2 minute read
Te mahi ngātahi i runga i te ngākau tapatahi
Ki te mauria atu e koe tētehi tirohanga Māori ki ngā akoranga STEM, me waiwai ake te whai hononga ki a rātou o te mana whenua. Mehemea karekau he paku hononga ki te mana whenua, e kore rawa ēnei akoranga e whai hua, ka noho hei ariā noa iho. Karekau he whakaaro kotahi e ai ki te tirohanga Māori. Ka tika rā, kei ia o ngā iwi, o ngā hapū, o ngā marae, ō rātou ake māramatanga ki tō rātou ao, tō rātou taiao hoki. Ko ō rātou kōrero, tō rātou reo, ā rātou tikanga, ō rātou ingoa tūwāhi aha rā, aha rā, e hāngai katoa ana ki tō rātou ake tirohanga atu ki te taiao. Ā, ko ngā kōrero e ai ki tētehi hunga mō tētehi kaupapa, ka rerekē rawa mō ētehi atu. Nā reira, ki te whakanuia te mana me ngā kōrero o te whenua mā te hononga ki te mana whenua, ka whai mana ai ngā akoranga STEM. Ka nōhia ana tātou ki tētehi taiao, ka nōhia hoki i te reo o taua taiao. Ka taea mā ngā tūmomo kīanga pērā i ngā whakataukī, te nui o te taiao te kite. Kei aua momo kīanga ngā akoranga, ngā māramatanga kua wheakotia e ngā mātua-tūpuna, koirā tā rātou i tuku iho ai hei kawenga mā tātou. Ka mutu, kei ia takiwā tōna ake reo. Me tūpato i a koe e tūhura ana i ngā mahinga toi. Me whai kupu arataki mai i a rātou o te mana whenua, mai i a rātou e mārama pai ai ki ngā tikanga e tika ana e ai ki te kohikohi me ngā kōrero e hāngai ai ki aua mahinga, ki ia o ngā tūmomo rauemi hoki. Kei tō hapori ā-kura pea ētehi tāngata e mārama ana ki aua tūmomo tikanga, ā, he pai hoki pea ki a rātou ki te whakaako. Engari hoki, kia mārama mai he matenga hoki tō te kaha patipati, kia ngāwari te toronga atu ki ngā mātanga, kei ngenge. Hei tuatahitanga, ko te mea nui ko te whanaungatanga. He kaha nō te hunga hiahia ki te patipati atu ki te hunga ringa rehe kia tohatoha ai i ō rātou pūkenga. Koha mai, koha atu! Koinā te tūāpapa o te whanaungatanga. Tēnā, toro atu ki te marae, ki a rātou rānei o tō takiwā kia mōhio pai ai ki ā rātou nekehanga, ā, tēnā haere ki a rātou hei ringa hāpai. Hei tauira, e ngana ana pea te marae ki te whakatō i tētehi mahinga kai mō te hapori. He timatatanga pai tērā kia mahi ngātahi ai ki tō rātou taha hei ringa hāpai, ā, mehemea ka whakaae, ka taea hoki te mahinga kai hei horopaki ako mā koutou.
