O nt werp& Inrichting
Opvallende planten Bellis perennis Coreopsis verticillata ’Zagreb’ Festuca glauca ’Elijah Blue’ Foeniculum vulgare Hakonechloa macra ’Aureola’ Imperata cylindrica Miscanthus sinensis ’Gracillimus’ Myosotis sylvatica ’Blue Ball’ Salvia microphylla ’Grahamii’ Viola cornuta (wit/oranje/mauve)
De tuinen op het vijftiende Festival international des jardins in Chaumont-surloire staan dit jaar in het teken van spelen in de tuin oftewel ’jouer au jardin’. Ontwerpers hebben dit thema op eigenzinnige wijze ingevuld: met draaimolens, een oerwoud van gedroogde bamboestammen of een drijvende puzzel. Bezoekers kunnen tevens kennismaken met de nieuwste bomen waaraan worsten en hamburgers groeien in plaats van bloemen en zaden. Maar een tuin met ouderwetse touwschommels is er ook. Draaien en dollen
Tu i n e n f e s t i v a l C h a u m o n t - s u r - L o i r e
Spelen in de tuin 36
Tuin&Landschap [ 19 ] 2006
De tuin heeft op hen klaarblijkelijk een uitnodigende werking. De ronddraaiende koppen en schotels zijn gemaakt van gegalvaniseerd metaal. Sommige delen zijn van kunststof, andere zijn bekleed met rubber speeltapijt. Dat is zacht en veilig menen de
ontwerpers. Ook de bodem van de speelplaatsgrond voelt zacht. Hij is bekleed met blauwe rubber korrels en beige speeltapijt. In de border wisselen oranje-, blauw- en witbloeiende planten elkaar af. ▲
Tekst en beeld Jacob van Megen
Dolgedraaide kinderen komen de tuin uitgerend. Opgewonden vragen ze aan hun ouders om nog eens een flinke zet te geven aan de draaimolens. In de wervelwind vervagen vormen en kleuren, die zich vermengen met de geluiden van vrolijk kwetterende kinderen.
Tuin&Landschap [ 19 ] 2006
37
Spelen in de tuin Zwieren en zwaaien Deze tuin is één groot paviljoen, met meer dan vijftig schommels die te beklimmen en te gebruiken zijn. Het paviljoen is opgetrokken uit schanskorven en lijkt als een eiland in het water te drijven. De ontwerper wilde een plek creëren waar je alleen kunt zijn met je gedachten. Door de dikke muren zijn de bezoekers in de tuin onbereikbaar voor geluiden van buitenaf. Het paviljoen is een plek om te koesteren. Hier kun je ontsnappen aan de sleur van de dagelijkse werkelijkheid. De tuin heeft slechts één centrale toegang. Aan de zonzijde bloeit lavendel. De geur vermengt zich met de zoete lucht van kamperfoelie, terwijl petunia’s de grauwe schanskorven paars kleuren. Aan de schaduwzijde zijn de schanskorven begroeit met mossen, korstmossen en bontbladige klimop.
Opvallende planten Alchemilla mollis Buxus sempervirens Cupressus sempervirens Hedera helix ’Arborescens’ Hemerocallis ’Stella de Oro’ Lamiastrum galeobdolon Laurus nobilis Lonicera nitida ’Maygreen’ Lysimachia nummularia ’Goldilocks’ Polemonium ’Blanjou’ Taxus baccata Zantedeschia aethiopica ’Black Eyed Beauty’
Denkbeeldige afmeting Dit is een denkbeeldige reis naar de wereld van de insecten. Het toegangspad is gemaakt van aan elkaar gelast betonijzer en moet de stengel van de bloem voorstellen. Het pad leidt je via grote spinnenwebben en enorme cocons naar het hart van een immense papaver. De bloem is gemaakt van rode zijde. De ontwerpers hebben speciaal gekozen voor metaal en stof. In hun ogen zijn dit basismaterialen die uit de natuur voortkomen. Natuurlijke materialen lenen zich in hun ogen uitstekend om denkbeeldige vormen en afmetingen te creëren, terwijl ze toch aards en herkenbaar blijven.
Oversized ballen Deze tuin houdt het midden tussen een reusachtig balspel en een telraam. Zeven oversized ballen dagen de bezoeker uit tot een spel. Door de overdreven afmeting van de ballen stappen de bezoekers figuurlijk het spel binnen. De
ballen bewegen zich voort over parallel door de tuin geplaatste relingbuizen. Deze metalen buizen zijn strak langs de langgerekte monotone plantenbedden geplaatst en steken zo’n 30 cm boven de planten uit. Wanneer de spelers de
ballen over de reling voortrollen, verandert de lay-out van de tuin, terwijl de beplanting beschermd wordt door het metalen frame. Het idee wordt door de ontwerpers gelanceerd als een werkbaar idee voor de openbare ruimte. ▲
38
Tuin&Landschap [ 19 ] 2006
Tuin&Landschap [ 19 ] 2006
39
Spelen in de tuin Grootmeester aan zet Hier heeft de ontwerper zich laten inspireren door het schaakspel. Het gigantische speelbord is opgedeeld in witte en rode vlakken. De schaakstukken zijn florale composities op wielen. De ene partij is voorzien van witte bloemen, de andere partij van rode. De accessoires die verwerkt zijn in de arrangementen geven ieder schaakstuk een specifiek karakter mee. Zo is in het arrangement dat de dame of de koningin voorstelt een handspiegeltje verwerkt. Door de schaakstukken op wielen te plaatsen, is de tuin zeer beweeglijk. Het is feitelijk een tuin die constant verandert. Hoe de indeling er uitziet is in handen van het strategisch inzicht van de speler.
Opvallende planten Apium graveolens ’Giant Red’ Basella alba ’Rubra’ Beta vulgaris ’Bull’s Blood’ Beta vulgaris ’MacGregor’s’ Eriobotrya japonica ’Tanaka’ Foeniculum vulgare ’Smokey’ Ipomoea batatus ’Blackie’ Mentha ✕ gentilis ’Variegata’ Thunbergia alata ’African sunset’ Tomaat ’Noire de Crimée’ Tomaat ’Yellow Giant Belgium’
Avonturen beleven Met dit tuinspel beleef je de avonturen van een ouderwets bordspel, een onschuldig avontuur met slangen, giftige appels en valkuilen. De tuin is ingericht als speelbord. Een slinger aan een rad met nummers geeft het aantal plaatsen voorwaarts aan. De stapstenen zijn genummerd en herbergen geluk, leuke gebeurtenissen en vooruitgang, maar ook gevaar: doe een stap terug. De tekst bij tegel twee luidt bijvoorbeeld: ben je een jongen? Ga door naar stap acht. Ben je een meisje? Ga naar stap negen. De tekst bij tegel 31 zegt: je bent bijna bij het einde. De andere spelers worden jaloers. Ga voor straf terug naar tegel zes en pas op bij de diepe put. Beland niet in de gevangenis.
Bizarre toekomst
40
Tuin&Landschap [ 19 ] 2006
cussie of een debat. Na een paar onschuldige groentebedden staat er een schuurtje. Het tuingereedschap dat je normaliter zou verwachten in een schuur is vervangen door reageerbuisjes, pipetten en materiaal om water te distelleren. Daarna wordt het echt
bizar: worsten groeien aan bomen, eieren aan komkommerplanten en tomaten hebben een infuus nodig om op smaak te komen. Een meisje vraagt zich hardop af of het überhaupt mogelijk is dat er plastic zakken aan planten groeien. ▲
In deze ogenschijnlijk gewone groentetuin is een bizar toekomstperspectief uitgewerkt. Genetisch aangepaste planten zijn volgens de ontwerper de toekomst. Bij de ingang staan ziekteresistente maïsplanten. Ze nodigen volgens de ontwerper uit tot een open dis-
Tuin&Landschap [ 19 ] 2006
41
Spelen in de tuin
Opvallende planten Fargesia murieliae Pseudosasa japonica Semiarundinaria fastuosa Shibataea kumasasa
Zingende bamboe De vrijhangende kubus in het midden van de tuin is gemaakt van gedroogde bamboestammen. Sommige stammen zijn voorzien van kleine zenders die oerwoudgeluiden voortbrengen, zoals het geschreeuw van apen en het trompetteren van olifanten. De geluiden
42
Tuin&Landschap [ 19 ] 2006
Toneelvoorstelling
Drijvende puzzelstukken
Voor de ontwerper van deze tuin staat spelen gelijk aan een rollenspel. De tuin is voor hem een theater. De ruimte is ingedeeld als een open podium. Bij de ingang is een ruimte om te zitten. De bezoekers die door het barokke decor van hout en berkenboompjes wandelen, zijn de spelers van het toneelstuk. Rood- en geelbloeiende planten versterken de decorkleuren scharlaken en goud. De planten zijn uitgezocht omdat ze rupsen en vlinders aantrekken: mosterd, kool en Oost-Indische kers voor de rupsen, buddleia’s en heliotroop voor de volwassen vlinders. Het korte leven van de vlinders komt overeen met de kortstondigheid van de theatervoorstelling.
Aan de oppervlakte van de vijver drijven tussen de waterplanten en langs de oevervegetatie enorme puzzelstukken. De afbeelding op het puzzelschilderij is ’De geboorte van Venus’. De Venus van Botticelli stelt liefde en schoonheid voor. Ze wordt geboren in zee en staat op een schelp. De god van de wind duwt haar zachtjes naar de kant. Op dezelfde manier speelt de wind ook met de puzzelstukken in de vijver. Ze drijven rustig rond en verwisselen steeds van plaats. De wind lijkt met ze te spelen in een poging ze op de juiste plaats te krijgen. Maar de puzzel is niet compleet. Er ontbreken stukken en de puzzel zal dus nooit compleet worden. Dit geeft ruimte aan de ruige oeverbeplanting die langzaam de kans krijgt om de oppervlakte van de vijver te veroveren. Uiteindelijk komen de puzzelstukken vast te liggen tussen het groen van de beplanting.
Ga naar de serie met extra foto’s van de tuinen op:
Een bezoek aan Chaumont weerkaatsen tegen de bamboe bosschages rondom de kubus. Omdat een spel spelers nodig heeft, wordt de tuinbezoeker uitgenodigd om tussen de hangende bamboestelen door te wandelen. Door aanraking van de stammen verandert de kubus van vorm en worden de
zenders geactiveerd. Opmerkelijk zijn in deze tuin de stevige bamboecontrasten: geplant tegenover hangend, flexibel naast stijf, ritselend versus botsend. Het zijn volgens de ontwerper de contrasten tussen leven en dood, tegenstrijdig maar goed verenigbaar.
Het Tuinenfestival Chaumont-surLoire is nog open tot 15 oktober, van 09.30 uur tot zonsondergang. Chaumont-sur-Loire ligt bij Blois, zo’n 180 km onder Parijs. Via de autoroute A10 (Parijs-Bordeaux) is de kasteeltuin waar het festival wordt gehouden goed te bereiken. Met de
www.tuinenlandschap.nl trein kan ook, het dichtstbijzijnde station is in Onzaine op ongeveer 5 km van Chaumont-sur-Loire. De entree bedraagt €8,50 voor volwassenen en €3,50 voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Het groepstarief is €7. Kinderen jonger dan 8 jaar mogen gratis naar binnen. Tuin&Landschap [ 19 ] 2006
43