HCL van hoge kwaliteit in zorg en industrie

Human Centric Light van hoge kwaliteit in zorg en industrie

Bij goede Human Centric Lighting (HCL) staat de mens centraal en wordt rekening gehouden met biologische, visuele en emotionele effecten. Het is belangrijk dat het hele spectrum van zonlicht wordt nagebootst, aldus Ronald Gronsveld van Rofianda Light Solutions.

– Door Trea ten Kate

Wat lange tijd biodynamische verlichting werd genoemd, is bij lichtprofessionals bekend onder de naam Human Centric Lighting (HCL). De kwaliteit laat nog wel eens te wensen over, aldus Ronald Gronsveld, directeur van Rofianda en lid van het Kernteam Indoor van de NSVV. Hij onderzoekt Human Centric Light en deelt hij zijn kennis met de markt. Die kennis vergaart hij door continu te testen. Zo lopen er momenteel testen naar het effect van kunstlicht op de groei van planten, heeft Rofianda drie huiskamers in een zorginstelling ingericht en is het effect onderzocht van HCL in de controlekamer van een fabriek met een 24-uursdienst.

Onderzoek

De afgelopen jaren is er in de lichtwereld steeds meer belangstelling voor Human Centric Lighting. Bij HCL staat de mens centraal in het lichtadvies en lichtontwerp. Kwalitatief goede HCL houdt rekening met biologische, visuele en emotionele aspecten en omvat de exacte spectrale samenstelling van zonlicht. Gronsveld zit in de bioprocestechnologie en onderzoekt al ruim 25 jaar het effect van licht op planten. “In de wetenschap is data een heel gewoon fenomeen. Ik was wetenschapper, dus ik kijk altijd naar de cijfers. Een plant groeit in een dag of tien, bij een mens duurt dat 25 jaar. Daarom is het zo nuttig om het effect van licht op planten te bestuderen; dan kun je dingen uitproberen om het effect te meten en die kennis vertalen naar de mens. We zien dat de exacte spectrale samenstelling van rood, blauw en groen van het zonlicht een positief effect heeft op de groei van planten, en we hebben een lamp ontwikkeld in hetzelfde spectrum van het zonlicht.”

Licht in de zorg

Gronsveld heeft drie woonkamers in de dementiezorg ingericht met plafondsystemen van Rofianda. “Licht is van invloed op de aanmaak van cortisol en melatonine, belangrijke hormonen voor de aansturing van het dagnachtritme. Door middel van een chip sturen we het zonlichtspectrum in de lamp van 5200 K tot 2700 K met een hoge kleurweergave van CRI 98. Verpleegkundigen en verzorgenden hebben de dagindeling opgegeven en het licht past zich daaraan aan. Van 8 tot 9 uur voeren we het aantal kelvin langzaam op om wakker te worden. Van 9 tot 10 uur wordt er ontbeten en wordt het licht verder opgeschroefd. Van 10 tot 12 uur zijn er activiteiten, dus wordt het licht nog witter. In de loop van

de middag brengen we het licht terug en ‘s avonds is de kleur vergelijkbaar met halogeen en dat brengt de rust terug.” Er is inmiddels geen twijfel meer: licht heeft een positieve invloed op de gezondheid, en het aanpassen van de lichtsterkte gedurende de dag is niet nieuw. Over de toepassing daarvan zijn echter nog wel onduidelijkheden. Zonlicht vormt altijd het uitgangspunt in het werk van Gronsveld, daar blijft hij op hameren. Juist het ontbreken van het hele zonlichtspectrum in de juiste verhouding van groen, blauw en rood is een veel voorkomend probleem in HCL. “Veel gerespecteerde lichtontwerpers werken op basis van het blauwe licht van led en maken geen gebruik van het hele spectrum.”

Licht in de fabriek

In de centrale controlekamer van de fabriek van Aluchemie in de Botlek zijn de plafondsystemen van Rofianda geïnstalleerd en getest. Aluchemie produceert anodes die worden gebruikt bij het smelten van aluminium. Het licht in de centrale controlekamer was aan vervanging toe. Simon Huisman van Aluchemie koos na zorgvuldige afwegingen voor de plafondsystemen van Rofianda: “Wij hadden te weinig licht volgens de normering. Gronsveld heeft ons erop gewezen dat we in de eerste periode klachten zouden krijgen over het nieuwe licht, vanwege de lichtsterkte. Daar heeft hij gelijk in gekregen, maar nu onze medewerkers in de 24-uursdienst langer in dit licht werken, zijn de reacties overwegend positief. Uit de eerste enquête blijkt dat mensen het prettig vinden, beter uitgerust zijn en sommigen geven aan dat ze beter slapen.” De opdracht en het bijbehorende onderzoek zijn nog in volle gang. “We zijn nog bezig met verdere testen”, zegt Huisman. “Er zijn buiten sensoren geplaatst, zodat de verlichting binnen nog beter wordt afgestemd op het licht buiten. We zijn bezig met de fijne afstelling op basis van de reacties van medewerkers. Het licht geeft nog schittering op beeldschermen, met name voor mensen met een bril. Dat nemen we mee in de optimalisatie en het afstellen van de verlichting. Elke lamp is afzonderlijk te regelen, zodat we naar een optimaal licht kunnen gaan binnen de NEN-normen. Ik ben onder de indruk van de prettige, open samenwerking in dit project tussen groothandel Itsme, Rofianda en onze medewerkers.”

Kwaliteit

Gronsveld constateert dat in de loop der jaren steeds meer opdrachtgevers, net zoals Simon Huisman van Aluchemie, zich meer bewust zijn geworden van belang van het goede licht, wat een positief effect heeft op de kwaliteit in de lichtmarkt. Helaas ziet hij toch weer een achteruitgang. “Sinds de overheid heeft gezegd dat alles moet worden vervangen door led, komt het voor dat iemand die vorig jaar nog vloeren legde, zichzelf nu ledspecialist noemt. Ik vind het triest dat er goedkoop licht wordt ingekocht, bijvoorbeeld in de zorg, met een verblindingsfactor waar je u tegen zegt, onvoldoende kennis en slechte garantievoorwaarden.” Toch ziet hij de toekomst zonnig in. “Ik ben ervan overtuigd van de kwaliteit van licht opnieuw grote stap vooruit gaat maken als de huidige gestoordheid van de markt af is. Dan blijven specialistische, professionele bedrijven over.”