20192020 Reinwardt Academie
Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten
Reinwardt Academy
Amsterdam University of the Arts
[TIJDSCHRIFTATTENDERING NR.10] Inhoudsopgaven van recent verschenen tijdschriftnummers
'RENDS IN KUNST EN CULTUUR
Nummer 123 • Zomer 2020
• 32ste jaargang
Kunst en sociale cohesie Pleidooi inclusief doendenken Cocreatie als basis Corona benadrukt belang verbinding
,BN 978-90-6650-156-0
111111111111111111111111111111
www.boekman.nl
€15
BOEKMAN 123 Maxime van Haeren, Jack van der Leden, André Nuchelmans en Hanka Otte Redactioneel Samen verschillend
26
Artikelen
12
18
-
Hanka Otte Kunst als kritische bondgenoot De politieke waarde van kunst voor een inclusief cultuurbeleid Pascal Gielen Een gemeenschap van rammelende cohesie Enkele aantekeningen bij sociale cohesie, cultuur, identiteit en democratie Bart Caron en Guy Redig Van hellend vlak naar afgrond Vlaams cultuurbeleid en diversiteit in de kunsten
Columns 10
AnneVegteren Geertjan de Vugt Eurobonding
Diana Krabbendam Lokaalontwerpen voor een sterke gemeenschap Studio Osdorperban
16
Jeffrey Meulman Zelfpromotie en idealisme in Iepen Mienskip gingen hand in hand
50
Karolien Dons De kunst van het loslaten Forum in Groningen
Personalia 62
Benoemingen in het culturele veld
Boekbesprekingen 32
4
Sébastien Hendrickx Luidop bouwen Over de sociale architectuur van Underneath Which Rivers Flow
3
40
46
52
Joachim BenYakoub Dansen met de schaduw van het grote gelijk Waarom democratisering niet rijmt met dekolonisering van de kunsten
44
Online dossier 58
Rachid Benhammou Alles begint met een lied
22
Aart van der Maas en Nico deVos De boel bij elkaar houden De kunst van inclusiviteit Epiloog
36
Jack van der Leden Taboes slechten in virtual reality Interview met Chantalla Pleiter André Nuchelmans De geest van de Toren van Babelleeft verder Interview met Sara Dandois van Rooftoptiger en Maud Vanhauwaert, voormalig stadsdichter van Antwerpen
Achtergrondinformatieen literatuur over het thema in de bibliotheek van de Boekmanstichting boekman.ni/dossiers
59
Erik Uitenbogaard overWim Burggraaff en Mieke Klaver Culturele praktijken. Schoonheid en betekenis achter de voordeur
60
Ruurd Binnert Halbertsma over Fik Meijer Schoonheid voor het oprapen: Romeinse kunstjagers en hun navolgers.
Reportages
Giuliana Ciancio Tussen tegenstellingen Het Europese samenwerkingsproject Be SpectACTive!
Edo Dijksterhuis over Michael Shnayerson Boom: mad money, mega dealers, and the rise of contemporary art
I
1\ \\\1 ",UI.'
~
..
ss {leurs du mal, ~ Broise.
Vaartkapoen en CREW, impressie Alles op teîet, Molenbeek, Brussel, 2019.
Fotografie: Chantalla Pleiter pag.22
Radio Babel, Antwerpen, 2018. Fotografie: Siege Dehing pag.36
Megaphone, Be SpectAC Tivet Vormgeving: Umberto Daina pag.46
Wonderland, Forum, Groningen. Fotografie: Stella Dekker pag.50
RENDS IN KUNST EN CULTUUR
BOEKMAN EXTRA 20
Juni 2020
Kunst en de coronacrisis Impact en toekomst
ww. boekman.nl
GRATIS
Inhoud
Artikelen Jan Jaap Knol
Columns 6
8
Edo Dijksterhuis
'Het nieuwe normaal is niet normaal' Interview met Ruben Brouwer, Viktorien van Hulst en Meta Knol 14
Clayde Mensa
De toekomst van de kunst is nu 20
Tabo Goudswaard
Een nieuwe positie voor de kunstsector in de verbonden samenleving
Beeld voorzijde omslag: Acteurs uit het Nederlandse theater lezen voor uit Bocacio's Decamerone. Vanaf rechtsboven met de klok mee, Pierre Bokma, Maarten Heijmans, Wende Snijders, Nasrdin Dchar, Romana Vrede en Ramsey Nasr. Š Internationaal Theater Amsterdam, VPRO/MONDO en het NationaleTheater
Gitta Luiten
Corona
Een New Deal voor de kunsten
Ramp en zegen tegelijk
18
Rachid Benhammou
Een wereld zonder kunst is onvoorstelbaar
het
Kastelen, buitenplaatsen en hun bewoners juli 2020
I Jaargang
I
2 Nr. 5
Coronacrisis biedt
Hovenier op een
Kastelen en buitenplaatsen
Oratie
nieuwe perspectieven
prinselijk buiten
in tijden van pest
Hanneke Ronnes
Jaargang
2,
nummers juli 2020
Het Buiten verschijnt driemaal per jaar
COLOFON Uitgever Het Buiten is een uitgave van Stichting Het Buiten, Klooster O.L.V. Ter Eem, Daam Fockemalaan 22, 3818 KG Amersfoort www.het-buiten.nl.secretariaat@het-buiten.nl Redactie Anniek Meinders en Ronald van Immerseel (hoofdredacteuren a.i.), Helene Blaak (eindredacteur), Fred Vogelzang, Heidi van Limburg Stirum en Merel Haverman. Contact met de redactie kan via hoofdredacteur@het-buiten.nl
--r--- -
,
Redactie Adviesraad Em.prof.dr. Yme Kuiper (voorzitter), Drs. Anne Mieke Backer, Drs. Epko Bult, Paul Mosterd, Dr. Jet Pijzel-Dommisse, Mr. Sander Schimmelpenninck
_'
Louis d'Anthonie
Et in arcadia ego? - Kastelen en b.uitenplaatsen in tijden van pest
De wereld van een prinselijke hovenier in de zeventiende eeuw. Lenneke Berkhout licht een deel uit haar promotieonderzoek over de hoveniers van Oranje.
Uitbraken van de pest kwamen sinds de Middeleeuwen regelmatig voor. In de zeventiende eeuw was er ook een grote pestuitbraak in Nederland. Welke rol speelden buitenplaatsen in de vlucht voor ziekten en epidemieën?
Advertentieverkoop Didier van Det (BCM Media); adverteren@het-buiten.nl Basisontwerp' Studio Berry Slok, Amsterdam Opmaak Frank de Wit, Zwolle
Verder in deze editie
Tekstcorrectie Eric Ie Gras Druk BCM Media BV, Eindhoven
6
'I
ALKMAARDER HOUTE, 11I~;(y
Copyright/Disclaimer Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Het Buiten is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Toch is het mogelijk dat informatie in dit blad onvolledig of onjuist is. De uitgever aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor eventueel geleden schade door onjuistheden in dit blad.
daar
ri,
,)0/£( .....,;../. .9)(l()m
(j;y"~ Ol
'J#Jrm
Ol
:k~~1 ~11~1l/
JhnI/fKZN"I:JI<uiu·n,
€II
'~'r:Ju;r"l/,
JJIrJrWf
16
..lJr-r"'rJJ'rU/;t/'W' Ji,~/, ene , d/fd',yor')n';;;)"./I)'(UI III/"Ne- é)1.fJ'~ .A't.~/6. 'dr .'l?"tN ._b,.mi-f;..J'/oYIl . rn .~':tr&ik,:t ?,.r J?.~ vtll.lllfUO' Nt?(l(I'V::Y t!:."r/é·" ':Jlrrir';;;) 1
.«.
'Y".;y
J>.A,.:;v.]),<:.;e./'
(./I/i,)" BEELDVERANTWOORDING Foto omslag Kasteel Ruurlo voorjaar 2020 foto A. Speelman Steunafbeeldingen p. 5 Slot Zuylen in Coronatijd foto Trudelies de Graaf p.7 Portret M. van Maarseveen foto Roy Beusker p. 42-43 Calorama vrijwilligers tijdens Koninsdag foto Willy Heruer / Sicco de Jong; Looproutes op Paleis Het Loo foto Helene Blaak; Kasteel Hoensbroek foto Rob van Dijck; Landgoedwinkel op Twickel foto Lucia den Ouden; Passenen meten in de Oranjerie op Landgoed Middachten foto Nicole Burgers p. 50 Het huis Brakestein foto Vibeke Roeper; de Vecht zicht op Rupelmonde foto Helene Blaak (met dank aan Juliette Jonker-Duynstee) p. 51 Het Stroot Enschede foto Helene Blaak p. 52 Interieur Kasteel van Loppem foto www.kasteelvanloppem.be p. 53 Slot Zuylen met slangenmuur foto Helene Blaak p. 54 Kasteel Eerde Het Buiten wordt mogelijk gemaakt door de Nederlandse Kastelenstichting (NKS)en de Vrienden Particuliere Historische Buitenplaatsen (Vrienden PHB) in samenwerking met de Vereniging PHB (VPHB) en de Landgoedvrienden. Het Buiten ook ontvangen? Kijk dan op www.het-buiten.nl.
BEELD Het lege Loo in coronatijd
18 COLUMN van Geeke Remmelts - Over tramrails en traptreden
'),.".
ISSN 2665-9743
IN DE ACTUALITEIT Hoe de coronacrisis biedt. Twee experts geven hun visie nieuwe perspectieven
.1,:
28 Langs sprengenbeek en hunebed naar het Noorden - Op reis door de Bataafse Republiek in 1799 met het echtpaar Scheltema Deel 4
XNIIIO~aI1.l.
'765,
Bij nader inzien, de Nederlandse buitenplaats -: Tussen herinnering, vergetelheid en ongemak
I
Een samenvatting van de oratie van Hanneke Ronnes waarin zij een oproep deed om het onderzoek meer te richten op de betekenis van de buitenplaats voor eigenaren, personeel, bezoekers en voorbijgangers.
44 Buigen voor de buitenplaats? Willem Boreel van Hogelanden (1800-1833) en de 'knik' in het Noordzeekanaal
Coronatijd in beeld Hoe hebben kastelen eb' I . n urtenp aatsen zich aangepast aan de coronamaatregelen.
50 AGENDA:UIT EN KENNIS 53 BOEKEN 56 VERGETENMEESTERWERKEN 58 COLUMN van Romke van de Kaa Tuinbaas op Lismore Castle
Colofon
HET BUITEN
ihoud HET BUITEN
5
---------------------
Cultuurkrant
_------
---~-=
NL
VOOR PROFESSIONALS IN CULTUUREDUCATIE EN CULTUURPARTICIPATIE
Creatieve oplossingen voor de 1,5 metersector @
Onze sector drijft voor een groot deel op menselijk contact en het samenbrengen van mensen. ProtocoLLen mak.en cultuureducatie en cultuurparticipatie nu coronaproof. "Deuren open laten staan, is beter dan dat iedereen de deurknoppen aanraakt. Maar tijdens een muziekles geeft dat weer geluidsoverlast." Door Anita Twaalfhoven Illustraties Josien Vogelaar Het heeft ook wel weer iets absurds. Professionals die, door een nieuw virus gedwongen, moeten nadenken over het houden van l,S meter afstand en het besmettingsrisico van deurklinken, touchscreens en audiotours. Over het mogelijke risico van zingen, blaasmuziek en werken met klei. We spraken met vertegenwoordigers van Cultuurconnectie. de Museumvereniging, de KNMO en VONKC over hun coronaprotocollen.
I.
VERSCHILLENDE HANDEN AAN DEZELFDE KLEI "Ons protocol, van de sector cultuureducatie en -participatie, is langs de Kunstenbond, AVV, de arbodienst én de schoonmaakbranche gegaan", somt René de Kok, commercieel manager van Cultuurconnectie op. "We hebben met protocollen en richtlijnen vanuit allerlei sectoren te maken, de vastgoedsector heeft bijvoorbeeld weer andere eisen dan de cultuursector. We noemen deze onduidelijkheid voor onze leden weleens "The Battle of the Protocols", vertelt hij lachend. "Daarnaast hebben we met een werkgroep aanvullende richtlijnen opgesteld en gepubliceerd.
Naast leden nemen daaraan onder meer LKCA, KNMO, Koornetwerk Nederland, vakbonden en ArboNed deel. Cultuurconnectie vertegenwoordigt muziekscholen, volksuniversiteiten en centra voor de kunsten. Door de verschillende kunstdisciplines onder één dak is de situatie extra ingewikkeld. Tijdens de schildercursus kun je op l,S meter afstand van elkaar zitten. Maar denk aan pottenbakken; mag je met verschillende handen aan dezelfde klei komen? Geleidt water anders dan lucht? Bij dans kijken we ook naar de richtlijnen in de sport. Binnen dansen kan nog niet, maar buiten dansen met jeugd kan weer wel. Muziekscholen mogen individuele
René de Kok, Cultuurconnectie:
"Dit is The Battle of the Protocols'
lessen verzorgen, maar zangles en blaasinstrumenten vragen vanwege het pro?uceren van vochtdeeltjes in de lucht om meer onderlinge afstand dan drum- of pianoles. Maar hoeveel afstand precies? Daarvoor moeten we wachten op nader wetenschappelijk onderzoek. Cultuurconnectie heeft posters laten ontwerpen met de richtlijnen voor de l,S meter afstand.
Deuren open laten staan, is beter dan dat iedereen de deurknoppen aanraakt. Maar ja, tijdens een muziekles geeft dat dan weer geluidsoverlast." Spelen leeftijdsverschillen een rol?
"Volksuniversiteiten zijn vanwege de soms hogere leeftijd van hun cursisten extra voorzichtig en werken misschien langer met online lessen. Ook leeft de vraag: durven deze oudere cursisten wel terug te komen? Over allerlei details leven nog vragen, die we naar het ministerie van OCW hebben gestuurd. Centra voor de kunsten, muziekscholen en volksuniversiteiten maken daar nu verschillende Lees verder op pagina 3
2 Column: Sanne Scholten 7 Column: Anne van den Dool 10 CREA-directeur Dennis van Galen 11 Innovatiefonds Nesta 12 Erfgoededucatie: Bart de Nil 13 Column: Bea Ros 14 Impact coronacrisis 15 Interview: Karolien Dons 16 Nieuwe publicaties DIT IS EEN UITGAVE VAN LKCA • LKCA.NL • INFOfaLKCA.NL
• POSTBUS 452, 3500 AL UTRECHT
JULI / AUGUSTUS 2020 JAARGANG41-NUMMER3-PRIJS€5.50
M· AGAZ I N E
Inhoud
De gevelrestauratie van 'Het Huis met de 1:19..0fden' aan de Ämsterdamse Keizersgracht 123 is eind 2019 voltooid. Coverfoto: Ambachtenlab Stoelenmatten [foto: Marco Gerritsen / Beeldblik].
Volgens èleskundigen is het één van de mooiste en meest authentieke gevels van de grachtengordel.
6
tiet Ambachtenlab: een bijdrage vanuit musea aan innovatie van ambachten
28
Museumpark Orientalis: tussen beeldcultuur en authenticiteit
32
Bijbelse borden als katholiek pronkgoed
Bij archeologisch
verschillende
partijen
is Kenniscentrum Nederland ontwikkelen
betrokken.
Immaterieel
een methodiek
In 2018
Erfgoed
gaan
om hen met elkaar te verbin-
Kasteel Ter Horst is een landhuis in Loenen waar verschillende
bestanddeel van de hedendaagse
Deze zat vol afval van de bewoners
1883 de Maasmondwet
elkaar zijn verweven.
museumcultuur en wordt vaak
zeventiende
gekoppeld
aan erfgoed. In hoeverre
datgene wat aan ons overgeleverd is uit het verleden.
en te stimuleren
opstelling
authentiek?
ERFGOEDMAGAZINE NR 3, 2020
in Enkhuizen
is een bijzondere
uit de
eeuwen vertelt een verhaal
aangenomen.
Deze bevatte slechts één artikel: "De
bouwstijlen met Bij het kasteel zoals
het er nu bij staat zijn drie bouwperioden
over hun leefwijze en geloofsovertuigin-
uitmonding van de rivier de Maas zal
te onderscheiden:
gen.
worden verlegd naar den Amer."
·Renaissance
de Middeleeuwen,
en 18e eeuw.
In hoeverre is de
in Nederlands
luchtmuseum
4
Verschillende bouwstijlen komen samen in Kasteel Ter Horst
gevaar voor overstromingen werd in
is een belangrijk
den en zo de ambachten te ondersteunen tot innovatie.
Vanwege problemen met de wateraf-
39
voer van de Maas en samenhangend
Authenticiteit
zijn
Een waaiersluis op de scheiding van Maas en Waal
vondst gedaan in een gedempte waterput.
Westeinde Bij het borgen van ambachten
onderzoek aan het
36
oudste open-
Orientalis te typeren als
Verder in deze editie: • 3 Editorial·10 Uit het archief- 16 Het Huis met de Hoofden· ·26 De plek van ... • 31 Column- 42 Boeken- 44 Nieuws· 46 Colofon
20 In beeld
ERFGOEDMAGAZINE NR 3, 2020
5
faro
tijdschrift over cultureel erfgoed Jaargang 13, nr 2, juni 2020
l-<
o o
]
OJ
~
~
IN DIT NUMMER
03
10
38
EDITO
PUBLIEKSON DERZOEK Handelen op basis van kennis
ER KOMT (HEEL VEEL) WATER AANI Interview met Patrick Willems
06
16
CORONA #erfgoedinuwkot
CORONA Getuigenissen
uit de erfgoedsector
CONGO 60 JAAR ONAFHANKELIJK
22
CONGO IN VLAANDEREN
28
SLEUTELS VOOR EEN KRITISCH DEBAT
32
OVER DE HEL OP AARDE
I Interview
met Mathieu Zana Etambala
DOSSIER ERFGOED ALS EVENEMENT
44
ONCE IN A LIFETIME
46
SCHATKAMER OPENT DE DEUREN
50
REIST U MEE NAAR MORGEN? I Naareen betertoerisme
55
HOE 'VERKOOP' JE VAN EYCK?
62
JUBILEUMJAREN EN BLOCKBUSTERS
66
DE IMMERSlEVE BELEVING
I De Librije
EN OOK
04
42
70
TELEX
EXPAT Bart Ryckbosch
MIJN ERFGOEDPLEK Wim Vanlessen
36 SPREKEND ERFGOED Zoek de zeven verschillen
60 HET ATELIER Sandy Verfaille, meestertatoeëerder
INFORMAL LEARNING REVIEW No.161 A
PUBLICATION
OF INFORMAL
LEARNING
EXPERIENCES,
MAy/JUNE
INC
2020
ISSN 2642-7419
INSIDE:
MUSEUM
PROFESSIONALS
FLOOD
UNITE
DURING
CATASTROPHE
PLUS: THE US OLYMPIC AND PARALYMPIC MUSEUM, NATIONAL PARK VISITOR FEEDBACK, AND MORE!
IN THIS ISSUE: PARK VISITORS' INTEREST BY MARTHA
MERSON
AND SCOTT
3 PATTISON
FROM DEVASTATION TO INSPIRATION: MUSEUM PROFESSIONALS IN CATASTROPHIC By JOSH
EVENTS
HOLLIDAY
A FOOL'S
ERRAND
BY ROBERT
MAC WEST
"SELF,
7
UNITE
BY LONNIE
MADE: EXPLORING
G.
You
BUNCH III (BOOK REVIEW)
9
12
IN A WORLD OF WE"
AN EXHIBITION FOR OUR TIMES AT THE EXPLORATORIUM By MELISSA
ALEXANDER,
ANN
HOLMES, ALLISON
ROACH, AND PEARL TESLER
16
UNITED STATES OLYMPIC AND PARALYMPIC MUSEUM By ROBERT
MAC WEST
AND CAROLYNNE
HARRIS
18
RELEVANCE OF MUSEUMS TO THE ANTHROPOCENE By EMLYN
KOSTER
Publisher information: THE INFORMAL LEARNING REVIEW is a copyrighted publication of Informal Learning Experiences, Inc. It appears bi-monthly in February, April, June, August, October, and December. THE INFORMAL LEARNING REVIEW is edited and published by Informal Learning Experiences, Inc., (Editor: Robert M. West, Associate Editor: Karen Wise) tel: 720.612.7476, email: ileinc@informallearning.com, mailing address: 1776 Krameria Street, Denver, CO 80220. THE INFORMAL LEARNING REVIEW is designed and produced in house. ISSN 26427419.
AT
o
N
SUBSCRIPTION
NFORM
THE INFORMAL LEARNING REVIEW 1 year, six issues, bimonthly, print and online: $65 in the U.S., $72 in Canada/ Mexico, $80 elsewhere. Online version ONLY, $55. Individual electronic issues can be purchased for $12 and will be delivered via email. Please contact us at ileinc@informallearning.com if you would like to purchase a single issue.
TRAVELING EXHIBITIONS DATABASE 1 year, unlimited access: $85 worldwide. There is no charge for listing exhibitions in the database. Please contact us at ileinc@ informallearning.com for more information. Exhibitions with immediate availability may be placed on the 11th Hour Page.
You can sign up for the Informal Learning Review and the Traveling Exhibitions Database via our website at www.informallearning.com. Online transactions are made securely via PayPal or Intuit.
NOOIT MEER NAAR KANTOOR
WERKEN
VANUIT HUIS IN
TIJDEN VAN CORONA
vakblad voor informatieprofessionals
v
• '~+
.
VOGIN-IP-Iezing
,
Christiaan Triebert over NYT's werkwijze en Pulitzer-onderzoek
Corona-app en techniek-ethiek Een interview met Peter-Paul Verbeek
Framesoverzicht Informatievaa rdigheid hoger onderwijs gekaderd
Serious gaming in de bibliotheek 'Moderne manier van informatie en educatie'
v v
• • • •
• • • • • • • • • • • • • • •
• • • •
•
COLOFON
INHOUD
lP is samen met InformatieProfessionaLnl het onafhankelijke platform voor de informatiespecialist van vandaag en morgen. De lezers werken in de informatie-, bibliotheek-, archief- en erfgoedwereld.
Nooit meer naar kantoor
ISSN: 1385-5328
Ook IP'ers werkten de afgelopen maanden thuis, en doen dat grotendeels nog steeds. Wat ging er goed, wat minder, en wat is er blijvend veranderd? Zes professionals vertellen. Dafne Jansen en Cindy Lammers
m
18,
m
redactie Marjo Bakker, Maarten Brinkerink, Wilbert Helmus, Dafne Jansen, Vincent M.A. Janssen, Evelien de Jonge, Stefan Jongen, Leen Liefsoens, Cindy Lammers (hoofdredacteur), Matthijs van Otegem, Mirjam Raaphorst, Vincent Robijn, Eric Sieverts en Daniël de Vette.
Informatievaardigheid
VOGIN-IP-lezing
Hij zou keynote speaker zijn tijdens de lezing op 19 maart - die vanwege corona niet doorging. Gelukkig deed Christiaan Triebert zijn verhaal in digitale hoedanigheid bij een van de online sessies.
Serious gaming in de bieb
De rol van technologie in de samenleving is een van zijn aandachtsgebieden. Veel werk aan de winkel dus voor techniekfilosoof en UT-professor Peter-Paul Verbeek. Een interview. Vincent M.A. Janssen
Betrouwbare informatie leveren. En er betrouwbaar mee omgaan, dat eveneens. Ook techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek, die betrokken is bij Hugo's andere datading, de corona-app, heeft het erover in een interview in dit blad. Ethiek blijft een kwestie van formaat in informatieland. <
Martin de Jong
advertentieverkoop Voor informatie over adverteren in blad of op de site: Rajin Roopram, e-mail rajin.roopram@kbenp.nl, tel. 06-15201724.
RUBRIEKEN
Het verlenen van toestemming tot publicatie in dit tijdschrift strekt zich tevens uit tot het in enigerlei vorm elektronisch beschikbaar stellen.
~
I
OS/2020
~
~
m
Foto van de maand
lP Lingo
Column
Contentkerhof
Koortsachtig publiceren
Boek over boekenwinkels
m
Juridische kwesties
Uitspraak: . beeldcollecties beter online
nze minister Hugo de Jonge lijkt er naast Volksgezondheid, Welzijn en Sport een hobby bij te hebben: data. In de huidige crisis kom je er alleen als je je terdege laat informeren. Het RIVM is wat dat betreft zijn belangrijkste supplier. Zichtbaar trots toonde hij tijdens een van de persconferenties zijn nieuwste dataproduct: het coronadashboard. Zelf zag ik vooral de bekende getallen en gegevens maar dan 'gedatavisualiseerd' en bijgehouden op een aparte website. Data is een woord dat op het dashboard veel voorkomt. Verder een behoorlijk lange handleiding die geïnteresseerden vertelt hoe dit alles te 'lezen' en interpreteren. Daar zit 'm nu juist de crux. Van welke data over corona kunnen we met redelijke zekerheid weten dat die klopt? Wereldwijd zijn er andere manieren van registreren en analyseren, wat onderlinge vergelijking tussen landen lastig maakt. Maar de coronadata kan ook per land zelf verschillen (en discussie opwekken).
Daarbij zijn er heel veel bronnen, aldus Frank Huysmans in zijn column verderop. Er is sinds de uitbraak van het coronavirus ook een uitbraak van wetenschappelijke artikelen hierover. Waarop vervolgens veel beslissingen worden gebaseerd. Logisch, we moeten wat, maar het kan niet anders of er zit kaf tussen het keren, schrijft hij.
Op een moderne manier informatie presenteren en educatie bieden. Daartoe ontwikkelde NBD Biblion het Serious Gaming Platform. Samen met partners.
Corona-app, techniek en ethiek
abonnementen Voor abonnementsprijzen en andere informatie zie InformatieProfessional.nl.
lP I vakblad voor informatieprofessionals
Anneke Dirkx
m
medewerkers aan dit nummer Anneke Dirkx, Rob Feenstra, Frank Huysmans, Martin de Jong, Ted van der Iogt, Wouter van Dijk
gekaderd
Een framework voor informatievaardigheid kan een handig hulpmiddel zijn. Maar welk kader kies je voor jouwonderwijsinstelling? Een overzicht van bestaande frames en toepassingen.
2020 online
vormgeving Eric van den Berg, egfvdberg@upcmaiLnl, Tom van Staveren, graphicisland@upcmail.nl.
2
O
m
lP is een uitgave (24ste jaargang) van Uitgeverij lP Charlotte van Pallandtlaan 18 2772 TR Voorburg tel. 06-223 75 75 9 www.informatieprofessional.nl redactieadres lP, Charlotte van Pallandtlaan 2772 TR Voorburg, tel. 06-223 75 75 9, e-mail redactie@informatieprofessionaLnL
KWESTIE VAN ETHIEK
m KB Onderzoekskroniek Toekomst van de digitale bibliotheek
Uitgelezen
Lifehacking
Favorieten
Studie- en leesvoer voor IP'ers
Veilig(er) online communiceren
Wouter van Dijk
lP I vakblad voor informatieprofessionals
I OS/2020
3
_, :IJ
rn ;0
H
:::::>
o ;0 3
_,
:IJ H
rn
o
< rn ;0
rn :::::>
<
o
;0 3 GO
rn
< H
:::::> GO
N
o 3 rn ;0
#
1 1 4
Inhoud :::> OJ:
o c o
rz., DE VELE VAn HOUT FEmmv
OTTEn
'Hout is mijn grote liefde' Kunstenaar Femmy Otten over haar lievelingsmateriaal
~ EnTITEITEn
De jonge kunstenaar Suzie van Staaveren koos voor hout als onderzoeksmateriaal
RESIDEnTIE
'De vliegende meubelmakers' ondernemen elk jaar vier projeeten in derdewereldlanden
~ COLOFon REDACTIE
1L_
5
HOUT
EXPOSITIES
LB_
In SITE
/ OUTSITE
Tatja Scholte promoveerde op een onderzoek naar modellen voor het (weer) opzetten van installatiekunst 2_1_
KunST
& mEDIA
zz.. BLIK
EEn InTuïTIEF EVEnWICHT
OP HOUT
Ambachtsvrouw Maartje van Deursen zoekt altijd naar hout met een verhaal
Beeldend kunstenaar Frans Horbach over de heldere lijn in zijn objecten en schilderijen
za.. PAASEILAnD
Mari Shields maakte én hernieuwde houten werk voor een rotonde in Hoorn
za.. HOUT
ALS
RODE
DRAAD
In de projecten van architectonisch vormgever Elmo Verrnijs speelt hout vrijwel altijd een rol az., BEELDHOUWER
In HOUT
Houtdraaier Nel Punt en haar interesse voor nerven, knoesten en vergroeiingen
OP HOOG
nIVEAU
Restauratoren over unieke projeeten beschilderde houten kerkgewelven in Naarden, Alkmaar en Warmenhuizen aa., RAFELS
En nIETJES
Gijs van Lith past het proces van slijtage bewust en versneld toe in zijn schilderijen
Hout Haar beelden van hout moeten eruitzien alsof het geen moeite gekost heeft, vertelt beeldend kunstenaar Femmy Otten in dit themanummer over hout 'Ik heb altijd het gevoel dat ik mijn handen kapot moet beitelen, dat ik er veel voor gedaan moet hebben. Dat voelt heel goed.' Otten vertelt in deze kM over een beeld waar ze aan werkt voor de nieuwe rechtbank in Amsterdam, een zwangere vrouw uit één stuk Europees lindenhout. Ze heeft de techniek zichzelf eiqen gemaakt 'Ik vraag me nog geregeld af wat een echte houtbewerker zou zeggen wanneer hij me aan het werk zou zien.' Ondertussen laat ze haar beitels door het hout glijden als door boter 'Hout is mijn grote liefde.' Die liefde voor het materiaal die Femmy Otten voelt, voelt Maartje van Deursen ongetwijfeldook Met meer dan 25 Jaar ervaring als meubelmaakster is zij een echte ambachtsvrouw. Als drijvende kracht achter Cambium Meubels te Krommenie begeleidt ze studenten aan de Gerrit Rietveld Academie. Maar ook kunstenaars en musea weten haar te vinden voor speciale opdrachten. Van Deursen vertelt over de nieuwe houten voet die ze heeft gemaakt voor een rituele kandelaar, de Rintel menora, voor het Joods Historisch Museum in Amsterdam.
De precisie en aandacht die beeldend kunstenaar Nel Punt vroeger hanteerde voor grafische vormgeving, handhaaft ze nu in het werken met hout. Het belangrijkste vindt ze om de tekening in het hout met de vorm van het object samen te laten gaan. Daarom is ze ook zo gefascineerd door de 'verhalen' die ze in stukken hout leest: 'Hoe het gegroeid is, de verschillende patronen in het hout, de nerven, de jaarringen en de structuren inspireren me om ze in mijn stukken nog beter te laten uitkomen.' Beeldend kunstenaar Frans Horbach voegt met kleur juist 'lyrische elementen' toe aan zijn houten objecten. Toen hij als schilder de laatste Jaren steeds meer gefascineerd raakte door rechte lijnen, onststond de behoefte om ruimtelijk werk te gaan maken. 'Het was bijna vanzelfsprekend dat ik met hout wilde gaan werken: aldus Horbach. Dit is slechts een kleine greep uit de inhoud van dit houtnummer. Veel leesplezier!
Wouter de Vries
wouter@dedoelenpers.nl
e 2
e
3
Verwa Itu ngsfragen
Konservieren - Restaurieren
Inhalt 4-5 5 6-7 39 67
Nachrichten aus der Museumswelt Namen Literatur Impressum AutorInnen
Verwa Itu ngsfragen Dem für 2021 geplanten neuen Leitfaden von ICOM Deutschland, in dem die Standards für Museen überarbeitet werden, um einen praktischen Orientierungsrahmen für zeitgemäBe Museumsarbeit zu bieten, wird ein weiteres Kapitel hinzugefügt werden müssen. Denn vieles fühlt sich nicht mehr so an wie bisher; Hygieneauflagen, Distanzvermessung bestimmen den Aufenthalt auch in den Museen und Ausstellungshäusern und wirken sich nicht nur wirtschaftlich aus. MaBstäbe verschieben sich in vieler Hinsicht; die Digitalisierung hat breite Kreise mit Weisheiten in geballter Ladung versorgt, aber auch Home Office und Skypen auf dem kleinsten Gerät etabliert. .Herausforderunq" heiBt der neue rhetorische Dauerbrenner - vielleicht gibt es ja dazu eine .Handreichunq'' ...
8-14
Uwe Albrecht eBooks in Museen, Teil 1
16-17
Sarah Metzler Fünf Irrtümer über Besucherforschung
17-21
Florian KnauB im Interview Wie man Plankosten nicht überzieht. Kostensteuerung bei der Sanierung der Münchner Glyptothek
22-28
Michael M. Stanic Das Haus der Kunst in München: AbriB oder architektonische Verfremdung statt uferloser Restaurierungskosten?
30-35
Boniface Mabanza im Gespräch mit Anette Rein Rassismus: Wie kann man ihm begegnen, wie können Museen mit kolonialen Phantasien umgehen?
36-39
Julia Daumann Vom Benin-Dialog zu "Digital Benin". Ein zeitgemäBer Weg internationaler Kooperation
Mit dieser neuen Doppelausgabe von MUSEUMAKTUELL möchten wieder zu vielen neuen Anregungen in und um Museen anregen. Wir wünschen eine entsprechende Lektüre.
65
Christian Müller-Straten Der Hamburger Rechteverzicht
Adelheid Straten
40-41
Christian Müller-Straten The River of no Return: Durch die Pandemie zu neuen Ufern
41-43
Lutz Boden Auch Museen können aus der Corona-Krise lernen
43-45
Uwe Brückner Das Museum und das Virus
DaB wir 2020, zumindest im japanischen Horoskop, das Jahr der Maus (= pfiffig, flink, fleiBig) haben, erinnert an
Eigenschaften, die Museumsleuten nicht unbekannt sind. Es ist ihr Metier, immer wieder neue Kreativität an den Tag zu legen. In ihren Häusern ist so manches Objekt verwahrt, daB letztlich aus dem Nichts - aber aus interessanten Einfällen und menschlicher Energie entstand. Auch Museen haben Schlüsselaufgaben im Zugang zu "Humankapital", zu Bildung; und wirtschaftlich gesehen, finanziert sich eine Investition in Bildung selbst.
Die Pandemie als Lernquelle
Zum Titelbild MEDER SmartGuide2,
der besondere MulimediaGuide
MEDER CommTech GmbH mit Firmensitz in Singen am Hohentwiel bietet seit über 35 Jahren einen nachhaltigen Service maBgeschneiderter Lösungen für jegliche Art der drahtlosen Gruppenführung. Entwickelt und produziert werden die Geräte in Singen, sodaB individuelle Kundenwünsche unkompliziert und direkt umgesetzt werden können. Um schnell und effizient auf Änderungen von Ausstellungen und Touren reagieren zu können, kommt man heute an mediaier Unterstützung mit zusätzlichen Inhalten kaum noch vorbei. Ausgereifte Kommunikationstechnik und eine perfekt abgestimmte Software machen jede Führung zum nachhaltigen Erlebnis. Für das Museum wie auch für den Besucher! Das Top-Produkt von MEDERCommTech,der SmartGuide2, vereint sämtliche Features, die aus Führungen Erlebnisse machen. So werden geführte Rundgänge genauso zum Erfolg wie der eigenständige Museumsbesuch. Anzeige MEDERCommTech GmbH Robert-Bosch-Str. 4, 78224 Singen T. +497731911322-0 i nfo@meder-commtech.com, www.meder-commlech.de
Konservieren
- Restaurieren
46-52
Paul-Bernhard Eipper AusgetauschteZierrahmen: Vom Verlust der Einheit
53-54
Ulrich HeiB Über allen Türen: Die Supraporten im Augsburger Schaezlerpalais
55-58
Die Restauratoren Susanne Bretzel-Scheel und Andreas Weisgerber im Interview mit Carolin Steimer Einzigartige Textilfunde vom Toten Meer in einer kommenden Sonderausstellung des LWL-Museumsin der Kaiserpfalz in Paderborn
59-62
Ilja Brustein Myschkin: Marketing statt Qualität
Russische Wege
MUSEUM AKTUELL Ausgabe 263+264
I
2020
Rijswijk
Susanna Inglada ~ Virtuoze werelden van verf en papier
13 collectiestukken Gewoon voorwerp, ongewoon verhaal Zomerspecial
BelgiĂŤ 12 kunstparels, een bezoek waard
.â&#x20AC;˘.
+ de tentoonstellingsagenda 40 pagina's gratis bijlage
~
-.-
- ----It.,...N----ELi!._.....__~-
Beeld omslag' Willem Steelinkjr., 'Na de lunch I', 1915, olieverf op doek, 88,S x 113,S em, Singer Laren
HOUDmuseumtijdschrift.nl nr 5 / juli-aug 2020
54 MODERNE
20
KUNST
Stillevens De 'nature rnorte als bron van inspiratie en vernieuwing door Adrienne Ouarles van Ufford KUNST 6: ERFGOED
26
Ridders en Romanovs Onder de tsaren van de negentiende eeuw herleefden de middeleeuwen door Darien Tamis HEDENDAAGSEKUNST
32 Susanna Inglada 11-18
Virtuoos papierkunstenaar met statements over politiek en macht door Machteld Leij
MUSEUM - KORT Museumtijdschrifttips: de mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland
ZOMERSPECIAL
41 Bij de zuiderburen Vergeet Manneken Pis en het Atomium; hiervoor moet u écht naar België door de
redactie
.
I
OUDE KUNST
71- 78
MUSEUM & MEER hetatelier Fransje Killaars de gevestigde David Bode de nieuwkomer Yair Callender boekenetc. de lezerspagina Met oproep de kunstpuzzel
46
Angelika Kauffmann Achttiende-eeuws wonderkind schilderde mensen als Griekse beelden door Stefan Kuiper KUNST 6: ERFGOED
54 13 bijzondere voorwerpen Ze lijken doodgewoon, maar de verhalen erachter zijn dat zeker niet door Erik Spaans VOOR HET VOETLICHT
58
Ab van Hanegem Illusionist pur song over zijn doelen, drijfveren en denkruimtes door Edo Dijksterhuis
38
COLUMNS
Oek de Jong Werkpaarden op het water pzaal De vloer
530
DESIGN
64
T.ntoonstellingsaffiches Hoe het Nederlandse affiche in de twintigste eeuwalle stijlen doorliep door Arjan den Boer
museumtijdschrift
seumtijdschrift