# 22 | grondstof.
Raus magazine is niet geniaal. Dรกt is juist het geniale aan Raus.
analoog analoog.
Alles is grondstof. En grondstof is alles. Iedereen is op
We wachten nog maar op één ding:
WAS IST DER FALL?
Raus magazine is een initiatief van Hugo de Haas van Dorsser (www.kvhw.nl), Asher Hazelaar (www.pulsontwerp.nl) en Jorg de Vries Humèl (jorgdvh.wordpress.com). Raus komt vrij onregelmatig uit. Volg raus ook op www.rausmagazine.wordpress.com We won’t tell you the trick but you can ask us to.
Alles is grondstof.
zoek naar de basis. Naar het ware. Naar het echter dan echte en naar pure puurheid. ‘Puurder’ durft sterrenkok Jonnie Boer (met een hele pure ie geschreven) het zelfs te noemen. Tegelijkertijd is er nog nooit zoveel nep geweest. Van bont tot vriendschappen en van tieten tot tandpasta-smiles. De loden pijpen zijn niet meer van lood en de houten kozijnen van uiterst hoogwaardig plastic. Alles is beschikbaar. Altijd. Overal. Voor iedereen. En wel nú! Markets are commoditized. Niks is meer wat het is. Alles lijkt op wat het is. En zelfs dát is de vraag. Aardbeien-ijs nu gegarandeerd aardbeienvrij! Pizza’s? Die worden niet langer bestrooid met kaas maar met kaas-analoog. We wachten nog maar op één ding: analoog-analoog. Hoogste tijd voor Raus magazine over grondstof.
3
magazine # 22 | grondstof
DONOR HELD
Doordrenkt in het grazen van de wei wat jij je hoofd noemt.
Flink de bladeren afdoen.
Heerlijk lijkt me dat, lekker alleen, maar dan wel met z’n allen natuurlijk. Even met zijn tweeÍn op mijzelf. Doen alsof je druk bent. Doordrenkt in het grazen van de wei wat jij je hoofd noemt, Gelegen in misten zo helder dat je kan zien wat je opnoemt. Nog meer zin in een woord, Of worden letters een zin? Raken gezegdes beschreven met spreekwoordelijke inkt. Zeggen in zilver en stilte in goud, Stevig als ijzer en gesneden uit hout. Plannen gemaakt om te stralen, Op de operatietafel te koop staan met organen. Flink de bladeren afdoen, Stoepen verwezen naar hopen. Meer stijl, Nog minder valt hier af te drogen. Geen kleuren, geen bogen, Geen stralen , geen regen. Geen zet hem op leuzen, En geen glorieus verleden. Geen hoop, geen gebeden, Geen spijt om te vergeten. Geen naam om me te noemen, En geen geschiedenis herschreven.
Roepende in de toekomst.
4
Spiegel je aan niets.
5
magazine # 22 | grondstof
werk aan het bedorvene Onder het bed zit een spook. Het is het spook van de angst.
Tijd om raad te vragen. Ik wende me tot het Chinese
Dát was wat ik nodig had, een Dirt Devil met multi-
Vroeger was het nog een grappig spook met een wit jurkje
orakel; de I TJING. “Wat is er aan de hand?” schreef ik op
cycloontechnologie. Geen verstoppingen, geen zuigkracht-
aan, dat zich liet verjagen door een lichtje in het stopcon-
een briefje. Muntjes gooien en daar was mijn antwoord.
verlies en geen stofzak. Wel met turbo parketborstel!
tact. Maar sinds ik weet dat een mensenleven niet veel
Het luidde: “Werk aan het bedorvene”. Het Chinese karakter
anders zal eindigen als dat van een langpootspin die per
liet weinig aan de verbeelding over: een schaal met krioe-
Op een druilerige dag reed een bestelbusje naar het eind
ongeluk onder de douche belandt, heeft het spook veel ge-
lende insecten. Werk aan het bedorvene betekent stoppen
van de wereld (altijd even zoeken..). De bezorger stapte in
daantes gekregen. De geest toverde bijvoorbeeld zomaar een
van achteruitgang, las ik. De wind in het bijbehorende
de modder met een groot pakket in zijn armen. Dáár was
afgrond recht onder m’n bed. Ik keek maar niet meer onder
lijnenspel van Yin en Yang wordt wel geassocieerd met het
de duivel die mijn huis zou reinigen en het spook verjagen.
dat bed. Er moesten wat boekjes liggen en ongetwijfeld lag
onzichtbare…. “Dáár heb je m’n geest, de etterbak” dacht
Een gezonde geest in een schoon huis. De machine was
er veel stof. Daar fantaseerde ik nog wat gemummificeerde
ik, Terwijl ik dromerig van het boek opkeek en wat koffie
snel in elkaar te zetten. De wand van de stofzuiger was van
muizenlijkjes bij en het rijk van de geest was geschapen.
op m’n kleren morste. De achteruitgang, de erosie van wind
doorzichtig plastic. Daar doorheen kon ik tot mijn genoe-
In mijn slaap bezorgden dromen mij de griezels. Mijn huis
moet gestopt worden. Wat werd daar nou mee bedoeld;
gen zien wat ik opzoog. Met mijn multicycloon liet ik de
stond als in het Russische sprookje op kippenpootjes en
‘stoppen van achteruitgang’? Met een klap sloeg ik het boek
stofwolken als woestijnroosjes door het huis wervelen tot
draaide, draaide, draaide maar in het rond, zodat het me
dicht. En keek om me heen. Toen zag ik de troep. Natuur-
ze in het oog van de cycloon terecht kwamen. Ik zag een
duizelde als ik wakker werd. Eén nul voor de geest. En ze
lijk: er moest schoongemaakt worden! Die Chinezen van
rondwervelend stipje tussen het stof. Ik zette de machine
won terrein.
2000 jaar vóór onze jaartelling wisten al van schoonmaken…
uit. Ik demonteerde de bovenkant. Een langpootspin probeerde duizelig om zijn poten bijeen te krijgen. Ik zette
Ik begon het bed te mijden. De slapenloosheid was aan
Ik pakte een bezem en begon aan de klus. Maar behalve
de spin in de hoek onder mijn bed. “We leven nog” zei ik
de wallen onder mijn ogen af te lezen. “Wat zie jij er toch
mijn verhitte kop die rood aanliep was er weinig resultaat;
toen hij op de poten ging staan.
slecht uit!” zeiden mijn vrienden. “Wat is er toch aan de
Het stof warrelde alle kanten op. Ontmoedigd keek ik naar
hand?” “Ach” zei ik dan: “slecht geslapen….” De pluizen stof
het bed waar alle ellende begonnen was. Wat een onzin om
bleven allang niet meer onder het bed, maar verspreidden
zó naar je angsten te luisteren. Ik gooide de dekens eraf,
zich door het hele huis. Ik merkte het niet. Ik zag steeds minder. Ik zag niet dat de plantjes water nodig
zette de matras rechtop en tilde de bedbodem er uit. Geen muizenlijkjes en geen afgrond te zien.
hadden en ik zag niet dat de zon moeite had door de beslagen ramen te schijnen.
Onder al het stof lag wel een verfrommelde brief. Een overzicht van gespaarde airmiles. Er opende zich een wereld aan mogelijkheden. Een bezoek aan het beautyparadijs Termae 2000, overwoog ik ernstig. Een dagje dierentuin was ook leuk. En dan waren er nog geschenken: een Pool lounge, een Simba mini golfset, een sinaasappelhouder, of een Dirt Devil.
6
Vroeger was het nog grappig.
7
magazine # 22 | grondstof
Na het kijken is de volgende fase letterlijk een stap naar elkaar toe, eerst tot op 120 centimeter, de afstand van twee stappen. Lukt dat dan kunnen potentiële partners zelfs binnen de magische grens van 65 centimeter
van elkaar komen, de menselijke intimiteitszone. Die 65 centimeter is niet toevallig de lengte van een arm, de afstand waarop we een klap kunnen krijgen of waarop iemand ons voedsel uit handen kan trekken. De man
2
raakt meestal de vrouw als eerste aan, veelal op de arm, ‘de meest publieke zone van het lichaam’. Vaak raakt de vrouw haar eigen arm al eerder aan, bij wijze van uitnodiging. En zo gaat de paringsdans verder en verder.
(Mark Miers in zijn boek Liefde. Wat hersenonderzoek onthult over de klik, de kus en al het andere. Bron: NRC)
3
4
Paranoid park A
A S TAT E O F E U P H O R I A
Tea with Jesus boulevard
B B
Lick a rainbow street
king for a day drive
Kiss the moon avenue
C
C
DANCES WITH UNICORNS DRIVE
REACH THE SKY ROAD
D
D
1
De mens is van nature hoekig.
2
8
3
4
9
magazine # 22 | grondstof
Het gebeurt dat we dingen niet zien omdat ze te groot zijn.
De WERELD DRAAIT OM MODDER
Slagroom in het gezicht.
De jongen op de bruiloftstaart
zwarte jas, zwarte strik en veters
maakt de allereerste pirouette
waardoor de hele wereld draait
het trillingsgetal in zijn gebeente
maakt muziek van elke sprong
zodat de hele wereld opspringt
slagroom ons in het gezicht spat
tot zwarte veter knapt – speeksel
draad tussen grondvest en zang
stof voor één gedachte nog
de wereld draait om modder.
Sinds de knal is geen atoom nieuw òf zoek. Ook in ons lopen kringen
Niets nieuw of zoek.
10
Gedicht naar aanleiding van het struikelen over zijn veter van de Olympische ijsdanser Oda.
11
magazine # 22 | grondstof
WHITNEY
Raus is bedacht in een omgeving waarin ook wel eens aan noten is gedacht.
Ik kwam thuis en vond nog een bijna leeg pakje yoghurt in de koelkast. En toen ik dat koude witte spul in mijn mond liet druppelen dacht ik: “Ik hoef er geeneens suiker bij�.
12
13
magazine # 22 | grondstof
benen meneer, ik ondervind ze niet
HET De mus in de boom zei
tegen de kanarie in de kooi: ‘Wat een heerlijk leven, zeg. Veilig en verzekerd. Je hoeft je vleugels niet eens te gebruiken.’
VERDRIET De kanarie in de kooi zei
tegen de mus in de boom: ‘Wat een heerlijk leven, zeg. Spannend en avontuurlijk. Je gebruikt je veilige vleugels de hele dag.’
VA N D E De mus in de boom lachte.
De kanarie in de kooi lachte. De boom lachte. De kooi ook.
VLEUGELS Alleen de vleugels huilden, de vleugels van de kanarie voor de kanarie, de vleugels van de mus voor de vleugels van de kanarie.
De boom lachte. De kooi ook.
14
De mus in de boom zei: je hoeft je vleugels niet eens te gebruiken.
15
magazine # 22 | grondstof
Stilte tot de tiende macht
Het geluid van oren.
Jacob Kirkegard nam het geluid op dat oren maken. Hij maakte voor de compositie ‘4 Rooms’ opnames in Tsjernobyl. In vier ruimtes plaatste hij een microfoon en nam de stilte op. Die opname speelde hij vervolgens in dezelfde ruimte af en dat nam hij wéér op. Hij herhaalde een en ander tien keer. Stilte tot de tiende macht.
16
17
magazine # 22 | grondstof
IEDERE STAP ZWAARDER DAN DE VORIGE STAP TERUG
Wie een zandkorrel verlegt verandert de wereld.
18
19
magazine # 22 | grondstof
MINUUT VOOR MINUUT
Onze natuur
De tijd glijdt als dikke olie traag aan mijn zicht voorbij
I
II
III
Maar ach,
Wie beschermt de koude grond
Delete yourself
Wat is natuur nog in dit land? Een ethische kwestie van hogerhand
Close your eyes Zwarte en witte scholen Natuurlijke selectie
Eternally yours
Streven
Halffabrikaten
Op het kruispunt
Naar natuurlijk evenwicht
Achter schermen
Denkt een man terug
Ethnic cleansing in the animal world
300 dpi
Laat mij je billen nog eens zien, Livia
Door strategische interventie
Laat sporen achter, kleverig blijven mijn schoenen soms gevangen
And the vegetal world Wie beschermt de grondstof Bescherming van
worstel ik mij terug zet ik grote logge stappen langs draden
Het pimpernelblauwtje en de boomkikker
Reguleren of dereguleren,
Het akkerklokje en de grote kaardenbol
Dat is de kwestie
Mijten en luizen Als genoemd in het tweede en derde lid van artikel 1b
De mensheid als bestemmingsplan Wonen, werken, recreĂŤren
Selectieve uitzetting van de longhorn en de dode mus
en iedere stap wat zwaarder dan de vorige stap terug
Gestroomlijnde informatievoorziening Gereguleerde interventie In het damhertenbestand
Euthanasie Uitvaartverzekering
Natuurlijke diversiteit
Natuurlijke uittreding
Op een bedje van natuurbeheer Wie beschermt ons De ark van No Way
Tegen onszelf
Groene longen, groene vingers
Heiligen treden meer en meer vervroegd uit
Een groen hart
De medewerker van Natuurbescherming Slaat zijn vrouw
Leve de ark van No Way.
20
Stappen langs draden.
21
magazine # 22 | grondstof
Interview met de stofzuiger-tycoon James Dyson.
James Dyson. Een naam die iedereen onmiddellijk zal associëren met hipper dan hippe design-stofzuigers. De man zelf, even in Nederland ter gelegenheid van de introductie zijn nieuwste turbotelg de Dyson DC 11 Telescope, blijkt echter weinig op te hebben met branding en styling: ‘Wat mij betreft telt er maar één ding: performance.’ Neem de nieuwe Dyson DC 11 Telescope. Ogenschijnlijk een hyper gestylde dustkiller met intergalactisch karakter. Hij klopt, hij zuigt en hij belt. Nieuw aan de DC 11 is namelijk de zelfdiagnos-tische software die het mogelijk maakt om direct data door te bellen naar het Dyson callcentre. Hou je telefoonhoorn bij het wiel en de storing wordt opgelost… Verder is de DC 11 uiteraard voorzien van de gepatenteerde stofzakloze opvangbak, cyclooncilinders met 100.000 omwentelingen per minuut voor optimale zuigkracht en een telescopische turbostang. In uitgeschoven toestand heeft de DC 11 nog het meest weg van een futuristisch wapen uit de film Men in Black.
Britse uitvinder logischerwijs niets hebben: ‘Ik maak liever machines voor mensen.’
Toch blijkt de Britse uitvinder van al dit schoons opvallend genoeg weinig te willen weten van design. James Dyson (57): ‘Het gaat mij om de machine. Niet om het merk. Ik denk ook helemaal niet in termen van branding & styling. Dat klinkt me veel te verzonnen en bedacht in de oren. Het enige wat ik wil laten zien met mijn apparaten is performance en prestatie. Al hoeft het apparaat natuurlijk niet persé lelijk te zijn; vooral de functionaliteit moet er vanaf stralen.’
Eerst over zakkenmarkt. Dyson: ’Natuurlijk wisten we in 1993 dat er weerstand zou komen vanuit de handel. Net als in de printer- en scheermarkt gaat het die jongens natuurlijk om de verkoop van zo veel cartridges en mesjes. Schandalig gewoon. Waar trouwens nog bijkomt dat de zuigkracht van een machine met zak wanhopig veel slechter is dan die van ons. Hoe dan ook: wij zuigen liever stof op dan geld.’ Dat de doorzichtige stof door consumenten smerig gevonden zou kunnen worden (mensen gebruiken immers ook liever geen doorzichtige vuilniszak) weerlegt de auteur van ‘The History of Great Inventions’ met de enorme voldoening die zichtbaar resultaat geeft: ‘Komt bij dat het legen heel gemakkelijk gaat en het smerige stof niet langer door je huis wordt geblazen zoals bij een traditionele stofzuiger met zak.’
Dyson doelt daarmee bijvoorbeeld op de goed zichtbare cycloon-cylinders van de DC 11 en de doorzichtige stofbak. ‘Nogmaals. Lifestyle, merkgevoel, toegevoegde waarde en andere vormen van mooimakerij interesseren me niet’ vervolgt Dyson. ‘Ik ben meer de man van eenvoudige en eerlijke ideeën. Zo ben ik bijvoorbeeld ook op de Ballbarrow kruiwagen gekomen (een kruiwagen met bolwiel die geen nare sporen in de onberispelijke Engelse gazonnetjes achterlaat, red.).’ Van uitspraken als die van Philip Starck dat zijn spinachtige sinaasappelpers Salif meer bedoeld is als conversation piece dan als fruitpers moet de
dit moment op een marktaandeel van 29% in volume. De laatste maanden is het door acties en promoties zelfs weer opgelopen tot een procent of 34. In verkoopwaarde zitten we zelfs op een marktaandeel van 49%. Natuurlijk zijn daar in het economy en savingssegment Chinese B-merken en me too’s bij gekomen maar die hebben eerder de markt verruimd dan dat ze marktaandeel van ons hebben weggezogen. At the end of the day zijn onze verkoopvolumes iets terug gelopen, is ons aandeel in waarde stabiel en is onze verkoop zelfs iets toegenomen. Ook qua merkentrouw scoren we goed. 65% van onze huidige gebruikers overweegt opnieuw een Dyson te kopen. Dat is drie keer hoger dan sommige van onze concurrenten. Bij Hoover ligt dan op 18%. Bij Electrolux op 20% en bij Miele op 29%.’
Liever stof dan geld Uiteraard valt er meer over Dyson te zeggen dan zijn eigenzinnige kijk op ontwerpen. Bijvoorbeeld of zijn zakloze stofzuiger eigenlijk geen strategische misvatting is omdat alleen de Engelse zakkenmarkt al goed voor 350 miljoen pond. Of zijn dalende marktaandeel te wijten is aan een geschonden imago door het verplaatsen van de productie naar Maleisië. En welke consumententrends zijn stofzuigers beïnvloeden. Wat je overigens ook aan de Engels entrepreneur vraagt; hij blijft uiteraard cool and collected.
Van het idee dat het verplaatsen van de productie naar Maleisië de oorzaak is van een teruglopende verkoop wil de voorzitter van Design Museum in Londen al helemaal niets weten: ‘Ook ons imago is daardoor absoluut niet aangetast. Met buy british of gekrenkte Britse trots heeft dat ook niks te maken. Mensen kopen gewoon de beste machine. High end blijven innoveren betekent low cost produceren. Dus dicht bij onze leveranciers. Jaarlijks besteden we met 350 van onze 1300 medewerkers zo’n 16% aan R & D. Dat willen we graag zo houden.’ Miniaturisering Als belangrijkste consumententrends ziet de stofzuigertycoon een aantal lijnen door elkaar heen lopen: ‘Zowel de huizen als de huishoudens worden kleiner. In de afgelopen 30 jaar is het aantal vierkante meters van een gemiddeld Engels huis gehalveerd. Of neem de New Yorker; die woont jaarlijks 25% kleiner. Je vraagt je wel eens af waar dat gaat eindigen. Als gevolg daarvan speelt
High end innoveren = low cost produceren. Dan door naar het dalende marktaandeel in ondermeer het Verenigd Koninkrijk. Volgens The Times zou het marktaandeel van Dyson, in een totaalmarkt van circa 530 miljoen pond zijn terug gelopen tot slechts 15%. Dyson ongekend fel: ‘Fout. Fout. Fout. Wij zitten op
in onze branche een belangrijke rol. Neem de nieuwe DC-11. Die is 50% compacter dan de traditionele stofzuiger.’ Ook de toename van het aantal singles is voor Dyson een belangrijk gegeven: ‘Die hebben niet alleen minder ruimte maar ook minder tijd. Dysoning, zoals wij het noemen (als variant op hovering, red.) moet sneller en efficiënter. Daarbij zijn er veel mannelijke singles die met veel plezier een Dyson vasthouden. 50% van onze kopers zijn mannen. En niet alleen de gadget en gimmickfreaks. In een groot aantal gevallen doen ze voor het eerst huishoudelijk werk. Dus in die zin hebben we zelfs een emancipatoire functie.’ De verkoop blijkt overigens dwars door alle leefijds- en bevolkingslagen heen te lopen. Ondanks de pittige prijsstelling (de DC 11 kost maar liefst 599 euro) kopen de meeste consumenten de Dyson echt niet alleen voor hun huishoudster. Dyson: ‘In tegenstelling tot Amerika waar het percentage op 70% ligt hebben in West-Europa weinig mensen huishoudelijk hulp. In Engeland ligt dat percentage op 5%. Daarnaast zijn we noch upmarket noch downmarket. Vergeet niet dat mensen met een lager besteedbaar inkomen trotser willen zijn op huis en haard en daar ook meer geld aan uitgeven. Dus dat middelt zich aardig uit.’ Of het tot slot voor het stof zélf iets uitmaakt of het door een high tech Dyson of een traditionele stofzuiger wordt opgeslorpt? James Dyson schaterend: ‘Als het stof lekker bij zijn vrienden in het tapijt wil blijven zitten kan het maar beter geen Dyson tegenkomen!’
De positie van Dyson in de vaderlandse stofzuigermarkt De Nederlandse stofzuigermarkt is een redelijk stabiele (vervangings)markt.
99% daarvan zijn slede- en 1% daarvan zijn steelstofzuigers. Anders dan in Engeland: daar is met veel hoogpolig tapijt 55% steel en 45% slede.
Gemiddeld koopt de consument eens per zeven jaar een nieuwe. Jaarlijks worden er in Nederland tussen de 700.000 en 800.000 stofzuigers verkocht. Ter vergelijking in de Verenigde Staten worden jaarlijks 18 miljoen stofzuigers verkocht.
Welkom in de zakkenmarkt.
22
Tot voor kort lag het gemiddelde bestedingsbedrag voor een stofzuiger op 125 euro.
Marktleider is Miele met 30% marktaandeel. Daarna volgen Philips en Bosch met respectievelijk 20% en 10%. Dyson heeft in marktaandeel van 2% in volume en van 9% in waarde. De (geholpen) naamsbekendheid van Dyson ligt op zo’n 40%.
Inmiddels is dat gezakt naar een schamele 115 euro.
23
magazine # 22 | grondstof
Traag licht, naar het schijnt.
24
25
magazine # 22 | grondstof
Sportbike. Toen ik vuur vroeg aan een jongen die uit Turkije kwam, was ie op slag helemaal verliefd op me. Ik praatte wat met ‘m en hij fietste
en slipte (heel macho!) af en toe naar een drinkfonteintje vlakbij. Hij wilde dat ik achterop ging en omdat ie de woorden niet kon vinden
deed ie het half voor. Ik zei in het Engels dat dat niet kon omdat het een sportbike was. En toen is hij maar weer verder gefietst.
E E R S D K
T E
Interview met Suzanne van Pannerden van Quality Cooking instellingkeukens over een niet alledaags thema: eenheid of juist verscheidenheid van voeding voor bejaarden in instellingen.
‘De grootste gemene deler bestaat niet’.
L
D
A
A
D
GROEP BEJAARDEN ALS INDIVIDU BENADERD
‘Bejaarden moeten naar hun individuele behoefte worden gevoed’ begint van Pannerden ‘Maar met de introductie van steeds
G
E
N
grotere instellingen in de jaren ’70 is individuele voeding van bejaarden vervangen door groepsvoeding. Individueel werd alleen
N
nog maar onderscheid gemaakt in de extra’s. Nu komt de basis meer in beeld. Hoe dat vorm krijgt hangt af van de grootte van de instelling.’
K
Meer groepen in grote instellingen De groei van de instellingen speelt een belangrijke rol in de trend naar individueel voeden. Maar élke oudere zijn of haar eigen rantsoen is nog ver weg volgens van Pannerden. In grotere instellingen, met meer dan 150 bejaarden, worden groepen gemaakt van bejaarden met een gelijke voedingsbehoefte. Een dergelijke omvang is nodig om de groepen voldoende groot te laten zijn.
K
De groepen worden vastgesteld op basis van behoefte. De benadering is daardoor individueler maar de bejaarden worden wél als groep gevoed. Volgens van Pannerden zullen groepen bejaarden gevoed worden via het zogenaamde Totaal Gemixte Rantsoen (TMR). ‘Door het maken van groepen kan elke (sub)groep zijn eigen TMR-rantsoen voorgeschoteld krijgen, al naar
A
A
gelang de behoefte. De gemiddelde afwijking van het voedingsaanbod, afgezet tegen de voedingsbehoefte is kleiner dan wanneer alle bejaarden in één grote groep zouden zitten. Groepen vragen meer arbeid
S
Ook in kleinere instellingen zal het aandeel dat gemengd voedt toenemen. Indelen in groepen is bij deze instellingen minder interessant, omdat de groepsgrootte dan vaak te klein is. Er zijn meer praktische redenen waarom nog weinig gebruikt wordt gemaakt van groepen. Vaak is de indeling niet toereikend om met groepen te werken. Ook speelt de factor arbeid een
T L
belangrijke rol. Apart voeden van groepen kost immers veel extra tijd. Het wisselen van bejaarden, want ook dat komt voor, van de ene groep naar de andere kost ook tijd. En tijd is geld. Valkuil Naar verwachting blijven de bejaarden van kleinere instellingen dus vooral groepsgewijs worden benaderd. ‘In die gevallen zal de keuze meer en meer op semi-TMR vallen’ volgens van Pannerden. Alle bejaarden krijgen in dat geval dezelfde basisvoeding en er wordt vervolgens individueel aangevuld.
M
Met de kennis van nu.
26
27
magazine # 22 | grondstof
AARDLEK
Zee, schitterend blauwe zee, zoals in films zo blauw. Morge man, Koffie? Is goed.
Komt voor de bakker mister. Nog gelachen gister? Je kijkt of je een koe hebt uitgescheten. Hm.
Ok dan, koffie. Meteen maar aan de bak zo? Het is een teringklus om die gietijzeren rioolpijpen eruit te trekken. Loodzwaar en retegoor. Tel uit je winst. Maar als we ons kwaad maken dan is het vanavond klaar. Kunnen morgen die pvc-tjes erin. Piece of cake. Is goed, man. Eerst me koffie op. Beetje wakker worden. Begrijp jij dat nou dat mensen die zo bulken in het geld, zo zeikerig doen over dat meerwerk? Ik kan er niet bij. Of misschien is dat de manier. Toch? He wat? Om wat? Om rijk te worden. Wat een teringlui. Het gaat om twee rooitjes op meer dan een ton. Ja.
Verder alles goed? Er komt weinig uit vandaag. Hm.
Ok, ik hou me bek wel. Ook goed. Lekker werken. Knallen.
Dat is het niet. Tis erger. Ik zie beelden. Godtering. Wat dan? Zee, schitterend blauwe zee, zoals in films zo blauw. En dan?
En dan niks. Is dat het? Ja.
Wat is daar nou erg aan? Weet ik veel. Als ik wakker word zie ik het nog steeds. En ik voel haar. Wat? Ik begrijp er geen reet van. Je ziet blauwe zee. Lijkt me fijn. En dan voel je haar? Hoezo? Weet ik veel. Het is zo. Vannacht moest ik hier aan denken op. Lees maar.
Le Grande Bleu
Al het blauw haast zich
om één te worden in jouw ogen,
en de zee en de hemel te verenigen
in een magnetiserende blik, zo vol raadsels,
dat mijn arme hoofd,
nu al veel te lang,
nog maar een kleur kent.
Ok. Ja, aan mij heb je niks. Ik heb hier geen verstand van. Hoe kom je daar nou aan? Maar één ding: als je dat wijf maar niet belt. Zo.
28
29
magazine # 22 | grondstof
Spuug is O.K: een pleidooi
Spuug
verdient beter.
Spuug verdient meer dan walging. Spuug verdient meer dan afschuw. Spuug is meer dan een klodder op het trottoir. Spuug is O.K. Het is natuur. Het is aantrekkelijk. Het is smakelijk. Daarom is het tijd voor een therapie: in drie stappen op weg naar meer respect voor spuug. We beginnen in de achtertuin, bij Philaenus spumarius. Beter bekend als het spuugbeestje. Ze huizen op stengels van planten, verstopt onder een dikke wolk schuim, wat lijkt op een fikse klodder spuug. Het is een leuk dier, maar wie zijn planten graag gezond houdt is het spuugbeestje liever kwijt. Hiertoe dienen de diertjes één voor één fijn geknepen te worden. Dwars door die fluim heen. Wie walgt zit al gauw opgescheept met verlepte en gele planten. Wie doorbijt, is een eind op weg spuug de waardering te geven die het verdient. De tweede stap is de liefde. Liefde opent en verdooft de zintuigen tegelijkertijd. De bezwaren tegen muffe voeten, een lelijk overhemd en raspende wangen verdwijnen bij een goede verliefdheid als sneeuw voor de zon. En tegelijkertijd ook de bedenkingen bij de spuugvloed van je geliefde. Sterker nog, deze is meer dan welkom. Tijdens het zoenen onderzoek je in een moeite door of je partner qua afweersysteem een beetje bij je past. Als je liefje afweerstoffen heeft die jij niet hebt, kun je samen hele sterke baby’s maken. Spuug regelt het allemaal, zonder dat je iemands genetische code hoeft door te lichten. Wie dan nóg niet in staat is met een warme blik naar een spuugklodder te kijken, heeft grover geschut nodig. Liefde gaat door de maag. Je kunt restaurants bezoeken waarvan geruchten gaan dat het personeel zo ontevreden is dat ze in het eten spugen. Maar je kunt ook met zwaluwnestjes-soep beginnen. Zwaluwen maken hun nesten van spuug, hierdoor smaakt de soep lekker zoet. Wie eenmaal een hapje van deze delicatesse heeft geproefd weet beter. De volgende keer wanneer een voorbijganger een ferme fluim op de stoep dropt zal hij deze persoon staande houden, vriendelijk terecht wijzen en hem een plastic zakje voorhouden. Hierin graag. Voor in de soep.
Alleen verschillen zijn in tel anders rest ons slechts de ver-nul-ling
Of wat dacht je van mueslibrood met sporadische pitten?
30
31
magazine # 22 | grondstof
RAUS LOVES OUTSIDERS
totaluninteressant.de
32
33
magazine # 22 | grondstof
Het verhaal op pagina 27 verscheen eerder in het grootste magazine van boerend Nederland: De Boerderij. In werkelijkheid gaat het verhaal over het zo efficiënt mogelijk voeren van koeien. Strekking van het artikel? Het voorkomen van ‘luxe consumptie door niet efficiënte koeien’, lees koeien die zich overeten terwijl ze ten opzichte van hun stalgenoten relatief te weinig melk opleveren. En dat moet natuurlijk niet volgens de hedendaagse efficiency wetten van de agri-business. Maar het verhaal had net zo goed kunnen gaan over (voedsel) efficiency in zorginstellingen. In het verhaal over bejaarden op pagina 27 zijn slechts drie woorden veranderd ten opzichte van het origineel over koeien (onderstaand): overal waar in het originele verhaal ‘koeien’ staat, staat nu ‘bejaarden. Verder is van ‘boerderij’ ‘instelling’ gemaakt en is ’voeren’ veranderd in ‘voeden’. Het resultaat zegt iets over onze verwrongen manier waarmee we omgaan met onze voeding, onze ouderen, onze koeien en met onszelf.
GROEP KOEIEN ALS INDIVIDU BENADERD Interview met Suzanne van Pannerden van Quality Foodsystems International over een niet alledaags thema: eenheid of juist verscheidenheid van voer voor koeien:
‘De grootste gemene deler bestaat niet’.
‘Koeien moeten naar hun individuele behoefte worden gevoerd’ begint van Pannerden ‘Maar met de introductie van steeds grotere boerderijen in de jaren ’70 is individueel voeren van koeien vervangen door groepsvoeren. Individueel werd alleen nog maar onderscheid gemaakt in de extra’s. Nu komt de basis meer in beeld. Hoe dat vorm krijgt hangt af van de grootte van de boerderij.’ Meer groepen in grote boerderijen De groei van de boerderijen speelt een belangrijke rol in de trend naar individueel voeren. Maar élke koe zijn of haar eigen rantsoen is nog ver weg volgens van Pannerden. In grotere boerderijen, met meer dan 150 koeien, worden groepen gemaakt van koeien met een gelijke voedingsbehoefte. Een dergelijke omvang is nodig om de groepen voldoende groot te laten zijn. De groepen worden vastgesteld op basis van behoefte. De benadering is daardoor individueler maar de koeien worden wél als groep gevoerd. Volgens van Pannerden zullen groepen koeien gevoerd worden via het zogenaamde Totaal Gemixte Rantsoen (TMR). ‘Door het maken van groepen kan elke (sub)groep zijn eigen TMR-rantsoen voorgeschoteld krijgen, al naar gelang de behoefte. De gemiddelde afwijking van het voeraanbod, afgezet tegen de voerbehoefte is kleiner dan wanneer alle koeien in één grote groep zouden zitten. Groepen vragen meer arbeid Ook op kleinere boerderijen zal het aandeel dat gemengd voedt toenemen. Indelen in groepen is bij deze boerderijen minder interessant, omdat de groepsgrootte dan vaak te klein is. Er zijn meer praktische redenen waarom nog weinig gebruikt wordt gemaakt van groepen. Vaak is de indeling niet toereikend om met groepen te werken. Ook speelt de factor arbeid een belangrijke rol. Apart voeren van groepen kost immers veel extra tijd. Het wisselen van koeien, want ook dat kom voor, van de ene groep naar de andere kost ook tijd. En tijd is geld. Valkuil Naar verwachting blijven de koeien van kleinere boerderijen dus vooral groepsgewijs worden benaderd. ‘In die gevallen zal de keuze meer en meer op semi-TMR vallen’ volgens van Pannerden. Alle koeien krijgen in dat geval dezelfde basisvoeding en er wordt vervolgens individueel aangevuld.
Ganz rausergewöhnlich.
34
35
magazine # 22 | grondstof
PONDJE GEHAKT, NIET DAT GEMENGDE
Hoi Henk, Ik weet dat je vanavond no
(of gaat dat nu niet door
moet straks naar Zumba
g naar die bijeenkomst ga
vanwege de informatie?)
at
maar ik
in het buurthuis en moet Kevin nog brengen naar tai-kwand o Zou jij nog even wat bood schappen kunnen doen? Misschien handig: Megaple x Spijkenisse? Bij de Hubo: 2 potten wit
met je studeerkamer) ,
te latex (dan kan Wojtek
# 3 pakken tegeltjes, je we
want die Portugezen zijn
- Bevestigingshaken,
etje Gevonden in een Albert-Heijn karr
verder
et wel die witte kleinen vie
te duur
rkante,
afplaktape van die huidsk
.
leurige
-blanke lak
===kijk jij nog even naar da
t hang- en sluitwerk (van
de buurtscan!)
Kiloknaller: -pondje gehakt (niet dat
gemende), Goulash-schotel (voor vijf want Riek komt eten) 3 plakken bloedworst AH is te druk dus ga maar
koreander (niet die verse
naar dat winkeltje naast
want die is te sterk), kno
uien en paprika (een kleur!
).
Wel duidelijk praten hahaha --- Bosje bloemen voor de
had weer alles laten lopen
de Blokker:
flook 1 bol ,
ha en geen grappen over
thuishulp van tante Joke
zijn mutsje
want die
Kruidvat: douchemuts,
wattestaafjes, dik-bleek
elastiekjes voor Sharona
kijk even naar goedkope
(geen zwarte), handcrem
(eigen merk), cd van Straus voor Riek (ja rig!)
Gal en gal die duitse zoete
buren kregen, bier?
witte wijn die we laatst bij
de
As je nog tijd hebt: Tuincentrum: 5 schutting
palen (die dikke), bielsen en borderplanten (mooie lich trose), dat anti-onkruidspul Sharona is met Mo mee
Kevin was weer niet op kom
en dagen op de bijles dis
lexy‌
Tot straks En laat je niet gek maken
door die theedrinkende link se rakker van nummer 30! Wat verdie nt zo’n leraar nou helemaal ?? Er ligt nog een rose koek
-
in de la
XXX Ingrid
Mooie bloemen groeiden tenslotte ook in de oorlog.
36
37
magazine # 22 | grondstof
CREDITS
Raus magazine is gedrukt door Lulof druktechniek. Een prima drukker. Als je ook een keer iets te drukken hebt, ga dan naar www.lulof.nl
COVER beeld: Jorg de Vries Humèl, jorg76@hotmail.nl, jorgdvh.wordpress.com
PAGINA 2-3 tekst: Hugo de Haas van Dorsser, www.kvhw.nl beeld: Asher Hazelaar, www.pulsontwerp.nl
PAGINA 4 beeld: Jarno Potijk, jarnopotijk@hotmail.com PAGINA 5 tekst: Percy Wesly van Roode, percy@dieperijms.nl, www.dieperijms.nl
PAGINA 6 tekst: Carolien Horst, caro89@live.nl beeld: Julia Kaiser, juliettakaiser@gmail.com PAGINA 7 tekst: Carolien Horst, caro89@live.nl
PAGINA 8-9 beeld: Asher Hazelaar www.pulsontwerp.nl
PAGINA 10 tekst: Huib de Haas van Dorsser beeld: Esther van Duijvenbode, interieurontwerper, info@changingrooms.nl, www.changingrooms.nl PAGINA 11 tekst: Norbert de Beule, www.norbertdebeule.be
PAGINA 12-13 beeld: Jeroen Mantel, www.jeroenwmantel.com PAGINA 13 Koptekst: Marloes de Moor.
PAGINA 14 beeld: Hetty van Oordt, www.filmfotofact.nl PAGINA 15 tekst: Rodaan Al Galidi, www.algalidi.com
PAGINA 16-17 tekst: Hugo de Haas van Dorsser, www.kvhw.nl beeld: Jorg de Vries Humèl, jorg76@hotmail.nl, jorgdvh.wordpress.com
PAGINA 18-19 beeld: Hettie Jansen, hettiejansen@gmail.com
PAGINA 20 tekst: Joshua Hazelaar, elektrophorus@hotmail.com beeld: Karin Cools, www.pulsontwerp.nl PAGINA 21 tekst: Fabian Takx, fabiantakx@xs4all.nl
PAGINA 22-23 tekst: Hugo de Haas van Dorsser, www.kvhw.nl
PAGINA 24-25 beeld: Julia Kaiser, juliettakaiser@gmail.com
PAGINA 26 tekst: Hugo de Haas van Dorsser, www.kvhw.nl / Quote van AFTH. beeld: Jorg de Vries Humèl, jorg76@hotmail.nl, jorgdvh.wordpress.com PAGINA 27 tekst: Hugo de Haas van Dorsser, www.kvhw.nl Koptekst: Marloes de Moor.
PAGINA 28-29 tekst: Marco Zwagerman, zwagerman@beeradvocaten.nl beeld: Juan Carlos Villaroel, www.juancarlosvillarroel.nl
PAGINA 30 tekst: Huib de Haas van Dorsser beeld: Esther van Duijvenbode, interieurontwerper, info@changingrooms.nl, www.changingrooms.nl PAGINA 31 tekst: Lemke Kraan, www.antipanda.nl
PAGINA 32 beeld: Jorg de Vries Humèl, jorg76@hotmail.nl, jorgdvh.wordpress.com PAGINA 33 tekst: Hugo de Haas van Dorsser, www.kvhw.nl beeld: Tim van de Kimmenade, timdekim77@gmail.com
PAGINA 34 tekst: Hugo de Haas van Dorsser, www.kvhw.nl PAGINA 35 tekst: Hugo de Haas van Dorsser, www.kvhw.nl beeld: Julia Kaiser, juliettakaiser@gmail.com
Concept + curator: Hugo de Haas van Dorsser, www.kvhw.nl Art direction + vormgeving: Jorg de Vries Humèl, jorg76@hotmail.nl, jorgdvh.wordpress.com
PAGINA 36 tekst: Anneke Gilsing, www.schrijflust.nl en Henk Slotboom, henk@openvraag.nl PAGINA 37 tekst: Thom van der Heijden, plompzak@hotmail.com
BACK COVER beeld: Jorg de Vries Humèl, jorg76@hotmail.nl, jorgdvh.wordpress.com
Vormgeving + opmaak: Asher Hazelaar, www.pulsontwerp.nl
39
magazine # 22 | grondstof
Ongegrond verstoft.