ondertuigd. Maar ze was Engels en dus zeewaardig. En hoe! Aan de wind was ze matig, maar met alle andere winden niet uit de rails te krijgen en naarmate het harder ging waaien scherpe schepen van grotere lengte de baas. ‘Op de sluis’ was ze maar al te bekend. Het was het scheepje van de zeilmaker, wiens zonen bij windkracht negen naar buiten gingen, als al de anderen zo gauw mogelijk naar binnen wilden. Gelukkig wilde Stef Hoonhout haar over nemen en zodoende kon ik het eerste stuk van de betaling van de LM plannen. De overige benodigde gelden kon ik lenen. Na de aankoop kreeg ik telefoon van de Inspecteur van Belastingen van de regio Rotterdam, met de mededeling dat de vorige eigenaar van de LM keurig had opgegeven, dat hij zijn boot

had verkocht voor Fl 69.000..- aan mij en of ik maar even wilde aantonen met welke middelen ik de boot had gekocht. Aan den lijve ondervond ik hoe de fiscus achter schepen met zwart geld aan zat. Natuurlijk zegt iedere schipper dat zìjn schip uniek is. De LM 27 is uiteraard echt uniek. Ook zònder wind en zon. Ze is uitgerust met een lange kiel en spitsgatachtersteven, een ronde kont. Iets wat ons erg aansprak, vooral toen we het model beter leerden kennen. Het voordeel van de lange kiel spreekt voor zich: de boot ligt zo stabiel als een knobbelzwaan op kroosrijk water en dus veilig. Achteruit varen is een kunst op zichzelf door de lengte van die kiel, maar ook door de hoge opbouw, die veel wind

SCHIPPER EN SCHIP

vangt. Er gingen vele uren praktijk in zitten om het achteruitvaren onder de knie te krijgen. Nu kunnen we met een toefje gas en een beetje druk op de helmstok, het allemaal heel genuanceerd. Praktisch stil liggen op woelig water en veel wind, voor een sluis of een brug die niet zo snel opengaat. De besturing is erg rustig. Ik kan hydraulisch overschakelen naar een stuurwiel in de kajuit, aan stuurboord, waar een groot bolkompas hangt. Het is een bedaarde sensatie om lekker beschut van daaraf te zeilen en te navigeren. De kaart ligt dan op het klapdeksel van de kajuitingang en de keuken aan bakboord is binnen handbereik. Er zijn collega PZV-ers, die dat weten en soms op volle zee langszij verschenen om de warme worstjes aan te pakken. Toch is het ook veilig, het is geen gesloten stuurhut, je kunt zo naar buiten. Het is in feite een grote binnenruimte en de gehele bemanning blijft met elkaar in contact ook als je in de kajuit zit. Ik herinner mij dikke mist bij de aanloop van Harwich. In de recommended track for small craft voeren we opeens, zonder enige waarschuwing, een witte muur van dikke watten binnen. Het was doodstil, aanvankelijk wel grappig, maar heel snel onaangenaam en tenslotte beangstigend. Ik liet de twee die beneden zaten boven komen en we deden allemaal een zwemvest aan. Een van ons blies zo hard als hij kon op de misthoorn, zo om de minuut. Wat gebeurt er als er opeens een steven opduikt uit die nevel en op je afstormt, boven je uitrijst, wat dan? We zaten allemaal in het stuurhuis, maar toch buiten in de kuip, het beste in zo’n situatie. Ik dacht een schifting te zien in al die grijstinten om ons heen, maar je weet nooit zeker of je dat fysiek ziet of met iets anders dan je ogen. Ik nam in ieder geval gas terug. Drie seconden

De LM 27 in getallen: Lengte over alles 8.35 m Lengte waterlijn 7.10 m Maximale breedte 2,75 m Diepgang 0,95 m Gewicht kiel 1.800 kg Waterverplaatsing 4.000 kg Grootzeil 16,5 m2 Fok 15,5 m2 Genua 21,5 m2 Motor Bukh 23 pk Watertank 120 ltr. Brandstoftank 120 ltr. Slaapplaatsen 3 comfortabel (werf geeft aan 6)

later wordt het zicht een fractie beter en zien we een grijze muur, maar dit keer geverfd, langs glijden. Een schip en geen kleintje ook. IJzingwekkende seconden.

De herkomst van de naam ARK ROYAL Wat voelt het goed dan, het dek van je eigen boot, droog, beschermd, maar toch buiten in de open kuip. En een buiskap, waarop je kan lopen. Het idee van een motorsailer is daarmee vastgelegd. Doordat de kajuit ook nog kan worden bedekt met een dektent ontstaat ineens een heel grote bootruimte, vergelijkbaar met die van een caravan met voortent. Ook voor de binnenwateren is de LM 27, door zijn geringe diepgang, een ideaal schip. De mast is strijkbaar, met een elektrische lier, zodat ook bruggen geen obstakel hoeven te zijn. Hoe kom je nou op zo’n pretentieuze naam als ARK ROYAL ? Toen wij in Teheran woonden, midden in een droog gebied werd het verlangen om een boot te kopen bij terugkomst in Nederland steeds sterker. Ik had daar als auto een Chevrolet Royal, een mooi en comfortabel voertuig. Daar lag de basis voor het woord Royal. Dat samen met het idee, dat de boot een soort ark zou zijn voor onze familie bracht de combinatie ARK ROYAL voort. Eerst later bleken anderen mij voor geweest te zijn: de engelse marine had jarenlang een bekend oorlogsschip met de naam HMS ARK ROYAL in de vaart, dat in 1980, beroemd geworden in de BBC serie ‘Sailor’+++, werd opgelegd. Ook heb ik ergens gelezen, dat de bekende Sir Walter Raleigh een schip liet bouwen, dat later door Queen Elisabeth werd gekocht voor £ 5000 (een stuk minder, dan wat ik betaalde) en als vlaggenschip ARK ROYAL de Spaanse Armada bevocht. Overigens kregen wij een laatdunkende opmerking van de sluismeester in het Kieler kanaal die zich afvroeg hoe je zo’n klein bootje zo’n naam kon geven. Hij was oud marine man en kende het oorlogsschip met de-

zelfde naam. Het kan verkeren nietwaar? Achteraf bedenk ik pas, dat ik hem had moeten zeggen dat het huidige Engelse vlaggenschip, hun grootste aircraftcarrier is en ook ARK ROYAL heet, maar dat ze tot nu toe verzuimd hebben mij toestemming te vragen voor het gebruik van die naam. De boot heeft ons tot nu toe veel plezier gegeven, ook al omdat je met de beschutting van de kuip een lang vaarseizoen kan maken. De weersomstandigheden zijn minder relevant, waarbij komt dat het varen op de motor niet onplezierig is met een goede geluidsafscherming. Wanneer de motor vertrouwenwekkend bromt, heeft het geluid een, voor een muzikaal gehoor, aangename frequentie in de lage herztonen. Hij moet het dan wel doen. Dat is altijd het geval, behalve die ene keer toen die toonhoogte wat merkwaardig begon te worden, een beetje gierend, hoger dan normaal. Weer waren we op weg naar Ramsgate, geen wind, stralende zon, motorweer. Maar steeds langzamer varen, tot er uiteindelijk nog maar een sliertje zog achter de kont dreef. Zou de schroef misschien los zitten en loos draaien, weet je wat: Charles bellen, die weet alles. En jawel, Charles Ruiter zat ergens op de vloot, kwam aan de marifoon en sprak de historische woorden: ‘Dit is de eerste en enige keer

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

SCHIPPER EN SCHIP

dat je moet doen, wat ik je nu aanraad: gooi een tros in je schroef!’. In het helder lichtgroene water was, ver achteroverhangend over de achterplecht, toen al lang te zien dat zo’n as heel kaal lijkt, zonder schroef.

De liefde voor de Oosterschelde en Wemeldinge

jaren ontwikkeld tot een botenclub met steeds grotere schepen. Ik denk dat dit te maken heeft met de hang naar meer comfort. Grotere bedden en een verwarming binnen, een ruime kombuis en plaats voor apparatuur. Dat je met zo’n groter schip langere tochten kan maken is ook een argument voor de aanschaf. Het geeft natuurlijk altijd een kriebelig gevoel als je wordt ingehaald door een

scherp en langer jacht, wie kent dat niet? Ik ben er echter niet door in de verleiding gekomen om mijn LM 27 in te ruilen voor een groter schip. Het is voor mij nog steeds een elegant gebouwd veilig schip, dat voldoende komfort biedt aan drie tot vier mensen en ik hoop nog veel jaren als lid van de PZV met dit schip te blijven varen.

Maar het mooiste blijft toch het zeilen,, waarbij mijn voorkeur uitgaat naar de Oosterschelde met zijn getijden en het mooie water. Wemeldinge op zondag, het blijft mij bekoren en ik wil het ook nooit meer kwijt. De sluizen zijn weg, het wachterhuisje op de pier staat leeg, maar nog steeds staan ze er geep te vangen, als je met de avondzon binnenkomt. We zijn een aantal malen mee geweest met de Ramsgate tochten. Ikzelf inmiddels 10 keer, maar een paar keer op een ander schip. We hebben samen met Louis Richard, toen nog met de ILALA, een tocht gemaakt naar Denemarken naar de werf waar de LM werd geproduceerd. Die werf lag overigens niet aan het water maar midden in het boerenland in Lunderskov. Daar komt ook de naam vandaan; Lunderskov Marine. Onze club heeft zich de laatste

ZEILKLEDING …te kust en te keur!

Geopend: dinsdag t/m vrijdag vanaf 10:00 uur, zaterdag vanaf 9.00 uur, koopavond donderdag

HERMAN LIEVEN ZEILKLEDING Oostwal 6 5211 RC ’s-Hertogenbosch Tel: 073-6131763 Fax: 073-6130786

info@lieven.nl 10

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

TERUGTOCHT VAN RAMSGATE

Samen veilig varen Bemanning American Lady

eter dan mooie doelstellingen of fraaie betogen tijdens een palaver illustreert de praktijk de essentie van een Ramsgatetocht: samen veilig varen. Dat is de ervaring van de American Lady tijdens de terugkeer naar IJmuiden. Of begint die ervaring al in de Roompot met de veiligheidsinspectie van Alphons Drübers? Veel nuttigs komt daarbij aan de orde, zoals slepen en gesleept worden maar dan wel zonder paalsteek in de sleeplijn. De American Lady vertrekt vroeg uit Ramsgate, het is een 200 Mijl naar Andijk en de laatste schutting van de sluis van Enkhuizen is om elf uur ’s avonds. Op de motor en zeil varen we met een 6 knopen ten westen van de shipping lane. Tot ongeveer 80 Mijl voor IJmuiden, ten zuidwesten van de NHR-N, dan valt de oliedruk van de motor onherroepelijk weg. Wat geprobeerd kan worden wordt geprobeerd maar het helpt niet, einde verhaal en nauwelijks een zuchtje wind. Wij weten dat de Elixir en de Marsicht achter ons moeten liggen (vroeg weg heeft zo zijn voordelen) en we roepen hen op. Stilte. Hoe zo, permanent uitluisteren op kanaal 16? Of is er wat aan de hand met de marifoon van de American Lady? Door de opkomende mist weten we gelukkig eenmalig verbinding met de Rosa te krijgen die de communicatie zal proberen op te zetten. Uiteindelijk lukt het om contact te krijgen met de Marsicht en na een uurtje duikt de Marsicht uit de steeds dichter wordende mist op. Een welkom gezicht, zeker als

grootste schip uit de vloot. Het op sleep nemen is geen groot probleem maar wel met paalsteek in de sleeplijn! De mist verdicht tot 30 meter zicht en de, zonder radar varende, Elixir wil zich aanschurken tegen het duo. Dat lukt uiteindelijk onder leiding van Wessel en Nico, gesteund door de radar van de American Lady. Gezamenlijk gaan we met z’n allen probleemloos door de shipping lane. In IJmuiden neemt de Elixir de American Lady langszij en mee naar het IJsselmeer Van daar zeilt de American Lady met een bakstag windje naar Enkhuizen, eindelijk weer zeilen na zoveel uren gesleept worden. In de buurt van Enkhuizen is er echter geen boot meer te bekennen en voor de wind op zeil door de sluis is niet zo leuk. Gelukkig duikt een oude politieboot op uit de opkomende mist met aan boord een Friese familie. Na wat overleg met behulp van

onze fles Bokma en andere restanten slepen zij ons door de sluis. De wind wakkert wat aan, de duisternis valt en na enkele uren kruisen leggen we rond middernacht aan in Andijk, geholpen door havenmeester. Door een en ander is het wachtschema sinds IJmuiden wat in de war gelopen, een beetje bijslapen is daarom geen luxe. Samen veilig varen, dat was het zeker maar daarbij heeft de marifooncommunicatie wel wat te wensen over gelaten. Dat hoeft overigens niet alleen aan de procedures te liggen maar kan ook veroorzaakt worden door een slechte antenneafstemming en het geringe vermogen op kanaal 77. Er valt dus veel te zeggen voor een zendmogelijkheid van 25 watt op alle kanalen, het gaat ten slotte om onze veiligheid! Al met al een geslaagde Ramsgatetocht en een prima PZV-ervaring: bedankt Marsicht en Elixir!

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

RAMSGATE 2002

Ramsgate 2002 In de Trafalgar Pub vroeg Docus mij om een stukje te schrijven over de tocht van 2002. Ik zal het maar meteen bekennen: ik ben geen “techneut”. Dit stukje gaat vooral over de mensen die aan de tocht deelnemen en wat hen zou kunnen bewegen. Geïnteresseerd? Daar gaan we dan!

Riekele Drucker

DE ZEEZEILERS VAN PZV Het zijn bijzondere mensen. De “modale PZV-er” behoort niet meer tot de jongsten. Toch worden ze, schijnbaar, niet moe van een tocht van 24 uur of meer. Ze moeten wel over een goede conditie beschikken, zowel fysiek als mentaal. Wanneer ze uiteindelijk voor anker gaan of in een haven arriveren, dan valt het me op dat ze soms direct uitgebreid bij elkaar gaan “buurten” en een “neut” drinken. Wat kun je verder over PZV-ers zeggen? Ze zijn handig, ze zijn bovengemiddeld geïnteresseerd in techniek; “sleutelen” en “timmeren” zijn voor velen vanzelfsprekende vaardigheden. Ik ben een beetje jaloers. PZV-ers hebben vaak een lichte (goedmoedige ?) neiging tot alcoholisme. De zucht is soms zo sterk da we bij Ramsgate in een nauwe doorgang naar de haven bijna van de sokken werden gevaren door de American Lady, die de neut al rook. PZV-ers houden van afzien. Ze zien niet op tegen kou, zeeziekte, een week lang leven op 10 vierkante meter, met deels onbekende mensen. Ze zijn, of

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

een beetje masochistisch, of het deert hen niet, en hebben een groot aanpassingsvermogen. PZV-ers zijn eigenwijs. Ik kom daar nog op terug. PZV-ers zijn volhouders en doordouwers. Uit Paul zijn speech op het Captains Dinner hoorde ik, dat er deelnemers zijn, die al 10, 15, 20 keer meegaan met de tocht! Verslaving? Ritueel? Weerzien van bekenden? 7 OCCASSIONALY 8 Het is zaterdagavond. We komen bij elkaar om de tocht van de volgende dag te bespreken. Het palaver noemen we dat. De wind giert door de verstaging. We liggen in de “Roompot”. Tochtplannen worden gepresenteerd. Het plan is Oostende. Windkracht 6 volgens de één, 6 uitschieters 7 volgens een ander. Bakstagwind. Golven van twee misschien drie meter. Emoties lopen op. Ieder lijkt een ander weerstation te hebben beluisterd. De Olreve wil wel vertrekken met alleen de fok op. We moeten echter nog “inslingeren”. Denk aan de zeuntjes! Louis biedt het hoogst .Hij heeft naar de kustwacht geluisterd: “7 occassionaly 8” wordt het morgen. Dat is te gek. De tocht wordt voorlopig afgeblazen. Zondag wordt dit op de steiger definitief besloten door de vlootvoogd. Opgelucht applaus. We kunnen croissants halen in het familiehotel of naar Nec – Ajax kijken. PALAVER Dit is een kernactiviteit van de Ramsgatetocht. Het is een soort vergadering waar de tocht wordt gepland voor de

volgende dag. De Ramsgatetocht is een tocht tussen plaatsen waar “gepalaverd” wordt lijkt het. Tussendoor wordt gezeild. Dezelfde thema’s keren steeds terug: vertrekken we allemaal zoveel mogelijk tegelijk of mogen we ons in groepjes afsplitsen? Doen we het rustig aan (korte tocht) of zijn we ambitieus (we varen van Oostende liefst naar Chatham in één ruk). Varen we alleen vandaag of ook, zelfs liefst, nachts? Ambitieuze jongeren, zoals Wessel, die zeker een keer per Ramsgatetocht ’s avonds na het palaver wil vertrekken (“niet te veel drinken, we kunnen nog weg”) tegenover rustigere (?) ouderen. Varen we ons eigen plan of passen we ons aan aan de groep? De consensus neigt nog steeds naar het laatste. Misschien bevestigen we daarmee, dat we met elkaar als club uit zijn, maar tot hoever willen we ons aanpassen? Lastig met zo’n stel eigenwijze stuurmannen en -vrouwen, waar soms geen land mee te bezeilen is. Een enkeling stelt zelfs een geheel nieuwe tochtvariant voor. Volgens Stef kunnen we het best eerst naar Nieuwpoort gaan. Hulde voor Lidia om dit zooitje ongeregeld in goede banen te leiden. DE SWALE Een nieuwe variant in de tocht. ’s Avonds laat komen we in de monding van de Swale aan, na een lange overtocht vanuit Oostende met goed zeilweer. De laatste uren zijn spannend. Onbekend vaarwater. Stroming. Donkere nacht. Lichten op de wal. “Volg de vier lichten voor je” adviseert Lidia via de mari-

RAMSGATE 2002

foon. Plotseling zien we hoog voor ons vreemde lichten. “Jonathan Jonathan!” roept iemand vanuit het duister. We zien plotseling boten liggen aan een mooring. We leggen aan naast de Elixir. Machteld had onze boot herkend. Van de Swale had ik een idyllischer beeld gevormd: nl. een zacht stromende rivier door een Zuid- Limburgs landschap met Engelse huisjes. Het was woensdag kil, koud en mistig. Oude fabrieken aan de oevers. Vervallen steigers. Een half vergaan schip. Het radio-schip Caroline ligt voorgoed afgemeerd. Nog meer moorings volgen. Het is goed opletten tussen de betonning.

Moe en voldaan komen we motorend thuis. Het was een enerverende en boeiende week!

KANAAL 80 De sluis bij de haven in Chatham vaar je niet zomaar uit. De sluiswachter kan m.i. de boten voor de sluis duidelijk zien, maar er zijn niet voor niets procedures. “Sepia! Wilt u zich melden op kanaal 80?” De Sepia wacht te lang en moet voor straf achter aansluiten. De sluiswachter is de baas en dat zullen we weten ook. CAPTAINS DINNER Zeuntjes met gedichten en liedjes. Leuke bijdragen van de Puff. Begeleiding door Hans en Louis op accordeon, tegen elkaar in. Scheepsliederen met Arend Jan en Jack en anderen in de hoofdrol. Huldiging van de volhouders door Paul. Een goede maaltijd voor Engelse begrippen. Aan tafel bleek dat Louis te weinig zeeziektepillen bij zich had. Voor de volgende tocht moet dokter R. toch meer palavers zaaien! Napraten in de pub. Heeft iemand iets verstaan in deze ambiance? Wist u dat Bert (70+?) enthousiast stond te swingen? THUISHAVEN Het is een uitdaging en experiment om een week lang lief en leed te delen op 10m2 . Je leert elkaar snel kennen,ook elkaars sterke en zwakke kanten en gebruiksaanwijzingen.

tekeningen Maarten van der Hout

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

HET WEER

Het weer in drie bedrijven "Trafalgar, Kaap: aan de Spaanse kust, ten N.W. van de Straat van Gibraltar, waar Nelson 21 oktober 1805 de Frans-Spaanse vloot onder Villeneuve vernietigde."

daar is het baardje van Arend Jan veel te modieus voor. Warmte stroomt van warm naar koud. Bij ons dus van zuid naar Noord. Het Azorenhoog, wie kent het niet? Dat is het. Warmte. Eerder is AJ een geronselde Portugese navigador, die op zo’n Engels oorlogsschip zijn

indhoven mag in de loop der jaren grondig veranderd zijn en menige buitenstaander, die in z’n auto van de ring komt en naar het station wil, zal het gedwongen rondje om de kerk moeten maken: één ding is niet veranderd, is nooit veranderd en zal nooit veranderen, de Trafalgar Pub. De Dommelstraat mag intussen in architectonisch moois zijn ingebouwd, de vooral bij motregen op de straatkeien opgeroepen Simenon-sfeer van donker Luik is er nog steeds. Er branden nog echte gloeilampen in de lantaarns aan de cafés en op de eerste avond regent het. Gelukkig. Je komt binnen en loopt meteen vast in een halfrond gordijn van rood pluche, waar zelfs PZV kroegtijgers zich in vergissen: kroeg is naar rechts en naar boven is links. Je zou ook op de slierten arctische zeerook kunnen navigeren, opgeroepen door drinkende en rokende zeilers, aan stuurboord. Naar boven dus, het zaaltje in. Dat zit al vol, alle stoelen zijn bezet, Arend Jan staat als een echte docent rustig zijn schapen te tellen, Lidia laat niemand zonder hand-out passeren en Louis is bezig met een laptopje en PowerPoint. Er gaat een overheadprojector aan, de eerste sheet verschijnt op een scherm, daar gaat ‘ie dan.

Wat is de bron van ons weer? Waarom zeilen wij? De zon! Recht eronder is het heetst, aan de Noordpool is het het koudst. Maar daar zeilen we niet zo veel heen. Het gezicht van Arend Jan hangt als dat van een alchemist boven zijn ketel, fraai van onderen belicht, in dit geval door de overheadprojector, maar het zou net zo goed van het houtskoolvuurtje kunnen zijn. In zijn brillenglazen wordt de kaart weerspiegeld. Licht op je kin, betekent in Hollywood meestal een slechterik, maar

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

Stef Hoonhout werk staat te doen. In de hitte van dat Azorenhoog, in een donkere, vochtige kajuit, zoals dit zaaltje zonder ventilatie en met z’n donkere hoge betimmering suggereert. De bemanning doet zijn kleding uit, de onderhemden komen uit de wambuizen. Dan springt scheepschirurgijn Louis op, begint zijn betoog met te zeggen dat hij er geen bal van wist in het begin, zijn licht kwam opsteken bij Arend Jan en het nu wel aandurft. Aan zijn verhaal mankeert helemaal niets, het is enthousiasmerend, want hij maakt zelfs van een cumulonimbus een feestelijke wolk en brengt brongebieden met hun polaire, arctische en tropische luchten zo smakelijk dat iedereen meteen aan vakantie denkt en "dekzeil er af" en "zouden die vochtvreters niet vol zijn in-

tussen?". Ze doen het goed met z’n tweeën, leren ons hoe een depressie ontstaat, waarom die altijd op ons afkomt, de een na de ander, de eeuwen na de ander. "Het Azorenhoog mijnheer, dat duwt die lekkere warme lucht tegen die kouwe massa, die van Groenland afkomt en dat wil wel, straalstroompje erover heen daar hoog boven en huppatee een ideaal scenario voor een hele depressiefamilie. Het enige wat je moet doen is kijken naar z’n voorganger en dan weet je vanzelf waar ze heen gaan." De kleine kaartjes met de L van Low en H van High aan het raam van het kantoor van de havenmeesters gaan leven. Keek ik eerst of die L eraan kwam, dan zag je vanzelf of er veel isobaren omheen liepen. En veel isobaren, dicht op elkaar betekende sowieso narigheid en liggen blijven. En dan knerpte het grind voor het havenkantoor, stond je je plaats af aan een ander en vroeg je je af of er boeken genoeg aan boord waren, een dagje blijven zat er dik in. Maar echt wijzer was je niet, van zo’n kaartje. Maar nu zie je dat die winden wel mee kunnen vallen, om de L heen draaien tegen de klok in (op het Noordelijk halfrond altijd rechtsom, oh ja dat is die Coriolis, de kracht die je badwater rechtsom door het putje laat stromen) en dat je eigenlijk heel precies kunt zien hoe hard ze waaien en welke kant ze uitgaan. En niet alle L-llen zijn lellebellen met zes erin. Eigenlijk wel erg leuk nou ik dat weet. Zou een navtexje aan boord niet heel handig zijn, of zo’n mooie Lowe ssb-receiver? In het warme vooronder van het zaaltje is het niet moeilijk om

HET WEER

een beetje weg te dromen en te fantaseren. Een laptopje misschien en dat koppelen aan de gsm? Zo’n mooie, dure, eikenhouten schrijvende barometer?

Hoeft allemaal niet, zegt onze navigador op de tweede les zeer vrolijk. Dat is prachtig, maar veel te duur; wij zitten op de Rosa en luisteren naar het weerbericht van de BBC. We schrijven dat op, het gaat wel een beetje vlug, maar we gebruiken afkortingen, eigen tekens en hebben een speciale ontwerptekst gemaakt. En dat gaat perfect! Met een beetje oefening. Louis laat ons met een behoorlijk sardonische glimlach op zijn gezicht voor de eerste keer horen wat ons te wachten staat: een prachtige Engelse mejuffrouw met het echte engels uit haar keel somt in koele woorden en in duidelijke geheimtaal op wat er aan de hand is in Viking, de Utsires en Cromarty (Crómerti zegt ze, nooit geweten) Ze is niet te stuiten, drie minuten lang en verdomd Arend Jan heeft het allemaal opgeschreven voor onze neus, wrijft in zijn handen en zegt dan “ziezo, jullie zien, dat is niet moeilijk en nou gaan we hier een weerkaart van bouwen”. En dat doet ‘ie en wat erger is: het klopt precies met het geprinte kaartje van de Metoffice. Moeten wij dat ook leren, dat lukt me nooit. En het wordt nog erger.

Op welk moment moet zo’n kaartje nou worden getekend? Op het moment van het ontvangen, zegt AJ, dat wil zeggen heel vroeg in de morgen. De analyse is er al eerder: om 00:00 uur.Het erge is dat ook hij daarbij lacht en niets verontschuldigends heeft in die fraaie bariton van hem. Dat wordt nog wat, naar schone Engelsen luisteren in het holst van de nacht. "Bandrecor-

dertje gebruiken", zegt de scheepschirurgijn gelukkig. De derde en laatste avond is het absolute wetenschappelijk verantwoorde hoogtepunt. Beide heren wachten ons op, ons arme zaal, en drukken ons warm en hartelijk blanco formulieren in de hand, nu is het onze beurt en om te bewijzen dat het helemaal niet moeilijk is, doet Lidia het voor. "En hij is nog wel telegrafist geweest in het leger", zegt ze troostend, ikke niet.Dan ontspinnen er zich dialogen als de volgende: AJ (veelbetekend): "voor dit kaartje is Louis vroeg opgestaan.." (eindelijk, bedoelt hij) L (verontschuldigend, maar toch): "drie maal, drie nachten, omwille van een mooi geluid" (de uitslover) AJ : "het moet in 3,5 minuut, de BBC geeft geen minuut meer, maar de stem van de juffrouw is mooi en soms kun je merken dat ze wat meer tijd heeft en het rustiger aan gaat doen." L: "je kunt niet sneller schrijven, dan zij spreekt!" AJ: "maar een troost: de Duitsers van de Deutschlandfunk hebben veel meer tijd, twintig minuten, die buchstabieren zelfs!" L: "en ze zenden lekker veel later” Sombere medezeiler: "wat heb ik er nou aan? Ja, als het hard gaat waaien. Dan heb ik pech!" De zaal: "boehoe!" Voorzitter Ab (ook druk schrijvend): "het is verdorie toch leuk om te weten waar die wind heen gaat!" AJ: "leer de stations uit je hoofd; leer de kortschrifttekens uit je

hoofd; zorg dat je een potlood en vooral een gummetje hebt." L: "en dat bandrecordertje!" AJ: "hou ruimte in je buik, een schip is een slechte werkplaats, door de bewegingen ben je 40% van je werkvermogen kwijt; ervaring, ervaring = goed zeemanschap!" Lidia blijkt het praktisch foutloos te hebben opgeschreven en de heren zijn ook over ons tevreden. AJ, El Navigador, produceert inderdaad uit de losse hand en met een potlood een compleet frontensysteem over de ingevulde Schipping Forecast van de BBC! Een papier, een potlood en een gummetje. Geweldig, die twee. PZV aan het werk, er is geen excuus meer voor een goede weersvoorspelling en dat vroeg je bed uit, ach, dat haal je wel weer in. Dat zei Gezelle trouwens ook al: hoort, ’t is de wind, ’t is de wind, ’t is de wind, en zoekende zucht hij om rust te vinden.

tekening Frans Jansen

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

DE CHIRURGIJN

De chirurgijn: Heuschnupfen Heuschnupfen en andere wetenswaardigheden over weerssinvloeden en gezondheid

Louis Richard

en van de eye-openers van de afgelopen cyclus van meteo-avonden was voor mij de illustratie van de atmosfeer als een miniem schilletje om onze aardkloot heen. Binnen dit schilletje gebeurt alles wat het weer tot weer maakt en het leven op aarde mogelijk. Natuurlijk is de zon de grote aanjager van het weer, maar vele an-

figuur 1: Formatie stuifmeel

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

dere factoren spelen een even grote rol. Het wonderlijke is, dat als je zo intensief met een onderwerp als meteorologie bezig bent geweest, het onderwerp ook in alles lijkt terug te komen. Een collega van mij noemt dit ‘epische concentratie’. In figuur 2: Pollenconcentraties verschillende tijdschriften en op internet kwam het onderwerp voor ver in het najaar voor vorming van stuifdeze chirurgijn dan ook bij mij aanklopmeel. Interessant is dat er een variatie pen. Regendruppels worden gevormd is in concentratie van pollen over de rond een kern. Deze kernen kunnen dag. Een regenbuitje zorgt al voor een door de natuur gevormd zijn. Vele worenorme afneming van pollen in de buiden door de mens veroorzaakt. In de tenlucht. Ook bij zuidwestelijke en noornatuur vormt stuifmeel vaak zo’n kern. delijke winden is de concentratie laag. Een uitbarsting van stuifmeel kan ook Toch is het vreemd dat er ook ‘s nachts aanleiding geven tot hooikoorts (in het uitbarstingen van pollenconcentraties Duits: Heuschnupfen). In figuur 1 met zijn, zoals U in figuur 2 kunt zien. Deze waarnemingen 30 jaar geleden, ziet U grafiek geeft de situatie van 30 juni tot 2 dat eigenlijk het hele jaar stuifmeel wordt juli 1981 weer. De dagen hiervoor was gevormd. Deze pollen kunnen door de het in Nederland nat en koud weer gewind tot wel twee kilometer hoog worweest. Er waren dus weinig pollen in de den omhoog gewerveld. De hazelaar en lucht. In Oost-Engeland was het echter de els beginnen al vroeg in het voorzonnig, droog en veel minder koel gejaar, en allerlei grassoorten zorgen tot weest. Met een westenwind werden dan

figuur 3: Concentratie van condensatie kernen over de Atlantische Oceaan (volgens Hogan)

DE CHIRURGIJN

ook Engelse pollen aangevoerd, welke er een half etmaal over hebben gedaan om Nederland te bereiken. Voor een graspolkorrel met een diameter van 0,03 mm en een dichtheid van 1 gram per milliliter komt de valsnelheid uit op circa 125 meter per uur. Metingen op het midden van de oceaan hebben uitgewezen, dat daar zelfs stuifmeel neerkomt, zij het in lage concentraties (zie figuur 3).

Men vermoedt dat via dit stof niet alleen schimmelsporen uit de Sahara afkomstig zijn, maar mogelijk ook voor de mens gevaarlijke pathogenen, zoals virussen; veroorzakers van onder meer influenza en hepatitis A. Het is nog niet aangetoond of de concentraties zo hoog zijn, dat het gevaarlijk voor de mens is. Dit is tot op heden echter niet uit te sluiten.

Schimmels in de lucht

Tijdens onze meteocursus werd verteld, dat lage drukgebieden bij een stabiel Hoog boven Europa, hun weg ten zuiden of ten noorden van dit stabiele weer zoeken. Dit betekent voor de Canarische eilanden steevast zeer bijzonder weer, doordat lage drukgebieden hierover heen trekken. Afgelopen januari was het weer zover. Op de toppen van Gran Canaria en Tenerife viel sneeuw. En toen het lage drukgebied ten zuiden van de eilanden in de richting van de Afrikaanse kust trok, werden de eilanden door een ander fenomeen bezocht. Het Laag had boven de westelijke Sahara letterlijk veel stof doen opwaaien, dat met oostenwinden richting Canarische Eilanden werd verplaatst. Op 6 januari was het zicht op het vliegveld van

In de zeventiger jaren was het opgevallen, dat vele koraalriffen in het Caribische gebied begonnen af te sterven. Als veroorzaker werd eerst gedacht aan de verzuring. Weet U nog wel: de zure regen. Maar bij later onderzoek bleken schimmels van een in de grond groeiende type (Aspergillus) de oorzaak te zijn. Deze schimmels konden niet in zeewater groeien, en dus moesten ze ergens anders van afkomstig zijn. Via het kweken van luchtmonsters werd dit aangetoond. Ook was opgevallen dat tussen 1970 en 1980, als gevolg van de grote droogte die daar tot op de dag van vandaag heerst, de hoeveelheid stof afkomstig uit Afrika was vervijfvoudigd.

Las Palmas teruggelopen tot 50 meter. Oorzaak was woestijnstof dat zeer fijn van structuur is, vergelijkbaar met stuifmeel. Het verschijnsel wordt Calima genoemd. Wanneer het met veel wind gepaard gaat, spreekt men van een meer algemeen bekende Sirocco. Op de bij dit artikel opgenomen indrukwekkende satellietfoto kunt U dit zien. Het geeft ook een indruk van de enorme hoeveelheden stof waarom het gaat. Letterlijk tonnen stof zijn hier de lucht ingegooid. Het is dan ook goed voorstelbaar dat de hypothese van de ziekteverwekkers die met stof mee naar het Caribisch gebied worden gevoerd, juist kan zijn.

LITERATUUR: www.knmi.nl/voorl/nader Weerspiegel 4; Stuifmeel, hooikoorts en het weer door Ad Vermaas Lancet.Vol 358,August 11, 2001, pp478 Atmosphere, Peterson Field Guides.

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ADVERTENTIE

Ertveldweg 5, (tussen Trintella Shipyard en jachthaven de Viking) 5231 XA, ‘s-Hertogenbosch, Telefoon: 073-6426114, Fax: 073-6414239. U kunt ook telefonisch of per fax prijs opvragen en bestellen. Wij zenden ‘t dan snel naar u toe.

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ELEKTRONISCHE NAVIGATIE

Van flessenpost tot satellietcommunicatie Waar mijmeringen, in een kuip in de haven van Vlieland, al niet toe kunnen leiden.

Pascal Lambers

ilosoferend over weer en wind met een collega PZV-er, kwam het gesprek al snel op de mogelijkheden van geïntegreerde informatievoorziening aan boord. Een aanlokkelijk onderwerp zo bleek, want al snel sloot ook een andere buurman zich bij ons aan (of zou het toch dat koude biertje zijn geweest). Samen wisten we vast te stellen dat alle apparatuur aan boord inderdaad met elkaar moest kunnen communiceren. Zelfs het toverwoord was bekend: NMEA. Veel verder kwamen wij amateur computer-nerds jammer genoeg niet. We spraken daarom af aan boord geïntegreerde informatievoorziening als winterproject te adopteren. Later die avond, in de kuip, liet ik ons gesprek nogmaals de revue passeren. Onbevredigd keek ik weemoedig naar een doos vol met elektronische hulpmiddelen en de bijbehorende instructieboekjes, terwijl bij de buren de laatste accordeonklanken vrolijk weerklonken. De conclusie was overduidelijk: een dergelijk project vereist de hulp van een professioneel team van ervaren computerexperts, en daar viel ik buiten. Het onderwerp is me gedurende het afgelopen jaar blij-

ven boeien. Geregeld struin ik het internet af op zoek naar informatie. Die is inderdaad voldoende voorhanden. Ik geef u de kernpunten van een willekeurige webpagina: met een RS232 interface, NMEA, elk willekeurig programma, extra COM-poort, hartstikke makkelijk, met USB, raster versus vector, een kind kan de was doen, binnenkort GPRS, een simpele kabel nodig (overal te koop), leuk om te doen, het aardigste is dat in het handboekje voldoende informatie staat?! Dames en heren u begrijpt het: ik haak af. Gelukkig heeft mijn collega PZV-er uit Vlieland het er niet bij laten zitten. Wie schetst mijn verbazing als ik eind februari word benaderd door Docus met de vraag deel te nemen in een ‘elektronisch navigeren’ Zeezeilen task force. Netelig probeer ik nog uit te leggen dat mijn bijdrage wellicht bescheiden zal zijn. Docus wist echter van geen wijken en legde mij de vraag voor: wat wil je bereiken met elektronische navigatie?

I HAVE A DREAM… Dolgraag zou ik aan boord met de bestaande instrumenten een gecomputeriseerd informatieplatform willen creëren. Met dit platform wil ik kunnen navigeren en gebruik kunnen maken van verdere mogelijkheden omtrent veiligheid (Navtex en GMDSS) en het weer (Navtex en SSB). Een helpende hand zou me met behulp van een praktische leidraad moeten kunnen adviseren over de integratie van mijn bestaande apparatuur met een notebook. Ik denk hierbij aan integratie van windmeter, log, GPS en autopilot. In een later stadium kunnen eventueel zaken als GMDSS, radar, Navtex, weerfax, almanak en getijde tabellen in het systeem worden opgenomen. Het verhaal wordt nu langzaam duidelijker. Een notebook wordt omgetoverd tot elektronische kaartentafel. Dit stelt me in staat om thuis via internet databestanden als waypoints en weerkaarten te downloaden, en een aantal routes voor te bereiden. Eenmaal aan boord worden de vertrouwde instrumenten aangesloten. Nu kan ik navigeren met volledig bijgewerkte kaarten en gebruik maken van de vooraf ingestelde routes. Ik word elektronisch op de hoogte gehouden van de laatste meteorologische ontwikkelingen. Via Navtex software kan ik voor mij specifieke veiligheidsberichten ontvangen, en zo nodig opslaan. Een elektronisch logboek dat op de achtergrond meedraait geeft een mooi overzicht van mijn tocht. Voor het zover is hoop ik met raad en daad te worden bijgestaan door een aantal deskundigen, dat mij nader kan informeren over software programma’s, elektronische zeekaarten en andere wetenswaardigheden. Ik ben me er ondertussen van bewust dat mijn droom niet zo heel ver in de toekomst hoeft te liggen. De weg naar verwezenlijking is vooralsnog wel enigszins in nevel gehuld.

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ELEKTRONISCHE NAVIGATIE

Dit werkt! Ik heb het flessenpostartikel van Pascal gelezen en geef hierbij een mogelijke realisatie van zijn droom.

Neil Lawley

INSTRUMENTATIE Autohelm ST50 instrumenten gebruik ik voor snelheid door het water, diepte, windrichtingen snelheid, automatische piloot (ST6000) en elektronisch fluxgate kompas. Een Navdata (display voor GPS informatie) en een radar. Alles is onderling verbonden via het Autohelm communicatie systeem genaamd SeaTalk. De combinatie van de winden snelheidsinstrumenten zorgt er voor dat

het windinstrument de absolute windsnelheid en richting kan berekenen, naast de schijnbare snelheid en richting. Dit is erg nuttig als je voor het lapje vaart en je nauwelijks een goede indruk krijgt van de werkelijke windsnelheid. Door de combinatie van wind en snelheidsinstrumenten kan de snelheidsmeter de velocity made good (VMG), de snelheid in de richting van de wind, berekenen. Hiermee kun je de optimale koers bepalen bij het kruisen tegen de wind in. Mijn Philips GPS is via een NMEA verbinding gekoppeld aan de Navdata en de laptop om waypoints en routes te kunnen in te kunnen lezen in de GPS. Met behulp van de combinatie van snelheid door het water en snelheid over de grond, kan de Navdata de snelheid en richting van het tij berekenen. De Navdata toont ook breedte en de lengte, COG en SOG, Waypoint, VMG to waypoint en de tijd. HET NETWERK De laptop is ook verbonden met de computer van de automatische piloot via een NMEA verbindingsdoos. Dus alle SeaTalk informatie en GPS informatie kunnen afgelezen worden op de PC. De figuur laat zien hoe de instrumenten met elkaar verbonden zijn.

PROGRAMMA’S EN KAARTEN Op de laptop draait PC Maritime “Navmaster Offshore” navigatie systeem met ARCS kaarten. Hiermee kan de bootpositie op de kaart op de laptop getoond worden. Ook kun je de afgelegde weg zien en automatisch een scheepslog bijhouden van positie, snelheid en koers met een zelf te kiezen tijdsinterval. Navmaster kiest automatisch de meest geschikte kaart voor het moment, en corrigeert voor chart datum als die afwijkt van WGS 84 die op de GPS staat ingesteld. Je kunt meer dan één kaart op het scherm zetten, zodat je een gedetailleerde versie voor je huidig positie en een grovere schaal voor je routeplanning kunt laten zien. Ik gebruik ARCS kaarten (British Admiralty). Zij zijn de standaard voor scheepsgebruik en zijn, middels CD-ROM’s, eenvoudig te corrigeren, jaarlijks of per kwartaal voor een bescheiden bedrag. Mijn kaarten zijn dus altijd up-to-date. Ik gebruik ook kaarten van de Koninklijke Marine, Dienst der Hydrografie, ook door de ARCS uitgegeven. Met de Proudman’s Tidal Atlas in combinatie met Navmaster Offshore, kan ik de getijdestroming op iedere kaart laten zien en ook een tochtplan doorrekenen, gecorrigeerd voor de stroom. Ook gebruik ik op mijn laptop de water-

Radar

Wind

Log

Fluxgate Kompas

Diepte

Autopilot Computer

NMEA Brug

Roerstand referentie Autopilot motor

Autopilot control

Sea Talk verbinding NMEA verbinding

Het netwerk 20

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

Navdata

GPS Philips

ELEKTRONISCHE NAVIGATIE

hoogte-calculator van Navtides. Deze berekent de waterhoogte voor 347 UK en 312 Europese havens. Als de diepgang van de boot wordt ingegeven berekent het programma ook de hoeveelheid water onder de kiel bij laag water, mocht je voor anker gaan. STUREN De stuurautomaat kan ingesteld worden op een kompaskoers, een relatieve windkoers of op de crosstrack error. Bij een kompaskoers wordt geen rekening gehouden met het tij, je wordt door de stroom naar stuurboord of naar bakboord gezet. Hetzelfde gebeurt bij de koers met een vaste hoek ten opzichte van de relatieve windrichting. Maar als de wind ruimt, volgt het schip. Sturen op de cross track error corrigeert voor de afwijking van de koers naar een waypoint; een vaste koers ten opzichte van de grond. Dus correctie voor de getijdestroom en ook drift. Alle aanwijzingen van de instrumenten, inclusief de GPS en het volgende waypoint, zijn

zichtbaar op het radarscherm. Dit is geplaatst vlakbij het stuurrad zodanig dat het, wanneer nodig, goed afleesbaar is. Het is een LCD scherm, bestand tegen weer en wind. De radar wordt vooral gebruikt bij slecht zicht of om te bepalen of je bij een kruisende koers het andere schip vrijvaart. Verder kun je een elektronisch veiligheidsgebied instellen waarbij je gewaarschuwd wordt als daar een schip binnen komt. De laptop wordt gevoed van uit de accu met een DC/DC converter. Ten behoeve van de stroomvoorziening heb ik drie, 135 ampère-uren, accu’s geïnstalleerd.

Hoe ik die op peil houd vertel ik u een volgende keer. Natuurlijk is de betrouwbaarheid van de laptop en de GPS mij een zorg. Vandaar dat ik voor beide een reserve aan boord heb. Tot op heden heb ik die niet hoeven te gebruiken, en ik heb dit systeem al meer dan vijf jaar. En voor het geval dat…..heb ik nog papieren kaarten bij me, zij het dat die niet altijd bijgewerkt zijn.

Kosten Navmaster Offshore package Kaarten, set van 10 Nederlandse kaarten per set Correcties voor ca 30 kaarten, incl. de Nederlandse, per jaar Navtides Tidal streams, for all sea areas

£ 400 £ 82 £ 49 £ 70 £ 55 £ 120

I.M.S. Industry and Marine Supplies Importeur onderdelen scheeps- en camperbouw Blankensteijn 18 5321 GN Hedel Telefoon 073-5994703 Fax 073-5994604

KORTING 15-40% bij een minimaal aankoopbedrag van fl. 120,PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

Low cost navigatie op de PC De oplossing die Neil Lawley beschrijft is mooi, maar daar moet wel behoorlijk voor in de buidel worden getast. Philip heeft ervaring met een goedkopere oplossing.

RS232 functie

RS232 pen

Garmin pen Garmin functie Garmin kleur

RCV - receive Ground TX - trannsmit

2 5 3

3 2 4

eil Lawley beschrijft in “Dit Werkt!” een mooi maar duur systeem. Omdat de papieren kaart voorlopig toch de betrouwbare basis voor navigatie blijft vormen, zullen velen van ons eerst eens ervaring willen opdoen zonder onmiddellijk in een elektronische kaartenverzameling te investeren. Als je het eerst eens wilt proberen, zijn er ook alternatieven die nagenoeg niets kosten. In dit artikel beschrijf ik een eenvoudige installatie die met PC en GPS aan boord, zonder noemenswaardige kosten te realiseren is. Daarbij maken we gebruik van gratis software en zelf gescande kaarten. Wil je iets meer geld uitgeven dan zijn ook gescande kaarten te koop, indien gewenst met bijbehorende software. BENODIGDHEDEN - GPS met NMEA 0183 uitgang (in mijn geval Garmin 128) - PC met Windows 95 of later - kabel voor verbinding GPS en PC - software, bijvoorbeeld GPS Positioner Smart (http://www.gpspositioner.com/) of Seaclear (http://www.sping.com/ seaclear/) - kaarten (ik heb zelf een digitale foto ingebracht van onder meer de Oosterschelde en de Grevelingen. Ter voorbereiding van Ramsgate tocht heb ik ook een aantal digitale images van Imray C30 en C1 gemaakt.

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

blue black brown

tabel 1: RS232 stekker INSTALLATIE De GPS zal een NMEA-in en een NMEA-uit hebben, en in mijn geval een gecombineerde aarde. Deze worden aangesloten op een RS 232 stekker (vrouwtje, te koop bij iedere computerwinkel. Eventueel één kant afknippen van een seriële kabel), zie de tabel 1.

Philip Beekman

NMEA out Ground NMEA in

Natuurlijk is deze aansluiting niet bij iedere GPS gelijk, maar met dit voorbeeld in de hand moet het lukken. Bij mij werkt het in ieder geval op deze manier. Dat hoeft echter niet altijd zo te zijn, omdat de specificaties van RS 232 en NMEA 0183 niet helemaal op elkaar aansluiten. Mochten er problemen zijn, dan moeten de signalen gescheiden worden door toepassing van een zogenaamde optocoupler. Op het web is het principeschema te vinden, maar het valt buiten het bestek van dit artikel om dat op te nemen. Volgens de meeste berichten die ik gelezen heb werkt het nagenoeg altijd zonder optocoupler. Installeer GPS Positioner Smart op je PC, en als je toch bezig bent ook het programma “NMEA download control test”. Deze programma’s zijn beiden te vinden op dezelfde website. Als de GPS aan staat en het programma op de PC gestart is, zal het programma de huidige positie en andere GPS signalen, zoals XTE en SOG, oppikken en weergeven. Natuurlijk moet je wel onder opties kijken of de juiste COM-poort is gekozen, of de snelheid klopt, en of GPS- en PC-protocol gelijk zijn. Voor de Garmin 128 en mijn PC zijn dit de juiste instellingen. Met behulp van het instructieboek van de GPS kan dit meestal wel worden uitgevonden, zie de tabel 2. KAARTEN TIJDENS HET ZEILEN Als je op het IJsselmeer vaart, dan kun je met behulp van het bij GPS Positioner Smart meegeleverde IJsselmeerkaartje ook je positie op de kaart plotten. Een

rudimentair Noordzeekaartje wordt ook meegeleverd. Voor Zeeland zul je aan een gescande kaart moeten komen. Ikzelf heb met een digitale camera een foto genomen en deze omgezet naar een zogenaamd GIF bestand. Een resolutie van ongeveer 1200 bij 1200 pixels werkt behoorlijk. Het GIF bestand is vervolgens geladen en gekalibreerd volgens de aanwijzingen van GPS Positioner Smart. De rest van het programma spreekt voor zich en staat je toe om waypoints en routes aan te maken en te plotten. Je kunt ook de track van je boot plotten. Een functie die ikzelf erg handig vind is het voortdurend zichtbaar houden van de koerslijn van je schip, vanaf de huidige positie. Tot zover deze kleine praktische handleiding. Voor Seaclear is de procedure nagenoeg te vergelijken. WAYPOINTSGPS ALS ALTERNATIEF Naast GPS Positioner Smart en Seaclear is er ook het programma WaypointsGPS van de firma Datacharter, dat geleverd wordt met officiële door Stentec gescande hydrografische kaarten. De nieuwste versie is veelbelovend, omdat ook de Zeeuwse wateren worden meegeleverd. Daarnaast kunnen zelf gescande kaarten ook worden opgenomen. WaypointsGPS heeft als voordeel dat de kaarten geleverd worden met een los boeienbestand. Daardoor blijft de weergave heel overzichtelijk, ook bij inzoomen. Bovendien zijn van het boeienbestand eenvoudig Baudrate Compoort Parity Databits Stopbits Handshaking

4800 COM1 None 8 1 None

tabel 2: Instellingen Garmin 128 en PC

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

gratis updates te downloaden. Overigens werken de Stentec kaarten ook met GPS Positioner Smart, en vermoedelijk ook met Seaclear. EXTRA FUNCTIES. Wanneer we naast de GPS-informatie ook de informatie van andere instrumenten willen aflezen, dan moet hiervoor een interface beschikbaar zijn. Bedenk hierbij wel, dat NMEA een point-to-point protocol is, en geen voorzieningen heeft voor synchronisatie van meerdere “talkers” op een ingang. Het Raytalk Protocol van Raymarine (voorheen Raytheon) biedt dit wel, maar om Raytalk op je PC aan te kunnen sluiten is een conversiekastje nodig. De kosten van een conversiekastje bedragen circa € 150. Zie hiervoor verder de bijdrage van Neil

Lawley. Heb je bovenstaande koppelingen eenmaal voor elkaar, dan heeft GPS Positioner Smart de mogelijkheid om nog een aantal extra functies te benutten. Zo kun je het polair diagram van je eigen schip bepalen of bezeilde koersen laten weergeven. GPS Positioner Smart is hierin duidelijk verder uitgewerkt dan WaypointsGPS. Wel heb ik de indruk dat GPS Positioner Smart wat minder robuust is. Als je een functie niet helemaal uitvoert zoals de ontwerper van het programma verwacht, dan breekt het programma af. Opnieuw opstarten gaat meestal zonder problemen. De achterliggende database van GPS Positioner Smart is wel degelijk, zodat meestal zonder verlies van essentiële gege-

vens kan worden opgestart. Een aantal programma´s kan ook geplande routes naar de GPS sturen. Voor de bezitters van Garmin is hier het programma Waypoint+ nuttig, omdat Garmin alleen met het eigen protocol route-informatie kan ontvangen. De nieuwste versie is veelbelovend, omdat ook de Zeeuwse wateren worden meegeleverd.

Vergelijking programma's Overzicht basisfuncties: - kaarten plotten - positie in kaart, koerslijn - route plotten - downloaden waypoints - importeren en exporteren van data

Vergelijking softwareprogramma's GPS Positioner Smart

Seaclear

WaypointsGPS

Freeware

goedkope software (€ 50)

zelf kaarten erbij zoeken

Stentec kaarten tegen gereduceerd tarief meegeleverd; vanaf versie 2002 volgens opgaaf ook zelf scannen

Maar één soort waypoints weer te geven

overzichtelijk doordat boeien en andere markeerpunten afzonderlijk worden behandeld

uitgebreide navigatiefuncties

Keep It Simple

lijkt iets minder robuust

robuuste software

toegankelijke microsoft access database

eigen datafiles die niet toegankelijk zijn

eigen datafiles, die niet toegankelijk zijn

extra functies: + polair diagram maken + input boordinstrumenten

extra functies: + download route + input boordinstrumenten

extra functies: + download route

Zeer handig calibratie programma, slaat calibratiedata desgewenst in het kaartbestand op (daardoor veilig)

Kosten GPS Positioner Smart

Freeware

WaypointsGPS

ca. € 50, € 120 inclusief 1800serie kaarten en Noordzee

Stentec gescande kaarten 1800-serie: € 24.95 per stuk, € 149 voor hele set WinGPS Pro,

€ 279, inclusief 1800-serie kaarten

Literatuur Literatuur over zeemanschap en navigatie (digitale kaarten en elektronische navigatie) is onder meer te vinden in Toerzeilen nummer 176 (pagina 6-11, jaargang 30 van oktober 2001). Er is ook informatie te vinden op het web. Voor links: zie volgende pagina. Een vergelijking van navigatie programma’s is te vinden in Waterkampioen nummer 13 (pagina 20-27, jaargang 2000). Informatie over een PC aan boord in Waterkampioen april 2002. Voor weblinks over verbinding navigatie met de PC en verbinding met GPS: zie volgende pagina.

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

Leveranciers GPS Positioner Pro Seaclear Waypoints GPS WinGPS pro 3.4

http://www.gpspositioner.com/ http://www.sping.com/seaclear/ http://www.datacharter.com/ http://www.stentec.com/

Overige handige informatie Verzameling belangrijkste watersport waypoints in Nederland en Noordzee Waypoint-Nautical Books, Software, Charts, and more Nadine waypoints (gratis) Nederlandse Vereniging van Toerzeilers

http://waypointsnederland.bizland.com/ http://www.waypoints.com/ http://home.wish.net/~nadja/main_waypoints.htm http://www.toerzeilers.nl/

Technische links HCC Watersport Gebruikers Groep, kijk vooral in de sectie ledenservice bij tips en bij downloads Optocoupler ontwerp Eenvoudige toelichting op NMEA 0183 Deze Duitse site bevat een open source project over NMEA 0183 Uitgebreide documentatie over Seatalk Garmin protocol Waypoint+, implementeert Garmin Protocol

http://www.watersport.hccnet.nl http://tux.cs.brown.edu/~jfh/boats/FAQ/node52.html http://adrie.netland.nl/adrie/nmea0183.htm http://www.baumbach-web.de/ http://www.thomasknauf.de/seatalk.htm http://vancouver-webpages.com/peter/grmnprot.html http://www.tapr.org/~kh2z/Waypoint/

Vectorkaarten en rasterkaarten Er zijn twee soorten elektronische kaarten in gebruik; vectorkaarten en rasterkaarten. Zij hebben ieder hun specifieke eigenschappen en toepassing. Er is veel over dit onderwerp te vinden op het web. Philip Beekman RASTERKAARTEN Een rasterkaart is een elektronische kopie van een papieren kaart, opgeslagen in pixels. Ook wel een bitmap genoemd. Op een monitor ziet hij er uit als het originele papieren exemplaar. Deze kaarten worden geproduceerd in Nederland door Stentec, in de VS door Maptech, SoftChart en Laser Plot, in Canada door NDI, in Engeland door de British Admiralty en door de hydrografische diensten van een aantal andere landen. Hoewel rasterkaarten doorgaans alleen op computers gebruikt worden kwam Northstar onlangs met een plot24

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ter voor rasterkaarten. Rasterkaarten worden gedistribueerd op CD-ROM en hebben zich bewezen als een deugdelijke technologie. Rasterkaarten kun je in principe ook zelf maken door een papieren kaart te scannen of te fotograferen. VECTORKAARTEN Een vectorkaart is afgeleid van de papieren kaart, bevat dezelfde informatie maar is op een andere manier elektronisch opgeslagen. Vroeger waren ze in één kleur, intussen lijken ze heel veel op een gewone papieren kaart. Het grote voordeel van dit type is, dat de informatie in lagen is opgeslagen. Er is bv. een laag “diepte in getallen” en een laag “dieptelijnen”. Als je die informatie niet nodig hebt kun je die uitschakelen en wordt het kaartbeeld veel rustiger. Verder kun je de kaart ongelimiteerd vergroten zonder dat de kwaliteit achteruitgaat. Ook de leesbaarheid van letters en getallen blijft optimaal. Vectorkaarten nemen minder geheugenruimte en worden daarom vooral door plotters gebruikt. De meest bekende vectorkaarten

komen van C-Map en Navionics en worden op niet-standaard cartridges of chips gedistribueerd. Zij bevatten meestal 12 of meer kaarten. Garmin gebruikt het Navionics type. Programma’s voor computers die gebruik maken van vectorkaarten zijn Visual Navigation Suite van Nobeltec’s, Tsunamis99 van Transas Marine en MaxSea. Ze komen op CD-ROM. WAT IS DE BESTE KEUS? Ieder type heeft zijn eigen voor- en nadelen. Om te kiezen let op het volgende: APPARATUUR. Plotters zijn doorgaans geschikt voor gebruik in een natte omgeving, werken op 12 volt en hebben een flink helder zonlichtscherm, in tegenstelling tot de meeste laptops. Kies je voor een plotter dan wordt het kaarttype bepaald door de fabrikant, en dat zijn dan meestal vectorkaarten. Bij PC’s heb je zelf de keuze.

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

HOE ZIET DE KAART ER UIT? Zoals gezegd, rasterkaarten zijn kopieĂŤn van papieren kaarten. Vectorkaarten hebben een eigen look. Hierbij maakt het verschil of je ze in kleur of, zoals op kleine GPS-jes, monochroom ziet. Hierbij enkele voorbeelden van bekende type kaarten. DE PRIJS Over het algemeen krijg je per euro meer dekking bij kaarten voor een PC dan bij dedicated plotter kaarten. Verder is het belangrijk of je de aanschaf van de laptop en de plotter in de vergelijking mee neemt. Plotters zijn goedkoper maar kunnen vaak ook minder.

heel goed naar de functionaliteit op navigatorisch gebied van de verschillende opties. Kijk naar de integratie mogelijkheden met de periferie. Weeg de beperkingen van de plotter af tegen de kwetsbaarheid van de PC. Definieer je toekomstig vaargebied en kijk hoeveel de kaarten je bij de ene of de andere leverancier gaan kosten.

Transas and Passport vectorkaart

ADVIES. Als je besluit tot aanschaf van een navigatiesysteem over te gaan kijk dan

C-Map NT vectorkaart

British Admiralty rasterkaart

Maptech en SoftChart rasterkaart

Navionics and Garmin vectorkaart

Leveranciers van electronische kaarten

Philip Beekman

et zoals bij papieren kaarten zijn er vele leveranciers van electronische kaarten. De meeste win-

Naam

Type

Format

Link

Stentec Maptech NKF/Eurosea ACRS

Raster Raster Raster Raster

DKW BSB EUR/FX3, DKW

http://www.stentec.com/ http://www.maptech.com/ http://www.eurosea.de/

Mapmedia Chartworks vector Livechart C-map Transas Navioncs

Raster Vector Vector Vector Vector Vector

Garmin

Vector

c-map TX-97

kels verkopen slechts enkele merken. Dit overzicht bevat de belangrijkste uitgevers van electronische kaarten.

http://www.hydro.gov.uk/digital_products.html

http://www.marinepress.com/ (distributeur) http://www.chartworx.com/ (distributeur) http://www.mapmedia.com/ http://www.chartworx.com/ http://www.euronav.co.uk/ http://www.c-map.com/ http://www.transas.com/ http://www.navionics.com/ werkt met diverse chartplotters, niet op PC http://www.garmin.com/ werkt met Garmin, niet op PC

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

Leveranciers van PC chartplotter software Philip Beekman

aast de in dit nummer besproken programmaâ&#x20AC;&#x2122;s zijn er nog andere bekende. De waterkampioen pu-

Software

bliceerde twee jaar geleden een overzicht (Waterkampioen 13-2000, pag. 20-27), dat natuurlijk nu alweer verouderd is. Hieronder een samenvatting. Let op: volgens de auteur van de

link naar fabrikant

Seaclear software, zullen binnenkort ook Stentec kaarten direct kunnen worden verwerkt.

land van herkomst

prijs (EUR ca)

Rasterkaarten van

Vectorkaarten van

GPS Positionert http://www.gpspositioner.com/ Smart

freeware

Stentec, zelf

Seaclear

http://www.sping.com/seaclear/

freeware

MT, GEO/NOS, (Stentec), zelf

WaypointsGPS

http://www.datacharter.nl/

Stentec, zelf

WinGPS pro 3.4 http://www.stentec.com/

125

MT, Stentec, NKF/Eurosea, zelf

NavPak

http://www.globenav.com/

USA

120

MT, zelf

Maptech Navigator

http://www.maptech.com/ http://www.maptech-germany.de/

USA

25/120

NAVMASTER

http://www.pcmaritime.co.uk/leisure/ UK

GBP 400

ARCS

Livechart c-map

TheMAP10 /TheMAP Yachting

http://www.chartworx.com/

45 / 499

MT, ARCS,

Chartworks vector

seapro

http://www.euronav.co.uk/

680

MT, ARCS

Livechart

maxsea

http://www.maxsea.com/

F + NZ

850

MT, ARCS, mapmedia

c-map

Raytech

http://www.raymarine.com/

USA

700

c-map

Tsunamis

http://www.transas.com/ maar er staat weinig op de site

240 / 800

transas

Winchart

http://www.chartwork.com/

595

c-map

VRIENDEN VOOR VRIENDEN Het relatiebemiddelingsburo bij uitstek dat sinds 1985 met succes zeilers en zeilsters helpt bij het zoeken naar een betrouwbare partner. Voor meer informatie ga naar www.vriendenvoorvrienden.nl/zeilers of bel met Inge, 0495-651816" 26

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

Elke waar heeft zijn prijs Met zoveel aanbod van software, zie je gauw door de bomen het bos niet meer. Philip Beekman

ij nadere beschouwing zijn er vier categorieën programma’s voor de PC waarbij de duurste software werkt met vectorkaarten. Als tweede

categorie is er de software van Chartworks en Maptech voor rasterkaarten, die aanzienlijk goedkoper is en die bovendien het voordeel heeft dat de rasterkaarten vaak wat goedkoper zijn. Dan is er de goedkope software van bijvoorbeeld WaypointsGPS en TheMAP10 (down-rated versie van TheMap Yachting). Bij deze software zijn meestal ook goedkopere kaarten te koop, waarbij ook een update service verkrijgbaar is.

Tenslotte is er de door (vaak zeer deskundige amateurs) ontwikkelde freeware en shareware waarbij je zelf voor passende kaarten moet zorgen. Een categorie apart vormt de software die alleen samenwerkt met speciale chartplotters.

Soort Software

Voor en nadelen

Software EUR

Kaarten

Freeware / Shareware (GPS Positioner Pro)

Works as is; Bruikbaar om ervaring op te doen; Vraagt vaak eigen inzicht;

gratis

(zelf) gescand, raster

Goedkope software met scanned charts (Waypoints GPS/TheMap10)

Beperkte integratie; Werkt lokaal, heeft beperkingen; Goedkope kaarten en update service

scanned, raster

Goedkope software met officiële kaarten (Chartworks/ theMAP Yachting/ Maptech)

Duurdere kaarten

200

raster

Expensive software Raymarine Raytech Navigator Chart Navigator NAVMASTER

Wereldschaal; Integratie met radar

700

raster, vector

Integrated equipment

Geen problemen met koppelingen; gemariniseerd; marine bediening

in prijs hardware

meestal vector

KANAAL 77 • Voor de ALV in november heeft de wintercommissie een bijzonder interessante lezing in petto. Wil je er meer over weten, bezoek dan de tentoonstelling over de berging van de Koersk in het Nationaal Sleepvaart Museum in Maassluis. http://www.digitalestadmaassluis.nl/ sleepvaartmuseum/ • Irene Kaptein en Wessel Nauta hebben een dochter! Bregittha Maria Irene is op 25 maart in Delft geboren. Gelukgewenst Irene, Wessel, Riet en Reino. • Op de laatste ALV is de Kommer en Kwel Trofee uitgereikt aan Frans Jansen. Frans heeft naar het oordeel van Henk Koning, de vorige winnaar in 2001, een maximum aan natte ellende voor zijn kiezen gehad. • “This year the person nominated by your committee for the trophy has made his contribution in the field of administration rather than sailing. (.) In recognition of the great contribution that he has made in recent years the club would like to present the trophy to Peter Veger”. Dat waren de woorden van David Forder van de PSA, toen hij tijdens het captainsdinner op de laatste Ramsgate de Navigators Trophy uitreikte.

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ADVERTENTIE adPietrerZZ

14-04-2002

21:53

Pagina 1

SPES-JACHTELECTRO advies- en ontwerpbureau • • • • • • •

Tailormade electrical systems

Installatie- en systeemadviezen Energiesystemen Ontwerpen, tekenen en budgetteren Installatiebegeleiding Materiaallevering Navigatiesystemen Aankoopkeuringen

Voor een compleet concept in jachtelektro Leverancier van o.a. - Energiesystemen en accu’s - Navigatiesystemen - Communicatie- en antennesystemen

- Beveiligingssystemen - Verlichting- en installatiematerialen

Partner Jachtelektro

[T/F] 0416 - 697 066 [M] 06-520 75 724 [E] p.w.stoelinga@spes-jachtelectro.nl Bennex Holland - Holland Nautic - Sim Holland - Mastervolt - Victron - Proosten Electronics - ASA - VDO Kortjacht - Exalto - Alpha - Belship - Technautic - Optima - Varta - Sonnenschein - Technische Unie

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

Zelf scannen Voor wie zelf kaarten wil scannen, volgt hier een praktische handleiding. Philip Beekman

anneer je de tijd ervoor wilt nemen is het mogelijk zelf kaarten te scannen, of met een digitale camera kaarten te fotograferen. Met een panoramacamera en software om de afzonderlijke foto’s weer netjes aan elkaar te lassen, kan een wat groter gebied worden bestreken. In de praktijk komt 2000 x 2000 beeldpunten dicht in de buurt van het maximum dat nog verwerkt kan worden. Als we één beeldpunt gelijk willen hebben aan 10 meter, dan is daarmee dus een bereik van ruim 10 bij 10 zeemijl te realiseren. Bij opslag als “GIF” bestand met 7 bits kleuren, komt de file dan uit op ongeveer 2 MB. Na het scannen van de kaart wordt gekalibreerd. Hiertoe worden van drie punten de coördinaten ingebracht. Ook de kaartdatum (bijvoorbeeld WGS84) wordt hierbij opgegeven. Bij zorgvuldig werken is de vertekening te verwaarlozen. Dit kan eenvoudig worden ge-

controleerd door op diverse plaatsen op de rasterlijnen van de kaart te klikken. De coördinaten die het programma opgeeft worden vervolgens vergeleken met de rasterpunten op de kaart. Als voorbeeld heb ik een stukje van 500 bij 500 beeldpunten uitgeknipt uit mijn foto van de Westerscheldemond van de C30 zeekaart. Op mijn scherm, meet de uitsnede hieronder 15 x 15 cm, terwijl het corresponderend gebied op de papieren kaart 5 x 5 cm is. De scan van 2.1 MB dekt ruimschoots het gebied Roompot tot Zeebrugge, dus een hele dagtocht. WAARSCHUWING Wees zeer zorgvuldig bij het scannen van kaarten. Let er bij het scannen op

dat: - de coördinaten juist zijn ingebracht, bijvoorbeeld door het meescannen van bekende rasterpunten met een lengte- en breedte aanduiding; - de “kaartdatum” correct is ingesteld; - de gebruikte kaart is bijgewerkt.

Zeilen met teams Docus Heringa

aterdag 16 maart werd op de werf van Dehler in Zaandam de nieuwe Sunshine te water gelaten. Maar niet alleen dit snelle Judel & Vrolijk design werd ten doop gehouden, ook het nieuwe bedrijfje dat dit schip gaat exploiteren; Sunshine Sailing, Voortvarende teams. Onze voorzitter Ab Pasman is nauwelijks met pensioen of start een nieuwe werkomgeving waarin hij zijn ervaring bij Philips gaat combineren met zijn hobby. Teambuilding door teamprestatie op het water. Wat dat laatste betreft weten we dat je bij hem aan het goede adres bent. Hij richt zich op de training van teams uit het bedrijfsleven en van de overheid. Zijn statement is: goed teamwork is stimulerend, slecht teamwork frustreert. Daarom traint hij aan boord op punten, die ik van hem als mede bestuurslid ook wel herken: open communicatie,

samenwerking, onderling vertrouwen, besluitvorming, effectief leiderschap en evalueren plus leren. Echtgenote Jet gaf de nieuwe Dehler 36 de naam Sunshine

4 en gelukkig hield ze daarbij nog voldoende champagne over voor ons. Toekomstige internetsite: www.sunsinesailing.nl.

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

Onderweg met het weer op de PC Na de bezielende cursus zeevaart meteorologie van Arend Jan Klinkhamer en Louis Richard staan we natuurlijk allemaal te popelen om het BBC-4 weerbericht op te vangen en om te zetten in een mooi weerkaartje. Philip Beekman

et bewondering hebben we gezien hoe Lidia en Arend Jan het klaarspeelden om in drie minuten de hele synopsis en de weergegevens op te schrijven. Voor diegenen van ons die (nog) niet die vaardigheid hebben ontwikkeld is er een bruikbaar alternatief: het ontvangen van weersinformatie (en nog veel meer) op de PC met een SSB kortegolf ontvanger. Wat Single Side Band is, hoef ik niet meer uit te leggen, na het uitstekende artikel van Ron van Dootingh in Zeezeilen 2001 nummer 3. Maar nu de praktijk. Is het moeilijk? Nee, een eenvoudige PC met geluidskaart, een wereldontvanger met SSB, een snoertje en wat gratis software is alles wat je nodig hebt. In dit artikeltje een praktische handwijzing. BENODIGDHEDEN - een PC met geluidskaart - een wereldontvanger met SSB; als je er een gaat kopen, kijk dan ook naar de modellen die door de computer zijn aan te sturen - een snoertje om de uitgang (koptelefoon) van de wereldontvanger te verbinden met de ingang (microfoon) van de geluidskaart - een bruikbare antenne. Voorlopig is een draad van een paar meter om hoog aan de antenne-ingang voldoende. Aan boord wil je misschien een degelijker antenne realiseren - de software; ik gebruik hier het shareware programma JVcomm23, dat in de demoversie gratis is en prima werkt (à downloaden van http:/ /www.jvcomm.de/indexe.html, deze site bevat overigens een heleboel nuttige wenken)

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

WEERBERICHTEN Nu aan de gang. We gaan eerst een weerbericht ontvangen. Dit is namelijk minder gevoelig voor storingen en instellingen dan een faxkaartje. Installeer JVcomm32, sluit de antenne aan en verbind de wereldontvanger met de PC. Een geschikte zender voor een eerste experiment is de weerradio van Hamburg (DDK9 met programma 1),met 10 kW zendvermogen. Deze is ook in Eindhoven goed te ontvangen. Stel de wereldontvanger op USB en stem af op 10099 kHz (dit is ca 1.9 kHz lager dan de officiële frequentie van 10100.8 kHz), en luister of je een soort ruis met fluitende bliepjes krijgt. In feite wordt nagenoeg voortdurend uitgezonden. Het volledige zendschema is te vinden op http://www.dwd.de/services/gfsf. Weerberichten worden uitgezonden om 0:05, 3:05, 5:35, 8:35, 11:35, 14:35, 17:35 en 20:35 UTC (dus in de winter in Nederland +1) en de uitzendingen duren ruim een half uur. Ik raad aan de eerste keer overdag te proberen, omdat ‘s avonds de kortegolf nogal kan storen, afhankelijk van de atmosferische omstandigheden. Open nu JVcomm32, en stel het vakje onder het file menu in op RTTY. Dit stelt JVcomm32 in op het protocol voor textberichten. Er komen nu twee vensters bij. Het ene venster heet RTTYRX-Window; hier zal straks het ontvangen bericht verschijnen. Maar voordat het zover is, moeten we eerst nog de signaalsterkte en de fijnafstemming bijregelen. Daarvoor gebruiken we het hoofdvenster en het Spectrumvenster. Kijk eerst of er signaal is op de geluidskaart. Dit zou hoorbaar moeten zijn uit de computerluidspreker (die moet dan wel aan staan) en dan zou het balkje in het JVcomm32 venster ook moeten inkleuren. Regel dan de geluidssterkte zo dat het balkje groen is en draai de fijnafstemming zo dat in het spectrum twee signaalpieken zichtbaar zijn (een voor “mark” en een voor “space”) Het kan nodig zijn om beide regelingen een aantal keren wat te verdraaien om goede afstemming te krijgen. Eventueel zal zelfs de gekozen frequentie in de wereldontvanger nog wat moeten worden bijgeregeld. Als dit lastige werkje achter de rug is word je beloond met het bericht in het RTTY-RX-Window.

DE WEERKAARTEN Nu we weten dat we SSB behoorlijk kunnen ontvangen kunnen we ook weerfax kaarten oppikken. In wezen gaat dit hetzelfde maar nu moeten we niet RTTY kiezen in het JVcomm32 venster maar FAX. En dan moeten we natuurlijk wel een faxuitzending te pakken kunnen krijgen. Ook hier is Hamburg een goede zender, nu op 7880 kHz, en opnieuw moeten we 1.9 kHz lager afstemmen om de USB te krijgen. Er zijn diverse uitzendingen, van ca 4:00 uur tot 11:30 UTC, van 15:20 tot 19:15 UTC en van 21:00 tot 22:00 UTC. In het bijzonder is het leuk om met de surface weather chart te beginnen, om 04:30, 10:50, 16:00 en 22:00, maar er zijn ook kaarten met verwachtingen tot enkele etmalen vooruit. Stel JVcomm32 in op FAX en volg dezelfde afstemprocedure. Omdat faxen vaak veel wit bevatten, zal de piek bij “white” nu veel hoger zijn dan de piek bij “black”. Klik dan twee keer op de groene knop rechtsonder in het hoofdvenster en als het goed is verschijnt de fax in het FAX-RX window. Er kunnen zich natuurlijk problemen voordoen maar in de handleiding van JVcomm32 staat een goede sectie met tips voor faxontvangst. Als het faxbeeld scheef staat dan is er verschil tussen de tijdbasis op de PC en het signaal van de faxzender. De ijking procedure werkt maar moet zorgvuldig worden uitgevoerd. Als de ontvangen fax in zijn geheel is verschoven, dan wordt het einde regel teken niet goed opgepakt. JVcomm32 bevat een functie om het beeld eenvoudig recht te zetten. In het kader van dit artikel voert het te ver om deze procedures en alle instellingen te beschrijven, maar met deze startershandleiding moet het allemaal wel lukken. DE ZENDERS Hamburg is een uitstekende zender, met een uitgebreid zendprogramma. Er zullen echter velen zijn die ook een Engelse zender willen hebben. Helaas is Bracknell een jaar geleden gestopt met weerfax. Er is echter een goed alternatief: Northwood Radio Fax. Dit is beschreven door Frank Singleton, een ex-meteoman, die ook een uitstekende website heeft gemaakt, waar ook veel andere belangwekkende informatie op te vinden is. Kijk op: http:// www.franksingleton.clara.net/.

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

Ook van Northwood Radio Fax weer de belangrijkste gegevens: frequenties: 2618.5, 4610, 8040, en 11086.5 kHz. (met name de laatste twee frequenties kon ik in Eindhoven goed ontvangen). Bijna voortdurend uitzendingen en vrijwel ieder geheel uur een interessante kaart. Ook hier moet ik weer 1.9 kHz lager afstemmen om de USB te pakken te krijgen. Andere zenders zijn te vinden op diverse databases op het web, waarvan ik de betrouwbaarheid niet kan inschatten. ILLUSTRATIE Dit kaartje komt van Fleet Weather and Oceanographic Centre, Northwood, England en is ontvangen op 20020305 12:43. De getoonde kwaliteit is iets lager dan zoals ontvangen, vanwege de compressie voor internet.

LINKS http://www.dwd.de/services/gfsf Deutsche Wetter Dienst, o.m. zendschema Hamburg http://www.franksingleton.clara.net/ Zeer veel info over meteo en bronnen van weerkaarten. m.n. ook over weerfax op Northwood radio, http://www.jvcomm.de/JVComm32 OVERIGE LINKS http://www.hffax.de/ Zeer complete site over radio, met o.m. database van zenders http://www.pca.cc/EMAIL Services/Old EMAIL Introduction.html Website met uitleg en info over e-mail via HF-SSB http://www.sijambo.com/zeilen/ main_tips.htm Sailing Nadine 24; diverse handige tips,

waaronder ook over weerkaarten op de PC http://www.waypoints.com/mscan.html Mscan Meteo software; Geen demo versie, kost ca. 130 $, niet geprobeerd; wel een site met interessante links http://www.computer-int.com/ bonito_products.htm BONITO software ziet er wel leuk uit, maar kan niet echt getest worden omdat de demo niet “live” is! http://www.geocities.com/bill_dietrich/ Radio.html (link onbetrouwbaar) Radio on a boat; Diverse uitleg, links, tips over weerfax http://www.qsl.net/g4hbt/wefax.htm (link onbetrouwbaar) Stations broadcasting marine weather fax bulletins of de lijst up-to-date is weet ik niet.

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

De toekomstâ&#x20AC;Ś. Pascal Lambers NMEA 2000 NMEA 0183 is op dit moment is het meest gebruikte protocol voor uitwisseling van gegevens bij scheepselektronica. Het is ontwikkeld door National Marine Electronics Association. Na vele jaren van goede dienst was dit protocol aan vervanging toe. Recent heeft NMEA het initiatief genomen tot de ontwikkeling van een nieuwe standaard voor data communicatie tussen elektronische scheepsapparatuur. De nieuwe standaard heet NMEA 2000 en heeft in tegenstelling tot de oude standaard, het karakter van een databus waarover vele apparaten met elkaar kunnen communiceren. De komende maanden en jaren zal er ongetwijfeld veel over te horen zijn. De periode van beta testing lijkt nu voorbij, want de eerste apparaten geschikt voor NMEA 2000 worden al aangeboden. HIGH FREQUENCY SINGLE SIDEBAND (HF-SSB) High Frequency Single Sideband (HFSSB) radio is gebaseerd op Digital

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

Signal Processing voor lange afstandsradiocommunicatie. Spraak, data, fax en e-mail communicatie met een hoge graad van perfectie, signaalkwaliteit en betrouwbaarheid zijn haalbaar over afstanden van duizenden kilometers. The HF-SSB e-mail faciliteit is een zeer gebruikersvriendelijke manier van datacommunicatie over kortegolf radio. De bediening lijkt erg op de manier waarop het nu met de PC gaat. Ook hier wordt gebruikgemaakt van een snelle modem. SATELLITE BEAMED WEATHER IMAGES Van pool tot pool draaien nu drie Amerikaanse weersatellieten hun rondjes om de aarde. Zij scannen het aardoppervlak met behulp van detectoren in het zichtbare en infrarode licht. Deze beelden worden niet opgeslagen, maar onmiddellijk teruggestuurd naar de aarde. Ze zijn niet gecodeerd en vrij voor gebruik door iedereen met een ontvanger. Het is een zelfde soort service als radiofax. Het zijn gescande beelden van het weer van het moment. Wat je ziet is wat er op dat moment gebeurt. De beel-

den worden 24 uur per dag uitgezonden, met een resolutie van twee mijl. De nachtopnames zijn infrarood beelden. Software programmaâ&#x20AC;&#x2122;s zorgen er voor dat de ontvangen plaatjes worden voorzien van een lengte en breedte grid, geografische details, aanduiding van landen en kleuren voor de temperatuur van onder andere land, water en bewolking. Standaardfuncties voor beeldbewerking en plotten van de GPS positie, waypoints en de route behoort tot de mogelijkheden. De ontvangst van satellietbeelden via het world wide web op de PC is al een aantal jaren mogelijk, maar de beschikbaarheid op zee van instant weerbeelden is nieuw.

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

De installatie van een laptop De fysieke plaatsing, de stroomvoorziening en de interconnectie met andere apparatuur vereist speciale aandacht. Tips, maar ook onbeantwoorde vragen.

Pieter Stoelinga PLAATSING Voor de fixatie van de laptop zijn kanten-klare, dure, oplossingen in de handel. In het vorige nummer beschreef Philip Beekman een houder, die eenvoudig zelf te maken is. Neil Lawley gebruikt aan boord een bevestiging op de kaartentafel door middel van klittenband. Enige aandacht voor het dempen van trillingen lijkt verstandig. Paaltjes pikken in ruwe zee en trillingen van de motor moeten geen schade veroorzaken en in ieder geval moet voorkomen worden dat connectoren kunnen los trillen. Dus alles schroeven. De maximum temperatuur van de meeste pc componenten is gewoonlijk 55-60 °C. Voor een goede lucht koeling moet de omgeving temperatuur minimaal 10 graden lager zijn. Het is ook hierom van belang dat het systeem in een goed geventileerde ruimte gemonteerd wordt en de ventilator en ventilatie openingen niet geblokkeerd kunnen worden door verschuivende voorwerpen. Vocht op zichzelf kan al problemen veroorzaken door condensatie op componenten en verbindingen. Gecombineerd met een zilte atmosfeer leidt dit tot afzetting van zoutkristallen uit de lucht op de componenten, wat corrosie veroorzaakt. De compacte laptops zijn hier extra gevoelig voor. Een goede remedie: laat de laptop aan boord continu ingeschakeld staan. STROOMVOORZIENING Zoals gezegd, het beste is de laptop

continu aangesloten te houden op 230 volt. Valt die uit, dan heb je nog enkele uren energie van de interne accu ter beschikking. De 230 volt wordt via een omvormer uit de boordaccu’s gehaald. Een omvormer voor een gemiddelde laptop met een nuttige opbrengst van 3 A, vraagt 4 A van de boordaccu’s. Er zijn aardige, compacte omvormers in de handel van 150-200 watt. De omvormer moet het liefst van het type sinusomvormer zijn maar ook het type gemodificeerde sinusomvormer komt in aanmerking. De Mastervolt Mass-Sine 12/250 is een prima keuze. Deze kleine omvormers zijn doorgaans uitgerust met een sigarettenaansteker contact voor de 12 volt verbinding. Dit contact is voor onze applicatie onvoldoende betrouwbaar en moet vervangen worden door een gezekerde aansluiting. Een ander oplossing is een DC/DC omvormer. Deze geeft bij een boordnet variatie van 10-16 volt een constante uitgangsspanning van 13,6 volt, geschikt voor een laptop van 14 volt. Echter, bij sommige laptops loopt die voeding niet via de interne accu maar is rechtstreeks verbonden met het moederbord. In dat geval kunnen de spanningspieken van het boordnet voor onherstelbare schade zorgen. Raadpleeg dus in ieder geval uw leverancier!!! De moderne laptop heeft een softwarematig geregeld energiebeheer waarbij beeldscherm en de harde schijf automatisch kunnen worden uit geschakeld. Dit is nuttig als er lange tochten gemaakt worden. Stel we varen van Den Helder naar Kristiansand. Dat is 300 mijl. Als

we voldoende wind hebben en dus de motor niet gebruiken en we de papieren kaarten verruild hebben voor elektronische, dan moeten we dus voor drie etmalen laptopvoedsel aan boord hebben. Een Dell Inspiron 4100 notebook met een Pentium 3 processor heeft 2 à 2,5 A van de accu’s nodig. In slaapstand gebruikt die 0,25 A tot helemaal niks. Omvormer niet nodig. Stel we gebruiken tijdens de tocht iedere 2 uur de PC voor 15 min om het bestek te maken en bij de aanloop nog eens 3 uur continue. Dan wordt het totaal verbruik tijdens de reis: Voor de up-time (34,5 x 15/60 + 3)uur x 2,5amp = 30 AH Voor de slaaptijd (72 – 34.5 x 15/60 3)uur x 0,25amp = 15 AH tot helemaal niks, Totaal 45 AH of minder. Hier is de ontvangst van een paar weerkaartjes ook mee gedekt. Voor drie nachten met c.a. 6 uur een 25 watt driekleuren licht is nog eens 37 AH nodig. Vergeten we de marifoon en het koude pilsje en branden we ‘s nachts een waxinelichtje, dan is het totaal verbruik 82 AH en moet er dus 160 AH aan geïnstalleerde accucapaciteit zijn. INTERCONNECTIE MET OVERIGE APPARATUUR De standaard voor onderlinge verbinding van meetapparaten aan boord is nog steeds NMEA 0183. Een rampzalige standaard uit het stenen tijdperk, nog vóór het woord Personal Computer uitgevonden was, 1982. Het is te vergelijken met een telefoonverbinding; twee

Laptop aan boord van de Vega

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

draadjes tussen de ene en de andere telefoon. Alleen bij NMEA 0183 is het nog primitiever, je hebt twee draadjes nodig om te praten (transmit; TX) en twee om te luisteren (receive; RX). Dat wil zeggen, dat, als je met meer telefoons wil kunnen communiceren, je een heuse centrale of een multiplexer nodig hebt. Ook de snelheid is bedroevend. Het is daarom noodzakelijk om voor een netwerkje uit te wijken naar iets anders. Autohelm ontwikkelde een eigen standaard, Seatalk. National Marine Electronics Association is bezig met een nieuwe standaard NMEA 2000. Wat dat precies is en wanneer die komt kon ik niet achterhalen. Het enige wat je nu kunt doen: gebruik aan boord voor de verbinding van apparaten, ook die met

NMEA 0183 signalen, een kabel van een type, dat op het moment in de computerwereld een standaard is en die, naar ik aanneem, ook voor NMEA 2000 gebruikt gaat worden. UTP cat. 5, de afkorting van Unshielded Twisted Pair of category 5, ook wel patch cable genoemd. Het is een kabel met vier paren van twee in elkaar gedraaide draden. Neem draden met een flexibele kern tegen het afbreken door trillingen. Een extra storingsonderdrukking bereik je door rond de kabel, vlakbij de aansluiting van een apparaat, een toroid ring te bevestigen. Dat is een rond stukje ferriet met een gat er in. Het zijn de verdikkingen die je vaak om PC kabels ziet zitten. Een andere, heel effectieve manier van

storingsbeperking is het gebruik van optocouplers. Daardoor worden twee communicerende apparaten door een optische schakeling galvanisch gescheiden. NASCHRIFT VAN DE REDACTIE In het aprilnummer van de Waterkampioen wordt de lezer aangemoedigd om voor een paar centen een tweedehands laptop aan boord te nemen. Bedenk wel dat de resolutie van het scherm voldoende groot moet zijn. Mijn ervaring is dat voor weerkaarten is 640 x 480 pixels onvoldoende is. Veel kaarten komen op CD-ROM. een drive is dus nodig. Wees voorzichtig met de voeding, het boordnet is een baaierd van spanningspieken.

Practische ervaring Tijdens de zeilvakanties met zijn vrouw was Neil te veel tijd kwijt aan de navigatie. Daar moest wat aan gedaan worden. De PC bracht uitkomst. In dit artikel beschrijft Neil zijn ervaringen met PC-navigatie aan boord.

Screendump 1 34

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

Neil Lawley

ijdens zeilvakanties zat ik voorheen veel beneden in de kajuit om te navigeren en overtochten te plannen. In plaats hiervan geniet ik liever van de werkelijke genoegens van het zeilen. Daarom besloot ik een op een PC gebaseerd navigatie systeem aan te schaffen. Ik zeil bijna altijd alleen met mijn vrouw. Vanwege reuma in haar handen en armen kan ze niet zoveel doen. Ik vaar dus min of meer single handed. Voordat ik aan een tocht begin maak ik een plan. Als het een tocht is die ik eerder heb opgeslagen, neem ik hem over uit de database. Als het een nieuwe trip is stel ik hem samen uit de waypoint database die ik in de loop der jaren heb opgebouwd. Dit gaat erg simpel; je klikt dubbel op een waypoint op het scherm om hem toe te voegen aan de route. Op die manier stel je de complete tocht samen. De rest van de planning bestaat uit het lezen van de zeilaanwijzingen in de pilot, en het berekenen van de beste vertrektijd in verband met het tij. Dat gaat met het programma Navmaster Offshore van PC Maritime. Je kunt de computer vragen om voor een bepaald tijdsinterval, bijvoorbeeld zes

keer per uur, een plot te maken van de triptijden op basis van de verwachtte snelheid en het getij. Je kunt zo de meest gunstige vertrektijd bepalen (zie screendump 1). Het weerbericht krijg ik van het internet via mijn GSM. Meestal gebruik ik het weerbericht van de Met Office. Ik betaal de tickets en ontvang de berichten zonder problemen. (zie screendump 2) Van af dat moment kunnen we vertrekken. Omdat ik dus quasi single vaar gebruik ik, waar mogelijk, de Autopilot. Doorgaans vaar ik op cross track error correction. Je vaart dan een rechte lijn naar het volgende waypoint. Maar afhankelijk van het gemaakte plan, staat de stuurautomaat ook wel op een kompaskoers die vooraf is berekend voor het verzet door het getij. Ik gebruik de stuurautomaat ook bij het kruisen. Door slechts op twee knopjes te drukken draait de boot 100 graden. Dat geeft mij de tijd om ondertussen de lijschoot los te gooien en de andere schoot door te zetten. Gedurende de tocht wordt de GPS-positie door het PC-programma gelezen en opgeslagen. Het scherm toont de gevolgde weg en de huidige positie. Het logboek wordt met door mij ingesteld tijdsinterval van een halfuur bijgehouden. De kaart op het scherm wordt automatisch gekozen, wat voor ieder moment een optimaal beeld geeft. In feite zie ik tegelijkertijd twee kaarten. Een gedetailleerde kaart met de huidige

ELECTRONISCHE NAVIGATIE

positie en een tweede met een groter bereik, die het nog te varen traject laat zien. Op hetzelfde scherm staan aan de zijkant de windsnelheid en -richting, de snelheid over de grond en door het water, de diepte, de koers en behouden koers (zie screendump 3). Verder luister ik zorgvuldig naar de weerberichten op BBC4 en de marifoon. Als we onderweg een vrachtschip zien dat mogelijk op een aanvaringskoers ligt, schakel ik de radar in en stel daarmee een peiling in. Aan het verloop van die peiling is te zien of ik tot actie moet komen. De radar is ook heel nuttig om regenbuien in de gaten te houden, en het moment te bepalen wanneer oliegoed moet worden aangetrokken. Als we een haven of monding aanlopen, schakelt het programma automatisch over op de meest gedetailleerde kaart. Wel even een snelle blik in de pilot voor de details. Eenmaal aangekomen schakel ik over op het programma â&#x20AC;&#x153;Navtidesâ&#x20AC;? om te zien wat de rijzing van het tij is zodat ik kan inschatten hoeveel ketting ik moet steken (zie screendump 4).

Screendump 2

Eenmaal voor anker stel ik de ankerwacht van de GPS in. Deze geeft een alarm als het schip zich verder dan de ingestelde afstand van het beginpunt verwijdert. Als al die werkzaamheden achter de rug zijn en het weer is koud en miserabel, dan schuiven we een DVD in de laptop en kijken naar een film of een opera, onder het genot van een koude trappist. Life is really tough!

Screendump 3

Screendump 4 PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ELEKTRONISCHE NAVIGATIE

Relativerende opmerkingen Op verzoek van de misschien over enthousiaste auteurs Pascal, Neil en Philip, volgen hier enige relativerende opmerkingen.

de voorstanders ongetwijfeld meedogenloos zal worden afgerekend. En toch zal de aanschaf van en werken met deze navigatie hulpmiddelen getoetst moeten

oals we vroeger onze eerste elektrische trein wilden uitbreiden met een spoorwegovergang en seinpaal, willen we thans kennelijk ons zeilend speeltje optuigen met hoog technologisch vernuft. Zoals altijd creëert ook hier aanbod de vraag. Als ik de verkopers van navigatie software en elektronische kaarten mag geloven, navigeer je ouderwets en onhandig zonder PC. VEEL VRAGEN Toch….. wat bezielt een zeiler om met een kostbare Notebook en dure software de zee op te gaan? Wat is er mis met de Breton plotter, parallelliniaal (pleinschaal) en kaartpasser? En waarom voldoet BBC 4 op 198 m niet meer voor het weerbericht? Is PC Weatherfax echt onmisbaar? Of is ’t allemaal zoveel gemakkelijker met deze hulpmiddelen? Is het werkelijk waar, zoals ik sommigen hoor beweren, dat navigeren op de PC zo eenvoudig is, dat je een sukkel bent om elk jaar nieuwe kaarten te kopen? Zeilen we beter en sneller als we de data van onze instrumenten op het scherm van de computer kunnen uitlezen? Natuurlijk is de PC een nauwelijks meer weg te denken fenomeen in ons dagelijks leven. Maar is een forse dosis wantrouwen jegens deze modernismen niet gerechtvaardigd? Immers, er kan een heleboel aan stuk gaan. Nog afgezien van alles wat mis kan gaan met de software in het nog steeds zeer krakkemikkige Windows besturingssysteem. Een 0900 helpdesk is op zee meestal niet makkelijk bereikbaar, nog afgezien van de doorgaans lange wachttijden! En dan de stroomvoorziening aan boord. Niet alleen moet de hele nacht een 25 watt pitje bovenin de mast blijven branden. Tenminste 1 extra accu lijkt onvermijdelijk. Allemaal zaken die extra aandacht vergen en waarop gelet moet worden. Daarnaast kan een nogal heftig dilemma ontstaan bij de keuze voor het gekoelde biertje op een warme zomerdag of stroom voor de computer! Veel vragen en twijfels waarmee door 36

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

Rob Riedijk worden aan één criterium: Draagt het bij aan de veilige vaart op zee? NIET ZONDER KAART, PASSER EN LINIAAL Verdient een snelle blik op de kaart met een gegiste positie of een snel GPS plotje niet de voorkeur boven het turen op een Notebook scherm en het met de muis zoeken naar de juiste functie etc.? Ik adviseer dan ook: ga niet met zo’n softwarepakket naar zee alvorens je een meer dan gemiddelde handigheid hebt in het bedienen van en omgaan met de programmatuur. Tenzij je naast de elektronische kaarten ook traditioneel navigeert. In dat geval is het ongetwijfeld een leuk speeltje om “er bij” te hebben. Nooit zal het verantwoord zijn uitsluitend op de elektronica te vertrouwen. Dus niet zonder de oude vertrouwde kaarten met kaartpasser en pleinschaal naar zee. Deze blijven net zo noodzakelijk als het magnetisch kompas. Niet voor niets is het op elk zeegaand schip wettelijk verplicht naast een giro- of elektronisch kompas altijd een magnetisch kompas aan boord te hebben. BEZINT EER GE BEGINT Uit de artikelen van Neil, Pascal, Philip en Pieter zijn vanzelfsprekend ook positieve dingen af te leiden. Het meest in oog springend is voor mij de mogelijkheid om aan de hand van de opgeslagen route informatie achteraf je zeiltrip te evalueren. Aan de hand van alle opgeslagen data met betrekking tot snelheid, stroom, windkracht en richting, waypoints etc. is het buitengewoon leerzaam om de gemaakte keuzes op hun

juistheid en alternatieven te beoordelen. Ook het plannen van een bepaalde trip met behulp van een waypoint-database is handig mits je natuurlijk het programma goed weet te bedienen. Ook daarin schuilt een deel van mijn twijfel. Een waypoint-database dient volledig, foutloos en up-to-date te zijn. Voorts blijkt in de praktijk hoe de (zout) water omgeving de elektrische verbindingen aan boord kan aantasten. Welke invloed heeft deze omgeving op de delicate elektronica in een Notebook computer en de daarmee verbonden scheepselektronica? En paaltjes pikken lijkt me evenmin gezond voor de harde schijf van een computer. Zeker geen onderwerpen waarover we lichtvaardig moeten denken. Want niets is zo ergerlijk als een kostbaar speeltje dat niet goed werkt of mankementen vertoont. Daarom: bezint eer ge begint!

SUNSHINE'S DILEMMA

Sunshine's dilemma De antwoorden Cisca Goedhart ANTWOORD OP VRAAG 1 De volgende meteorologische kenmerken zijn de belangrijkste voor de vorming van mist: Luchtvochtigheid (RH) In droge lucht kan geen mist ontstaan: denk aan de woestijnen, daar zijn grote temperatuurverschillen, maar mist ontstaat er niet. In vochtige lucht gaat de temperatuur een rol spelen. Omdat warme lucht meer vocht kan bevatten dan koude lucht wordt er van “relatieve luchtvochtigheid” gesproken. Luchttemperatuur (T) Warme lucht kan meer waterdamp bevatten dan koudere lucht: daarom verdwijnt mist bij opwarming door de zon en ontstaat mist in de koudere avondof nachtelijke uren. Watertemperatuur (T) Warme vochtige lucht, die over koud water strijkt, kan mistvorming tot gevolg hebben. Ook verschillen in watertemperatuur kun effect hebben op de RH. Wind/stabiliteit Bij totaal geen wind kan er geen mist ontstaan. Verder hangt het af van de situatie hoe de wind en stabiliteit invloed hebben op mistvorming (zie antwoorden op vraag 2 en 3). Stroom Door de stroom worden gebieden met warmer zeewater en kouder zeewater verplaatst: de mist kan zich met deze gebieden meebewegen. Bewolking (N). Bewolking heeft vooral op stralingsmist invloed, waarbij de temperatuur snel daalt na zonsondergang. ANTWOORD OP VRAAG 2 Slootmist, arctische zeerook en regenmist ontstaan alle door menging. Slootmist Slootmist heeft niet veel met zeilen te maken, maar ik vind het persoonlijk een prachtig verschijnsel! In de landerijen met veel sloten zal vaak na zonsondergang het land sneller afkoelen dan

het water in de sloten, daardoor wordt de lucht boven het land kouder en dus zwaarder. Aangezien de sloten lager liggen stroomt de koudere en zwaardere lucht er in en vervangt de relatief warmere “sloot” lucht. Door dit toestromen van lucht ontstaat lichte turbulentie, die de koudere “landlucht” mengt met het verdampende slootwater en slootmist tot gevolg heeft. Arctische zeerook Arctische zeerook ontstaat op een soortgelijke manier als slootmist. Bij een noordenwind,die zeer koude arctische lucht aanvoert over relatief warm zeewater, ontstaat door menging condensatie. Echter, omdat het wateroppervlak relatief warm is, zal het de lucht erboven opwarmen, waardoor in de lucht stijgende en dalende gebieden ontstaan. De mistflarden, die door de stijgende stromingen omhoog worden gevoerd, mengen zich met de drogere omgevingslucht en lossen op. De zee ziet er daardoor uit als “rokend water”. Deze mist wordt daarom meestal arctische zeerook genoemd. Deze mist ontstaat bij flinke windsterkten en is soms wel tot enkele tientallen meters hoogte te zien. Het komt vooral voor ten noordoosten van Newfoundland, waar met een noordelijke component in de wind lucht vanaf de koude Labradorstroom over de warme golfstroom (Noord Atlantische Driftstroom) wordt gevoerd. Regenmist Regenmist ontstaat zodra regendruppels uit een relatief warme omgeving vallen door een koude, soms bijna verzadigde luchtlaag. Dit komt vooral vlak voor een warmtefront passage en net achter een koufront passage voor. Ook kan regenmist ontstaan, wanneer regendruppels uit een relatief koude omgeving vallen door een warme luchtlaag. Door verdamping koelt deze warmere luchtlaag zo ver af, dat mist ontstaat: dit kan bijvoorbeeld bij buien ontstaan, waarbij mist ontstaat die zich soms na een bui kan handhaven. ANTWOORD OP VRAAG 3 Stralingsmist, maritieme landmist en advectieve mist ontstaan alle door advectie. Stralingsmist Stralingsmist ontstaat bij een snelle

en forse afkoeling dicht bij het aardoppervlak, waarbij de luchttemperatuur fors voorbij het dauwpunt daalt en daardoor oververzadigd raakt. Koudere lucht kan immers minder vocht bevatten dan warme lucht. Grondmist is een vorm van stralingsmist en reikt boven land tot zo’n twee meter hoogte, boven zee tot tien meter hoogte. De beste omstandigheden voor stralingsmist zijn een vrijwel onbewolkte hemel en een zeer zwakke wind (2 Bft blijkt het beste te zijn). Maritieme landmist Maritieme landmist ontstaat door nachtelijk uitstraling boven land in lucht, die overdag vanaf zee waaide en ’s nachts, als gevolg van de dagelijkse gang van de wind, verzwakt. Deze mist komt vooral voor in de late zomer en de herfst als de zeewatertemperatuur nog hoog is en de nachten alweer langer worden. Advectieve mist Advectieve mist wordt in onze omgeving verdeeld in zeedamp en zeemist en komen in de kustwateren het meest voor. Zeedamp Zeedamp ontstaat in het voorjaar en de zomer aan de Nederlandse kust. Warme, ook nog vochtige lucht (bijvoorbeeld na buien), wordt in de avond en nacht bij aflandige wind naar zee gedreven. Het zeewater is dan relatief nog koud, de lucht die erboven stroomt koelt in de onderste lagen sterk af. Op enige afstand uit de kust ontstaan dan vaak zeer dichte mistbanken. Als nu, door een ontstane zeewind of een veranderde algemene windrichting, deze lucht naar het land wordt gevoerd, blijft de mist meestal tot enkele kilometers landinwaarts bestaan, soms alleen tot in de duinen. Verder landinwaarts lossen de mistbanken door de warmte op. Zeemist Zeemist ontstaat op bijna dezelfde manier als zeedamp. Echter bij zeemist is de lucht afkomstig van een relatief warm zeeoppervlak en wordt boven een koudere zeestroom afgekoeld tot beneden het dauwpunt. Zeemist ontstaat dus niet alleen dichtbij de kust, maar kan overal ontstaan waar contrasten in de temperatuur van het zeewater voorkomen.

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

ALBATROSSEN

ANTWOORD OP VRAAG 4 Zoals we bij het antwoord op vraag 3 al zagen bij “zeedamp” is de kans op mist op onze Noordzee het grootst in het voorjaar en de vroege zomer: als het water nog koud is en warme lucht wordt aangevoerd vanaf land (wat het geval is bij bijna alle windrichtingen). Kijken we naar mist dichtbij de kust, dan komt dit in het voorjaar en de vroege zomer het meest voor. Mist die verder uit de kust voorkomt heeft een wat grotere kans om te ontstaan in de nazomer en herfst, als het zeewater relatief warm is en de aangevoerde lucht soms flink koud kan zijn.

ANTWOORD OP VRAAG 5 In het antwoord op vraag 3 kwam de zeedamp aan de orde. Dit is precies wat kan optreden bij de geschetste situatie in vraag 5: Bij een matige zuidenwind en prachtig stralend weer, kan er wel degelijk zeer dichte mist ontstaan boven zee, ook als het zicht boven de Oosterschelde goed is. ANTWOORD OP VRAAG 6 Vaak wordt verondersteld dat het bij mist windstil is. Buiten het feit dat mist fysisch niet kan ontstaan bij volledige windstilte, klopt het wel, dat het vooral boven land

meestal niet hard waait. Vooral boven zee komt het echter wel degelijk voor dat het stevig waait bij mist. Denk aan de zeedamp, waarbij relatief warme lucht vanaf het land wordt geblazen, en regenmist, die vooral voor het warmtefront en na het koufront kan ontstaan, in een doorstaande wind. Ook bij zeemist, waar de verschillen in watertemperatuur de mist doet ontstaan, is wind totaal geen belemmering.

Albatrossen Ze is een “wereldzeiler”, maar nu even niet, nu een wereldreiziger. Yvon mailt ons van uit Nieuw Zeeland.

Yvonne Laauwen

ajestueus glijden ze vlak boven de golven van de zuidelijke zeeën. De Royal Albatros verdient zijn naam met zijn drie meter spanwijdte. Ze lijken wat op meeuwen, maar als je ze naast elkaar in de lucht ziet, is er een duidelijk verschil in grootte. Ze leven in de zuidelijke wereldzeeën en elke twee jaar brengt een paartje een jong groot. Als het mannetje een vrouwtje kiest, blijft het stel de rest van hun leven bij elkaar. Dit leven kan lang en vrij zijn. Er is bekend dat een paar van zestig jaar oud, nog een jong kreeg. Echter te vaak komt het voor dat een albatros in de vishaken of netten van een tonijnboot terecht komt. Aangezien ze pas na tien jaar geslachtsrijp zijn en slechts eenmaal in de twee jaar een jong grootbrengen, is dit een groot verlies. Gelukkig zijn ze nu een beschermde diersoort en probeert de visserij nieuwe technieken uit die minder gevaarlijk zijn 38

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

voor deze vogels. “Het doden van een albatros brengt onheil”, zegt een oude zeemans legende. Al eeuwenlang is voor zeelui de albatros het symbool van de vrijheid op het water. In the Rhyme of the Ancient Mariner en in vele andere gedichten en verhalen wordt verteld over ontmoetingen met deze enorme vogels. Meestal zijn het spannende verhalen want de albatros is zo groot dat hij alleen kan vliegen als het hard waait. Verhalen die je de rillingen geven als je ze leest in je luie stoel of die je stoer kan vertellen aan medezeilers, na thuiskomst, bij een drankje op een terrasje. Want ja, je bent pas een echte stoere wereldzeiler als je een albatros hebt zien vliegen. Eind maart zat ik op een terrasje te lezen over albatrossen. Het was op het schiereiland van Dunedin, op het Zuideiland van Nieuw Zeeland. Toevallig ook de enige plek waar albatrossen broeden in de buurt van mensen. Het waaide die middag hard en terwijl ik mijn gezicht richting het warme zonnetje draaide, zag ik vanuit mijn ooghoek wat aankomen. Het is groot met een wit lijf en prachtig gestroomlijnde, zwarte vleugels. Een Royal Albatros zweeft door de lucht en speelt met de thermiek. Zijn schaduw glijdt een aantal maal over mijn tafeltje. Ben ik nu ook een beetje een stoere wereldzeiler of gewoon een van de vele toeristen die de wereld rond reizen?

Reisverslagen en foto’s van Yvon en Maarten find je op resp. www.student.tue.nl/n/c.t.j.holdrinet/ maarten en www.picturetrail.com/holdrinet

VERSLAG ALV 12 APRIL 2002

Op 12 april 2002 werd in het Vestzaktheater te Son de ALV gehouden. De opkomst was mager, 26 leden.

Aite de Jong, secretaris 1. OPENING De voorzitter, Ab Pasman opent de vergadering en heet iedereen van harte welkom. Er zijn geen mededelingen en ingekomen stukken. 2. VERSLAG ALV 3-10-2001 Verslag van de algemene ledenvergadering 3 oktober 2001 te Son wordt goedgekeurd door de vergadering. 3. SECRETARIEEL JAARVERSLAG Het verslag wordt onder applaus goedgekeurd. 4. FINANCIEEL JAARVERSLAG Martin Droogh stelt dat het zijn laatste jaar is als penningmeester. Goede baten en een perfect resultaat is dan de gewoonte. Er is een batig saldo van 12.000 gulden. Een groot deel komt uit bijzondere baten: - Lustrum: 2500 gulden - Het laatste nummer van Zeezeilen wordt overgeheveld naar het volgende seizoen. - De website is nog niet gebruikt - De zomercommissie houdt ongeveer 3000 gulden over van de Ramsgate Martin daagt zijn (nog niet bekende) opvolger uit hetzelfde resultaat te bereiken. Wim Laauwen vraagt waarom de 2500 gulden van het lustrum niet doorgeschoven worden naar het volgende lustrum. Martin verklaart dat er een reservering voor het lustrum is van 3000 gulden. Het financiële jaarverslag wordt door de vergadering goedgekeurd.

ALV, 12 april 2002 van Dootingh. Henk Nauta, lid van de commissie, en Arend Jan Klinkhamer, reserve waren beide verhinderd. Haye van der Werf voerde namens de commissie het woord en had geen opmerkingen ten aanzien van de gevoerde boekhouding. De commissie beveelt de ALV aan de penningmeester te dechargeren voor het te voeren beleid. De vergadering stemt hiermee in. Wel dringt de kascommissie er op aan in de toekomst minimaal een week voor de ALV uitgenodigd te worden voor de jaarlijkse controle. Er kan dan ook tijd gevonden worden om enkele commissies te controleren indien de kascommissie dit wenselijk acht. De voorzitter dankt de commissie voor haar werk. Volgend jaar zijn de volgende personen lid van de kascommissie: Henk Nauta, Arend Jan Klinkhamer en Henri Boetzkes als reserve. 6. VERSLAG WINTERACTIVITEITEN COMMISSIE Onder dankzegging wordt het verslag goedgekeurd. 7. VERSLAG ZOMERACTIVITEITEN COMMISSIE Ook dit verslag wordt met dank door de vergadering goedgekeurd. 8. BEGROTING 2002 De penningmeester licht de begroting toe. Aan het eind van 2002 zal weer een smoelenboek worden uitgegeven. Verder wordt de post “Website” dit jaar gebruikt en is de reservering voor het lustrum iets verhoogd.

Arie van der Hoek vraagt waarom er een verschil is bij de post activiteiten van zomercommissie (€50) en wintercommissie (€500). Martin legt uit dat de activiteiten van de zomercommissie bestaan uit het organiseren van boten die varen. Daarbij worden de kosten onderling verdeeld. De winteractiviteiten commissie heeft vaak activiteiten met lunches e.d. die soms wat kosten met zich meebrengen. Arie van der Hoek vraagt verder of een smoelenboek via internet niet genoeg is. Martin antwoord dat, wanneer je een ander PZV schip tegen komt, je even kunt kijken van wie dat schip is. Peter Veger vult aan, dat foto’s op een scherm wel mooi lijken maar slechte afdrukken geeft. Er worden verder geen vragen gesteld waarna de begroting wordt geaccepteerd en vastgesteld. 9. PLANNEN WINTERACTIVITEITENCOMMISSIE Wim van Roode komt allereerst terug op de afgelopen winter. Met name de meteoavonden waren zeer succesvol. Helaas waren er voor de Sikkensdag maar 12 geïnteresseerden. Daarom is deze dag helaas afgeblazen. Wim tast is het duister over de oorzaak. Bij de volgende ALV, reeds vastgesteld op 9 november 2002, komt een presentatie over de lichting van de Koersk. Stef Spijkerman stelt dat de activiteiten van de wintercommissie steeds op dinsdagavond plaatsvinden. Wanneer je op dinsdagavond een andere activiteit hebt, kan je dus nooit komen. Hij vraagt of het ook eens op een andere avond kan. Arend Jan Klinkhamer ondersteunt dit verzoek.

5. RAPPORTAGE KASCOMMISSIE De kascontrolecommissie heeft dit jaar bestaan uit Haye van der Werf en Ron

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

VERSLAG ALV 12 APRIL 2002

Eind november zal de praktijkdag bij Vetus plaats vinden. In maart 2003 een praktijkdag polyester “kliederen”. Verder zal er een themanummer van Zeezeilen m.b.t. elektronische navigatie verschijnen, waarna er ook een bijeenkomst over dit onderwerp zal plaatsvinden. Ook tijdens de a.s. Ramsgate zal hieraan reeds aandacht worden besteed. Henk Ankersmid is bereid gevonden een marifoon en Marcom B cursus te verzorgen. Stef Spijkerman vraagt of het mogelijk is via de website een enquête te houden onder de leden over onderwerpen waar belangstelling voor is. Wim van Roode antwoordt dat in Zeezeilen reeds een oproep stond om onderwerpen aan te leveren. Stef vindt dit te vrijblijvend. Hij wil weten hoe de wintercommissie aan zijn onderwerpen komt. Wim noemt: brainstormen en vooral de opleidingsbehoefte peilen. Wim Laauwen voegt nog toe dat er reeds een enquête is geweest onder de leden. Docus Heringa meldt dat ieder lid dat zichzelf introduceert in Zeezeilen hierbij ook vaak verwachtingen plaatst. Op de vraag van Wim Laauwen of er bij de lezing over de Koersk ook niet leden uitgenodigd kunnen worden, antwoord de vergadering, na het voorstel voorgelegd te krijgen van de voorzitter, positief. Er worden van diverse kanten opmerkingen geplaatst over hoe en waar je ruchtbaarheid moet geven aan deze lezing. Je moet wel de juiste doelgroep bereiken. Wim van Roode belooft hier de nodige aandacht aan te schenken. 10.PLANNEN ZOMERACTIVITEITEN COMMISSIE Peter Slikkerveer verwijst naar Zeezeilen 1,2002 blz. 32 voor een uitgebreid overzicht van de geplande zomeractiviteiten. Hij vraagt zich af of er een activiteit moet komen voor kinderen of kleinkinderen van de leden. Eventueel een eindejaarsweekend in gezinsverband? Er zijn niet veel belangstellenden, maar Henk Koning stelt voor en in klein comité verder over te praten. Henk Koning en zijn vrouw willen eventueel wel projectleiders worden. Klaas Rooyens deelt mee dat hij tijdens de a.s. Antwerpentocht zijn schip reeds vol laadt met familie. Dit in verband met een verjaardag binnen zijn familie. Hij loopt dus als het ware vooruit op deze activiteit. Via e-mail zal een oproep worden gedaan om te reageren. Verder: de 48 uurtocht zal een duidelijker doel hebben. Enige prestaties zullen 40

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

moeten worden geleverd, zoals bijhouden logboek, enkele navigatiepuzzels oplossen e.d. De Antwerpentocht georganiseerd door Lidia Roesink zal reeds op vrijdag beginnen. Antwerpen is een te leuke stad om er slecht alleen een nacht slapend door te brengen. Voor het Rondje Buitenom worden projectleiders gezocht. Verder neemt Klaas Rooijens deel aan de CAM Race. Indien er nog meer belangstelling is om deze 400 mijl naar Larvik mee te varen; even melden. Verder het tweede trim- en boothandling weekend o.l.v. Ab Pasman, terwijl deze op 13 augustus ons een kijkje in de strategiekeuken van de winnaar van de 24 uurs 2001 zal gunnen. Het IJsselmeerweekend, het Navigatie weekend en het Eindejaarsweekend maken een prachtig zomerprogramma compleet. Peter Slikkerveer deelt verder mee dat veel nieuwe leden geen boot hebben. Vroeger werd er kooiengeld geheven en het lijkt het bestuur een goed idee hier opnieuw mee te beginnen. Er is besloten tot een bedrag van €10 p.p.p.d. Geen van de aanwezigen heeft hiertegen bezwaar. Ramsgate 2002 Lidia Roesink vertelt dat de vlootvoogd Rob Riedijk niet meegaat om persoonlijke redenen. De Carpe Noctum gaat derhalve ook niet mee en er is een oplossing gevonden voor de bemanning. Er vindt een discussie plaats over de invulling van de functie van vlootvoogd. Na overleg tussen het bestuur en de Ramsgatecommissie wordt Lidia Roesink door het bestuur als vlootvoogd benoemd, hetgeen door de vergadering met applaus wordt begroet. Er zijn 4 afmeldingen en 2 extra aanmeldingen bij de deelnemers. 11. ZEEZEILEN Docus Heeringa vertelt dat het volgende nummer van Zeezeilen een themanummer zal worden over elektronische navigatie hulpmiddelen. Het wordt vrij diepgravend en komt vanuit de grote ervaring vanuit onze eigen club. Verder deelt hij, zoals gewoonlijk, mee dat het zeer goed gaat met Zeezeilen. Te veel artikelen gaat een 3e postzegel kosten. Klaas Rooijens informeert hoeveel adverteerders er nodig zijn om de kosten van die 3e postzegel te dekken. Docus antwoordt dat we niet te veel adverteerders willen en de bedragen die we voor een advertentie kunnen vragen niet zo groot zijn.

12. RONDVRAAG Henk koning krijgt met woord met in zijn handen de Kommer en Kwel Trofee. Hij is er erg aan gehecht geraakt en kan er maar moeilijk afscheid van nemen. Uit de historie blijkt dat de trofee vaak is uitgereikt aan een schipper en schip dat veel materiaalpech had. Henk echter heeft de trofee opgewaardeerd en er een kompasroos op een bescheiden plaats (de onderkant) bijgeplakt. De winnaar van dit jaar heeft de trofee dan ook verdiend door enkele navigatieprobleempjes. Juist een lid dat altijd zo perfect mogelijk navigeert, een lid dat zijn sporen heeft verdient in onze vereniging n.l. Frans Jansen met de Marot. Helaas is Frans niet aanwezig, maar er wordt ter plekke geprobeerd hem in het buitenland op te bellen hetgeen mislukt. Henk Koning zal hem de trofee persoonlijk overhandigen. Wim Laauwen: hebben jullie al een idee wat er moet gebeuren met de 4000 gulden die over zijn van de P.G. kleding? Ab Pasman zegt toe dit op de volgende bestuursvergadering op de agenda te zetten. De vergadering wordt gesloten met dank voor de aanwezigheid. Na de pauze volgt een demonstratie van de website door Peter Veger en Ab Pasman. De aanwezigen zijn enthousiast over de presentatie. De website wordt nu opengesteld voor de leden. Alle leden krijgen via e-mail bericht over het password en de verdere instructies. Ab en Peter nodigen de leden uit actief mee te denken over de toepassingsmogelijkheden van de site.

MONSTERROL

MONSTERROL NIEUWE LEDEN Simone Beekman Frans Broeders Rob Dijkstra Joep Droogh Harmke de Heus Evelien van der Hoek Jan-Willem Polman Ruud Smit Frans van den Brink

p/a Floralaan West 304, 5644 BP Eindhoven Vossendonk 15, 5103 GK Dongen Eikenlaan 20, 5581 HA Waalre Diergaardesingel 115F, 3014 AH Rotterdam Riel 9, 5647 LB Eindhoven Zeelbergseweg 11, 5555 LC Valkenswaard Lei 21, 5501 DZ Veldhoven Mientweg 50, 1732 LG Lutjewinkel Prinsenlaan 20, 6542 TB Nijmegen

ADRESWIJZIGINGEN Silvain De Brouckere Schubertlaan 35, 4384 LM Vlissingen Ernst-Jan Huijbers Baroniehoeven 11, Eindhoven Jasper Lucassen Merelhoven 156, 2902 KM Capelle a/d Ijsel Daan Richard Rue de Haerne 41, B1040 Brussel België Ate Vogelsang Postbus 5038, 6097 ZG Heel Een ieder die verhuist, graag een adreswijziging naar de ledenadministratie!

0617458883 0162-370213 040-2216893 010-4127702 040-2117528 040-2017445 040-2535585 0224-542506 024-3770639

sebeekman@hotmail.com frans.broeders@wolmail.nl dijkstr@iae.nl joepmd@hotmail.com c.de.heus@12move.nl jan.willem.polman@philips.com

06-20393236 010-2201020 +32-26269908

ddrichard@hotmail.com

UPDATE E-MAILADRESSEN Een nieuwe lijst wordt omstreeks 12 juni verzonden aan allen waarvan het e-mail adres bekend is bij de ledenadministrateur, WIJZIGINGEN BOTENLIJST Eigenaar Naam boot Thuishaven Opmerkingen Aad Bostelaar La Liberté Noordschans Victoire 34 Rob Dijkstra Sea Cloud Dinteloord Pouvreau 38 Wim Laauwen Little Lass Herkingen Bénéteau Oceanis Clipper 281 Harry Olie Yes! Andijk Yamaha 33 Arie van der Padt Blind Date Wophaartsdijk Contrast 33 Jan-Willem Polman Mighty Akkrum Marieholm 26 Ad Vink Senang BBZI de Meent-Breukelen ODAY 25 Een ieder die van boot of ligplaats wisselt, graag een adreswijziging naar de ledenadministratie! GEEN LID MEER Matthieu Vrolijks, Winibald Versprille

JACHTZEIL MAKERIJ Veerhaven 4485 PL Kats ZldV 0113 - 600291 fax 0113 - 600249

Lion Sails

Ton Leeuwestein Tel. privé 0113 - 227028

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

COLOFON

ZEEZEILEN, het verenigingsblad van de Zeezeilvereniging van Philipsmedewerkers PZV (verschijnt 4x per jaar)

BESTUUR Ab Pasman, voorzitter Aite de Jong-Ruben, secretaris Martin Droogh, penningmeester Yvonne Laauwen, winteractiviteiten Peter Slikkerveer, zomeractiviteiten Docus Heringa, Zeezeilen

Vondelstraat 25 Het Laar 31 Stationsstraat 62 Loderstraat 34 De Vetbergen 30 Acacialaan 10

5691 XA Son 5551 ZC Dommelen 5461 JW Veghel 5652 NS Eindhoven 5581 TZ Waalre 3911 GD Rhenen

LEDENADMINISTRATIE, INFORMATIE LIDMAATSCHAP, BOOTADMINISTRATIE Peter Veger Prins Hendriklaan 18 5684 GP Best

0499-472825 040-2070884 0413-352929 040-2480029 040-2218040 0317-615751

ab.pasman@philips.com aite.dejong@hetnet.nl martin.droogh@planet.nl maarten.holdrinet@planet.nl Peter.J.Slikkerveer@philips.com docus@heringa.net

0499-373994

veger@iaehv.nl

E-MAIL REFLECTOR: pzv@dataman.nl Het medium voor directe berichtgeving naar alle aangesloten PZV-leden, zoals voor distributie van gewijzigde e-mailadressen. Aanmelden d.m.v. e-mail met inhoud “subscribe” aan pzv-request@dataman.nl, geen subject en geen ondertekening. COMMISSIE ZOMERACTIVITEITEN Peter Slikkeveer, voorz. Ramsgate tocht: Lidia Roesink Arie van der Padt, penn.m. Henri Boetzkes Paul van der Kamp Zomeractiviteiten: Johan Kortas Haye van der Werf

COMMISSIE WINTERACTIVITEITEN Yvonne Laauwen, voorz. Jan Vermeulen, penn.m. Maarten van Herk Arie van de Hoek Wim van Roode, voorz. a.i. Emile van Thiel

REDACTIE ZEEZEILEN Docus Heringa, voorz. en kopij admin. Bep Delissen, penn.m. Willy Delissen Marijke Laauwen, verzending Boudewijn Lacroix Louis Richard Vormgeving: Johan Cranendonk Jan Statius Muller

BETALINGEN Contributies en betalingen voor cursussen, oefenweekenden en advertenties in Zeezeilen moeten worden gedaan aan de respectievelijke rekeningnummers (zie hieronder). Gelieve bij betalingen steeds de aard van de betaling te vermelden. Voor betaling van de contributie wordt een acceptgirokaart toegezonden. De redactie van Zeezeilen verstrekt advertentietarieven op aanvraag. GIRO REKENINGEN Bestuur Administratie: Commissie Zomeractiviteiten Commisie Winteractiviteiten Redactie Zeezeilen

girorekening 1621722 giro rekening 3222325 girorekening 4103394 girorekening 2939005 giro rekening 5116862

t.n.v. PZV te Veghel t.n.v. PZV Contributie te Best t.n.v. PZV Zomeractiviteiten te Roosendaal t.n.v. PZV Winteractiviteiten te Best t.n.v. PZV Zeezeilen te Best

WIJZIGINGEN ADRES OF BOOT Zijn er wijzigingen in Uw adres of in de gegevens van Uw boot, geeft U die dan door aan de ledenadministratie. Deze gegevens worden dan ook in de Monsterrol in dit blad opgenomen. INLEVEREN VAN KOPIJ Kopij (in Word, Arial 9 pt) inleveren bij Docus Heringa, Acacialaan 10, 3911 GD Rhenen, tel. 0317-615751, docus@heringa.net. De redactie stelt het op prijs dat u zo veel mogelijk de aanwijzingen in “Enkele richtlijnen voor het schrijven van een stukje voor Zeezeilen” volgt, welk document is op te vragen bij Docus. De redactie van Zeezeilen kan aanpassingen aanbrengen vanwege de leesbaarheid of de omvang. Bij grote veranderingen wordt met de auteur contact opgenomen. De redactie behoudt zich tevens het recht voor om een artikel naar het volgende nummer te verschuiven.

Oproep Docus Heringa

et aanbrengen van koperhoudende antifouling is al een paar jaar verboden maar werd tot nu toe oogluikend toegelaten. Vanaf dit jaar wordt gebruik gestraft. Maar wat zijn de alternatieven? Legaal of illegaal, waarom hebt u dit seizoen de verf op het onderwaterschip die er nu op zit? Had u nog wat over? Is uw vaargebied zout of zoet, vervuild of juist niet? Hebt u een houten, polyester of aluminium schip? Misschien hebt u helemaal geen antifouling gesmeerd en gebruikt u een borstelbaan. Wim Becker deed vorig jaar al mee met een test en kreeg aardig zicht op de huidige problematiek. Hij wil ons daar in het volgende nummer over informeren maar doet een dringend beroep op medeleden om ervaring op dit gebied aan hem door te geven. Hij is ook geïnteresseerd in ervaringen van (anonieme) illegale antifouling smeerders! Wellicht kan het een artikel worden dat niet alleen een klaagzang is maar ook oplossingen noemt. Wim Becker: wbecker@iae.nl; 040-2218146

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002

PZV IN KLEUR

Ramsgatetocht

PZV ZEEZEILEN 2 - JUNI 2002