2018‐ 2019 Reinwardt Academie Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten
Reinwardt Academy Amsterdam University of the Arts
[TIJDSCHRIFTATTENDERING NR.3] Inhoudsopgaven van recent verschenen tijdschriftnummers
)) I )
J
~
\--\
) }
I
sinds 1892
jaargang 122
2018 -
'v~
Inhoud 04 05 06 09 10 14 18 21 24 26 30
Van de redactie De archiefervaring Terug naar tijden van opstand in de Maand van de Geschiedenis, Nederlands Openluchtmuseum Column I Warm worstenbrood, Christian van der Ven Netwerk Oorlogsbronnen: van thematische aggregator naar thematisch netwerk, Tessa Free Van protestactie tot archief: de Maagdenhuisbezetting 2015, Tashina Blom en Mirjam Schaap Herverdeling Utrechtse hoogleraararchieven, Roosje Keijser Kostje gekocht? Kostkopercontracten in de middeleeuwen, Cees Tromp Digitale klantenkunde, Vera Weterings De Roermondse archiefkwestie. Het verleden en het heden, Michiel Knaps Een nieuw begin op oude voet? Archiefvorming in een tijd van revolutie (1750-1850), Carolien Boender en Oiederik Smit 32 Verborgen schatten in middeleeuwse archieven. Nieuwonderzoek in Utrechtse kapittelarchieven, Kaj van Vliet 34 Column I Wetenschap, snavels en struisvogeleieren, Hannie Kool-Blokland 35 Archiefmonument 36 Uitgelezen 38 Burgerlijke Stand I 'Archieven helpen bij het begrijpen van je leefomgeving.' In gesprek met Bob Benschop, Nick Werring
nummer
8
2018
•
3
4
THE ART NEWSPAPER
Number 305, October 2018
Contents THE ART NEWSI'APEn
Issue 305, October 2078
REVIEW
Review Familyfortunes: are galleries based on dynasties built to last? (Left, a young Lucas Zwirner with the late artist Jason Rhoades, around 2000.) Seepp60-61
FEATURES
4-5 ANNIALBERS How she challenged Bauhaus prejudice in her textile art
.......................................................
6-7 PAUL SMITH The fashion designer riffs on Anni Albers's textile designs
.......................................................
8-9 FRANCIS UPRITCHARD How the New Zealand-born artist is taking on the Barbican's quirky Curve gallery .
10 ICH BIN NICHT EIN BERLINER Why artists are moving away from the once-alluring German capital
DIARY LEADERS
CONSERVATION
5
41
COMMENT
EUROPE
Why the UK must start treating art as an academic subject-and why the archives in Brazil's National Museum devastated by fire, are irreplaceable '
The Shroud ofTurin chapel reopens, two decades after a disastrous fire
42 UNITEDSTATES
NEWS
Family reunion in Toledo for portraits by Frans Hals
8
12 LOUISA BUCK'S LONDON Paul Kindersley makes up with his mum at the Hayward and Mika Rottenbergshares the stage with protesters at the Goldsmiths Centre for Contemporary Art
13
LEONARDO DA VINCI Why the Mona Lisa is famous
21
UNITED KINGDOM
EUROPE
BOOKS
Refugees help to restore Germany's historic buildings
10
.......................................................
14
47
Bruegel's weird and wonderful worlds come alive in a landmark show uniting three-quarters of his paintings
ROYALTY
......................................................
The art collections of Charles I and II
George IV's seaside saloon gets its sparkle back
22
15
UNITEDSTATES
ABSTRACTEXPRESSIONISM
12 INDIA How an amateur sleuth is helping India retrieve its heritage
.......................................................
14
ART MARKET
An unintelligible explanation of Jackson Pollock's methods
Was the Swedish artist Hilma af Klint the real inventor of Modern abstract painting?
49
16
26
INTERNATIONAL
SILVERWARE
Stand prices: how do fees at major fairs compare?
All that you will ever need to know about Tudor and Elizabethan silversmiths in London
.......................................................
ISRAEL Culture minister wants budgetary power to control the country's historical narrative
52
17
EUROPE The implications of a no-deal Brexit for the UK's art market
MONKERY The Grand Tour described in letters by two Benedictines
MUSEUMS
60-61
23
18
INTERNATIONAL
UNITED STATES Meet the collectors behind Glenstone, one of the world's biggest private museums in suburban Maryland
EXHIBITIONS EUROPE
.......................................................
UNITED KINGDOM
A catalogue of Rajput arms and armour
2·Ö································ ················
Isabella Rossellinijoins a starry send-off in Brooklyn, while beads and bigwigs abound as Lehmann Maupin opens in Chelsea
The Tate's most popular show revealed-and it's not in the UK
US museums rally together in the run-up to next month's midterm elections
19 GUNSANDKNIVES
LINDA YABLONSKY'SNEW YORK
44
US&AMERICAS
How Anni Albers carved out a new category of textile art-and how Paul Smith has been inspired by her designs. See Review, pp4- 7
Can contemporary art galleries survive beyond their founders' generation?
VESTMENTS The use and abuse of Catholic objects
UNITED KINGDOM The relationship between brothers-in-law Mantegna and Bellini is explored at the National Gallery, while Horace Walpole's treasures are reunited at Strawberry Hill
CALENDAR
29-38 Our pick of exhibitions around the world
ENDNOTE
REGULARS
39
EUROPE
17
PHOTO FINISH
Directors past and present of Germany's Humboldt Forum discuss "Europe's most important museum project"
LETTERS
26-27
30
Loose women: the barely clad Sapphicsubtext of Jean-Baptiste Greuze's once- famous work
No end to the tyranny of contemporary art, plus the forgotten pleasure of art for art's sake
UNITED KINGDOM
18-19
Inspired by the example set in Berlin, Oxford's museums are welcoming refugees
........................................................
Aids activists Gran Furyfinally bring their rage to the UK
30
70
COMMENT
OBITUARY
A concept of "matrimony" could solve global heritage disputes
The Islamic art expert and dealer Oliver Hoare
.......................................................
IN THE FRAME
Joshua Reynolds's Portrait of the Ladies Waldegrave (1780-81)is making a temporary trip to its original home of Strawberry Hill. See Review, p26
~
THE ART NEWSPAPER
RICHARD STANKIEWICZ Sculpture/rom the 1950s - 1970s September 13 - October 27
AVAILABLE NOW: A NEW WEEKLY BLOG BY MARTIN BAILEY
Adventures
cY~~
Colfisart,
LLC Frederick D. Hill Daisy Hill Sanders
Specialists in American Art by appointment New York 212.396.0099 www.collisart.com
WA S RB U RON 177 Tenth Avenue, New York, NY, 10011 (212) 397-6780 I jwashburn@earthlink.net
•
I washburngallery.com
TRENDS IN KUNST EN CULTUUR
Nummer 116 • Najaar 2018 • 30ste jaargang
Kunst en techniek Big data in het boekenvak Zijn machines creatief? Opmars online kunsthandel
ISBN 978-90-6650-149-2
111111111111111111111111111111 w~w.boekman.nl
€15
BOEKMAN
116
Inhoud
Redactioneel
3 38
42
Bjorn Schrijen De toekomst van digitale distributie?
48
Tom Ruette Online databank voor internationale concerten
Technologie geeft kunst nieuwe impuls 2
Auteurs
Joost Poort De invloed van digitalisering en andere technologische ontwikkelingen op het auteursrecht
Dossier Literatuur over de invloed van digitalisering en technologie op kunst en cultuur in de bibliotheek van de Boekmanstichting
Boekbesprekingen 58
Artikelen 54 4
PiekVossen Kunstmatige kunst
Paul Postma Het succes van de Museumkaart
Gaat AI de kunstenaar vervangen? 8
Sabine Zwart Nederlands e-cultuurbeleid niet langer toonaangevend Interview met Marleen Stikker (Waag), Michel van Dartel (V2_) en Anne Nigten (The Patching Zone)
14
19
Natasja Admiraal Het modeonderwijs van morgen
32
Dana Linssen VR is niet de olieverfpenseel naast het potlood van de cinema ToefJaeger Hoe literair is het idee: meten is weten?
Edo Dijksterhuis over Paul Kempers
'Het gaat om heel eenvoudige dingen': Jean Leering en de kunst
Columns/reportages 12
AndrĂŠ Nuchelmans De telefoon als stemvork
60
24
100 jaar branchevereniging van bioscopen in Nederland: van Nederlandse Bioscoopbond naar Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters
Lucas Nuchelmans Virtual reality maakt beleving realistischer Interview met architect Tim van der Grinten
36
Koert van Mensvoort Ouders, laat je kind kunstenaar worden! 62
46
Peter Bosma over FransWestra (et al.) (red.)
Het Smartphone Orchestra
Edo Dijksterhuis Ook voor kunst: klikken en kopen
Kunstacademies maken een digitale inhaalslag 26
59
Huub Wijfjes over Peter Schavemaker 100 jaar Hilversum mediastad
Richard Kofi
Jack van der Leden 'Langzaam boren in hard hout'
over Christina Johansson en Pieter Bevelander (eds.)
Interview met Suzanne Meeuwissen van het Nederlands Letterenfonds
Museums in a time of migration: rethinking museums' roles, representations, collections, and collaborations
,
• ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
30
Chef Dennis Huwaë en la Casa de Papel. Wie die Spaanse serie
De cover
Hele avonden spitten we portfolio's van fotografen door, op zoek naar uitmiddelpuntige eettoto's. Soms is de fotograaf echt verbouwereerd over onze uiteindelijke keuze. Lieve lezers, we presenteren jullie PASTA. een heel vroeg werk van Wout van Dee. Wij vinden 'm prachtig, maar Wout IS er van overtuigd dat hij inmiddels véél mooiere foto's maakt. Kijk zelf maar eens op www.instagram.com/woutvandee/
gezien heeft, begrijpt het verhaal nog beter. De chef van restaurant Daalder in Amsterdam, heeft veel weg van De Professor die de hoofdrol speelt in het verhaalover de sensationele beroving van de Spaanse Munt. Jurriaan Geldermans schudt moeiteloos nog negen overeenkomsten uit zijnmouw.
8 Een restaurant met een aparte vlaflipkaart. een restaurant waar werkelijk alles roze is, een gelegenheid waar je bij het ochtendkrieken cocktails kunt drinken. Een avocadorestaurant annex yogaschool of oesters eten bij de fietsenmaker. Wanneer gaan we weer eens normaal doen, mafkezen? schrijft Kees Sterrenburg. Plaatsvervangend beschaamd vraag hij God om vergeving voor de hoofdstedelijke conceptuele Scheissdreck.
CJlYIHIM HYJlbrYPHO
98
KAUOro nOCET.TEJlJI r
De dood aan het thuiskoken. besloot het communistische regime in Bulgarije en alle kookboeken en alle kookboeken gingen in de ban. De vrouwen dachten daar anders over en begonnen recepten-uitwisselclubjes met aandoenlijke schriftjes met handgeschreven en uitgetypte recepten. Het communisme is verdwenen, de schriftjes zijn gebleven en in Bulgaarse verzamelwoede vertelt Berthold van Maris daarover.
.
1 Als mens ben je een tijdelijkeindproduct van een lang evolutionair proces, waarbij alle onderdelen van je lichaam op elkaar afgestemd zijn, zegt Michiel Korthals m Het nieuwe eten. Hoe kun Je experimenteren met diëten als voedingswetenschappers de langetermijngevolgen daarvan niet kennen, vraagt hij zich af. Ook Maurits en Jessica Tepper van de Eytemaheert en Tamara de Weijer van Artsen Voedingdoen een duit in het zakje van de nieuwe eet-ethiek
4
Bouillon! Najaar 2018 www.bouilloumagaz ine.nl
Linette Mak is een vrolijke eend in de bijt met haar voedselseksuologie. Hoe kan eten je libido verhogen of juist dwars zitten 7 Ze wil dat we met zijn allen gaan after dinner wippen in plaats van dippen. Tijdens een van de hittegolven die Nederland teisterde, stapte Susette Brabander in haar auto om met De wilde boerin een spetterende vin naturel te drinken en dat maakte de tongen lekker los.
En verder: > 6 Berichten> 14 Het Ministerie van Umami - tekst Lot Piscaer > 22 Liefde loopt via de aders van de buik - tekst Mohammed Benzakour > 26 Confit de Canard _ tekst Renate van del Bas> 40 De Dr6me eet lekker weg - tekst Will Jansen> 54 Een hele, halve Japanner _ tekst FrediE Beckmans> 60 Sushi maar dan ànders - tekst Mark Wagemakers> 70 Lekker monnikenwerk _ tekst Eelco Schaap> 74 Grenache maakt heerlijke herfstwijnen - tekst Nicolaas Klei> 78 Knolselderij, de lelijkste groente - tekst Norbert Mergen> 81 Mais is beschaving - tekst Will Jansen> 90 Wijnomfietsenin Napa Valley- tekstJurriaan van Eerten > 123 De bouillonambassadeurs > 124 Bouillon Leest> 128 Wie werkten er mee Bouillon! Najaar :2018 w vvw.bouillonmugaztne.nl
Kenley Revival Project Amy Todd
The Box, Plymouth Adam Milford and Tom Davey
Reframing the Muse Lydia Woolley and Kelly Robinson
Whitefriars: Behind the Glass Hailey Baxter
Developing a heritage youth award scheme Kate Fowler and Rebecca Barclay
Mary Seacole Interpretation Hajra Williams Tiles Project: Archives Inspiring Art Chloe Phillips and Fleur Winter
ase Vol.21 2018
ç~;!!l
Open House: art and engagement in North Cambridge Karen Thomas and Liz Ballard
•
heritage learning
Philosophy in the museum Lucy Fulton
GEM champions excellence in heritage learning
Creative Court UK Dr Rebekah Wood
ISSN 1759-6378
•
les
Editor Holly Bee
Deputy editor Jessica Robertson GEM 54 Balmoral Gillingham, ME? 4PG
Road Kent
GEM Case Studies 22 Copy date: 12 September 2018 Publication: 30 November 2018
Case Studies is published twice a year by GEM but all opinions expressed remain those of the named authors.
Designed by Steers McGillan 01225465546
Cover: Kenley Revival
ŠGEM2018
casestudies@ gem.org.uk
A large print version is available on request. Please contact the GEM office.
n ex Vol.21 2018
3
Kenley Revival Project
Amy Todd 6 Reframing the Muse Lydia Woolley and Kelly Robinson 8
Developing a heritage youth award scheme Kate Fowler and Rebecca Barclay
10 The Box, Plymouth Adam Milford and Tom Davey 12 Whitefriars: Behind the Glass Hailey Baxter 14 Mary Seacole Interpretation Hajra Williams
Eves
16 Tiles Project: Archives Inspiring Art Chloe Phillips and Fleur Winter 18 Open House: art and engagement in North Cambridge Karen Thomas and Liz Ballard 20 Philosophy in the museum Lucy Fulton 22 Creative Court UK Dr Rebekah Wood
Project
Inhoud
19
20
De plek van ...
De burgemeester
van Hengelo,
Een reeks van buitenplaatsen
Vereeningsgebouw
landgoederen
op het voormalig
in Hengelo-Zuid.
van de zichtbare
herinneringen
Het is een aan de
NR 2, 2018
en
ligt in een brede gordel
langs de noordelijke land en Duitsland.
30
The European Heritage Tribune
rand van NederIn het internationa-
GeĂŻnspireerd
door de Olympische
Fakkel
Emotienetwerken: een nieuwe manier van erfgoed maken
Herbert Jan Hiep, oprichter van de
van Athene heeft FRH (Future for Religious
Erfgoedstem,
Heritage) het 'Torch of Cultureand Heri-
Erfgoedjaar aan om een pilot van een
met emoties.
tage' initiatief gelanceerd.
Europese versie van de nieuwsbrief
wordt niet alleen geconfronteerd
Als onderdeel
Wie met erfgoed werkt, krijgt te maken
grijpt het Europees
te
De erfgoedprofessional met heel
prominente rol die Stork heeft vervuld in
le onderzoeksproject de Noordelijke
van het Europese Jaar van het Cultureel
lanceren.
deze stad.
Lustwarande worden de kansen voor
Erfgoed 2018, is deze 'Torch' een schat-
is gewekt. Daarom acht vragen over
maar ook met zijn eigen emotie. Hester
deze gordel van groene parels in kaart
kist met herinneringen
de European Heritage Tribune.
Dibbits en haar collega Marlous Willemsen
gebracht. Dit is hoognodig, want nog
verhalen
altijd is er veelonbekend
Europa.
gedeelde verleden.
ERFGOEDMAGAZINE
28
Toekomst voor religieus erfgoed
Sander
Schelberg kiest zijn favoriete plek: het
Stork-terrein
4
24
Noordelijke Lustwarande
over dit
van mensen
en persoonlijke uit alle landen
van
De interesse van de redactie
uiteenlopende
gevoelens van anderen,
zien dit proces als een doorlopende onderhandeling
tussen belangen, waarden
en emoties.
ERFGOEDMAGAZINE
NR 2, 2018
5
De opmerkelijk opgang van tege de tegelerfgoedgemeenschap)
Alles wat u altijd alover FARO wou weten
Inhoud september 2018 Focus <II> 10 jaar FARO 4
De kracht van continuïteit,
10
De barensweeën en de blijde geboorte van een sector(steunpunt). Lang leve de bestuurders <ll>Marc Jacobs
14
Uw mede-werkers. Mensen met voluntarisme, deskundigheid en betrokkenheid <II> Marc Jacob.
22
'ne Zanger is ne groep'. Terugblik op tien jaar persoonlijke ervaringen <II> Roei Daenen
28
"Meer maar vooral ánders". 10 jaar FARO-vormingen in 10 shifts <II> Jacqueline van Leeuwen
33
Meten is nog steeds weten. 10 jaar onderzoek <II> Alexander Vander Stichele, Jeroen Walterus & Olga Van Oost
38
Moeder, waarom publiceren wij? Onze boeken, tijdschrift, brochures en e-documenten <II> Roei Daenen
42
18 keer Erfgoeddag. Een blijver die beklijft <II> Roei Daenen
46
Van FARO naar Faro (en terug). Het internationale
50
Het Groot Onderhoud. AI achtjaar het belangrijkste klankbord van de sector <II> Roei Daenen
•
maar ook verandering en differentiatie. 10 jaar FARO <II> Marc Jacobs
kader waarbinnen we werken <II> Marc Jacob:
COVERBEELD VOORZIJDE: © Freepik COVERBEELD ACHTERZIJDE: © Annemie Vanthienen BEELDEN INHOUDSTAFEL: © Vuurtoren van Alexandrië, Philips Galle, naar Maarten van Heemskerck, 7572. Collectie Rijksmuseum / © Memory of Mankind / © Koning Boudewijnstichting
_ COLOFON
faro I tijdschrift over cultureel erfgoed, 77 (2078) 3 ISSN 2030-3777 REDACTIERAAD
Roei Daenen, Bart De Nil, dr. Marc Jacobs, Julie Lambrechts, dr. Alexander Vander Stichele, Hildegarde Van Genechten. Iurqen vannoutie. dr Jacqueline van Leeuwen, dr. Olga Van Oost, dr. Gregory vereauteren en dr. Jeroen Walterus.
redactieccfarobe HOOFDREDACTEUR
Roei Daenen
roet.daenenïofarobe BEELDREDACTIE
Katrijn D'namers EINDREDACTIE
Birgit Geudens & Annemie Vanthienen VORMGEVING
Silke Theuwissen DRUK
Drukkerij Albe De Coker, Hoboken ADVERTEREN
Roei Daenen
roet.daenentofarobe ABONNEMENTEN
Een abonnement kost in België 25 euro (30 euro in het buitenland). Prijs los nummer: 8 euro. Meer informatie en aanmelding op wwvcforo.be/obonnementen. TECHNISCH-ADMINISTRATIEVE
ONDERSTEUNING
FARO-secretariaat VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
dt. Marc Jacobs, p.a. Priemstraat 57, BE-7000 Brussel
54
10 jaar website
<D>
BLIND PEER REVIEW
56
Welkom in de FARO-bibliotheek
57
De nieuwe ErfgoedApp
De artikels in dit tijdschrift worden aan een procedure van blind peer reviewonderworpen
<D>
© FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw
<D>
58
Tien jaar FARO in 12 projecten <D> Annemie Vanthienen en Jeroen Walterus
60
Van Frankenstein naar participatie. opvattingen _ Julie Lambrechts
66
De redactie heeft ernaar gestreefd de wettelijke bepalingen in verband met de intellectuele eigendom van de beelden na te streven. Indien u meent dat voor een bepaald beeld het auteursrecht van de maker afzijn/haar erfgenamen werd geschonden, neem dan contact op met de redactie.
Andere tijden, andere
Ongeziene schoonheid. Naar een erfgoedgemeenschap de Belgische tegel _ Maria Baeck
ONTDEK MEER IN DIT TIJDSCHRIFT voor
72
Denken erfgoedwerkers te weinig na over de toekomst? Wat nucleair afvalons kan leren _ Julie Lambrechts en Alexander Vander Stichele
77
Digitaal tentoonstellen, hoe doe je dat? Veel meer dan 24/24 en 7/7 te bezoeken _ Martine Vermandere
82
Ten voeten uit
MET DE ERFGOEDAPP 1. DOWN LOAD de erfgoedapp. 2. SCAN de QR-code. 3. Ziet u een ? Scan de foto en ontvang meteen meer informatie.
www.faro.bejtijdschrift
folio ~ _ SDG'S: U vindt naast sommige artikels logo's die verwijzen naar de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN. Voor meer uitleg, zie wwwsdqsbe.
MAGAZINES MilT CULTUUR
WE
MEDIA
'.' ......
....... 1'.
Albe De £Q~.~.~
o£.YiJ
:.~~:
~\'._\ Vlaanderen {\:
\ verbeelding werkt
Inhoud
Vreemde ogen
door Sara Keijzer
Je bent zelf wat je maakt
3
lico Louis in het spoor van Gerard Fieret door Rose leneke van Kalsbeek
Van privé naar publiek domein en weer terug
Koninklijke privacy in de openbare ruimte door Niels Coppes
Negentiende-eeuwse door Suzanne Nellestijn
Fotobijschriften
8
De mediacode van het Koninklijk Huis
'3
Mahatma Gandhi in een privéalbum
Privé - Story
door Ingeborg Eggink
4
portretfotografie
door Elwin Hendrikse
,6
In de wereld van de Amersfoorters Wentzel en Tromp van Holst
20
"Aan Oome Wim van Jan" door Freek Baars
26
3'
fotografischgeheugen
1951 zomer
2018
Omslag voorzijde: 95.001. René Leveque. PausJohannes Paulus II amuseert zichzelf met de fotograaf, 1981
Omslag achterzijde: 95.034. Gerard Fieret. Zonder titel, 1965-'67
1 privé
vakblad vooli informatieP-rofessionals
+ Design thinking Denken in oplossingen Europeana Laveren tussen platform en netwerk Digitale transitie Polderen cruciaal NOE Verbinder in de erfgoedwereld
2018107
COLOFON
INHOUD
lP is samen met InformatieProfessional.nl het onafhankelijke platform voor de informatiespecialistvan vandaag en morgen. De lezers werken in de informatie-, bibliotheek-, archief- en erfgoedwereld.
Ethiek
ISSN: 1385-5328 lP is een uitgave (22ste jaargang) van Uitgeverij lP Charlotte van Pallandtlaan 18 2772 TR Voorburg tel. 06-44 09 19 85 www.informatieprofessional.nl
Ethiek veronderstelt beter begrijpen, dan pas beter handelen, vindt Bert Mulder.
redactieadres
lp, Charlotte van Pallandtlaan 18, 2772 TR Voorburg, tel. 06-44 09 1985, e-mail redactie@informatieprofesslonal.nl, redactie
Maarten Brinkerink, Wilbert Helmus, Frank Huysmans, Dafne Jansen, Vincent M.A. Janssen, Alice de Jong, Evelien de Jonge, Andrea Langendoen, Leen Liefsoens, Edwin Mijnsbergen, Ronald de Nijs (eindredacteur), Matthijs van Otegem, Vincent Robijn, Eric Sieverts, Sjors de Valk en DaniĂŤl de Vette. vormgeving
Eric van den Berg, egfvdberg@upcmail.nl, Tom van Staveren, graphicisland@upcmail.nl. medewerkers aan dit nummer
Marjo Bakker, Marc van den Berg, Marieke van Delft, Lily Knibbeler, Johan van der Knijff, Elsbeth Kwant, Bert Mulder, Melanie Peters, Marietje Schaake, Raymond Snijders en Harry Verwayen. Foto omslag: Beeldstudio KB; bewerking: Eric van den Berg abonnementen
Voor abonnementsprijzen en andere informatie zie InformatieProfessional.nl.
Lily Knibbeler over de vernetwerkte informatiesamenleving
Het verlenen van toestemmingtot publicatie in dit tijdschrift strekt zich tevens uit tot het in enigerlei vorm elektronisch beschikbaarstellen.
2
De taken van Europeana vragen elk om een ander organisatiemodel. Hoe gaat dat samen?
Wat betekent de vernetwerking voor de opdracht, missie en positionering van de KB? Ronald de Nijs
m
m
NDE als verbinder in erfgoedwereld
Polderen
Polderen is een beproefd recept om de digitale transitie ook maatschappelijk tot een succes te maken, stelt Melanie Peters.
vernetwerking in de erfgoedsector is het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE). Ervaringen uit de praktijk. Ronald de Nijs
~
Design thinking Hoe kunnen organisaties complexe problemen te lijf gaan? Met design thinking. Dafne Jansen en Sjors de Valk
RUBRIEKEN
advertentieverkoop
Voor informatie over adverteren in blad of op de site: Rajin Roopram, e-mail rajin.roopram@kbenp.nl, tel. 06-15201724.
Laveren tussen platform en netwerk
~
m
m
Foto van de maand
KB Onderzoekskroniek
lP lingo
Oude bronnen
G&A
Duppen
Sarah Coombs
Finse ode
Eerste Nederlandse webindex van cc-rem gered
Hoeder van het historische boek
lP I vakblad voor informatieprofessionals
I 07/2018
m
m
I
1
et is natuurlijk een hele eer om gevraagd te worden als gasthoofdredacteur voor lP. En dan nog wel als eerste. Toen ik dit voorjaar werd gevraagd, zegde ik gelijk toe. Mooie kans! Als directeur van de Koninklijke Bibliotheek ben ik veel bezig met de vraag hoe je maatschappelijke waarde levert in een digitaliserende samenleving en wat dat allemaal werkelijk betekent, ook voor onze eigen manier van denken en werken. De kans om dat onderwerp verder te exploreren met en aan de hand van mensen die met dezelfde vraagstukken bezig zijn, nam ik dus graag aan. We gaan in dit nummer dus kijken naar organisaties die in netwerken maatschappelijke waarde leveren, zoals het Netwerk Digitaal Erfgoed en Europe-
m
Vensters op een nieuwe werkelijkheid
m
Drie jonge professionals laten zien dat traditionele categorieën en denkkaders bijstelling verdienen.
Lessen in veranderen
In Iedereen verandert - nu Jü nog bundelt consultant Hans Vermaak de lessen die hij in dertig jaar veranderen heeft geleerd.
Ronald de Nijs
m
ana. We horen van Melanie Peters waarom polderen helemaal niet uit de tijd is, maar juist een voorwaarde voor een inclusieve digitale transitie. We denken met Bert Mulder mee over de ethische aspecten van die verandering. En van Hans Vermaak leren we waarom klein en meeslepend veranderen beter is dan proberen alles van bovenaf te bedenken. Ik heb ervan genoten om zo weer meer perspectieven te krijgen op een onderwerp
Eisbeth Kwant
Naar een krachtig publiek knooppunt Met haar nieuwe informatiestrategie kiest de KB voor een andere richting.
4 favorieten Gasthoofdredacteur Lily Knibbeler koos vier objecten die veelover haar zeggen.
Marc van den Berg
dat ons allemaal aangaat, hoe we de menselijke maat behouden en zinvol werk doen in een gedigitaliseerde wereld. Ik hoop dat
~A
•
m
m
dat voor jullie ook geldt.
m
m
m
Juridische kwesties
Lifehacking
Column
Digitale hand-out
Inkt, pixels en modder
Wisselcolumn
Standplaats
Liefhebberij
Vechten voor het Europese model
Washington
Archiefkok
<
m
Online beeldmateriaal niet zomaar te hergebruiken
lP I vakblad
voor informatieprofessionals
I 07/2018 3
Collage Circulair glazuur van Daria Biryukova De invloed van een medium op de verflaag Anton Reijnders over de ontembaarheid van keramiek Identificatie van plastics en hun verval in kunst De ruimtelijke collages van Wineke Gartz
-.
00
0
N
a 02a c
...
III
C :::t
~
CD
."
C CD
."
ai
. CD
..a
CD
>
0
CD
ooi:
a
.
E
.2 05
CD
.c u o~
c .c u
!
"'6 0i:a
!a
:e
-0......_ â&#x20AC;˘
www.kunstenaarsmateriaal.nl
kM 1073
Redactioneel
Inhoud
Collage In deze kM staan collages centraal, het combine4
Kamerplanten en erotiek - Harald Schole
ren of assembleren van uiteenlopende
materia-
len in of tot één kunstwerk. Vier kunstenaars
Maartje Jaquet over de wringende contrasten in haar collages
vertellen over hun werkwijze.
14 Collage als bevrijding - Monika Auch Anton Reijnders over de ontembaarheid
-
Terwijl Maartje Jaquet in haar collages van stadsbeesten botsende werelden wil samenbrengen,
van keramiek
verbeelden ook de collages van Anton Reijnders
17 'Ik kies toch elke keer weer olieverf' - Edith Rijnja
een spanning; namelijk die tussen de behoefte
Lieve Hakkers over de inzichten
aan controle over het materiaal en het toegeven
die The Fine Art Collective haar bood
aan de eigenschappen
22 Theekopjes met een feestneus - Anton Staartjes
van dat materiaal- in zijn
geval keramiek. Neely Schaap vertelt persoonlijke verhalen door natuurlijke materialen te
Met een unieke mix van materialen vertelt Neely Schaap haar verhaal
combineren met bestaande voorwerpen
32 Thank you plant - Edith Rijnja De ruimtelijke
viesgoed en feestneuzen.
als ser-
En speciaal voor de
Hortus botanicus in Haren maakte Wineke Gartz
collages van Wineke Gartz
de ruimtelijke videocollage
Cell Memory, Thank
you Plant. Een ander aspect van collages tonen Carien van
10 De natuur als voorbeeld - Anton Staartjes
Aubel en Olivia van Rooijen in hun artikelover
Shahar Livne over 'haar materiaal'
de muurcollage Self-Heterotopia, Catching Up
lithoplast
with Seltvan Hüseyin Bahri Alptekin. Deze col-
11 Ijzersterk bamboe - Harald Schole
lage bevat namelijk diverse plastic objecten die
Chris Kabelontdekt
hij tijdens zijn reizen heeft verzameld: De twee
nieuwe mogelijkheden
met het 'poor mans timber'
-
onderzoekers buigen zich in het kader van
12 Hey Jute - Edith Rijnja
Project Plastics over de vraag hoe je plastics kunt
Alexander Marinus maakt met zijn jutevilt een ecologisch statement
identificeren
die in een kunstwerk zijn gebruikt.
En: welke zorg is er vervolgens nodig bij de res-
13 Circulair gl.aZUUr-MonikaAuch Daria Biryukova en Mineralz ontwikkelden
tauratie en conservatie van het materiaal? In dit nummer schenken we tevens aandacht aan
een glazuur op basis van as
de New Material Award, een tweejaarlijkse
.
8
prijs
voor innovatief en duurzaam materiaalgebruik
~
en onderzoek in diverse design- en kunstdiscipli-
Collages in grafiek - Monika Auch
nes. Van de vijftien genomineerde jute, bamboe, een glazuurmateriaal
19 Mozaïek siert muren metrostation Rokin - Harald Schole Amsterdam door de ogen van twee beroemde buitenlandse
projecten
lichten we er vier uit, gericht op het gebruik van
Een workshop grafische technieken bij het AGA Lab in Amsterdam
as en een kleiachtig
op basis van
materiaal met de naam 'llt-
hoplast'. Op 20 oktober, de eérste dag van de
kunstenaars
Dutch Design Week, wordt in Eindhoven het
20 Het leven na de ezel- Monica Rotgans
winnende project bekendgemaakt. In deze kM leesje verder over de samenstelling
De onzekere toekomst van een kunstwerk in de wereld van verval en restauratie
van mediums en de invloed van mediums op
26 Meer over mediums - Chris Herenius Kennis over de samenstelling
van mediums is onontbeerlijk
verflagen, over kunst in metrostation Rokin, vijf inspirerende projecten die we zagen tijdens het
bij het gebruik
innovatie-event Building Holland, en meer. Veel
3S Project Plastics - Carien van Aubel, Olivia van Rooijen De identificatie van plastics en hun degradatie
leesplezier!
in kunstwerken
Wouter de Vries wouter@dedoelenpers.nl
30 Kunst & Media 38 Unieke duo's - Anton Staartjes Werk van nieuwe en bestaande leden van Galerie De Ploegh samengebracht
in een expositie
42 Een boost op prinHechnieken - Harald Schole Vijf inspirerende projecten gezien op Building Holland
Colofon kM is een uitgavevan Uitgeverij De Doelenpers: Havinghastraat 32, 1817 DA Alkmaar, T 072-5275527, F 072-527 55 28, E info@dedoelenpers.nl,
www.kunstenaarsmateriaal.nl
Uitgever &
hoofdredactie: Wouter de Vries Eindredactie: Hedda Treffers Redactie: Monika Auch, Harald Schoie, Anton Staartjes, Sanneke Stigter Medewerkers: Carien van Aubel, Chris Herenius, Edith Rijnja, Olivia van Rooijen, Monica Rotgans Advertenties: Wouter de Vries, T 072-5275527,
E wouter@dedoelenpers.nl
Abonnementen: Prijzen voor vier nummers per jaar, incl. verzendkosten:
Nederland: € 32,50, België: € 35,50, elders: € 45,-. Instellingen Nederland en België: € 50,50, instellingen elders: € 63,-. Abonnementen
worden tot wederopzegging genoteerd. Opzeggen
kan schriftelijk, telefonisch en per e-mail Nabestellingen: € 9,- + verzendkosten Basisontwerp: Frits Deys Vormgeving en druk: MarcelisDekave, Alkmaar. Hoewel aan de uitvoering van deze publicatie de grootste zorg is besteed, zijn onvolkomenheden niet uitgesloten. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd.ISSN:
Foto omslag: Daria Biryukova, FORZ®G/aze, 2017.
0927-1 058
-
SEPTEMBER/OCTOBER
2018
DEPARTMENTS 5
From the President and CEO
6
By the Numbers
8
First Look
12
Point of View Navigating the Fence Space
FEATURES 16
Full Engagement These museums are engaging underserved communities.
38 Alliance in Action 43 Tributes and Transitions
48 Reflection
By Yael Grauer
22
Medellin, an Urban Palimpsest The city is using its public spaces and cultural institutions to transform itself. By Juan Luis Mejia Arango
26 i5tock.com/ Canonmark
Cover:
Dissent and Embracing Change How some museums in Northern Ireland are honestly assessing conflict.
WAIT, THERE'S MORE
I
For another thought-provoking read with a global outlook, check out Michael Conforti's post ''After Louvre Abu Dhabi: Dreams of Potential Partnerships for Cultural Exchange" on the AAM blog at bit.ly/AAMCulturaIExchange.
By Paddy Gilmore
32
Confronting Canada Telling the full story of the country's history and treatment of Indigenous peoples. By Karine Duhamel
2
~
MUSEUM / September-October
2018 / aam-us.org
American Alliance of Museums
Contents
Profile Paul Reid, the director of the Black Cultural Archives
Features Free radicals
20
Rob Sharp finds museums are doing their bit to promote the acts of radicalism and protest that have influenced local and national politics Captive audiences Former prisons are proving to be a rich source of material for museums, says
26
Deborah Mulhearn Winds of change 32 Paul Reid, the director of the Black Cultural Archives in Brixton, talks activism, history and instigating change. By Eleanor Mills 14 Henrietta Street, Dublin 36 The changing fortunes of this building, from wealthy family home to tenement, have been brought to life, says Geraldine KendallAdams
~_.. ~
Museums Journal, 42 Clerkenwell Close, London EC1ROAZ journal@museumsassociation.org Editorial 020 7566 7820 Advertising 020 7566 7830 Subscriptions 020 7566 7800 Fax 020 7566 7836 www.museumsassociation.org
••
Reviews
Regulars
University Museum of Zoology, 44 Cambridge The world-class specimens and exciting displays more than fulfil the venue's aim to encourage a passion for science and discovery, says Emma Shepley
News in brief
4
News analysis
6
MichaelJackson: On the Wall, 48 National Portrait Gallery, London The king of pop's impact on art and culture, including issues of race and gender, all feature in this fascinating show. By Tanya Nelson St Albans Museum and Gallery, Hertfordshire An emphasis on changing exhibitions and local partnerships makes this museum a breath of fresh air, writes Danny Birchall
Comment and letters
14
Museum of ...
39
Trendswatch
41
Books and digital
56
In practice
61
People
62
52 The List
66
Best in Show Editor Simon Stephens Deputy editor Eleanor Mills Website editor Patrick Steel Events and content programmer Alex Stevens Staff writer and researcher Geraldine Kendall Adams Sub-editors Tara Srinivasan, Darren Kirkby Listings Louise Gray Display sales manager Nazneen Musafir Recruitment advertising Emma Mitchinson
Design Design by 8-T Printed by Wyndeham Roche Limited Subscription rates £110 UK; £170 overseas Contributors Amber Alferoff, Jack Ashby, Kevin Bacon, Danny Birchall, Paddy Gilmore, Tehmina Goskar, John Holt, Elspeth Jordan, David Mann, Jennifer Mcllreavy, Abigail Morris, Chris Mugan, Deborah Mulhearn, Tonya Nelson, Caroline Parry, E-J Scott. Rob Sharp, Emma Shepley
Museums Journal is published by the Museums Association (reg charity no 313024) and is editorially independent. Nothing should be taken to be the view of the MA unless stated. Museums Journal strives to avoid inaccuracies: if readers have a query or complaint they should contact the editor.
For editorial values and submission guidelines see: http://www.museumsassociation. org/museums-journal/ news/16072013-editorial-valuesand-submissions ISSN 0-027-416-X © Museums Association 2018 All rights reserved Vol118 No 10
October 20181 Museums joumalla
Contents
Features Historic houses in Northern Ireland
Home truths As Hillsborough Castle opens to the public, Patrick Kelly looks at how Northern Ireland's country houses are interpreting their fascinating but troubled history
20
Roll up, roll up 26 Museums are marking the 250th anniversary of the circus with a series of exhibitions and events. John Holt discovers its history Art of gold Eleanor Mills talks to Martin Clark, the director of Camden Arts Centre in London
HMS Caroline, Belfast The visitor experience has been enhanced by the restoration of the Pump House that sits next to this historically significant warship, says Alan Freeburn
44
Bristol Music: Seven Decades of Sound, M Shed, Bristol Liam Wiseman enjoys himself at this fun and inventive exhibition about the Bristol music scene through the ages
48
Frida Kahlo: Making Her Self Up, Victoria and Albert Museum, London This fascinating exploration of the Mexican artist's personal style would be even better with a stronger focus on her political activism, says Nicola Sullivan
52
News in brief
4
News analysis
6
Comment and letters
14
Museum of ...
39
Trendswatch
41
Books and digital
56
In practice
61
People
62
32
Nordic Museum, Seattle 36 Eric Nelson, the executive director of this new museum, gives Eleanor Mills a flavour of the Scandinavian history rooted in this US city Museums Journal, 42 Clerkenwell Close, London EC1ROAZ journal@museumsassociation.org Editorial 020 7566 7820 Advertising 020 7566 7830 Subscriptions 020 7566 7800 Fax 020 7566 7836 www.museumsassociation.org
Regulars
Reviews
Features
The List
66
Best in Show Editor Simon Stephens Deputy editor Eleanor Mills Website editor Patrick Steel Online publications editor Rebecca Atkinson Staff writer and researcher Geraldine Kendall Adams Sub-editors Tara Srinivasan, Darron Kirkby Listings Louise Gray Display sales manager Nazneen Musafir Recruitment advertising Emma Mitchinson
Design Design by S-T Printed by Wyndeham Roche Limited Subscription rates £110 UK; £170 overseas Contributors Simon Cane, Gillian Findlay, Adrienne Frances, Alan Freeburn, Louise Grav.Marqot Heller, Kirsty Hillyer, John Holt, Patrick Kelly, Jonathan Knott, Zara Matthews, Victoria Millar, Caroline Parry, Owen Rhys, Rob Sharp, Nicola Sullivan, Liam Wiseman
Museums Journal is published by the Museums Association (reg charity no 313024) and is editorially independent. Nothing should be taken to be the view of the MA unless stated, Museums Journal strives to avoid inaccuracies: if readers have a query or complaint they should contact the editor.
For editorial values and submission guidelines see: http://www.museumsassociation. org/museums-journal/ news/16072013-editorial-valuesand-submissions ISSN 0-027-416-X © Museums Association 2018 All rights reserved Vol118 No 9
September 20181 Museums journal.ä
'. '. :. Lily van der Stokk . '. Ontembaar verlang naar decoratie Leiden
Egyptische goden Elke stad zijn eigen opperwezens
Andy Warhol Turbulent leven verbeeld + de tentoonstellingsagenda
40 pagina's gratis bijlage
1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1111Mmii
8 710966 570821
OUDE KUNST
22
Leonardo da Vinci Virtuoze tekeningen van menselijke eigenaardigheden door Adrienne Ouarles van Ufford HEDENDAAGSEKUNST
28
Lily van der Stokker Taboedoorbrekende muurschilderingen zijn optimistisch en behaaglijk door Edo Dijksterhuis OUDE KUNST
38
·Verborgen' schatten Mauritshuis toont Hollandse meesters uit Engelse landhuizen door Frank van der Ploeg INTERVIEW
13-20
MUSEUM-KORT
44
AndyWarhol Striptekenaar Typex brengt koning van de popart tot leven door Marina de Vries
30 Museumtijdschrifttips: de mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland.
ARCHEOLOGIE
52 Duizenden goden
79-85
Van kikker tot slang, de logica achter het Egyptische godsbesef door Thea Toebosch
MUSEUM & MEER hetatelier Charlott Weise de criticus Hilda Bouma de kunstenaar Puck Verkade boeken & meer
HEDENDAAGSEKUNST
56 Paula Rego Bizar universum van masculiene vrouwen en brutale meisjes door Nanda Janssen KUNST 6 ERFGOED
64
Nijmegen toont gebedenboek van de Máxima van de Middeleeuwen door Beo
COLUMNS
34 63
Oek de Jong De cultus van het atelier Maria Barnas Aimée Zito Lema
Maria van Gelre Ros
MODERNE 6 HEDENDAAGSE KUNST
68
Particuliere
collecties
Hartstochtelijk verzameld, maar hoe overleven ze? door Frits de Coninck
museumtijdschrift /
9