Adlikha 2021
Silakbo.
ang
Panimdim at Pagbawi.
6:30 am
og
e
p ro l Photo by Christian R. Danganan
u
Words by Hannah Joy E. Pansacola
og ue ol
olog pr
Maybe it was because of her shortterm memory, but she had a hard time telling which came first; the authorities barging on her door, her little brother crying for his module, or the farmers protesting for food. She knew for sure, though that silence came last. It always did.
ue p r
The rising sun, the crisp air, the dewy leaves—definitely not a fan of mornings, but she ought to start her day anyway. She pondered if she had the chance.
Adlikha 2021
Silakbo.
ang
Panimdim at Pagbawi.
02
Three Hundred Sixty-Five
and Counting Words by Vesper Aiben M. Malabanan
T
hrough withered leaves, we feel unrest. Skittering like feeble spiders, devoid of certainty and solution, we’re bound to fall into a pit of chaotic hellfire. Starving families, struggling businesses, affected landscapes, how much more is required of us before we feel genuine action? How many more days, weeks, months should we surrender before we are sufficiently supplied by those capable of doing so?
This land had seen too much horror for the past year. Tears are shed as tears from the sky fell mercilessly, ruthless. It’s a shame, really, how the higher-ups can speak of priority but continue to shun the masses, who are in desperate need of attention. Farmers, povertystricken households, all of them deliberately placed under the radar. Like a masterful assassin, displaying no signs of remorse for their oblivious victim, their unbothered body language states their desire for our passivity. They’d simply let us sink deeper, into the brink of insanity, for their childish amusement.
Art by
Lance Gabriel S. Rasay
Adlika 2021 | Panimdim at Pagbawi.
The waves of the timid ocean never cease, so long as brilliant daylight and dazzling moonlight exist. Our will for survival will never cease, so long as we maintain the course of life through a favorable environment for its inhabitants. Our struggle will never cease, so long as others struggle alongside us.
Our thirst for action will never cease, so long as the priorities remain unbalanced and inclined to those deemed powerful. Photo by Christian R. Danganan
We’ve been living this absolute monster of a lockdown for more than a year, and yet we’re miles away from seeing the light of day. Why is that? Doesn’t it fill you with nauseating, crude, despair-driven fear, knowing that a day in the hellish life of Pablo, a day where the entirety of his crops got demolished by an unforgiving typhoon, goes completely unnoticed? Coordination, execution, implementation. Where are these three crucial concepts in our battle against the pandemic? Where is it located in the government’s fancy rulebook for disaster risk management? When will we break the boundaries of selfishness and strive to relieve others of their despair? This pandemic took so much from everyone, and it’s only fair if we get out of this situation altogether. But hoping could only get a country so far, not when mindless dogs run the place. In our transition towards the new normal, the people require funds, safety, and assurance. Those in position must be competent enough to provide for the needs of their citizens because what’s the point of action without the necessary resources? What the people need to see is an evident halt in the haphazard approach of planning and hierarchizing from the government, or the cycle will continue to spin us around, leaving us astray from our goal of thorough recovery.
Adlika 2021 | Panimdim at Pagbawi.
It’s been three hundred sixty-five and counting, full of anguish, dejection, conflict, and rebellion. The Philippines will prevail eventually, that’s true, but is it really worth sacrificing more days of malice when we could end the suffering sooner?
3
Recovering from the pandemic and super typhoons
03
5
04
Realizing the involvement of the youth for the betterment of Quezon Province, and the nation at large
Pagpupulong sa
Katarungan Avenue Panulat ni Christian R. Danganan
M
aagang yumanig ang kalsada bunga ng mabibigat na pagpadyak ng mga paang may tiyak na patutunguhan. Sumusulong pauna, diretso lamang at walang aatras hangga’t hindi naiuuwi ang tagumpay sa iba’t ibang panawagan. Ito ang pagpupulong sa Katarungan Avenue. Ang pagpupulong ng mga progresibong kabataang uhaw sa muling pag-agos ng pantaypantay na pagtingin at pagkondena sa prejudice na kasanayan.
Dibuho ni Lance Gabriel S. Rasay
Dala ang malalakas na speakers at mikropono, inihain naming mga kabataan ang iba’t ibang hinaing. Mahigpit ang aming kapit sa kaunting pag-asang maririnig ng mga nagbibingi-bingihan at nagbubulagbulagan ang mga suliraning ibinaon nila sa hukay. Nagsimula ang pagpupulong sa dalawang katanungan. Sino ba kami at bakit kami naparito? Kami ang pag-asa ng bayan. Kami ang pumupuno sa lahat ng pagkukulang na hindi napupunan ng pamahalaan. Kami ang mga boluntaryo sa mga aktibidad para sa kaunlaran ng aming nasasakupan. Ngunit, sa halip na suklian ang aming progresibong pagtugon sa pangangailangan ng mga mamamayan, patuloy na pinaiiral ng mga nasa itaas ang pagbibingi-bingihan sa mga suhestiyon at kampanya ng kabataan para sa pantay-pantay at pangkalahatang pagbabago. Nakapanlulumong isipin na sa isang maulang araw sa Katarungan Avenue, namulat na lamang kami sa nakasasakal na atmospera. Wala na ang bukang liwayway na humahalik sa aming determinadong mga mukha. Napanglaw na ang mga tinig na nakagapos at pilit pinatatahimik. Hindi ito ang pinangarap naming kinabukasan. Pilit iginigiit ng mga opisyal na bata lamang kami at wala pang malay sa katotohanan ng mundo. Subalit, hindi kami tinawag na pag-asa ng bayan nang basta-basta. Hindi kami mananahimik kapag sumiklab na ang apoy ng kamangmangan sa inakala naming ligtas na espasyo. Mula sa matinding panimdim at pighati na aking nararamdaman, sinigaw ko ang mga katagang, “kami ang pag-asa ng bayan.” Subalit, sa halip na marinig, umusbong ang makikitid na aninong uhaw sa aking presensya upang tahiin ang aking bunganga. Nakaramdam ako ng biglaang pagyanig ng lupa dahil nagsimula na ang pagmartsa ng mga inakala naming kakampi.
Adlika 2021 | Panimdim at Pagbawi.
05
Mabilisan kaming tumakbo papalayo sa kaguluhan ngunit sa isang iglap, ako’y nadapa, gumagapang, at naghihikahos. Papalapit na ang mga anino ng kamangmangan. Ngunit sa hindi inaasahang pagkakataon, may isang hibla ng kamalayan na dumampi sa sugat sa aking tuhod. Tinulungan ako nitong tumayo sa aking pagkadapa at maghilom sa hindi patas na pagtingin ng pamahalaan. Muli akong nakabangon, tanaw ko na ang mga konkretong solusyon. Kinakailangan lamang bumoto ng tapat at mulat na lider na susuporta sa mga kabataan. Dapat din manindigan sa mga adbokasiya at kampanya upang maiparinig sa lahat ng nasasakupan. Isa ring aktibong solusyon ang pagsali sa mga programang nagpapayabong sa karapatan ng mga kabataan. Nakabaon sa bawat hibla ng aming pagkatao ang magbigay liwanag sa madilim at lubak-lubak na daan. Napakarami na ng kabataang uhaw sa pagbabago. Lumalago ang mga progresibong organisasyon at umiigting ang prinsipyo ng katarungan. Mula sa isang hibla ng kamalayan, magpapatuloy ang laban at pananawagan para sa patas at makataong sistema. Katulad nang dati, muling hahalik ang araw sa ating lupain. Ngayon, bukas, sa makalawa, muling magbabalik ang pagpupulong sa Katarungan Avenue at ating makakamit ang kaunlarang patuloy nating inaasam. Abot-kamay ngunit pilit ipinagkakait ng mga nasa itaas.
Kuha ni Christian R. Danganan
Adlika 2021 | Panimdim at Pagbawi.
06
Demo Adlika 2021 | Panimdim at Pagbawi.
07
okrasya DAPITHAPON NG
Panulat ni Hannah Joy E. Pansacola
Kasabay ng paglubog ng araw ang pagkandado ng pinto, pagsara ng mga bintana, at pagbukas ng punding ilaw sa balkonahe. Hindi dapat ako maabutan ng kadilimang bumabalot sa aming mumunting tahanan. Kinakailangan kong sabayan ang tahimik na pagdaing ng hangin at ang mahinang pagkaluskos ng mga dahon kung hindi, mahahanap kami ng mga nilalang na may baril na kamay.
Kung mayroon lamang akong kakayahang magsulat, marahil araw-araw nadaragdagan ang lista ng mga kinatatakutan ko tuwing gabi. Simula nang tanggapin ko ang sobreng may lamang limang daang piso noong eleksyon ay hindi na natapos-tapos ang kamalasang dumarating sa aming lugar. Sa unang taon ng pagpapalit ng bagong administrasyon, pinagtaksilan ng kapulisan ang kanilang mga kababayan. Ang mga taong nangakong magtatanggol laban sa karahasan ang siyang kumikitil sa mga buhay ng mga inosente at walang laban. Sa oras na magpakita ang maliwanag na buwan, asahan ang pagdanak ng dugo at pagtakas ng mga may sala. Sa paglipas ng panahon, dumarami ang bilang ng mga nilalang na gumagala sa gabi. Sa loob ng limang taong pamumuno ni Pangulong Duterte, ang hindi makitang kalaban ang pinakamalakas. Magmula nang papasukin sa bansa ang tinatawag nilang COVID-19, nakakulong na ang mga tao sa kani-kanilang tahanan. Sa mga panahong ito, kaagapay ng bawat mamamayan ang balita mula sa telebisyon upang maging updated sa mga nangyayari. Subalit, sa kasagsagan ng pandemya, ipinasara na ang paborito kong programa. Bukod rito, sa halip na tulong ang dumarating sa tuwing daraing para sa pagkain at gamot, bala at karahasan ang inaabot sa amin. Nakapagtataka sapagkat kulang na raw kasi ang pera, ngunit sabi sa radyo, napaganda na ang Manila Bay. Ang mga kakilala kong aktibista noon, hindi na matagpuan ngayon. Huwag na rin daw magpaabot ng gabi sa daan, maaaring makulong nang walang kaso sa halos isang
Adlika 2021 | Panimdim at Pagbawi.
buwan basta’t mukhang terorista. Maaaring ito na ang simula ng masamang plano ng administrasyon na palitan ang uri ng gobyerno. Dahil dito, umigting ang takot ko tuwing lilisan ang araw. Ngunit kaiba sa mga lumipas na araw, nasamahan ito ng poot at pagkamunghi sa sarili at sa mga nakaupo sa pwesto. Hindi na ako babalik sa mga panahong ibinenta ko ang kakayahang pumili, umimik, at mabuhay kapalit ang perang ginto ang kulay. Kasabay ng paglubog ng araw ang pagkandado ng pinto, pagsara ng mga bintana, at pagbukas ng mumunting ilaw sa balkonahe. Ngunit bago lumubog ang araw, aking itataguyod ang dapithapon ng demokrasya.
Ito na ang dapithapon, ang panahon ng pakikialam, pakikiisa, at pagkakaroon ng pag-asa bago mapunta sa mga kamay ng kadiliman ang kapangyarihan ng mga mamamayan sa estado. Ito na ang dapithapon upang sumigaw ang mga naghihikahos sa pagbabago. Isang sigaw lamang ang kinakailangan upang magising ang mga pusong sumasabay sa tahimik na pagdaing ng hangin at sa mahinang pagkaluskos ng mga dahon. Hindi sapat ang hintayin ang araw ng eleksyon upang maiwaksi ang pasismong pamamalakad ng mga nakaupo sa pwesto. Humayo, sa pagsikat ng araw mapapalabas ang mga nilalang sa daan ng pag-asa at rebolusyon.
Dibuho ni
Keith Einsley A. Caja
Revamping a more inclusive and progressive educational curriculum
08
Meeting the
Zoom Lady
Words by Vesper Aiben M. Malabanan
Stagnant, deteriorating, left to rust like a useless lump of metal. Once the ace in his batch, the active one in his class, poor Juanito suffered the blunt end of the pandemic. But all Juanito ever wanted was to learn. This fact solidified when Juanito heard stories from Daddy, saying Grandpa had ascended towards freedom and peace, up high in the sky. He painted it similar to that of a pilot, just how Juanito imagined he’d become in the future. Juanito thought, “Grandpa must feel real good soaring through the sky, so I better do my best to catch up to him.” Thus began Juanito’s desire for the Zoom Lady. Unfortunately, he is unable to greet her, or Daddy simply won’t let him. Poor Juanito heard Daddy mumbling about the Zoom Lady at night, with his magic juice in hand. Juanito didn’t understand much because of Daddy’s faint voice. He was left wondering, “Is his voice soft ‘cause Daddy lost weight?” But Juanito lost a ton of weight too, yet he’s feeling superb! It’s been months since sad Juanito held a proper book. “What a long vacation,” Juanito thought. Juanito’s left with a sense of pity for himself as he watched George listen to the infamous Zoom Lady every time he went to visit their farm. George bragged on and on about his rectangular box device, it made Juanito sick. Yet deep inside, Juanito was jealous. Jealous Juanito wanted nothing more but to meet this Zoom Lady, because, through her, George learned that nine times seven is sixty-eight, and four times four is fifteen. Poor Juanito would’ve loved to learn that too. Juanito misses Miss Melody and the countless Very Good stamps she’d give him. Juanito wondered since Daddy isn’t doing much, when would Miss Melody come for him in the countryside? He’s willing to wait, all for education. Juanito’s a bright kid, after all. Wouldn’t Miss Melody want to teach someone like Juanito?
Adlika 2021 | Panimdim at Pagbawi.
09
Photos by Christian R. Danganan
See, the problem is, even if she wanted to, she can’t. She doesn’t have the power to help Juanito. Millions of students are suffering the same fate as him, bright-eyed and willing to learn for the betterment of themselves and their family, yet burdened by their overall dreadful status, financial and the like. Where’s the help and consideration? Was it all lost underneath the rubble and debris? Has the situation become too chaotic that it is deemed impossible to salvage those who are unable to keep up? What about those who are able, yet mentally distraught to absorb anything? Should we really be progressing, without progress? Should we really be moving forward, if moving forward is heading towards a cliff?
Students like Juanito are destined to be someone in their lives, yet the curriculum is currently forfeiting that dream. We’re slowly choosing to rest our heads, knowing that all of us, teachers, leaders, students who met the Zoom Lady, and those who haven’t, learned absolutely nothing at all.
Adlika 2021 | Panimdim at Pagbawi.
10
Luntiang
Hiraya Panulat ni Christian R. Danganan
S
a kabila ng matatayog na gusali, makabagong teknolohiya, at progresibong kaunlaran ng yamangtao, naghihikahos sa ilalim ng ating mga paa ang Inang Kalikasang inabuso at nilapastangan. Natutuyo na ang mga ilog, kontaminado na ang hangin, lupa, at dagat, nauubos na ang mga likas na yaman, maraming hayop na rin ang nanganganib, at narito tayo, patuloy na nagbibitaw ng mga salitang walang patutunguhan. Patuloy na ipinipikit ang mga mata at tinatakpan ang mga tenga upang mabulag at mabingi sa katotohanang pumapaloob sa kasalukuyan. Ito na ang kinahantungan ng mga maling aksyon at iresponsableng paggamit sa kalikasan. Hindi maikakaila na patuloy ang pagtaas ng temperatura, pananalasa ng malalakas na bagyo, pagbaha, pagkaubos ng mga yamang-likas, at iba pa. Sa kabila ng lahat ng ito, tila tulala pa rin ang karamihan, nagbibilang ng mga tupa, at nagsasayang ng mga pagkakataong magdala ng tunay na pagbabago.
Adlika 2021 | Panimdim at Pagbawi.
Nagsasawalang kibo ang marami dahil hindi naman sila naaapektuhan ng mga sakuna o pangyayaring ito. Kung lalakbayin natin ang laylayan ng lipunan, nakapaloob ang pagdurusa sa mga mahihirap. Sila ang nahihirapan at ito ang mapait na realidad. Maraming kabataan ang lumalaki sa tabing kalsada kasiping ang maiitim na usok ng mga sasakyan. Nakasanayan naman ng ilan ang mapanghi na amoy ng mga bundok ng basura kayakap ang mga pangarap na hanggang panaginip na lamang.
Bukod sa pagkakaroon ng malawak na pagitan sa estado ng pamumuhay ng mayayaman at mahihirap, natatapakan ang kinabukasan ng mga kabataang lumaki sa hindi ligtas na kapaligiran.
Sinisimbolo ng luntiang hiraya ang makakalikasang pag-asa na babawi at magpapayabong muli sa kalikasan. Wala nang oras ang dapat pang sayangin dahil ito na ang araw na ating mamarkahan sa kalendaryo bilang simula ng paglalapat ng aksyon at pagbibigay kulay sa mga ipinintang pangako. Ilan sa mga maaari nating gawin bilang paunang hakbang sa pagbabago, ang pagsali sa mga aktibong organisasyon na tumutulong sa pagsagip at pagbalik sa dating anyo ng kalikasan. Makisama sa mga aktibidad tulad ng pagtatanim ng puno o paglilinis sa baybayin ng marurumi at kontaminadong dagat. Maaari rin magsaliksik o mag-imbento ng mga inobasyon at teknolohiyang makatutulong sa kalikasan. Iwasan na ang mga single-use na plastik at lumipat sa reuse at refill na sistema.
a Ir Y Kasabay ng paglipas ng oras at mga pagkakataong sinasayang, ang paglisan ng pag-asang maibalik sa dati ang sigla ng kapaligiran. Subalit, hindi pa huli ang lahat dahil sisimulan natin ngayon ang pagbawi sa kalikasang nabaon sa pangaabuso at panglalapastangan. Kaya’t ito na ang pananawagan sa mga patuloy na nagbibingi-bingihan at nagbubulagbulagan dulot ng makasariling intensyon sa inang kalikasan.
Restoring a cleaner and safe environment
11
Napakaraming posibleng solusyon ang nakalatag na sa ating harapan, kailangan lamang nating makita ang determinasyong kumilos at sumagot sa tawag ng kalikasan. Tapos na ang panimdim, simulan na ang pagbawi at pagbabalik sa natural na kagandahang taglay ng kalikasan. Tigang na ang ating kanlungan at sa mga susunod na taon, maaaring hindi na ito maibalik sa dating kalagayan. Ngunit, umaasa ako sa luntiang hiraya na muling magpapa-apaw sa tubig ng pag-asa, magpapa-ihip sa sariwang hangin ng pagkakaisa, at muling magpapasikat ng araw sa lupain ng mga taong uhaw sa pagbabago.
Adlika 2021 | Panimdim at Pagbawi.
Mga Kuha ni Christian R. Danganan
12 Art by
Lance Gabriel S. Rasay
Faces of
Oppression
Words by Hannah Joy E. Pansacola
He would look at me straight in the eye as if he were trying to read my mind and soul. His face is what I fear the most. From the arched eyebrows pulled down together, to the big, black, and glaring eyes, and to the tightly shut lips, no doubt, the face of disappointment. Nothing I do is ever good enough for him. Anywhere he goes, I follow. Same path, step-by-step, as if I am his shadow. I do his instructions as precisely as I could. I am, indeed, a slave of my father. Blood. That bright red liquid is the only thing that keeps him satisfied. Even without smiling, his rested brows and glimmering eyes prove my theory. His huge nose and flared nostrils search for the rusty smell of the vial. He bites his lips and pierces his skin just to get that metallic taste in his mouth. Blood. I must give him blood.
Drug war. Hoping to cover my bloated belly with my oversized uniform, I went to the slums and found underprivileged, uneducated, and innocent sources of blood. “Neutralize, permission to kill,” father said. Participating in Oplan TOKHANG is one of the best decisions that I have made. Bloodbath. We have killed more than 8, 000 bodies, and most of us are still outside the cage. Funny how we can bend the justice system for our satisfaction. Powerless, defenseless, and clueless. “Shoot to kill,” he said. Murdering the poor with our pistols will ease the economic sector of the country. Farmers who protest for food and financial aid amid lockdown are burdens for my father. Laws and instructions are made only to be followed; no complaints are allowed. Even in his deep slumber, my father’s face expresses his annoyance towards ‘terrorists’. The clenched jaw, deep wrinkles around the brows, reddened skin, and still, a flaring nose says that I should give him more blood. It is better this time, as I will extract them from the New People’s Army. That way, his eyes will sparkle with happiness. It has been 13 months of joy and laughter inside our house. Citizens are locked up inside their homes and we are now able to execute any laws that we desire— laws that can murder the innocent. Strangely, for the first time within the pandemic, Epifanio de Los Santos Avenue is eerie and silent.
Little did we know, the oppression we performed is the revolution’s welcome mat. While being asked to step down, my father is dreaming his desires in life, and I have no instructions to follow. After all, I am only his shadow.
Awaken. I waited for his orders as I struggled to aim my pistol at the revolutionists. He would look at me straight in the eye as if he were trying to read my mind and soul. “Stop the killings,” he said. Stunned, I froze and took a while to reflect on his words. By the time that I am back to reality, there is a celebration. He is overthrown.
Adlika 2021 | Panimdim at Pagbawi.
gue
u
o
i lo g
gue e
i lo
ep
p
6:12 pm
e epi l
The setting sun, the chilly air, the falling leaves—the scenery she was waiting all day long for. She surely had the chance to get up and start the day anew. She was wrong. Silence does not always come last. It was the sound of justice and victory that resonated in her mind. She wore her wide smile in her sleep—the smile of a woman who stood up and fought against suppression. Photo by Christian R. Danganan
Words by Hannah Joy E. Pansacola
Silakbo.
ang
Literary pieces: Christian R. Danganan Hannah Joy E. Pansacola Vesper Aiben M. Malabanan Photos: Christian R. Danganan art and Illustrations: Keith Einsley A. Caja Lance Gabriel S. Rasay Layout and design: Keith Einsley A. Caja