De tuin van
Yves Saint Laurent
Couturier Yves Saint Laurent was bijna gepensioneerd toen hij de Majorelle-tuin in Marrakech kocht. Samen met botanicus Abderrazzak Bencha창bane restaureerde hij de tuin en ving de exotische geuren in twee paradijselijke geurlijnen.
/01 De cactustuin is concentrisch aangelegd met in het midden van het centrale waterbassin een bescheiden fontein. /02 Vanuit de met jasmijn begroeide pergola heb je uitzicht over het grote waterbassin.
TEKST: JACOB VAN MEGEN. FOTOGRAFIE: HANNEKE REIJBROEK.
‘ Jardin Majorelle is een
kleurrijk schilderij, voortgekomen uit de emoties van een kunstenaar’
Jardin Majorelle in Marrakech is het levenswerk van de Franse art-decoschilder Jacques Majorelle. Hij toverde de oude boomgaard om in een veelkleurig paradijs en liet daarmee een driedimensionaal schilderij in de vorm van een magnifieke tuin na. Couturier Yves Saint Laurent kocht de kleurrijke Jardin Majorelle in 1980 van de familie van de overleden schilder. Hij wilde zich hier na zijn pensionering terugtrekken en uitrusten. Maar het vervallen paradijs aan de voet van de Hoge Atlas baarde de couturier zorgen. De vele bezoekers hadden de plantvakken vertrapt en de eeuwenoude ondergrondse watervoorziening stond op instorten. De grootste wens van Yves Saint Laurent was om het erfgoed van de kunstschilder voor de toekomst te behouden. Geplaagd door ouderdom en depressies, maar met het elan van artistiek leider, zette hij
een restauratieplan uit. Hij vroeg de excentrieke botanicus Abderrazzak Benchaâbane om de werkzaamheden te begeleiden en de mediterrane tuin en avant-gardistische villa, in de wijk Ville Novelle, net buiten de imposante stadsmuren van Marrakech, in een parfumlijn te vereeuwigen. “Hij gaf mij letterlijk de opdracht om de fascinerende kleuren, het geluid van de vogels en de smaak van de vruchten uit te breiden met de dimensie geur. Zo zou zijn Jardin Majorelle alle zintuigen van de bezoekers aanspreken en de tuin er een invalshoek bij krijgen,” zegt Abderrazzak.
SCHILDEREN MET DE NATUUR De Franse schilder Jacques Majorelle zette in 1919 voor de eerste keer voet op de vruchtbare aarde rond Marrakech.
In de jaren tachtig werd het blauwe atelier ingericht als museum voor islamitische kunst, met kunstschatten uit de privécollectie van couturier Yves Saint Laurent en zijn partner Pierre Bergé.
Hij kwam naar de rode stad om de veelkleurige medina van Marrakech, de bergen rondom de eeuwenoude koningsstad, de kleuren en de mensen van Marokko op het doek vast te leggen. Hij had een voorliefde voor markttaferelen en rechtlijnige patronen, aangevuld met originele Noord-Afrikaanse details, zoals de simpele structuur van de lemen kasba’s en de vorm van de overal zichtbare minaretten. Vijf jaar na zijn aankomst kocht hij een oude boomgaard met de naam Bou Safsaf, op de vruchtbare Haouzvlakte en werd bevangen door het licht op de plek. Er groeiden kaneelbomen, vijgen, sinaasappels, olijven, pistachenoten en dadels, die door een ingenieus irrigatiesysteem van ondergrondse tunnels en reservoirs van water werden voorzien. Nu herbergt Jardin Majorelle een wonderbaarlijke verzameling
agaven, palmen, bamboes, cactussen, klim- en slingerplanten en waterplanten. Maar de originaliteit van de tuin is meer dan planten alleen. Benchaâbane: “Het is de combinatie van luxueuze vegetatie afkomstig uit vijf verschillende continenten, simpele architectuur aaneengeregen door pergola’s, het geluid van helder stromend water, borrelende bronnen en kwetterende vogels, gevangen in een frame van heldere kleuren.” Het groen van de planten ontmoet er een kleurenwaaier. Van ossenbloedrood in de paden, helder geel en Veronees groen in het aardewerk tot Majorelle-blauw in de bebouwing. In de intens kobaltblauwe woning van de schilder woont de kluizenaar Yves Saint Laurent. Het voormalige atelier is ingericht als islamitisch museum, met kunstschatten uit de privécollectie van de couturier en zijn partner Pierre Bergé. >
/01 Abderrazzak Benchaâbane poseert in de cape van zijn
01
vader en gaat voor in de palmentuin. /02 De 70 meter hoge
04
Kotubia Moskee is in heel Marrekech zichtbaar. /03 De combinatie van het tropische chamaeropsblad met de behaarde cactus op de voorgrond verbindt de tropen met de woestijn en levert een surrealistisch beeld op. /04 Alle ramen in het museum zijn voorzien van handgemaakt smeedwerk.
02 03
‘Als de zomeravond zich aandient en de planten vrij kunnen ademen, komt de essentie van
Jardin Majorelle tot leven’
Beide bouwwerken worden volgens Benchaâbane nog steeds bestempeld als de meest avant-gardistische van Marrakech. De felle kleurcontrasten die Majorelle in de tuin gebruikte, waarin toonovergangen werden gemeden, zijn exact overgenomen van zijn schilderijen. Dieptewerking en de derde dimensie zijn in de tuin komen te vervallen. Perspectief liet hij weg. Hij loste dit op door bouwsels te laten overlappen en door op de voorgrond rode, gele en oranje accenten te gebruiken en blauwe en groene als achtergrond.
NIEUWE DIMENSIE Aangemoedigd door Yves Saint Laurent is Abderrazzak, die niets van geuren afwist, aan zijn reis door de wereld van de geur begonnen. Hij volgde geurworkshops en les-
sen bij de grote parfumeurs en bezocht bijna wekelijks ’s werelds beroemdste parfumhuizen om de nieuwste trends in geurenland te ontdekken. “Botanische kennis heb je voldoende, nu is het tijd om je neus op te leiden,” had de hoogbejaarde couturier hem gezegd. Ontelbare keren reisde Benchaâbane van Marrakech naar het Zuid-Franse Grasse, sinds lange tijd het hart van de parfumindustrie. Na drie jaar intensief onderzoek en ontelbare testparfums kwam in 2001, tegelijk met de heropening van de tuin, de eau de toilette Jardin Marjorelle op de markt. Een creatie waarin Benchaâbane zich op advies van Saint Laurent heeft laten inspireren door de oorspronkelijke aanplant van Bou Safsaf en de intense geuren van sinaasappelbloesem, kaneel en asperge-extracten. “Vlakbij de entree van het museum, aan de
linkerzijde van het grote waterbassin, zijn grote groepen sinaasappel- en kaneelborders aangelegd. Onder de pergola, met aan weerszijden enorme bossen aspergeplanten, kun je in de late avonduren van de nazomer genieten van de natuurlijke variant van deze geur.”
VAN PLANTENTUIN TOT GEURORGEL Omdat Abderazzak het jammer vond als na de lancering van het Majorelle-parfum al zijn kennis over geur verloren zou gaan, besloot hij om naast de Majorelle-eau de toilette een eigen parfumlijn op te zetten. Drie jaar later, in de zomer van 2004, presenteerde hij zijn geurlijn Parfumes du Soleil. In de vier creaties die hij met de getrainde neus van zijn leermeester Yves Saint Laurent voortbracht, stond wederom de voor hem
meest beminnelijke plek van Marokko centraal. Hij noemde zijn geuren Soir de Marrakech, L’Aquadall, Mogador en Sultane des Coeurs, geuren die direct terug te vinden zijn in de opnieuw beplante borders van de tuin. Op aandringen van zijn leermeester heeft Abderrazzak zoveel mogelijk gebruik gemaakt van traditionele Marokkaanse planten, maar de voorliefde van Yves voor limoen voert de boventoon. Volgens de couturier een zeer subtiele geur, die verwerkt in een parfum meteen de leiding neemt. Hij schrijft in zijn aantekeningen: “De geur is sterk aanwezig, maar ook meteen weer weg. Wat achterblijft, is een zeer delicaat restje.” Maar het geheim van een goed parfum is volgens hem de subtiele mix van de geuren van de vijf continenten. “Als je een wandeling door de tuin maakt, ervaar je precies wat >
De structuur van de tuin is uitgezet met sterk contrasterende kleuren. De cactuswouden in Majorelle zijn op sommige plaatsen enkele meters hoog.
‘Een musicus kiest noten, een schilder kiest kleuren en
ik bedoel,” zegt Abdarrazzak en gaat ons voor, de tuin in. In de geur Soir de Marrakech gaat de vroege zomeravond in Jardin Majorelle schuil. De geur is terug te vinden in de tuin rondom de Majorelle-villa. De geurkunstenaar zegt over deze geur: “Als de zomeravond zich langzaam aandient, de planten vrij kunnen ademen en de geur van vanille, patchouli en jasmijn zich vermengen met de geur van de sinaasappelbloesem, komt de ziel van Jardin Majorelle tot leven.” L’Aquadal heeft volgens de geurmeester een heel andere beleving. In deze geur heeft hij zich laten inspireren door het ondergrondse waterbassin. Dit bassin loopt van de grote vijver naar de villa en is in 1152 als drinkwatervoorziening
aangelegd. Benchaâbane noemt de geur een expressie van het zonnige Marrakech. “Het is een combinatie van mandarijn, limoen, pompelmoes en een vleugje van de weeïge geur van de eeuwenoude, bemoste, onderaardse tunnels.” In de geur Mogador is het cederbos en de thujahaag rondom zijn atelier vereeuwigd. “Aangevuld met kardemon, amber en muskus is dit een zeer rijk en aromatisch parfum. Ik heb deze geur speciaal ontwikkeld voor alchemisten en connaisseurs.” Sultane des coeurs ten slotte, is een ragfijne mix van roos, jasmijn en amber. “Een verleidelijk zachte geur waar de zwoele, nachtelijke magie van Jardin Majorelle en de geest van mijn goede vriend Yves Saint Laurent in verborgen zitten.”
Ook naar Jardin Majorelle? Kijk op pagina162 van Felderhof Reizen en op www.felderhof-magazine.nl.
Yves Saint Laurent koos voor geuren om zijn emoties prijs te geven’ Jardin Majorelle is dagelijks van 8.00 uur tot 18.00 uur geopend voor publiek. Meer informatie is te vinden op: www.jardinmajorelle.com