Dichterbij
MAGAZINE VOOR LEDEN VAN RABOBANK VIJFHEERENLANDEN WINTER 2013
VIJFHEERENLANDEN
3360
Showen moet in je genen zitten »34
NIEUWE RABOBANK
LEDENRAAD
BELEGGEN
Minder kantoren, maar meer verbinding »10
Een familie van leden »28
Verder kijken dan alleen rendement »32
OM DE HOEK
2 VIJFHEERENLANDEN
Op woensdag 28 augustus werd op het terrein van IJsvereniging de Bosbaan in Vianen een groot spaarfeest gehouden, speciaal voor jeugdige klanten van Rabobank Vijfheerenlanden. Het terrein werd omgetoverd tot een waar speelparadijs.
3360
FOTO: RABOBANK VIJFHEERENLANDEN
ONDER EEN LUID APPLAUS WERD RAPPER YES-R ONTVANGEN IN VIANEN. 3
BART VAN ROODEN
VOOR WOORD
directievoorzitter
DE BANK BLIJVEN DIE WE ZIJN
E
en maand geleden raakten de uitkomsten en de berichtgeving over Libor mij, het directieteam en al onze personeelsleden diep. Het schandaal staat haaks op de kernwaarden die zo hoog in het vaandel van onze organisatie staan. Het valt niet te verdedigen dat dit, op internationaal niveau, heeft kunnen plaatsvinden binnen onze grote trots, de Rabobankorganisatie. Deze kwestie speelde zich af bij het internationale bedrijf van onze organisatie en dus niet bij de lokale banken. Maar het gaat hier wĂŠl om de goede naam van uw Rabobank, onze Rabobank. Uiteraard gaan we in Dichterbij niet voorbij aan dit onderwerp. Op pagina 8 vindt u een interview met Rinus Minderhoud, interim-voorzitter van onze raad van bestuur. Hij geeft terecht aan dat we de draad weer snel moeten oppakken. Voor u, onze leden en onze
COLOFON Redactie Rabobank Vijfheerenlanden: Mirjam van Grinsven en Saira de Graaf Tekst: Lenselink & van Wenen, Arno Koning en Pascale Warners Druk & handling: vdbj_, Frank van der Kolk, Amstelveen Zonder schriftelijke toestemming van de Rabobank mag niets uit deze uitgave worden overgenomen of gekopieerd. De Rabobank en vdbj_ besteden uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van alle gepubliceerde data. Onjuistheden kunnen echter voorkomen. De Rabobank en vdbj_, alsmede de aan hen gelieerde ondernemingen en toeleveranciers, zijn niet aansprakelijk voor onjuistheden of enig handelen op grond van de inhoud van dit blad.
4 VIJFHEERENLANDEN
klanten. Wij blijven de bank die we zijn, uw Rabobank. Die nog altijd dichtbij en lokaal betrokken is, zoals u ook in deze Dichterbij weer kunt lezen.
Puzzel mee voor een voederpakket voor vogels. Zie pagina 16.
Dichterbij VIJFHEERENLANDEN
THEMA: FAMILIE
18 21 22 34
Kansen voor starters op de woningmarkt Wie let er op de kleintjes? Rabobank Foundation bestaat 40 jaar Sterke genen INTERVIEW
8
'De draad weer snel oppakken' DE NIEUWE BANK
22
10
De Rabobank verandert CYBERCRIMINALITEIT
14
Cybercrime: dit kunt u ertegen doen LIDMAATSCHAP
26
Ledenontmoetingsavond LEDENRAAD
28
Een familie van leden VERANTWOORD BELEGGEN
32
26
Weet waarin u belegt GROEIMARKTEN
36
De nieuwe groeimarkten van de wereld
3360
RUBRIEKEN
28
40
2 6 16 17 31 38 39 40
Om de hoek Kort nieuws Puzzel Handige bespaartips Rabo KidzFun Feest een succes! Ledenaanbiedingen Column Hans Stegeman Spring maar achterop 5
KORT
Verbindende schakel
NIEUW BESTUUR VOS ‘Als vereniging bieden we een inspirerend netwerk voor ondernemers in De Vijfheerenlanden en omstreken. Dat netwerk gaan we verder uitbouwen.’ Jos van den Berg uit Everdingen is de nieuwe voorzitter van de ondernemersvereniging Vijfheerenlanden Ondernemen Samen (VOS).
S
amen met Connie van Lent (penningmeester) en Gert de Bruijn (algemeen bestuurslid) is hij door de leden van de VOS tot het nieuwe bestuur gekozen.
Het kersverse bestuur heeft een heldere visie. ‘We gaan meer contacten leggen met ondernemers, ondernemersverenigingen en maatschappelijke organisaties in en rond De Vijfheerenlanden. Zo kunnen we nog meer kennis en ervaringen delen’, vertelt Jos. ‘Er zijn veel vaardigheden en producten in De Vijfheerenlanden waarvan we het bestaan niet weten. Krachten kunnen pas gebundeld worden als je weet wat de ander doet. VOS kan
Bent u klaar voor SEPA?
E
uropa werkt toe naar één Europese betaalmarkt: de Single Euro Payments Area (SEPA).
Voor bedrijven, verenigingen en andere organisaties is het belangrijk om tijdig maatregelen te nemen. Vanaf februari 2014 zijn betalingen alleen mogelijk met het langere rekeningnummer IBAN. En gebruikt iedereen de Europese (SEPA-)standaarden voor betaalmiddelen als overschrijvingen en incasso's. 6 VIJFHEERENLANDEN
Realiseert u zich wat deze overgang voor uw administratie, systemen en software betekent? Weet u welke aanpassingen u nog moet doen om straks nog te kunnen betalen of incasseren? Met de Rabo SEPA-check krijgt u inzicht in de mogelijkheden van IBAN en SEPA voor uw organisatie. Kijk op rabobank.nl/ibanvoorbedrijven voor actuele informatie over SEPA.
daarin de verbindende schakel zijn.’ Meer weten? Kijk op www.vos-ondernemers.nl
HOOGSTE SCORE De Rabobank is als beste private bank van Nederland uitgeroepen door Incompany 100, het onafhankelijk klantonderzoek, met hoge rapportcijfers voor ‘betrouwbaarheid’, ‘vakkennis’ en ‘communicatie’. Bij Private Banking maken we gebruik van de kennis en ervaring van Schretlen & Co/Rabo Vermogensmanagement − onderdeel van de Rabobank − die in dit onderzoek op een tweede plaats is geëindigd. Wilt u ervaren waarom de Rabobank tot beste private bank is gekozen? Neem dan contact op met uw Rabobank.
LEDENAANBIEDING
Wie wordt ondernemer van het jaar?
O
p 9 december wordt in drie categorieën de ‘ondernemer van het jaar’ gekozen bij het Business Event Vijfheerenlanden. Het evenement biedt een podium aan ondernemers en bedrijven die zich weten te onderscheiden.
Bij deze verkiezing bundelen ondernemersverenigingen, bedrijvenkringen en gemeentebesturen hun krachten om het ondernemerschap in De Vijfheerenlanden te accentueren. Rabobank Vijfheerenlanden stimuleert initiatieven om samenwerking in de regio te realiseren en is om die reden als hoofdsponsor aan het evenement verbonden. Na een zorgvuldige beoordeling door de jury zijn de genomineerden eind oktober bekend gemaakt. OP DE FOTO DE GENOMINEERDEN. LEES MEER OVER DEZE BEDRIJVEN EN HET EVENEMENT OP RABOBANK.NL/VIJFHEERENLANDEN.
Historisch evenement
PAARDENMARKT EEN SUCCES!
O
p 9 oktober was het Paardenmarkt in Vianen, een jaarlijks evenement in de regio voor paardenliefhebbers, maar ook van oudsher een moment om elkaar te ontmoeten. Rabobank Vijfheerenlanden was sponsor van deze 742ste Paardenmarkt en was aanwezig met enthousiaste vrijwilligers en promo-medewerkers.
MEER WETEN? KIJK OP
3360
WWW.PAARDENMARKTVIANEN.NL
Volg een Love workshop naar keuze of doe mee met een Single Event en ontvang 50% korting. De korting is geldig van 1 januari 2014 tot en met 31 december 2014. De korting geldt niet voor de workshop 'Jeugd in the City', Love coaching en Dating Support. Kijk voor meer informatie over 'Love in the City' op de achterzijde van deze Dichterbij.
HERMAN WIJFFELS INNOVATIEPRIJS 2013 Op 7 november zijn de winnaars van de Herman Wijffels Innovatieprijs 2013 bekendgemaakt. Dit jaar was er een recordaantal van 743 inzendingen. Dit was mede te danken aan de nieuwe categorie ‘zorg en welzijn’, die dit jaar werd geïntroduceerd om duurzame innovaties in de zorgsector te stimuleren. Kijk voor de winnaars op http://rabo.nl/qrfdh.
DIGITAAL WEGWIJS Stichting Welzijn organiseert een aantal computercursussen en workshops voor 40-plussers. De stichting in Leerdam, welke gesponsord wordt door Rabobank Vijfheerenlanden, biedt daarmee ondersteuning bij het ontdekken van de diverse digitale mogelijkheden. Zo worden er cursussen gegeven over het gebruik van de pc en tablet. Kijk op www.stichtingwelzijn.nu voor meer informatie.
7
INTERVIEW
RINUS MINDERHOUD
'De draad weer snel oppakken' ‘Mijn taak? De eendracht bewaren en de daadkracht vergroten. Dat verdienen onze klanten, onze leden en onze medewerkers.’ Dat zegt Rinus Minderhoud (67) de nieuwe topman van de Rabobank. TEKST: PETER SLUIS FOTO'S: IRENE VIJFVINKEL
H
OE KIJKT U AAN TEGEN DE RECENTE GEBEURTENISSEN?
‘Het is schokkend wat er is gebeurd. En dan doel ik natuurlijk allereerst op het ontoelaatbare gedrag van een kleine groep medewerkers. Maar ik doel ook op het feit dat dit zo lang onopgemerkt is gebleven en dat het te lang heeft geduurd voordat de genomen maatregelen allemaal werden geëffectueerd. Dit had niet mogen gebeuren. Bij geen enkele bank, maar zeker niet bij de Rabobank. Wij zijn een bank die sterk geworteld is in de samenleving. Die als belangrijkste opdracht heeft de financiële ambities van haar klanten mogelijk te maken.’
MAAR? ‘Maar dat laat onverlet dat wij hier bankbreed onze lessen uit moeten trekken. Want nogmaals dit mag en zal nooit meer gebeuren. Integriteit is een van onze kernwaarden die we niet alleen in woord moeten belijden, maar vooral moeten laten zien 8 VIJFHEERENLANDEN
in ons dagelijks werk. Wij hebben inmiddels een groot pakket van maatregelen genomen om dit beter te borgen binnen de organisatie. Die maatregelen gaan natuurlijk over aspecten als het toezicht en controle, maar betreffen ook gedrag- en cultuurprogramma’s.’
WAT IS UW BETROKKENHEID MET DE BANK? ‘Ik ben al meer dan 11 jaar nauw betrokken bij de bank vanuit mijn functie als lid van de raad van commissarissen. De Rabobank heeft een indrukwekkende geschiedenis van 115 jaar. In die jaren is de bank uitgegroeid tot een van de meeste solide en betrouwbare banken ter wereld. Een bank ook met een koersvaste strategie die haar heeft gebracht tot een van de belangrijkste banken van Nederland èn tot een mondiale food- en agribank, die haar functie van financier van de keten koppelt aan de maatschappelijke opdracht om in 2050 de monden te kunnen voeden van 9 miljard wereldburgers.’
‘Integriteit is een van onze kernwaarden en we moeten er alles aan doen om dat niet alleen in woord te belijden, maar ook en vooral te laten zien in ons dagelijks werk.’
LIBOR
3360
EEN KOERSVASTE STRATEGIE, MAAR OOK EEN BANK DIE VOLOP IN BEWEGING IS? ‘We leven vandaag de dag in een online-samenleving. Klanten, zowel de particulier als de ondernemer, doen hun bankzaken bij voorkeur vanaf hun mobiel, tablet of computer. Die komen niet meer bij ons op kantoor. Op die ontwikkeling en natuurlijk ook met het oog op kostenefficiency sluiten wij aan door onze dienstverlening verregaand te virtualiseren. We geven vol gas op onze 24/7 online dienstverlening en dat betekent tegelijkertijd sluiting van kantoren en inkrimping van het aantal. Overigens hecht ik er aan te zeggen dat het aantal klantadviseurs eerder stijgt dan daalt. Wij spelen onze adviseurs die klantcontact hebben juist vrij door de achterkant van het bedrijf te automatiseren en standaardiseren. Verder zijn we volop bezig om de dialoog en de betrokkenheid met onze bijna twee miljoen leden te moderniseren. Dit doen
we door ons te committeren aan belangrijke lokale maatschappelijke thema’s op het gebied van wonen, zorg en onderwijs.’
HOE ZIET U UW EIGEN ROL? ‘Ik zie het als een van mijn belangrijkste taken om ervoor te zorgen dat de rust en de trots binnen de Rabobankorganisatie terugkeren. We moeten de draad weer snel oppakken om snel onze aandacht en daadkracht weer te kunnen richten op de klant, ons enige bestaansrecht. Ik heb er het volste vertrouwen in dat ons dat gaat lukken. Dat verdienen onze klanten, onze leden en onze medewerkers. Dat verdient de Rabobank.’
Rinus Minderhoud (67) volgde eind oktober Piet Moerland op als bestuursvoorzitter van de Rabobank. Moerland besloot te vertrekken als gevolg van de Libor-kwestie. Hoewel het bestuur van de bank niet op de hoogte was van het ontoelaatbare gedrag van een groep medewerkers nam hij als eindverantwoordelijke de beslissing om op te stappen. In verband met deze kwestie kwam de Rabobank een schikking overeen met nationale en internationale toezichthouders en autoriteiten van 774 miljoen euro.
WWW.RABOBANK.COM
UW BENOEMING IS TIJDELIJK. HOE LANG BLIJFT U DIT WERK DOEN? ‘Net zo lang als deze mooie en belangrijke organisatie me nodig heeft.’
9
‘Vernieuwen en verbinden zijn de trefwoorden’
DE NIEUWE BANK
VERBINDEN EN VERNIEUWEN
Bankieren nieuwe stijl Om ook in de toekomst een solide en toonaangevende bank te blijven, ondergaat de Rabobank de komende tijd een ingrijpende metamorfose. TEKST: RABOBANK FOTO'S: MARTIJN DE KRUIJF
Nagel: ‘We gaan nog meer dan in het verleden een bijdrage leveren aan de sociaaleconomische vraagstukken die in de lokale
3360
gemeenschappen spelen.’
E
en van de architecten van het verbouwplan – dat de werktitel Visie 2016 draagt – is Rien Nagel. Nagel stond lange tijd aan het hoofd van lokale Rabobanken in Achterhoek en Utrecht, was directeur Particulieren bij Rabobank Nederland en is sinds 17 oktober lid Raad van Bestuur. Onder zijn leiding werden de contouren geschetst voor de lokale Rabobank van de toekomst. Nagel legt uit dat elk zichzelf respecterend instituut zo nu en dan eens voor de spiegel moet gaan staan en zichzelf de ‘waartoe-ben-ik-op- aardevraag’ moet stellen. ‘Die vraag is in deze tijd extra relevant omdat er een grote vertrouwensbreuk is ontstaan tussen de banken en de samenleving; hun klanten. Lange tijd dachten wij als Rabobank dat we de ‘witte raaf’ waren die ongeschonden uit de crisis zou komen. Maar ook wij hebben steken laten vallen, daar ben ik heel eerlijk in. Het 11
wordt de hoogste tijd dat we deze episode afsluiten en onze energie weer richten op de klant, op de buitenwereld. De luiken van onze bank moeten weer wagenwijd open.’
HOE GAAT DE RABOBANK HET VERTROUWEN TERUGWINNEN? ‘De
‘Lange tijd dachten wij als Rabobank dat we de ‘witte raaf’ waren. Maar ook wij hebben steken laten vallen’
Rabobank is geen bank als andere banken. Wij zijn een solide coöperatie van lokale Rabobanken die samen bijna twee miljoen leden tellen. Dat zijn banken die in zekere zin dus eigendom zijn van de lokale gemeenschap. Daar maken we deel van uit en daar willen we ook in participeren. We gaan nog veel meer dan in het verleden een bijdrage leveren aan de sociaaleconomische vraagstukken die er in de lokale gemeenschappen spelen. Maar wel met een zakelijke insteek, zodat gemeenschap en bank er de vruchten van plukken. Dat doen we door onze kennis beschikbaar te stellen, door onze netwerken aan te boren, soms ook door financieel bij te springen, kortom we gaan ons veel nadrukkelijker verbinden aan de lokale samenleving.’
KUNT U CONCRETE VOORBEELDEN NOEMEN? Op welke thema’s onze banken zich richten, zal verschillen van regio tot regio, van stad tot stad. In een studentenstad ligt het voor de hand dat het gaat over onderwerpen als kennis en innovatie, maar ook jongeren en cultuur. In meer landelijke gebieden kun je denken aan zorg en leefbaarheid. Andere aansprekende initiatieven vind ik de vele energiecoöperaties die er momenteel worden opgericht of de initiatieven van particulieren die met elkaar een eigen woningbouwplan willen realiseren. Die organiseren hun eigen bouwkundige en juridische deskundigheid en daar mogen wij als deskundige en betrokken financiële dienstverlener natuurlijk niet ontbreken.
VERBINDEN EN VERNIEUWEN IS HET MOTTO VAN DE VERANDERINGEN. WAAROM? ‘Met verbinden doelen we op de vertrouwensband met onze klanten en op het participeren in lokale netwerken. Het
Nagel: ‘Klanten willen hun bankzaken kunnen doen waar en wanneer het hen uitkomt. Vanuit die wens zijn we veel producten en diensten aan het virtualiseren.’ 12 VIJFHEERENLANDEN
‘We willen ons nog nadrukkelijker verbinden aan de lokale samenleving. Met ons netwerk, onze kennis of financieel.’
KLAAR VOOR DE TOEKOMST De Rabobank wil ook in de toekomst een betrokken en toonaangevende dichtbijbank zijn voor haar klanten en leden. De bank doet dat door haar producten en diensten verregaand te virtualiseren en het persoonlijk advies te verbeteren. Vanuit haar coöperatieve missie wil de Rabobank een actieve bijdrage leveren aan het verbeteren van de leefbaarheid in haar werkgebieden.
vernieuwen gaat over de manier waarop we onze bancaire dienstverlening vormgeven. Klanten willen tegenwoordig hun bankzaken kunnen doen waar en wanneer het hen uitkomt. Vanuit die wens zijn we veel producten en diensten aan het virtualiseren. Tegelijkertijd zijn we hard bezig om onze producten eenvoudiger en transparanter te maken. Producten die de klant begrijpt en die doen wat ze beogen te doen.’
3360
VERDWIJNT DE RABOBANK HIERDOOR UIT HET NEDERLANDSE STRAATBEELD? ‘Steeds meer klanten doen hun bankzaken 24/7 vanaf hun pc, mobiel of tablet. De fysieke aanwezigheid van de Rabobank zal hierdoor fors teruglopen, maar absoluut niet verdwijnen. We gaan wel terug naar honderd lokale banken, met aanzienlijk minder kantoren, met minder geldautomaten en ook met minder medewerkers. Die beweging wordt ingezet door de veranderende behoeftes van de klant, maar kent ontegenzeglijk ook een kosten-
kant. Door verregaand te automatiseren en te virtualiseren slaan we een dubbelslag. We verbeteren onze dienstverlening en doen dat tegen substantieel minder kosten. Dat laatste is niet onbelangrijk, want we willen ook in de toekomst een solide en gezonde onderneming zijn.’
GAAT DAT NIET TEN KOSTE VAN DE AANDACHT VOOR KLANTEN? ‘Integendeel. Onze medewerkers zijn nu nog veel te veel bezig met wat ik noem de achterkant van ons bedrijf. Straks werken er bij een lokale bank nog gemiddeld tweehonderd medewerkers, die allemaal staan opgesteld voor de klant. Dat zijn zakelijke klanten en particuliere klanten die deskundig advies willen bij belangrijke life events als het kopen van een huis, een verbouwing of hun pensioenvoorziening. Door onze bedrijfsprocessen verder te automatiseren en te centraliseren spelen we de medewerkers dus vrij voor waar het allemaal om draait: het helpen en adviseren van onze klanten.’ 13
CYBERCRIMINALITEIT
VIJF ZAKEN OM ALERT OP TE ZIJN
Geef digitale dieven geen kans Burgers zijn bijna even vaak slachtoffer van hacken als van diefstal. Met alertheid en voldoende veiligheidsmaatregelen kunt u veel narigheid voorkomen. TEKST: ARJAN VAN BIJNEN FOTO'S: STUDIO PING
P
hishing, malware, hacking: het zijn slechts enkele voorbeelden van manieren waarop criminelen toegang proberen te krijgen tot uw geld en gegevens. We zetten de vijf meest voorkomende vormen van cyberdiefstal op een rij.
1. MALWARE Malware is kwaadaardige software die niet door de virusscanner wordt herkend. Deze verzamelt ongemerkt privégegevens, die kunnen worden gebruikt voor allerlei doeleinden: spionage, fraude, afpersing, enzovoort. Wim Hafkamp, chief information security officer Rabobank Group: ‘Wees voorzichtig met het bezoeken van onbekende websites. Zo verklein je de kans op infecties. Het is echter geen garantie, want malware wordt ook wel eens via bekende sites verspreid.’ Sandro Etalle, hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven, waarschuwt voor de opkomst van “social media malware”. ‘Mensen hebben de neiging een link eerder te vertrouwen als het 14 VIJFHEERENLANDEN
lijkt of een bekende uit hun netwerk die heeft geplaatst.’
2. PHISHING Via e-mails (zogenaamd afkomstig van de bank) of telefoon wordt u gevraagd om uw (inlog)gegevens. Hafkamp: ‘Criminelen worden hierin steeds sluwer. Zo vissen ze tegenwoordig vaak naar de eenmalige signeercodes via slinkse “social engineering”trucs, waarbij ze het slachtoffer in feite zelf een transactie laten goedkeuren onder het mom van een controle. Geef dus nooit codes aan derden.’ 3. CYBERAANVALLEN Cyberaanvallen zijn vrijwel nooit gericht op personen, maar op organisaties. Bekende voorbeelden zijn de aanvallen van de anarchistische hackersbeweging Anonymous. Het doel van dit soort aanvallen is om een computer, netwerk of dienst onbruikbaar te maken. Vaak wordt de infrastructuur van het aangevallen systeem gebruikt om een mailbom te versturen. Als gebruiker
Criminelen vinden steeds brutalere manieren om toegang te krijgen tot uw gegevens.
EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID
merkt u dat bijvoorbeeld een site niet meer werkt of extreem traag is. Ook kunt u ineens phishingmails ontvangen vanuit de getroffen netwerken.
3360
4. IDENTITEITSDIEFSTAL Het is voor geoefende hackers niet moeilijk om socialmedia-accounts te hacken. Maar ook klassieke identiteitsdiefstal is makkelijker geworden. Etalle: ‘Veel mensen hebben een kopie van hun paspoort opgeslagen op hun computer of online. Als criminelen die kopie in handen krijgen, kunnen ze een deel van je identiteit overnemen.’ Het Centraal Meld- en informatiepunt Identiteitsfraude en -fouten (CMI) adviseert om op de kopie van uw identiteitsbewijs groot te schrijven dat het een kopie is, voor wie deze bedoeld is en op welke datum de kopie is gemaakt. Ook het doorstrepen van het burgerservicenummer, dat tweemaal op het identiteitsbewijs staat vermeld, is aan te bevelen.
Door verschillende ingewikkelde wachtwoorden te gebruiken, verkleint u het risico op een complete kaping van uw online-identiteit.
5. LEKKEN ‘Bedrijven hebben meer maatregelen tegen cybercriminaliteit dan burgers, maar iedere werknemer is een potentiële ingang’, waarschuwt Etalle. De trend om de eigen smartphone of tablet mee naar het werk te nemen, vormt een aanvullend risico. ‘Een systeembeheerder kan de herkomst van malware niet traceren wanneer die van een apparaat komt dat hij niet beheert.’ Volgens Hafkamp zit het gevaar meer in het lekken van informatie die op de apparaten wordt geraadpleegd en opgeslagen. Hier bewust mee omgaan is, naast het versleutelen van het apparaat en maatregelen door de werkgever, essentieel om bedrijfsgeheimen geheim te houden.
Wie slachtoffer is geworden van cyberdiefstal, kan niet vanzelfsprekend rekenen op een vergoeding van de geleden schade door de bank. Dat hangt van de situatie af. U bent zelf verantwoordelijk voor bescherming van uw gegevens, bijvoorbeeld via regelmatige saldocontroles, het up-todate houden van software en verantwoord internetten. Wanneer u vrijwillig codes hebt afgegeven aan derden (phishing), valt de schade buiten het vergoedingsbeleid.
VEILIGBANKIEREN.NL
15
PUZZEL
7
2 9 3 6 9 5 5 7 8 1 3 4 2
5
7 8 4 8
5
Oplossing Stuur de oplossing voor 15 januari 2014 naar: Rabobank Vijfheerenlanden, t.a.v. redactie Dichterbij, Postbus 55, 4130 EB Vianen. Vergeet bij het insturen niet uw naam en adresgegevens te vermelden.
1
4 3 9 1 2 7 4 6 9 3
Maak kans op een voederpakket voor vogels
SUDOKU De oplossing uit de editie najaar 2013 was 'druivenoogst'. De prijswinnaar heeft de prijs inmiddels in ontvangst genomen. Uitleg puzzel: Vul het diagram zo in dat alle cijfers van 1 tot en met 9 slechts ĂŠĂŠn keer voorkomen in alle horizontale en verticale kolommen, en dat alle cijfers van 1 tot en met 9 voorkomen in elk van de negen vierkantjes van 3 x 3 vakjes.
16 VIJFHEERENLANDEN
FEITEN
De dure decembermaand is bij uitstek het moment om eens stil te staan bij onnodige uitgaven in uw huishouden. Met wat kleine inspanningen houdt u dat geld volgend jaar gewoon in uw zak.
3360
TEKST: JASPERIEN VAN WEERDT (BRON: NIBUD EN MILIEU CENTRAAL)
EEN GEMIDDELD HUISHOUDEN BETAALT JAARLIJKS RUIM 100 EURO AAN STAND-BYGEBRUIK. SCHAKEL APPARATEN DAAROM NA GEBRUIK UIT. /// SCHRAP DUBBELE EN ONNODIGE VERZEKERINGEN EN VERGELIJK ELK JAAR DE PREMIES. /// MET TOCHTSTRIPS EN RADIATORFOLIE BESPAART U FLINK OP DE ENERGIENOTA. /// KOOP UW KERSTBOOM EENS BIJ EEN BOUWMARKT. OP DE LANGE TERMIJN IS EEN KUNSTBOOM VOORDELIGER. /// KOOP CADEAUS NIET OP HET LAATSTE MOMENT, MAAR SPEUR HET HELE JAAR NAAR AANBIEDINGEN. 17
WONINGMARKT
De grootste malaise op de huizenmarkt lijkt achter de rug. Zeker voor starters is het nu een goed moment om te kopen. Is een traditionele hypotheek niet haalbaar, dan zijn er aantrekkelijke alternatieven. Ook voor doorstromers. TEKST: LIZANNE SCHIPPER FOTO'S: HOLLANDSE HOOGTE
NIEUWE VORMEN VAN FINANCIERING
Huizenmarkt breekt met tradities HTTP://RABO.NL/28CS5
E
xperts verwachten dat de bodem is bereikt op de Nederlandse huizenmarkt. De prijsdalingen vlakken af, de markt lijkt zich langzaamaan te stabiliseren. Voor de zesde keer op rij steeg in juli het consumentenvertrouwen in de woningmarkt, zo blijkt uit de marktindicator van Vereniging Eigen Huis (VEH). Over een paar jaar kan een woningtekort de prijzen zelfs weer een zetje geven, voorspelde oud-bestuursvoorzitter Piet Moerland van de Rabobank eerder dit jaar. Voor starters een mooi moment om hun slag te slaan. Door de forse prijsdalingen zijn huizen stukken goedkoper geworden, terwijl de hypotheekrente historisch laag is.
LIEVER WACHTEN Starters willen wel, maar hun wensen zitten soms in de weg. Liefst stoten zij meteen door naar een groter huis, merkt Theo Harms, hoofd Productmanagement Wonen bij Rabobank Nederland. ‘Wat wij horen is dat veel starters huiverig zijn voor de aan18 VIJFHEERENLANDEN
koop van een appartement. Zij vrezen dat de verkoop problemen oplevert op het moment dat er kinderen komen en zij verder willen. Dan wachten ze liever even tot ze zich een groter huis kunnen veroorloven.’ Tijdelijk huren zou in deze situatie een goede oplossing zijn, ware het niet dat er in de private sector veel te weinig aanbod van huurwoningen is. ‘Feitelijk zijn hoger opgeleide starters daarom veelal aangewezen op de koopsector’, aldus Hans Stegeman, hoofd Nationaal Onderzoek van de Rabobank. Hij pleit voor minder overheidsregulering en een grotere keuze op de huurmarkt. ‘Vergeet niet dat door de toegenomen flexibiliteit op de arbeidsmarkt ook de behoefte toeneemt aan flexibiliteit op de woningmarkt. Een eigen woning is in de toekomst minder een investeringsgoed en meer een duurzaam consumptiegoed.’
BEROEP OP FAMILIE Is huren noch wachten een optie, en krijgt de ambitieuze starter een traditionele hypotheek niet helemaal
Uit eigen zak
3360
Na 2018 moeten huizenkopers 20 procent van de koopsom uit eigen zak betalen. Dat is de inzet van minister Dijsselbloem (FinanciĂŤn), in navolging van een advies van de commissie-Wijffels. EĂŠn voordeel: hoe lager de financiering ten opzichte van de woningwaarde, hoe lager de hypotheekrente. Bij de Rabobank kan die korting oplopen tot 0,3 procent.
19
DE STARTER PROFITEERT Voor starters is een eigen huis beter betaalbaar geworden. Sinds de crisis zijn huizen (inclusief inflatie) 30 procent goedkoper geworden, aldus de Rabobank. Wel kunnen nieuwkomers tot 9 procent minder lenen omdat zij voortaan annuïtair moeten aflossen. Daar komt bij dat het maximale hypotheekbedrag ongeveer 4 procent is teruggevallen, doordat de koopkracht is gedaald. Maar dan resteert nog altijd een mooie meevaller.
rond, dan zijn er diverse alternatieven. Daarbij moet de starter wel de familie kunnen inschakelen. Een schenking is de eenvoudigste optie: ouders mogen hun kinderen tot veertig jaar eenmalig ruim 50.000 euro onbelast schenken voor, onder meer, de aankoop van een huis. Het kabinet heeft deze schenkingsvrijstelling per 1 oktober tijdelijk verruimd tot 100.000 euro. Deze verruiming geldt tot 1 januari 2015 en kent geen leeftijdsgrens. Verder kunnen ouders mede-eigenaar worden van het huis of het zelf kopen en vervolgens verhuren aan hun kind, met als nadeel dat zij de hypotheekrente niet kunnen aftrekken. Een andere mogelijkheid is dat ouders hun kind het benodigde bedrag lenen. De Vereniging Eigen Huis noemt daarbij als aantrekkelijke optie het ‘kasrondje’: de rente die het kind aan de ouders betaalt, wordt gecompenseerd door een jaarlijkse schenking. ‘Zo profiteert uw kind van zowel de fiscale aftrekbaarheid van de rente als van de vrijgestelde schenking’, aldus de VEH.
GENERATIEHYPOTHEEK De Rabobank biedt nog een andere oplossing: de Generatiehypotheek. Daarbij zijn ouders mede-debiteur van de hypotheeklening. Mocht het kind niet aan de rentebetaling kunnen voldoen, dan moeten de ouders bijspringen. ‘Een aardige oplossing voor starters die zich het huis dat zij willen nu nog niet helemaal kunnen veroorloven, maar in de toekomst waarschijnlijk wel’,
‘In de toekomst is een eigen woning minder een investeringsgoed en meer een duurzaam consumptiegoed’
20 VIJFHEERENLANDEN
Na 2018 moeten huizenkopers 20 procent van de koopsom uit eigen zak betalen.
vindt productmanager Harms. ‘Op dat moment kunnen de ouders worden ontslagen van hun aansprakelijkheid.’ Het zijn overigens niet zozeer de starters die het laten afweten in de huidige markt, als wel de huizenbezitters die niet doorstromen. Zij vinden het moeilijk om te accepteren dat hun huis in waarde is gedaald én een restschuld houdt hen in veel gevallen tegen. Om dat laatste probleem het hoofd te bieden, ontwikkelt de Rabobank momenteel een nieuw soort financieringsvorm, waarmee de restschuld gefinancierd kan worden. ‘Zo willen wij de doorstroom op de woningmarkt een zetje geven’, aldus Harms.
SAMEN KOSTEN DELEN Een interessante manier om kosten te drukken bij een nieuwbouwwoning is een ‘collectief particulier opdrachtgeverschap’ (CPO). Hierbij ontwikkelt een groep particulieren onder professionele begeleiding een eigen woningbouwproject, vaak op initiatief van de gemeente. Samen hebben de deelnemers een optie op een bouwkavel. Ook het ontwerpen en bouwen gebeurt in samenspraak. Binnen het CPO-project is er veel vrijheid in het ontwerp van de woning. Natuurlijk komen er experts aan te pas, zoals een architect, een aannemer en adviseurs. De kosten hiervoor wil de Rabobank vaak samen met de gemeente voorfinancieren. De totale kostprijs per woning zal doorgaans onder de marktwaarde liggen omdat er geen projectontwikkelaar bij betrokken is. CPO is een interessante mogelijkheid, vindt Harms. ‘Je houdt zelf de regie en de kosten zijn lager.’
KINDEROPVANG
Wie let er op de 2 kleintjes? Wie werkt en gezinsuitbreiding overweegt, staat voor een lastig dilemma: wordt het kinderopvang, ouderschapsverlof of minder werken? Wat belangrijke financiële afwegingen op een rij. TEKST: JASPERIEN VAN WEERDT
3360
ALTERNATIEVE KINDEROPVANG Iets anders dan de traditionele crèche of BSO: - Kinderopvang op een boerderij: veel buiten spelen en contact met dieren. - Gastouder: opvang in een huiselijke omgeving. - Au pair: oppas aan huis. - Een opvangorganisatie die samenwerkt met een muziekschool of sportvereniging. - Een ouderparticipatiecrèche: ouders verzorgen gezamenlijk de opvang. Het is wel de vraag of deze opvang wettelijk mogelijk blijft.
1
Wat is voordeliger: minder werken of kinderopvang? Vier in plaats van vijf dagen werken betekent 20 procent minder salaris, maar netto kan het plaatje er anders uitzien. Vanwege ons progressieve belastingsysteem, daalt het netto-inkomen vaak minder hard dan het bruto-inkomen; zeker in beter betaalde beroepen. Wijzer in Geldzaken adviseert uw inkomsten en uitgaven voor de huidige en de eventueel nieuwe situatie goed in kaart te brengen. Via toeslagen.nl kunt u berekenen op hoeveel toeslag (zoals zorg- en kinderopvangtoeslag) u in beide situaties recht hebt. Minder werken kan namelijk leiden tot hogere toeslagen. Anderzijds kunnen bepaalde heffingskortingen lager uitpakken of vervallen. Ook kunnen huizenbezitters met hun hypotheekrenteaftrek terechtkomen in een lagere schijf, waardoor hun woonlasten stijgen. Op loonwijzer.nl kunt u een snelle bruto-nettocheck uitvoeren. En wellicht kan de salarisadministratie een voorberekening maken.
Welke gevolgen heeft minder werken of tijdelijk stoppen nog meer? Op de langere termijn leidt parttime werken tot een lagere pensioenopbouw. Ook voor uw carrièreen salarisontwikkeling kan het negatief uitpakken. Volgens FNV Bondgenoten loopt een vrouw die na enkele jaren onderbreking weer aan het werk gaat meestal enkele loontreden achter bij collega’s die door zijn blijven werken. De vakbond raadt ouders niet snel aan om minder dan vier dagen te gaan werken. De praktijk wijst uit dat het aanzienlijk makkelijker is om minder te werken, dan het aantal uren weer uit te breiden naar 100 procent.
3 4
Kan dat eigenlijk, korter werken? Iedereen heeft wettelijk het recht om minder te gaan werken. Maar een werkgever mag dat weigeren als er zwaarwegende redenen zijn. U mag een verzoek om korter of langer te werken één keer per twee jaar indienen. Ook moet u minimaal een jaar bij uw werkgever in dienst zijn. Wat zijn de consequenties van ouderschapsverlof? Hebt u een kind jonger dan acht jaar, dan kunt u gebruikmaken van het wettelijk recht op ouderschapsverlof. U gaat dan tijdelijk minder werken om voor uw kind te zorgen. De gemiste uren worden in de regel niet doorbetaald, tenzij er in de cao of aanvullende arbeidsvoorwaarden andere afspraken zijn gemaakt. Net als bij minder werken kan ouderschapsverlof gevolgen hebben voor eventuele fiscale toeslagen. U kunt een heffingskorting krijgen op de inkomstenbelasting, maar er zijn plannen om deze vanaf 2015 af te schaffen. Duurt het ouderschapsverlof langer dan 18 maanden, dan kan dat invloed hebben op de hoogte en duur van uw WW-uitkering.
21
‘Op eigen kracht verder kunnen, dat is het doel’
ONTWIKKELINGSHULP
RABOBANK FOUNDATION:
Dit is geen liefdadigheid
In alle discussies over ontwikkelingshulp houdt Rabobank Foundation al veertig jaar vast aan haar missie: kansarme mensen perspectief bieden op een zelfstandig bestaan. TEKST: ELSE DE JONGE FOTO'S: VOLTA
Rabobank Foundation biedt geen onvoorwaardelijke hulp, maar helpt mensen
3360
zelfredzaam te worden.
W
anneer is ontwikkelingshulp echt effectief? Aan welke voorwaarden moet het dan voldoen? Die vraag roept veel discussie op. In de afgelopen jaren verschenen er diverse kritische boeken over het thema. Zo publiceerde William Easterly in 2006 het spraakmakende The White Man’s Burden. Waarom heeft ontwikkelingshulp meer kwaad dan goed gedaan? De ontwikkelingseconoom hekelt daarin de koloniale mentaliteit die schuil lijkt te gaan achter veel ontwikkelingshulp. Dambisa Moyo, een Zambiaanse econome, verraste in 2009 met Dead Aid. Haar stelling: de massale financiële hulp aan Afrika leidt tot (meer) corruptie, apathie en afhankelijkheid. Lilianne Ploumen, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, streeft ernaar hulp zodanig met handel te combineren dat niet alleen de hulpontvangers, maar ook de econo-
mische belangen van Nederland ermee gediend zijn. Haar beleid krijgt bijval én felle kritiek.
GEEN ONVOORWAARDELIJKE HULP De in 1973 opgerichte Rabobank Foundation biedt kansarme groepen mensen perspectief op een beter bestaan, met inzet van donaties, leningen, kennis en kunde. In 24 landen in Azië, Afrika en Zuid-Amerika steunt Rabobank Foundation kleine coöperaties van boeren en spaar- en kredietcoöperaties. Wat is de visie van Rabobank Foundation op ontwikkelingshulp? ‘Wij spreken niet graag van “hulp”’, zegt Pierre van Hedel, directeur van Rabobank Foundation. ‘De term geeft een verkeerd signaal af. Met hulp zonder voorwaarden creëer je een afhankelijkheidsrelatie. Wij richten ons juist op zelfredzaamheid.’ Albert Boogaard, regiomanager Afrika en Latijns-Amerika, vult aan: ‘We steunen mensen bij het verbeteren van hun sociaaleconomische positie. Maar we doen dat op 23
‘Feitelijk praktiseren wij ontwikkelingshulp nieuwe stijl, maar dan al veertig jaar’
voorwaarde dat er eigen initiatief is en eigen inleg, in de vorm van geld of arbeid. Leningen verstrekken we onder zakelijke, bancaire voorwaarden. Als je van meet af aan een beroep doet op het eigen vermogen van mensen, is de kans het grootst dat ze zich na verloop van tijd op eigen kracht kunnen redden.’ Van Hedel verwijst naar de geschiedenis van de Rabobank. ‘De eerste coöperatieve bank is eind negentiende eeuw ontstaan vanuit het idee dat niet liefdadigheid, maar zelfredzaamheid tot duurzame verbetering leidt. Dat is ook ons uitgangspunt. Feitelijk praktiseren wij ontwikkelingshulp nieuwe stijl, maar we doen dat inmiddels al veertig jaar en met een geschiedenis achter ons van ruim een eeuw.’
OPWAARTSE LIJN Een voorbeeld uit de ruim tweehonderd buitenlandse projecten waar Rabobank Foundation bij betrokken is, is dat uit de Indiase staat Andhra Pradesh. Daar steunt de foundation een coöperatie van circa duizend melkveehoudsters die zich een inkomen verwerven met de productie en verkoop van melk. ‘Voorheen waren de boerinnen afhankelijk van lokale handelaren en geldschieters. Door een coöperatie op te richten, hebben zij hun productie verhoogd en kregen de leden een betere prijs voor hun melk’, vertelt Van Hedel. Om deze groei verder te bevorderen, verstrekte Rabobank Foundation een lening, waarmee de coöperatie microkredieten ter beschikking kan stellen aan de boerinnen. Hiermee kunnen ze extra koeien kopen. ‘Met dergelijke steun helpen we de boerinnen om hun coöperatie te versterken en hun inkomenspositie te verbeteren. Zo zet je een opwaartse lijn in gang. Die is succesvol doordat de vrouwen zélf hun verantwoordelijkheid nemen.’ KRITISCHE KEUZES De visie van Rabobank Foundation op ontwikkelingshulp is al veertig jaar onveranderd. Wel zijn accenten in de aanpak gewijzigd. ‘Vroeger doneerden we vaker geld. Nu verstrekken we vooral leningen’, vertelt Van Hedel. ‘Een gedoneerde truck is na
In India helpt Rabobank Foundation een coöperatie van Indiase melkveehoudsters om verder te groeien via een lening. 24 VIJFHEERENLANDEN
In Nederland helpt Rabobank Foundation kansarme mensen via landelijk georiënteerde, maatschappelijke organisaties.
LOKALE STEUN Rabobank Vijfheerenlanden sloot zich aan bij een door Rabobank Foundation ondersteund project: de Spaar- en kredietcoöperatie San Salvador in Peru. Daarmee helpt men mensen op het platteland van Peru zich economisch zelfstandig te ontwikkelen zodat ze volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving. Dat gebeurt door het stimuleren van lokale coöperaties, met geld en met technische assistentie.
drie jaar kapot. Een truck die gefinancierd is met een lening gaat twintig jaar mee’, zegt Boogaard. ‘We zijn ook veel kritischer geworden in de keuze van onze projecten’, vertelt Van Hedel. ‘Zo zijn gezondheidszorg en huisvesting belangrijke thema’s, maar die vallen niet binnen ons aandachtsgebied. Wij hebben verstand van boeren, coöperaties en van geld. Deze expertise zetten we in ons buitenlandbeleid in. En daar blijven we de komende veertig jaar mee doorgaan.’
3360
VOLWAARDIG MEEDOEN In Nederland steunt Rabobank Foundation landelijke projecten die erop gericht zijn kansarme mensen sociaal-economisch verder te helpen. ‘We richten ons daarbij op arbeidsparticipatie, (financiële) educatie en sociale participatie’, vertelt Roelie van Stempvoort, programmamanager Nederland. ‘Onze doelgroep bestaat uit mensen met een fysieke, verstandelijke of psychische beperking en kinderen en jongeren die een pro-
blematische achtergrond hebben of opgroeien in armoede.’ Rabobank Foundation bereikt die doelgroep via landelijk georiënteerde, maatschappelijke organisaties. Zij kunnen rekenen op financiële steun, maar ook op inzet van het Rabobank-netwerk. ‘We zijn bijvoorbeeld al een aantal jaren verbonden aan stichting Emma at Work’, vertelt Van Stempvoort. ‘Dat is een nonprofituitzendbureau dat jongeren met een fysieke beperking helpt een baan te vinden. Met het Nibud en Humanitas gaan we vrijwilligers opleiden om mensen met geldzorgen te helpen hun financiële administratie weer op orde te krijgen. Ook Special Olympics Nederland krijgt steun van ons. Die organisatie maakt het mogelijk dat mensen met een verstandelijke beperking op niveau aan sport kunnen doen.’ Het zijn maar een paar voorbeelden. Van Stempvoort: ‘De achterliggende gedachte is steeds dat iedereen volwaardig moet kunnen meedoen in de maatschappij. Sociale en economische zelfredzaamheid staan daarbij centraal.’
WWW.RABOBANKFOUN DATION.NL
25
LIDMAATSCHAP
LEDENONTMOETINGSAVOND
Het is tijd om anders te denken We moeten anders gaan denken volgens trendwatcher Adjiedj Bakas. En ter discussie stellen wat normaal is. Tijdens de ledenontmoetingsavond op 29 oktober was de blik op de toekomst gericht. TEKST: 2LVW - LINDA VAN DOREN FOTO'S: FOTOSTUDIO MARKS
V
olgens origineel en creatief denker Adjiedj Bakas moeten we anders denken. En vooral niet vast willen houden aan de status quo. We moeten het lef hebben vooruit te kijken, te anticiperen en kansen zien ĂŠn pakken. 'Want,' zoals de positief realist zelf treffend zijn presentatie besloot, 'shift happens!' Een mooie, maar hier en daar heftige boodschap voor de ruim 200 leden die de ledenontmoetingsavond van Rabobank Vijfheerenlanden bezochten. De eerste bijeenkomst overigens in geheel nieuwe stijl. Want ook uw Rabobank weet dat het tijd is om anders te denken. Daarom zijn de leden van de kieskringen Leerdam & Lingewaal en Vianen & Zederik bijeengebracht om elkaar en hun bank weer te ontmoeten. En samen naar de toekomst te kijken.
TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN Na een warm voorwoord van de voorzitter van de raad van 26 VIJFHEERENLANDEN
commissarissen Geert Meppelink werd het startsein gegeven voor interactieve themasessies. Op voorhand konden de leden inschrijven op een thema naar keuze. Dat de leden van Rabobank Vijfheerenlanden zeker vooruit kijken, bleek alleen al uit het gegeven dat slechts 29 mensen meer wilden weten over het vorig boekjaar in de sessie 'Feiten en Cijfers 2012', terwijl maar liefst 76 leden tekenden voor deelname aan de sessie met de klinkende naam 'Bankieren in de Toekomst'. Oud-directievoorzitter Koos Timmer had er hoge verwachtingen van: 'De technologische ontwikkelingen zijn fantastisch tegenwoordig. Daar moet de bank zeker het maximale uithalen voor haar klanten.' Dat is volgens de huidige directievoorzitter Bart van Rooden ook geheel het plan. Hij vertelt de leden dat het virtuele en mobiele kanaal steeds verder wordt uitgebreid. 'Zonder de klanten te vergeten die daar niet zo behendig in zijn', voegt hij toe.
Trendwatcher Adjiedj Bakas gaf een lezing tijdens de Ledenontmoetingsavond op 29 oktober.
3360
DE STAAT VAN MORGEN
KANSEN HERKENNEN Gratia den Oudsten bezocht de themasessie 'Kansen voor potentiële startende ondernemers'. Onder de 28 leden die de sessie met haar deelden, waren geen starters. 'Toch was het interessant om meer te weten te komen over de ontwikkeling van verschillende branches', laat zij nadien weten. Er waren ook geen starters aanwezig bij de sessie 'Perspectief op de woningmarkt'. Maar wel 56 leden die meer inzicht hoopten te krijgen in de laatste stand van zaken in de woningmarkt die nog steeds onder druk staat door de economische malaise. Toch noemt trendwatcher Bakas de huidige financiële crisis 'de nieuwe werkelijkheid'. In die werkelijkheid liggen niet alleen bedreigingen, maar ook kansen. We moeten alleen op een andere manier gaan denken om die kansen te herkennen. Hij raadt zijn toehoorders dan ook aan goed naar de ontwikkelingen in de samenleving te kijken en daar op in te spelen.
COÖPERATIE, CO-CREATIE EN CREATIEVELINGEN Bakas noemt als
Trendwatcher Adjiedj Bakas zorgde niet alleen voor een humoristische en bevlogen kijk op de toekomstige maatschappelijke, technologische en sociaal-economische trends. Hij signeerde bovendien voor elk lid van Rabobank Vijfheerenlanden een exemplaar van zijn boek 'De staat van morgen'. Rabobank Vijfheerenlanden gaf het alle aanwezigen mee naar huis als 'eye opener'.
duidelijke trend dat mensen meer samen en voor elkaar zullen gaan doen. Zorgen voor ouderen bijvoorbeeld. Maar ook samenwerken in de vorm van coöperaties en co-creatie. En er zal een grote roep zijn om mensen die creatief kunnen denken om dit soort processen op gang te brengen. Daarin kan de Rabobank een faciliterende rol spelen volgens Bakas. 'De bank kan door haar netwerk partijen bij elkaar brengen en discussies aanzwengelen.' Dat is wat de ledenraad van Rabobank Vijfheerenlanden ook beoogt. Tijdens de themasessie 'In dialoog met de lederaad' benadrukt ledenraadslid Marije Mulders (23) naar de aanwezige leden dat zij door haar rol bij de bank regelmatig gesprekken met haar leeftijdsgenoten op gang brengt rond maatschappelijke en financiële thema's. 'Jongeren denken vaak al heel anders. Daar moet de bank gebruik van maken.' 27
LEDENRAAD
Rabobank Vijfheerenlanden telt 30 betrokken leden in haar ledenraad. Mensen uit De Vijfheerenlanden die zich inzetten voor goede bancaire dienstverlening. En voor de lokale maatschappij. TEKST: 2LVW - LINDA VAN DOREN FOTO'S: FOTOSTUDIO MARKS
EEN FAMILIE VAN LEDEN
Samen zorgen dat het klopt
D
e ledenraadsleden van Rabobank Vijfheerenlanden komen uit het volledige werkgebied van de bank dat is opgedeeld in twee kieskringen: Vianen & Zederik en Leerdam & Lingewaal. De raadsleden zijn niet alleen gekozen met een zekere geografische spreiding, ze hebben ook allemaal een ander interesse- of aandachtsgebied. Zo ontstaat er een vertegenwoordiging in de ledenraad die een mooie afspiegeling is van de diversiteit van het totale ledenbestand van de bank.
VERSCHILLEN EN OVEREENKOMSTEN Zo verschillend als de
3360
ledenraadsleden zijn, er is altijd wel ergens een overeenkomst te vinden. Of in het hart voor de Rabobank, of in de wil om de belangen van anderen te helpen behartigen, of in de wens bij te dragen aan de ontwikkeling van de lokale samenleving. En soms een combinatie daarvan. 28 VIJFHEERENLANDEN
Maar altijd wil een ledenraadslid dat alles klopt. Dat geldt voor dat hart, de dienstverlening van de bank en de vitaliteit van de regio. Die aspecten komen mooi samen in het werk van de ledenraadsleden die zich naast hun formele taken ook bezighouden met het Coรถperatiefonds van Rabobank Vijfheerenlanden.
STIMULERINGSFONDS In het Coรถperatiefonds stelt uw bank een gedeelte van de winst van de bank beschikbaar om terug te laten vloeien in de regionale samenleving. Maar dan wel op een dusdanige manier dat het de ontwikkeling en vitaliteit van de maatschappij ten goede komt. Een stimuleringsfonds als het ware voor de lokale leefgemeenschap. Rabobank Vijfheerenlanden hanteert een aantal eenvoudige criteria waaraan projecten moeten voldoen om in aanmerking te komen voor een bijdrage uit het Coรถperatiefonds. Enkele ledenraadsleden hebben de rol vast te stellen
welke aanvragen bij het fonds gehonoreerd worden en welke niet. Zo zijn daar Leo Noordzij uit Vianen en zijn mederaadslid Henry Voogd uit Leerdam.
IN HET BLOED Leo Noordzij woont al sinds 1975 in Vianen. De 65-jarige geboren Rotterdammer voelt zich intussen dan ook op en top Vianees. Samen met zijn vrouw Janny werkte hij in het onderwijs en voedde hij hun twee kinderen op in de stad aan de Lek. 'Ik voel me verbonden met de bevolking en de historie van deze prachtige stad. Het is me als het ware in het bloed gaan zitten.'
3360
MAATSCHAPPELIJK RENDEMENT Ook de Rabobank zit hem een beetje in het bloed. Noordzij bankiert er al vanaf zijn 16e. 'Als ik verhuisde, dan verhuisde ik mijn bank gewoon mee. Van bank wisselen kwam niet in me op. En daar heb ik tot op de dag van vandaag nooit spijt van gehad.' Uiteindelijk zette hij ook
de stap om ledenraadslid te worden. 'Toen ik de oproep voor de ledenraad zag, was ik direct geĂŻnteresseerd. We waren al lid van de bank en hadden ledencertificaten gekocht. Maar waar ik nu door getriggerd werd, was het feit dat ik meer kon zijn dan 'aandeelhouder' met oog voor financieel rendement. Dat is natuurlijk erg belangrijk. Maar in de ledenraad zoals deze nu vorm heeft, kan ik meepraten over maatschappelijke ontwikkelingen en de aandacht voor de directe omgeving van de bank. Het maatschappelijk rendement.'
Leo Noorzij uit Vianen.
RABO-FAMILIE Noordzij vervolgt: 'Ik ben als vrijwilliger al mijn hele leven begaan met het onderwijs, de kerk en de sportvereniging. Ik wil iets doen voor mijn omgeving. En het CoĂśperatiefonds geeft me daartoe de mogelijkheid. Samen bekijken we hoe de bank een gedeelte van haar winst kan terugleggen in de samenleving en projecten kan ondersteunen die in een zakelijk kader geen kans zouden 29
maken. Of het nu gaat om een buurthuis, muziekvereniging of zorgcentrum. Ik vind het geweldig om daarover mee te mogen denken. Dat draag ik graag uit. Ik voel me dan ook een beetje een ambassadeur van de bank. En zie de leden zeg maar als mijn Rabo-familieleden.'
LOKALE VERBINDINGEN Henry Voogd (43) is vennoot in een melkveebedrijf met boerengolf in Leerdam. Vanuit die hoedanigheid is hij lid van de ledenraad met als aandachtsgebied de agrarische sector. Hij woont met zijn vrouw Ariete en drie kinderen in GiessenOudekerk. De zakelijke financiering loopt altijd al bij Rabobank Vijfheerenlanden. 'Ik heb toch een bepaald gevoel bij de Rabobank. Het is de bank die de meeste specifieke aandacht heeft voor en expertise heeft in de agrarische branche. En heeft er zijn wortels. Het fenomeen coöperatie is typisch iets uit de landbouwsector en het leek me mooi vanuit mijn ervaring het coöperatieve gedachtengoed van de bank mede 30 VIJFHEERENLANDEN
invulling te geven en lokale verbindingen te leggen. Zeker in een gebied dat een mix bevat van verstedelijking én agrarische activiteiten.'
PARTICIPATIE EN INNOVATIE Verbindingen legt hij ook in het Coöperatiefonds. 'We ondersteunen vanuit het fonds graag initiatieven die verbindingen op allerlei niveaus organiseren. Die groepen en ideeën samenbrengen. Die laten zien dat je iets kunt bereiken door samen te werken. Dat is in het licht van de roep om een participatiemaatschappij helemaal van deze tijd. We kunnen in de ledenraad kijken hoe we de verschillende maatschappelijke actoren in het veld bij elkaar kunnen brengen. Maar we zouden het ook leuk vinden eens een stevige aanvraag te ontvangen bij het Coöperatiefonds voor een innovatief project dat verbindingen binnen de regio legt. Iets nieuw en gelaagds dat anders niet van de grond zou komen. Dat zou mooi kloppen met waar de coöperatie voor staat.'
Henry Voogd uit Leerdam.
RABO VIDEO
VIDEO RABO KIDZFUN FEEST
3360
EEN GROOT SPAARFEEST!
Door slim hun budget te beheren, met behulp van een strippenkaart, konden ruim driehonderd kinderen gebruikmaken van zoveel mogelijk attracties tijdens het Rabo KidzFun Feest in Vianen. Er werd geschminkt, gedanst en gesprongen. Met karweitjes werden dropmunten verdiend, net zoals je in de KidsGeldWijs App, voor de tablet, geld kunt verdienen met klusjes. Er werd volop genoten van de mooie zomeravond, met als klap op de vuurpijl waanzinnige optredens van Sylvia’s Jazz en de populaire rapper Yes-R! Op onze website kunt u een video van het feest bekijken. Scan de QR-code of ga naar rabobank.nl/vijfheerenlanden.
31
VERANTWOORD BELEGGEN
WEET WAARIN U BELEGT
Oog voor meer dan winst alleen De Rabobank maakt zich al jaren sterk voor maatschappelijk verantwoord beleggen. Dat doen we niet alleen omdat het goed is voor mens en milieu, maar ook voor de portefeuilles van onze beleggers. TEKST: CONCISO FOTO'S: TJEERD FONK
S
teeds meer mensen letten als zij beleggen niet alleen op de financiële resultaten, maar ook op bijvoorbeeld het naleven van mensenrechten, het bestrijden van corruptie en het gebruik van milieuvriendelijke technieken.
HOE GAAT DE RABOBANK DAAR MEE OM? We kijken of bedrijven internationale normen nakomen. Onze leidraad is de Global Compact van de Verenigde Naties. Dat zijn tien uitgangspunten voor de omgang van bedrijven met mensenrechten, milieu, arbeidsrechten en corruptie. Bijvoorbeeld de plicht van bedrijven om kinderarbeid af te schaffen. We maken gebruik van een gespecialiseerd en onafhankelijk onderzoeksbureau om te achterhalen of een bedrijf de regels naleeft.
WAT ALS EEN BEDRIJF DE NORMEN NIET NAKOMT? We sporen fondshuizen aan rekening te houden met de internationale 32 VIJFHEERENLANDEN
normen bij het kiezen van hun beleggingen. Ook vragen we hen de UN Principles for Responsible Investment te ondertekenen. Als een bedrijf op een van de normen achterblijft, verwachten we dat het fondshuis actie onderneemt. Dat kan een fondshuis doen door een gesprek aan te gaan met het betrokken bedrijf of door te stemmen op aandeelhoudersvergaderingen. We proberen dus via de fondshuizen invloed uit te oefenen.
IS HET NIET BETER OM HELEMAAL NIET IN ZULKE BEDRIJVEN TE BELEGGEN? De Rabobank wil dat zo veel mogelijk beleggingen voldoen aan de belangrijkste normen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en beleggen. Wij zijn ervan overtuigd dat de dialoog – en niet het uitsluiten van een grote groep bedrijven – de beste weg is naar een duurzamere wereld. Alleen fabrikanten van controversiële wapens, zoals clustermunitie, sluiten we op voorhand zo veel mogelijk uit.
99 procent van de beleggingsfondsen die Rabobank aanbiedt en beheert zijn maatschappelijk verantwoord.
DUURZAAM BELEGGEN
ZIJN ALLE BELEGGINGSFONDSEN DIE DE RABOBANK AANBIEDT MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD?
3360
Het gaat de goede kant op: 99 procent van de beleggingsfondsen met actief beheer in ons assortiment voldoet intussen aan onze normen. In 2011 was dat nog 66 procent. We zijn twee jaar geleden het gesprek aangegaan met de fondshuizen die nog niet aan al onze criteria voldeden en die hebben daar positief op gereageerd. Overigens is de dialoog niet vrijblijvend: uiteindelijk moeten alle fondsen voldoen aan onze normen. Met deze aanpak spelen we achter de schermen een belangrijke, vooruitstrevende rol in de sector en dragen we bij aan de verandering bij fondshuizen.
GAAT DIT NIET TEN KOSTE VAN HET RENDEMENT? Maatschappelijk verantwoord beleggen gaat wat de Rabobank betreft hand in hand met het streven naar een goed rendement.
Beleggers die verder kijken dan alleen de cijfers, krijgen een beter beeld van een bedrijf en de mogelijke risico’s. Voorbeeld: een bedrijf dat de veiligheidseisen niet nakomt, heeft meer kans om betrokken te raken bij een milieuramp. Het gevolg kan zijn dat het bedrijf schadeclaims krijgt of dat consumenten er niet meer willen kopen. Lakse veiligheidseisen pakken dan niet alleen slecht uit voor het milieu, maar ook voor het rendement van de belegging.
WAT DOET DE RABOBANK ZELF OP HET GEBIED VAN VERANTWOORD ONDERNEMEN? Het spreekt voor zich dat de
Bij maatschappelijk verantwoord beleggen wordt gekeken of bedrijven voldoen aan internationaal erkende normen en waarden op het gebied van mens, milieu en goed ondernemingsbestuur. Duurzaam beleggen gaat een stap verder. Beleggers kiezer er dan bijvoorbeeld voor om bepaalde sectoren uit te sluiten of alleen te beleggen in bedrijven die het best presteren op maatschappelijk gebied. Ook voor die klanten heeft de Rabobank diverse producten en diensten.
MEER INFO: RABO.NL/TDR5Q
Rabobank verantwoord ondernemen zelf ook hoog in het vaandel heeft. Zo heeft de bank zelf ook de Global Compact ondertekend. We passen deze internationale normen toe in onze eigen bedrijfsvoering. Dat zien we overigens niet als een verdienste, maar als iets wat gewoon bij ons past. 33
KOEIENFAMILIE
STERKE GENEN
Vijf families van showkoeien De koeien van Bons-Holsteins leveren topprestaties. Niet alleen geven ze dagelijks hun hoeveelheid melk. Ze blinken ook uit op shows in binnen- en buitenland. TEKST: PASCALE WARNERS FOTO'S: THIERRY SCHUT FOTOGRAFIE
N 'Ik leer de koeien om met hun kop omhoog achter me aan te lopen. Ik moet ze met één vinger kunnen sturen.'
ico Bons uit Ottoland vertelt trots: ‘Wij zijn gespecialiseerd in het klaarstomen van showkoeien. Daarnaast leveren we melk aan de zuivelindustrie. Door jarenlange ervaring fokken we hier koeien die beter zijn dan hun moeders. In de ruim zestig jaar dat ons familiebedrijf bestaat, kochten we nooit ook maar één exemplaar aan. De vijftig melkkoeien en 75 stuks jongvee zijn afkomstig uit vijf families. We hebben hier de Dikkies, Koba’s, Ella’s, Aaltjes en Roza’s.’
TOPSPORT Acht keer per jaar doet Bons mee aan shows. Zo nam hij begin oktober met zeven koeien deel aan de 101ste Fokveedag in Hoornaar. Dit evenement trekt zo’n 12.000 bezoekers en wordt gesponsord door de Rabobank. 'Het was oorspronkelijk bedoeld om boeren en burgers samen te brengen maar is uitgegroeid tot een van de beste regionale shows', aldus Bons. 'Per show hebben wij zo’n 34 VIJFHEERENLANDEN
drie maanden voorbereiding nodig. Eerst kiezen we welke van onze 25 showkoeien in aanmerking komen voor deelname. Je kunt het vergelijken met topsport. De koeien die we meenemen, moeten in perfecte conditie zijn.' De showkoeien worden getraind, gewassen en geknipt. Bons: 'Voor het knippen, halen we speciaal iemand uit Engeland. Die knipt de koeien zo dat de ruggenwervel kaarsrecht lijkt. Bijvoorbeeld door het haar op te föhnen en het daarna recht af te scheren. Verder huisvesten we de koeien samen, zodat we beter kunnen sturen qua voeding. Ze worden eens per week gewassen en getraind. Het is net als het africhten van een hond. Ik leer de koeien om met hun kop omhoog achter me aan te lopen. Ik moet ze met één vinger kunnen sturen.'
BETROUWBARE STIEREN Goede showkoeien voldoen volgens Bons aan tal van criteria. 'In de eerste plaats zijn ze fit en gezond.
'De vijftig melkkoeien en 75 stuks jongvee zijn afkomstig uit vijf families. We hebben hier de Dikkies, Koba’s, Ella’s, Aaltjes en Roza’s.'
RONDLEIDINGEN IN HET BEDRIJF
Maar daarnaast spelen ook kenmerken mee als borstomvang, hoogtemaat en vooruieraanhechting. Uit elke koe kan een showkoe geboren worden. Zelf reis ik regelmatig naar Amerika, Canada, Italië of Frankrijk om op zoek te gaan naar betrouwbare stieren. Ik wil met eigen ogen zien welke dochters ze hebben voortgebracht en of de stier past bij onze koeien. Hoe dat werkt is lastig uit te leggen. Je moet er oog voor hebben.'
3360
GROTE DROOM 'Showen moet echt in je genen zitten', vindt Bons. 'Je hebt het of je hebt het niet. Ik liep als achttienjarige jongen drie maanden mee op een topshowbedrijf in Canada. Het was een grote droom om zelf zo’n bedrijf te realiseren. Maar het leek onhaalbaar, omdat we hier in Nederland zo ver achter liepen. Door de steun van mijn moeder en vrouw is het toch gelukt, en dat in korte tijd. Het toonde mij dat hard werken loont. Ik heb de shows nodig om
mijn werk te kunnen doen. Het brengt spanning met zich mee en geeft me de kans mijn koeien met die van anderen te vergelijken. Je moet ze goed kennen en zien wanneer ze op hun gemak zijn. Koeien die vaker meedoen aan shows zijn blij als ze weer mogen.'
Nico Bons nam Bons-Holsteins begin 2013 officieel over van zijn moeder. Sinds 2003 doet hij mee aan nationale shows. Jaarlijks trekt het bedrijf zo’n 1500 tot 2000 bezoekers voor een rondleiding. Scholen, showfokkers en mensen uit binnenen buitenland komen het bedrijf bekijken. In 2004 is er een nieuwe stal gebouwd. Momenteel zijn er plannen voor verdere uitbreiding, waaronder een ontvangstruimte voor alle gasten.
MEER INFO: BONS-HOLSTEINS.NL
35
GROEIMARKTEN
Terwijl de Nederlandse economie nog in het slop zit, groeit de economie van een aantal Aziatische en Zuid-Amerikaanse landen explosief. Welke kansen biedt dat voor Nederlandse ondernemers? TEKST: SCHRIJF-SCHRIJF FOTO'S: THE DESIGN SURGERY
Over de grens rolt het geld RABOBANK.NL/ INTERNATIONAAL
B
razilië, Rusland, India en China worden samen ook wel aangeduid als de BRIClanden. Vier opkomende markten die ooit Westerse economieën naar de kroon kunnen steken. Naar verwachting hebben de BRIC’s rond 2050 de huidige rijkste landen ter wereld ingehaald. Maar vooralsnog staan landen als China en India voor grote uitdagingen. Denk aan een laag opleidingsniveau en slechte infrastructuur. Dat maakt het ook moeilijk voor internationale ondernemers om voet aan de grond te krijgen in de BRIC-landen.
3360
POTENTIEEL KANSRIJK De BRIC-landen zijn niet de enige landen met een snel groeiende economie. In 2005 kwam de internationale investeringsbank Goldman Sachs met een nieuwe lijst van landen die potentieel kunnen uitgroeien tot aantrekkelijke economische markten: The Next Eleven. Op deze lijst prijken landen als Bangladesh, Egypte, Indonesië, Mexico, ZuidKorea, Turkije en Vietnam. ‘Om te beoordelen of 36 VIJFHEERENLANDEN
een economie potentieel kansrijk is, keek Goldman Sachs voornamelijk naar de bevolkingsomvang van landen’, vertelt Jeroen van IJzerloo, hoofd Landenrisico bij Rabobank. ‘De gedachte daarachter is dat een land met een grote bevolking veel potentieel heeft om mensen aan het werk te zetten en bruto binnenlands product (bbp) te creëren.’ Betekent dit dat ondernemers hun pijlen nu beter kunnen richten op deze nieuwe groep landen? De Rabobank heeft daar bedenkingen bij. ‘Neem landen als Pakistan, Egypte en Nigeria’, verklaart Van IJzerloo. ‘Geen plekken waar je als Nederlandse ondernemer makkelijk kunt investeren. Naast de bevolkingsomvang zijn er in onze ogen bovendien nog veel meer factoren die een land interessant kunnen maken voor Nederlandse ondernemers. Zoals het welvaartsniveau en de betrouwbaarheid van de overheid.’
NIEUWE ROUTE De afdeling Kennis en Economisch Onderzoek (KEO) van de Rabobank ontwikkelt daarom een eigen methode om voor ondernemers potentieel aantrekkelijke landen in kaart te brengen. Productiefactoren als arbeid en kapitaal en de institutionele ontwikkeling worden hierin afgezet tegen het welvaartsniveau van een land. Op de lijst zullen sommige ‘Next Eleven-landen’ staan, zoals Vietnam, maar ook veel Afrikaanse landen. Van IJzerloo: ‘We hopen hiermee de ogen van ondernemers te kunnen openen voor mogelijkheden waar zij nog niet eerder aan hadden gedacht.’
Thuis in de wereld
3360
De Rabobank ondersteunt zakelijke klanten bij hun buitenlandse activiteiten. Bijvoorbeeld via twintig International Desks op vijf continenten. Deze zijn specifiek voor Nederlandse ondernemers opgesteld. Ongeacht in welke sector u werkzaam bent, of de omvang van uw bedrijf.
37
AANBIEDINGEN
Als lid van de Rabobank kunt u profiteren van aantrekkelijke kortingen. Kijk voor het volledige aanbod op rabobank.nl/dichterbij.
PAARDENSPORT
EVENT VOOR LEDEN
TOT 50% KORTING OP INDOOR BRABANT
KUNSTEXPOSITIE GEESTVERWANTEN
Van 20 t/m 23 maart staan de Brabanthallen in Den Bosch in het teken van Indoor Brabant. Zowel de wereldbekerwedstrijden springen als dressuur worden verreden. Ook vinden er vele andere
Sinds 1 oktober is de collectietentoonstelling Geestverwanten te zien in de Rabo Kunstzone. Een unieke selectie van kunstwerken uit de Raboverzameling, die samen een verhaal vertellen over het
activiteiten plaats. Leden van de Rabobank kunnen dit evenement bijwonen met een maximale korting van 50% (op = op). Kijk voor meer informatie en voorwaarden op rabobank.nl/dichterbij.
conceptuele, de idee, de handeling, het onderzoek. De Kunstzone is kosteloos te bezoeken van maandag tot en met vrijdag, 8.30 -18.00 uur. Voor leden is er een speciaal event. Kijk op rabobank.nl/dichterbij.
KORTING
SPECIALE LEDENDAGEN IN DE EFTELING
3360
Kom op 15 en 16 maart 2014 naar de Rabobank Ledendagen in de Efteling. Beleef een sprookjesachtige dag vol wonderlijke vertelsels en sensationele attracties. Geniet van onder meer live entertainment bij de Sprookjesbosbewoners, het sprookje ‘Feetje en de Kluis’ en de spectaculaire watershow Aquanura. En natuurlijk mag u de strijd met Joris en de Draak ook 38 VIJFHEERENLANDEN
niet missen. De Efteling blijft verbazen! De Rabobank geeft meer dan de helft van het entreeticket cadeau: tickets voor de Rabobank ledendagen in de Efteling kosten slechts € 16,00 per persoon. Kinderen tot en met 3 jaar zijn gratis. Tickets zijn beschikbaar vanaf maandag 9 december. Aanmelden kan via rabobank.nl/dichterbij.
COLUMN
HANS STEGEMAN Head National Research bij de Rabobank
In een hypotheek kun je niet wonen
A
3360
ls ik zeg dat het niet goed gaat op de woningmarkt, vertel ik u niets nieuws. Inmiddels zijn de woningprijzen nominaal met meer dan 20 procent gedaald ten opzichte van de top halverwege 2008. Dit is deels te wijten aan de economische situatie en de aanpassing van de hypotheekrenteaftrek, maar ook is het moeilijker geworden om een hypotheek te krijgen. En de discussie daarover is in volle gang: een maximale hypotheek van 80 procent van de woningwaarde is het nieuwe doel. Wellicht heel verstandig, maar … waar gaan starters dan wonen? De in augustus 2012 ingevoerde Gedragscode Hypothecaire Financiering heeft ertoe geleid dat minimaal de helft van de hypotheeklening moet worden afgelost. Ook is de maximale hypotheek ten opzichte van de woningwaarden (loan-to-value, LTV) beperkt; deze gaat in stapjes terug naar 100 procent LTV. Daarnaast zijn de zogenaamde Nibud-normen de afgelopen jaren aangescherpt. Dit is enkel en alleen het gevolg van een lagere koopkracht,
‘Als starters een alternatief hebben, zullen ze dat graag benutten’
maar zorgt er wel voor dat mensen minder kunnen lenen. Bovendien kijkt de AFM veel nauwkeuriger naar hoe banken omgaan met het verstrekken van leningen. Dit leidt ertoe dat uitzonderingen – bijvoorbeeld voor hoogopgeleide starters – niet langer kunnen worden gemaakt. Op dit moment gaat de discussie nog een stapje verder. De commissie-Wijffels heeft geopperd dat een LTV van maximaal 80 procent verstandig zou zijn met het oog op de financiële kwetsbaarheid van huishoudens en de stabiliteit van het financiële stelsel. Daarnaast zou een lagere LTV de concurrentie op de hypotheekmarkt bevorderen. Buitenlandse partijen vinden de huidige ‘luxe’ Nederlandse hypotheken immers niet zo heel aantrekkelijk. Bij deze analyse wordt echter wel aan een belangrijk aspect voorbijgegaan. Een voorname reden waarom we in Nederland zo’n hoge hypotheek aangaan als we de woningmarkt betreden, is het ontbreken van een goed alternatief. De sterk gereguleerde sociale huurmarkt kent lange wachtlijsten en een goed ontwikkelde private huurmarkt is er niet. Pas als die er komt, kunnen we het maximale leenbedrag goed afbouwen. En dan hoeft dat volgens mij helemaal niet wettelijk te worden geregeld. Als starters een alternatief hebben voor een hoge hypotheek zullen ze dat maar wat graag benutten. Want iedereen weet: in een hypotheek kun je niet wonen. 39
SPRING MAAR ACHTEROP
'Liefde voor Passie'
Kijk op bladzijde 7 bij 'Love in the City' voor een ledenaanbieding.
3360
WIE: Kimalou de Mol, single, 28 jaar, Vianen WAT: ZZP'er van 'Love in the City'. Gecertificeerd Body en Mind Language coach & trainer. WAAR: Nieuwegein, Utrecht of op locatie. WAAROM: ‘Body & Mind Language gaat uit van de verbinding tussen de manier waarop we door het leven zijn gevormd (onze levenshouding) en de manier waarop ons lichaam dit in vorm, houding en beweging weergeeft. Ons lichaam en ons karakter ontwikkelen zich gelijktijdig. Dit betekent dat de aanpassing die we als kind maken om ons een plek in het gezin te verwerven, als houding is terug te vinden in ons gedrag en in ons lichaam. Vanuit dit vertrekpunt geef ik als eigenaar van Love in the City diverse workshops die tijdloos en leeftijdsloos zijn. In februari organiseer ik een Single borrel, beginnend met een workshop over flirten en lichaamsbewustzijn. Hiermee krijg je inzicht in de reactie die jouw lichaamshouding oproept in het contact met de ander. Wil je meer weten? Meld je aan bij de Love in the City Facebookpagina en lees iedere vrijdag mijn column over liefde, relaties, flirten en dating. Heb je een vraag? Neem dan contact op via mail@loveinthecity.nl of kijk op www.loveinthecity.nl.’