20172018 Reinwardt Academie
Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten
Reinwardt Academy
Amsterdam University of the Arts
[TIJDSCHRIFTATTENDERING NR.5] Inhoudsopgaven van recent verschenen tijdschriftnummers
Inhoud 04 Van de redactie 05 De archiefervaring 06 Erfgoed in de kijker. Lessen trekken uit succesformules, Vera Weterings 10 Van kranten tot scheepspapieren en processtukken: rijkdom en verrijking van digitale bronnen voor onderzoek, Melvin Wevers, jelle van Lattum en Marieke van Erp 14 Archief- of museumstuk: een depot als schatkamer of verqaarbak> Nick Werring 17 Portable Antiquities of the Netherlands: private archeologische vondsten beschikbaar als Linked Open Data, Stijn Heeren 20 Winterschool Archives cr Education 2018. Hoe kun je het gebruik van archieven in onderwijs stimuleren? Ellen tooien, Caroline Nieuwendijk en Stefanie van Odenhoven 23 Column I De Buitenplaats, Puck Huitsing 24 SNAAI wordt JONG archivarissen: weer klaar voor de toekomst!, JONG archivarissen 26 Archief 2.0 versterkt KIA. 'De geuzennaam veranderde in een eretitel', Nine Pankras 28 Schaalvergroting en samenwerking. Op weg naar de toekomst (3), Roland Bisscheroux 32 Archiefmonument 33 Column 34 Uitgelezen 36 Burgerlijke Stand I 'Het verhaal is van alle tijden.' Terugblikken met Annemarie van Geloven en Jean Pierre Klaver, Bernadine Ypma
nummer
3
2018
•
3
4
THE ART NEWSPAPER
Number 300 April2018
Contents Issue 300, Apri/2078
Review FEATURES 4-5 EMILIA KABAKOV An interview with the Russian artist. part of the duo who have created our 300th anniversary print
DIARY 6 LOUISA BUCK'SLoNDON Anish Kapoor pushes Marina Abramovic's virtual buttons and painter lynette vladcm-ëoekye gets lit(erary)
EXHIBITIONS 11
7
UK The National Gallery's Monet and Architecture turns from the natural world to present the artist's urban paintings
LlNDAYABLONSKY'SNEWYORK Formerly censored female sexuality is uncovered at Spring Break and And Sala finds a slow-motion star for his new
film
LEADERS 5
CONSERVATION 34
COMMENT Anna Somers Cocks takes stock of theart market and Chris Dercon contemplates the Saudi Arabian art scene
FRANCE Digital technology creates unrealised 17th·century fresco
NEWS 8
36 ITALY The Pope's favourite Madonna icon gets a fresh new look
UNITEDKINGDOM London's Victoria and Albert Museum offers loan of Ethiopian treasures looted by British troops in 1868
9 UNITED KINGDOM Britainstill trading art robustly with rest of the world, but drop in mportscould be effect of looming Brexit
11 ITALY Far-right Lega party is looking to turn former Fascist headquarters in northern Italy into mega-museum
12 UNITEoSTATES New memorial and museum in Montgomery, Alabama, is dedicated tothe 4,400 African Americans lynched in US
MUSEUMS
23 INTERIlATloNAl LOLJVl'"edirector reveals museum's growing soft power, but insists Abu Dhabi outpost is a one-off
26 EUIlQF! GerrnailYto pilot free-entry museums at Humboldt Forum
2a UNlnoSTATES Miami cOllector Ella Fontartals-Cisneros on why she is ~!~~i~~gh.e.r.~r.i~~~~ .~~.s:.~~ .
J1 RUSS~
~~I,a~~ ~~i.~~ ~~~_~~:~.~~~~~~~.~~~s. ~~~~~~i~:~ ~~.s.~~:~~ .
WASHBURN DOUG OHLSON
37 US The Met resurrects Old Master's Entombment
ART MARKET 19-40 EUROPE Manzoni Foundation destroys 40 works amid contllcting court instructions
53 INTERNATIONAL Can the Picasso market continue its unstoppable rise?
54 SOUTHAMERICA Sao Paulo art scene emerges from recession
57 COMMENT Confessions of a cruse-sac auction addict
The Hoose. of Parliament, Siormy Sky (1904) is in the Monet and Architecture show at london's National Gallery. See Review, p~l
BOOKS 8 BOTANICAL ART The intrepid Maria Sybilla Merian
13 INTERNATIONAL Fondation Beyeler goes forthe double with Alberto Giacometti and Francis Bacon blockbuster during Art Basel
CALENDAR 17-22 Our pick of exhibitions around the world
9 SCULPTURE Rodin's experimental methods
10 DECORATIVE ART The other Chippendale
SPOTLIGHT 23 GALlERYWEEKENDBERUN Previews offour must-see shows at the event. now in its 14th year and attracting an increasingly affluent clientele
Special report :Z-3 ANALYSI5>ANCIENIT SCIJLP1URES BEAT MODERN MASTERS Visitors flock to see ancient Buddhist sculpturesplus analysis of the visitorfigures
4 WHATISTHEMOSTCULTUREoCITY IN THEUS? Healthy attendance at museums and galleries does not necessarily mean artistically engaged populations, asour surveyof30 US cities shows
6 REGULARS 19 lETTERS Commercial image licensing and double standards
20-21 INTHEFRAME Freud Museum goes DIY with masturbation show, while new museum in Venice reveals Casanova's less sexy side
CASESTUDY, MUSÉE GUIMET Howthe Paris fnstitution founded in 1889 setsbout doublingitsvisitornumbersbytransformingitseff intoa thoroughly modern museum
8-15 TOP SHOWS BY CATEGORY Find out what last year's most popular shows were in key categories, including Old Masters and PostImpressionist and Modern
62 OBITUARY Serban Cantacuzino, architect and the founder of the Romanian National Trust
Theresultsare in: wnichwerethebest· attended museums and exhibitions last year? See the special pull-outreport. inside Review
Collis art,
LLC fredericA 0, Hill Daisy J-IdlSanders
The Dark Paintings, c. 1990
Specialists in American Art April19 - lune f. 20lS
177 Tenth Avenue. New York, NY, 10011 (212.) 397-6780 jwa.~hbtlrn@e:arrhlink.net washburngallery.com
bvappoirloTlenr Ne\\' York 212.396.0099 www,collisarl.coLII
TRENDS IN KUNST EN CULTUUR
Nummer 114 • Voorjaar 2018 • 30ste jaargang
Stedelijke regio's en cultuur Overheidslagen in beweging Wie profiteren? Samenwerking en ambities
ISBN 978-90-6650-147-8
111111111111111111111111111111
www.boekman.nl
€15
SOEKMAN
114
3 34 Vlaanderen laat zijn lokale kunstenbeleid los
Dossier Literatuur over stedelijke regio's en kunst- en cultuurbeleid in de bibliotheek van de Boekmanstichting
40 Overheden en de taakverdeling bij cultuurbeleid Een terugblik
boekman.nl/dossiers
44 en Naar een regionaal kunstbeleid
Redactioneel Regionaal cultuurbeleid in de steigers
Boekbesprekingen 60 over Peter de Ruiter Wegwijzers in oude en moderne kunst, 19181965: kunstkritiek van Niehaus, Hammacher, De Gruyter en Engelman
52 2
Auteurs
Onderzoek naar lokale en regionale cultuurfondsen
Artikelen 56 4
Streekomroepen Samen sterk
61 over Peter Voskuil Dutch mountains: het ultieme standaardwerk over de Nederlandse platenindustrie
Een kompas voor cultuurbeleid Columns en reportages 8 Cultuurbeleid op regioniveau leidt tot optimale verdeling van publiek geld
14 Rubiks kubus of legpuzzel Over culturele spreiding 26
16 Bepalen, betalen en genieten van cultuur Een fuga in St S en G
Cultuur als katalysator voor verandering leeuwarden-Fryslän 2018
22 Infrastructuur of mensen? Keuzes maken in regionaai cultuurbeleid
38
Stedelijk-regionaal cultuurbeleid in NoordRijn-Westfalen
48
Heerlen/Parkstad en Maastricht De toekomst ligt niet in de Randstad
28
Regionale eigenheid in globale muziekindustrie
62 over Barend de Voogd Tot de laatste akte! 19 filmverzamelaars en hun sterke verhalen
leesvoer voor lekkerbekken Voorjaar 2018 zestiende jaargang 15,95 euro
•
•
28
e cover City Bird, van Louise te Poele is onderdeel van de Banquet stilleven serie (2012) In de 17de eeuw werden banketgens geschilderd. De thematiek van die schilderijen was het aanmoedigen tot matigheid. City Bird is een fotografisch werk, waarop beweging wordt gesuggereerd. Een vogel is aan de haal gegaan met een plastic zakje, gevuld met sprotjes en boterhammen. Op de voorgrond ligt een ei. Te Poele verwerkt vaak eieren in haar stillevens. Ze duidt hiermee op de vraag wat er eerder was, de kip of het ei.
Een tofufabriekje. een internationale drankenfabrikant en een kaasboer. Op het eerste gezicht drie totaal verschillende ondernemingen. Toch hebben ze veel gemeen: het zijn authentieke bedrijven die ambacht hoog in het vaandel hebben staa1l. Drees 'Koren vertelt het beeldend in Familiebedrijven, maarhet verhaal is pas af door de mooie foto's van Floris Scheplitz.
Zie ook pagina 128.
De ransolijf koning der olijven. Had ik luizen, ging er meteen een dot olijfolie door mijn krulletjes. Schrale billen? Olijfolie. Op zeker dat ik als kind overal waar ik kwam een dik oliespoor achter me aan trok Het Marokko van Mohammed Benzakour is om van te houden
Er zijn van die restaurants die een flinke omweg meer dan waard zijn. In Edwin Vinke, bomvol energie stellen Will Jansen en Mike Werkhoven De Kromme Watergang (al vijfentwintig jaar een culinaire oase in ZeeuwsVlaanderen) aan je voor.
En verder: > 6 Berichten> 10 Bij de dood van Paul Bocuse - tekst wm Jansen> 34 Mijn grootmoeders
Vriiheid. Gelijkheid.
Befkensap. Dorien Dijkhuis plukt bessen in Letland en haalt en passant een bijzonder stukje geschiedenis terug dat we bijna vergeten waren: Het is 1989 en twee miljoen mensen vormen een ketting van Vilnius in Litouwen via Letland naar Tallinn in Estland en keren zich daarmee af van de Sovjetoverheersing. Bij zo'n verhaal zijn de bessen bonus. 4
"
Bouillon! Voorjaar 2018 www.bouillonmaguaine.nl
Alle koks beginnen ergens te werken, overal doen ze kennis op. Als ze geluk hebben bedenken ze later, in hun eigen restaurant iets dat er nog niet was en dat zo in de smaak valt, dat het hun signature dish wordt Met een SurinaamsHindoestaans-Nederlandse achtergrond heeft Soenil zijn gelijke niet in de culinaire wereld. Lees hoe Will Jansen en Mike Werkhoven kennismaakten met De andere dimensies van Soenil Bahadoer.
kookboek - tekst Caroline van Ommeren > 50 Sauvignon blanc, de gerookte -
tekst Will Jansen> 55 Ana Ros, beste vrouwelijke chef - tekst Willem Asaert > 62 Beachfood Brasil - tekst Charlotte Kleyn > 80 Rijst in de Ebro-delta - tekst Berthold van Maris> 85 De toekomst is aan het nieuwe oude - Will Jansen> 94 Koolrabi - Norbert Mergen Metz > 98 Woestijnbier in Arizona - Juniaan van Eerten > 104 Es ist GrĂźnkohlzeit! - tekst Marjolein van Rotterdam> 112 Bouillabaisse -
tekst Ingrid Oyevaar > 118 Mevrouw Hamersma - tekst Will Jansen> 122 De bouillon! boekentop van 2017 > 123 Bouillon! leest> 127 De ambassadeurs> 128 Wie werkten er mee aan dit nummer
Bouillon! Voorjaar ~(J J B www.bouillonmugazine.ul
5
•
COLOFON
faro
I tij'dschrift over cultureel erfgoed. 11 (2018) 1
ISSN 2030-3777 REDACTIERAAD
RoeI poenen. Bart De Nil. dr. MoreJacobs,Julie
lambrechts, d, Alexander Vander Stichele, Hildegarde Van Genechten, Jürgen Vanhoutte, dt. Jacqueline van Leeuwen, dr. Olga Van Oost, dr. Gregory vereauteren
en dr. Jeroen wetteros. redactie@faro.be HOOFDREDACTEUR
Roei Daenen
roel.daenen@faro.be BEELDREDACTIE
Katrijn D'hamers EINDREDACTIE
Birgit Geudens & Annemie Vanthienen VORMGEVING
Sifke Theuwissen DRUK
DrukkerijAlbe De Coker, Hoboken ADVERTEREN
Het Kamp van Lokeren: Plaats van crisis, tweedracht en nostalgie
Roei Daenen
toet.doenenspfarobe ABONNEMENTEN
Een abonnementkost in België 25 euro (30 euro in het buitenland).Prijs los nummer: 8 euro. Meer informatie en aanmelding op vovvefarobe/otonnementen.
Inhoud maart 2018
TECHNISCH-ADMINISTRATIEVE ONDERSTEUNING
FARO-secretariaat VERANTWOORDELIJKEUITGEVER
dr. MareJacobs,p.a. Priemstraat 51, BE-lOOD Brussel BLIND PEER REVIEW
4
Ook faro omhelst
de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen
6
De buurt alslaboratorium
38
Het participatieve museum: een zone van contact en conflict _ Olga Van Oost
46
Duurzaamheid:
50
Reorganiseren
Het Grote Ongenoegen _ Louis Vos, Johan Van Schaeren. Rebecca Gysen, Tiny T'Seyen en Chantal Brems
De artikels in dit tijdschrift worden aan een procedure van blind peer reviewonderworpen ©
_ Gregory Vercauteren
_ Alexander Vander Stichele
op ons komt het aan
_ Roei Daenen
8
De kracht van plekken
12
Stemmen uit de praktijk _ Hildegarde Van Genechten, Gregory vereauteren en Alexander Vonder Stichele
54
14
La Rose Blanche
62
De schoen van toen _ Eric De seyzer. Steven De Waele, Joeri Ianuarius en TUI Vereenooghe
18
Boeken toe en naar buiten
66
Reis naar het ijs
22
Het verhaal om de hoek
72
Pinfo
26
Zone 30, tien jaar later
74
Ten voeten uit
32
Opgesloten tussen zwart, wit en grijs
_ Katrijn D'hamers _ Jon Van den Bossche _ Bart De Nil _ Davy De Laeter
zonder zorgen
_ Eve Van Doel
_ Patrick De Deckker
_ Annemie Vanthienen
FARO Vlaams steunpunt voor cultureelerfgoed vzw
De redactie heeft ernaar gestreefdde wettelijkebepalingen in verbond met de intellectueleeigendomvan de beelden no te streven. Indien u meent dat voor een bepaald beeld het auteursrecht van de makerof zij'n/haarerfgenamenwerd geschonden. neem don contact op met de redactie, RECHTZEnlNG
Een wakkere lezer merkte op dat in het decembernummer van dit blad de gemeente Voeren ontbrak op het kaartje op pagina 5. Onze excuses.
ONTDEK MEER IN DIT TIJDSCHRIFT MET DE ERFGOEDAPP
_ Leen Heyvaert en Nico Van Campenhout
www.faro.bejtijdschrift
folio ...__., •
COVERBEElD VOORZIJDE:
f?fl1fÎo(l1f'e~ ómnarq
tflllmversitettwrälle{
KlJ teaven
BEelDEN
INHOUDSTAFEL:
Stadsmrhip[lokpfPn,
Cf) Poli
Roumef,ot!s, Foto Petra WpllP/. ('()I/prtlp Prr'>vmclol
F~~~e.!
'.r.jfjJ n • ..,\nlp,I"1
~/\:\ VI aa nderen
\'t:\...rtled<II"I-
---,"I~II'
(pag.12)
+ EUvsDisinfo Nepnieuwswaakhond sterft zachte dood Mister Samenwerking Martijn Kleppe (KB) als verbinder in het erfgoedveld Academische tegenbeweging Wetenschappers zetten zelf kennisdeelplatformen op Stedelijke datadeler Chattanooga (VS) revisited
2018103
â&#x20AC;˘
\
V
COLOFON lP is samen met InformatieProfessional.nl het onafhankelijke platform voor de informatiespecialist van vandaag en morgen. De lezers werken in de informatie-, bibliotheek-, archief- en ertgoedwereld.
INHOUD ~
Levens van mensen in slavernii zichtbaar gemaakt
ISSN: 1385-5328 lP is een uitgave (22ste jaargang) van Uitgeverij lP Charlotte van Pallandtlaan 18 2772 TR Voorburg tel. 06-44 09 19 85 www.informatieprofessional.nl
Historicus Coen van Galen heeft zich ervoor ingezet om de Surinaamse slaven registers openbaar te maken. Vanaf 1 juli zijn ze digitaal beschikbaar.
redactieadres
lp, Charlotte van Pallandtlaan 18,2772 TR Voorburg, tel. 06-44 09 1985, e-mail redactie®informatieprofessional.nl.
Ronald de Nijs
redactie
Maarten Brinkerink,Wilbert Helmus, Frank Huysmans, Dafne Jansen, Vincent M.A. Janssen, Alice de Jong, Evelien de Jonge, Andrea Langendoen, Leen Liefsoens, Edwin Mijnsbergen, Ronald de Nijs (eindredacteur), Matthijs van Otegern, Vincent Robijn, Eric Sieverts, Sjors de Valk en Daniël de Vette.
~
EU-nepn ieuwswaakhond sterft zachte dood ook viQ. , If\.Çorll'V\Q.fiePro.Çess iOlf\Q.I.If\ I
vormgeving
EUvsDisinfo had hét wapen tegen nepnieuws moeten worden, maar de Brusselse campagne' schiet haar doel voorbij. Vincent M.A. Janssen
Eric van den Berg, egfvdberg@upcmail.nl, Tom van Staveren, graphicisland@upcmail.nl.
m
Muziekbibliothecaris zoekt nieuwe toonsoort
medewerkers aan dit nummer
Attilio Bottegal, Jos Damen, Marieke van Delft, Jantien Dubbelman, Raymond Snijders, Mirjam Schaap, Jeroen Sondervan en Ria Warmerdam.
De eigen muziekcollecties worden minder belangrijk, maar specialistische kennis blijft nodig. Dat blijkt uit een rondgang onder, zes muziekspecialisten.
abonnementen
Voor abonnementsprijzen en andere informatie zie InformatieProfessional.nl.
Ria Warmerdam
RUBRIEKEN
advertentieverkoop
Voor informatie over adverteren in blad of op de site: Rajin Roopram, e-mail rajin.roopram@kbenp.nl, tel. 06-15201724. Het verlenen van toestemming tot publicatie in dit tijdschrift strekt zich tevens uit tot het in enigerlei vorm elektronisch beschikbaar stellen.
2
lP I vakblad voor informatieprofessionals
m
m
m
m
Foto van de maand
IPlingo
Oude bronnen
Wisselcolumn
Lootboxes
De STeN is nooit af
Tijd om gaten in software te dichten
De beste van Nederland
I
03/2018
MUZIEK Is straks alles digitaal is, kunnen we de muziekcollectie opdoeken.' Dit geluid viel rond 2010 her en der te beluisteren. Inderdaad zijn cd's en bladmuziek uit aardig wat openbare bibliotheken verdwenen, al waren vooral bezuinigingen daar debet aan. Wat niet is verdwenen, is het vak van muziekbibliothecaris. Het is een specialisme waarin vak- en muziekkennis en heel diverse collecties samenkomen. Ria Warmerdam interviewde zes muziekbibliothecarissen over hun werk en de toekomst van hun specialisme. Daarnaast belicht Attilio Bottegal vanuit Florence de werk-
m Als het nieuwe hoofd afdeling Onderzoek bij de KB wil Martijn Kleppe inzetten op meer samenwerking met het erfgoedveld .
m
Open data in Chattanooga revisited
In 2015 besteedde lP aandacht aan de open data portal van de stad Chattanooga (VS). Hoe is het sindsdien met deze portal vergaan?
zaamheden en collecties van het Toscaanse Centrum voor Muziekdocumentatie. Na lezing van deze artikelen besef je dat 'alles in de cloud' een utopie zal blijven - en dat dat maar goed is ook. Verder in deze lP een interview met een netwerker pur sang: Martijn Kleppe, opvolger van Hans Jansen als hoofd Onderzoek van de Konink-
Edwin Mijnsbergen
Archives in liquid times
Een academische tegenbeweging Nieuwe online platformen voor het delen van academische artikelen zien het licht. Verrassend vaak worden ze door wetenschappers zelf opgezet.
Het jaarboek Archives in liquid times biedt veel reflectie op de veranderende archiefwereld. Maar hoe zit het met de oplossingen?
lijke Bibliotheek. Ook aandacht voor sociale netwerken. CommerciĂŤle deelplatforms voor wetenschappelijke publicaties zoals Academia.edu en ResearchGate krijgen er not-for-profitpendanten bij, vaak opgericht door wetenschappers zelf, signaleert Jeroen Sondervan. Edwin Mijnsbergen bekijkt hoe het open data-project van de stad Chattanooga zich sinds 2015 verder heeft ontwikkeld. En hoe het met de privacy van je gebruikers verder moet na 25 mei? Raymond Snijders praatje
Mirjam Schaap
Jeroen Sondervan
::::boek 17 , ....'s.m..-C;I.o~~~J
......
~.
m
m
Werk
Lifehacking
Recruiter Erwin la Roi
Slimme vertaalslag
I
mi
m
Juridische kwesties
Standplaats Florence
Mag het een p rivacywetj e meer zijn?
Toscaans muzikaal erfgoed is springlevend
<
mi
m
Tof of sof
Column
Copyright checken met Wikidata
De agonistische bibliotheek
lP I vakblad voor informatieprofessionals
I 03/2018
~
VOLUME 24 NUMBER 6 JUNE 2018
INTERNATIONAL ]OURNALOF
HERITAGE STUDIES
•
o
Contents
Perceptions Filters
o N
'.eCU
S
1-'::::II
, S· ,ID
I,0n
3
Cognitive Tools
:3
'I:
::::II
,~
INTERNATIONAL JOURNAL OF HERITAGE STUDIES Volume 24
Number 6
June 2018
CONTENTS Articles 573
Heritage down the chute: the demolition of Saskatchewan's grain elevators Hilary Grant
585
Resisting relocation and reconceptualising authenticity: the experiential and emotional values of the Southbank Undercroft, London, UK Rebecca Madgin, David Webb, Pollyanna Ruiz and Tim Snelson
599
Looking into the 'black box' of heritage protection: analysis of conservation area disputes in London through the eyes of planning inspectors Nir Mualam and Rochelle Alterman
619
Endangerment-driven heritage volunteering: democratisation or'Changeless Change' L. Harald Fredheim
634
Talking to others: analysing tourists' communications on cultural heritage experiences Diolinda Ramirez-Gutlérrez, Heredino Fernández-Betancort and Agustin Santana-Talavera
649
Digitally Mediated Iconoclasm: the Islamic State and the war on cultural heritage José Antonio González Zarandona, César Albarrán-Torres and Benjamin lsokhan
672
Representing Doi Moi: history, memory and shifting national narratives in late-socialist Vietnam Graeme Were Book Reviews
687
Curated decay: heritage beyond saving Ross J. Wilson
687
Curated decay: heritage beyond saving David Crouch
689
Curated Decay: heritage beyond saving John P. McCarthy
.
UI
C
;:)
~
....c \ c_.'..J I
~
0
~
...~ >
0
~ 0';:
a
t:...
.2 05
~ ~ \I
o~
C
~ \I
! a a 0i:
.
~
a
~
>~ ~
Sin
m a.
is'
OJ
.8> "n
t-+
::::r
m m
A
a~ ~~
"Po tIlt"+ ~1Il
[Po
~ë
8 .... "In f:l'i:
c ::s
.i
Cl
Inhoud
kM 1053
Redactioneel
Het is maart, nog winter, en de eerste bloemen zijn al ontloken_ Bloemen zijn zo vol4
Eindeloze
kleurlagen - Monika Auch
Kunstenaar PD Packard over haar unieke kunstenaarsboeken
maakt dat daar met de penseel niets aan toe te voegen lijkt. 'Toch is niets minder
en de kwaliteit van Akua-inkt
waar', stelt Lux Buurman in deze kM. En dat 12
'Where the wild roses groW'-FlorenceHusen
-
zijn we met haar eens. Zie de doeken van Ingrid Simons, waar bloemen op een wel
Ingrid Simons' fascinatie voor verdroogde bloemen
heel pasteuze manier zijn geschilderd; 22
Miracle Garden - Anton Staartjes
Elspeth Diederix over haar bloemwonderen
sommige delen zijn wel vijf centimeter dik. Elspeth Diederix experimenteert
in een openbare tuin
met het cultiveren van 'bloemwonderen' 32
Geschilderde snapshots van de straat - Dan Dickhof
Raquel van Haver, een geëngageerde hedendaagse
_
PD Packard verzamelt en droogt bloemen uit haar tuin in Brooklyn om met Akua
materieschilder
Liquid-inkt prints met prachtige gelaagde 38
Een tapijt van bijen - Monika Auch
Claudy Jongstra
over biodiversiteit
u! 7
en de helende
effecten te maken. En Claudy Jongstra verbouwt zelf bloemen om er kleurstoffen
kracht van vilt
• ~
bijvoorbeeld
we viltproject
'Woven Skin'.
orde, zoals het ontwerp
van Theo van Doesburg in Villa Noailles in
in Van Doesburgs Bloemenkamer
De suggestie van fragiele blaadjes - Lux Buurman
ontwerp
Kröller-Müller
Voor het voetlicht - Willem Vermaase
van het tuin-
-
La saison des fêtes van Pierre
Huyghe naar de beeldentuin
Bloemen vragen om èèn delicate penseelvoering
18
aan de
De Bloemenkamer
Frankrijk, en de herplaatsing 16
uit
voor haar nieu-
Ook komen enkele restauraties
Een kamertje vol kleuren - Lisonne van den Heuvel & Mortine Posthuma de Boer
Kleuronderzoek
te verkrijgen,
v~n het
Museum.
Het Rijksmuseum, ten slotte, heeft een prachtig zestiende-eeuws
Kunst fotograferen - hoe doe je dat?
zilveren tafel-
stuk in de collectie dat toe was aan een 20
Bestanden bewaren - Anton Staartjes
schoonmaakbeurt.
De Neurenbergse zilver-
smid Wenzel Jamnitzer was een meester in
Digitaal beheer van je eigen collectie
het levensecht gieten van beestjes en bloe25
Metaalgeheimen - Monika Auch
men. Deze zijn nu zo fragiel dat restauratoren eerst nieuwe afgietsels volgens een
Een schat aan informatie dankzij de technieken van een oude zilversmid
eeuwenoude 30
'Papier proeven' - Harald Schole
Marchelma van Breugelover
techniek moesten maken om
de ideale schoonmaakmethode
te kunnen
bepalen.
de grillen van haar grote liefde: papier
Verder staan we stil bij het feit dat 36
Het oerpalet - Monica Rotgans
Over de oorsprong van verf en 'historische'
Leeuwarden-Friesland
dit jaar Culturele
Hoofdstad van Europa is - we bespreken
kleuren
twee projecten.
Ook leggen we uit hoe je
het beste je eigen werk kunt fotograferen en hoe je je bestanden veilig opslaat. En we 10
Aan de knoppen van een kunstwerk-SannekeStigter
sluiten af met de moddervette hairextensions
Hoe restaureer je een tuin van Pierre Huyghe?
Haver, die momenteel 28
Dokkum on ice - Harald Schole
klodders en
van de jonge Raquel van een solotentoonstel-
ling heeft in het Dordrechts Museum.
De ijsfontein van Birthe Leemeijer
Wouter de Vries 31
Linen yn Len - Harald Schole
wouter@dedoelenpers_nl
Gerrit Terpstra's ode aan Mondriaan
35
Kunst & Media
40
Kunstenaarsgesprek - Anton Staartjes
Bij grafiek pakt het vaak anders uit
Colofon kM is een uitgave van Uitgeverij De Doelenpers: Havinghastraat hoofdredactie: Wouter de Vries Eindredactie: den Heuvel, Florence
Husen, Martine Posthuma
32, 1817 DA Alkmaar, T 072-5275527, F 072-527 55 28, E info@dedoelenpers.nl,
Nederland: € 32,50, België: € 35,50, elders: € 45,-.lnstellingen
worden tot wederopzegging genoteerd. Opzeggen kan schriftelijk, telefonisch en per e-mail Nabestellingen:
€
Nederland en België: € 50,50, instellingen elders: € 63,-. Abonnementen
9,- + verzendkosten Basisontwerp: Frits Deys Vormgeving en druk:
Alkmaar. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd.
Foto omslag: Elspeth Diederix,
Uitgever &
Lux Buurman, Dan Dickhof, Lisanne van
de Boer, Monica Rotgans, Willem Vermaase Advertenties: Wouter de Vries, T 072-527 55 27, E wouter@dedoelenpers.nIAbonnementen:
Prijzen voorvier nummers per jaar, incl. verzendkosten:
MarcelisDékavé,
www.kunstenaarsmateriaal.nl
Hedda Treffers Redactie: Monika Auch, Harald Schole, Anton Staartjes, Sanneke Stigter Medewerkers:
Tulipa, 2015, Courtesy Galerie Stigter van Doesburg
ISSN: 0927-1058
-
49
Voorjaar 2018
INHOUD 06
12
Hoe het werken met immaterieel cultureel erfgoed nieuwe ideeĂŤn en nieuwe mensen in je museum binnenbrengt Gesprek met Marilena Alivizatou
De superdiverse samenleving in musea: het kan (en hetzal) Gesprek met Dirk Geldof
Dr Manlena AI'
15
16 08
4
Erfgoeddragers over hun contacten met musea. Vier tradities, vier contactadvertenties
Immaterieel erfgoed en de superdiverse samenleving kunnen hand in hand gaan. Maar vanzelfgaat het niet Albert van der Zeijden & Sophie Elpers, Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland
11
Column Paul van de Laar Hoe vindje als museum aansluiting bij alle veranderingen indestod?
Column Hester Dibbits Erfgoed in een netwerkperspectief
22 Column Marc Jacobs Van conserveren naar converseren
23
De praktijk aan het woord Tien keer werken met immaterieel erfgoed. fen rijk palet aan ervaringen
cu
o,
E ::J
33
37
Immaterieel erfgoed in veel gedaanten Voorbeelden uit Frankrijk, ItaliĂŤ en Zwitserland
38
Column Franklin van der Pols Uitsmijter: een UNfSCOtegenstrijdigheid
Museumvakdagen.
In het volgende nummer van Museumpeil
vrijwilligers gevraagd!
hebben we het over de duizenden vrijwilligers die in onze Nederlandse en Vlaamse musea actief zijn. Zonder hen kunnen de meeste musea niet meer functioneren. Wie zijn ze? Wat willen ze? Hoe werk je als museum goed samen met je vrijwilligers. Hoe is de samenwerking tussen betaalde en onbetaalde krachten? Wat doet een vrijwilliqerscoĂśrdinator?
Opdecover Hennakunst van Fatima Oulad Thami
g; ::J
:;0;;
0:03
-13_45
Mummy of Hornedjitef History of the World in 100 Objects-
Contents
International • opening Urban Nation, Berlin
Features Investing in social impact The Esmée Fairbairn Collections Fund supports projects that involve communities and make a difference to their lives. Rob Sharp reports
20
Common ground 26 Museums and libraries are using their collections to highlight the shared heritage of unionist and nationalist communities in Northern Ireland. By Patrick Kelly Founding principles Caro Howell, the director of London's Foundling Museum, talks to Eleanor Mills
32
Urban Nation, Berlin
36
Reviews
Regulars
International Bomber Command 44 Centre, Lincoln Rebecca Morris-Buck is drawn to the stories of those who served and suffered in the second world war's bombing campaigns
News in brief
4
News analysis
6
Comment and letters
14
Royal Cornwall Museum, Truro
Museum of ...
39
Trendswatch
41
Books and digital
56
In practice
61
People
62
The List
64
Best in Show
66
48
NatalieRigbydiscovers four fresh exhibitions that the institution hopes will make waves as it celebrates its 200th birthday Headstone Manor & Museum, Harrow, London This is an intriguing historic site that's slightly let down by its attempts to be all things to all people, says Steve Gardam
52
Simon Stephensfinds out about this new museum dedicated to street art Museums Journal 42 Clerkenwell CI~se, London EC1ROAZ journal@museumsassociation.org Editorial 020 7566 7820 Advertising 020 7566 7830 Subscriptions 020 7566 7800 Fax 020 7566 7836 www.museumsassociation.org
••
Editor Simon Stephens Deputy editor Eleanor Mills Website editor Patrick Steel Online publications editor Rebecca Atkinson Staff writer and researcher Geraldine Kendall Adams Sub-editors Tara Srinivasan, Darren Kirkby Listings Louise Gray Display sales manager Nazneen Musafir Recruitment advertising Emma Mitchinson
Design Design by S-T Printed by Wyndeham Roche Limited Subscription rates £110 UK; £170 overseas Contributors Katy Barrett, Steve Gardam, Helen Ghosh, Jenny Haslett, John Holt, Patrick Kelly, Jonathan Knott, Andrew Lovett, Declan McCarthy, Christine McLean, Rebecca Morris-Buck, Deborah Mulhearn, Stephen Palmer, Caroline Parry, Rob Picheta, Natalie Rigby, Tamsin Russell, Rob Sharp, Loic Tallon, Rachel Thain-Gray
Museums Journal is published by the Museums Association (reg charity no 313024) and is editorially independent. Nothing should be taken to be the view of the MA unless stated. Museums Journal strives to avoid inaccuracies: if readers have a query or complaint they should contact the editor.
For editorial values and submission guidelines see: http://www.museumsassociation. orq/museums-lournal/ news/16072013-editorial-valuesand-submissions ISSN 0-027-416-X © Museums Association 2018 All rights reserved Vol118 No 4
April20181 Museums journallä
Van Heemskerck Terugkeer van 500 jaar oud altaarstuk Leeuwarden
Maurits Escher Wereldberoemd om zijn visuele raadsels Parijs
Frantisek Kupka Geïnspireerd door kleur en muziek + de tentoonstellingsagenda
36 pagina's gratis bijlage "
1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIijlll[I~IÎII
8 710966 570821
,JUBILEUM
212048 Directeuren, kunstenaars en kenners over het museum van de toekomst ERFGOED
13-20 MUSEUM - KORT 30 Museumtijdschrifttips: de mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland.
22 Gemeentemuseum Verfrissend ouderwets geloof in de beeldende kracht van kunst door Edo Dijksterhuis MODERNE KUNST
30 M.e.
De Fries ontwikkelde zijn optische illusies vooral in het buitenland door Jet van der Sluis
99-105 MUSEUM & MEER hetatelier Maria Roosen de criticus Joke de Wolf de kunstenaar Levi van Veluwen Zoro Feigl boeken & meer
OUDE KUNST
34
89
MODERNE
Net als Mondriaan streefde Kupka naar een hogere werkelijkheid door Nanda Janssen HEDENDAAGSEKUNST
76 Iris Kensmil Verlangen om Zwarte verbeelding toe te voegen aan de canon door Esther Darley
JUBILEUMSPECIAL
54
30 jaar museumbezoek door Jhim Lamoree
58
30 jaar kunst op straat door Marjolein Geraedts
62
Blik in de museumtoekomst door Marina de Vries
66
Kunst te koop & 4 XL kunstkaarten cadeau: Emo Verkerk, Loes Kaamen, herman de vries en Maria Roosen
KUNST
42 Kleur en beweging
Oek de Jong Wrede schoonheid Maria Barnas Zingende lava
Reislust Wandelen en bergen bedwingen als motief in de schilderkunst door Kees Keijer
COLUMNS
40
Escher
OUDE KUNST
82
Van Heemskerck Keert eeuwenoud meesterwerk terug naar Alkmaar? door Adrienne Ouarles van Ufford DESIGN
90 Radicaaloptimisme CaliforniĂŤ als bakermat van wereldveranderend ontwerp door .Jeroeti .Iurite
museumtijdschrift /
VOORWOORD-
ONDERZOEK
3
13 Social labs: innovatie in het hbo Het onder-
Snelheid Anja Oskamp
wijs voor reguliere studenten is aan vernieu-
COLUMN
wing toe omdat de traditionele benadering
16 En de student dan? Ferry Haan
voor deze groep te beperkt is. Binnen Fontys heeft men daarom social labs ontwikkeld;
INTERVIEW
leeromgevingen waarin het leerproces cen-
7
traal staat.
Een nieuwe balans voor leraren Om jongeren de kennis en kunde mee te geven die ook in de toekomst bruikbaar is, zal het voortgezet onderwijs zich moeten aanpassen, vinden
verpleegkunde In de HaagseLearning
Paul Rosenmรถller, VO-raad, en Suzanne von
Community Wijkverpleegkundekomen wijk-
der Dunk, Randstad Onderwijs."We moeten
verpleegkundigen,docenten en studenten bij
toe naar een nieuwe balans tussen het leren
elkaar met als doel de wijkzorg te verbeteren
in de school en daarbuiten:'
door met en van elkaar te leren.
NIEUWS 4
24 Waardecreatie in de Haagse LC Wijk-
32 Wegwijzer voor het samen beoordelen van
Onderwijsnieuws Chronologisch overzicht
werkplekleren Hoe kunnen lerarenopleidin-
van drie maanden onderwijsnieuws.
gen en opleidingsscholen samenwerken in het beoordelen van werkplekleren van stu-
30 Onderzoeksnieuws Een overzicht van
denten? De auteurs hebben samen met
recente ontwikkelingen in nationaal en
experts uit het mbo en het hbo onderzocht
internationaalonderzoek naar onderwijs-
waar een goede beoordelingsprocedureaan
innovatie.
moet voldoen.
OPINIE 10 Darwin zou lekker thuis zijn gebleven Docenten voelen zich structureeloverbelast
35 Flexibele onderwijsontwerpprocessen in het hbo In dit artikel wordt het innovatieproces rondom het ontwerpen van curricula ge-
en ondergewaardeerd. Dat heeft gevolgen
richt op de flexibiliseringvan onderwijs binnen
voor onderwijs, onderzoek en innovatie.
Zuyd Hogeschoolonder de loep genomen.
Volgens Martens laten jarenlange bezuinigingen, mismanagement, regeldruk en
PRAKTISCH ARTIKEL
bureaucratie zich nu voelen.
17 Leerlijnen in curriculum verbeteren en zichtbaar maken Het ontwerpen en bijhou-
ONDERWIJS 27 Leerlingen voorbereiden op nog niet-
den van een samenhangend curriculum is van groot belang. Net zo belangrijk is het om
bestaande banen De arbeidsmarkt ontwik-
deze samenhang duidelijk te maken naar
kelt zich razendsnel. Niemand weet welke
docenten en studenten toe, zodat de leerlijn
impact automatisering en robotisering zullen
ook doorwerkt op lesniveau en studenten in
hebben, duidelijk is wel dat sommige banen
staat worden gesteld tot een cumulatieve op-
verdwijnen en nieuwe banen ontstaan. Hoe
bouw van kennis en vaardigheden te komen.
ontwikkel je in deze situatie goed onderwijs?
In dit artikel worden de bevindingen beschreven van projecten op Universiteit Utrecht om
38 De winst van peerfeedback Steedsvaker
helderen, aan te scherpen en beter zichtbaar
elkaar feedback te geven. De vraag is of peer-
te maken.
feedback effectief is; levert het docenten tijdwinst op en komt het de onderwijskwaliteit ten goede?
2
leerlijnen in de opleidingsprogramma'ste ver-
geven docenten studenten de mogelijkheid
Onderwijsinnovatie maart 2018
โ ข