Economics Quarterly 2013c by REM DESIGN DIGITAL PUBLICATIONS

Economics

Quarterly

ΕΠΙΛΟΓΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ & ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ο Γκρήνσπαν, τα Νόμπελ & η Βundesbank ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ σελ.10

E CO N O M I C S Q UA R T E R LY • Τ Ε ΥΧΟ Σ 2 0 1 3 Γ

4ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ • ΤΕΥΧΟΣ 2013Γ

ΕΠΑΝΕΦΕΥΡΙΣΚΟΝΤΑΣ ΤΗ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Χρηματοδoτηση & κoστος ενeργειας Συναγερμoς για την απασχoληση σελ.22

BY INVITATION EricNordkamp / Pfizer Hellas

σελ.40

ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ PeakOil or Yesterday’s fuel

σελ.52

TΡΑΠΕΖΕΣ & ΑΓΟΡΕΣ Ελλάδα-Κόσμος από το Επιτελείο του ΕQ

σελ.57

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η ελληνική οικονομία, σήμερα περισσότερο από ποτέ, έχει ανάγκη από σύγχρονες, εξωστρεφείς επιχειρήσεις, που δρουν δυναμικά στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Οι Έλληνες επιχειρηματίες, διαθέτουν τις ιδέες και το επιχειρηματικό πνεύμα που χρειάζεται, για να επεκταθούν εκτός συνόρων. Για τον ασφαλή όμως « γύρο» στις αγορές του κόσμου, χρειάζονται πολύτιμοι και αξιόπιστοι σύμμαχοι. Ο Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων [ΟΑΕΠ] που εποπτεύεται από το Yπουργείο Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας είναι ο μόνος ελληνικός ασφαλιστικός οργανισμός, που προσφέρει ασφάλιση σε όλο τον κόσμο, ακόμα και σε χώρες «υψηλού ρίσκου». Καλύπτει τον εμπορικό και πολιτικό κίνδυνο - σε ποσοστό έως 95% - για εξαγωγές, επενδύσεις και εκτέλεση τεχνικών έργων, με ανταγωνιστικό ασφάλιστρο και την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Για αυτό, σχεδιάζοντας τα επόμενα επιχειρηματικά σας σχέδια στο εξωτερικό, επικοινωνήστε με τον ΟΑΕΠ και ενημερωθείτε για τα προγράμματα ασφάλισης που ελαχιστοποιούν το δικό σας ρίσκο.

2310 548718. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

»» ΣΕΛ. 40

»» ΣΕΛ. 22

»» ΣΕΛ. 12

»» ΣΕΛ. 44

EQ MAGAZINE 08 EDITORIAL 10 ΟΙΚΟΝΟMIΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΟΣΜΟΣ Ελλάδα – Τρόικα και κυβέρνηση σε άνιση αναμέτρηση // Κόσμος – Γερμανία vs Αμερική // Ελληνικές τράπεζες – Το ακριβό τίμημα της κρατικής ενίσχυσης // Ο Γκρήνσπαν, τα Νόμπελ και η Bundesbank – Μπορούν να προληφθούν οι φούσκες - Τα Νόμπελ Οικονομίας - Τα ακίνητα στο Βερολίνο. Από το επιτελείο του EQ

17 ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Μικρές ειδήσεις, αριθμοί που ενδιαφέρουν και δίνουν το στίγμα της επικαιρότητας στην Ελλάδα και τον κόσμο

22 ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΘΕΜΑ - ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ REINVENTING INDUSTRY

Τι γίνεται στη βιομηχανία; Πώς κινείται η παραγωγή και οι εξαγωγές; Πόσο απέδωσαν τα μέτρα μείωσης του εργασιακού κόστους στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας; Yπήρξαν παράγοντες που αντιστάθμισαν την ευνοϊκή αυτή επίδραση στην ανταγωνιστικότητα; Καθώς τρεις µεγάλοι βιομηχανικοί όμιλοι μετέφεραν την έδρα τους εκτός Ελλάδος, µετά τη ΦΑΓΕ και την 3Ε, σειρά πήρε η ΒΙΟΧΑΛΚΟ, μια περιήγηση στις αδυναμίες που είναι στις δυνατότητές µας να διορθώσουμε. Από το επιτελείο του EQ

30 ΟΛΛΑΝΤ ΠΡΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΥΣ Μαζί για την τρίτη βιομηχανική επανάσταση δηλώνει ο Γάλλος πρόεδρος, δεν υπάρχουν ισχυρές χώρες χωρίς βιομηχανία. Από το επιτελείο του EQ

32 ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Ελληνικές επιχειρήσεις, παραδείγματα επιτυχίας στον στίβο της παγκόσμιας αγοράς

34 ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Ο Άγγελος Κωτσιόπουλος, Γενικός Διευθυντής του Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Οργανισμού Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων, µε αφορµή τον διπλασιασµό του ορίου πιστώσεων στο 1 εκατ. ευρώ, μιλά στο EQ για την ευελιξία των προγραµµάτων του ΟΑΕΠ προς τις ΜΜΕ µε το πρόγραµµα Εξωστρέφεια.

36 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ - ΑΝΕΡΓΙΑ

ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Θα κάνουµε τα πάντα για να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας τονίζει, μιλώντας στο EQ, o διοικητής του ΟΑΕΔ, Θεόδωρος Αµπατζόγλου. Οι όροι και οι προϋποθέσεις των ενεργητικών δράσεων απασχόλησης έχουν ξαναµπεί στο «µικροσκόπιο» ώστε να προσελκύσουν το ενδιαφέρον όσο το δυνατόν περισσότερων επιχειρήσεων.

39 ΑΝΕΡΓΟΙ – ΤΟ ΑΝΑΞΙΟΠΟΗΤΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Σύντομη ματιά στους αριθμούς της ανεργίας και τις επιπτώσεις στους κοινωνικούς δείκτες.

40 BY INVITATION O Erik Nordkamp, επικεφαλής της Pfizer Hellas, μιλώντας στο EQ, προτείνει απλούς κανόνες για τις επιχειρήσεις που δεν θα αλλάζουν συνέχεια. Ένθερµος φίλος της Ελλάδας, δηλώνει ότι ήταν θετική έκπληξη για αυτόν το πόσο αφοσιωμένοι είναι οι Έλληνες στη δουλειά τους και το υψηλό επίπεδο του επιστημονικού της δυναµικού. Rethink και think big οι βασικές αρχές του και, όπως τονίζει, η Ελλάδα σε αυτό µπορεί να πρωτοπορήσει

44 ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ // ΑΓΟΡΑ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ;

Ενώ οι γνώμες διίστανται για τη διάθεση των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων και από άλλα σημεία λιανικής πλην των φαρμακείων, το βασικό θέμα είναι η διεύρυνση της λίστας τους. Από το επιτελείο του EQ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

για έναν καλύτερο κόσμο! Για την Alpha Bank, η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το σύστημα αξιών, στόχων και δραστηριοτήτων που διέπουν τη διακυβέρνησή της. Βάσει αυτών, η Τράπεζα αναζητά και εφαρμόζει λύσεις για ένα αειφόρο φυσικό περιβάλλον και μεριμνά για την υποστήριξη ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Σε αυτό το πλαίσιο, η Τράπεζα πραγματοποιεί εκδηλώσεις κοινωνικής προσφοράς για τη συλλογή τροφίμων και άλλων ειδών, τα οποία προσφέρει το Προσωπικό της για την υποστήριξη οικογενειών που βρίσκονται σε ανάγκη. Στην ίδια κατεύθυνση, από τον Νοέμβριο και έως το τέλος του έτους 2012, πραγματοποιήθηκε το “Χέρι Βοηθείας”, το οποίο συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια του 2013. Το εν λόγω Πρόγραμμα αφορά στην προσφορά τροφίμων σε ενορίες ανά την Ελλάδα. Επιπλέον, επί σειρά ετών, η Alpha Bank στηρίζει οικονομικά την “Ανοιχτή Αγκαλιά - Φίλοι Κοινωνικής Παιδιατρικής” για την υλοποίηση του προγράμματος “Clown Doctors”, που βελτιώνει τις συνθήκες παραμονής των παιδιών που νοσηλεύονται σε παιδιατρικά νοσοκομεία. Παράλληλα, η Τράπεζα προσφέρει οικονομική ενίσχυση καθώς και είδη πρώτης ανάγκης στη “Γραμμή Ζωής” που παρέχει υπηρεσίες φροντίδας στους ηλικιωμένους στην Ελλάδα, στα Παιδικά Χωριά “SOS ΒΑΡΗΣ”, στο Σωματείο “Μαζί για το Παιδί”, στο “Χαμόγελο του Παιδιού”, στο “Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα Παιδικής Προστασίας” και σε πολλά άλλα Ιδρύματα και Μουσεία.

Η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και προστασία αποτελούν έναν ακόμη βασικό άξονα ενεργειών της Τραπέζης. Συγκεκριμένα, η Alpha Bank έχει “υιοθετήσει” ένα μέρος του Αισθητικού Πάρκου της Καισαριανής και συνεργάζεται με τη Φιλοδασική Ένωση Αθηνών για την ολοκλήρωση του Βοτανικού Κήπου, για την πραγματοποίηση αναδασώσεων, για τον καθαρισμό δασικών δρόμων, καθώς και για την ιδιαίτερη περιβαλλοντική εκδήλωση “Μάζεμα της Ελιάς”. Επίσης, σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, συνεχίζει να υποστηρίζει το πρόγραμμα “Φύση χωρίς Σκουπίδια” για την περιβαλλοντική εκπαίδευση των παιδιών σε σχολεία ανά την Ελλάδα. Στο πλαίσιο της ευαισθητοποιήσεως του Ανθρωπίνου Δυναμικού της, η Alpha Bank καθιέρωσε από το 2009, την τελευταία Κυριακή του Μαΐου εκάστου έτους, ως “Ημέρα Εθελοντισμού Ομίλου Alpha Bank”. Τη συγκεκριμένη ημερομηνία, εθελοντικές ομάδες σε όλες τις χώρες στις οποίες δραστηριοποιείται η Τράπεζα, πραγματοποιούν ενέργειες κοινωνικού ή περιβαλλοντικού χαρακτήρα, από κοινού με σημαντικούς φορείς, προάγοντας με αυτόν τον τρόπο την ομαδικότητα και τη συνεργασία. Γιατί ο άνθρωπος, η κοινωνία και το περιβάλλον αποτελούν σταθερές μας αξίες!

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

46 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Η απελευθέρωση των τιµών και η διεύρυνση της λίστας των µη συνταγογραφούµενων φαρµάκων θα έχει πολλαπλά οφέλη για την οικονοµία και τα κρατικά ταµεία, τονίζει στο EQ, ο Γιώργος Δόκιος, Γενικός Διευθυντής του Συνδέσµου Εταιρειών Φαρµάκων Ευρείας Χρήσεως.

48 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Τα φαρμακεία επαρκούν για τη διάθεση των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, αυτό που λείπει είναι η λειτουργία του ανταγωνισμού στον καθορισµό των τιµών τους, η άποψη του Κωνσταντίνου Φρουζή, προέδρου του Συνδέσµου Φαρµακευτικών Εταιρειών Ελλάδος.

52 POLITICS, PHILOSOPHY AND ECONOMICS PEAK OIL OR YESTERDAY’S FUEL?

Με την ανακάλυψη της τεχνολογίας fracking, τα αποθέµατα πετρελαίου και φυσικού αερίου αυξηθήκαν θεαµατικά, η προσφορά στο µέλλον πιθανότατα θα υπερκαλύπτει τη ζήτηση. Και καθώς η ενέργεια έχει αλλάξει άρδην την οικονοµία, η ευηµερία που προσέφερε συνοδεύτηκε και από αύξηση της ανεργίας. Ο καπιταλισµός της δευτερογενούς παραγωγής, µετεξελίχτηκε στον καπιταλισµό των υπηρεσιών, που χρειάζεται πλέον λιγότερους εργαζόµενους. Από τον Αντώνη Λιβιεράτο

57 ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΑΓΟΡΕΣ 58 Η ΕΚΤ στο σημείο εκκίνησης για την εποπτεία // Bail in & bail out – περιήγηση στις ευρωπαϊκές διαβουλεύσεις για τις τράπεζες. 60 Πιθανώς περισσότερα δάνεια στην ευρωζώνη, καθοδικό σπιραλ στην Ελλάδα // Κινήσεις στον κόσμο // Καμπανάκι σε JP Mprgan Chase. Από το Επιτελείο του EQ

61 Ante portas – Η ώρα της αλήθειας // Prova

generale για την επιστροφή στον ιδιωτικό τομέα // Τραπεζική ένωση και κρατικά ομόλογα – οι τράπεζες θα αγοράζουν λιγότερα // Τραπεζικό σύστημα – ολιγοπωλιακή διάρθρωση «δείχνει» μελέτη της Eurobank 64 Στα 65 δισ. ευρώ τα κόκκινα δάνεια // Ο Ν. Καραμούζης στη Γενική // Ελληνικές ΜΜΕ –«διψούν για ρευστότητα // Τα δάνεια σε Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

αριθμούς // Εθνική – κεφαλαιακή ενίσχυση // Alpha Bank – αισιοδοξία για την οικονομία // Eurobank – 60 χιλ. κάρτες ανέπαφων συναλλαγών. Από το Επιτελείο του EQ

67 CSR Οι πρωτοβουλίες και οι δράσεις των υπεύθυνων εταιρικών πολιτών της χώρας.

77 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 78 ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ Κάθε εταιρεία που διαχειρίζεται ηλεκτρονικά δεδοµένα, ανεξαρτήτως από το εάν αυτά βρίσκονται σε υπολογιστές, servers, κινητά τηλέφωνα ή το διαδίκτυο, µπορεί να βρεθεί αντιµέτωπη µε διαρροή δεδοµένων ή επίθεση στα συστήµατά της. Η ασφάλιση έναντι των κινδύνων αυτών την προστατεύει από σημαντικά προβλήματα. Από τον Κώστα Βούλγαρη της AIG

84 ΝΕΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 86 ΑΓΟΡΑ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 60 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Εκδότης:

Ευαγγελία Παπαϊωάννου Σύμβουλος Διαφήμισης:

Μαρίνα Παπαϊωάννου ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ:

Tηλ. 210 7212 256 email:

economicsquarterly@remdesign.gr Ιδιοκτησία:

REM DESIGN - DIGITAL & PRINT COMMUNICATION SERVICES Στεφάνου Δέλτα 12Α, 152 37 Αθήνα Τηλ. 210 6894630 email: info@remdesign.gr Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του εντύπου με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

Τιμή έκδοσης: 15€

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Από την έκδοση

Από τους θεσμούς στις επενδύσεις Όλοι οι δείκτες της οικονομίας μειώνονται με χαμηλότερο ρυθμό φέτος. Συνεπώς βαδίζουμε προς σταθεροποίηση, αλλά σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο εισοδήματος και ευημερίας. Μεγάλη εξαίρεση η ανεργία, στο 27% και με μικρή προοπτική υποχώρησης τα επόμενα χρόνια, σε επίπεδο που απειλεί την κοινωνική συνοχή. Από 27% σήμερα η ΕΕ προβλέπει υποχώρηση στο 24% το 2015. Ας ελπίσουμε ότι κάποιες θετικές προοπτικές στο μέτωπο των επενδύσεων θα αντισταθμίσουν μεσοπρόθεσμα την πίεση στην οικονομία. Οι επενδύσεις της Cosco στον Πειραιά θα ενισχύσουν τη θέση της Ελλάδας στο διαμετακομιστικό εμπόριο της Ευρώπης. Η δημιουργία νέας προβλήτας στον Πειραιά για την υποδοχή κρουαζιερόπλοιων, θα τον καταστήσει το μεγαλύτερο κέντρο κρουαζιέρας στην Αν. Μεσόγειο. Η πρόθεση της κινεζικής ZTE, από τους μεγαλύτερους παραγωγούς συσκευών και υποδομής για κινητή τηλεφωνία, να μεταφέρει στον Πειραιά, από το Άμστερνταμ, το διαμετακομιστικό της κέντρο για Ευρώπη και πιθανώς να μεταφέρει κάποια παραγωγή. Η αναμενόμενη επένδυση της Microsoft στην Ελλάδα. Η πρόθεση της Huawei, να εγκαταστήσει τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα διαμετακομιστικό κόμβο για προϊόντα της και ένα κέντρο έρευνας και καινοτομίας σε συνεργασία με ελληνικές εταιρείες τεχνολογίας. Το ρωσικό και γαλλικό ενδιαφέρον για την Τραινοσε, η είσοδος σε τελική φάση του διαγωνισμού για την αξιοποίηση του Ελληνικού, αλλά και η επικείμενη επανεκκίνηση των αυτοκινητοδρόμων, μαζί με όλα τα παραπάνω, θα έχουν άμεση και έμμεση πολλαπλασιαστική επίδραση στην οικονομία. Σε αυτά θα στηριχτούμε πλέον και σε ανάλογες πρωτοβουλίες, ώστε, η χώρα να επανέλθει σε σταθερή ανάκαμψη. Τις παραπάνω προοπτικές για επενδύσεις δεν προσέλκυσε η μείωση των αμοιβών στην ελληνική αγορά με την πολιτική εσωτερικής υποτίμησης, αλλά η δέσμευση της κυβέρνησης για διευκόλυνση των επενδύσεων. Άλλωστε κανείς ξένος επενδυτής στο παρελθόν δεν είχε αναφέρει το κόστος εργασίας ως αποτρεπτικό παράγοντα επενδύσεων, αλλά το ασταθές θεσμικό πλαίσιο και τις καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης σε εμπορικές διαφορές και θέματα προστασίας της επένδυσης. Σε αυτά πρέπει να προστεθεί και η αλλαγή του κράτους, τώρα Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

που χρειάζεται περισσότερα φορολογικά έσοδα από το πεδίο της πάταξης της φοροδιαφυγής. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας, Βασίλης Ράπανος, στο πρόσφατο συνέδριο της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάς, παράγοντες που επηρεάζουν τη φοροδιαφυγή είναι, μεταξύ άλλων, η πολυπλοκότητα της νομοθεσίας και η έλλειψη εμπιστοσύνης στους κρατικούς θεσμούς. Όσον αφορά το πρώτο, ανέφερε ότι την περίοδο 20102013 ψηφίστηκαν 20 νόμοι για τη φορολογία και πάμπολλες εγκύκλιοι, μόνο το 10μηνο φέτος 698(!).Τα τεκμήρια έκαναν το σύστημα πολυπλοκότερο και απέδωσαν μόλις 75 εκατ. ευρώ το 2011 σε σύνολο φόρων εισοδήματος φυσικών προσώπων 8,3 δισ. και σύνολο άμεσων φόρων 20 δισ! Όσον αφορά το 2ο, στην έρευνα του ΟΟΣΑ, How’s life, μόνο το 13% των Ελλήνων που συμμετείχαν δήλωσε ότι έχει εμπιστοσύνη στους θεσμούς από το ήδη χαμηλό 38% πριν την κρίση. Συνεπώς πολλά γίνονται, αλλά πολλά μένει να αλλάξουν ακόμη. Πρώτο από όλα, οι διατάξεις του συντάγματος περί ευθύνης υπουργών, να υπάρξει διαφάνεια στα οικονομικά των κομμάτων και να παρουσιάζεται διαχρονικά και συνεχώς στον ιστότοπο της Βουλής το πόθεν έσχες των βουλευτών (παράδειγμα το Αμερικανικό Κογκρέσο όπου υπάρχει η δυνατότητα αναζήτησης για όλα τα μέλη του επί σειρά ετών). Όλα αυτά είναι εξαιρετικά σημαντικά για την ενίσχυση της χαμηλής εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς.

EQ Και τελευταίο, αλλά πολύ σημαντικό, τώρα που οι κρατικές αμυντικές βιομηχανίες κινδυνεύουν με διακοπή της λειτουργίας τους: Αναφέρουμε, χωρίς σχόλιο, από το περιοδικό Επιλογή του 2003, σε αναδημοσίευση από το επετειακό τεύχος για τα 50 χρόνια της έκδοσης το 2012, απόσπασμα της συνέντευξης του τότε διευθύνοντος συμβούλου της ΠΥΡΚΑΛ, Παναγιώτη Μοσχολιού, σχετικά με τη χαμηλή συμμετοχή των ελληνικών επιχειρήσεων στα εξοπλιστικά προγράμματα: «Όσο το κράτος δεν λειτουργεί με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, οι επενδύσεις στην άμυνα είναι μεγάλου ρίσκου. Έτσι, ενισχύονται οι έτοιμες λύσεις, με τις οποίες διαμορφώνονται και οι ανάγκες, με αποτέλεσμα οι αμυντικές δαπάνες να κατευθύνονται στο εξωτερικό και στο μεταπρατικό κεφάλαιο που μεσολαβεί».

Ελάτε να δημιουργήσουμε όλοι μαζί μια μεγάλη αλυσίδα αλληλεγγύης! ΣΙΤΙΣΗΣ & ΦΡΟΝTΙΔΑΣ

Αττική 30/09 έως 15/12

άδα

μά

Εβ δο

δα

ΟκΤωΒΡΙΟΣ 7/10 ΕωΣ 13/10 ΑΒ γλυΚΑ νέρΑ ΑΒ ΠιΚέρμι ΑΒ Αγ. ΠΑρΑςΚέυή 1 ΑΒ Αγ. ΠΑρΑςΚέυή 2 ΑΒ ςΠΑτΑ ΑΒ ΚορωΠι ΑΒ γλυΚΑ νέρΑ 2 ΑΒ City ΠΑλλήνή ΑΒ μΑρΚοΠουλο

ΔηΜΟΤΙκΟ κΕνΤΡΟ ΣΤηΡΙξηΣ ΑΠΟΡων ΔηΜΟΤων ΖωγΡΑφΟυ

3 14/10 ΕωΣ 20/10

ΑΒ ΨυΧιΚο ΑΒ φιλοθέή ΑΒ ΒριλήςςιΑ ΑΒ μέλιςςιΑ ΑΒ City γΑλΑτςι

δα μά

ΑΒ Πέριςτέρι 1 ΑΒ ιλιον ΑΒ ΠέτρουΠολή ΑΒ City μέτΑμορφωςή ΑΒ Πέριςτέρι 2 ΑΒ Πέριςτέρι 3 ΑΒ City μέτΑμορφωςή 2 ΑΒ Ανω λιοςιΑ ΑΒ Food μarket Πέριςτέρι

κΟΙνωνΙκη υΠηΡΕΣΙΑ ΑχΑΡνων

28/10 ΕωΣ 3/11 ΑΒ ΧΑϊδΑρι ΑΒ Αγ. ΒΑρΒΑρΑ ΑΒ ΚορυδΑλλος ΑΒ ΑιγΑλέω ΑΒ City Πέριςτέρι ΑΒ ΚέρΑτςινι 1 ΑΒ City ΚέρΑτςινι 2 ΑΒ City ΚορυδΑλλος 2 ΑΒ City ΚορυδΑλλος Κρονου ΑΒ City λένορμΑν

νΟΕΜΒΡΙΟΣ

6 4/11 ΕωΣ 10/11

κΟΙνωνΙκη υΠηΡΕΣΙΑ ΑχΑΡνων

ΑΒ ΚήφιςιΑ ΑΒ έρυθρΑιΑ ΑΒ ν. ιωνιΑ ΑΒ έθνιΚή ΑΒ ςτΑμΑτΑ ΑΒ ν. ήρΑΚλέιο ΑΒ ΠέυΚή ΑΒ μένιδι ΑΒ λυΚοΒρυςή ΑΒ νέΑ φιλΑδέλφέιΑ ΑΒ City νέΑ ΧΑλΚήδονΑ

Εβ δο

μά

δα

ΙΕΡΟΣ νΑΟΣ Αγ. ΑΣωΜΑΤων ΘηΣΕΙΟυ - νΑΟΣ Αγ. γΕωΡγΙΟυ χΑΤΖηκωνΣΤΑ - ΙΔΡυΜΑ «γΑληνη»

ΣΤΟΡγη γΕΡΟνΤων Αγ. ΠΑνΤΕλΕηΜων

7 11/11 ΕωΣ 17/11

ΑΒ ΠΑτήςιΑ 1 ΑΒ ΚυΨέλή 1 ΑΒ φυλής ΑΒ ΚυΨέλή 2 ΑΒ λΑμΠρινή ΑΒ ΠΑτήςιΑ 2 ΑΒ Πέριςςος ΑΒ ΠέτρΑλωνΑ ΑΒ City ΚυΨέλής ΑΒ ΠολυτέΧνο ΑΒ City μΑρνής ΑΒ ΠΑτήςιΑ 4 ςτρ. ΚΑλλΑρή

μά

Εβ δο

ΣΤΟΡγη γΕΡΟνΤων Αγ. ΠΑνΤΕλΕηΜων

4 21/10 ΕωΣ 27/10

ΔηΜΟΤΙκΟ κΕνΤΡΟ ΣΤηΡΙξηΣ ΑΠΟΡων ΔηΜΟΤων ΖωγΡΑφΟυ

18/11 ΕωΣ 24/11 ΑΒ ΠΑγΚρΑτι ΑΒ City γουδι ΑΒ City ΑμΠέλοΚήΠοι ΑΒ ρΑδιο City ΑΒ City γΚυΖή ΑΒ City ιλιςιΑ ΑΒ ΠΑγΚρΑτι 2 ΑΒ μέτς ΑΒ Αμορέ ΑΒ City ΑμΠέλοΚήΠοι 2 ΑΒ δέμέρτΖή ΑΒ Food μarket έρ. ςτΑυρος

ΑΒ City ΑιγΑλέω 2

μά

δα

ΑΒ έλλήνιΚο ΑΒ ήλιουΠολή ΑΒ ΒΑρή ΑΒ γλυφΑδΑ λΑΖΑρΑΚή ΑΒ ΑμφιθέΑς ΑΒ γλυφΑδΑ γουνΑρή ΑΒ Αγ. δήμήτριος ΑΒ υμήττος ΑΒ Αλιμος ΑΒ Αγ. δήμήτριος (μέτρο) ΑΒ ήλιουΠολή 2

μά

δα

9 25/11 ΕωΣ 1/12

ΑΒ νέΑ ςμυρνή ΑΒ ΚΑλλιθέΑ 1 ΑΒ ΚΑςτέλλΑ ΑΒ ΚΑλλιθέΑ 2 ΑΒ Π. φΑλήρο ΑΒ City ΠέιρΑιΑς ΑΒ νιΚΑιΑ ΑΒ ΚΑλλιθέΑ 3 ΑΒ Αγ. ι. ρέντή ΑΒ City ΚΑλλιθέΑ ΑΒ ΑΚτή Κονδυλή ΠέιρΑιΑς

κΟΙνωνΙκΟ ΠΑνΤΟΠωλΕΙΟ κΑλλΙΘΕΑΣ

Στην ΑΒ, από 30/09 έως 15/12, ενισχύουμε οικονομικά δράσεις σίτισης και φροντίδας, στην περιοχή της Αττικής. Ελάτε και εσείς να δημιουργήσουμε όλοι μαζί μια μεγάλη αλυσίδα αλληλεγγύης! Επιλέξτε προϊόντα με το σήμα των 52 εβδομάδων που θα βρείτε στα καταστήματα ΑΒ, συγκεντρώστε τρόφιμα στους ειδικούς κάδους, την περίοδο που θα βρίσκεται η ενέργεια στην περιοχή σας και γίνετε και εσείς κρίκοι αυτής της μεγάλης αλυσίδας αλληλεγγύης.

Σε συνεργασία με τη Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία

κΟΙνωνΙκΟ ΠΑνΤΟΠωλΕΙΟ κΑλλΙΘΕΑΣ

11 9/12 ΕωΣ 15/12

δα

ΙΕΡΟΣ νΑΟΣ Αγ. ΑΣωΜΑΤων ΘηΣΕΙΟυ - νΑΟΣ Αγ. γΕωΡγΙΟυ χΑΤΖηκωνΣΤΑ - ΙΔΡυΜΑ «γΑληνη»

ΔΕκΕΜΒΡΙΟΣ

10 2/12 ΕωΣ 8/12

Εβ δο

ΑΒ ΧΑλΑνδρι ΑΒ ΚΑλογρέΖΑ ΑΒ City ΧΑλΑνδρι ΑΒ City μΑρουςι ΑΒ νέο ΧΑλΑνδρι ΑΒ δουΚιςςής ΠλΑΚέντιΑς ΑΒ μένιδι 2

Εβ δο

30/9 ΕωΣ 6/10 ΑΒ ΧολΑργος ΑΒ ΠΑΠΑγου ΑΒ ΒυρωνΑς 1 ΑΒ City ΒυρωνΑς 2 ΑΒ ΖωγρΑφου ΑΒ City ΚΑιςΑριΑνή ΑΒ City ΚΑρέΑς ΑΒ City ΖωγρΑφου

Εβ δο

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Εβ δο

δα

Εβ δο

μά

ΑΒ νέΑ μΑΚρή ΑΒ έλέυςινΑ ΑΒ μέγΑρΑ 2 ΑΒ City ΑςΠροΠυργος 1 ΑΒ City ΑνΑΒυςςος ΑΒ ωρωΠος ΑΒ ΑςΠροΠυργος 2 ΑΒ Food μarket ΑυλωνΑ ΑΒ Food μarket ΚΑλυΒιΑ 1 ΑΒ Food μarket ΚΑλυΒιΑ 2 ΑΒ Food μarket ΚΑΠΑνδριτι ΑΒ Food μarket ΚέρΑτέΑ

κΟΙνωνΙκΟ ΠΑνΤΟΠωλΕΙΟ ΔηΜΟυ ΜΑνΔΡΑΣ - ΕΙΔυλλΙΑΣ

Ο ι κ ο ν ο μ ί α Ε λ λ ά δ α / / Ε λ λ εί μ μ α τ α κ α ι χ ρ έο ς

Τρόικα και Κυβέρνηση 1 2 ή Χ; Η ελληνική κυβέρνηση δύσκολα μπορεί να αντισταθεί στις πιέσεις της τρόικας για νέα μέτρα. Μια ματιά στους αριθμούς δείχνει τις ανάγκες της χώρας. Τελικά κανείς δεν ξέρει πόσο θα είναι το δημοσιονομικό κενό για το 2014, το κενό μεταξύ εσόδων και δαπανών του Δημοσίου, ώστε να επιτευχθεί το πρωτογενές πλεόνασμα 1,6% του αεπ που είναι ο στόχος του ελληνικού προγράμματος με την τρόικα. Η κυβέρνηση ανέβασε τις αρχικές εκτιμήσεις της των 500 εκατ. ευρώ στα 1,2 δισ. και η τρόικα των δανειστών μας τις περιόρισε στα 2 δισ. από 2,5 δισ. Στον προϋπολογισμό προβλέπεται οι εισπράξεις από άμεσους φόρους να αυξηθούν κατά 1,7 δισ. ευρώ ή 8,5% το 2014 και ενώ το αεπ θα αυξηθεί σε ονομαστικούς όρους μόλις 0,1%. Προφανώς η εξίσωση είναι δύσκολη και θέτει σε αβεβαιότητα τις προβλέψεις για συνολικό έλλειμμα του δημοσίου κάτω από το 3% του αεπ και έξοδο από την ύφεση το 2014. Στηρίζονται στην άνοδο των επενδύσεων και στη μικρότερη μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης το 2014, μόλις κατά 1,6%, αλλά και την άνοδο των εξαγωγών και των τουριστικών εισπράξεων. Στις απαιτήσεις της η τρόικα θα πρέπει να λάβει υπόψη της, μετά και τις συνεχείς εσφαλμένες προβλέψεις της για την επίπτωση των μέτρων στην οικονομία, ότι νέα μέτρα για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού μπορεί να ανατροφοδοτήσουν

πιεστικές και θα τις επιδεινώσει η υποχρέωση χρησιμοποίησης του πρωτογενούς πλεονάσματος για την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους. Η ελληνική κυβέρνηση δύσκολα μπορεί να αντισταθεί στις πιέσεις της τρόικας για νέα μέτρα, πέραν των 4 δισ. ευρώ ως το 2016 που έχουν ήδη νομοθετηθεί.

Η δημοσιονομική σταθερότητα είναι sine qua non για την ανάπτυξη, το θέμα είναι ο χρόνος που δίνεται στη χώρα για να την πετύχει. τον καθοδικό κύκλο στο αεπ. Αλλά και ότι τόσο υψηλά πλεονάσματα, για την πληρωμή του δημοσίου χρέους, της τάξης του 4,5% από το 2016, είναι ανέφικτα. Η δημοσιονομική σταθερότητα είναι sine qua non για την ανάπτυξη, το θέμα είναι ο χρόνος που δίνεται στη χώρα για να την πετύχει. Οι συνθήκες ρευστότητας στην οικονομία είναι

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Η Ελλάδα χρειάζεται τις δόσεις της τρόικας, 5,9 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους, για την πληρωμή χρεολυσίων και ομολόγων που λήγουν, τη συμμετοχή στον ΕΣΜ (440 εκατ. ευρώ), ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου και ταμειακών ελλειμμάτων του προϋπολογισμού. Όσον αφορά το χρηματοδοτικό κενό, που υποτίθεται ότι αποτελεί ευθύνη των δανειστών μας εφόσον καλύπτουμε τους στόχους για πλεονάσματα στη δημόσια διαχείριση, το 2014 η χώρα πρέπει να πληρώσει λήξεις κρατικών ομολόγων στην κατοχή της ΕΚΤ και κεντρικών τραπεζών του ευρωσυστήματος 10 δισ. ευρώ και περίπου 4,5 δισ. που δόθηκαν στις ελληνικές τράπεζες έναντι προνομιούχων μετοχών το 2009. Η ΕΚΤ δεν δέχεται μετάθεση των λήξεων, γιατί θα αποτελούσε νομισματική χρηματοδότηση του χρέους. Το ίδιο ισχύει και για λήξεις ομολόγων προς το ευρωσύστημα 19 δισ. ευρώ ως το 2016.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Ο ι κ ο ν ο μ ί α Κό σ μ ος / / Π λ ε ο ν ά σ μ ατα κ α ι ε λ λ ε ί μ μ ατα

Γερμανία vs Αμερική debate Τα υπουργεία Οικονομικών των δυο χωρών ανταλλάσουν βέλη με αφορμή το τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας και τις επιπτώσεις του στην Ευρώπη και τον κόσμο. Πριν λίγες μέρες, ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών, Jacob Lew, είπε ότι η Γερμανία διατήρησε στη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης υψηλά εξωτερικά πλεονάσματα, με αναιμική άνοδο της εγχώριας ζήτησης στηρίζοντας την οικονομία της με τις εξαγωγές. Έτσι, σε περίοδο μεγάλης μείωσης των ελλειμμάτων στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, συνέβαλλε στη δημιουργία ενός αποπληθωριστικού καθοδικού σπιράλ στην ευρωζώνη που επηρεάζει και την παγκόσμια οικονομία. Η απάντηση του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών ήταν άμεση: τα πλεονάσματα αντανακλούν την ισχυρή ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της. Φυσικά τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα στις συνέπειές τους.

Το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας φέτος και το 2014 προβλέπεται σε 215 δισ. δολ., 6% του αεπ της. Αναλογικά είναι διπλάσιο από της Κίνας, τα 224 δισ. δολ. αναλογούν σε μόλις 2,5% του αεπ της. Το ΔΝΤ συνιστά στην Κίνα να προχωρήσει σε πολιτικές τόνωσης της κατανάλωσης, στη Γερμανία όμως μιλά μόνο για επενδύσεις.

Στις χώρες της περιφέρειας η κατανάλωση υποχωρεί, πιθανόν και περεταίρω λόγω ανατροφοδότησης από τον πολύ χαμηλό πληθωρισμό. Αναιμική προβλέπεται στις μεγάλες οικονομίες της και ανοδική με λίγο πάνω από το 1% στη Γερμανία. Σε αυτή η μέση αμοιβή αυξήθηκε μόλις 0,2% φέτος με πρόβλεψη 1% για το 2014, ώστε προφανώς υπάρχουν περιθώρια ενίσχυσης των μισθών και της ζήτησης. Πόσο μάλλον που σήμερα ο κίνδυνος του αποπληθωρισμού είναι υπαρκτός, γι’ αυτό άλλωστε η ΕΚΤ μείωσε το επιτόκιο του ευρώ στο 0,25%. Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη βρίσκεται σήμερα στο 0,7%, πολύ κάτω από το 2% που συμβαδίζει με σταθερότητα των Ο πρόεδρος Ομπάμα συνομιλεί τηλεφωνικά με την καγκελάριο Μέρκελ τιμών. Η Γερμανία, η

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

μεγαλύτερη χώρα της, παραδοσιακά επιφυλακτική σε μεγαλύτερη άνοδο των τιμών που θα προκαλούσε η τόνωση της ζήτησης στην οικονομία της, σήμερα δεν εισάγει επαρκώς και από τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης. Με τη σειρά τους αυτές αναζητούν νέες αγορές σε εκτός ευρώ χώρες, όπου όμως η ανταγωνιστικότητά τους υπονομεύεται από την ισοτιμία του ευρώ σε περίοδο υποχώρησης του δολαρίου και των νομισμάτων των αναδυόμενων οικονομιών. Η μείωση των εξωτερικών ελλειμμάτων τους ήταν αποτέλεσμα μείωσης των εισαγωγών που συνεπάγεται η μείωση της ζήτησης. Μέχρι πριν λίγους μήνες, ο Μάριο Ντράγκι προέβαλλε το επίτευγμα της ΕΚΤ, τη σταθερότητα των τιμών. Σήμερα βλέπει το επίτευγμα αυτό σε αμφισβήτηση, με εξαίρεση τις (λίγες) πλεονασματικές χώρες, ιδίως τη Γερμανία. Ο αποπληθωρισμός, πέραν του ότι εξασθενεί περεταίρω την οικονομία καθώς οι καταναλωτές αναβάλουν δαπάνες με την προσδοκία συνεχιζόμενης υποχώρησης των τιμών, αυξάνει το βάρος του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους στην οικονομία και εγκλωβίζει τις ελλειμματικές χώρες σε, αν όχι ύφεση, αναιμική ανάπτυξη και υψηλή ανεργία.

Ο ι κο ν ο μ ί α Ε λ λ ά δ α / / Τ ρά π ε ζ ε ς

Το τ ί μ ημ α της κρατι κ ή ς ενί σ χυ σ η ς μικροτερεσ τραπεζεσ Γενική στόχευση της ευρωπαϊκής Αρχής Ανταγωνισμού είναι οι 4 πλέον μεγάλες ελληνικές τράπεζες να προχωρήσουν σε κινήσεις μείωσης κόστους και γενικότερης αναδιάρθρωσης –σε διάστημα πενταετίας- καθώς αυτό αποτελεί συνοδευτική υποχρέωση της κρατικής ενίσχυσής τους με τα κεφάλαια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και αφού υπήρξαν θύμα της χρεοκοπίας του κράτους. Το ΤΧΣ εξασφάλισε τα κεφάλαια με ευρωπαϊκά δάνεια που εγγράφηκαν στο δημόσιο χρέος. Η αναδιάρθρωση περιλαμβάνει την πώληση μη τραπεζικής φύσεως

Η ΕΕ διαμηνύει ότι οι ελληνικές τράπεζες πρέπει να προχωρήσουν σύντομα σε αποεπένδυση/ πώληση μη τραπεζικών εργασιών και εκείνων που δεσμεύουν κεφάλαια και ρευστότητα με χαμηλή απόδοση. Στο στόχαστρό της έχει μπει και η ελληνική παρουσία στα Βαλκάνια.

ενεργητικό -πώληση θυγατρικών που δεν αφορούν τραπεζικές εργασίες- αλλά και την αναδιοργάνωση και περιορισμό του δικτύου των θυγατρικών τους σε ΝΑ Ευρώπη. Αναγνωρίζει μεν ότι αυτό απαιτεί χρόνο ώστε οι συνθήκες της αγοράς να είναι ευνοϊκές, η χρονική στιγμή της πώλησης έχει σημασία για την επίτευξη εύλογης τιμής, όπως υποστηρίζουν οι Έλληνες τραπεζίτες. Ωστόσο, δια του εκπροσώπου της Gert Koopman, διαμηνύει ότι οι τράπεζες δεν πρέπει να περιμένουν το τέλος της πενταετίας αλλά να προχωρήσουν σύντομα σε πώληση μη τραπεζικών εργασιών, το συντομότερο των ζημιογόνων και εκείνων -και θυγατρικών τραπεζών στα Βαλκάνια- που δεσμεύουν κεφάλαια και ρευστότητα με χαμηλή απόδοση. Για το δίκτυο παρουσίας τους στα Βαλκάνια οι διεργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη. Οι λύσεις που εξετάζονται είναι αφενός η μεταβίβαση, με διμερείς συμφωνίες μεταξύ των τραπεζικών ομιλών, των θυγατρικών τους αναλόγως με το μέγεθος της παρουσίας κάθε ομίλου σε μια χώρα ώστε η μεγαλύτερη να διατηρήσει τη στρατηγική της παρουσία εκεί. Έτσι θα επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας και αποτελεσματικότερη λειτουργία. Σε αυτό τον στόχο ανταποκρίνεται και η δεύτερη εκδοχή, η δημιουργία εταιρείας συμμετοχών

σε κάθε χώρα που θα περιλαμβάνει τις θυγατρικές όλων των τραπεζών. Οι οικονομίες κλίμακας θα ενισχύσουν την αξία του μεγάλου δικτύου των ελληνικών τραπεζών στα Βαλκάνια ώστε να βελτιωθούν οι –χαμηλές σήμερααποτιμήσεις και το ενδιαφέρον των μελλοντικών επενδυτών/αγοραστών και να ικανοποιηθεί η απαίτηση της Επιτροπής Ανταγωνισμού για σημαντική μείωση της παρουσίας τους στο εξωτερικό. Η Εθνική θα πωλήσει το 40% των μετοχών της στην τουρκική Finansbank παραμένοντας με 60%, η Alpha επιδιώκει τη διατήρηση της σημαντικής παρουσίας της στη Ρουμανία, η Eurobank έχει ήδη πωλήσει θυγατρικές της (πιο σημαντική στην Πολωνία) ενώ η Πειραιώς με μικρότερη παρουσία στην περιοχή επηρεάζεται λιγότερο αφού οι θυγατρικές επηρεάζουν ελάχιστα τον ισολογισμό της.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Ο ι κ ο ν ο μ ί α / / Ο Γ Κ Ρ Η Ν Σ Π ΑΝ , ΤΑ Ν Ο Μ Π Ε Λ ΚΑΙ Η B U N D E S B A N K

Μπορούν να προληφθούν οι φούσκες; Δύσκολα μπορεί να προλάβει μια κεντρική τράπεζα την υπερθέρμανση μιας αγοράς, προειδοποιεί με την εμπειρία του ο Άλαν Γκρήνσπαν. Και αυτό σήμερα απασχολεί τα «γεράκια» της Bundesbank. Στο πρόσφατο βιβλίο του The Map and the Territory, ο επί 18 έτη ως το 2006, κεντρικός τραπεζίτης των ΗΠΑ, Άλαν Γκρήνσπαν, γράφει ότι οι φούσκες, η υπερθέρμανση των αγορών τον απασχολεί από το 2008, οπότε και ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση. Θεωρεί ότι το λάθος του ήταν ότι υπέθετε ότι υπάρχει λογική στους επενδυτές, δεν υπολόγισε το κλίμα αγέλης που θα μπορούσε να επικρατήσει οδηγώντας στη μαζική είσοδο ή έξοδό τους (όπως συνέβη με το ξέσπασμα της κρίσης) από μια αγορά. Αυτό κάνει την πρόβλεψη της εξέλιξης των τιμών των περιουσιακών στοιχείων σχεδόν αδύνατη βραχυχρόνια. Σήμερα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχει κανονικότητα σε αυτή τη μη λογική συμπεριφορά, που βοηθά στην έγκαιρη διάγνωση μιας φούσκας, προφανώς και των ακινήτων. Παρότι από το 2002 είχε τονίσει ότι το housing boom δεν θα μπορούσε να κρατήσει, υποστηρίζει ότι δεν μπορούσε να την αποτρέψει, αφού το μεγάλο πλεόνασμα αποταμίευσης των αναδυόμενων οικονομιών, ιδίως

της Κίνας, πλημμύριζε με ρευστότητα τις αγορές χρήματος και προς τα κάτω τα μακροπρόθεσμα επιτόκια, ενισχύοντας τη δημιουργία φούσκας. Αυτό θα συνέβαινε ούτως ή άλλως, ασχέτως με το ότι μείωσε το επιτόκιο του δολαρίου στο 1% από 6,5% στις αρχές του 2001 για να αποτρέψει δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομία από το σκάσιμο της φούσκας των dot.coms και για το οποίο κατηγορήθηκε ότι συνέβαλε στην υπερθέρμανση της αμερικανικής αγοράς ακινήτων. Οι φούσκες σκάνε όταν η αποστροφή κινδύνου φτάσει στο ελάχιστο, έγραφε το 2010, όταν τα spreads δανεισμού πλησιάζουν το μηδέν, (έναντι των ασφαλών μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων). Δεν είναι βέβαιο ότι η διάρρηξη μιας φούσκας θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία, όπως έδειξε η κατάρρευση των μετοχών τεχνολογίας. Όπως, διαπίστωσαν αργότερα οι Carmen Reinhart και Kenneth Roggoff, αυτό εξαρτάται

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

και από τον βαθμό μόχλευσης του χρηματοπιστωτικού τομέα, η υψηλή μόχλευση φυσικά ίσχυε στην κρίση ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων, με την τεράστια τιτλοποίηση τους. Απαντά στους επικριτές του ότι μια άνοδος τότε των επιτοκίων θα διερρήγνυε τη φούσκα αλλά με πολύ μεγάλο κόστος για την οικονομία. Το συμπέρασμά του; Ισχυρές κεφαλαιακά τράπεζες για να αντέξουν την κρίση.

Τα Νόμπελ οικονομίας Πόσο προβλέψιμη είναι η εξέλιξη των τιμών των μετοχών και των ακινήτων; Μην βιαστείτε να ανατρέξετε σε πολύπλοκες οικονομικές αναλύσεις, η ανθρώπινη ψυχολογία μπορεί να είναι ο πλέον καθοριστικός παράγοντας. Φέτος, το βραβείο Νόμπελ Οικονομικών απονεμήθηκε στους Ευγένιο Φάμα του Πανεπιστημίου του Σικάγου, Ρόμπερτ Σίλλερ του Γέιλ και Πήτερ Χάνσεν, επίσης του Σικάγου. Ποιο ήταν το επίτευγμα τους; Ανέπτυξαν θεωρίες για τους μηχανισμούς των τιμών των περιουσιακών στοιχείων. Ο μεν Φάμα, ένθερμος υποστηρικτής των αποτελεσματικών αγορών, υποστηρίζει ότι επειδή οι αυτές είναι αποτελεσματικές, οι πληροφορίες ενσωματώνονται άμεσα στις τιμές, ώστε δεν μπορεί ένας επενδυτής συστηματικά να προβλέψει την εξέλιξή τους και να αποκομίσει κατά σύστημα κέρδη βραχυχρόνια. Ο Σίλερ εστιάζει μεσοπρόθεσμα. Απέδειξε ότι οι μετοχές, πχ με p/e πάνω από τον μέσο όρο μιας 10ετιας για παράδειγμα, τείνουν να επιστρέφουν σε αυτόν μεσοπρόθεσμα. Από αυτή του την έρευνα, προειδοποιούσε για τη φούσκα των μετοχών τεχνολογίας και τη φούσκα ακινήτων. Από αυτόν μάλιστα πήρε τη γνωστή φράση του ο Γρήνσπαν «irrational exuberance-παράλογη υπερβολή» για να περιγράψει την άνοδο των τιμών των μετοχών στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Ενσωματώνει, επιπλέον, στην έρευνά του και τη συμπεριφορά αγέλης στην ψυχολογία των ανθρώπων (είναι

behavioral economist), ως παράγοντα καθορισμού των τιμών των περιουσιακών στοιχείων και δημιουργίας και διάρρηξης φούσκας (ανόδου και μετά πτώσης των τιμών). Όπως έγραψε στο βιβλίο του «Τhe Subprime solution», κανείς δεν είχε κατανοήσει ότι η κύρια πηγή του προβλήματος ήταν η «παράλογη επιδημία ενθουσιασμού για επενδύσεις σε κατοικίες» και όχι τόσο η «αυξανόμενη ατιμία των πωλητών τίτλων στεγαστικών δανείων, η απληστία εκείνων που τιτλοποιούσαν δανεια, των hedge funds και των οίκων αξιολόγησης ή τα λάθη του Άλαν Γκρήνσπαν». Με αυτό εφιστά την προσοχή στα λάθη που συστηματικά

κάνουν οι άνθρωποι όταν δεχθούν συγκεκριμένα ερεθίσματα. Όπως έχει γράψει, «Αν οι άνθρωποι δεν βλέπουν κανένα κίνδυνο στην επένδυσή τους, παρά μόνο αυξανόμενη απόδοση, θα συνεχίσουν να επιδιώκουν την τελευταία, παραβλέποντας τον κίνδυνο. Και επειδή δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ήταν χαζοί, θα πρέπει να δεχθούμε ότι και απολύτως λογικοί μπορεί να εμπλακούν σε φούσκα, αυτό οφείλεται στη συμπεριφορά αγέλης.». Οι εργασίες και των δυο, μαζί με τα μοντέλα πρόβλεψης του τρίτου αποτελούν μια κρίσιμη μάζα γνώσης για τους παράγοντες διαμόρφωσης των τιμών των περιουσιακών στοιχείων.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Ο ι κ ο ν ο μ ί α / / Ο Γ Κ Ρ Η Ν Σ Π ΑΝ , ΤΑ Ν Ο Μ Π Ε Λ ΚΑΙ Η B U N D E S B A N K

Τα ακίνητα στο Βερολίνο Η Bundesbank βλέπει φούσκα στη γερμανική αγορά ακινήτων. Προειδοποιεί –σε αναλογία με το γνωστό irrational exuberance του Άλαν Γρήνσπαν- και καθησυχάζει συγχρόνως, έχοντας κατανοήσει ότι το παιχνίδι θα κριθεί στο επίπεδο προσδοκιών.

Ποια αναφορά έχουν όσα αναφέρθηκαν σήμερα, στην Ευρώπη της ύφεσης; Πρώτα από όλα στη Γερμανία, και ενώ κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί ανησυχίες ότι τα χαμηλά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών αποτελούν εν δυνάμει πηγή υπερθέρμανσης ορισμένων αγορών. Η κεντρική τράπεζα της χώρας, η Bundesbank, στο πρόσφατο Μηνιαίο Δελτίο της αναφέρει ότι οι τιμές των ακινήτων από το 2010 έχουν αυξηθεί κατά 8,5% κατά μέσο όρο, όμως στις μεγάλες πόλεις οι τιμές των διαμερισμάτων κατά 25%. Οι τιμές αυτές δύσκολα δικαιολογούνται από τα θεμελιώδη οικονομικά δεδομένα, εκτιμά ότι είναι περίπου 10% υψηλότερες από ότι θα δικαιολογούσαν

η κατάσταση της οικονομίας και τα δημογραφικά δεδομένα. Μάλιστα στο Βερολίνο, το Αμβούργο, την Κολωνία, τη Φραγκφούρτη, τη Στουτγάρδη και το Ντίσελντορφ η απόκλιση φθάνει το 20%. Εκφράζει την ανησυχία ότι η τόσο μεγάλη άνοδος των τιμών αρχίζει να διαχέεται και στις υπόλοιπες περιοχές. Δεν αποκλείει μάλιστα αυτή να οφείλεται σε διογκωμένες προσδοκίες (όπως τις περιέγραψε ο Σίλερ) ή κερδοσκοπικές τοποθετήσεις. Αποδίδει την άνοδο των τιμών στα χαμηλά επιτόκια που κάνουν τα ακίνητα πιο ελκυστικά σε σχέση με τις καταθέσεις και τα κρατικά ομολόγα (το επιτόκιο των καταθέσεων στη Γερμανία είναι 1%-1,5% και των 10ετών ομολόγων 1,9%) αλλά και στη ζήτηση από ξένους επενδυτές μετά την κατάρρευση της αγοράς στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. Παρεμβαίνει στις προσδοκίες, που καθορίζουν και τις εξελίξεις, όπως αναφέρθηκε. Αφενός καθησυχάζει τους επενδυτές, τονίζοντας ότι η όποια μείωση τιμών δεν προβλέπεται άμεση αφού η ζήτηση είναι υψηλή, ιδίως για διαμερίσματα. Επίσης, σημειώνει

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ότι κατασκευή συγκροτημάτων κατοικιών θα συνεχιστεί έως ότου οι κατασκευαστές βλέπουν δυναμική αποδόσεων στην αγορά για ενοικίαση. Για αυτό άλλωστε και είναι αντίθετη στον διοικητικό περιορισμό της ανόδου των ενοικίων ώστε να μην επισπευστεί διόρθωση στις τιμές. Αφετέρου, σε πιο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα για να προλάβει ανατροφοδοτούμενες αρνητικές προσδοκίες, τονίζει ότι η διόρθωση των τιμών δεν θα απειλήσει τη χρηματοοικονομική σταθερότητα και την οικονομία. Και αυτό γιατί ναι μεν θα σημάνει απώλειες πλούτου για επενδυτές και νοικοκυριά, ωστόσο οι τράπεζες έχουν αυστηροποιήσει τα κριτήρια δανεισμού, η αύξηση των στεγαστικών δανείων δεν είναι μεγάλη και οι τράπεζες πιθανότατα δεν θα επηρεαστούν «δραματικά». Συνεπώς, κρούει τον κώδωνα κινδύνου, ma non troppo, όπως θα έλεγαν στον κόσμο της μουσικής. Ίσως όμως αποδειχτεί ότι, σε περιβάλλον όπου δεν τίθεται θέμα αύξησης των επιτοκίων από την ΕΚΤ, το αντίθετο μάλιστα, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι απλά να επαναλαμβάνει το irrational exuberance του Άλαν Γρήνσπαν.

Σ τ η ν ε π ι κ α ι ρ ό τ η τα

✓

Μικρή ανάκαμψη προβλέπει για την Ελλάδα το 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μετά από μείωση 4% το 2013, το αεπ προβλέπεται να αυξηθεί 0,6% και πιο δυναμικά, 2,9% το 2015. Ωστόσο όλα τελούν υπό αίρεση, αν τελικά ληφθούν νέα δημοσιονομικά μέτρα όπως πιέζει η τρόικα «θα έχουν επίπτωση στο αεπ, αλλά οι κραδασμοί αυτοί θα απορροφηθούν», δήλωσε ο επικεφαλής της, κ. Τόμσεν. Όσον αφορά το τελευταίο, υπάρχουν επιφυλάξεις, με δεδομένες τις αστοχίες στις προβλέψεις της τρόικας.

✓ ✓

Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα έχει πλέον υποχωρήσει στο -2% (Οκτώβριος) παρά την αύξηση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος κατά 19% και των φαρμάκων κατά 12% εξαιτίας της αύξησης της συμμετοχής των καταναλωτών στην τιμή τους. Ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, παραδέχεται ότι στο 0,7% σε επίπεδο ευρωζώνης είναι κάτω από το όριοστόχο για τη σταθερότητα των τιμών, λίγο κάτω από το 2%. Δηλώνει ότι εν μέρει οφείλεται στην ανατίμηση του ευρώ.

Με κεφάλαια τουλάχιστον 700 εκατ. ευρώ θα ξεκινήσει το Ελληνικό Επενδυτικό Ταμείο, το οποίο θα παρέχει ρευστότητα στις τράπεζες για τη χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων ενώ θα στηρίζει κεφαλαιακά, συμμετέχοντας στο μετοχικό τους κεφάλαιο, επιχειρήσεις με αναπτυξιακές προοπτικές. Το ελληνικό δημόσιο θα εισφέρει 350 εκατ. ευρώ, με τη συμμετοχή του να μην υπερβαίνει το 50%. Επενδυτές στο Ταμείο, μέχρι στιγμής είναι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, το Ίδρυμα Ωνάση, και συζητείται η συμμετοχή της Γαλλίας μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων (Caisse des Depots) αλλά και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων ενώ πρόθεση συμμετοχής έχει δηλώσει και η γερμανική επενδυτική τράπεζα KfW με 100 εκατ. ευρώ. Το ταμείο θα έχει έδρα το Λουξεμβούργο, εκμεταλλευόμενο το ευνοϊκό θεσμικό καθεστώς της χώρας για ανάλογες εταιρείες.

✓

Καλή χρονιά για τον τουρισμό φέτος, η Τράπεζα της Ελλάδος αναφέρει άνοδο των αφίξεων 15% το 8μηνο φέτος. Ήρθαν 1,6 εκατ. περισσότεροι τουρίστες, 300 χιλ. περισσότεροι από τη Ρωσία ενώ σημαντική είναι η άνοδος και από την Τουρκία. Ειδικά οι πρώτοι δαπανούν σχεδόν διπλάσια ποσά από τον μέσο Ευρωπαίο επισκέπτη και είναι πολύ αποδοτικοί για τον ελληνικό τουρισμό. Ανοδικά κινούνται και οι επισκέπτες από τη Γαλλία και τη Γερμανία, από τη Βρετανία, τη 2η μεγαλύτερη τουριστική αγορά της Ελλάδας, υποχωρούν.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Σ τ η ν ε π ι κ α ι ρ ό τ η τα

✓ ✓

Έσοδα 3,6 δισ. ευρώ το 2014 από αποκρατικοποιήσεις ζητά η τρόικα από την ελληνική κυβέρνηση, στόχος που πολύ δύσκολα θα επιτευχθεί. Μετά και το ναυάγιο της πώλησης της ΔΕΠΑ -λόγω της απόσυρσης του ενδιαφέροντος της Gazprom εξαιτίας των σημαντικών οφειλών προς την εταιρεία από μεγάλους πελάτες της ή, κατ’ άλλους λόγω παρεμβάσεων της Κομισιόν ώστε να μην καταλήξει σε ρωσικά συμφέροντα, κάτι που διέψευσε η τελευταίαοι υποχρεώσεις για το 2014 αυξήθηκαν κατά 1 δισ. ευρώ.

Αυξημένες εισπράξεις κατά 1,6 δισ. ευρώ από άμεσους φόρους προϋπολογίζει η κυβέρνηση για το 2014 και ενώ το ονομαστικό αεπ της χώρας προβλέπεται ότι θα αυξηθεί μόλις κατά 178 εκατ. ευρώ. Οι στόχοι για είσπραξη ληξιπρόθεσμων οφειλών και πάταξη της φοροδιαφυγής είναι ιδιαίτερα φιλόδοξοι. Οι δαπάνες για κοινωνική ασφάλιση - περίθαλψη προβλέπεται να μειωθούν κατά 3,7 δισ. ευρώ από τα οποία τα 1,6 δισ. θα προέλθουν από το σύστημα Υγείας. Επιπλέον, η κυβέρνηση θα πρέπει να συμπεριλάβει στον προϋπολογισμό νέα μέτρα για να καλύψει το δημοσιονομικό κενό, σχεδόν 1 δισ. ευρώ σύμφωνα με τις δικές της αναθεωρημένες -υπό την πίεση της τρόικας- εκτιμήσεις ή διπλάσιο ποσό κατά την τρόικα.

✓

Τα 42 δισ. δολ. έφταναν στα τέλη του 2011 οι άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό των ελληνικών επιχειρήσεων, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΔΝΤ. Πρώτος επενδυτικός προορισμός ήταν η Κύπρος με 12,1 δισ. και ακολουθούν η Τουρκία με 6,3 δισ., η Ρουμανία με 4 δισ., η ΗΠΑ με 3 δισ., η Ολλανδία με 2,9 δισ., η Βουλγαρία με 2,7 δισ. και η Σερβία με 2,5 δισ. δολ. Μικρότερα κεφάλαια έχουν κατευθυνθεί στα νησιά Καϋμάν, 1,4 δισ. (τα οποία σχετικά πρόσφατα έλαβαν μέτρα ώστε να μην αποτελούν φορολογικό παράδεισο αδιαφάνειας) που ανταγωνίστηκαν ισάξια τη μεγάλη αγορά της Πολωνίας όπου επενδύθηκαν 1,2 δισ. δολ.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

✓

Στα 421 δισ. ευρώ περιορίστηκε το εξωτερικό χρέος της χώρας το 2 ο εξάμηνο του έτους από 437 στα τέλη του 2012. Ωστόσο, ως ποσοστό του αεπ αυξήθηκε στο 230% από 226% λόγω της συνεχιζόμενης μείωσης του αεπ. Η διεθνής επενδυτική θέση, που αντικατοπτρίζει καλύτερα τις υποχρεώσεις της χώρας αφού λαμβάνει υπόψη και το ενεργητικό της στο εξωτερικό, είναι φυσικά αρνητική, στο -114% του αεπ της χώρας όσο και στα τέλη του 2012, δηλαδή χρωστά στο εξωτερικό πάνω από το σύνολο της ετήσιας παραγωγής της. Το εξωτερικό χρέος έχει σημασία από την άποψη της έκθεσής της στο εξωτερικό και των χρηματοδοτικών της αναγκών.

✓

Ο όγκος των ιδιωτικών κατασκευών το 2012 είχε υποχωρήσει στο 1/4 του επιπέδου του 2008. Η κατάρρευση της οικοδομής συνεχίζεται και φέτος, το 8μηνο ως τον Αύγουστο οι νέες άδειες ήταν 44% χαμηλότερες από πέρυσι και ο όγκος των κατασκευών 37%.Η υποχώρηση των τιμών συνεχίζεται, στα διαμερίσματα, μετά από μείωση 12% το 2012, το 3ο τρίμηνο φέτος Οι κάθε είδους οι τιμές ήταν 9% περιβαλλοντικοί φόροι χ α μ η λ ό τ ε ρ ε ς στην Ελλάδα αναλογούν σε 2,5% α π ό π έ ρ υ σ ι . του ελληνικού αεπ. Στη Γερμανία Μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η , σε 2% και τη Γαλλία κάτω από 2%. 11%, είναι η μείωση στην Αθήνα.

✓

Ανάλογες είναι και οι εξελίξεις στο λιανικό εμπόριο. Ο όγκος των λιανικών πωλήσεων επανήλθε σε ρυθμούς μείωσης της τάξης του 10% το δίμηνο Ιουλίου –Αυγούστου, ανεβάζοντας τη μείωση στο 11% για το 8μηνο. Στην ευρωζώνη αυξάνονται οριακά, όπως και στη Γερμανία ενώ στη Γαλλία αλλά και την Ισπανία της υψηλής ανεργίας αυξάνονται με ρυθμό 2%. Εξαίρεση στην εικόνα αποτελούν οι ευημερούντες Λουξεμβούργιοι: οι λιανικές πωλήσεις αυξάνονται με διψήφιο ποσοστό από την αρχή του έτους, τον Σεπτέμβριο μάλιστα αυξήθηκαν 20%. Η εγκατεστημένη εκεί ευρωγραφειοκρατία προφανώς συμβάλλει!

✓

Κατά 16,3%μειώθηκαν οι μέσες ονομαστικές αποδοχές ανά εργαζόμενο την τετραετία 2010-2013, εκτιμά το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ. Όπως τονίζει, η υψηλή ανεργία θα συνεχίσει να μειώνει τους μισθούς και τα επόμενα έτη. Οι μέσες ετήσιες αποδοχές ανά απασχολούμενο στην Ελλάδα έχουν υποχωρήσει στις 22 χιλ. ευρώ το 2013, επίπεδο κατά πολύ χαμηλότερο από των υπολοίπων χωρών της ΕΕ των 15 (πριν τη διεύρυνση) με εξαίρεση την Πορτογαλία. Σε όρους αγοραστικής δύναμης, βρίσκονται περίπου στο μισό των αντιστοίχων της Γερμανίας και στα 2/3 της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας.

✓

Στο 6% του αεπ της Ελλάδας εκτιμά σε πρόσφατη έρευνά της η Boston Consulting Group τη συνεισφορά –άμεση και έμμεσητης ελληνικής ναυτιλίας. Για τη δημιουργία μεγαλύτερου οφέλους για τη χώρα προτείνει, μεταξύ άλλων, και τη θέσπιση σταθερού και ανταγωνιστικού θεσμικού πλαισίου για τη νηολόγηση πλοίων, δεδομένου του διεθνούς ανταγωνισμού για τη νηολόγηση και εγκατάσταση ναυτιλιακών δραστηριοτήτων. Σημειώνεται ότι ο ελληνόκτητος στόλος, με πάνω από 3.700 πλοία, βρίσκεται στην κορυφή της κατάταξης με 16% της παγκόσμιας χωρητικότητας.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Σ τ η ν ε π ι κ α ι ρ ό τ η τα

✓

Επιβράδυνση και στη Ρωσία, ο ρυθμός ανάπτυξης στο 1,9% φέτος αλλά προβλέπεται καλύτερη επίδοση το 2014, στο 3% το 2014.Τα συναλλαγματικά της αποθέματα διατηρούνται στα 538 δισ. δολ. βοηθούμενα από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου της τελευταίας τριετίας. Τα πετρελαϊκά έσοδα βοηθούν στον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού της, χωρίς αυτά τα δημόσια οικονομικά θα εμφάνιζαν έλλειμμα 10% του αεπ. Για πρώτη φορά η κεντρική τράπεζα της χώρας έχει γυναίκα επικεφαλής, την Elvira Nabiulina. Το ΔΝΤ συνιστά πιο σφιχτή πολιτική, το τωρινό επιτόκιο της είναι 5,5%, ώστε να περιοριστούν ο πληθωρισμός (σήμερα στο 6,3%) και να σταθεροποιηθούν τα επιτόκια δανεισμού, σύσταση που όμως μέχρι στιγμής η κεντρική τράπεζα δεν ακολουθεί, αφού όπως αναφέρει η οικονομία αναπτύσσεται με χαμηλούς ρυθμούς.

✓

Περίπου 76 δισ. δολ. επένδυσαν την τελευταία 5ετία τα κρατικά επενδυτικά ταμεία (επιπλέον των επενδύσεών τους μέσω συμμετοχών τους σε εταιρίες ιδιωτικών συμμετοχών) στον ενεργειακό τομέα- εταιρίες πετρελαίου-φυσικού αερίου, εταιρίες ερευνών, παροχής ενέργειας και σχετικών υποδομών. To μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων κατευθύνθηκε στην Ευρώπη – 41 δισ. δολ, κυρίως στις BP, Rοyal Dutch Shell και Total. Μόνο 12 δισ. επενδύθηκαν στη Β Αμερική.

✓

Τα αμερικανικά χρηματιστήρια για 4 ο συνεχόμενο έτος φέρνουν σημαντικά κέρδη στους επενδυτές. Ο δείκτης S&P 500 αυξήθηκε (μέσα επίπεδα έτους) 22% τo 2010, 12% τo 2011 και 9% τo 2012. Το 9μηνο του 2013 η άνοδος είναι 16%, και συνεχίστηκε ώστε τον Νοέμβριο να αγγίξει ιστορικά υψηλά. Τα αντίστοιχα μεγέθη για τον Dow Jones EURO STOXX 50 είναι 12%, -6%, -6% και 13% το 2013. Στο ιαπωνικό χρηματιστήριο μετά από άνοδο 9% το 2010, μείωση 6% και 3% αντίστοιχα το 2011 και 2012, το 9μηνο 2013 καταγράφεται θεαματική άνοδος, 44%. Για την τελευταία έχει επιδράσει και η μεγάλη ποσοτική χαλάρωση του πρωθυπουργού Άμπε (η κεντρική τράπεζα τυπώνει χρήμα για την αγορά κρατικών ομολόγων κυρίως αλλά και άλλων τίτλων από τις τράπεζες) με στόχο να εξοντώσει τον αποπληθωρισμό στη χώρα του, κάτι που φαίνεται να επιτυγχάνει. Σημειώνεται ότι οι τράπεζες έχουν μεγάλες τοποθετήσεις στο ιαπωνικό χρηματιστήριο.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

✓

Η κρίση χρέους στην ευρωζώνη επηρέασε τις τοποθετήσεις των κεντρικών τραπεζών σε ευρώ. Το ποσοστό τ ου ε υρώ στ α πα γ κό σ μ ι α συναλλαγματικά αποθέματα υποχώρησε στο 24% το 2012 από 25% το 2011, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Ωστόσο, διαπιστώνει άνοδο της ζήτησης χαρτονομισμάτων του ευρώ στο εξωτερικό που σημαίνει ότι η κρίση δεν επηρέασε τη χρήση του στο εξωτερικό.

✓

How’s Life? Αυτός είναι ό τίτλος της σχετικά νέας πρωτοβουλίας του ΟΟΣΑ που επιχειρεί να μετρήσει την ευημερία των πολιτών των χωρών –μελών του, η οποία αποτελεί και την τελική αντανάκλαση αλλά και στόχο της οικονομικής πολιτικής. Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα που ανακοίνωσε ο διεθνής οργανισμός, η κρίση είχε βαρύτατες επιπτώσεις, το διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών μειώθηκε κατά 23%, η μεγαλύτερη μείωση στις χώρες μέλη του. Συγχρόνως αυξήθηκε η εισοδηματική ανισότητα πολύ περισσότερο από τις άλλες χώρες. Μόνο το 1/3 των πολιτών δηλώνουν πολύ ικανοποιημένοι από τη ζωή τους από σχεδόν 2/3 πριν από την κρίση ενώ κατέρρευσε και το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι έχουν εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση και τους θεσμούς. Ο δείκτης ικανοποίησης από τη ζωή υποχώρησε 20% και μαζί με τους Ούγγρους και τους Πορτογάλους, οι Έλληνες έχουν τις χαμηλότερες επιδόσεις.

Sale & Lease back και ακίνητα του Δημοσίου

✓

Αναφορικά με τις πωλήσεις ακινήτων του Δημοσίου και τη στη συνέχεια ενοικίασή τους από τον νέο ιδιοκτήτη για τη στέγαση υπηρεσιών του Δημοσίου (ήδη πωλήθηκαν το κτίριο του υπουργείου Υγείας στην λεωφόρο Κηφισίας, το κτίριο της ΓΑΔΑ στην Αλεξάνδρας, το κτίριο της ΕΛΣΤΑΤ στο Μοσχάτο, πολλές ΔΟΥ κ.α.) και κατά πόσο εξυπηρετεί το μακροχρόνιο συμφέρον του Δημοσίου πέρα από την άμεση ανάγκη εύρεσης χρημάτων, την εύλογη απάντηση δίνει η περίπτωση της ΕΚΤ. ερώτηση του ευρωβουλευτή Σε Μάριο Μποργκέζιο σχετικά με το κόστος ανέργεσης του νέου

✓

Η μείωση του πάχους των πάγων στην Αρκτική, την Ανταρκτική, στα Ιμαλάια, την Παταγονία και τις Άνδεις, και τα υψίπεδα της Αν. Αφρικής συνεπάγεται τη μικρότερη αντανάκλαση της ηλιακής ακτινοβολίας, υπερθέρμανση και την κλιματική αλλαγή, σημειώνει σε πρόσφατη έρευνα της η Παγκόσμια Τράπεζα. Η αύξηση της θερμοκρασίας συνεπάγεται και περιορισμό του permafrost, των παγωμένων εκτάσεων που δεσμεύουν άνθρακα τον οποίο απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα όταν θερμαίνονται, με τη μορφή αερίων του θερμοκηπίου. Προτείνει συγκεκριμένες δράσεις για την αποτροπή της επιτάχυνσης της κλιματικής αλλαγής.

κτιρίου της ΕΚΤ στη Φραγκφούρτη , ο επικεφαλής της, Μάριο Ντράγκι απάντησε ως εξής: «Αναφορικά με τη μετακόμιση της ΕΚΤ σε νέα κτίρια, η ΕΚΤ ακολουθεί τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου προς όλα τα Ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, ότι είναι πιο οικονομικό μακροπρόθεσμα να έχουν ιδιόκτητες εγκαταστάσεις από το να ενοικιάζουν συνεχώς χώρους γραφείων».

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Reinventing Industry

Χρηματοδότηση - κόστος ενέργειας: φρένο στη βιομηχανία

Τι γίνεται στη βιομηχανία; Πώς κινείται η παραγωγή και οι εξαγωγές; Πόσο απέδωσαν τα μέτρα μείωσης του εργασιακού κόστους στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας; Yπήρξαν παράγοντες που αντιστάθμισαν την ευνοϊκή αυτή επίδραση στην ανταγωνιστικότητα; Ποιές είναι οι προοπτικές και πώς μπορούν να ενισχυθούν αφού πλέον όλες οι ανεπτυγμένες χώρες επαναπροσδιορίζουν τις προτεραιότητες, αναβαθμίζοντας στην κλίμακα προτεραιοτήτων τη σημασία της παραγωγικής μηχανής για την ανάπτυξη και την απασχόληση; Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη δήλωση του Γάλλου προέδρου, Φρανσουά Ολλάντ, ότι δεν υπάρχουν μεγάλες χώρες χωρίς βιομηχανία. Καθώς τρεις μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις μετέφεραν την έδρα τους εκτός Ελλάδος, μετά τη ΦΑΓΕ και την 3Ε, σειρά πήρε η ΒΙΟΧΑΛΚΟ, σκόπιμο είναι να δούμε τις αδυναμίες που είναι στις δυνατότητές μας να διορθώσουμε, και τις αδυναμίες εκτός του ελέγχου μας. Πόσο μάλλον που οι εξαγωγές υποχωρούν για 5ο συνεχόμενο μήνα.

Παραγωγή Στα 3/4 του επιπέδου του 2005, με φωτεινές εξαιρέσεις

Η παραγωγή της ελληνικής μεταποίησης το 2012 είχε υποχωρήσει στα 3/4 του επιπέδου του 2005. Στην πορεία αυτή υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις: η φαρμακοβιομηχανία, της οποίας η παραγωγή έχει αυξηθεί κατά 50% σε σχέση με το 2005, ενώ σχετικά καλά έχει κινηθεί και ο κλάδος μέταλλων με μείωση μόλις 8%. Και οι δυο αυτοί κλάδοι είναι ισχυρά εξαγωγικοί, τα συσκευασμένα για λιανική φάρμακα αποτελούν το πρώτο εξαγωγικό προϊόν της χώρας και η

Η ύφεση στην ευρωπαϊκή οικονομία, όπου κατευθύνεται ο κύριος όγκος των προϊόντων μας, η παγκόσμια επιβράδυνση αλλά και το ισχυρό ευρώ σε σύγκριση με το δολάριο, περιόρισαν τη δυναμική της ζήτησης για τα ελληνικά προϊόντα. Χαρακτηριστική περίπτωση «αποτυχίας» της πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης, αφού εξωγενείς παράγοντες εξουδετέρωσαν τα οφέλη της. κατηγορία φαρμάκων και ιατρικών ειδών την 1η εξαγωγική κατηγορία με εξαγωγές 1 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα και οι επιχειρήσεις του κλάδου μετάλλων για να αντιμετωπίσουν την κάθετη πτώση της ζήτησης στην ελληνική

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

αγορά –πτώση οικοδομής και ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων– στρέφονται περισσότερο στην αναζήτηση ευκαιριών στις ξένες αγορές. Η πορεία υποχώρησης συνεχίζεται και φέτος, αλλά ηπιότερη, με εξαίρεση την άνοδο του περασμένου Ιουνίου. Το 9μηνο φέτος, από τους 24 κλάδους της ελληνικής μεταποιητικής βιομηχανίας μόνο 8 κινούνται ανοδικά. Τα πετρελαιοειδή και τα φαρμακευτικά προϊόντα συνεχίζουν δυναµικά µε άνοδο 11% και 12% αντίστοιχα. Τα πρώτα κινούνται κυρίως από τις εξαγωγές, σε αυτά οφείλεται η άνοδος των εξαγωγών της χώρας. Τα χηµικά µετά από σηµαντική υποχώρηση από την αρχή της κρίσης το 2009, δείχνει τάσεις ανάκαμψης. Η ίδια τάση επικρατεί στον κλάδο χαρτιού, που ευνοείται από αύξηση της ζήτησης χάρτινης συσκευασίας λόγω της ανόδου της τιµής των πρώτων υλών άλλων συσκευασιών. Τάσεις σταθεροποίησης καταγράφονται σε ένδυση-υπόδηση, όμως σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα παραγωγής.

Παραγγελίες Η φαρμακοβιομηχανία σταθερά πρωτοστατεί στις παραγγελίες από το εξωτερικό, ενώ για τη βαριά βιομηχανία – μέταλλα και μηχανολογικός εξοπλισμός– μόνο οι πελάτες από τις εκτός ευρώ χώρες αυξάνουν τις παραγγελίες τους. Οι εξελίξεις στην παραγωγή συμβαδίζουν φυσικά με την πορεία των παραγγελιών, στον βαθμό που αυτές ενισχύονται από το εξωτερικό ώστε να αντισταθμίζουν ως ένα βαθμό τις απώλειες από τη μειούμενη ζήτηση στην εσωτερική αγορά. Το 2012 οι νέες παραγγελίες της βιομηχανίας μειώθηκαν 8% μετά από 2 έτη μικρής ανόδου. Η κατάρρευση της εσωτερικής αγοράς είναι εμφανής στους αριθμούς: μείωση παραγγελιών 23% το 2009, 13% το 2010, 17% το 2011 και 11% το 2012. Τη διετία 2010-2011 την επιδείνωση συγκρατούσε η ζήτηση από το εξωτερικό, με άνοδο 30% το 2010 και 20% το 2011. Η εικόνα αντιστρέφεται από το 2012, οπότε οι παραγγελίες από πελάτες του εξωτερικού μειώθηκαν 4,5%. Η ύφεση στην ευρωπαϊκή οικονομία, όπου κατευθύνεται ο κύριος όγκος των προϊόντων μας, η παγκόσμια επιβράδυνση αλλά και το ισχυρό ευρώ σε σύγκριση με το δολάριο, περιόρισαν τη δυναμική της ζήτησης για τα ελληνικά προϊόντα. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση «αποτυχίας» της πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης αφού εξωγενείς παράγοντες –όπως άλλωστε έχει επισημάνει σε αξιολόγηση ανάλογων περιπτώσεων το ΔΝΤ- εξουδετέρωσαν τα οφέλη στην τόνωση της ζήτησης από το εξωτερικό από τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας κόστους που προήλθε από τη μείωση των αμοιβών. Ανάλογη είναι η εικόνα και για το 2013. Το 1ο εννεάμηνο του έτους οι παραγγελίες (σύγκριση με 2012) μειώθηκαν 4,4% συνολικά, στην εσωτερική αγορά 6% και από το εξωτερικό 4%. Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ οι παραγγελίες από την ευρωζώνη μειώθηκαν 4%, οι παραγγελίες από τις άλλες χώρες επίσης 4%. Σύμφωνα μάλιστα με τον δείκτη διευθυντών

προμηθειών της Markit, η καθοδική πορεία της ελληνικής βιομηχανίας συνεχίστηκε και τον Οκτώβριο με ακόμη χαμηλότερες εκτιμήσεις για τις εξαγωγές. Ενδιαφέρον έχουν οι εξελίξεις κατά κλάδο μεταποίησης που διαγράφουν και τις προοπτικές τους. Στη γενική μείωση υπάρχουν και εξαιρέσεις. Κατ αρχήν η φαρμακοβιομηχανία, οι παραγγελίες της από τις χώρες της ευρωζώνης το εννεάμηνο φέτος αυξήθηκαν θεαματικά, κατά 21%. Ακολουθούν ο κλάδος λοιπού (εκτός οχημάτων) εξοπλισμού μεταφορών με 12%, η κλωστοϋφαντουργία και ο κλάδος ενδυμάτων, όπου μεν οι παραγγελίες είναι σε χαμηλό επίπεδο (σχεδόν στο μισό του έτους 2005) ωστόσο φέτος αυξάνονται με ρυθμό 8% και 2% αντίστοιχα. Ανοδικά επίσης κινούνται το χαρτί και ο ηλεκτρολογικός εξοπλισμός. Αντίθετα μεγάλη είναι η μείωση των παραγγελιών από την

ευρωζώνη στα μηχανήματα (42%) και στα βασικά μέταλλα και μεταλλικά προϊόντα (7% και 10%) λόγω της μείωσης των επενδύσεων –ιδιωτικών και δημόσιων τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό– αλλά και της παραγωγής κλάδων στους οποίους κατευθύνονται ως εισροές. Θα πρέπει να αναφερθεί και η επίδραση στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής παραγωγής του υψηλού ενεργειακού κόστους για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, σε σύγκριση με Ευρωπαίους παραγωγούς όσο και με παραγωγούς τρίτων χωρών. Διαφορετική είναι η εικόνα της ζήτησης από τις εκτός ευρώ χώρες. Και εδώ αυξάνονται, με αρκετά χαμηλότερο ρυθμό 11% οι παραγγελίες φαρμάκων και σημαντικά (11%) και των ενδυμάτων, αλλά ανοδικά κινούνται τα χημικά 12%, μεταλλικά προϊόντα και μηχανήματα και ο κλάδος μεταφορών, ρυμουλκούμενα, λοιπός εξοπλισμός μεταφορών κλπ.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Το ευρώ έχει ανατιµηθεί από την αρχή του χρόνου έναντι του δολαρίου κατά 2,5%. Επίσης, η σταθµισµένη ισοτιµία του τον Οκτώβριο ήταν υψηλότερη 6,4% σε σύγκριση µε ένα χρόνο πριν. Ο Μάριο Ντράγκι δηλώνει ότι η ΕΚΤ “παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις”. Στην εσωτερική αγορά, το εννεάμηνο ανοδικά κινούνται οι παραγγελίες μόνο στους κλάδους ενδυμάτων (3% άνοδος σε πολύ χαμηλό επίπεδο παραγγελιών, στο 1/3 του επιπέδου του 2005), χαρτιού (+1%) και φαρμάκων (+5%).

Εξαγωγές - Ανταγωνιστικότητα Υψηλό κόστος ενέργειας, υψηλά επιτόκια δανεισμού και η ανατίμηση του ευρώ εξανεμίζουν τα οφέλη ανταγωνιστικότητας κόστους από τη μείωση των αμοιβών.

Η υποχώρηση των εξαγωγών για 5ο συνεχόμενο μήνα τον Σεπτέμβριο και 2,3% το εννεάμηνο 2013 είναι ενδεικτική του κλίματος στη διεθνή αγορά αλλά και των πενιχρών αποτελεσμάτων της πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης, αφού τα οφέλη από τη μείωση των αμοιβών στην ελληνική οικονομία (και σε όρους επιβίωσης αρκετών επιχειρήσεων σε περίοδο βαθιάς ύφεσης) εξανεμίζονται από το υψηλό κόστος ενέργειας στην Ελλάδα, που κάνει να ασφυκτιούν τις ενεργοβόρες στους κλάδους χαλυβουργίας-μετάλλων, υαλουργίας, κλωστοϋφαντουργίας αλλά και το υψηλό κόστος χρήματος. Επίσης, εξανεμίζονται από το ισχυρό ευρώ έναντι του δολαρίου αλλά και των νομισμάτων των αναδυόμενων οικονομιών,

που καθιστά λιγότερο ανταγωνιστικά τα προϊόντα των χωρών της ευρωζώνης στο εξωτερικό. Το ευρώ έχει ανατιμηθεί από την αρχή του χρόνου έναντι του δολαρίου κατά 2,5% (μ.ο. Νοεμ. 2013/μ.ο. Δεκ. 2012) και κινείται στο επίπεδο των 1,35 δολ. Επίσης, η σταθμισμένη ισοτιμία του ευρώ (ως προς τη συμμετοχή στο εξωτερικό εμπόριο της ευρωζώνης των νομισμάτων 40 χωρών) τον Οκτώβριο ήταν υψηλότερη 6,4% σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν. Αξίζει να αναφερθεί ότι ήδη από τον Φεβρουάριο 2013, οπότε η ισοτιμία του ήταν στα 1,33 δολ., ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, είχε προειδοποιήσει ότι η ανατίμηση του ευρώ, όσο και αν αντανακλά την εμπιστοσύνη των αγορών στην ευρωζώνη, επηρεάζει την ανάπτυξη και τη σταθερότητα των τιμών. Πιο πρόσφατα, αναφέρθηκε στην ανατίμηση του ευρώ, τονίζοντας ότι η ΕΚΤ «παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις». Οι ελληνικές εξαγωγές προς τις εκτός ευρώ χώρες υποχωρούν με 2ψηφιο ποσοστό το τελευταίο τρίμηνο και από την αρχή του έτους αυξήθηκαν μόνο τον Απρίλιο.

Κόστος Ενέργειας Υψηλοί ειδικοί φόροι κατανάλωσης έναντι ευνοϊκών φορολογικών ρυθμίσεων σε εξαιρετικά ανταγωνιστικές χώρες, όπως η Γερμανία, δημιουργούν ασφυκτικές πιέσεις στην ελληνική βιομηχανία.

Το κόστος ενέργειας, είναι πολύ υψηλότερο από των βορείων γειτόνων μας, επιβαρυνόμενο από υψηλούς ειδικούς φόρους κατανάλωσης στο φυσικό αέριο και το ηλεκτρικό ρεύμα, και το τέλος ΑΠΕ, κάτι που πέρα από τη χαμηλότερη

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

φορολόγηση,ώθησε παραγωγικές επιχειρήσεις να μετεγκατασταθούν εκεί. Για κλάδους όπως οι χαλυβουργία, αλουμίνιο, τσιμέντα, μέταλλα, χαρτί, κλωστοϋφαντουργία αποτελεί σοβαρό ανασχετικό παράγοντα, αποδυναμώνει την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών ενεργοβόρων βιομηχανιών και έχει αποτελέσει σημείο τριβής κυβέρνησηςεπιχειρήσεων. Χαρακτηριστικό είναι ότι η ισχυρή ανταγωνιστικά Γερμανία «επιδοτεί» με φορολογικές ελαφρύνσεις το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας των μεγάλων βιομηχανικών καταναλωτών (υπό τον όρο ότι θα ακολουθούν πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας), όπως και τις απαλλάσσει από το τέλος ΑΠΕ, και ενώ σύμφωνα με τη Eurostat έχει ένα από τα χαμηλότερα ενεργειακά κόστη για τη βιομηχανία. Σε κινήσεις ελάφρυνσης του κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος των μεγάλων βιομηχανικών καταναλωτών – φορολογική έκπτωση και χαμηλότερες ρυθμιστικές χρεώσεις, χρήση δικτύων κλπ– προχώρησε πρόσφατα και η Ιταλία. Στην Ελλάδα ο ειδικός φόρος κατανάλωσης στην ηλεκτρική ενέργεια είναι ο υψηλότερος στην Ευρώπη, ενώ δεν υπάρχει κάποια ελάφρυνση από το τέλος ΑΠΕ. Σχετικά με το φυσικό αέριο, αν τελικά η κυβέρνηση, στις διαπραγματεύσεις με τη Gazprom πετύχει χαμηλότερη τιμή –σήμερα είναι 20% υψηλότερη από την τιμή πώλησης σε άλλες αγορές της Ευρώπης– θα υπάρξει κάποια ελάφρυνση ωστόσο παραμένει ο υψηλός ειδικός φόρος κατανάλωσης. Σύμφωνα με την Ένωση Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας, το κόστος του φυσικού αερίου στην Ελλάδα είναι 40% υψηλότερο από ότι στην Ευρώπη και του ηλεκτρικού ρεύματος 30%, εξέλιξη που οδηγεί σε επιτάχυνση της αποβιομηχάνισης της χώρας. Η Ένωση ζητά επανεξέταση της διείσδυσης των ΑΠΕ ώστε να περιοριστεί η επιβάρυνση από το τέλος υπέρ αυτών και εκσυγχρονισμό αντί της απόσυρσης των φθηνών λιγνιτικών

μονάδων της ΔΕΗ. Τονίζει ότι oι μεγάλοι βιομηχανικοί πελάτες με 24ωρη λειτουργία ή συνεχή λειτουργία στις ζώνες χαμηλής ζήτησης αποτελούν για το Σύστημα φορτίο βάσης, συνεπώς πρέπει να τιμολογούνται με το κόστος των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής βάσης, δηλαδή τις λιγνιτικές. Πηγές της βιομηχανίας αναφέρουν ότι το υψηλό κόστος ενέργειας καθιστά μη ανταγωνιστικά τα ελληνικά προϊόντα. Σημειώνεται ότι ο ΕΦΚ στο φυσικό αέριο στην Ελλάδα είναι 5,5% έναντι μέσου όρου στην ΕΕ 2%.

Η ΕΕ αξιολογεί Ύφεση, στενότητα χρηματοδότησης και χαμηλή καινοτομία για την ελληνική βιομηχανία.

Σε πρόσφατη έκθεσή της για την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει ότι η πολιτική της ΕΕ για την ανάπτυξη της βιομηχανίας υπονομεύεται από τη μια πλευρά από την πολιτική μείωσης των δημοσίων ελλειμμάτων και τη χαμηλή ζήτηση. Από την άλλη, από το χαμηλό επίπεδο των επενδύσεων, ως ένα βαθμό οφειλόμενο στην οικονομική και πολιτική αβεβαιότητα. Επιπλέον οι δυσκολίες πρόσβασης σε χρηματοδότηση, το υψηλό κόστος ενέργειας (σχεδόν διπλάσιο του αμερικανικού) και οι ανεπάρκειες της δημόσιας διοίκησης συμπληρώνουν την εικόνα. Όλα αυτά βέβαια ισχύουν και στην Ελλάδα. Οι επενδύσεις, λόγω της ύφεσης και της στενότητας χρηματοδότησης κινούνται σε «απογοητευτικό» επίπεδο. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην πρόσφατη έκθεση της ΕΚΤ για τις συνθήκες χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μόνο το ένα τρίτο των ελληνικών δήλωσε ότι έλαβε το δάνειο που ζήτησε. Όσον αφορά την ύφεση, χαρακτηριστικό είναι ότι οι επενδύσεις σε κατοικίες, τομέας που στηρίζει μεγάλο τμήμα της ελληνικής παραγωγικής

μηχανής, έχουν υποχωρήσει σε επίπεδο χαμηλότερο του 2000. Επίσης, διαπιστώνει υποχώρηση της Ελλάδας στον δείκτη βιομηχανικής καινοτομίας, όπου ήδη η θέση της είναι χαμηλή.

Ανάπτυξη Καινοτομία, επενδύσεις, κίνητρα

Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, σε πρόσφατη ομιλία του αναφέρθηκε στο τρίπτυχο για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην Ευρώπηκαινοτομία, επενδύσεις, κίνητρα. Πρόσθεσε επίσης ότι για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, θεμέλιου λίθου της ανάπτυξης, απαιτείται εκτός από την αύξηση της παραγωγικότητας και μείωση των ονομαστικών μισθών. Όσον αφορά το τελευταίο εξαρτάται από την οπτική, η άποψη ότι η περαιτέρω συμπίεση των μισθών εξασθενίζει τη ζήτηση, με ότι αυτό συνεπάγεται και για τη βιομηχανία, έχει ισχυρή δικαιολογητική βάση. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε πολλές χώρες της ΕΕ η αύξηση της παραγωγικότητας οφείλεται στο ότι η μείωση της απασχόλησης ήταν μεγαλύτερη από τη μείωση του προϊόντος. Για τη σημασία της καινοτομίας για την παραγωγικότητα πολλά έχουν

ήδη γραφεί και είναι γνωστά. Ας προχωρήσουμε στις επενδύσεις και τα κίνητρα αλλά και την ενίσχυση της νέας επιχειρηματικότητας όπου και φαίνεται ότι θα κριθεί το παιχνίδι αφού είναι ισχυρά συνυφασμένη με την καινοτομία.

Στον κόσμο των νέων Πρωτοβουλίες υποστήριξης της νέας και καινοτόμας επιχειρηματικότητας για μμε τεχνολογικά προηγμένες και ανταγωνιστικές.

Όσον αφορά την επιχειρηματικότητα των νέων, η ενθάρρυνση τους στην εμπορική αξιοποίηση της γνώσης και την επιχειρηματική δραστηριοποίησή τους αποτελούν τα βήματα που μεσοπρόθεσμα μπορούν να δώσουν ώθηση στην τεχνολογική βάση της χώρας και στην ανάπτυξη μιας ευρείας βάσης μικρομεσαίων επιχειρήσεων με εξαγωγικό προσανατολισμό, ο οποίος αποτελεί και τον κινητήριο μοχλό για την ανταγωνιστική παραγωγή. Πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν, οι οποίες βέβαια είναι μεσοπρόθεσμης αποτελεσματικότητας. Πιο πρόσφατη η «Μαζί για την εκκίνηση» που ανακοίνωσε ο ΣΕΒ, σε συνεργασία με

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Τα νέα επιτόκια για τις επιχειρήσεις, παρότι έχουν υποχωρήσει, κινούνται σε πολύ υψηλότερο επίπεδο από πριν την κρίση, και οι εξασφαλίσεις που τα συνοδεύουν επιβαρύνονται από τη μείωση της αξίας των στοιχείων ενεργητικού (ακίνητα), πράγμα που δυσκολεύει τον δανεισμό τους. το ΕΜΠ και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, η οποία θα προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες υποστήριξης –χώρο πρώτης εγκατάστασης, επιμόρφωση, συμβουλευτική υποστήριξη, δικτύωση και καθοδήγηση– στους νέους που επιθυμούν να αξιοποιήσουν εμπορικά μια καινοτόμα ιδέα τους. Στην ίδια κατεύθυνση λειτουργεί και η πρωτοβουλία egg-enter, grow, go της Eurobank, σε συνεργασία με το cluster καινοτομίας Corallia- το οποίο ήδη επιδεικνύει εξαιρετικά αποτελέσματα. Στις εγκαταστάσεις του egg, έπειτα από επιλογή, θα φιλοξενούνται για έναν χρόνο

και θα υποστηρίζονται επιλεγμένες νέες καινοτομικές επιχειρηματικές ομάδες με στόχο να πετύχουν την αυτόνομη πορεία τους στην αγορά. Επίσης ο διαγωνισμός καινοτομίας «Η Ελλάδα Καινοτομεί» (ΣΕΒ - Eurobank) αναδεικνύει τις δυνατότητες που υπάρχουν στην παραγωγή τεχνολογίας και την εμπορική αξιοποίησή της στον Ελληνικό χώρο. Ήδη οι διακριθέντες στο 1ο διαγωνισμό, πριν 2 χρόνια, έχουν προχωρήσει ή βρίσκονται σε διαδικασία παραγωγικής υλοποίησης της ιδέας τους, σε μια συνάντηση επιστημονικής πρωτοπορίας με την επιχειρηματικότητα.

Χρηματοδότηση, ρευστότητα Η φυγή μεγάλων επιχειρήσεων για την εξασφάλιση χρηματοδότησης και με ανταγωνιστικά επιτόκια αποτελεί μια νέα φάση της ελληνικής περιπέτειας. Όπως παραδέχεται εξάλλου η κυβέρνηση, τα πραγματικά επιτόκια για τις επιχειρήσεις είναι σήμερα στο υψηλότερο επίπεδο από την είσοδο στο ευρώ.

Σε περιβάλλον περιορισμένης ρευστότητας κινείται η ελληνική οικονομία, κάτι που δημιουργεί εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Μέσα σε δυο χρόνια η τραπεζική χρηματοδότηση των

επιχειρήσεων μειώθηκε κατά 17,6 δισ. ευρώ. Μπορεί η χρηματοδότηση της βιομηχανίας να μειώθηκε κατά μόλις 2,3 δισ. Ωστόσο η «αφαίμαξη» ρευστότητας ανατροφοδοτεί το πρόβλημα μεταξύ των διαφόρων κλάδων της οικονομίας. Η επιστροφή καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα, +5% το τελευταίο 12μηνο, αποτελεί ένα βήμα προς την εξομάλυνση των συνθηκών ρευστότητας των τραπεζών και κατ’ επέκταση των επιχειρήσεων. Επίσης, εφόσον επιταχυνθεί η ροή του ΕΣΠΑ, και των εγγυήσεων της ΕΤΕπ για τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων από τις τράπεζες, κάποιο (μικρό) ποσοστό της κεφαλαίων που χάθηκαν μπορεί να επανέλθει στην αγορά. Ωστόσο, παραμένει το θέμα του κόστους του χρήματος, η ελληνική επιχείρηση δανείζεται με πολύ υψηλότερο επιτόκιο από τις επιχειρήσεις του Ευρωπαϊκού κέντρου και βορρά, τις οποίες καλείται να ανταγωνιστεί. Τα δάνεια σε καθυστέρηση έχουν φθάσει πλέον σχεδόν στο 1/4 των συνολικών. Εκτός από τη δυσκολία εξασφάλισης νέων πιστώσεων, πιέζονται από την περιορισμένη ρευστότητα στην αγορά. Συνακόλουθη και η περιορισμένη ζήτηση δανείων, καθώς οι προοπτικές χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα. Το τελευταίο δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα χαρακτηρίζει γενικά τις εξελίξεις στην ευρωζώνη, όπου τα επιχειρηματικά δάνεια υποχωρούν το τελευταίο 12μηνο. Ακόμα και στη Γερμανία, η οριακή άνοδος των δανείων, σχολιάστηκε από το ΔΝΤ, τονίζοντας ότι μέτρο ανάταξης της παγκόσμιας ισορροπίας (αλλά και βελτίωσης της οικονομίας της ευρωζώνης) αποτελεί η ενίσχυση των επενδύσεων στην αγορά της. Σχετικά με την Ελλάδα τώρα, η ανακοίνωση της ΒΙΟΧΑΛΚΟ ότι μεταφέρει την έδρα της στο Βέλγιο, με «αποκλειστικό στόχο τη βελτίωση της πρόσβασης στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου» και «τη δημιουργία ενός βραχίονα χρηματοοικονομικής στήριξης των θυγατρικών της εταιρειών» με τη μετοχή της να διαπραγματεύεται

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

πλέον στο Euronext των Βρυξελλών, έφερε και πάλι στο προσκήνιο το θέμα της ρευστότητας των ελληνικών επιχειρήσεων και της δυνατότητας των μεγάλων να εξασφαλίσουν από τις ελληνικές τράπεζες, σε ανταγωνιστικά επιτόκια, μεγάλης κλίμακας νέα χρηματοδότηση για κεφάλαια κίνησης και επενδυτικά προγράμματα. Η μεταφορά της έδρας δεν σημαίνει και μεταφορά παραγωγικής δραστηριότητας των θυγατρικών, ωστόσο δεν αποτελεί ευνοϊκή εξέλιξη για τη χώρα. Άλλωστε και άλλες μεγάλες επιχειρήσεις εξετάζουν αυτό το ενδεχόμενο, αφού η πρόσφατη άντληση κεφαλαίων από τις αγορές του εξωτερικού συνοδεύτηκε από υψηλά επιτόκια λόγω του κινδύνου χώρας. Επιπλέον, θεωρούν ότι η εικόνα του ελληνικού χρηματιστηρίου αδικεί τη μετοχή τους. Τα πραγματικά επιτόκια είναι πολύ υψηλά σε σύγκριση με των ευρωπαίων ανταγωνιστών τους. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη τον αρνητικό πληθωρισμό στην Ελλάδα, το βάρος των δανείων γίνεται μεγαλύτερο. Τα νέα επιτόκια για τις επιχειρήσεις, παρότι έχουν υποχωρήσει, κινούνται σε πολύ υψηλότερο επίπεδο από πριν την κρίση, και οι εξασφαλίσεις που τα συνοδεύουν επιβαρύνονται από τη μείωση της αξίας των στοιχείων ενεργητικού (ακίνητα), πράγμα που δυσκολεύει τον δανεισμό τους. Άλλωστε, η κυβέρνηση παραδέχεται, στον προϋπολογισμό για το 2014, ότι τα πραγματικά επιτόκια για τις επιχειρήσεις (λόγω της υποχώρησης του πληθωρισμού) έχουν φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο από την είσοδο της χώρας στην ευρωζώνη, εξέλιξη

Χαρακτηριστικό των χρόνιων γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, που εδραίωσαν επί μακρόν το αντιεπενδυτικό κλίμα, είναι ότι στην περυσινή έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας Doing Business in 2013, ενώ η Ελλάδα κατατασσόταν στην 78η θέση µεταξύ 185 χωρών, στον καθοριστικό παράγοντα, το ξεκίνηµα µιας επιχείρησης κατατασσόταν 146η! εξαιρετικά δυσμενής σε περιβάλλον βαθιάς ύφεσης. Φυσικά, η κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να εξασφαλίσει χαμηλότερα επιτόκια δανεισμού και αναχρηματοδότησης δανείων, καθώς και οι τράπεζες πιέζονται από το περιβάλλον περιορισμένης ρευστότητας στην οικονομία. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μειούμενη εσωτερική ζήτηση και άνοδο των επισφαλειών στην αγορά. Πρόσθετος παράγοντας, η επιφυλακτικότητα των ξένων προμηθευτών, οι οποίοι στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτούν άμεση εξόφληση των εμπορευμάτων τους. Σε αυτό το περιβάλλον, η διατήρηση ικανοποιητικών ταμειακών ροών αποτελεί το κύριο –πλην όμως δύσκολα επιτεύξιμο- μέλημα των επιχειρήσεων.

Τι μπορεί να γίνει Απλοποίηση των διαδικασιών για τα προγράμματα χρηματοδότησης που υποστηρίζει το ΕΣΠΑ και χορηγήσεις για κεφάλαιο κίνησης, οι προϋποθέσεις για

την τόνωση της αγοράς.

Για τις μεγάλες επιχειρήσεις και τη μεγάλης κλίμακας χρηματοδότηση ισχύουν αυτά που αναφέρθηκαν στην περίπτωση της ΒΙΟΧΑΛΚΟ. Η αδυναμία μεγάλης χρηματοδότησης από τις ελληνικές τράπεζες ωθεί τις μεγάλες επιχειρήσεις στις ξένες τράπεζες, οι οποίες είτε δεν χρηματοδοτούν είτε δανείζουν με υψηλά επιτόκια αφού υπάρχει ο κίνδυνος χώρας. Για τις μικρότερες, ανάσα και αντίδοτο αποτελούν τα κοινοτικά προγράμματα, τα δάνεια που δίνονται μέσω του ΕΣΠΑ. Ωστόσο αυτά κινούνται με χαμηλές ταχύτητες. Η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, σε πρόσφατη έκθεσή της, τονίζει την ανάγκη μεγαλύτερης ευελιξίας στα προγράμματα και απλοποίησης των διοικητικών απαιτήσεων –διαδικασίες υποβολής αιτήσεων, εκθέσεων παρακολούθησης και αξιολόγησης– με στόχο τον έγκαιρο δανεισμό των ΜΜΕ. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στα κεφάλαια κίνησης όπου «Αν δεν βρεθούν λύσεις για το κεφάλαιο κίνησης, υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να μην ενισχυθεί η ρευστότητα αλλά και το σκέλος της ζήτησης των βιώσιμων ελληνικών ΜΜΕ». Ο πρόεδρος της ΕΕΤ, Γιώργος Ζανιάς, έχει αναφερθεί στο θέμα και τη σημασία του για την οικονομία, τονίζοντας ότι η πολυπλοκότητα των προγραμμάτων συνεπάγεται γραφειοκρατικά προβλήματα. Η ζήτηση των σχετικών δανείων είναι χαμηλή, λόγω των προβλημάτων που αναφέρθηκαν, πιθανώς και

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

λόγω θεμάτων ενημέρωσης των επιχειρήσεων και φυσικά και των συνθηκών στην οικονομία.

ισόποσο των ασφαλισμένων στον ΟΑΕΠ τιμολογίων χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις.

Ωστόσο, αποτελούν σχεδόν τη μοναδική πηγή τόνωσης της ρευστότητας. Τα δάνεια χορηγούνται από κεφάλαια του ΕΣΠΑ, από το ΕΤΕΑΝ και το Ταμείο Επιχειρηματικότητας μέσω των τραπεζών, με επιδότηση επιτοκίου για το μισό του κεφαλαίου. Τα κεφάλαια του ΕΣΠΑ είναι 1 δισ. ευρώ και με μόχλευση από τις τράπεζες μπορούν να φτάσουν τα 2 δισ., όπως έχουν δεσμευτεί οι 4 μεγάλες συστημικές τράπεζες. Με την επιδότηση το μέσο επιτόκιο των δανείων περιορίζεται σε 5% περίπου.

Ρυθμιστικό περιβάλλον

Αν μάλιστα το Δημόσιο εξοφλήσει ως το τέλος του έτους τις οφειλές του στους ιδιώτες προμηθευτές, περίπου 7 δισ. ευρώ, συνολικά 9 δισ. μπορούν να εισρεύσουν στην οικονομία, σημαντική τόνωση για τις επιχειρήσεις. Θετικό βήμα αποτελεί η αύξηση του ορίου βραχυχρόνιας χρηματοδότησης (ως 4 μήνες) των εξαγωγικών επιχειρήσεων από 500 χιλ. σε 1 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο του προγράμματος Εξωστρέφεια του ΟΑΕΠ, με το οποίο οι τράπεζες χορηγούν δάνεια στο

Χρόνιες γραφειοκρατικές αγκυλώσεις εδραίωσαν το αντιεπενδυτικό κλίμα στην Ελλάδα. Η εικόνα μπορεί να αλλάξει με την αλλαγή του καθεστώτος αδειοδοτήσεων, μέχρι πέρυσι η Παγκόσμια Τράπεζα κατέτασσε την Ελλάδα 146η στη ευκολία εκκίνησης μιας επιχείρησης!

Με αφορμή την ανακοίνωση για μεταφορά της έδρας της Βιοχάλκο στο Βέλγιο, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδος εξέδωσε ανακοίνωση όπου αναφέρεται ότι ανάλογες αποφάσεις εξετάζουν «και άλλες μεγάλες επιχειρήσεις που σταδιακά, «μένουν» από αντοχές, σε ένα περιβάλλον, που δεν είναι σε θέση, πλέον, να διασφαλίσει τους στοιχειώδεις όρους για εύρυθμη λειτουργία», και ο τομέας της βιομηχανίας «έχοντας υποστεί ισχυρό πλήγμα από την κρίση, βρίσκεται μακριά από αποφάσεις και πολιτικές που θα ενισχύσουν τη βιωσιμότητά του, θα τον απαλλάσσουν από χρόνια αντιαναπτυξιακά εμπόδια

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

και θα του δίνουν τη δυνατότητα να συνεχίσει να είναι δημιουργικός σε ένα περιβάλλον προβλέψιμων κανόνων λειτουργίας». Αντίστοιχη ανακοίνωση του ΣΕΒ αναφέρει «Το γεγονός ότι τον τελευταίο χρόνο όλο και περισσότερες βιομηχανίες αποφασίζουν ή εξετάζουν την πιθανότητα να μεταφέρουν την έδρα τους στο εξωτερικό, θα έπρεπε να κτυπήσει καμπανάκι κινδύνου στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης και στον πολιτικό κόσμο γενικότερα. Δεν μπορεί η κυβέρνηση να ασχολείται σύσσωμη επί ένα χρόνο με το θέμα του ΦΠΑ στα εστιατόρια, ενώ ταυτόχρονα αγνοεί το θέμα των ΕΦΚ στην ενέργεια. {…} Η ελληνική βιομηχανία δεν αντέχει πια κάτω από το συνδυασμένο βάρος της κρίσης, της έλλειψης ρευστότητας, της υπερφορολόγησης, του αβάσταχτου κόστους της ενέργειας και του αντιεπενδυτικού περιβάλλοντος.» Όσον αφορά το επιχειρηματικό περιβάλλον –σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα για την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής– παρά τα μέτρα βελτίωσης που ελήφθησαν, το 2013 η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση, με τελευταία τη Μάλτα. Στον δείκτη αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης, με κύριο στόχο τη μείωση του

Απασχόληση-Αμοιβές

Μειώνεται η απασχόληση και το εισόδημα που παράγει η βιομηχανία

εταξύ του 2ου τριμήνου του 2012 και του 2ου τριμήνου φέτος χάθηκαν 22 χιλ. θέσεις εργασίας στην ελληνική βιομηχανία, μείωση 6%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Οι μεγαλύτερες απώλειες, σύμφωνα με τον δείκτη απασχόλησης καταγράφονται στα μεταλλικά προϊόντα (-38%), έπιπλα (-21%), εκτυπώσεις(-16%), δερμάτινα είδη (-16%), επισκευή και εγκατάσταση μηχανημάτων και εξοπλισμού (-15%) και στην καθοριστική, λόγω του ειδικού βάρους της, βιομηχανία τροφίμων (-10%).Ανοδικά κινήθηκε η απασχόληση στα προϊόντα καπνού (8%, με προοπτικές μετά την απόφαση της Philip Morris να ενισχύσει την παρουσία της Ελλάδα), στον λοιπό εξοπλισμό μεταφορών (11%) με οριακή άνοδο στα φάρμακα και μικρή στα βασικά μέταλλα.

σον αφορά τις αμοιβές η μείωση της μισθολογικής δαπάνης των επιχειρήσεων είναι γενικευμένη: Από 50% στα μεταλλικά προϊόντα, σχεδόν κατά το 1/4 στους κλάδους ενδυμάτων, δερμάτινων ειδών, επίπλων, μη μεταλλικών ορυκτών, εκτυπώσεων και μεταφορικών μέσων. Μείωση μεταξύ 10% και 17% καταγράφεται σε τρόφιμα, ξύλο, χαρτί, κλωστοϋφαντουργία, βασικά μέταλλα και μηχανήματα. Ανοδικά κινήθηκε μόνο πετρελαιοειδή (+20%) και στην ποτοποιία (1%) καθώς στον τελευταίο κλάδο έχουν γίνει επενδύσεις με την είσοδο στην αγορά μικρών παραγωγών.

διοικητικού βάρους για τις επιχειρήσεις και τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ διαφόρων επιπέδων/υπηρεσιών, η Ελλάδα βρίσκεται στην 4η θέση από το τέλος. Μπορεί και η Ιταλία να βρίσκεται δίπλα μας όμως, δεδομένης της διαφοράς ανάπτυξης, οι ελληνικές προσπάθειες ανάταξης του δυσμενούς περιβάλλοντος πρέπει να ενταθούν. Η κυβέρνηση, μετά τη μείωση των διαδικασιών ίδρυσης μιας επιχείρησης, προχωρά στο επόμενο και πιο βασικό στάδιο, αυτό της αδειοδότησης. Σύμφωνα με το σχέδιο, διαδικασίες που καθυστερούσαν επενδύσεις επί χρόνια,

θα απλοποιηθούν για κάθε τύπο άδειας –εγκατάστασης, λειτουργίας, περιβαλλοντικές, ειδικές. Βασικός άξονας είναι η αρχή της αυτοσυμμόρφωσης, όπου οι έλεγχοι θα δεν θα είναι εκ των προτέρων αλλά κατά τη λειτουργία ενώ θα υπάρχει κεντρικό ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης, με το οποίο θα ολοκληρώνονται μέρη ή το σύνολο της αδειοδότησης. Ωστόσο, το καίριο ζήτημα είναι πότε θα ξεκινήσει η εφαρμογή του. Προγραμματίζεται για τα τέλη του 2014, χάνοντας έναν ακόμα χρόνο, καθώς απαιτεί ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας των αρμόδιων μέχρι σήμερα διαδικασιών. Χαρακτηριστικό των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, που εδραίωσαν επί µακρόν το αντιεπενδυτικό κλίµα, είναι ότι ενώ στην περυσινή έκθεση της Παγκόσµιας Τράπεζας, Doing Business in 2013, η Ελλάδα κατατασσόταν στην 78η θέση μεταξύ 185 χωρών, στον καθοριστικό παράγοντα, το ξεκίνηµα

µιας επιχείρησης κατατασσόταν 146η! Στην φετινή έκθεση, για το 2014, η θέση της έχει βελτιωθεί, στη γενική κατάταξη είναι 72η, με πολύ σημαντική βελτίωση στο ξεκίνημα μιας επιχείρησης. Πλέον στον δείκτη αυτό κατατάσσεται 36η, μετά και τη θεσμοθέτηση της ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρείας και την κατάργηση του ελάχιστου κεφαλαίου για τη σύστασή της αλλά και την απλοποίηση των διαδικασιών για τις εξαγωγές (μένει να συνοδευτεί και από έγκαιρη επιστροφή του ΦΠΑ στις εξαγωγικές επιχειρήσεις). Συνοπτικά, η γραφειοκρατία και το αποσπασματικά μεταβαλλόμενο πλαίσιο αδειοδότησης, εκτός από τη χρηματοδότηση, είναι το κυριότερο εμπόδιο για τις επενδύσεις. Στα θετικά είναι η απλοποίηση των διαδικασιών για τις εξαγωγές, αρκεί να συνοδευτεί και από έγκαιρη επιστροφή του ΦΠΑ στις εξαγωγικές επιχειρήσεις, αναγκαία σε περιβάλλον περιορισμένης ρευστότητας. Βασική παράμετρος είναι η αναμόρφωση της διοικητικής μηχανής,που θα επιτρέψει την εφαρμογή των νέων ρυθμίσεων και συνακόλουθα τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, το οποίο έχει ήδη επιβαρυνθεί από την ύφεση.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Ολ λάντ προς βιομηχάνους Μαζί για την τρίτη βιομηχανική επανάσταση Καμπανάκι συναγερμού για τη γαλλική βιομηχανία σήμανε πρόσφατα ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολλάντ. Προχωρά σε συγκεκριμένες δράσεις για την ανάταξή της, ζητά αναθεώρηση του ευρωπαϊκού καθεστώτος για τις κρατικές ενισχύσεις για τη δημιουργία ευρωπαϊκών και όχι μόνο εθνικών πρωταθλητών και δηλώνει ότι θα είναι δίπλα στους επιχειρηματίες για την τρίτη βιομηχανική επανάσταση. Με μια επιθετική, όπως τη χαρακτηρίζει στρατηγική, χαράζει 3 προτεραιότητες και σε αυτές εντάσσει 34 σχέδια που αφορούν συγκεκριμένες δράσεις/ τομείς με στόχο να συντονίσει κυβερνητικές υπηρεσίες, βιομηχάνους και ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια για να ανακτήσει το τεχνολογικό και παραγωγικό προβάδισμα η παραγωγική της μηχανή. Την τελευταία δεκαετία χάθηκαν 750 χιλ. θέσεις εργασίας στη γαλλική βιομηχανία, η συμμετοχή της στο αεπ υποχώρησε κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες και το εμπορικό ισοζύγιο έγινε ελλειμματικό (σημ.: μετά το ευρώ). Μεγάλης κλίμακας προγράμματα (με καθοριστική τη συμβολή του κράτους) στο παρελθόν, όπως το υπερηχητικό αεροσκάφος Concorde, τα τρένα υψηλής ταχύτητας TGV, οι πύραυλοι για δορυφόρους Ariane, η ηλεκτροπαραγωγή από πυρηνικά έδωσαν το στίγμα της υψηλής τεχνολογίας της χώρας. Σήμερα τονίζει ότι η παγκοσμιοποίηση, το κατά πολύ χαμηλότερο κόστος ενέργειας για τους Αμερικανούς παραγωγούς (καθώς έχει γίνει φθηνό πλέον το φυσικό αέριο από σχιστολιθικά πετρώματα), η μείωση των αμοιβών στις ευρωπαϊκές χώρες

Καινοτομία του σχεδιασμού αποτελεί η πρόβλεψη ότι θα υπάρχει επικεφαλής κάθε σχεδίου, ο οποίος θα προέρχεται από τις τάξεις των βιομηχάνων, και θα υπάρχει έλεγχος προόδου κάθε 6 μήνες. σε κρίση αλλά και ο ανταγωνισμός από τις αναδυόμενες οικονομίες συνθέτουν ένα νέο περιβάλλον για τη γαλλική βιομηχανία. Αναβαθμίζει το υπουργείο Βιομηχανίας, ο επικεφαλής του Amaud Montebourg έχει τον τίτλο υπουργός Παραγωγικής Ανάταξης, γιατί όπως τονίζει «Δεν υπάρχουν ισχυρές χώρες χωρίς ισχυρή βιομηχανία». Κριτήριο για την επιλογή και κατάρτιση συγκεκριμένων σχεδίων για την ανάπτυξη κλάδων της βιομηχανίας ήταν: να έχει συγκεκριμένη στόχευση (πχ. ανάπτυξη συγκεκριμένης τεχνολογίας/προϊόντος), να βασίζεται σε τεχνολογίες όπου οι γαλλικές επιχειρήσεις έχουν

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ήδη την κρίσιμη μάζα γνώσης, περιεχομένου και κατεύθυνσης και να μπορεί να αποτελέσει τμήμα ενός επιχειρηματικού, τεχνολογικού, πανεπιστημιακού και ερευνητικού περιβάλλοντος, όπου η θέση των επιχειρήσεων θα είναι προεξάρχουσα.

Πού στοχεύει Τα 34 σχέδια που προέκυψαν εντάσσονται σε τρεις άξονες προτεραιοτήτων για τη χώρα. Πρώτη προτεραιότητα η μετάβαση στις νέες περιβαλλοντικές και ενεργειακές απαιτήσεις, η οποία αποτελεί και μοχλό ανάπτυξης για τη βιομηχανία. Στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η γαλλική βιομηχανία είναι ήδη πρωτοπόρος. Στους τομείς δράσης εντάσσονται: • Τα αυτοκίνητα χαμηλής κατανάλωσης, λιγότερο από 2 λίτρα στα 100 χιλιόμετρα, οι σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκίνητων και οι μπαταρίες μεγάλης διάρκειας γιατί όπως τονίζει το παιχνίδι θα κριθεί στην αποθήκευση ενέργειας. • Το ηλεκτρικό αεροπλάνο ή εκείνο που θα μπορεί να κινείται με ΑΠΕ αλλά και το TGV του μέλλοντος, που θα μπορεί να μεταφέρει

περισσότερους επιβάτες με 20-30% λιγότερη ενεργειακή κατανάλωση. • Το καινοτόμο ύφασμα, όπου οι ίνες του θα μπορούν να παγιδεύουν ενέργεια, να δίνουν πληροφορίες για αυτόν που το φορά ή και να έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. • Επίσης τα έξυπνα δίκτυα και οι εφαρμογές τους (και για τον ιδιώτη καταναλωτή ηλεκτρισμού), τα «πράσινα» χημικά καθώς και όλοι οι τομείς που συμβάλλουν στην προετοιμασία για τη μετά το πετρέλαιο εποχή. Δεύτερη προτεραιότητα η οικονομία της ζωής, με πρώτη την υγεία, με τη εισαγωγή προσεχώς εξατομικευμένων αγωγών θεραπείας, συνταγογραφούμενων ανάλογα με το προφίλ του ασθενούς. Η Γαλλία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της έρευνας για τη βιοτεχνολογία, έχοντας σημαντικό προβάδισμα. Τονίζει ότι η Γαλλία δεν πρέπει να επαναπαύεται στα επιτεύγματα της, αλλά να αναπτύξει το ψηφιακό νοσοκομείο, που θα δίνει τη δυνατότητα καλύτερης και φθηνότερης θεραπείας, με τη χρήση του πιο καινοτόμου ιατρικού εξοπλισμού. Επίσης, σε αυτήν εντάσσονται και τα τρόφιμα, με νέα προϊόντα και τεχνολογίες που θα επιτρέπουν μεγαλύτερο κύκλο ζωής.

υστερεί με 35 χιλ. βιομηχανικά ρομπότ στη Γαλλία έναντι 180 χιλ. στη Γερμανία. Πεδίο εφαρμογής είναι το εργοστάσιο του μέλλοντος, όπου θεωρεί ότι θα κριθεί η ανταγωνιστικότητα της γαλλικής παραγωγής, το οποίο θα συνδυάζει την υπερσύνδεση (εργαστηρίων των βιομηχανιών, των προμηθευτών), τη ρομποτική, την τρισδιάστατη εκτύπωση και την τεχνητή νοημοσύνη. Καινοτομία του σχεδιασμού αποτελεί η πρόβλεψη ότι θα υπάρχει επικεφαλής κάθε σχεδίου, ο οποίος θα προέρχεται από τις τάξεις των βιομηχάνων, και θα υπάρχει έλεγχος προόδου κάθε 6 μήνες. Ο Γάλλος πρόεδρος τονίζει ότι θα θέσει στην υπηρεσία των στόχων αυτών όλες τις δυνατότητες του κράτους και ότι θα κάνει ότι μπορεί ώστε να υπάρχουν, με τη συνεργασία των τραπεζών, τα αναγκαία κεφάλαια, για τη χρηματοδότηση των επιχειρηματικών πλάνων που εντάσσονται σε αυτούς τους άξονες προτεραιοτήτων.

Η ευρωπαϊκή διάσταση Με το βήμα αυτό η Γαλλία συντάσσεται

με τη Βρετανία και τη Γερμανία, χώρες με συγκεκριμένη στρατηγική για τη βιομηχανία. Ωστόσο, προχωρά ένα βήμα πιο πέρα, τονίζει ότι το σχέδιο του πρέπει να αντιμετωπιστεί σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. Θεωρεί ότι θα πρέπει να αναθεωρηθεί ο τρόπος αντιμετώπισης από την ΕΕ των κρατικών ενισχύσεων, αλλά και το πλαίσιο του ανταγωνισμού ώστε να μην αποθαρρύνει τις συγχωνεύσεις επιχειρήσεων, ώστε να δημιουργηθούν Ευρωπαίοι πρωταθλητές που δεν θα θεωρούνται εθνικοί αλλά όλης της Ευρώπης. Δηλώνει επίσης ότι θα θέσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο το θέμα της προώθησης της γαλλικής στρατηγικής για τη βιομηχανία αλλά και το θέμα του αθέμιτου ανταγωνισμού, από το εσωτερικό της ΕΕ αλλά και το εξωτερικό. Μπορεί αυτά να φαίνονται μακριά από την ελληνική πραγματικότητα, ωστόσο –άσχετα με την επιτυχία της γαλλικής στρατηγικής– αποτελούν παράδειγμα στόχευσης, εντοπισμού πλεονεκτημάτων, αδυναμιών, προοπτικών και συνεργασίας με τη βιομηχανία, κάτι που τόσο ανάγκη εχει η Ελλάδα.

Τρίτος άξονας είναι οι νέες τεχνολογίες, η ασφάλεια του κυβερνοχώρου, η αποθήκευση και ανάλυση στοιχείων. Ο τομέας είναι στρατηγικής σημασίας για την ασφάλεια της χώρας και των επιχειρήσεών της και στόχος είναι η Γαλλία να αποτελέσει πόλο αναφοράς διεθνώς στο cloud. Σήμερα η εγχώρια αγορά cloud υπολογίζεται σε 2 δισ. ευρώ, τα 3/4 των server είναι αμερικανικοί και στόχος είναι να ενισχύσει τη θέση της, αντιμετωπίζοντας θέματα διανομής και ασφάλειας. Θεωρεί ότι η ανταγωνιστικότητα της θα κριθεί από την ικανότητα παραγωγής νέων τύπων μηχανών. Τομείς δράσεις είναι οι υπέρ υπολογιστές, όπου ήδη έχει σημαντικές κατακτήσεις, και τα robotics, όπου Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Ιστορίες επιτυχίας

A piv ita Ανάπτυξη με Όραμα Με πωλήσεις 29 εκατ. ευρώ το 2012 και 35 εκατ.το 2013, η ελληνική Apivita έχει κερδίζει το στοίχημα της εξωστρέφειας, με την πραγμάτωση του οράματος του ιδρυτή και διευθύνοντος συμβούλου της Νίκου Κουτσιανά και της προέδρου της Νίκης Κουτσιανά. Στη διάρκεια των 35 χρόνων της έχει καταφέρει να αναδείξει σε διεθνείς αγορές τον απαράμιλλο πλούτο της ελληνικής γης μέσα από καλοσχεδιασμένα και μοναδικά προϊόντα. Με έμπνευση και dna της εταιρείας τρία πράγματα: την Μέλισσα, την απαράμιλλη βιοποικιλότητα της ελληνικής φύσης και την ολιστική προσέγγιση του Ιπποκράτη, ο Νίκος και η Νίκη Κουτσιανά έχουν δημιουργήσει ένα πρότυπο εταιρείας, για τα ελληνικά αλλά και τα διεθνή δεδομένα. Η Apivita κατακτά βραβεία καινοτομίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό για τις διαδικασίες παραγωγής αλλά και τον σχεδιασμό των προϊόντων της. Το

πρόσφατο 2ο βραβείο στην κατηγορία Sustainability Pioneer για τη διαχρονική πρωτοπορία της εταιρείας σε θέματα αειφορίας με ταυτόχρονη σημαντική ευαισθησία σε θέματα κοινωνικής ευθύνης, δεύτερο μετά την κολοσσιαία l’Oreal, είναι ενδεικτικό των στόχων και της πειθαρχίας της σε αυτούς. Στις αρχές του 2013 ολοκληρώθηκε η επένδυση για τις βιοκλιματικές εγκαταστάσεις στο Μαρκόπουλο Αττικής ύψους 14,5 εκατ. ευρώ- όπου έχουν συγκεντρωθεί η παραγωγή, τα ερευνητικά εργαστήρια και η διοίκηση της εταιρείας. Στους μελλοντικούς στόχους η δημιουργία Πολυχώρου στο κέντρο της Αθήνας, με flagship store, κέντρο πολιτισμού,

ευζωίας και ενημέρωσης για τα προϊόντα και τις εμπνεύσεις της Apivita. Η Apivita έχει παρουσία στις αγορές της Ισπανίας, Κύπρου, Ρουμανίας, Χονγκ Κονγκ, Ιαπωνίας, ΗΠΑ, Μεγ. Βρετανίας, Βελγίου, Ολλανδίας, Λουξεμβούργου, Σιγκαπούρης, Αυστραλίας, Κροατίας και Ουκρανίας. Απασχολεί περί τους 300 εργαζόμενους, η θυγατρική στην Ιαπωνία 62 και στην Ισπανία 34. Οι εξαγωγές αποτελούν το 30% των πωλήσεων. Οι θυγατρικές Apivita Farm και Apigea έχουν στόχο την ανάπτυξη και εκμετάλλευση των ιδιόκτητων μελισσιών (μελιού και παραγώγων), την έρευνα και ανάπτυξη βιολογικών καλλιεργειών βοτάνων.

Νίκος και Νίκη Κουτσιανά

H Korre s στους αιθέρες Τα φυσικά προϊόντα Korres «απογειώνονται» με τη Lufthansa, θα έχουν παρουσία στη Business Class των υπερατλαντικών πτήσεων.

Η παρουσία της στα αεροσκάφη της τη Lufthansa αποτελεί σημαντική επιτυχία αφού, πέρα από τη μοναδική ευκαιρία ανάδειξης της ποιότητας και δυναμικής ανάπτυξης των ελληνικών προϊόντων ανά την υφήλιο, προσεγγίζει παράλληλα νέους καταναλωτές και καινούριες αγορές. Η ΚΟΡΡΕΣ έχει παρουσία σε 30 χώρες, και σε 12 χιλ. σημεία διανομής διεθνώς, συμπεριλαμβανομένων των 6 χιλ. φαρμακείων της Ελλάδας. Διαθέτει 23 καταστήματα σε πόλεις όπως οι Αθήνα, Νέα Υόρκη, Παρίσι, Πράγα, Μαδρίτη, Ντουμπάι, Ελσίνκι, Βαρκελώνη. Το 2012 οι πωλήσεις ανήλθαν στα 40 εκατ. ευρώ, με EBITDA 4 εκατ.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ευρώ ενώ η μέση ετήσια αύξηση των διεθνών πωλήσεων φθάνει την τελευταία πενταετία το 27%. Το χαρτοφυλάκιο της εταιρίας περιλαμβάνει 400 καινοτόμα φυσικά προϊόντα. Με τις εταιρίες του Ομίλου Lufthansa Group το 2012 ταξίδεψαν περισσότεροι από 103 εκατ. επιβάτες, σε 253 προορισμούς σε 102 χώρες σε 4 ηπείρους. Η Lufthansa τον Ιούνιο τιμήθηκε από την Αμερικανική Ακαδημία Επιστημών Φιλοξενίας (AAHS) με το Διεθνές Βραβείο Five Star Diamond για το χαρτοφυλάκιο premium υπηρεσιών της, με συνέπεια να βρίσκεται πιο κοντά στην ανάδειξή της ως κορυφαία αεροπορική εταιρία για premium ταξίδια.

ViVart i a

Εμιράτα, Κατάρ, Μπαχρέϊν, Σαουδική

Ανάπτυξη σε αγορές του εξωτερικού Αραβία, Αίγυπτος, Μαρόκο, Αλγερία),

Με στόχο την προώθηση των ελληνικών σημάτων σε αναπτυσσόμενες αγορές μέσω στρατηγικών συμφωνιών με επενδυτές του εξωτερικού, προγραμματίζονται 22 νέα καταστήματα μέχρι το τέλος του 2013, σε Κύπρο, Αλβανία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Λευκορωσία και ΠΓΔΜ, ενώ υπάρχουν ήδη υπογεγραμμένες

συμφωνίες συνεργασίας σε νέες αγορές: Μαυροβούνιο, Κόσσοβο, Λιβύη, Ουκρανία, Καζακστάν. Επιπλέον, η σύναψη συμφωνίας της Vivartia με την Exeed Industries δίνει πρόσβαση στα σήματά του Ομίλου στις περιοχές του Αραβικού Κόλπου, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (Ιράκ, Ιράν, Ηνωμένα Αραβικά

Βιοχάλκο-Ελβαλ

αγορές που αφορούν πάνω από 330 εκατ. καταναλωτές. Οι αγορές της Ρωσίας και της Κίνας, είναι ο επόμενος στόχος επέκτασης του ομίλου. Σήμερα οι εξαγωγές καλύπτουν το 25% του κύκλου εργασιών. Ο κλάδος εστίασης της VIVARTIA, εκπροσωπείται από 9 ηγετικά brands που καλύπτουν όλο το φάσμα της εστίασης (από τη γρήγορη εστίαση, την αγορά του καφέ και το βιομηχανικό catering μέχρι το casual dinning και την υψηλή γαστρονομία). Η Goody’s Α.Ε και η Everest A.Ε, αποτελούν τον κλάδο εστίασης της VIVARTIA και τον μεγαλύτερο όμιλο εστίασης στην ελληνική αγορά με σημαντική παρουσία και στο εξωτερικό. Καθημερινά εξυπηρετούνται 500 χιλ. καταναλωτές, δηλαδή 8 πελάτες ανά δευτερόλεπτο. Με πωλήσεις 275 εκατ. ευρώ το 2012, η συμβολή του ομίλου στα κρατικά ταμεία με εισφορές και φόρους ανήλθε στα 60 εκατ. ευρώ.

ότι ο όμιλος ΕΛΒΑΛ αποτελεί τον κλάδο

Παρών και στο Κατάρ επεξεργασίας και εμπορίας αλουμινίου Φύλλα αλουμινίου της ΕΛΒΑΛ κάλυψαν το υπερσύγχρονο γήπεδο Lusail, δυναμικότητας 17 χιλ. θεατών σε συνολικό εμβαδόν 50 χιλ. m2, μία από τις υποδομές υπό κατασκευή στο Κατάρ, χώρα που θα φιλοξενήσει το Διεθνές Πρωτάθλημα Χάντμπολ ανδρών το 2015. Χίλιοι τόνοι φύλλων αλουμινίου της ΕΛΒΑΛ χρειάστηκαν για το γήπεδο, το οποίο θα είναι και η κεντρική αθλητική εγκατάσταση του πρωταθλήματος του 2015 στο Κατάρ.

της ΕΛΒΑΛ σε συνδυασμό με τον υπερσύγχρονο εξοπλισμό της επέτρεψαν την παραγωγή φύλλων με βάση τις προδιαγραφές του πελάτη, ξεκινώντας από συνηθισμένες έως πολύ μεγάλες διαστάσεις. Σημειώνεται

της ΒΙΟΧΑΛΚΟ, με 12 παραγωγικές μονάδες στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και το Ηνωμένο Βασίλειο και παράγει προϊόντα αλουμινίου για τις ανάγκες της βιομηχανίας συσκευασίας τροφίμων και ποτών, της ναυπηγικής βιομηχανίας, της αυτοκινητοβιομηχανίας, των κατασκευών και των εκτυπώσεων.

Οι απαιτητικές προδιαγραφές περιελάμβαναν υλικό μεγάλου πλάτους με εξαιρετική επιπεδότητα και διαμορφωσιμότητα, για παράδοση σε πολύ μικρό χρόνο. Η καθετοποιημένη γραμμή παραγωγής Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ε π ι χ ε ι ρ η μ ατ ι κ ο τ η τα - Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η

ΟΑΕΠ

Εξωστρέφεια x 2

Συνέντευξη Ο Άγγελος Κωτσιόπουλος, Γενικός Διευθυντής του Οργανισμού Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων, με αφορμή τον διπλασιασμό του ορίου πιστώσεων στο 1 εκατ. ευρώ, μας μίλησε για την ευελιξία των προγραμμάτων προς τις ΜΜΕ με το πρόγραμμα Εξωστρέφεια του Οργανισμού.

Στη σημερινή δύσκολη εποχή, που το πρόβλημα είναι η ρευστότητα των επιχειρήσεων, το πρόγραμμα Εξωστρέφεια είναι το «οξυγόνο» των Ελλήνων εξαγωγέων. EQ: Οι ελληνικές εξαγωγές πρόσφατα υποχωρούν. Εκτός από τις δυσκολίες που οφείλονται στην επιβράδυνση στις ξένες αγορές - πελάτες, ποιά άλλα προβλήματα αντιμετωπίζουν;

Σαφώς, τόσο η Ελλάδα όσο και οι υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες συνεχίζουν να επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τη διεθνή και ευρωπαϊκή οικονομική κρίση. Παρ’όλα αυτά σημαντικοί ελληνικοί επιχειρηματικοί όμιλοι συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται με επιτυχία στις ξένες αγορές και οι ελληνικές εξαγωγές, παρ’ότι τα τελευταία στοιχεία δείχνουν μία μικρή μείωση κατά το τρίτο τρίμηνο του 2013, συνολικά παρουσιάζουν μία αξιοσημείωτη άνοδο από τις αρχές του 2012 έως και τον Σεπτέμβριο του 2013 σε σχέση

με τα προηγούμενα έτη. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι Έλληνες εξαγωγείς και επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό, συχνά αντιμετωπίζουν τόσο εμπορικούς όσο και πολιτικούς κινδύνους, οι οποίοι μπορεί να αποβούν καθοριστικοί για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεών τους. Γενικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάθε Έλληνας εξαγωγέας έχει τρεις προκλήσεις να αντιμετωπίσει σε καθημερινή βάση. Πρώτον, να βρει πελάτες-αγοραστές στις αγορές εξωτερικού, δεύτερον να εξασφαλίσει την πληρωμή της αξίας των προϊόντων τα οποία πωλεί «επί πιστώσει», και τρίτον να βρει χρηματοδότηση για τις βραχυπρόθεσμες εξαγωγικές πιστώσεις που παρέχει, ώστε να μην αντιμετωπίσει προβλήματα ρευστότητας. Για το πρώτο πρόβλημα - την εύρεση πελατών-αγοραστών στο εξωτερικό, αρμόδιοι να βοηθήσουν είναι οι φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ενώ για τα άλλα προβλήματα ο Οργανισμός έχει σημαντικά προγράμματα τόσο για την εξασφάλιση της πληρωμής, όσο και τη χρηματοδότηση των εξαγωγών. Παρέχεται με άλλα λόγια η δυνατότητα στους εξαγωγείς με γρήγορες και απλές διαδικασίες, με χαμηλό ασφάλιστρο να ασφαλίσουν τις πιστώσεις τους, αλλά και ταυτόχρονα, να μπορούν να χρηματοδοτηθούν έμμεσα εντασσόμενοι στο πρόγραμμα «Εξωστρέφεια». EQ: Πώς μπορεί να στηρίξει την

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

προσπάθειά τους ο ΟΑΕΠ; Γιατί να ασφαλίσει ο εξαγωγέας τα τιμολόγιά του; ποιούς κινδύνους καλύπτει; Μπορούν να αποταθούν και μικρές επιχειρήσεις με μικρό όγκο παραγγελιών; Πολλοί είναι οι λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν κάποιον να συνεργαστεί με τον ΟΑΕΠ. Αναφέρομαι καταρχάς στα ανταγωνιστικά ασφάλιστρα και στο ποσοστό κάλυψης μέχρι 95% της ασφαλιζόμενης αξίας. Επίσης, ο εξαγωγέας καλύπτεται από την πρώτη κιόλας εξαγωγή, ανεξαρτήτως ποσού και για όλες τις χώρες της ΕΕ, του ΟΟΣΑ, αλλά ακόμα και σε χώρες υψηλού κινδύνου (Β. Αφρική, Μ. Ανατολή, χώρες Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης κ.λπ.) Σημαντικό λόγο συνεργασίας αποτελεί και το πρόγραμμα «Εξωστρέφεια» που παρέχει ο Οργανισμός, το οποίο είναι σημαντικό εργαλείο για τους εξαγωγείς, γιατί με το πρόγραμμα εξασφαλίζουν ασφάλιση και χρηματοδότηση ταυτόχρονα. Οι κίνδυνοι για τους οποίους μπορεί να ασφαλιστεί ένας εξαγωγέας είναι δύο κατηγοριών. Είναι οι εμπορικοί κίνδυνοι και οι πολιτικοί κίνδυνοι. Στους εμπορικούς κινδύνους έχουμε την πτώχευση του ξένου αγοραστή, την υπερημερία του ξένου αγοραστή, την αυθαίρετη καταγγελία της εξαγωγικής σύμβασης από τον αγοραστή και την αθέτηση των όρων της σύμβασης από τον οφειλέτη.

Ά γ γ ε λ ο ς Κ ω τ σ ι ό π ο υ λ ο ς / / ΟΑΕΠ

Στους πολιτικούς κινδύνους έχουμε τα γεγονότα ανωτέρας βίας (εμφύλιος ή διακρατικός πόλεμος, πολιτικές αναταραχές, απεργίες, θεομηνίες), την απαγόρευση μεταφοράς συναλλάγματος σε χώρες εκτός ΕΕ, κ.λ.π. Επίσης, σημαντικός είναι ο ρόλος του Οργανισμού στο να στηρίζει άμεσα και αποτελεσματικά τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Γι’ αυτό τον λόγο παρέχει προγράμματα που απευθύνονται σε όλες τις εξαγωγικές επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους και ασφαλίζει από την πιο μικρή έως την πιο μεγάλη πίστωση. EQ: Υπάρχουν πλεονεκτήματα έναντι ιδιωτικών εταιρΕιών ασφάλισης; Είναι γνωστό ότι εκτός από τον ΟΑΕΠ στην Ελλάδα λειτουργούν και ιδιωτικές εταιρείες, θα πρέπει όμως να τονίσουμε ότι ο ΟΑΕΠ λειτουργεί κυρίως «συμπληρωματικά» με αυτές. Τα πλεονεκτήματα όμως του ΟΑΕΠ είναι πολλά και σημαντικά σε σχέση με τους καλυπτόμενους κινδύνους και τα ασφάλιστρα. Για παράδειγμα, οι ιδιωτικές εταιρείες ασφαλίζουν εγχώριες και εξαγωγικές πιστώσεις, ενώ ο ΟΑΕΠ ασφαλίζει μόνο εξαγωγικές πιστώσεις. Επίσης, όσον αφορά στις εξαγωγικές πιστώσεις, οι ιδιωτικές εταιρείες ασφαλίζουν μόνο «εμπορικούς» κινδύνους και μόνο με συμβόλαια “GLOBAL”, ενώ ο ΟΑΕΠ ασφαλίζει «εμπορικούς» και «πολιτικούς» κινδύνους και προσφέρει δύο τύπους συμβολαίων, συμβόλαια «Μεμονωμένων Φορτώσεων» και συμβόλαια “GLOBAL”. Τέλος, οι ιδιωτικές εταιρείες απαιτούν ένα ελάχιστο ύψος ετήσιων φορτώσεων (συνήθως 1 εκατ. ευρώ), ενώ ο ΟΑΕΠ λόγω της φύσης και του ρόλου του, ασφαλίζει φορτώσεις χωρίς κάποιο περιορισμό αναφορικά με την αξία τους, δηλ. μπορεί να ασφαλίσει ακόμα και μία μεμονωμένη φόρτωση με οποιαδήποτε αξία. EQ: Οι εξαγωγικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν ένα περιβάλλον περιορισμένης ρευστότητας. Μιλήστε μας για το πρόγραμμα

«Εξωστρέφεια» και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να διευκολύνει την κάλυψη των βραχυπρόθεσμων χρηματοδοτικών αναγκών των επιχειρήσεων. Στο σημαντικό πρόβλημα της εξεύρεσης χρηματοδότησης που αντιμετωπίζουν οι εξαγωγείς, ο ρόλος του ΟΑΕΠ είναι καταλυτικός και καθοριστικός. Με βάση τον ιδρυτικό νόμο, μπορεί να ασφαλίζει έναντι εμπορικών και πολιτικών κινδύνων μη πληρωμής τις εξαγωγικές πιστώσεις που παρέχουν οι Έλληνες εξαγωγείς σε πελάτες τους στο εξωτερικό. Από τον Σεπτέμβριο όμως του 2011, ο ΟΑΕΠ συμβάλει και «έμμεσα» στη χρηματοδότηση των Ελλήνων εξαγωγέων μέσω του προσφερόμενου προγράμματος ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ, με στόχο την παροχή ρευστότητας και κατά συνέπεια την αποτελεσματική στήριξη των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων, και κυρίως των ΜΜΕ. Συνοπτικά, για το ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ θα μπορούσαμε να πούμε ότι: • αποτελεί έναν άριστο συνδυασμό ασφάλισης και χρηματοδότησης. • προσφέρεται μέσω στενής συνεργασίας του ΟΑΕΠ με όλες σχεδόν τις τράπεζες, με τις οποίες ο Οργανισμός έχει υπογράψει «συμφωνίες συνεργασίας». • Οι Έλληνες εξαγωγείς που ασφαλίζονται στον ΟΑΕΠ στο πρόγραμμα Εξωστρέφεια, μπορούν να χρηματοδοτηθούν από την τράπεζα της επιλογής τους, με ποσό που αντιστοιχεί στο 80% της αξίας των ασφαλισμένων από τον ΟΑΕΠ τιμολογίων, με ανώτατο ανακυκλούμενο όριο ανά εξαγωγέα το 1 εκατ. ευρώ, για διάρκεια πιστώσεων από 1 μέχρι 4 μήνες και με σχετικά ευνοϊκό επιτόκιο. Στη σημερινή δύσκολη εποχή, που το πρόβλημα είναι η ρευστότητα των επιχειρήσεων, το πρόγραμμα Εξωστρέφεια είναι το «οξυγόνο» των Ελλήνων εξαγωγέων. EQ: Βλέπετε ενδιαφέρον από τις επιχειρήσεις; Πρόσφατα δ ιπ λ α σιάσ α τ ε το ό ρ ιο χρηματοδότησης σε 1 εκατ. ευρώ. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της ζήτησης για μεγαλύτερα κεφάλαια,

δεδομένης και της «σφιχτής» πολιτικής των τραπεζών; Είναι πέρα από βέβαιο ότι η «σφιχτή» πολιτική που ακολουθούν οι τράπεζες τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα ρευστότητας. Έτσι, το ενδιαφέρον των εξαγωγικών επιχειρήσεων στρέφεται σε λύσεις όπως αυτές που προσφέρει το πρόγραμμα «Εξωστρέφεια» του Οργανισμού, που τους δίνει τη δυνατότητα να εξασφαλίσουν άμεσα ρευστότητα, η οποία είναι και το μεγάλο ζητούμενο για την εύρυθμη λειτουργία τους. EQ: Πώς θα λέγατε ότι θα κερδηθεί το στοίχημα της εξωστρέφειας για την Ελλάδα; η κρίση αποτέλεσε το έναυσμα για τις ελληνικές επιχειρήσεις να στραφούν στις αγορές του εξωτερικού; Για ένα σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων η κρίση αποτέλεσε το έναυσμα για το μεγάλο βήμα στο εξωτερικό. Για αρκετές από αυτές ήταν μια λύση ανάγκης, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους και μαζί αρκετές θέσεις εργασίας. Τώρα πλέον είναι συνειδητή επιλογή καθώς ολοένα και περισσότερες την αναδεικνύουν σε βασικό άξονα της στρατηγικής που χαράσσουν, συμβάλλοντας στην «τιτάνια» προσπάθεια ανασυγκρότησης του παραγωγικού μοντέλου της ελληνικής οικονομίας. Η εξωστρέφεια που επιδεικνύουν οι ελληνικές επιχειρήσεις έχει θετικό αντίκτυπο και στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας. Αρκετοί αναλυτές πλέον μαζί με τον Τουρισμό και την Ναυτιλία χαρακτηρίζουν τις Εξαγωγές ως τη «νέα βαριά» βιομηχανία της Ελλάδας, η οποία μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στη μείωση της ανεργίας και στην έξοδο από την κρίση.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Απασχόληση - Συνέντευξη

Συναγερμός για την απασχόληση

Συνέντευξη Θα κάνουμε τα πάντα για να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας τονίζει, μιλώντας στο EQ, o διοικητής του ΟΑΕΔ, Θεόδωρος Αμπατζόγλου. Για να πετύχει τους στόχους του, προχωρά σε αναδιάρθρωση των υπηρεσιών του ώστε να είναι ευέλικτες και πιο αποτελεσματικές. Όπως αναφέρει, οι όροι και οι προϋποθέσεις των ενεργητικών δράσεων απασχόλησης έχουν ξαναμπεί στο «μικροσκόπιο» ώστε να προσελκύσουν το ενδιαφέρον όσο το δυνατόν περισσότερων επιχειρήσεων. EQ: Ο ΟΑΕΔ επαναπροσδιορίζει το επιχειρησιακό του μοντέλο. Μιλήστε μας γι΄ αυτό και τους λόγους που σας οδήγησαν σε αυτή την ενέργεια. Ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού αποτελεί το πιο χρήσιμο «εργαλείο» για την αντιμετώπιση φαινομένων αύξησης της ανεργίας με δράσεις υπέρ της απασχόλησης και της επιχειρηματικότητας. Ειδικά σε περιόδους όπως αυτή την οποία διανύουμε εδώ και 5 χρόνια, ο ΟΑΕΔ μπορεί, σε συνδυασμό με τη γενικότερη πορεία της οικονομίας, να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο και να δώσει ουσιαστική βοήθεια στους συμπολίτες μας οι οποίοι αναζητούν δουλειά. Στο πλαίσιο, λοιπόν, αυτό, από τη στιγμή που ανέλαβα τη διοίκηση του Οργανισμού επιχείρησα μετά και από σειρά διαβουλεύσεων με αντιπροσωπευτικούς, συλλογικούς φορείς των κοινωνικών εταίρων, να

εντοπίσω ποιες αλλαγές θα έπρεπε να επέλθουν, ούτως ώστε ο ΟΑΕΔ να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις αυτών των -πολύ- δύσκολων καιρών. Στοχεύουμε σε έναν ΟΑΕΔ που θα είναι πιο ευέλικτος, πιο αποτελεσματικός, πιο επωφελής και χρήσιμος για τον κάθε άνεργο συμπολίτη μας που ψάχνει απασχόληση μέσα σε ένα περιβάλλον πραγματικά πολύ δύσκολο, λόγω των ευρύτερων οικονομικών συνθηκών από το 2009 και μετά. Για τον λόγο αυτό, προχωράμε στον επαναπροσδιορισμό του επιχειρησιακού μοντέλου του ΟΑΕΔ στη βάση πέντε πυλώνων: - Αναδιάρθρωση των υπηρεσιών του ΟΑΕΔ στη βάση της εξωστρέφειας (σύνδεση με τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας) και της διαφάνειας. - Ανασχεδιασμό των προγραμμάτων του Οργανισμού, με στροφή στις ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης οι οποίες θα έχουν πλέον κλαδικό χαρακτήρα.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

- Δ η μ ι ο υ ρ γ ί α Συστήματος Τε κ μ η ρ ί ω σ η ς Ε ν ε ρ γ η τ ι κ ώ ν Πολιτικών Απασχόλησης. - Δημιουργία Συστήματος Διάγνωσης των Αναγκών Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και σύνδεσή τους με την αγορά εργασίας. - Συνεχή παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων που υλοποιεί ο Οργανισμός. EQ: Ποια είναι τα περιθώρια δράσης του ΟΑΕΔ σε περιβάλλον ύφεσης και χαμηλής ζήτησης; Πόσο αποτελεσματικές είναι οι δράσεις του για την προώθηση τ ω ν α ν έ ρ γ ω ν σ τ η ν α γ ο ρά εργασίας; Ο Οργανισμός κατά τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης δεν προχώρησε άμεσα στις απαραίτητες κινήσεις αναδιοργάνωσής του. Έμεινε να παρακολουθεί τις άκρως αρνητικές, σε επίπεδο ανεργίας, εξελίξεις επιχειρώντας να τις αντιμετωπίσει

Θ ε ό δ ω ρ ος Α μ π α τ ζ ό γλ ο υ / / Ο Α ΕΔ

με παλιές «συνταγές» αφήνοντας στο περιθώριο ακόμη και καινοτόμες δράσεις, οι οποίες είχαν πραγματικό αντίκρισμα για την αγορά εργασίας και κατ’ επέκταση για τους πολίτες και οι οποίες είχαν σχεδιαστεί και εφαρμοστεί με επιτυχία την περίοδο 2004 – 2008. Το πρόγραμμα «επιχορήγησης επιχειρήσεων για την πρόσληψη 2.200 ανέργων πτυχιούχων ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων πανεπιστημιακού και τεχνολογικού τομέα έως 35 ετών» είχε εντυπωσιακή επιτυχία. Μέσα σε 48 ώρες ενδιαφερόμενοι εργοδότες από όλη τη χώρα υπερκάλυψαν με τις αιτήσεις τους, τις προσφερόμενες θέσεις. Αυτό μας δείχνει ότι πρέπει να ακολουθήσουμε ένα δρόμο: Επιτυχημένα προγράμματα πρέπει να επαναλαμβάνονται εφόσον διασφαλίζουμε τη χρηματοδότησή τ ο υ ς . Αν τ ι θ έ τ ω ς π ρ έ π ε ι ν α αποφεύγουμε προγράμματα που έδειξαν μειωμένη απορροφητικότητα. EQ: Έχετε τροποποιήσει τους όρους των προγραμμάτων και τις δεσμεύσεις για τις επιχειρήσεις, για παράδειγμα, όσ ον αφορά σ τ η χ ρ ο νική υποχρέωση της διατήρησης της θέσης εργασίας μετά τη λήξη της επιδότησης. Πόσο θετικά μπορεί αυτό να λειτουργήσει; Σε αυτή τη φάση οι συγκεκριμένοι όροι και προϋποθέσεις για τη λήψη επιδότησης από μια επιχείρηση για την πρόσληψη και τοποθέτηση ανέργων σε θέσεις απασχόλησης δεν έχουν αλλάξει. Παραμένουν ως είχαν τα αμέσως προηγούμενα χρόνια (όσοι υπάγονται σε ανάλογα προγράμματα οφείλουν να μην έχουν προχωρήσει σε απολύσεις τουλάχιστον ένα τρίμηνο πριν). Όμως, στο πλαίσιο επαναπροσδιορισμού του επιχειρησιακού μοντέλου του ΟΑΕΔ, όλοι οι όροι και οι προϋποθέσεις

υλοποίησης των ενεργητικών δράσεων απασχόλησης έχουν ξαναμπεί στο «μικροσκόπιο». Με μοναδικό γνώμονα τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και την αύξηση της απορροφητικότητάς τους, η διοίκηση του Οργανισμού μαζί με την πολιτική ηγεσία του υπ. Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, εξετάζουμε σημείο προς σημείο τα προγράμματα που προωθήθηκαν τα τελευταία χρόνια και, πλέον, επιδιώκουμε, ο νέος ΟΑΕΔ (ο ΟΑΕΔ όπως θα προκύψει μέσα από το σχέδιο αναδιοργάνωσής του) να στηρίξει συγκεκριμένους κλάδους και ομοιοεπαγγελματικούς τομείς της αγοράς οι οποίοι με τη σειρά τους θα βοηθήσουν ουσιαστικά στην αναθέρμανση της οικονομίας και στην επίτευξη της ανάπτυξης, που είναι και

Το πρόγραμμα «επιχορήγησης επιχειρήσεων για την πρόσληψη 2.200 ανέργων πτυχιούχων» είχε εντυπωσιακή επιτυχία. Μέσα σε 48 ώρες εργοδότες υπερκάλυψαν με τις αιτήσεις τους, τις προσφερόμενες θέσεις.

ο κεντρικός στόχος της κυβέρνησης. EQ: Από την επιδότηση της ανεργίας στην επιδότηση της απασχόλησης. Μιλήστε μας για την «επιταγή επανένταξης στην αγορά εργασίας». Η μετατροπή του επιδόματος ανεργίας σε επίδομα απασχόλησης ήταν μια πολύ σημαντική μετατροπή που έλαβε χώρα την περίοδο πριν το ξέσπασμα της κρίσης. Δυστυχώς, όπως έγινε σε μια σειρά θεμάτων, έτσι και όσον αφορά στη συγκεκριμένη δράση, αυτή δεν αξιοποιήθηκε όπως θα έπρεπε κατά τα πρώτα χρόνια της πρωτοφανούς ύφεσης. Εκτιμούμε ότι δράσεις όπως η συγκεκριμένη, που αντί να αφήνει τον άνεργο στο περιθώριο, του δίνει την

ευκαιρία να βγει από την επικίνδυνη κοινωνική αδράνεια και να επιστρέψει σε μια θέση απασχόλησης, πρέπει να επεκταθούν και, μάλιστα, να είναι «φιλικές» τόσο προς τον αναζητούντα εργασία όσο και προς τον κάθε εργοδότη. Στη νέα προγραμματική περίοδο (2014 – 2020) παρόμοιο πρόγραμμα θα εφαρμοστεί και πάλι από το υπουργείο Εργασίας. EQ: Σε ποιους απευθύνονται τα νέα προγράμματα του ΟΑΕΔ; Το πρόγραμμα επιδότησης για τη δημιουργία μικρών επιχειρήσεων από ανέργους πτυχιούχους έχει ανταπόκριση; Φ υ σ ικ ά. Ό π ω ς σ ας α νέφ ερ α , ενεργητικές δράσεις υπέρ της

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Απασχόληση - Συνέντευξη

απασχόλησης οι οποίες στηρίζουν είτε την επιδοτούμενη απασχόληση είτε την επιχορήγηση για τη δημιουργία μικρών αλλά υγιών επιχειρήσεων έχουν μεγάλη ανταπόκριση και ουσιαστικό αποτέλεσμα. Και σε αυτή τη βάση θα κινηθούμε. Μέσα στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα εξαγγείλουμε μια νέα σειρά προγραμμάτων άμεσης ανταπόκρισης απέναντι στις ανάγκες των ανέργων και των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, μέσα στον Νοέμβριο πρόκειται να υπάρξει ένα πρόγραμμα για 2.000 νέους που θέλουν να δ ημιουρ γήσουν τη δι κή το υ ς επιχείρηση με στοιχεία καινοτομίας. EQ: Έχουν αξιοποιηθεί επαρκώς τα κεφάλαια του ΕΣΠΑ για τη στήριξη της απασχόλησης; Τι θα μπορούσε να γίνει περισσότερο; Τα κοινοτικά κονδύλια μπορούν να διαδραματίσουν σπουδαίο και καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια βελτίωσης των συνθηκών στην αγορά εργασίας, αύξησης της απασχόλησης και, εν τέλει, του γενικότερου περιορισμού της ύφεσης και της αναστροφής του οικονομικού κλίματος. Μέχρι πρότινος, η απορροφητικότητα δεν ήταν επαρκής όσο θα έπρεπε. Αυτό προσπαθούμε να αλλάξουμε σε μια διαρκή οριζόντια διαβούλευση με τις συναρμόδιες υπηρεσίες και φορείς και, φυσικά, με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρόγραμμα κοινωφελούς χαρακτήρα, μέσω του οποίου θα δημιουργηθούν συνολικά 50 χιλ. θέσεις προσωρινής εργασίας. Για τη διαμόρφωση και υλοποίηση αυτού του δύσκολου και περίπλοκου προγράμματος χρειάστηκε, και εξακολουθεί να απαιτείται, η συνεχής και στενή συνεργασία υπηρεσιών από διάφορα υπουργεία και φορείς. Το γεγονός ότι έχουμε πετύχει μέχρι σήμερα αυτή η συνεργασία να γίνεται σε πολύ καλό επίπεδο, με μικροπροβλήματα του πρόσφατου παρελθόντος ήδη να έχουν ξεπεραστεί, αποτελεί ένα άριστο προηγούμενο για τις δράσεις οι οποίες θα ακολουθήσουν, στο πλαίσιο και της αναδιοργάνωσης του ΟΑΕΔ. Ήδη, ως προς την υλοποίηση του προγράμματος κοινωφελούς εργασίας πρέπει να σας πω ότι είναι έτοιμα τα πρώτα αποτελέσματα για τους 10.000 ανέργους Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης και ολοκληρώνονται οι ενέργειες για τους υπόλοιπους 30.000 των κατηγοριών ΔΕ, ΤΕ και ΠΕ. EQ: Το ισοζύγιο προσλήψεων – απολύσεων είναι το τελευταίο διάστημα θετικό. Θεωρείτε ότι συνέβαλλαν σε αυτό τα προγράμματα του ΟΑΕΔ και πόσο συγκυριακή μπορεί να είναι αυτή η θετική εξέλιξη; Να ξεκινήσω από το τελευταίο ερώτημα σας. Βαθύ «πιστεύω» όλων μας είναι ότι η θετική εικόνα που παρουσιάζεται στην αγορά εργασίας μέσα και από την καταγραφή των στοιχείων της απασχόλησης που επιτυγχάνει το νέο σύστημα «Εργάνη» του υπουργείου Εργασίας, δεν είναι συγκυριακή. Οι δείκτες της οικονομίας δείχνουν ότι η διόγκωση της ύφεσης σταματά… Υποχωρεί. Και σύντομα, όπως όλα δείχνουν, η χώρα θα έχει ξεπεράσει τη δυσκολότερη περίοδο που αντιμετώπισε από τη Μεταπολίτευση και μετά. Επίσης, θεωρώ ότι συνέβαλε η αυστηροποίηση των ποινών και η

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

αναβάθμιση του ρόλου του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας. Με την υλοποίηση, λοιπόν, συνδυασμένων αναπτυξιακών δράσεων και στοχευμένων προγραμμάτων για την ενίσχυση της απασχόλησης, τα μαύρα σύννεφα τα οποία σκιάζουν εδώ και 5 χρόνια την ελληνική αγορά εργασίας θα διαλυθούν. Θα κάνουμε τα πάντα για να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και οι άνεργοι να βρουν διέξοδο και ελπίδα. EQ: Και το τελευταίο. Ο ΟΑΕΔ έχει επάρκεια προσωπικού για την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του; Ο ΟΑΕΔ είναι ένας τεράστιος Οργανισμός. Η ένταξη των πρώην ΟΕΚ και ΟΕΕ κάτω από τη σκέπη του διεύρυναν ακόμη περισσότερο τους τομείς δράσης του. Παράλληλα, λόγω της κρίσης που ξέσπασε για τα καλά από το 2009, διευρύνθηκε σημαντικά ο αριθμός των συναλλασσόμενων με τις υπηρεσίες του συμπολιτών μας. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο παρατηρείται ορισμένες φορές το φαινόμενο με τις «ουρές» κυρίως έξω από μεγάλα υποκαταστήματα του Οργανισμού, σε περιοχές της Αθήνας με πολύ μεγάλο πληθυσμό και, κατ’ επέκταση, με πάρα πολλούς ανέργους και μη, οι οποίοι έρχονται πολύ συχνά πλέον σε επαφή με τις υπηρεσίες μας. Στην παρούσα χρονική συγκυρία και με δεδομένο ότι ο ΟΑΕΔ έχει μπροστά του να επιτελέσει ένα μεγάλο και σύνθετο έργο, από τον Οργανισμό δεν περισσεύει ούτε ένας εργαζόμενος. Το αντίθετο… Μπροστά στις μεγάλες κοινωνικές ανάγκες, αυτό το οποίο προσπαθούμε και θα το πετύχουμε μέσα από το σχέδιο αναδιοργάνωσης του Οργανισμού είναι ο κάθε υπάλληλος του ΟΑΕΔ να έχει ρόλο και να αξιοποιηθεί κατάλληλα στην προσπάθεια μείωσης των ανησυχητικά αυξητικών, κατά τα προηγούμενα χρόνια, τάσεων της ανεργίας.

Α γ ο ρ ά ε ρ γα σ ί ας

Τ ο ανα ξ ι ο πο ί η τ ο δυναμικ ό της Ελ λά δ α ς ανεργία Σε περίπου 200 εκατ. υπολογίζει ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας τον αριθμό των ανέργων παγκοσμίως και σε 208 εκατ. το 2015. Από τον σημερινό αριθμό, 27 εκατ. είναι οι άνεργοι στην ΕΕ και από αυτούς 19,5 εκατ. στην ευρωζώνη. Στις ΗΠΑ αναλογούν 11,3 εκατ. Στην Ελλάδα το ποσοστό ανεργίας κινείται γύρω στο 27% το 2013 και ο αριθμός των ανέργων σε 1,4 εκατ. άτομα. Τον Αύγουστο, οι απώλειες θέσεων εργασίας έφθασαν τις 270 κάθε εργάσιμη ημέρα. Τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται στις νεαρές ηλικίες, 61% στους νέους ως 24 ετών και 37% στις ηλικίες 25-34 ετών. Χαρακτηριστικά της σημασίας της ανεργίας των νέων είναι όσα ανέφερε πρόσφατα ο υπουργός Εργασίας, Γιάννης Βρούτσης: οι οικονομικές απώλειες από την ανεπαρκή ενσωμάτωση των νέων στην οικονομία στην Ελλάδα προσεγγίζουν το 2% του αεπ. Τα ποσοστά υποχωρούν όσο ανεβαίνει η ηλικία, 24% στις ηλικίες 34-44 ετών και 21% στις 45-54. Ιδιαίτερη σημασία έχει το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων, όσων βρίσκονται εκτός εργασίας για πάνω από 12 μήνες και κινδυνεύουν με απαξίωση των δεξιοτήτων τους. Το 2009, πριν την έναρξη της κρίσης στην Ελλάδα, 43% των ανέργων ήταν μακροχρόνια άνεργοι. Με διαρκή άνοδο, το ποσοστό έφτασε το 61% το 2012 και σήμερα το 67%. Η διάρκεια της ανεργίας αυξάνεται και καθιστά πιο δύσκολη την επανείσοδό τους στην αγορά εργασίας.

Το 2009, πριν την έναρξη της κρίσης στην Ελλάδα, 43% των ανέργων ήταν μακροχρόνια άνεργοι. Με διαρκή άνοδο, το ποσοστό έφτασε το 61% το 2012 και σήμερα το 67% Αποτέλεσμα των εξελίξεων ήταν η Ελλάδα να έχει το υψηλότερο ποσοστό του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας στην ΕΕ 23% (εισόδημα χαμηλότερο του 60% του διάμεσου εισοδήματος σε κάθε χώρα, της τιμής κάτω από την οποία βρίσκεται το 50% του πληθυσμού). Επίσης, μετά τη μείωση των αμοιβών, το ποσοστό κινδύνου φτώχειας στους εργαζόμενους έχει αυξηθεί στο 15%, σύμφωνα με τη Eurostat, το 2ο υψηλότερο μετά τη Ρουμανία, και σε σημαντική απόσταση από τις άλλες χώρες. Το τελευταίο ποσοστό στην Πορτογαλία είναι 10% και τις Ισπανία και Ιταλία 12%. Έχει και το 2ο υψηλότερο ποσοστό εισοδηματικής ανισότητας, μετά την Ισπανία. Η υψηλή ανεργία και η πίεση στο εισόδημα από την εργασία φυσικά δεν έχει σημασία μόνο από την άποψη της κοινωνικής συνοχής

και του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της χώρας. Επηρεάζει και τις προοπτικές των επιχειρήσεων, μειούμενο εισόδημα συνεπάγεται και χαμηλότερη ζήτηση για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στην ελληνική αγορά, με τη γενικευμένη μείωση των μισθών, σύμφωνα με τη ΓΣΕΕ μειώθηκε 18% την τετραετία 2009-2013 και η ανταγωνιστικότητα βελτιώθηκε 19% την τετραετία 2010-2013. Τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση για την οργάνωση του χρόνου εργασίας και η δυνατότητα επιχειρησιακών/ατομικών συμβάσεων στόχο έχουν να διευκολύνουν τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Σε αυτό στοχεύει και η μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας, με τη μείωση των εργοδοτικών εισφορών κατά 1,1 ποσοστιαία μονάδα το 2012 και προβλεπόμενη μείωση επιπλέον 3,9 μονάδων ως το 2016. Βέβαια, θα επηρεάσει τα ήδη σε μεγάλη πίεση οικονομικά των ασφαλιστικών ταμείων, ωστόσο αν υπάρξει άνοδος της απασχόλησης αυτή θα τα αντισταθμίσει. Θετική ένδειξη το θετικό ισοζύγιο προσλήψεωναπολύσεων το δεκάμηνο του 2013, στην οποία συνέβαλε η θέσπιση αυστηρών ποινών για την αδήλωτη εργασία.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

B y i n v i tat i o n

Rethink & Think big Συνέντευξη Σε μια χώρα όπου η Πολιτεία ρυθμίζει τα πάντα, ο Erik Nordkamp, επικεφαλής της Pfizer Hellas, προτείνει απλούς κανόνες για τις επιχειρήσεις που δεν θα αλλάζουν συνέχεια. Ένθερμος φίλος της Ελλάδας -μαθαίνει άλλωστε ελληνικά- δηλώνει ότι ήταν θετική έκπληξη για αυτόν το πόσο αφοσιωμένοι είναι οι Έλληνες στη δουλειά τους και το υψηλό επίπεδο του επιστημονικού της δυναμικού. Έχοντας διαχειριστεί την αλλαγή στην εταιρεία του, μίλησε στο EQ για τις δυσκολίες αλλά και τις προκλήσεις της διαδικασίας σε μια χώρα με πρωτόγνωρη γι’ αυτόν γραφειοκρατία. Rethink και think big οι βασικές αρχές του και, όπως τονίζει, η Ελλάδα σε αυτό μπορεί να πρωτοπορήσει.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Erik Nordkamp // Pfizer

EQ: Κύριε Nordkamp, ας αρχίσουμε από τη γενική εικόνα. Ποια είναι η εμπειρία σας από το επιχειρηματικό περιβάλλον στην Ελλάδα; Το σχόλιο μου θα είναι γενικό. Αυτό που πραγματικά απολαμβάνω είναι ότι o Έλληνας είναι προσηλωμένος στην οικογένεια. Περνά πολύ χρόνο με την οικογένεια, τη θεωρεί πολύ σημαντική και αυτό αναπαράγεται και στον κόσμο των επιχειρήσεων. Στον ένα σχεδόν χρόνο που είμαι εδώ, είναι σαν να αναπτύσσεις μια καινούργια οικογένεια. Δημιουργείς πραγματικά καλές σχέσεις με πολλούς ανθρώπους, ακόμη και με τους ανταγωνιστές σου. Αυτό το βρίσκω πολύ ελκυστικό και κάνει πιο εύκολο το να κάνεις πράγματα. Επίσης ήταν μια θετική έκπληξη για μένα το πόσο σκληρά δουλεύουν οι Έλληνες, πόσο αφοσιωμένοι είναι στη δουλειά τους. Η εντύπωση στο εξωτερικό ότι ο Έλληνας δεν δουλεύει αρκετά σκληρά είναι, κατά τη γνώμη, μου απολύτως αβάσιμη. Από την άλλη, αυτά που με δυσκολεύουν είναι η πολύ μεγάλη ανάμειξη του κράτους στην οικονομία και η γραφειοκρατία που αυτό συνεπάγεται. Είναι πολύ μεγαλύτερη από ότι έχω συναντήσει σε όλες τις χώρες που έχω δουλέψει. Σε κάθε προσφορά σε νοσοκομείο, συμβόλαια κλπ η υπογραφή μου πρέπει να πιστοποιηθεί από τα ΚΕΠ. Ξέρετε πόσο χρόνο ξοδεύω για να πηγαίνω στα ΚΕΠ; Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα της γραφειοκρατίας. Επίσης, στον χώρο των επιχειρήσεων θα θέλαμε ένα σχετικά προβλέψιμο επιχειρηματικό περιβάλλον. Βέβαια, το επιχειρηματικό περιβάλλον διεθνώς είναι λιγότερο προβλέψιμο σε σχέση με 10 χρόνια πριν. Όμως, στην Ελλάδα η κατάσταση έχει επιδεινωθεί, τον τελευταίο χρόνο η κατάσταση αλλάζει πολύ γρήγορα. Είναι καλύτερα να παίρνεις λίγες αποφάσεις και να ισχύουν για 1 ή 1,5 χρόνο παρά να παίρνεις πολλές και να μην τις εφαρμόζεις, ή να τις αλλάζεις μετά από 3 μήνες. EQ: Ειδικά για τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις θα είχατε να

προσθέσετε κάτι; Θα σας απαντήσω με ένα παράδειγμα. Όπως κάθε οργανισμός, καταρτίζουμε το επιχειρηματικό μας σχέδιο. Καλό θα ήταν να γνωρίζουμε τα σχέδια της κυβέρνησης για τον επόμενο χρόνο ώστε να τα συμπεριλάβουμε. Στην Ελλάδα, το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να συμπεριλάβω ένα περιθώριο αβεβαιότητας στον σχεδιασμό μας. Δεν είχαμε προβλέψει για φέτος claw back αφού πέρυσι υπερκαλύψαμε τον στόχο (μείωσης της φαρμακευτικής δαπάνης) αλλά διαψευστήκαμε. Φέτος, βλέπω ότι η κυβέρνηση δεν πέτυχε την εξοικονόμηση δαπανών στο σύστημα Υγείας που προέβλεπε, συνεπώς περιλαμβάνω στον σχεδιασμό μας για την επόμενη χρονιά νέο claw back. Θα ήταν όμως καλύτερα να ληφθούν αποφάσεις, ακόμα και αν δεν είναι οι καλύτερες, ώστε να έχουμε κάποιο βαθμό βεβαιότητας. EQ: Η πίεση της τρόικας για εξοικονόμηση δαπανών στο σύστημα Υγείας πόσο αποτελεσματική είναι; Η τρόικα έφερε και μερικά καλά , όπως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, η οποία ίσως να μην είχε εφαρμοστεί αν δεν υπήρχε τόσο μεγάλη πίεση από την τρόικα. Όσον αφορά τη φαρμακευτική δαπάνη, τα στελέχη της θέτουν στόχους που νομίζουν ότι θα αποδώσουν σε όρους εξοικονόμησης δαπανών, κάτι που δεν ισχύει πάντα. Επίσης, μπορεί να αποδειχθούν επιζήμιοι. Παράδειγμα του πρώτου, θέλουν να αυξήσουν τη –χαμηλή σήμερα- διείσδυση των γενόσημων στο σύστημα υγείας στο 60%. Θα έχουμε χαμηλότερες τιμές και συνεπώς εξοικονόμηση δαπανών. Όμως το θέμα για την Ελλάδα δεν είναι η χαμηλή διείσδυση των γενόσημων, είναι ότι οι τιμές των εκτός πατέντας φαρμάκων είναι υψηλότερες σε σχέση με άλλες χώρες. Και επειδή στην Ελλάδα η Πολιτεία ρυθμίζει τα πάντα, ρυθμίζει και τις τιμές των γενόσημων. Έχουν ορισθεί οι τιμές των πρωτοτύπων εκτός πατέντας (off patent) στο 50%

Bλέπω μια θεμελιακή αλλαγή για τις φαρμακευτικές εταιρείες, οι κυβερνήσεις μπορεί να θέλουν προϊόντα που φέρνουν εξοικονόμηση στο σύστημα Υγείας παρά τη μετάβαση σε ένα ελαφρώς προηγμένο προϊόν. της τιμής τους όταν προστατεύονταν από πατέντα, αλλά και οι τιμές των επώνυμων γενοσήμων (ως ποσοστό του off patent) ενώ σε άλλες χώρες αυτό δεν συμβαίνει πάντα, τις τιμές τις ορίζει η αγορά. Επιπλέον, όταν μιλάτε για γενόσημα μιλάτε κυρίως για επώνυμα. Έτσι, όμως, αυξάνετε μόνο το ποσοστό των ελαφρά φθηνότερων. Και αυτό δεν θα αποφέρει την εξοικονόμηση δαπανών που χρειάζεται η χώρα. Όσον αφορά το δεύτερο, εδώ και 3 χρόνια η Ελλάδα δεν είχε νέα φάρμακα στην αγορά. Υποθέτω ότι ο υπουργός Υγείας δεν εντάσσει στη λίστα των συνταγογραφούμενων νέα φάρμακα - πρόσφατα έδωσε τιμή για πρώτη φορά εδώ και 3 χρόνια, όμως δεν αποζημιώνονται- γιατί φοβάται ότι θα αυξήσει το κόστος. Όμως αυτό είναι επιζήμιο για τους ασθενείς. EQ: Τι θα προτείνατε σχετικά; Ο μόνος τρόπος για να πετύχει άμεσα ο υπουργός Υγείας περαιτέρω μείωση των δαπανών του συστήματος είναι να μειώσει την τιμή των εκτός πατέντας φαρμάκων. Ένας άλλος τρόπος είναι να εξοικονομήσει πόρους από άλλα μέρη του συστήματος και αναρωτιέμαι αν άλλοι τομείς έχουν υποστεί ανάλογη εξονυχιστική εξέταση με τα φάρμακα. Για τα νέα φάρμακα μπορούν να εφαρμοστούν απλοί κανόνες. Υπάρχει ήδη ένας απλός κανόνας, η μέση τιμή των 3 χαμηλότερων στην ΕΕ. Για την αποζημίωση τους στον ασθενή θα

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

B y i n v i tat i o n

μπορούσε να ορισθεί ότι αν ένα νέο φάρμακο αποζημιώνεται στις μισές χώρες της ΕΕ, τότε αυτό θα ισχύει και στην Ελλάδα ώστε η Πολιτεία να είναι σίγουρη ότι το αξίζει. Επίσης, αν θέλετε μια σταθερή ροή καινοτομίας, πρέπει να δημιουργήσετε τον «ζωτικό χώρο» για αυτή. Υπάρχουν περιθώρια, ώστε να υπάρξει χώρος για νέα φάρμακα να μπουν στην αγορά αν μειωθεί η τιμή των εκτός πατέντας φαρμάκων . Θα συμβούλευα πάντως αυτό να μην γίνει απότομα αλλά σταδιακά γιατί ήδη έχει γίνει σημαντική διόρθωση στην αγορά, με την κατά κεφαλή δαπάνη σήμερα περίπου στον μέσο όρο της Ευρώπης. EQ: Βιώσιμα συστήματα υγείας. Θα λέγατε ότι το περιβάλλον διεθνώς γίνεται πιο δύσκολο; Θα είναι πιο δύσκολο σε όλο τον κόσμο, για τα συστήματα υγείας αλλά και τις φαρμακευτικές εταιρείες. Τα συστήματα υγείας επιβαρύνονται από τη γήρανση του πληθυσμού, τα κόστη πιθανόν να αυξηθούν ενώ η διαθέσιμη χρηματοδότηση περιορίζεται. Για τις φαρμακευτικές εταιρίες, τα εύκολα φάρμακα έχουν ήδη βρεθεί και τώρα πάμε στα πιο δύσκολα, συνεπώς το κόστος των νέων φαρμάκων θα αυξηθεί.

Σχετικά με την καινοτομία, αν με ρωτούσατε ποια είναι η διαφορά μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής, θα σας έλεγα ότι όποτε κάποιος προτείνει κάτι στην Αμερική, η απάντηση είναι «Καλή ιδέα. Ας τη δοκιμάσουμε» ενώ στην Ευρώπη θα ήταν «Αυτό δεν θα δουλέψει, γι αυτό και αυτό τον λόγο». Σκοτώνουμε την καινοτομία κάθε μέρα.

Αυτό που είναι κοινό για κυβερνήσεις και εταιρείες, είναι ότι πρέπει να μειώσουν τα κόστη. Οι εταιρείες το κάνουν ήδη. Οι κοινωνίες θέλουν χαμηλότερο κόστος αλλά συγχρόνως καλά φάρμακα. Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Για μένα εδώ υπεισέρχεται η στρατηγική Lean Six sigma και η υιοθέτηση των βασικών αρχών της. Πρώτον, σε μαθαίνει να αναγνωρίζεις πιο είναι το πρόβλημα. Συχνά οι άνθρωποι δεν το αναγνωρίζουν γιατί βιάζονται να εξάγουν συμπεράσματα με βάση τη διαίσθησή τους. Δεύτερον, σε αναγκάζει να χρησιμοποιείς πραγματικά δεδομένα, όχι γνώμες. Αυτό έχει μεγάλη σημασία, ισχυροί ηγέτες μπορούν να επιβάλλουν την άποψη τους που μπορεί να είναι εντελώς εσφαλμένη. Τρίτον, υπάρχει σχέση μεταξύ αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας. Ένα γραφειοκρατικό σύστημα το πιθανότερο είναι ότι δεν θα λειτουργεί τόσο καλά στην παραγωγή αποτελεσμάτων όσο ένα σύστημα εύχρηστο. Είμαι ένθερμος υποστηρικτής του rethink και του think big. Και σε αυτό η Ελλάδα μπορεί να πρωτοπορήσει . EQ: Υπάρχει κενό καινοτομίας μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής. Τι είναι αυτό που κρατά πίσω την Ευρώπη; Σχετικά με την καινοτομία και γενικότερα την αναθεώρηση του status quo, αν με ρωτούσατε ποια είναι η διαφορά μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής, έχοντας εργαστεί και στις δύο, θα σας έλεγα ότι η διαφορά είναι ότι όποτε κάποιος προτείνει κάτι στην Αμερική, η απάντηση είναι «Καλή ιδέα. Ας τη δοκιμάσουμε» ενώ στην Ευρώπη θα ήταν «Αυτό δεν θα δουλέψει, γι αυτό και αυτό τον λόγο». Σκοτώνουμε την καινοτομία κάθε μέρα. Αν δούμε την καινοτομία ως έννοια, και σε επίπεδο χώρας, το θέμα είναι η στάση της κοινωνίας ως προς αυτή, συστατικό στοιχείο της οποίας είναι ο πολιτισμικός παράγοντας, για τον οποίο καθοριστικό ρόλο παίζει η ηγεσία. Αυτό ισχύει στην επιχείρηση μου- όπου ο ρόλος μου είναι σημαντικός σχετικά με τον τρόπο που σκέπτονται

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

και δρουν οι εργαζόμενοι- αλλά και στην Ελλάδα. Είναι όμως και άλλα στοιχεία, όπως πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες, επενδυτικό κλίμα, ευκολία χρηματοδότησης, διαθεσιμότητα δεξιοτήτων. EQ: Πώς κινητοποιείται μια χώρα σε ύφεση ώστε να αξιοποιήσει το δυναμικό της; Η αλλαγή είναι θέμα ηγεσίας σε ευρεία έννοια. Συμμετέχω εθελοντικά σε κάτι νέο, στη διοικούσα επιτροπή του Ινστιτούτου Πολιτικής του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου, επικεφαλής του οποίου είναι ο Γιάννος Γραμματίδης. Ο λόγος που αφιερώνω χρόνο σε αυτό είναι γιατί προσπαθεί να φέρει κοντά ανθρώπους από δημόσιες υπηρεσίες, τον ιδιωτικό τομέα και ακαδημαϊκούς με στόχο να ξεκινήσει ένα διάλογο για το πώς θα αλλάξουν η νοοτροπία και οι πολιτικές και να επιλεγούν οι καλύτερες προτάσεις. Να κινητοποιήσουμε τη χώρα με μια διαφορετική Εθνική Ατζέντα, με νέες πρωτοβουλίες που είτε δημιουργούν θέσεις εργασίας είτε προσελκύουν επενδύσεις και είναι καταλύτες για την κινητοποίηση της οικονομίας. Στον προηγούμενο ρόλο μου στη Pfizer, τη διαχείριση της αλλαγής και τον μετασχηματισμό, έμαθα ότι το 70% των πρωτοβουλιών αποτυγχάνει γιατί δεν αλλάζουν η κουλτούρα και οι συμπεριφορές. Η αλλαγή κουλτούρας δεν είναι εύκολη και ποτέ δεν είναι αμιγώς καλή ή κακή. Πρέπει να εντοπίσετε τα θετικά της και εκείνα που κρατάνε τη χώρα πίσω και να τα αλλάξετε. Αυτό μπορούν να το κάνουν μόνο οι ηγεσίες, άνθρωποι σαν εμένα μπορούν μόνο να διευκολύνουν δείχνοντας επιτυχημένα παραδείγματα άλλων. EQ: Θα ερχόταν κανείς να επενδύσει στην Ελλάδα σήμερα, με την εικόνα της υποβαθμισμένη και σε ύφεση; Το εργατικό κόστος είναι καθοριστικός παράγοντας; Νομίζω ότι παγκοσμίως οι διεθνείς επενδυτές κοιτούν τα στοιχεία. Σχετικά με αυτό, το εργατικό κόστος

Erik Nordkamp // Pfizer

στην Ελλάδα έχει μειωθεί, ώστε να είναι και πάλι ελκυστικό. Όμως κοιτούν και όλους τους άλλους παράγοντες που κάνουν ελκυστική την επένδυση, γραφειοκρατία και κίνητρα όπως η φορολογία . Ο λόγος που φαρμακευτικές εταιρείες έχουν παραγωγή στην Ιρλανδία είναι το φορολογικό περιβάλλον. Συνεπώς, αν το περιβάλλον γίνεται πιο ελκυστικό οι επενδύσεις πιθανότατα θα έρθουν. EQ: Η εντύπωση σας για το επίπεδο του ελληνικού δυναμικού; Το άλλο που με εξέπληξε θετικά στην Ελλάδα είναι το υψηλό ανάστημα της αναφορικά με τους επιστήμονες. Η Ελλάδα έχει πολλούς επικεφαλής στις διεθνείς ιατρικές οργανώσεις, πολύ περισσότερους από ότι θα περίμενε κανείς αναλογικά με το μέγεθος της χώρας. Αυτό που λειτουργεί ανασχετικά είναι μια κουλτούρα ατομικότητας και περιορισμένων συνεργασιών. Ο τρόπος όμως που διεξάγεται η επιστημονική έρευνα παγκοσμίως αλλάζει. Έχουμε κέντρα αριστείας και οι φαρμακευτικές εταιρείες συνεργάζονται με αυτά. Δεν υπάρχει κανένας λόγος γιατί η Αθήνα δεν μπορεί να αναπτύξει ένα κέντρο αριστείας σε συγκεκριμένο τομέα και να γίνει γνωστή για αυτό. Νομίζω ότι μπορούν να γίνουν περισσότερα αλλά απαιτείται συνεργασία. Για αυτό και έχω αναμιχθεί στο Ινστιτούτο Πολιτικής του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου . EQ: Τα δημόσια συστήματα υγείας σήμερα μπορούν να αποζημιώνουν τις φαρμακευτικές εταιρείες για τους κινδύνους που αναλαμβάνουν στην αναζήτηση νέων φαρμάκων; Οι φαρμακευτικές εταιρείες, λόγω του μεγάλου διαστήματος για την ανάπτυξη ενός νέου φαρμάκου, 10-15 χρόνια, ερευνούν για φάρμακα που θα είναι σημαντικά στο μέλλον. Όμως το περιβάλλον αλλάζει. Πρώτον, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι ο πήχης τηw καινοτομίας έχει ανέβει. Για παράδειγμα, πιθανόν να μην πληρώσει κάποιος για να πάει από το iPhone 5 στο 6, όμως αν

υπάρξει κάτι τελείως διαφορετικό ίσως το αγοράσει. Δεύτερον, ίσως αλλάζει και το είδος των προϊόντων που θέλουν οι κυβερνήσεις. Και εδώ βλέπω μια θεμελιακή αλλαγή για τις φαρμακευτικές εταιρείες, οι κυβερνήσεις μπορεί να θέλουν προϊόντα που φέρνουν εξοικονόμηση στο σύστημα Υγείας παρά τη μετάβαση σε ένα ελαφρώς προηγμένο προϊόν. Προβλέπω ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες , θα αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότερο το ερώτημα πώς ένα νέο φάρμακο θα φέρει εξοικονόμηση δαπανών (πχ. με τη μείωση ημερών νοσηλείας), ως μέρος της αξιολόγησης του κατά πόσο θα αποζημιώνεται στον ασθενή . EQ: Η ΕΚΕ σε καιρούς περιορισμού των δαπανών του κράτους. Ποιο θα λέγατε ότι είναι το μέρισμα για την κοινωνία; Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντική αλλά δεν θα έπρεπε να περιοριζόμαστε σε έναν στενό ορισμό της. Φυσικά είναι σημαντική η δωρεά φαρμάκων στους ανασφάλιστους ή χρημάτων στους οικονομικά ασθενέστερους. Όμως είναι επίσης σημαντικό αυτό που ανέφερα ήδη με το Ινστιτούτο Πολιτικής, να διαθέτεις τη γνώση και δεξιότητα σου στην κοινωνία ώστε να τη βοηθήσεις να βελτιωθεί. Η τεχνογνωσία η δική μου και της εταιρείας μου εντοπίζεται στη διαχείριση της αλλαγής, αλλά και σε άλλους τομείς και μπορούμε να τη διαθέσουμε στη κυβέρνηση, να δουλέψουμε μαζί . Παράδειγμα, η αγορά εργασίας με την υψηλή ανεργία είναι μεγάλο θέμα για την Ελλάδα σήμερα. Μπορούμε να κάνουμε πράγματα για να αναπτυχθεί η αγορά και να διευκολύνουμε διαφορετικά είδη απασχόλησης, με εταιρίες απασχόλησης, μερική, πρακτική άσκηση, εξ αποστάσεως απασχόληση. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Α γ ο ρά φ α ρ μ ά κ ω ν

Φάρμακα και από τα σούπερ μάρκετ; Η τρόικα των δανειστών μας έχει θέσει θέμα απελευθέρωσης της αγοράς μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Ορισμένα από αυτά, όπως οι βιταμίνες και τα συμπληρώματα διατροφής, θα μπορεί ο καταναλωτής να τα αγοράσει, μαζί με τα ψώνια του, από το σούπερ μάρκετ. Τα φαρμακεία αντιδρούν, αφού θα έχαναν τμήμα μιας ανερχόμενης αγοράς, ενώ οι απόψεις διίστανται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σχεδόν στις μισές χώρες της ΕΕ πωλούνται μόνο στα φαρμακεία. Βασικό θέμα της αγοράς επίσης, η διεύρυνση της λίστας των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων.

Τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, αυτά τα οποία ο πελάτης μπορεί να προμηθευτεί χωρίς ιατρική συνταγή (Over the Counter)-παυσίπονα, αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη, για τον βήχα και το απλό κρυολόγημα, διατροφικά συμπληρώματα, βιταμίνες, προϊόντα αδυνατίσματος, δερμοκαλλυντικά κλπ-) καλύπτουν περίπου 5% της φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα ή περίπου το 8% των πωλήσεων των φαρμακείων. Σήμερα πωλούνται μόνο στα φαρμακεία και το θέμα έρχεται στο προσκήνιο καθώς η τρόικα των δανειστών μας έχει θέσει θέμα απελευθέρωσης της αγοράς ώστε ορισμένα από τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (βιταμίνες κλπ) να πωλούνται και από άλλα σημεία λιανικής, όπως τα σούπερ μάρκετ. Φυσικά αυτό συναντά την αντίθεση των φαρμακοποιών, που θα έχαναν ένα σημαντικό τμήμα μιας αγοράς σε άνοδο. Όπως υποστηρίζουν, η καθοδήγηση του φαρμακοποιού είναι καθοριστική για τη χρήση τους. Η πολυφαρμακία και ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία αναφέρονται ως κίνδυνοι, για την αποτροπή των οποίων η διάθεσή τους πρέπει να γίνεται αποκλειστικά από τα φαρμακεία.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Στην Ελλάδα της υψηλής κατανάλωσης φαρμάκων - σε πραγματικούς όρους αυξήθηκε 11% τη δεκαετία ως το 2011, το υψηλότερο ποσοστό στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ- υποστηρίζεται ότι η διάθεση από περισσότερα σημεία λιανικής θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολυφαρμακία.

Στο εξωτερικό… Ας δούμε όμως τι ισχύει σε αρκετές χώρες. Σχεδόν στις μισές χώρες της ΕΕ, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Γαλλία (στα κύρια otc) και η Ισπανία, τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα πωλούνται μόνο στα φαρμακεία. Στην Ιταλία και προ πολλού στη Βρετανία πωλούνται και από τα σούπερ μάρκετ και τα καταστήματα υγιεινής διατροφής. Τo ίδιο ισχύει και στις ΗΠΑ όπου πωλούνται και σε καταστήματα τροφίμων, ακόμη και σε βενζινάδικα. Στην Αυστραλία ορισμένα – για τον βήχα και κρυολόγημα, αναλγητικά όπως ασπιρίνη κλπ- πωλούνται από σούπερ μάρκετ, καταστήματα υγιεινής διατροφής κλπ. Στη Δανία πωλούνται και εκτός των φαρμακείων με υποχρέωση πώλησης σε άνω των 18 ετών για παυσίπονα και άνω των 15 για τα υπόλοιπα. Για την αντιμετώπιση των κινδύνων

που συνδέονται με υπερκατανάλωση, η οποία μπορεί να συνοδεύει την εύκολη πρόσβαση, η Βρετανία, για παράδειγμα, εισήγαγε όρια στο μέγεθος της συσκευασίας ώστε να αποφευχθεί η πρακτική των εκπτώσεων από τις αλυσίδες λιανικής με την αγορά μεγάλων ποσοτήτων. Στην Αμερική, η FDA παρέχει στον ιστότοπό της οδηγίες και προειδοποιήσεις για την ασφαλή χρήση των otc φαρμάκων, αντιπυρετικών, αναλγητικών κλπ..

Και την Ελλάδα Στην Ελλάδα η τιμή τους ορίζεται από το κράτος, όπως και για τα συνταγογραφούμενα, χορηγούνται αποκλειστικά από τα φαρμακεία και δεν αποζημιώνονται πλέον από τα ασφαλιστικά ταμεία. Ένα πρώτο βήμα για την απελευθέρωση των τιμών τους έγινε με την πρόσφατη διάταξη του υπουργείου Υγείας, σύμφωνα με την οποία θα επιτρέπεται η πώληση των ΟTC και από online φαρμακεία αλλά και η αναφορά ότι η αναγραφόμενη λιανική τιμή συνιστά την ανώτατη, που σημαίνει ότι υπάρχει η δυνατότητα εκπτώσεων, κάτι που αφορά ιδιαίτερα τις πωλήσεις τους από αλυσίδες λιανικής. Το επόμενο διάστημα θα δημοσιευτεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων η

Για την αντιµετώπιση των κινδύνων που συνδέονται µε υπερκατανάλωση, η οποία µπορεί να συνοδεύει την εύκολη πρόσβαση, η Βρετανία εισήγαγε όρια στο μέγεθος της συσκευασίας ώστε να αποφευχθεί η πρακτική των εκπτώσεων από τις αλυσίδες λιανικής µε την αγορά μεγάλων ποσοτήτων. λίστα των σκευασμάτων που θα μπορούν να διατίθενται μέσω του διαδικτύου. Από κύκλους του φαρμακευτικού κλάδου υποστηρίζεται ότι η πλήρης απελευθέρωση των τιμών των otc σκευασμάτων θα δώσει ώθηση στην αγορά, το σημερινό καθεστώς αποτελεί ανασχετικό παράγοντα για επενδύσεις στον κλάδο. Με σημείο εκκίνησης τις σημερινές σχετικά χαμηλές τιμές

ορισμένων σκευασμάτων (παυσίπονων, αντιπυρετικών, αναλγητικών) δίνεται η δυνατότητα στις εταιρείες να προχωρήσουν σε προωθητικές ενέργειες χωρίς να επιβαρυνθεί τελικά το δημόσιο σύστημα υγείας - αφού δεν αποζημιώνονται από αυτό (π.χ. ενημέρωσης για την αντιμετώπιση ήπιων και μικρών παθήσεων, με στόχο την αύξηση της κατανάλωσης και των πωλήσεων). Επίσης, βασικό θέμα της αγοράς είναι η διεύρυνση της λίστας των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, που σε συνδυασμό με την απελευθέρωση των τιμών θα έδινε ώθηση στη αγορά χωρίς κόστος για το σύστημα Υγείας.

Ένα ιδιαίτερο «προϊόν» με προοπτικές

Μεταξύ καταναλωτικού προϊόντος και φαρμάκου, τα προϊόντα αυτά απαιτούν για την προώθησή τους σύγχρονες στρατηγικές μάρκετινγκ. Ευνοούνται από την τάση των καταναλωτών για «ευεξία», καλύτερη υγεία, υγιεινή διατροφή, πρόληψη και αυτοθεραπεία ήπιων παθήσεων, γενικότερα για προϊόντα που συμβάλλουν στην καλύτερη σωματική κατάσταση . Η τάση αυτή διαγράφει τις ανοδικές προοπτικές του κλάδου των otc, με τις τάσεις για την κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής, δερμοκαλλυντικών, προϊόντων φροντίδας μαλλιών και δέρματος ιδιαίτερα, να διαγράφονται ανοδικές. Επίσης, αποτελεί κινητήριο μοχλό για την εμφάνιση νέων προϊόντων, με προοπτικές στον τομέα των αναλγητικών, προϊόντων για το απλό κρυολόγημα και τον βήχα. Επιπλέον, η τάση για ευεξία συμβάλλει και στην μετεξέλιξη του ρόλου του φαρμακοποιού και σε σύμβουλο πλέον και υγείας και ομορφιάς που προτείνει τα κατάλληλα otc σκευάσματα. Στον κλάδο δραστηριοποιούνται μεγάλες ξένες φαρμακευτικές εταιρείες αλλά και ελληνικές.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Α γ ο ρά φ α ρ μ ά κο υ - Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η

Μια αγορά με αν αξιοποίητο δυναμικό Συνέντευξη Η απελευθέρωση των τιμών και η διεύρυνση της λίστας των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων ώστε να προσεγγίσει τα ευρωπαϊκά δεδομένα θα έχει πολλαπλά οφέλη για την οικονομία και τα κρατικά ταμεία, τονίζει μιλώντας στο EQ, ο Γιώργος Δόκιος, Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Εταιρειών Φαρμάκων Ευρείας Χρήσεως. Και, όπως συμπληρώνει, θα πρέπει να συνεχίσουν να διατίθενται από τους φαρμακοποιούς. EQ:Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την εξέλιξη της αγοράς των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Στο θέμα των τιμών, η απελευθέρωσή τους θα ευνοήσει την αγορά και την εγχώρια παραγωγή; Η δυναμική του κλάδου των ΜΗ.ΣΥ. ΦΑ. και οι προοπτικές ανάπτυξης που μπορεί να προσφέρει στην οικονομία της υγείας μένουν σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτες λόγω του

ρυθμιστικού πλαισίου που διέπει αυτή την κατηγορία φαρμάκων. Εκτιμούμε ότι η μεταρρύθμιση της πολιτικής του φαρμάκου που συζητείται αυτή τη στιγμή είναι μια μεγάλη ευκαιρία για να «ξεκλειδώσει» τη δυναμική του κλάδου των ΜΗΣΥΦΑ. Κατάλληλες ρυθμίσεις στην αγορά των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. στην Ελλάδα μπορεί να συμβάλουν σημαντικά στον εξορθολογισμό των δημοσίων δαπανών για τα φάρμακα και την

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

επανεκκίνηση της οικονομίας, καθώς και στη δρομολόγηση αναπτυξιακών διαδικασιών. Σύμφωνα με στοιχεία του κλάδου για την περίοδο 2013-2017, οι προοπτικές ανάπτυξης της αγοράς ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. μπορούν να προσφέρουν μια σειρά οφελών τόσο για την οικονομία της Υγείας, όσο και για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας ευρύτερα, όπως προκύπτει από τις εκτιμήσεις που βασίζονται στις ακόλουθες παραδοχές: 1. Απελευθέρωση των τιμών των ΜΗ.ΣΥ. ΦΑ. από το 2013 2. Διεύρυνση της λίστας ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. 3. Ε ισαγωγή νέων φαρμάκων στην αγορά Η απελευθέρωση της διατίμησης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις για την περίοδο 2013-2017, θα μπορούσε να επιφέρει ανάπτυξη της αγοράς ΜΗ.ΣΥ. ΦΑ. κατά μέσο όρο 12,9% ετησίως από 260 εκατ. ευρώ (2012) σε 476 εκατ. ευρώ το 2017 (τιμές χονδρικής) που σε

Γιώργος Δόκιος // ΕfEX

τιμές λιανικής αγγίζει τα 650 εκατ. ευρώ (εκτίμηση βασισμένη σε στοιχεία της IMS). Κατά συνέπεια, τα έσοδα του κράτους μπορούν να τονωθούν σημαντικά λόγω της αύξησης του όγκου πωλήσεων των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. και των καταβαλλόμενων υπέρ των κρατικών ταμείων εισφορών. Παράλληλα, η αύξηση της αγοράς θα οδηγήσει σε επενδύσεις για την εγχώρια παραγωγή ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ που θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας στο σύνολο της αξιακής αλυσίδας του κλάδου. EQ:Τι επιπτώσεις εκτιμά ο ΕΦΕΧ στις δαπάνες του ΕΣΥ με την απελευθέρωση των σημείων διάθεσης; Τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, βάσει μελετών που πραγματοποίησαν το το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών και η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, δείχνουν ότι τα οφέλη για το ΕΣΥ και την οικονομία της υγείας θα προέλθουν από τη διεύρυνση της λίστας των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. και τη μετατροπή συνταγογραφούμενων φαρμάκων σε μη συνταγογραφούμενα. Η μελέτη του ΙΟΒΕ έδειξε ότι η ανάπτυξη της αυτοθεραπείας που συνεπάγεται η διεύρυνση της λίστας των ΜΗ.ΣΥ.

ΦΑ. με τη μετατροπή του 5% των συνταγογραφούμενων φαρμάκων σε μη συνταγογραφούμενα, θα απέφερε συνολικό όφελος για την κοινωνία 141 εκατ. ευρώ. Το όφελος αυτό είναι τριπλό και προκύπτει από την εξοικονόμηση πόρων για τα ασφαλιστικά ταμεία (2 εκατ. λιγότερες ιατρικές επισκέψεις, 2,1 εκατ. λιγότερες ιατρικές συνταγές), για τους ασθενείς (εξοικονόμηση χρόνου) και για την οικονομία (70 χιλ. λιγότερες ημέρες απουσίας από την εργασία). Αντίστοιχα, από την έρευνα της ΕΣΔΥ, που εξέτασε ενδεχόμενη μετατροπή συνταγογραφούμενων φαρμάκων σε μη συνταγογραφούμενα, ώστε να πλησιάσει ο όγκος της λίστας των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. τον όγκο των υπόλοιπων Ευρωπαϊκών χωρών, προκύπτει ότι το συνολικό όφελος για την οικονομία θα ανερχόταν συνδυαστικά – εξοικονόμηση για ασφαλιστικά ταμεία και κέρδος για την παραγωγικότητα – σε 154,2 εκατ. ευρώ. EQ:Η διάθεση μόνο από τα φαρμακεία δικαιολογείται με βάση την προστασία της δημόσιας υγείας; Τα ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. είναι φάρμακα εγκεκριμένα από τον ΕΟΦ και

πρέπει,όπως όλα τα φάρμακα να διατίθενται δια χειρός φαρμακοποιού. Δεν συντρέχει κανένας λόγος ανησυχίας για τη δημόσια υγεία εφόσον τηρούνται οι οδηγίες χρήσης, ενώ η διάθεσή τους από τον φαρμακοποιό δίνει τη δυνατότητα στον ασθενή να ζητήσει συμβουλές και διευκρινίσεις εφόσον το επιθυμεί. EQ:Πιστεύετε ότι η πώληση τους από τις μεγάλες αλυσίδες λιανικής, πέρα από τα έσοδα για αυτές θα είναι προς όφελος και των παραγωγών τους, δηλ. της φαρμακοβιομηχανίας; Και των επενδύσεων; Θα εμφανιστούν και νέα προϊόντα προς όφελος του καταναλωτή; Θα δημιουργηθούν νέες θέσει ς εργασίας; Όπως προανέφερα, η αύξηση του μεγέθους της αγοράς θα προκύψει από την απελευθέρωση της διατίμησης των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. και τη διεύρυνση της λίστας αυτής της κατηγορίας φαρμάκων. Είναι η ανάπτυξη της αυτοθεραπείας που θα συντελέσει καθοριστικά στην τόνωση της αγοράς και θα συμβάλει επίσης στην τόνωση της οικονομίας μέσω της προσέλκυσης επενδύσεων, της ενίσχυσης της καινοτομίας και της δημιουργίας θέσεων εργασίας.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Α γ ο ρά φ α ρ μ ά κο υ - Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η

Συνθήκη αν άπτυξης η απελευθέρωση των τιμών

Συνέντευξη Το καθεστώς τιμολόγησης και οι καθυστερήσεις στην αλλαγή από συνταγογραφούμενο φάρμακο σε μη, αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη της αγοράς των OTC φαρμάκων στην Ελλάδα. Δεν απαιτείται αύξηση των σημείων πώλησης, τα φαρμακεία επαρκούν, αυτό που λείπει είναι η λειτουργία του ανταγωνισμού για τον καθορισμό των τιμών ώστε οι εταιρείες στο πλαίσιο αυτό να προγραμματίζουν τις επενδύσεις τους, τονίζει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Εταιρειών Ελλάδος, Κωνσταντίνος Φρουζής.

EQ: Ποιες είναι οι εκτιμήσεις του ΣΦΕΕ για την εξέλιξη της αγοράς των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων; Η αγορά είναι καθηλωμένη λόγω περιοριστικών παραγόντων σε ότι αφορά κυρίως στο καθεστώς τιμολόγησης. Επίσης, οι καθυστερήσεις στην αλλαγή του τρόπου διάθεσης από τον ΕΟΦ, η αλλαγή από συνταγογραφούμενο φάρμακο σε «Μη συνταγογραφούμενο» (ΜΗΣΥΦΑ) αποτελεί επιπρόσθετο περιοριστικό παράγοντα με αποτέλεσμα να υπάρχει περιορισμένη λίστα ΜΗΣΥΦΑ (OTC) δραστικών ουσιών σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Εάν αρθούν οι περιοριστικοί παράγοντες αυτοί, τότε όπως και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, η αγορά θα αναπτυχθεί και θα φτάσουμε στα επίπεδα των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς Φ ρ ο υ ζ ής / / Σ ΦΕΕ

Για την αντιμετώπιση των κινδύνων που συνδέονται με υπερκατανάλωση , η οποία μπορεί να συνοδεύει την εύκολη πρόσβαση, η Βρετανία για παράδειγμα, εισήγαγε όρια στο μέγεθος της συσκευασίας ώστε να αποφευχθεί η πρακτική των εκπτώσεων από τις αλυσίδες λιανικής με την αγορά μεγάλων ποσοτήτων.

EQ: Στο θέμα των τιμών, η απελευθέρωσή τους πώς θα επηρεάσει την αγορά και τα μέλη σας; Η απελευθέρωση τιμών είναι μονόδρομος. Το σημερινό σύστημα δεν πρέπει να εφαρμόζεται, όταν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες η τιμή των ΜΗΣΥΦΑ (ΟTC) προϊόντων είναι ελεύθερη και διαμορφώνεται από τους κανόνες ελεύθερης αγοράς και ανταγωνισμού. Με την απελευθέρωση των τιμών τα μέλη μας θα έχουν ένα σταθερό περιβάλλον χωρίς απροσδόκητες εκπλήξεις, με δυνατότητα εκτίμησης του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος ώστε να προγραμματίσουν τις επενδύσεις τους. EQ: Η διάθεση από περισσότερα ση μ ε ί α πώ λ ηση ς π ο ι ε ς επιπτώσεις μπορεί να έχει; Η διάθεση μόνο από τα φαρμακεία δικαιολογείται με βάση την προστασία της δημόσιας υγείας; Τα ΜΗΣΥΦΑ (OTC) είναι προϊόντα

με ευρύ φάσμα ασφάλειας τα οποία απευθύνονται στην αυτο-θεραπεία και για χρήση από τον καταναλωτή. Ήδη ο αριθμός των φαρμακείων είναι ικανοποιητικός για την άμεση πρόσβαση του καταναλωτή και δεν γεννάται ερώτημα για νέα σημεία διάθεσης. EQ:Ποια προϊόντα εκτιμάτε ότι έχουν τις καλύτερες προοπτικές στην αγορά και θα έχουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη; Οι κλασσικές κατηγορίες, όπως αυτές εμφανίζονται στην Ευρώπη π.χ. παυσίπονα και προϊόντα για κρυολόγημα και βήχα. EQ:Πόσο επηρεάζει τη στρατηγική μάρκετινγκ των εταιρειών, η τάση για απελευθέρωση της αγοράς; Η Ελλάδα γίνεται χώρα ανταγωνιστική και θα προσελκύσει επενδύσεις, διότι απελευθερώνεται το περιβάλλον με την άρση των περιοριστικών όρων, όπως αυτοί εμφανίζονται σήμερα. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Φόρουμ Ημερίδες

Θεραπεία Υπερθερμίας φόρουμ ενημέρωσης Forum με θέμα τις τεχνολογικές εξελίξεις στη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου διοργάνωσαν η Ελληνική Εταιρεία Ογκολογικής Υπερθερμίας, το Ε.Κ.Ε.Φ.Ε ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ και η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών στο αμφιθέατρο του Αρεταίειου Νοσοκομείου. Θέτοντας ως πυρήνα της θεματολογίας την υπερθερμία, ως έναν νέο και ρηξικέλευθο τρόπο διάγνωσης, αντιμετώπισης και θεραπείας του καρκίνου, στόχος του forum ήταν να γίνει εκτεταμένη αναφορά και ενημέρωση γύρω από τις πιο πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις, να δημιουργηθεί διάλογος μεταξύ των παρευρισκομένων και να επιτευχθεί μεταφορά της σύγχρονης γνώσης. Οι ομιλητές ενημέρωσαν τους ακροατές για το τί είναι η υπερθερμία, ποιές μεθόδους χρησιμοποιεί, με ποιούς άλλους τρόπους πρόληψης και

θεραπείας του καρκίνου μπορεί να συνδυαστεί, καθώς και αν μπορεί να αποτελέσει τομή στα δεδομένα που είχαμε ως τώρα για την ογκολογία. Παρουσιάστηκαν τα τελευταία διεθνή δεδομένα μαζί με τις κατευθυντήριες γραμμές ορθής χορήγησης της Υπερθερμίας στην Ογκολογία, οι οποίες και θα κατατεθούν στο ΚΕΣΥ για κατοχύρωση τους σαν ιατρική πρακτική στην Ελλάδα. Στο Αρεταίειο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο λειτουργεί επιτυχώς πιστοποιημένο σύστημα επιφανειακής υπερθερμίας ελληνικής κατασκευής του Ε.Μ.Π. που

προσφέρει θεραπεία από το 2012. Η μονάδα υπερθερμίας στο Αρεταίειο Νοσοκομείο δημιουργήθηκε το 1987 με τη συνεργασία της Ιατρικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α και του Ε.Μ.Π. Αναφέρθηκε ότι θα λειτουργήσει και μονάδα «εν τω βάθει» Υπερθερμίας στην Αθήνα σε ιδιωτική βάση. Ελπίδα όλων των συμμετεχόντων ήταν τo forum αυτό να αποτελέσει θεσμό για την ιατρική κοινότητα και να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, προσφέροντας νέα και εντυπωσιακά επιστημονικά και τεχνολογικά δεδομένα για τη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου.

success stories, πώς έμποροι στο εξωτερικό ωφελήθηκαν από την υιοθέτηση διαφόρων τεχνολογιών ηλεκτρονικών πληρωμών. Την ημερίδα άνοιξε ο Νίκος Καμπανόπουλος, (φωτό) γενικός διευθυντής Visa Europe, Ελλάδα, Βουλγαρία & Κύπρου, παρουσιάζοντας

την ηγετική θέση της Visa Europe στον χώρο των ηλεκτρονικών πληρωμών, τις αλλαγές που έρχονται στον τομέα του εμπορίου και των ηλεκτρονικών πληρωμών, τις νέες καταναλωτικές συνήθειες και τα οφέλη που προκύπτουν για τις επιχειρήσεις εμπλουτίζοντας την εμπειρία αγορών για τους καταναλωτές μέσω διαφορετικών καναλιών. Ο Max Feetham, Retail Engagement Visa Europe, ανέλυσε τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ανέπαφες πληρωμές στους εμπόρους. Η Alessandra Dell’Otti, Senior Manager Future of Payments Products Visa Europe, εξήγησε πώς θα λειτουργεί το V.me, το νέο ψηφιακό πορτοφόλι της Visa. Τέλος, ο Σπύρος Μπέκος, Acceptance Development Visa Europe, μίλησε για τα κινητά τερματικά αποδοχής πληρωμών με κάρτες.

Ανάπτυξη μέσω Καινοτομίας Ημεριδα της Visa για τις ελληνικές επιχειρήσεις Την 1η Ημερίδα για τις ελληνικές επιχειρήσεις πραγματοποίησε η Visa με τίτλο «Ανάπτυξη μέσω Καινοτομίας», με συμμετοχή εκπροσώπων από τον εμπορικό και επιχειρηματικό κόσμο. Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να πληροφορηθούν με πραγματικά

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Ελληνικό Φάρμακο πνοη στην οικονομια

Από αριστερά: Νικόλαος Μπουφίδης: πρόεδρος & δ.σύμβουλος BENNETT, Φαίη Κοσμοπούλου: γεν. δ/ντρια ΠΕΦ, Δημήτριος Δέμος, αντιπρόεδρος & αναπληρωτής δ.σύμβουλος DEMO, πρόεδρος ΠΕΦ, Άδωνις Γεωργιάδης: υπουργός Υγείας, Γεώργιος Παπάζογλου, πρόεδρος NORMA HELLAS, αντιπρόεδρος ΠΕΦ, Θεόδωρος Κωλέτης, πρόεδρος & δ.σύμβουλος LIBYTEC Pharmaceutical, αντιπρόεδρος ΠΕΦ, Κων/ νος Παχής, πρόεδρος & δ/νων σύμβουλος IASIS Pharmaceuticals, Ευάγγελος Ζέκκας, πρόεδρος & δ.σύμβουλος HELP, Θεόδωρος Τρύφων: αντιπρόεδρος ELPEN, αντιπρόεδρος ΠΕΦ.

Ενημερωτική εκδήλωση της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας για την καμπάνια «Ελληνικό Φάρμακο» και για συνεισφορά της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας στην οικονομία της χώρας. Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας, Δημήτριος Δέμος, δήλωσε: «Οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες παράγουν φάρμακα με τα υψηλότερα standards παγκοσμίως. Σε πάρα πολλές χώρες το μοναδικό ελληνικό προϊόν που είναι γνωστό, είναι το Ελληνικό Φάρμακο». «Τη δεκαετία 2000-2010 ο κλάδος της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας που αποτελεί το 10% του μεταποιητικού τομέα της χώρας, είχε τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από οποιονδήποτε άλλο κλάδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον, για κάθε 1.000 ευρώ που δαπανώνται για ελληνικά φάρμακα, το ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται κατά 3.400 ευρώ. Μπορούμε να πούμε λοιπόν με βεβαιότητα πως η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αποτελεί την ατμομηχανή της ανάπτυξης της χώρας». Σχετικά με τις τιμές των φαρμάκων, ο κ. Δέμος σημείωσε πως: «η περαιτέρω

πτώση των τιμών πρέπει να συνδεθεί με την αύξηση των πωλήσεων των Ελληνικών Φαρμάκων». Ο αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της ΕΛΠΕΝ και αντιπρόεδρος της ΠΕΦ, Θεόδωρος Τρύφων, μιλώντας στην εκδήλωση ανέφερε πως: «Σηματοδοτεί την αρχή μιας στρατηγικής δυναμικής εξωστρέφειας της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας». Επίσης, σημείωσε ότι: «Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αποτελεί μια επενδυτική όαση μέσα στο περιβάλλον αποβιομηχάνισης της χώρας και διατηρεί τις παραγωγικές της μονάδες στην Ελλάδα σε μια περίοδο που μεγάλες εταιρείες αναγκάζονται να μεταφερθούν στο εξωτερικό». Ο υ π ο υ ρ γ ό ς Υγ ε ί α ς Ά δ ω ν ι ς Γεωργιάδης, δήλωσε: «Είναι προς το συμφέρον του τόπου μας, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία να προκόψει, να μπορεί ο γιατρός να επιλέγει με το όνομά του το καλό εγχώριο φάρμακο για τους ασθενείς του». Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της PHARMATHEN και γ.γ. της ΠΕΦ, Βασίλειος Κάτσος, τόνισε στην ομιλία του πως: «Ενώ η χώρα έχει έλλειμμα

επενδύσεων και προσπαθεί να τις προσελκύσει από το εξωτερικό, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία συνεχίζει να επενδύει καθημερινά στην Ελλάδα, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας». Επιπλέον, αναφερόμενος στην υψηλή ποιότητα των ελληνικών φαρμάκων, είπε ότι: «Τα Ελληνικά Φάρμακα με την υψηλή τους τεχνολογία και ασφάλεια κατακτούν τις αγορές όλου του κόσμου και πλέον 1 στους 3 ασθενείς παγκοσμίως λαμβάνει φάρμακο που έχει παραχθεί στην Ελλάδα, γεγονός που μας κάνει όλους υπερήφανους». Παρουσιάζοντας την καμπάνια «Ελληνικό Φάρμακο», ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της BENNETT και υπεύθυνος επικοινωνίας της ΠΕΦ Νικόλαος Μπουφίδης, τόνισε πως στόχος είναι: «Να πείσουμε τον κάθε Έλληνα πως πρέπει να εμπιστεύεται και να προτιμά το ελληνικό φάρμακο, καθώς είναι αποτελεσματικό, ασφαλές, προσιτό, δοκιμασμένο και αναγνωρισμένο διεθνώς, ενώ ταυτόχρονα στηρίζει την Εθνική Οικονομία». www.elliniko-farmako.gr

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

πολιτικη, φιλοσοφια και οικονομια

Peak Oil or Yesterday’s Fuel?

Από τον Αντώνη Λιβιεράτο

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που πολλοί υποστήριζαν ότι τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου θα εξαντλούνταν, οδηγώντας αναγκαστικά σε ενεργειακή στενότητα. Σήμερα, με την ανακάλυψη της τεχνολογίας fracking από τον γιο ενός Έλληνα μετανάστη στην Αμερική, τα αποθέματα αυξηθήκαν θεαματικά, η προσφορά στο μέλλον πιθανότατα θα υπερκαλύπτει τη ζήτηση. Και καθώς η ενέργεια έχει αλλάξει άρδην την οικονομία, η ευημερία που προσέφερε συνοδεύτηκε και από αύξηση της ανεργίας. Ο καπιταλισμός, ο στηριζόμενος στη δευτερογενή παραγωγή, μετεξελίχτηκε στον καπιταλισμό των υπηρεσιών, που χρειάζεται πλέον λιγότερους εργαζόμενους.

Το ερώτημα θα μπορούσε να τεθεί σε απλά ελληνικά λίγο διαφορετικά: Η αγορά υδρογονανθράκων -αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου- βαίνει προς εξαφάνιση λόγω εξάντλησης των αποδεδειγμένων αποθεμάτων ή ζήτηση πρόκειται να μειωθεί; Η αγορά των υδρογονανθράκων τις τελευταίες δεκαετίες επηρεάζεται από τις απόψεις ενός μοναχικού «προφήτη», του M. King Hubbert. Πρέσβευε ότι η παραγωγή υδρογονανθράκων θα αυξάνει έως ότου φτάσει σε ένα σημείο κορύφωσης (Peak Oil) οπότε μειούμενη συνεχώς θα φτάσει στην εξάντληση των αποθεμάτων. Οι θιασώτες της επικαλούνταν ως απόδειξη την μη ανακάλυψη νέων Μέγα– Πεδίων αποθεμάτων. Ο ECONOMIST υπενθυμίζει καταρχήν ότι οι προφήτες του ενεργειακού θανάτου διαψεύσθηκαν από τα πράγματα. Οι ημερομηνίες «έναρξης» της πτώσης ουδέποτε επαληθεύτηκαν και υπάρχουν πλέον αποδείξεις ότι τα αποδεδειγμένα αποθέματα δεν θα εξαντληθούν και πέρα από το ορατό μέλλον. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Πράγματι τα τελευταία χρόνια εντοπίσθηκαν νέα Μέγα-πεδία στις ακτές της Δ. Αφρικής και της Βραζιλίας. Εντελώς πρόσφατα και στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι πλούσια πεδία αλλά σε σύγκριση με το σύνολο των αποδεδειγμένων αποθεμάτων σχετικά μικρά. Όμως ένα αναπάντεχο γεγονός έφερε τα πάνω κάτω: η ανακάλυψη ή μάλλον η εφεύρεση μιας νέας τεχνικής απόληψης που είναι πλέον γνωστή ως fracking.

Από τον Έλληνα μετανάστη στην αμερικανική ενεργειακή αυτάρκεια Το αναπάντεχο γεγονός ήταν το αποτέλεσμα της εμμονής ενός πετρελαιά (Oil man) ελληνικής καταγωγής (!!!) του ΓεωργίουΦειδία Μίτσελ (1). Ο πατέρας του φτάνει στο Τέξας αναζητώντας το Αμερικανικό Όνειρο στο τέλος του 19ου αιώνα ή ίσως στην αρχή του επομένου. Στην αρχή εργάζεται ως βοσκός και στη

συνέχεια ανοίγει ένα λουστρατζίδικο. Ο γιός στον οποίο έδωσε το όνομα Φειδίας (!) σπουδάζει ό,τι έχει σχέση με το πετρέλαιο, χωρίς βοήθεια αλλά πάντοτε ως σπουδαστής φαινόμενο. Στον Β παγκόσμιο πόλεμο υπηρετεί στο Corps of Engineers. Επιστρέφοντας, στο Τέξας, ιδρύει μια δική του μικρή εταιρεία. Ο Φειδίας Μίτσελ έχει θέσει στον εαυτό του ένα πρόβλημα που νομίζει ότι μπορεί να επιλύσει: «Πώς είναι δυνατό, στο σύνολο του πλανήτη να υπάρχουν απίθανα σε μέγεθος αποθέματα υδρογονανθράκων φυλακισμένα σε αργιλικά ασφαλτικά πετρώματα, άμμους και σχιστόλιθους, και ο Καναδάς να είναι η μόνη χώρα που τα αξιοποιεί σε μεγάλη κλίμακα;» Το πρόβλημα προφανώς ήταν θέμα του κόστους απόληψης, επομένως μπορούσε να λυθεί. Ο Μίτσελ πεισματικά δαπανά χρόνο και χρήμα επί σειρά ετών, ως μοναχικός καβαλάρης, δοκιμάζοντας νέες μεθόδους απόληψης, και κατηγορούμενος ότι σπαταλά το χρήμα του στον βωμό της φαντασίας του. Όμως τελικά ο Μίτσελ έλυσε το πρόβλημα. Αποβιώνει στις 26 Ιουλίου 2013 σε ηλικία 94 ετών αφήνοντας πίσω του μια λύση ευρύτατης εφαρμογής, δέκα παιδιά και 4 δισ. δολάρια περιουσία. Η μέθοδος παραγωγής fracking έχει

και παράπλευρες επιπτώσεις στο περιβάλλον που όμως, όπως πιστεύει ο γράφων, στο διάβα του χρόνου θα διαχειριστεί επιτυχώς η τεχνολογία. Σήμερα, τα αποδεδειγμένα απολήψιμα αποθέματα υδρογονανθράκων αναλογούν σε 50 χρόνια παραγωγής. Μετά τον Μίτσελ εκτιμώνται ότι αναλογούν σε 200 χρόνια παραγωγής (ECONOMIST 3/8/2013). Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο. Όταν ο φυτικός κόσμος, η χλωρίδα μαραίνεται, αποτίθεται και σαπίζει πάνω σε στρώσεις αργιλικών πετρωμάτων μετατρεπόμενη σε υδρογονάνθρακες, κατά τη γενικώς σήμερα αποδεκτή θεωρία σχηματισμού τους. Η περίοδος μετατροπής ήταν δισεκατομμύρια χρόνια. Κατά συνέπεια κάθε γωνιά του πλανήτη έχει ασφαλτικά πετρώματα και σήμερα το FRACKING για την αξιοποίησή τους. Το σ η μ ε ρ ι ν ό π α ν ό ρ α μ α τ ω ν πηγών πρωτογενούς ενέργειας Υδ ρ ο γ ο ν ά ν θ ρ α κ ε ς , Ά ν θ ρ α κ ε ς , Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πυρηνική ενέργεια είναι επιβλητικό. Ο ECONOMIST παρεμβαίνει: ..Υπενθυμίζει ότι σήμερα είναι κοινός τόπος η θεωρία της αλματώδους αύξησης της ζήτησης υδρογονανθράκων...Οι μεγάλες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας και η

Ο Μίτσελ πεισματικά δαπανά χρόνο και χρήμα επί σειρά ετών, ως μοναχικός καβαλάρης, δοκιμάζοντας νέες μεθόδους απόληψης, και κατηγορούμενος ότι σπαταλά το χρήμα του στον βωμό της φαντασίας του. Όμως τελικά το έλυσε το πρόβλημα. Αμερικανική Υπηρεσία Ενημέρωσης για την Ενέργεια προφητεύουν ότι η ζήτηση θα αυξάνεται συνεχώς. Ένας γίγας του κλάδου, η BP, προβλέπει ότι από την παραγωγή 89 εκατ. βαρελιών ημερησίως σήμερα, η ζήτηση το 2030 θα φτάσει τα 104 εκατ. Ο Economist διαφωνεί.... «Πιστεύουμε ότι «(η προαναφερθείσα) άποψη είναι

(1) ΒΗΜΑ 11/8/2013

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

πολιτικη, φιλοσοφια και οικονομια

λανθασμένη, δηλαδή το ότι η προσφορά πλησιάζει στην κορύφωσή της (Peak oil). Πιστεύουμε αντιθέτως ότι η ζήτηση και όχι η παροχή πετρελαϊκών προϊόντων πρόκειται να μειώνεται». Τα επιχειρήματά του έχουν βάση, η εξοικονόμηση ενέργειας στην παραγωγή οφείλεται σε πραγματικούς λόγους. Υπό την πίεση της καινοτομίας, η κατανάλωση ενέργειας μειώνεται συνεχώς, τόσο συνολικά όσο και για οποιοδήποτε αγαθό, προκειμένου να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητά του στην αγορά. Συνεπώς είναι πιθανότερο να μειώνεται η ζήτηση χωρίς στενότητα προσφοράς, τουλάχιστον στο ορατό μέλλον.

Ενέργεια –κοινωνία - περιβάλλον Δομική Ανεργία Όμως η αξιοποίηση της προσφοράς των «μηχανικών δούλων» και τα κατάλοιπα της «δραστηριότητάς τους» δημιουργούν δυο κεφαλαιώδη παράπλευρα προβλήματα. Το πρώτο είναι οφθαλμοφανές και αφορά στη φθορά του περιβάλλοντος. Το δεύτερο είναι αδιόρατο, εκ πρώτης όψεως, είναι η Δομική Ανεργία, δηλ. εκείνη που δημιουργείται από τη φύση των δομών της οικονομίας. Και τα δυο προβλήματα εμφανίζονται το 19 ο αιώνα όταν επελαύνει η Βιομηχανική Επανάσταση. Έκτοτε αναζητούνται μακροπρόθεσμες πλανητικές λύσεις που θα επιτρέψουν τη δημιουργία μιας πανανθρώπινης κοινωνίας ευτυχέστερης και δικαιότερης. Τα μεγέθη και τη σημασία του πρώτου προβλήματος έχουν συνειδητοποιήσει οι πάντες και η παρακολούθησή του έχει ανατεθεί στον ΟΗΕ. Δεν έχει ακόμη δρομολογηθεί η λύση του και οι απόψεις των επιστημόνων διίστανται, όμως δεν αγνοείται!!!... Με το δεύτερο τα πράγματα είναι πολύ πιο περίπλοκα. Όταν

οι μηχανές των εργοστασίων στην αρχή της Βιομηχανικής εποχής, τον 19ο αιώνα αντικαθιστούν τη χειρωνακτική εργασία και σπρώχνουν τους εργαζόμενους στην ανεργία, οι τελευταίοι εξεγείρονται και αντιδρούν.Το κίνημα των Λουδιτών είναι γνωστό, όμως η εξέγερση υπήρξε βραχύβια. Μερικοί θεωρούν ότι είναι μύθος. Όμως είτε υπήρξε είτε όχι, η εξαθλίωση τους ήταν ένα γεγονός. Το προλεταριάτο που θιγόταν ήταν αδύναμο και η αντίδραση ήλθε από τους διανοούμενους, συγγραφείς όπως ο Ντίκενς, φιλοσόφους, οικονομολόγους μεταξύ των οποίων Άγγλοι όπως ο Keynes και οι Φαβιανοί, πολιτικούς όπως ο Μαρξ, ο θεμελιωτής της κοινωνικής πολιτικής Βίσμαρκ, ο Λένιν και μυριάδες άλλοι.... Έτσι, και δεν είναι λίγο, μέσα σε ένα αιώνα από τα μέσα του 19ου αιώνα έως τα μέσα του 20ου, από δουλειά χωρίς ωράριο εργασίας, χωρίς ιατρική περίθαλψη, με την αυθαιρεσία του εργοδότη, μέσα σε 100 χρόνια το κράτος πρόνοιας είναι πλέον μια αυτονόητη πραγματικότητα. Όμως αυτό θεμελιώθηκε στις δυνατότητες της Οικονομίας να προσφέρει θέσεις εργασίας και να απορροφά το προσφερόμενο εργασιακό δυναμικό. Άφθονη ενέργεια, καινοτομία, κατάλληλη εκπαίδευση έτρεξαν μέχρι πριν λίγο την Οικονομία και κατ΄επέκταση την ευημερία... μέχρι την άφιξη της κρίσης, κρίσης που δεν φαίνεται ότι θα ξεπεραστεί γρήγορα και δραστικά. Η σημερινή κρίση, σε εξέλιξη ακόμη, προκαλεί σκέψεις καθώς η Οικονομία αδυνατεί να απορροφήσει το προσφερόμενο εργασιακό δυναμικό όπως σημειώθηκε. Η αδυναμία οφείλεται στην αναντιστοιχία ανάμεσα στις προσφερόμενες θέσεις και τα προσόντα των υποψηφίων εργαζομένων. Ένας ιδιότυπος οικονομολόγος, ο Tyler Gowen (Economist 21/9/2013) τολμά να διατυπώσει την άποψη ότι δεν είμαστε όλοι ίσοι... «Μια elite Αμερικανών θα έχει τη νοημοσύνη και την αυτοπειθαρχία

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

να ελέγξει την αυριανή τεχνολογία και έτσι θα χαρεί μεγάλο πλούτο και ενδιαφέρουσα ζωή… Οι άλλοι θα αρκεστούν στη μετριότητα. Οι νέοι θα παλέψουν σε μια αγορά εργασίας που αμείβει τη νοημοσύνη καλύτερα από τα μπράτσα... συμπληρώνει ο Gowen. Η διαπίστωση του τελευταίου είναι ωμή αλλά ερμηνεύει κατά κάποιο τρόπο τις δυσχέρειες απορρόφησης μεγάλου μέρους αυτών που προσέρχονται στην αγορά.

Keynes και Απασχόληση Η ανεργία ήταν ένα από τα προβλήματα που « βασάνιζαν» τον Keynes. Λέγεται ότι πίστευε ότι σε 40 χρόνια από την εποχή του και καθώς η ικανοποίηση των καταναλωτικών αναγκών του πληθυσμού θα είναι εξασφαλισμένη, οι άνθρωποι θα μπορούν να καταναλώνουν πολιτιστικά αγαθά και η ανεργία θα εξαφανιζόταν. Τo «όνειρο» όμως του Keynes, αν υπήρξε, διαμορφώθηκε ύστερα από ένα πόλεμο σφαγείο, τον 1ο Παγκόσμιο, μια οικονομική καταστροφή με τα πολιτικά συστήματα διαλυμένα και την ανεργία να έχει μετατρέψει τη ζωή των εισοδηματικά κατώτερων τάξεων σε κόλαση. Επομένως ήταν επείγουσα ανάγκη η διατύπωση ενός οδικού χάρτη προς τον επίγειο παράδεισο με στόχο την επαναλειτουργία της Οικονομίας και την αναδημιουργία των Δομών της Κοινωνίας. Ο Keynes, ένας ονειροπόλος ρεαλιστής, πλησιάζει τη σοβιετική αλλαγή, αλλά γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι στις χώρες του Νέου Καθεστώτος δεν υπάρχουν άνθρωποι στα μεγέθη του εγχειρήματος, αλλά ότι και η θεωρία δεν είναι στο ύψος των προσδοκιών. Βλέπει επίσης την απροθυμία ή και την αδυναμία του ιδιωτικού τομέα να αναλάβει τους κινδύνους των επενδύσεων και προτείνει την παρέμβαση του κράτους, του αφιλοκερδή επενδυτή στην επανεκκίνηση της οικονομίας, την αναζωογόνηση των μηχανισμών της

Αγοράς χωρίς όμως να θιγεί το πλέγμα των κανόνων λειτουργίας της. Πιστεύει ότι έτσι θα αντιμετωπιστεί και το θέμα της ανεργίας. Η πρόταση του Keynes είναι συγκεκριμένη. Σχεδιασμός και εκτέλεση μεγάλων έργων υποδομής, όπως φράγματα, εθνικές οδοί, σταθμοί παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και άλλα σχετικά με τους εξοπλισμούς μιας και ο νέος πόλεμος έδειχνε να πλησιάζει. Οι προσδοκίες της Αναγέννησης της οικονομίας δεν επαληθεύτηκαν όπως το ονειρευόταν, όμως η τελευταία λειτούργησε με εντυπωσιακά αποτελέσματα, η ανεργία περιορίστηκε σχεδόν στη φυσική ανεργία και ο καπιταλισμός, ο στηριζόμενος στη δευτερογενή παραγωγή, δοξάστηκε παρέχοντας ευημερία ακόμη και στις κατώτερες εισοδηματικές τάξεις όπως αργίες διακοπών, μειωμένο ωράριο εργασίας, περίθαλψη, κ.ο.κ. πέρα από τους μισθούς.

οι υπηρεσίες δεν έχουν ανάγκη παρά λιγότερους εργαζόμενους, προικισμένους με νοημοσύνη και όχι με γερά μπράτσα, όπως θα έλεγε ο Gowen. Την αναντιστοιχία δεξιοτήτων της μεταποίησης με εκείνες της πληροφορικής, της υγείας, του τουρισμού πληρώνει μια γενιά νέων που καταφθάνει στην αγορά εργασίας του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού με παιδεία της προηγούμενης φάσης. Η μαγική λέξη που προβάλλεται ως θεραπεία της κρίσης είναι η λέξη ΑΝΑΠΤΥΞΗ, αλλά ανάπτυξη προς ποια κατεύθυνση και με ποια προσόντα του νέου που αναζητεί αγωνιωδώς

Το Σήμερα Το πρόβλημα που ταλαιπωρεί σήμερα την οικονομία είναι η μετακίνηση του κέντρου βάρους της παραγωγής στον τριτογενή τομέα. Όπως όλοι γνωρίζουμε, γιατί η Ενέργεια έχει διεισδύσει στην καθημερινότητά μας από την κουζίνα μέχρι το Ι.Χ. αυτοκίνητο κ.α., τα επιτεύγματα αυτά οφείλονται στην αξιοποίηση των «μηχανικών δούλων», δηλ, τη συμβολή της ενέργειας, κινητήριας δύναμης των μεταφορικών μέσων, των Μηχανών Εργαλείων, των ιμάντων παραγωγής των ρομπότ, κ.α. Όμως βαθμιαία εισήλθε ως χρόνια ασθένεια της οικονομίας η ανεργία, καθώς η τριτογενής παραγωγή,

δουλειά; Και μπορεί π.χ. η επιστροφή στη γεωργία να είναι μια λύση όταν η ενέργεια άφθονη και προσπελάσιμη έχει καλύψει με τους υπάκουους «μηχανικούς δούλους» τις ανάγκες σε καταναλωτικά αγαθά, ενώ οι δουλειές της τριτογενούς παραγωγής είναι απροσπέλαστες από εργαζόμενους μειωμένων προσόντων; Πόσους γεωργούς μπορεί να απορροφήσει η γεωργία με τα σύγχρονα μέσα παραγωγής; Μια παγκόσμια μελέτη της McKinsey στις αγορές εργασίας διαπιστώνει ότι η πλειοψηφία των εργαζομένων, θεωρεί την εργασία της προσωρινή, μέχρις ότου επιτύχει να βρει δουλειά της αρεσκείας της ακόμη και με θυσίες στις αμοιβές, ενώ και οι εργοδότες απαντούν πως είναι διατεθειμένοι να καταβάλλουν υψηλότερες αμοιβές αν τα προσόντα των εργαζομένων ταιριάζουν με τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Η λύση είναι μια άλλη προετοιμασία των νέων, μια άλλη παιδεία δηλ. ό,τι δυσκολότερο μπορεί να φανταστεί κανείς.

την πρόσφατη έκθεση του World Energy Outlook 2013,

ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπει ότι οι ΗΠΑ πλησιάζουν το όριο να είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο και βαδίζουν σταθερά στην ενεργειακή αυτάρκεια. Η Μέση Ανατολή, που μέχρι πρότινος θεωρείτο ως προμηθευτής υδρογονανθράκων εξελίσσεται σε μεγάλο καταναλωτή, που θα αντισταθμίσει τη μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου και φυσικού αερίου στις ανεπτυγμένες χώρες. Στις τελευταίες καθοριστικό ρόλο παίζει η αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και της συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή στο 50% ως το 2035. Συνολικά η ζήτηση πετρελαίου αναμένεται να αυξηθεί 16% ως το 2035 στα 101 εκατ. βαρέλια ημερησίως και του φυσικού αερίου 48%, της πυρηνικής ενέργειας 66% και των ανανεώσιμων πηγών 77%. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

τις φετινές γιορτές κάντε ένα

∆ώρο Ζωής

Αυτά τα Χριστούγεννα, αντί για να αγοράσετε επιχειρηµατικά δώρα ή Χριστουγεννιάτικες κάρτες, διαθέστε το ποσό αυτό στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Ενισχύστε τη δράση τους και κάντε ένα δώρο ζωής σε χιλιάδες ανθρώπους. ΟΙ Γ ΙΑΤΡΟΙ

Χ ΩΡΙΣ Σ ΥΝΟΡΑ ΣΑΣ ΠΑΡΕΧΟΥΝ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚH ΚΑΡΤA µε το λογότυπο της εταιρίας σας για να προωθήσετε τις ευχές σας µε email στους συνεργάτες σας.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ για να προωθήσετε στους συνεργάτες σας, σε έντυπη ή ηλεκτρονική µορφή, µε ονοµαστική αναφορά της εταιρίας σας και υπογεγραµµένη από τον Πρόεδρο της οργάνωσης.

Για περισσότερες πληροφορίες και δείγµατα των ηλεκτρονικών καρτών ή της επιστολής, επικοινωνήστε µε τον Υπεύθυνο Οργανισµών και Μεγάλων ∆ωρητών στο 210 5 200 500 ή στο corpfr@athens.msf.org

Ξενίας 15, 115 27 Αθήνα. Τ.: 210 5 200 500, F.: 210 5 200 503 . www.msf.gr

Τράπεζες Αγορές

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Τ ρ ά π ε ζ ε ς κ α ι α γ ο ρ έ ς / / Κόσ μ ο ς

Η ΕΚΤ στο σημείο εκκίνησης για την εποπτεία Ανέλαβε έργο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προετοιμάζεται για την ανάληψη της εποπτείας στα τέλη του 2014 όλων των συστημικών τραπεζών της ευρωζώνης και της Λετονίας. Συνολικά τίθενται στο μικροσκόπιό της 128 τράπεζες – σε σύνολο 6.018 στην ευρωζώνη ή 2.645 σε ενοποιημένη βάση ομίλων και εγχώριων τραπεζών- από τις οποίες 3 είναι της Λετονίας, η οποία δεν μετέχει στο κοινό νόμισμα αλλά επιθυμεί να μπει κάτω από την ομπρέλα της ΕΚΤ. Οι τράπεζες αυτές καλύπτουν περίπου το 85% του ενεργητικού των τραπεζών στην ευρωζώνη. Η ΕΚΤ θα αξιολογήσει τους κινδύνους που αντιμετωπίζει κάθε τράπεζα (ρευστότητας, μόχλευσης και χρηματοδότησης), την ποιότητα του ενεργητικού τους (τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα αναδιαρθρωμένα καθώς και την έκθεσή τους σε κρατικά ομόλογα) και θα διενεργήσει stress tests (σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή) ώστε να ελέγξει την ανθεκτικότητα τους σε περίοδο μεγάλης κρίσης.

Το ελάχιστο όριο για τις τράπεζες στα stress tests θα είναι δείκτης Core Tier I (μετοχικό κυρίως κεφάλαιο προς σταθμισμένο ως προς τον κίνδυνο ενεργητικό) 8% ενώ ήταν 9% στα προηγούμενα. Το πιθανότερο είναι το όριο αυτό να μην είναι πρόβλημα για τις πιο ισχυρές αφού ήδη για τις μεγαλύτερες, ο μέσος δείκτης είναι σήμερα σχεδόν 12%, που σημαίνει ότι υπάρχει «μαξιλάρι» για την αντιμετώπιση ακραίων καταστάσεων. Από το 2008 οι τράπεζες έχουν ενισχυθεί με κεφάλαια 225 δισ. ευρώ. Αν, μάλιστα, συνυπολογιστούν και τα 275 δισ. ευρώ κρατικών ενισχύσεων, τα συνολικά κεφάλαια φθάνουν σχεδόν το 5% του αεπ της ευρωζώνης. Ωστόσο, νέος παράγοντας είναι ο έλεγχος της ποιότητας του ενεργητικού των τραπεζών. Έχει μεγαλύτερη σημασία για τις χώρες σε προγράμματα στήριξης του ευρωπαϊκού Νότου όπου η ύφεση έχει επιδεινώσει την ποιότητα του χαρτοφυλακίου δανείων αλλά για τη Γερμανία και τις περιφερειακές Landesbanken.

Τα νέα stress test των τραπεζών θα διεξαχθούν με ελάχιστο όριο κεφαλαιακής επάρκειας το 8% από 9% στα προηγούμενα. Στην Αμερική η Fed, αυστηρή μεν στην εποπτεία των τραπεζών, στις δοκιμασίες ακραίων καταστάσεων το ορίζει σχεδόν στο μισό, 5%.

Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης θα έχουν ολοκληρωθεί ως τον Νοέμβριο 2014. Ως τοτςε η ΕΚΤ ελπίζει ότι θα έχουν αποσαφηνισθεί τα κεφάλαια που θα μπορεί να διαθέσουν οι εθνικές κυβερνήσεις και ο ΕΣΜ για τη στήριξη των τραπεζών που θα κριθεί ότι χρειαζονται κεφαλαιακή ενίσχυση ώστε να μην υπάρξει αβεβαιότητα στην αγορά για την τύχη τους. Άλλωστε ο επικεφαλής της, Μάριο Ντράγκι, έχει τονίσει τη σημασία του τελευταίου, την έγκαιρη διαθεσιμότητα κεφαλαίων στην περίπτωση που δεν αντληθούν τα αναγκαία από τον

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ιδιωτικό τομέα. Ανέφερε μάλιστα το αμερικανικό παράδειγμα όπου, στην αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης, πρώτα το υπουργείο Οικονομικών ενημέρωσε για τα διαθέσιμα κεφάλαια –στην περίπτωση που δεν μπορέσουν να καλυφθούν κενά από τους μετόχους, παλαιούς και νέουςκαι μετά διενέργησε τα stress tests. Έχοντας αυτή τη διαβεβαίωση –που σήμαινε ότι οι αποτιμήσεις των τραπεζών δεν θα υποχωρούσαν κάτω από ένα όριο- οι επενδυτές κάλυψαν αυξήσεις κεφαλαίου και το κενό -ως δια μαγείας όπως χαρακτηριστικά ανέφερε- ήταν όσο είχε προβλέψει το υπουργείο. Από ελληνικής πλευράς, φυσικά, υπό ευρωπαϊκή αξιολόγηση είναι οι Alpha Bank, Εθνική, Eurobank και Πειραιώς. Σημειώνεται ότι στα τελευταία στρες τεστ των αμερικανικών τραπεζών, τον Μάρτιο, το ελάχιστο όριο του δείκτη Core Tier I ήταν 5% και θα ισχύσει και στα επόμενα. Από το 2008 ως σήμερα ο δείκτης συνολικά αυξήθηκε από 5,6% σε 11,2%.

Φωτό από το νέο κτίριο μεγαθήριο - της ΕΚΤ που κατασκευάζεται στη Φραγκφούρτη

Τ ρ ά π ε ζ ε ς κ α ι α γ ο ρ έ ς / / Κόσ μ ο ς

Bail in & bail out Πώς θα γίνεται η διάσωση-αναδιάρθρωση των τραπεζών στην Ευρώπη; Και από πότε θα ισχύσουν τα μέτρα που συζητούνται σήμερα; Από τον SSM, τον SRM και την SRA, μια περιήγηση στον κόσμο των ευρωπαϊκών διαβουλεύσεων για τις τράπεζες. Η συζητούμενη ευρωπαϊκή οδηγία για τις τράπεζες, θα πρέπει να έχει ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο των χωρών το αργότερο ως τον Ιανουάριο του 2018. Προβλέπει ότι αν μια τράπεζα βρεθεί σε πρόβλημα και δεν καταφέρει να ενισχύσει τα κεφάλαια της από την αγορά με νέους μετόχους ή εισροές από τους υφιστάμενους, τα κρατικό ταμείο δεν θα μπορεί να εισφέρει αν πρώτα δεν έχουν υποστεί ζημιές, δεν έχουν εισφέρει τουλάχιστον 8% των απαιτούμενων κεφαλαίων, οι μέτοχοι και οι ομολογιούχοι/πιστωτές της (με κούρεμα ή μετατροπή σε μετοχικό κεφάλαιο) και, σε δεύτερη φάση εφόσον αυτό δεν είναι επαρκές, οι καταθέσεις άνω των 100 χιλ. ευρώ. Η διαδικασία συμμετοχής των μετόχων/ομολογιούχων και καταθέσεων στη διάσωση ονομάζεται bail in (διάσωση με ίδια μέσα). Στο Financial Stability Board μάλιστα συζητείται η θέσπιση ελάχιστου ορίου δανειακών τίτλων που απορροφούν ζημιές, επιπλέον του Core Tier 1. Ο Yves Mersch, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, επικρίνει την καθυστέρηση της ενσωμάτωσης στα εθνικά δίκαια, της γενικευμένης ισχύος της, θωρεί ότι το κενό στο μεταξύ θα συνεπάγεται την εφαρμογή ad hoc εθνικών λύσεων, με συνέπεια άνιση μεταχείριση τραπεζών στην ενιαία αγορά. Επίσης, θεωρεί ότι το πλαίσιο δεν είναι αρκετά σαφές, με συνέπεια οι κυβερνήσεις να έχουν σημαντικούς βαθμούς ελευθερίας στον προσδιορισμό των τίτλων που υφίστανται ζημιές, δημιουργώντας αβεβαιότητα στους επενδυτές για το πώς ακριβώς θα εφαρμοστεί το bail in. Εννοείται βέβαια ότι

αυτό δεν αφορά τις χώρες που βρίσκονται σε προγράμματα στήριξης και υπακούουν στις εντολές των δανειστών τους. Φυσικά αυτά θα εφαρμόζονται μόλις τεθεί σε ισχύ (μετά την ανάληψη της εποπτείας των τραπεζών από την ΕΚΤ με τον Single Supervisory Mechanism, SSM) ο ενιαίος μηχανισμός εξυγίανσης των τραπεζών (Singe Resolution Mechanism, SRM) που συζητείται σήμερα χωρίς να έχουν ληφθεί αποφάσεις, ο οποίος θα προβλέπει ενιαίους κανόνες που θα ισχύουν σε όλες τις χώρες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως και ο Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης, Γενς Βάιτμαν, προτείνει την ισχύ της οδηγίας από τον Ιανουάριο 2015. Η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι ο SRM πρέπει να έχει 3 χαρακτηριστικά για να είναι αξιόπιστος: ενιαίους κανόνες που θα ισχύουν για όλους (έχει υπάρξει συμφωνία σχετικά), μια αρχή λήψης αποφάσεων (Single Resolution Authority, SRA) εφόσον η ΕΚΤ κρίνει ότι μια τράπεζα χρειάζεται αναδιάρθρωση και ένα ενιαίο ταμείο με κεφάλαια για τις τράπεζες (χρηματοδοτούμενο από εισφορές τους ή/και συμπληρωματικά τον ρόλο αυτό θα μπορούσε να έχει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης). Συνεπώς, επόμενο βήμα, είναι η ανάθεση αρμοδιότητας για την απόφαση σχετικά με την τύχη μιας τράπεζας, το δια ταύτα, που αφορά κυρίως τις τράπεζες με παρουσία σε περισσότερες χώρες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός Συμβουλίου Εκκαθάρισης. Η ΕΚΤ προτείνει οι αποφάσεις σε αυτό να λαμβάνονται με πλειοψηφία, ώστε μια χώρα (η ενδιαφερόμενη της τράπεζας)

να μην μπορεί να ασκήσει βέτο. Το αιτιολογικό είναι ότι έτσι θα πρυτανεύει το συνολικό ευρωπαϊκό συμφέρον. Που υπεισέρχεται ο ΕΜΣ και πότε θα μπορούσε να στηρίξει με κεφάλαια του Ευρωπαίου φορολογούμενου μια τράπεζα; Η έκθεση των 4 προέδρων (Συμβουλίου Υπουργών, Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ΕΚΤ και Eurogroup) πέρυσι πρότεινε ο ΕΣΜ να παρέχει απευθείας κεφάλαια σε μια τράπεζα, αποκτώντας συμμετοχή σε αυτή, χωρίς να εγγράφονται στο χρέος της σχετικής χώρας. Σε κάθε περίπτωση αυτό θα μπορεί να γίνει μόνο ως τελευταίο ανάχωμα για την αποτροπή μιας κρίσης, αφού έχει εξαντληθεί το bail in και εφόσον η διάσωση με κρατικά κεφάλαια θα απειλούσε σοβαρά τη δημοσιονομική βιωσιμότητα μιας χώρας. Ποιες οι επιπτώσεις στη λειτουργία των τραπεζών; Κατά τους Ευρωπαίους τεχνοκράτες, έτσι σπάει ο δεσμός κράτους-τραπεζών, αφού η προσδοκία διάσωσης με κρατικά κεφάλαια ενισχύει τον ηθικό κίνδυνο που οδηγεί, με τη σειρά του, σε υπερβολική ανάληψη κινδύνων από τις τράπεζες.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Τ ρ ά π ε ζ ε ς κ α ι α γ ο ρ έ ς / / Κόσ μ ο ς

Πιθανώς περισσότερα δάνεια στην ευρωζώνη, Καθοδικό σπιράλ στην Ελλάδα Καθώς η υποχώρηση των επιχειρηματικών δανείων στην ευρωζώνη εντείνεται, τον Σεπτέμβριο ο ρυθμός έπεσε στο -3,5% και η χρηματοδότηση των νοικοκυριών είναι στάσιμη, η ΕΚΤ διερευνά τις διαθέσεις των τραπεζών για το επόμενο διάστημα. Σύμφωνα με πρόσφατη σχετική έκθεσή της, το 3ο τρίμηνο φέτος το καθαρό ποσοστό των τραπεζών (καλύπτει 127 τράπεζες) που ανέφεραν ότι εφάρμοσαν αυστηρότερα κριτήρια χρηματοδότησης (διαφορά θετικών – αρνητικών απαντήσεων) υποχώρησε στο 5% από 7% το 2ο. Για το τελευταίο τρίμηνο του έτους η πλειοψηφία των τραπεζών δηλώνουν ότι θα εφαρμόσουν λιγότερο αυστηρά κριτήρια για τις επιχειρήσεις, για πρώτη φορά από το 2009. Αυτό συνεπάγεται ότι ίσως ενισχυθεί η ροη πιστώσεων στην ευρωπαϊκή οικονομία. Το ίδιο ισχύει και για τα δάνεια στα νοικοκυριά. Ως παράγοντα που συνέβαλε στην ελαφρά χαλάρωση των κριτήριων, οι τράπεζες αναφέρουν τη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης τους από τις αγορές και σε μικρότερο βαθμό την μικρότερη πίεση από την κεφαλαιακή τους θέση καθώς βελτιώνονται οι ισολογισμοί τους. Ως ένα βαθμό, η θετική αυτή εξέλιξη αντισταθμίζεται από την εκτίμηση του πιστωτικού κινδύνου στις χρηματοδοτήσεις τους, αφού όσες ανέφεραν ότι αυστηροποίησαν τα κριτήρια το απέδωσαν σε αυτόν τον παράγοντα. Βέβαια, στην προοπτική ενίσχυσης της ροής πιστώσεων θα παίξει ρόλο και η ζήτηση δανείων. Όπως δηλώνουν οι τραπεζίτες, είναι πολύ χαμηλή λόγω της αβεβαιότητας των δανειοληπτών για τις οικονομικές προοπτικές και της ύφεσης. Η πλειοψηφία των τραπεζών αναφέρουν μείωση της

ζήτησης επιχειρηματικών δανείων για επενδύσεις ενώ αυξάνεται ελαφρά για κεφάλαια κίνησης. Η ζήτηση στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων ανακάμπτει ελαφρά. Λίγο περισσότερες από τις μισές τράπεζες εκτιμούν ότι η ζήτηση δανείων σταδιακά ενισχύεται. Στην Ελλάδα, αρνητικά λειτουργούν σήμερα αφενός οι πιέσεις στις τράπεζες να περιορίσουν τον δανεισμό τους από το ευρωσύστημα και αφετέρου το ότι ο περιορισμός της χρηματοδότησης είναι αυτοτροφοδοτούμενος πλέον, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Τράπεζας Πειραιώς. Συγκεκριμένα, ο περιορισμός των χορηγήσεων συνεπάγεται και περιορισμό των καταθέσεων αφού ένα δάνειο είτε καταλήγει σε κατάθεση του δανειολήπτη είτε σε κατάθεση του τελικού αποδέκτη του ποσού για το οποίο αναλήφθηκε το δάνειο. Η κατάθεση αυτή δημιουργεί δυνατότητες στις τράπεζες χορήγησης νέου δανείου σε μια επαναλαμβανόμενη διαδικασία ενάρετου κύκλου. Σήμερα έχουμε εισέλθει σε έναν καθοδικό κύκλο όπου η μείωση των χορηγήσεων οδηγεί σε μείωση των καταθέσεων, περαιτέρω μείωση των χορηγήσεων κοκ, σύμφωνα με τον Ηλία Λεκκό, επικεφαλής οικονομολόγο της τράπεζας.

Καμπανάκι σε JP Morgan Chase Η αµερικανική Securities and Exchange Commission επέβαλε πρόστιµο 200 εκατ. δολαρίων στην JP Morgan Chase για ανακριβή αναφορά οικονοµικών στοιχείων και ελλιπείς ελέγχους των διαπραγµατευτών της ώστε να αποτρέψει την από µέρους τους υπερτίµηση επενδύσεων µε στόχο να αποκρύψουν ζηµιές. Μαζί µε ανάλογες κατηγορίες του Office of the Comptroller και της βρετανικής Financial Conduct Authority θα πληρώσει συνολικά 920 εκατ. δολ. Επιπλέον, η τράπεζα ήρθε σε συµβιβασµό µε την ομοσπονδιακή υπηρεσία χρηµατοδότησης στέγασης, θα πληρώσει 5,1 δισ. δολ. στις ηµικρατικές Fannie Mae και Freddie Mac που αγοράζουν στεγαστικά δάνεια παρέχοντας ρευστότητα στις τράπεζες. Κατηγορείται για παραπλάνησή τους σχετικά µε την αξία των τιτλοποιηµένων δανείων που τους πούλησε πριν τη διάρρηξη της φούσκας των ακινήτων, την περίοδο 2005-2007. Ο τελικός λογαριασμός έκλεισε στα 13 δισ. δολ. για να κλείσουν και ανάλογες υποθέσεις των Bear Sterns και Wahington Mutual, τις οποίες εξαγόρασε, με προτροπή της κυβέρνησης, το 2008.

Κινήσεις στον κόσμο Η Βρετανία διαχωρίζει τη λιανική από την επενδυτική τραπεζική, οι ΗΠΑ επιβάλλουν στις θυγατρικές ξένων τραπεζών τους ίδιους όρους κεφαλαιακής επάρκειας με τις εγχώριες, αφού δεν θα λαμβάνονται υπόψη τα κεφάλαια της μητρικής, η Ελβετία έχει πάρει κάποια μέτρα για το πρώτο. Όλα δεν είναι χωρίς συνέπειες, θα περιορίσουν τη διαθεσιμότητα κεφαλαίων για τις τράπεζες. Οι επενδυτές σε τίτλους των τραπεζών, που υπόκεινται πλέον σε bail in, ίσως να ζητούν υψηλότερες αποδόσεις. Βέβαια αυτό θα αντανακλά ακριβέστερα τον κίνδυνο που αναλαμβάνουν. Από την άλλη πλευρά, η αύξηση του κόστους κεφαλαίων για τις τράπεζες πιθανόν να μεταφερθεί στις χορηγήσεις τους ενώ θα τις στρέψει προς μεγαλύτερη έμφαση στην προσέλκυση καταθέσεων.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Τ ρά π ε ζ ε ς κ α ι α γ ο ρ έ ς / / Ε λ λ ά δ α

Ante portas η ώρα της αλήθειας Ολοκληρώνει η BlackRock την έκθεσή της για την ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου των ελληνικών τραπεζών και τις κεφαλαιακές τους ανάγκες. Μετά την εξονυχιστική εξέταση του δανειακού τους χαρτοφυλακίου, ο προγραμματισμένος έλεγχος από την ΕΚΤ, στο πλαίσιο των διαδικασιών για την ανάληψη της εποπτείας των συστημικών τραπεζών της ευρωζώνης, θα παραβιάζει ανοιχτές πόρτες για τις μεγάλες ελληνικές τράπεζες. Επόμενο βήµα τα εγχώρια stress tests, οι ασκήσεις προσοµοίωσης ακραίων καταστάσεων που θα διενεργήσει η Τράπεζα της Ελλάδος. Και ενώ η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή θέτει ως ελάχιστο όριο κεφαλαιακής επάρκειας (Core Tier I) που πρέπει να διατηρούν όλες οι ευρωπαϊκές τράπεζες το 8%, για τις ελληνικές η Τράπεζα της Ελλάδος θέτει το 9%. Αντίστοιχα υψηλότερα ήταν τα ελάχιστα όρια στα προηγούμενα stress tests, 7% για το δυσμενές σενάριο –που προσδιορίζει τις ανάγκες σε κεφάλαια κάθε τράπεζας- έναντι 5% για τις άλλες ευρωπαϊκές. Μπορεί αυτό να µην κάνει µεγάλη διαφορά, µετά την ανακεφαλαιοποίηση των συστηµικών τραπεζών από το Ταµείο Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας (είναι πλέον µέτοχος στις συστηµικές από 78%-94%). Ωστόσο, σε όρους δέσμευσης κεφαλαίων από τις τράπεζες και εντυπώσεων στις αγορές θα έχει οπωσδήποτε σηµασία, λαµβανοµένων µάλιστα υπόψη των κεφαλαίων που έχει στη διάθεσή του το ΤΧΣ στην περίπτωση που η κάλυψη τυχόν κενών δεν είναι ευχερής από ιδιωτικά κεφάλαια.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Τ ρά π ε ζ ε ς κ α ι α γ ο ρ έ ς / / Ε λ λ ά δ α

Prova generale για την επιστροφή στον ιδιωτικό τομέα

Το στίγμα της ιδιωτικοποίησης των ελληνικών τραπεζών θα δώσει η Eurobank. Πρώτη στη σειρά θα προχωρήσει σε αύξηση κεφαλαίου, σύμφωνα και με τις επιταγές της τρόικας, και θα αποτελέσει τεστ δοκιμασίας για τις διαθέσεις των ξένων επενδυτών και τις εκτιμήσεις τους για τις προοπτικές των ελληνικών τραπεζών και της οικονομίας. Βεβαίως ξένα funds έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον για τις ελληνικές τράπεζες αλλά και τις θυγατρικές τους εταιρείες διαχείρισης ακινήτων και ασφαλιστικές. Απτό παράδειγμα του πρώτου, η υπερκάλυψη της ιδιωτικής συμμετοχής για το μερίδιο της πορτογαλικής BCP στην Τράπεζα Πειραιώς, όπου κατείχε το 4,6%. Οι αγοραστές ήταν επενδυτικά κεφάλαια του εξωτερικού. Παράδειγμα του δεύτερου η αύξηση της συμμετοχής της Fairfax Financial Holdings στη Eurobank Properties στο 42% και στη συνέχεια, πιο πρόσφατα, η υποχρεωτική δημόσια πρόταση για το υπόλοιπο 25% που δεν κατέχουν οι Eurobank και οι θυγατρικές της. (Επιπλέον είναι ανοικτό το ενδεχόμενο συμμετοχής της στην επικείμενου αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας). Σε ανάλογες κινήσεις προχωρά

Η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Eurobank αποτελεί πρόκριμα αφού αναδεικνύονται σημαντικά θέματα. Αυτά αφορούν στην τιμή της μετοχής στην αύξηση, αφού μέχρι σήμερα είναι χαμηλότερη της τιμής με την οποία συμμετείχε το ΤΧΣ στην τράπεζα. και η Εθνική για πώληση πακέτου μετοχών στη θυγατρική της εταιρεία real estate Εθνική Πανγαία αλλά και του ξενοδοχειακού συγκροτήματος του Αστέρα Βουλιαγμένης, με στόχο την κεφαλαιακή της ενίσχυση και την απαλλαγή της από non-core ενεργητικό. Ωστόσο, η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Eurobank αποτελεί πρόκριμα αφού αναδεικνύονται σημαντικά θέματα. Αυτά αφορούν στην τιμή της μετοχής στην αύξηση, αφού μέχρι σήμερα είναι χαμηλότερη της τιμής με την οποία συμμετείχε το ΤΧΣ στην τράπεζα και παρά το επενδυτικό ενδιαφέρον που υπάρχει για τις μετοχές και τα warrants των ελληνικών τραπεζών. Από την πλευρά της τράπεζας, στόχος είναι η αξιοποίηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος το συντομότερο και η επιστροφή της στον ιδιωτικό τομέα το ταχύτερο, όπως άλλωστε έχει δηλώσει ο επικεφαλής της, Χρήστος Μεγάλου. Σημειώνεται ότι λόγω ιδιαίτερων συνθηκών (ακύρωση συγχώνευσης με την Εθνική μετά την απόκτηση πλειοψηφικού πακέτου στη Eurobank) η Eurobank είναι η μόνη από τις 4 συστημικές όπου το ΤΧΣ κάλυψε εξ ολοκλήρου την αύξηση

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

μετοχικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών. Αν το ΤΧΣ κάλυπτε εξ ολοκλήρου τη νέα αμκ δεν θα κατέγραφε λογιστικές ζημιές όμως η κυβέρνηση δεν θα είχε να επιδείξει μια σημαντική ιδιωτικοποίηση. Έτσι, το ΤΧΣ επιλέγει την ιδιωτικοποίηση με όρους αγοράς, την πώληση με βάση τις επικρατούσες συνθήκες, δηλαδή κάτω από την τιμή τοποθέτησής του στην τράπεζα. (Τα μέλη του, πάντως, θέτουν θέμα νομικής προστασίας τους, όταν θα αποφασίσουν την τιμή διάθεσης). Εκτιμά ότι θα ανακτήσει μεσοπρόθεσμα τα κεφάλαιά του, καθώς η τράπεζα θα ενισχύει την αξία της. Η αμκ εκτιμάται σε 1,5-2 δισ. ευρώ, και όπως τόνισε ο επικεφαλής του, Χρήστος Σκλαβούνης, θα αναζητηθεί στρατηγικός επενδυτής, αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση της Ελλάδας, όμως θα μπορούν να συμμετάσχουν και ιδιώτες ενώ το ΤΧΣ θα μπορεί να συμμετάσχει ώστε να περιοριστεί το dilution από την αμκ. Όλα τα ανωτέρω αφορούν γενικά το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, τη γρήγορη επιστροφή των συστημικών στον ιδιωτικό τομέα και συνεπώς την ανάκτηση των κεφαλαίων που τοποθέτησε σε αυτές στο ΤΧΣ. Κύκλοι των τραπεζών υποστηρίζουν ότι σε αυτό θα συνέβαλλε η βελτίωση των όρων της ανακεφαλαιποίησης (με μείωση των τιμών ενάσκησης των warrants ώστε να είναι πιο ελκυστικά στους ιδιώτες), κάτι που όμως δεν φαίνεται να προκρίνει η κυβέρνηση και η τρόικα.

Τραπεζική ένωση και κρατικά ομόλογα Η συνολικές απώλειες από το PSI για τις ελληνικές τράπεζες έφθασαν τα 37,7 δισ. ευρώ από τα οποία τα 28,2 δισ. αφορούν τις 4 συστημικές. Επιπλέον, με το πρόγραμμα

Ελληνικό τραπεζικό σύστημα Ολιγοπωλιακή διάρθρωση μελέτη της Eurobank

ανταλλαγής κρατικών ομολόγων στα τέλη του 2012, υπέστησαν επιπλέον απώλειες 4,8 δισ. ευρώ, ανέφερε σε πρόσφατη ομιλία του ο γενικός γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Χρήστος Γκόρτσος (φωτό). Σήμερα ο δανεισμός τους από το ευρωσύστημα έχει περιοριστεί σε 74 δισ. ευρώ από 121 δισ.το 2012. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, η τάση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι ανοδική λόγω της συνεχιζόμενης ύφεσης. Επεσήμανε όμως και μια σημαντική αλλαγή του περιβάλλοντος για τις 4 συστημικές, την υπαγωγή τους, σε 1 χρόνο περίπου, στην άμεση εποπτεία της ΕΚΤ και την άμεση συνέπειά της στα δημόσια οικονομικά. Όπως τονίζει ο κ. Γκόρτσος, αυτό συνεπάγεται την αποδυνάμωση του δεσμού τραπεζών και ελληνικού Δημοσίου, θα περιοριστεί η έκθεσή τους σε κρατικά ομόλογα, καθώς στο παρελθόν αγόραζαν μεγάλο όγκο υψηλής απόδοσης τίτλων «διευκολύνοντας» συγχρόνως την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών του ελληνικού κράτους. Αυτό τελικά θα είναι σε όφελος της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος.

«δείχνει»

Μείωση του δικτύου των ελληνικών τραπεζών κατά 25%-30% στα 2.3502.500 καταστήματα όταν θα έχει ολοκληρωθεί η αναδιάρθρωση των τραπεζών από 3.453 στα τέλη του 2012 (και 4.005 τον Σεπτέμβριο του 2011), προβλέπει η Eurobank σε πρόσφατη μελέτη της για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Αυτό είναι συνέπεια των πολλαπλών συγχωνεύσεων αλλά αποτελεί και προσαρμογή των τραπεζών στη νέα οικονομική πραγματικότητα, καθώς η ύφεση συνεπάγεται και μείωση της ζήτησης τραπεζικών υπηρεσιών. Η μείωση του προσωπικού θα φτάσει το 20% ενώ ήδη από την αρχή της κρίσης έχει μειωθεί κατά σχεδόν 5 χιλ. άτομα. Σήμερα οι 4 συστημικές τράπεζες - Εθνική, Πειραιώς, Alpha και Eurobank- απασχολούν περίπου 43 χιλ. εργαζόμενους και με προγράμματα εθελούσιας

αποχώρησης στοχεύουν στη μείωση του προσωπικού τους. Μετά το κύμα συγχωνεύσεων –η Alpha Bank απορρόφησε την Εμπορική, η Πειραιώς τις Αγροτική, Γενική, Millennium και τις δρασηριότητες στην Ελλάδα των κυπριακών Τράπεζα Κύπρου, Cyprus Popular και Ελληνική, η Εθνική απορρόφησε τις FBB και

Συνέπεια των εξελίξεων είναι η αύξηση της συγκέντρωσης στο τραπεζικό σύστημα. Οι 4 συστημικές καλύπτουν σήμερα το 91% των χορηγήσεων. Το ποσοστό αυτό είναι κατά πολύ υψηλότερο από χωρών όπως οι Πορτογαλία (60%), Ιταλία (51%), Ισπανία (41%) αλλά και η Γερμανία (42%).

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Τ ρά π ε ζ ε ς κ α ι α γ ο ρ έ ς / / Ε λ λ ά δ α

Probank, η Eurobank το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και την Proton- το μεγαλύτερο δίκτυο έχει πλέον ο όμιλος Πειραιώς με 1.280 σημεία στην Ελλάδα και ακολουθούν η Alpha Bank με 730 καταστήματα, η Eurobank με 630 και η Εθνική με 508. Συνέπεια των εξελίξεων είναι και η αύξηση της συγκέντρωσης στο τραπεζικό σύστημα. Οι 4 συστημικές καλύπτουν σήμερα το 91% των χορηγήσεων στην ελληνική αγορά από 59% το 2005. Το ποσοστό αυτό είναι κατά πολύ υψηλότερο από χωρών όπως οι Πορτογαλία (60%), Ιταλία (51%), Ισπανία (41%) αλλά και η Γερμανία (42%). Η Πειραιώς έχει σήμερα το μεγαλύτερο χαρτοφυλάκιο δανείων στην εγχώρια αγορά, 30% των χορηγήσεων μετά τον διπλασιασμό του με τις απορροφήσεις τραπεζών. Ακολουθεί η Alpha με 23% (το αύξησε κατά το 1/4 σχεδόν με την Εμπορική), η Eurobank με 20% και η Εθνική με 19%. Στις καταθέσεις πρώτη είναι η Πειραιώς με 29% και ακολουθούν η Εθνική με 23%, η Alpha με 21% και η Eurobank με 19%.

Στα 65 δισ. ευρώ τα κόκκινα δάνεια Το 30% περίπου των συνολικών χορηγήσεων φθάνουν πλέον τα μη κόκκινα δάνεια (μη εξυπηρετούμενα και σε καθυστέρηση πάνω από 90 ημέρες) στην Ελλάδα (Σεπτέμβριος 2013 από 11% 3 χρόνια πριν). Το επίπεδο αυτό είναι εξαιρετικά υψηλό, αλλά αναμενόμενο με βάση την παρατεταμένη ύφεση στην οικονομία.

Η έμφαση δίνεται σε αναχρηματοδοτήσεις για τη διαχείριση των προβληματικών δανείων και σε δεύτερο στάδιο σχεδιάζεται η δημιουργία bad banks από τις τράπεζες όπου και θα μεταφερθούν τα προβληματικά χαρτοφυλάκια δανείων. Είναι όμως και πολύ υψηλότερο σε σύγκριση με άλλες χώρες σε προγράμματα στήριξης ή κάποιου είδους στενή ευρωπαϊκή εποπτεία: στην Πορτογαλία είναι 10,6%, στην Ισπανία 10,8%, στην Ιταλία 12% και την Ιρλανδία 16% (στεγαστικά δάνεια). Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λαμβανομένου υπόψη του σχεδιαζόμενου έλεγχου της ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου τους από την ΕΚΤ αλλά και της διαχείρισης των προβληματικών δανείων, οι τράπεζες αναμένεται να προχωρήσουν σε νέες κινήσεις αναχρηματοδότησης και πωλήσεις χαρτοφυλακίων δανείων στο πλαίσιο της απομόχλευσης και περιορισμού του ισολογισμού τους. Ως προς το δεύτερο, στην Ελλάδα προς το παρόν δεν γίνονται τέτοιες κινήσεις λόγω και των πολύ χαμηλών τιμών που προσφέρονται από ειδικευμένα στον τομέα funds, ώστε να δημιουργείται πρόβλημα και για τις διοικήσεις που

Οι αριθμοί των μεγάλων δείκτης CT1 Εθνική Πειραιώς Alha bank Eurobank

9,2% 13,8% 13,9% 8,1%

δανεια σε καθυστέρηση Ενεργητικό Ομίλου, άνω των 90 ημερών δισ. ευρώ 20,5% 33,0% 31,8% 26,4%

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

110,4 95,0 74,2 67,4

θα υπέγραφαν τέτοιες πωλήσεις. Ωστόσο, δεν αποκλείονται στο μέλλον. Προς το παρόν η έμφαση δίνεται σε αναχρηματοδοτήσεις για τη διαχείριση των προβληματικών δανείων και σε δεύτερο στάδιο σχεδιάζεται η δημιουργία bad banks από τις τράπεζες όπου και θα μεταφερθούν τα προβληματικά χαρτοφυλάκια δανείων. Σήμερα, το 31% των επιχειρηματικών δανείων είναι σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών, στα στεγαστικά το ποσοστό είναι 24% ενώ στα καταναλωτικά έχει αγγίξει το 43%.

Ο Ν.Καραμούζης στη Γενική

Επικεφαλής της Γενικής Τράπεζας ανέλαβε ο Νίκος Καραμούζης, ο μέχρι τον Ιούλιο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Eurobank. Θα υλοποιήσει το σχέδιο μετασχηματισμού της σε επενδυτική τράπεζα, που θα προχωρά σε αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων, στην αναζήτηση επενδυτών για τη χρηματοδότηση επενδυτικών και σχεδίων αναδιάρθρωσης τους και αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, την άντληση επενδυτικών και δανειακών κεφαλαίων στις διεθνείς αγορές από

τις ελληνικές επιχειρήσεις. Οι δράσεις αυτές αποτελούν βασικό άξονα του ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς. Σημειώνεται ότι η Goldman Sachs έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να είναι ο κύριος επενδυτής στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας που θα πραγματοποιηθεί ως τις αρχές του επόμενου έτους.

Ελληνικές ΜΜΕ – «διψούν» για ρευστότητα Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα της ΕΚΤ για τις συνθήκες χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, το πιο πιεστικό πρόβλημα για τις ελληνικές είναι η πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Από τις 483 που συμμετείχαν στη έρευνα, το 61% έδωσε αυτή την απάντηση και το 1/4 θεωρεί ότι είναι η εξεύρεση πελατών. Το ποσοστό αυτό είναι, όπως είναι αναμενόμενο, το υψηλότερο στην ευρωζώνη και κατά πολύ υψηλότερο των υπολοίπων χωρών της ευρωζώνης που βρίσκονται σε προγράμματα στήριξης ή κάποιας μορφής ευρωπαϊκή εποπτεία. Για παράδειγμα στην Ιρλανδία το ποσοστό είναι 24%, στην Ισπανία 50%, στην Ιταλία 50% και την Πορτογαλία 40%. Στις υπόλοιπες χώρες τα ποσοστά είναι πολύ χαμηλότερα. Αυτό φυσικά συνεπάγεται αλλά και ανατροφοδοτεί την πορεία επιδείνωσης των αποτελεσμάτων τους. Το 81% δηλώνει μείωση κερδών, ποσοστό σε πολύ μεγάλη απόσταση από άλλων χωρών. Επίσης, σχετικά με τη ροή ευρωπαϊκών προγραμμάτων, μόνο το 6% δήλωσε ότι το τελευταίο 6μηνο χρησιμοποίησε κάποιο επιδοτούμενο πρόγραμμα για την άντληση χρηματοδότησης, το χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρωζώνη μαζί με την Ολλανδία. Μόνο μια στις πέντε έλαβε δάνειο το ίδιο διάστημα, έναντι μια στις δυο στην Ιταλία, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Στην ίδια θεση με την

Ελλάδα βρίσκεται και η Πορτογαλία και η Φινλανδία.

Εθνική – κεφαλαιακή ενίσχυση

Τα δάνεια σε αριθμούς Συνεχίζεται η αρνητική ροή χρηματοδότησης της οικονομίας. Συνολικά τον Σεπτέμβριο οι επιχειρήσεις επέστρεψαν 260 εκατ. ευρώ, περισσότερα από όσα δανείστηκαν και τα νοικοκυριά 303 εκατ. Η μείωση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων κινείται σταθερά τους τελευταίους μήνες με ρυθμούς που προσεγγίζουν το 5%. Ανοδικά κινείται μόνο του αγροτικού τομέα ενώ των κατασκευών παραμένει στάσιμη σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Φυσικά αυτή η εξέλιξη δεν είναι αποτέλεσμα μόνο από την πλευρά της προσφοράς, δηλαδή των τραπεζών, αλλά και της ζήτησης δανείων. Η ύφεση περιορίζει τις προοπτικές επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Σε συνδυασμό με τα αυστηρότερα κριτήρια αξιολόγησης του πιστοληπτικού προφίλ των υποψήφιων δανειοληπτών από πλευράς τραπεζών εξαιτίας της αύξησης του πιστωτικού κινδύνου και με εγγυήσεις που δύσκολα μπορεί να καλυφθούν σε περιβάλλον μείωσης της αξίας στοιχείων του ενεργητικού (ακινήτων), συνεπάγονται συνεχή συρρίκνωση της ροής δανείων στην οικονομία.

Σε κινήσεις ενίσχυσης της κεφαλαιακής της βάσης θα προχωρήσει η Εθνική, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλό της, Αλέξανδρο Τουρκολιά (φωτό). Στόχος είναι να υπερκαλύψει τον στόχο κύριων βασικών ιδίων κεφαλαίων 9% της ΕΒΑ στα τεστ αντοχής (η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή έχει μειώσει το ελάχιστο όριο στα επόμενα στο 8%) και ενώ ο δείκτης μόχλευσης της τράπεζας 8% (ίδια κεφάλαια προς μη σταθμισμένο ως προς τον κίνδυνο ενεργητικό) βρίσκεται πολύ πάνω από το ελάχιστο όριο του 3%. Σημειώνεται ότι η Εθνική έχει τον χαμηλότερο δείκτη δανείων προς καταθέσεις από τις 4 συστημικές, 102% (και 93% στην Ελλάδα) με 116% οι Πειραιώς και Eurobank και 127% η Alpha. Τα καθαρά κέρδη του ομίλου το 1ο εξάμηνο έφτασαν τα 344 εκατ. ευρώ.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Τ ρά π ε ζ ε ς κ α ι α γ ο ρ έ ς / / Ε λ λ ά δ α

Αlpha Bank Αισιοδοξία για την οικονομία

θα καλύπτουν τις παρεχόμενες στις τράπεζες εγγυήσεις. Τα δάνεια μπορούν να φτάσουν τις 800 χιλ. ευρώ, θα έχουν διάρκεια από 2 ως 8 έτη με επιτόκιο που θα καθοριστεί μεταξύ τράπεζας και δανειολήπτη.

Eurobank 60 χιλ. κάρτες ανέπαφων συναλλαγών

«Η Alpha Bank, μετά την απόκτηση της Εμπορικής Τραπέζης και την επιτυχημένη ανακεφαλαιοποίησή της τον Μάιο, αναμένεται να επωφεληθεί από την ανάκαμψη της Ελληνικής Οικονομίας, αλλά και τη σημαντική αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα που έλαβε χώρα τους τελευταίους μήνες. Καθώς η οικονομία πλησιάζει σε μία αποφασιστική καμπή, η Τράπεζα ευρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, ώστε να επιτύχει αποδόσεις που θα ανταμείψουν την εμπιστοσύνη των Μετόχων της», δήλωσε ο πρόεδρός της, Γιάννης Κωστόπουλος, με αφορμή την ανακοίνωση καθαρών κερδών 127 εκατ. ευρώ το 1ο εξάμηνο του έτους. Μετά την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου των 4,5 δισ. ευρώ, ο δείκτης κύριων βασικών ιδίων κεφαλαίων έφτασε το 13,9%. Ο δείκτη μόχλευσης είναι στο 9%, με ελάχιστο με βάση τη Βασιλεία ΙΙΙ το 3%. Ήδη οι συνέργειες από τη συγχώνευση με την Εμπορική φθάνουν τα 45 εκατ. ευρώ φέτος. Η τράπεζα πρόσφατα υπέγραψε σ ύ μ β α σ η μ ε τ ο ΕΤΕΑ Ν γ ι α παροχή δανείων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μέσω της δράσης Ταμείο Επιχειρηματικότητας - Ταμείο Εγγυοδοσίας. Κεφάλαια του Ταμείου

κεφάλαια ως 500 χιλ. ευρώ για κεφάλαιο κίνησης και επενδύσεις. Το 50% του δανείου είναι άτοκο ώστε το τελικό επιτόκιο για τις επιχειρήσεις διαμορφώνεται από 2,8% ως 3,9%, αναλόγως της εξασφάλισης που θα δώσει η επιχείρηση.

Η Eurobank η πρώτη ελληνική τράπεζα που υιοθέτησε το σύστημα των ανέπαφων συναλλαγών “contactless”, με τη χρήση πιστωτικών και χρεωστικών καρτών, εντάσσει πλέον και τις πιστωτικές της κάρτες Visa στη νέα τεχνολογία, έχοντας ενσωματώσει την τεχνολογία Οι κάτοχοι των ανέπαφων συναλλαγών στο καρτών μπορούν μα σύνολο των προϊόντων της πραγματοποιήσουν – πιστωτικές κάρτες Visa μια συναλλαγή πλησιάζοντας την & MasterCard, χρεωστικές κάρτες Debit MasterCard. κάρτα στο ειδικό τερματικό για λίγα Σήμερα, έχει ήδη εκδώσει μόνο δευτερόλεπτα, ενώ ειδικά για 60 χιλ. κάρτες που αγορές έως 25 ευρώ δεν απαιτείται υποστηρίζουν τις ανέπαφες καν η πληκτρολόγηση του κωδικού συναλλαγές, ενώ υπάρχουν ΡΙΝ ή η υπογραφή του πελάτη. ήδη στην αγορά και 1.400 ειδικά τερματικά αποδοχής αυτών των καρτών. Οι κάτοχοι των καρτών μπορούν μα πραγματοποιήσουν μια συναλλαγή πλησιάζοντας την κάρτα στο ειδικό τερματικό για λίγα μόνο δευτερόλεπτα, ενώ ειδικά για αγορές έως 25 ευρώ δεν απαιτείται καν η πληκτρολόγηση του κωδικού ΡΙΝ ή η υπογραφή του πελάτη. Ε πί ση ς , αν ακ οίν ω σ ε τ ο νέο πρόγραμμα δανείων για μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο πλαίσιο του συγχρηματοδοτούμενου με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων προγράμματος JEREMIE, το οποίο παρέχει

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Υπεύθυνοι Εταιρικοί Πολίτες

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Υ π ε ύθ υ ν ο ι Ε τα ι ρ ι κο ί Π ο λ ί τ ε ς

δρασεισ Mars Hellas // “Pets for Kids” με τα Παιδικά Χωριά SOS

Mars Hellas σχεδίασε και εφαρμόζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε συνεργασία με τα Παιδικά Χωριά SOS, το πρόγραμμα ‘Pets for Kids’.

Στο πλαίσιο του προγράμματος ‘Pets for Kids’ θα πραγματοποιηθούν ειδικά σχεδιασμένες δράσεις στα Παιδικά Χωριά SOS Βάρης και Πλαγιαρίου Θεσσαλονίκης, προσφέροντας τη δυνατότητα σε πάνω από 60 παιδιά ηλικίας 6-15 ετών να βιώσουν τις ευεργετικές ιδιότητες της εξοικείωσης και υπεύθυνης φροντίδας κατοικιδίων, υπό την καθοδήγηση έμπειρης ομάδας εκπαιδευτών και ψυχολόγου. Ο Ελευθέριος Σερεμέτης, διευθύνων σύμβουλος της Mars Hellas και η Δήμητρα Σταθοπούλου - Portfolio Brand Manager Petcare, παρουσίασαν τη φιλοσοφία και το περιεχόμενο των δράσεων του προγράμματος το οποίο αποσκοπεί στην υποστήριξη της σωματικής και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης των παιδιών, με τη βοήθεια κατοικίδιων. Ο πρόεδρος των Παιδικών Χωριών SOS Ελλάδος, Αναστ. Βρεττός, αναφέρθηκε στο ζωηρό ενδιαφέρον με το οποίο οι επιστημονικοί συνεργάτες και τα στελέχη των Παιδικών Χωριών αγκάλιασαν την ιδέα εφαρμογής του προγράμματος. Η εκστρατεία ‘Pets for Kids’ θα διαρκέσει μέχρι τον Δεκέμβριο, κατά τη διάρκεια της οποίας τρεις σκύλοι και μία γάτα, υπό την καθοδήγηση έμπειρης ομάδας εκπαιδευτών και ψυχολόγου, μετέχουν σε σεμιναριακές επισκέψεις και ειδικά σχεδιασμένες δράσεις στα Παιδικά Χωριά, δίνοντας τη δυνατότητα σε πάνω από 60 παιδιά να βιώσουν τις ευεργετικές ιδιότητες του πρωτοποριακού προγράμματος. Στη συνέντευξη τύπου συμμετείχαν με τον εκπαιδευτή τους Κωνσταντίνο Δανιά, της ‘Dani Dogs’, δύο εκ των ‘πρωταγωνιστών’ του προγράμματος, ο σκύλος Kobe και η γάτα Whisper.

Τη διαμόρφωση και την επιμέλεια υλοποίησης του προγράμματος ‘Pets For Kids’ των προϊόντων διατροφής και περιποίησης κατοικίδιων, Pedigree ® και Whiskas ® ανέλαβε η Οne Team Α.Ε. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται στο πλαίσιο της πολιτικής Εταιρικής Κοινωνικής Υπευθυνότητας της Mars Hellas. www.petsforkids.g Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Η ΕΛΑΪΣ-UNILEVER // στηρίζει την ελληνική οικογένεια

Alpha Bank // στηρίζει το Χαμόγελο του Παιδιού

το πρόγραμμα «Γειτονιά Αλληλεγγύης» στηρίζει για 2η χρονιά τις οικογένειες των περιοχών που γειτνιάζουν με τα 3 εργοστάσιά της και τις 2 αποθήκες της. Με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, περισσότεροι από 4.000 μαθητές δημοτικών Σχολείων στον Αγ. Ιωάννη Ρέντη, Ν. Φάληρο, Γαστούνη και Σχηματάρι έλαβαν δωρεάν μια σειρά βασικών σχολικών ειδών UNICEF. Με την επιλογή των σχολικών ειδών της UNICEF, η ΕΛΑΪΣ-UNILEVER HELLAS – πέρα από τις τοπικές κοινωνίες – στηρίζει και το σημαντικό έργο της παγκόσμιας οργάνωσης. Τη συσκευασία των σχολικών ειδών ανέλαβαν ομάδες εθελοντώνεργαζομένων της ΕΛΑΪΣ-UNILEVER HELLAS, χαρίζοντας μεγάλη χαρά στους μικρούς μαθητές αλλά και στους γονείς τους. Επιπλέον, σε περισσότερα από 60 σχολεία του Δήμου Νίκαιας-Ρέντη, η EΛΑΪΣUNILEVER HELLAS προσέφερε καθαριστικά προϊόντα.

Στ

Με

Μαζί, κάνουμε τον κόσμο καλύτερο. ο πλαίσιο του προγράμματος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της, η Alpha Bank πραγματοποίησε πρόφατα τρεις εκδηλώσεις κοινωνικής προσφοράς στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα, με σκοπό την υποστήριξη των παιδιών που φιλοξενούνται στα 13 σπίτια του εθελοντικού οργανισμού το “Χαμόγελο του Παιδιού” σε όλη την Ελλάδα. Χάρη στην αθρόα συμμετοχή των εργαζομένων της τράπεζας, συγκεντρώθηκαν συνολικά 470 χαρτοκιβώτια με σχολικά είδη και τρόφιμα. Οι εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν παράλληλα στην Αθήνα, στο ισόγειο του Κεντρικού Κτηρίου της Αlpha Bank, στη Θεσσαλονίκη, στο ισόγειο του Καταστήματος Εγνατίας και στην Πάτρα, στο Κατάστημα Πατρών..

Επίσης, με έμφαση στον πολιτισμό και τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, παρουσίασε τη νέα έκδοση του Ιστορικού Αρχείου της «Greeks in Romania in the Nineteenth Century». Η έκδοση καλύπτει άγνωστες πτυχές αυτής της τόσο σημαντικής περιόδου για την Ελληνική Διασπορά. Την επιμελήθηκαν v η Τζελίνα Χαρλαύτη, καθηγήτρια στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, και ο Radu Paun, ερευνητής του Centre national de la recherche scientifique (Παρίσι). Περιλαμβάνει, κατά κύριο λόγο, τα πρακτικά του ομότιτλου Συνεδρίου, που διοργανώθηκε από το Ιστορικό Αρχείο της Alpha Bank και πραγματοποιήθηκε στο Ινστιτούτο Ιστορίας “Nicolae Iorga” του Βουκουρεστίου.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Υ π ε ύθ υ ν ο ι Ε τα ι ρ ι κο ί Π ο λ ί τ ε ς

δρασεισ ZOLOTAS // Γούρι αγάπης 2014 και κοινωνική προσφορά

Αλκυόνη, το θαλάσσιο πουλί με τα πανέμορφα χρώματα, φέρνει μια μικρή Άνοιξη στην καρδιά του χειμώνα, τις γνωστές μας Αλκυονίδες ημέρες. Η ύπαρξή της συμβολίζει την αισιοδοξία, την ελπίδα, την ηρεμία και τη χαρά. Η Αλκυόνη οφείλει το όνομά της στον Αριστοτέλη. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Αλκυόνη ήταν κόρη του Αιόλου, θεού των ανέμων, και ζούσε ευτυχισμένη με τον σύζυγό της Κύηκα. Η αγάπη τους ήταν αξιοθαύμαστη γι’ αυτό όταν ο Κύηκας χάθηκε στη θάλασσα οι θεοί μεταμόρφωσαν την Αλκυόνη σε θαλάσσιο πουλί, ώστε να παραμείνουν μαζί για πάντα. Προκειμένου να προστατεύονται τα αυγά της από την κακοκαιρία του χειμώνα, ο Αίολος με την αγάπη που έτρεφε για την κόρη του έπαυε τους ανέμους, χαρίζοντας γαλήνη στις θάλασσες και 14 ζεστές, ηλιόλουστες ημέρες στους ανθρώπους. Για το έτος 2014 ο οίκος ZOLOTAS, πάντα με αναφορές στην παράδοση και τον ελληνικό πολιτισμό, σχεδίασε ένα ξεχωριστό γούρι για να υποδεχτεί το 2014. Το «Γούρι Αγάπης» ελπίζει να συνδράμει στην ενίσχυση του φιλανθρωπικού έργου της ΕΛΕΠΑΠ για την προστασία και αποκατάσταση παιδιών με κινητικές και αναπτυξιακές δυσκολίες. Μέρος των πωλήσεων θα διατεθεί προς όφελος των σκοπών της ΕΛΕΠΑΠ. www.zolotas.gr ING // Spetses mini Marathon

Γι

α τρίτη συνεχή χρονιά, η ING ήταν ο χορηγός του Spetses mini Marathon, που πραγματοποιήθηκε στο όμορφο νησί του Αργοσαρωνικού. Στα πρότυπα της προηγούμενης χρονιάς, η φετινή διοργάνωση περιελάμβανε, εκτός από τους αγώνες δρόμου 5 και 26 χιλιομέτρων, κολυμβητικό αγώνα του διάπλου Σπετσών-Κόστα 2,5 και 5 χιλιομέτρων, παιδικό κολυμβητικό αγώνα 100 μέτρων καθώς και παιδικό αγώνα δρόμου 1.000 μέτρων. Ο 3ος Spetses mini Marathon είχε χιλιάδες συμμετοχές, καθώς πάνω από 3.200 άτομα έλαβαν μέρος στα αγωνίσματα. Ο αθλητισμός αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες του προγράμματος Εταιρικής Υπευθυνότητας της ING με τίτλο «Ζήσε Υπεύθυνα», καθώς προάγει τον υγιεινό τρόπο ζωής, τη διατήρηση της υγείας και την ευρύτερη φιλοσοφία του «Live Well».

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Μεγάλη Βρεταννία & King George // Ποδηλατοδρομία για τη UNICEF

Tα

Ξενοδοχεία Μεγάλη Βρεταννία και King George, στο πλαίσιο των ενεργειών Κοινωνικής Εταιρικής Ευθύνης υποστηρίζουν το φιλανθρωπικό πρόγραμμα της Starwood EAME, Road to Awareness για τα Παιδιά, που στόχο έχει τη συγκέντρωση χρημάτων για την ενίσχυση του έργου της UNICEF. Διοργάνωσαν την 1η Ποδηλατοδροµία, Road to Awareness – Athens 2013 την Κυριακή 3 Νοεμβρίου. Κύριο µήνυµά ήταν: «Σε αυτή την ποδηλατοδροµία µια οµάδα τρέχει για καλό σκοπό. Συγκεντρώνουµε εθελοντικές εισφορές για τη UNICEF και τα Παιδιά του Κόσµου». Στόχοι της εκδήλωσής ήταν η ενίσχυση του οµαδικού πνεύµατος στην εταιρία και η υποστήριξη ενεργειών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.

WIND // «Στην Πράξη» για τα αδέσποτα με την Animal Action 3η χρονιά του προγράμματος στείρωσης άστεγων ζώων της Αττικής

Γι

α τρίτη χρονιά η WIND, στο πλαίσιο του προγράμματος Εταιρικής Υπευθυνότητας «Στην Πράξη», μέσω του οποίου αναπτύσσει δράσεις που αφορούν στην υπεύθυνη επιχειρηματικότητα, το περιβάλλον και την κοινωνία στηρίζει την προσπάθεια φροντίδας προς τα «άστεγα» ζώα. Σε συνεργασία με την Animal Action (πρώην Ελληνικό Ταμείο Μέριμνας Ζώων- GAWF) συνεχίζουν το πρόγραμμα στειρώσεων αδέσποτων ζώων στην Αττική. Από το 2011 το πρόγραμμα έχει στειρώσει 210 σκυλάκια και γατάκια και στόχος είναι και φέτος να στειρωθεί αντίστοιχος αριθμός ζώων συμβάλλοντας έτσι στη μείωση του μεγάλου αδέσποτου πληθυσμού της Αττικής. Η στείρωση είναι η μόνη ανθρώπινη και επιστημονικά αποδεδειγμένη μέθοδος διαχείρισης των αδέσποτων. Αρκεί κανείς να σκεφτεί ότι από ένα αστείρωτο, αδέσποτο ζώο μπορούν να προκύψουν πάνω από 5.000 νέα αδέσποτα σε 5 χρόνια. «Η Animal Action ευχαριστεί για μια ακόμη φορά την WIND για την έμπρακτη απόδειξη της ευαισθησίας της απέναντι στα ‘άστεγα’ ζωάκια. Η οικονομική κρίση δυστυχώς αποτελεί αφορμή να εγκαταλείπονται ολοένα και περισσότερα ζώα καθημερινά στους δρόμους. Η κινητή ομάδα κτηνιάτρων της Animal Action προσπαθεί να λειτουργήσει ‘πυροσβεστικά’ με προγράμματα στειρώσεων εκεί που σημειώνεται ραγδαία αύξηση του πληθυσμού των αδέσποτων. Η υποστήριξη από την WIND ήρθε την στιγμή που όλη η φιλοζωική κοινότητα τη χρειάζεται περισσότερο από ποτέ» δήλωσε η διευθύνουσα σύμβουλος της Animal Action, Αμαλία Σωτήρχου. Η Παγκόσμια Ημέρα Ζώων, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 4 Οκτωβρίου, έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι ο σεβασμός προς άλλες μορφές ζωής είναι δείκτης πολιτισμού και κυρίως σεβασμού στις ανθρώπινες αξίες. Η ενέργεια αυτή δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τη συμβολή των φιλοζωικών σωματείων που δρουν στην Αττική και είναι υπεύθυνα για τον εντοπισμό και τη μεταφορά των ζώων στις κινητές κτηνιατρικές ομάδας ή στις συνεργαζόμενες με την Animal Action κτηνιατρικές κλινικές.

ΟΤΕ-COSMOTE // Δώδεκα χρόνια δίπλα στους πρωτοετείς φοιτητές

Εί

κοσι υποτροφίες ύψους 15.280 ευρώ για πρωτοετείς φοιτητές προκηρύσσουν και φέτος ο ΟΤΕ και η COSMOTE συνεχίζοντας για δωδέκατη συνεχή χρονιά να στηρίζουν νέους φοιτητές για να ανταπεξέρχονται στις οικονομικές δυσκολίες και να μπορούν να επικεντρώνονται στις σπουδές τους. Το Πρόγραμμα Υποτροφιών απευθύνεται σε πρωτοετείς φοιτητές που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα και σπουδάζουν σε Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης, μακριά από την πόλη κατοικίας τους. Για τις 20 υποτροφίες δικαίωμα συμμετοχής έχουν οι υποψήφιοι που αποφοίτησαν το 2013 από ελληνικά δημόσια γενικά και επαγγελματικά λύκεια και έχουν εισαχθεί, μέσω του συστήματος Πανελλαδικών εξετάσεων, σε Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης της χώρας μας. Επιπλέον, στο ίδιο πλαίσιο και με τις ίδιες προϋποθέσεις συμμετοχής, ο ΟΤΕ και η COSMOTE θα απονείμουν και Τιμητικές Διακρίσεις, συνοδευόμενες από το ποσό των χιλίων πεντακοσίων είκοσι οχτώ ευρώ η καθεμία. Φέτος, παράλληλα με τα κοινωνικό-οικονομικά κριτήρια, για την επιλογή των υποτρόφων και διακριθέντων ελήφθη υπόψη και η σχολική επίδοσή τους. Από το 2002 μέχρι και σήμερα, έχουν συνολικά απονεμηθεί 126 υποτροφίες και 257 τιμητικές διακρίσεις, η αξία των οποίων υπερβαίνει τα 2 εκατ. ευρώ.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Υ π ε ύθ υ ν ο ι Ε τα ι ρ ι κο ί Π ο λ ί τ ε ς

δρασεισ Alzheimer // Πρωτοβουλία για Εθνικό Σχέδιο Δράσης

Εκ

ρηκτικές διαστάσεις συνεχίζει να λαμβάνει η νόσος Alzheimer (ΝΑ) αλλά και η άνοια, γενικότερα, καθώς προσβάλλει συνολικά περισσότερους από 39 εκατ. ανθρώπους. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: 10 εκατ. Ευρωπαίοι, 5.4 εκατ.α Αμερικανοί, ενώ στην Ελλάδα οι πάσχοντες φτάνουν τις 200.000. Τα στοιχεία της ΝΑ παρουσίασαν σε συνέντευξη τύπου, που πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της φαρμακευτικής εταιρίας Novartis, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Alzheimer, η καθηγήτρια Νευρολογίας-Ψυχιατρικής του Αριστοτελείου και πρόεδρος της Παν. Ομοσπονδίας ΝΑ Μάγδα Τσολάκη και η Νευρολόγος-Ψυχίατρος, πρόεδρος της Εταιρείας ΝΑ & Συναφών Διαταραχών Αθηνών, διευθύντρια Ιατρείου Μνήμης του «Υγεία», Παρασκευή Σακκά, με την παρουσία του υπουργού Υγείας, Άδωνι Γεωργιάδη. Στην πατρίδα μας, τόνισε η κ. Σακκά, δυστυχώς λείπει αυτό το οποίο στις αναπτυγμένες χώρες θεωρείται αυτονόητο, δηλαδή το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Σε αυτό το σοβαρό έλλειμμα στον χώρο της Υγείας έχουμε χρέος όλοι μας και με κάθε νόμιμο τρόπο να συμβάλλουμε στην αναπλήρωσή του. (www.alzheimer-drasi.gr). ATTICA BANK // ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΩΝ ΜΑΣΤΙΧΟΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΧΙΟΥ

Έν

α χρόνο μετά τις πυρκαγιές, που κατέστρεψαν τον φυσικό πλούτο του νησιού, αντιπροσωπεία του ομίλου της Attica bank με επικεφαλής τον πρόεδρο και εντεταλμένο σύμβουλο Ιωάννη Γαμβρίλη, τον δ. σύμβουλο της Attica Ventures Γιάννη Παπαδόπουλο και τη διευθύντρια δικτύου υπόλοιπης Ελλάδος Νικολέτα Μάνου, συναντήθηκε με την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου και συζήτησε με τα στελέχη της τρόπους διεύρυνσης της συνεργασίας μεταξύ του ομίλου της Attica Bank και της Ένωσης.

Novartis Hellas // Ημέρα Εθελοντικής Κοινωνικής Προσφοράς

Το

δικό τους «χέρι» βοηθείας στην ενίσχυση φορέων και δομών κοινωνικής αλληλεγγύης και την ανακούφιση εκατοντάδων δοκιμαζόμενων συνανθρώπων μας, έδωσαν πρόσφατα η διοίκηση και το προσωπικό της φαρμακευτικής εταιρείας Novartis Hellas, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων των εταιρειών Alcon και Sandoz, για μια ακόμη χρονιά. Στο πλαίσιο του εορτασμού της Ημέρας Εθελοντικής Κοινωνικής Προσφοράς, μιας ημέρας ουσιαστικής στήριξης προς το συνάνθρωπο, αφιερωμένης στην ίδρυση της κορυφαίας διεθνώς Ελβετικής φαρμακοβιομηχανίας, περίπου 500 εργαζόμενοι από όλα τα Τμήματα και διοικητικά στελέχη της εταιρείας έκαναν πράξη τη φιλοσοφία της που έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο, προσφέροντας εθελοντική εργασία, είδη πρώτης ανάγκης και, πάνω από όλα, ελπίδα και αισιοδοξία. Όλοι οι συνεργάτες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με επικεφαλής τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο Georg Schroeckenfuchs, τον αντιπρόεδρο και γενικό διευθυντή της Novartis, Κωνσταντίνο Φρουζή και τον διευθυντή Επικοινωνίας & ΕΚΕ της εταιρίας, Φιλίστορα Δεστεμπασίδη, συμμετείχαν σε 12 σημαντικές δράσεις που πραγματοποιήθηκαν σε ισάριθμους φορείς των δυο πόλεων, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην παροχή έργου κοινωνικής αλληλεγγύης.

Mondelez // εκπαίδευση για διατροφή και ευεξία

Πι

στή στο στόχο της για προώθηση της ισορροπημένης διατροφής, στο πλαίσιο των προγραμμάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, η Mondelez Ελλάς στηρίζει και υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα για οικογένειες και παιδιά.

Η Mondelez Ελλάς στηρίζει την εκπαίδευση και ενημέρωση του κοινού γύρω από τη σωστή και ισορροπημένη ζωή και διατροφή. Είτε πρόκειται για εκπαιδευτικούς, είτε για γονείς και παιδιά, οι πρωτοβουλίες αφύπνισης κινούνται σε 2 άξονες. Ο πρώτος άξονας αφορά στο εκπαιδευτικό Ο επικεφαλής του Ομίλου, και Εντεταλμένος Σύμβουλος της πρόγραμμα στο Ελληνικό Παιδικό Μουσείο με το έκθεμα, Attica Bank, Ιωάννης Γαμβρίλης, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στις «Ανακαλύπτω τον Εαυτό μου: Πώς Κινούμαι;».Ο δεύτερος πρωτοβουλίες που θα αναλάβει η τράπεζα.«Μετά την κεφαλαιακή άξονας αφορά στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για σωστή ισχυροποίηση της τράπεζας, στις πρώτες μας προτεραιότητες είναι η και ισορροπημένη διατροφή του Ελληνικού Ινστιτούτου στήριξη τομέων της οικονομίας με θετικές προοπτικές, περιοχών της Διατροφής, υπό την αιγίδα της Ελληνικής Αντικαρκινικής περιφέρειας με αγροτική παραγωγή και συγκριτικά πλεονεκτήματα, Εταιρίας, με τίτλο «Σκέφτομαι και Τρώω». Στο πρόγραμμα όπως είναι η Χίος, που διαθέτει αυτό το σπάνιο προϊόν, τη μαστίχα». του 2013 συμμετείχαν περισσότερα από 5.200 παιδιά. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος // Υποτροφίες σε Έλληνες μεταπτυχιακούς

Το

Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ ανακοίνωσαν τη θέσπιση των υποτροφιών «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» (ΙΣΝ) με επιχορήγηση 1 εκατ. δολαρίων. Με τη δωρεά, πολίτες και κάτοικοι της Ελλάδας, οι οποίοι κατέχουν τα απαραίτητα προσόντα, θα έχουν την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν τις ερευνητικές τους σπουδές σε μεταπτυχιακό επίπεδο στο πανεπιστήμιο. Η εν λόγω δωρεά αποτελεί μέρος της προσπάθειας για τη θέσπιση υποτροφιών για Έλληνες φοιτητές σε πανεπιστήμια του Καναδά, στο πλαίσιο του εορτασμού των 70 ετών διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και τον Καναδά. Έως τώρα, το Ίδρυμα έχει πραγματοποιήσει δωρεές συνολικού ύψους 4 εκατ. δολαρίων στο πανεπιστήμιο McGill, το Πανεπιστήμιο της Οττάβα, το Πανεπιστήμιο York και το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ. Η δωρεά αποτελεί μέρος της τρέχουσας πρωτοβουλίας των 100 εκατ. ευρώ του Ιδρύματος για την αντιμετώπιση των δυσμενών συνθηκών της κρίσης στη χώρα, καθώς προσφέρει σε Έλληνες φοιτητές την ευκαιρία να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε διακεκριμένα πανεπιστήμια.

ΙΣΝ // ΜΟΜΑ για δύο Ελληνίδες φοιτήτριες

Δήμητρα Νικολού και η Αγγελική Κουναβά είναι οι δύο Ελληνίδες φοιτήτριες, οι οποίες επιλέχθηκαν από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος,για να παρακολουθήσουν το12μηνο πρόγραμμα πρακτικής άσκησης (internship).Η Δήμητρα και η Αγγελική θα είναι μέλη της τάξης του 2013-14, η οποία θα περιλαμβάνει συνολικά έντεκα συμμετέχοντες από έξι χώρες.

«Διάζωμα» // μελέτη για την αναστήλωση του αρχαίου θεάτρου της Σπάρτης meδωρεά του ιδρυματοσ Σταύρος Νιάρχος

έγκριση της μελέτης από το ΚΑΣ ανοίγει τον δρόμο για την αποκατάσταση του αρχαίου θεάτρου της Σπάρτης και την αναβίωση του αρχέγονου ρόλου του ως τόπου συνάντησης και φιλοξενίας πολιτιστικών εκδηλώσεων. Η μελέτη που εκπόνησε το ΔΙΑΖΩΜΑ με την αρωγή του αρχιτέκτονα-μηχανικού Γουλιέλμου Ορεστίδη και τη στήριξη του ΙΣΝ, παρουσιάζει αναλυτικά την τρέχουσα παθογένεια του μνημείου και τα μοναδικά αρχιτεκτονικά και δομικά χαρακτηριστικά του, ενώ περιλαμβάνει την αναλυτική πρόταση μεθοδολογίας και εργασιών αποκατάστασης, συντήρησης και αναστήλωσης του μνημείου.

Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, το Σωματείο «Οι Φίλοι του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης – ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΑΚΗΣ», και το Νομικό Πρόσωπο Πολιτισμού, Αθλητισμού & Περιβάλλοντος του Δήμου Σπάρτης, διοργανώσαν ομιλία το Σάββατο 2 Νοεμβρίου με θέμα: «Η επεξεργασία του ελαιοκάρπου και των δημητριακών κατά την αρχαιότητα: ελαιόμυλοι και ελαιοπιεστήρια, όλμοι - ιγδία και χειρόμυλοι». Η ομιλία πραγματοποιηθηκεί στο Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού. www.piop.gr

ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ // Νέα σχολική χρονιά με φυτεύσεις και εικαστικές παρεμβάσεις

ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, στο πλαίσιο του τριετούς προγράμματος «ΒΙΟτοπος – Η Φύση στην Αυλή μας», το οποίο σχεδίασε και υλοποιεί με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, ξεκίνησε δυναμικά τη νέα σχολική χρονιά με τη δημιουργία των θεματικών κήπων στο Γενικό Λύκειο Αμυνταίου και στο Κέντρο Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης Φλώρινας-ΚΕΚΥΚΑμεΑ. Οι δύο «ΒΙΟτοποι της Αρκούδας», 100τ.μ. ο καθένας, προετοιμάστηκαν κατάλληλα με τη συμβολή των Δήμων Φλώρινας και Αμυνταίου, ενώ ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ και το συνεργείο του με την συνεργασία των παιδιών και την αρωγή των καθηγητών και των υπευθύνων ανέλαβαν να αναμορφώσουν τους υπαίθριους χώρους και να συμβάλουν στο ιδιαίτερο πρασίνισμά τους.

Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ και το συνεργείο του με μαθητές και καθηγητές αναμορφώνουν τους υπαίθριους χώρους στο Γενικό Λύκειο Αμυνταίου

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Υ π ε ύθ υ ν ο ι Ε τα ι ρ ι κο ί Π ο λ ί τ ε ς

Ελάτε να δημιουργήσουμε όλοι μαζί μια μεγάλη αλυσίδα αλληλεγγύης

ολ

οι εμείς στην ΑΒ Βασιλόπουλος ξεκινάμε μία από τις μεγαλύτερες πανελλαδικές δράσεις Εταιρικής Υπευθυνότητας. Στην ΑΒ γινόμαστε κρίκοι μιας μεγάλης Αλυσίδας Ευθύνης και κάνουμε κάθε μέρα ό,τι μπορούμε για να αλλάξουμε τη ζωή όλων μας προς το καλύτερο. Με το βλέμμα στραμμένο στον συνάνθρωπό μας, ξεκινάμε μια τεράστια εκστρατεία απ’ τη μια άκρη της Ελλάδας στην άλλη, με στόχο μέσα από δράσεις σίτισης και φροντίδας να χαρίσουμε χαμόγελα και ελπίδα! Σύμμαχός μας στην προσπάθεια αυτή η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία «Μπορούμε» και όραμά μας η αλυσίδα που δημιουργούμε βδομάδα με βδομάδα

να γίνει τόσο ισχυρή, ώστε κανένας άνθρωπος δίπλα μας να μην στερείται το πιο βασικό: ένα πιάτο ζεστό φαγητό! Μία τεράστια πρωτοβουλία! Η δράση μας ξεκίνησε από την Αττική τον Σεπτέμβριο και κάθε εβδομάδα θα μεγαλώνει, προχωρώντας σε μια διαφορετική περιοχή. Σκοπός μας: η ΑΒ να υποστηρίξει οικονομικά 52 δράσεις σίτισης ανά τη χώρα, προκειμένου να χαρίσει χαμόγελα και ελπίδα σε όσο το δυνατόν περισσότερους συνανθρώπους μας που έχουν ανάγκη τη βοήθειά μας. Ταυτόχρονα όμως, για να είναι η προσπάθειά μας ακόμα πιο επιτυχημένη και αποτελεσματική, χρειαζόμαστε μαζί μας και όλους εσάς!

Μπορείτε και εσεισ να γινετε κρικοι αυτησ της αλυσιδασ! πως; ✓ Επιλέγοντας τα «προϊόντα αλληλεγγύης» με την ειδική σήμανση. ✓ Συγκεντρώνοντας τρόφιμα στα καταστήματα ΑΒ, για τη δράση της περιοχής σας ✓ Αγοράζοντας τα προϊόντα προμηθευτών που υποστηρίζουν την προσπάθεια της ΑΒ διαθέτοντας ποσοστό από τις πωλήσεις των προϊοντων της για τις δράσεις αυτές. Συμμετέχουμε όλοι, γιατί όταν υπάρχει ανάγκη κανείς δεν περισσεύει www.ab.gr και fb/ab.vassilopoulos.sa.

52 Εβδομάδες - 52 Δράσεις σίτισης και φροντίδας σε όλη την Ελλάδα

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ΑΒ Βασιλόπουλος & WWF Ελλάς // Νέο κεφάλαιο για την αλιεία

Ψα

ράδες που συνεργάζονται για το παρόν και το μέλλον του επαγγέλματός τους και της θάλασσας, μια αλυσίδα σούπερ μάρκετ που πρωτοπορεί για την πιστοποίηση των προϊόντων της και ένα πρόγραμμα που βλέπει την αλιεία με διαφορετικό τρόπο. Στο πλαίσιο του προγράμματος για μια «Υπεύθυνη Αλιεία» η WWF Ελλάς και η ΑΒ Βασιλόπουλος, σε συνεργασία με τους αλιείς γρι-γρι της εταιρίας εμπορίας ψαριών «Μανιός» και το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας (ΙΝΑΛΕ), υλοποιούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο ένα πρόγραμμα βελτίωσης βιωσιμότητας στόλου. Στόχος είναι η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του επαγγέλματος των ψαράδων, αλλά και των πληθυσμών των ψαριών, ενώ ταυτόχρονα θα μπορεί να παράσχει στους καταναλωτές αξιόπιστα προϊόντα. Το πρόγραμμα αφορά στους πληθυσμούς σαρδέλας και γαύρου. Σε πρώτη φάση, θα αξιολογηθεί η κατάσταση του στόλου γριγρι της Καβάλας, σύμφωνα με τα πρότυπα του MSC. Στη συνέχεια, οι εμπλεκόμενοι φορείς θα διαμορφώσουν από κοινού τις αναγκαίες προτάσεις για τη βελτίωση βιωσιμότητας του στόλου και το σχέδιο δράσης που θα εξασφαλίσει ένα υγιές μέλλον σε ψαράδες και στα ιχθυαποθέματα στην περιοχή. «H βιωσιμότητα των αλιευτικών στόλων και των αλιευμάτων προκύπτει ως επιτακτική ανάγκη αφού το 80% των ιχθυαποθεμάτων της Μεσογείου είναι υπεραλιευμένα», σημειώνει χαρακτηριστικά ο Γιώργος Παξιμάδης, υπεύθυνος θαλάσσιων προγραμμάτων του WWF Ελλάς: «Ως εκ τούτου, η υγεία του θαλάσσιου περιβάλλοντος έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα και το εισόδημα των Ελλήνων αλιέων έχει μειωθεί». Το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί σε τρία χρόνια. Είναι μέρος μιας ευρύτερης συνεργασίας του WWF Ελλάς και της ΑΒ Βασιλόπουλος, με στόχο τη διατήρηση των φυσικών θαλάσσιων πόρων και τη βιωσιμότητα της αλυσίδας προμηθειών θαλάσσιων αλιευμάτων που ξεκίνησε το 2011. Αντίστοιχα προγράμματα υλοποιεί το WWF διεθνώς, προκειμένου να βοηθήσει τους αλιευτικούς στόλους που επιθυμούν να βελτιώσουν τη βιωσιμότητά τους, αλλά και τους εμπόρους και καταναλωτές που ενδιαφέρονται για βιώσιμα αλιεύματα. Παγκοσμίως υπάρχουν 179 πιστοποιημένοι στόλοι.

Pfizer Hellas στηρίζει το Ιατρείο Κοινωνικής Αποστολής του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών (ΙΣΑ) Με δωρεά φαρμάκων 1.000.000€

εταιρεία δωρίζει στο Ιατρείο Κοινωνικής Αποστολής του ΙΣΑ περίπου 80.000 συσκευασίες φαρμάκων, με σκοπό να καλυφθούν οι ανάγκες φαρμακευτικής θεραπείας περισσότερων από 50.000 ανασφάλιστων και άπορων ασθενών. Η δωρεά περιλαμβάνει την παράδοση συσκευασιών σημαντικών φαρμάκων με θεραπείες για την υπέρταση και την υπερχοληστερολαιμία, φάρμακα κατά του καρκίνου, της νόσου Alzheimer, του νευροπαθητικού πόνου, της καρδιακής ανεπάρκειας καθώς και εμβόλια, αντιβιοτικά και βιολογικές θεραπείες για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Όπως δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Hellas, Erik Nordkamp: Η Pfizer Hellas δραστηριοποιείται εδώ και 53 χρόνια στην Ελλάδα και έχει μια μακρά ιστορία στην υποστήριξη των Ελλήνων ασθενών, για την οποία είμαστε υπερήφανοι. Η συνεχής προσπάθεια για τη βελτίωση της υγείας των ανθρώπων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των δραστηριοτήτων μας, όχι μόνο μέσω της έρευνας και ανάπτυξης καινοτόμων φαρμάκων, αλλά και μέσω της στήριξης των κοινωνιών στις οποίες εργαζόμαστε, Μαρινόπουλος Α.Ε. // μείωσε το ενεργειακό της «αποτύπωμα»

Με

επενδύσεις που ξεπέρασαν τα 5,5εκατ. ευρώ η Μαρινόπουλος Α.Ε. περιόρισε σημαντικά το ενεργειακό της «αποτύπωμα» κατά το εννεάμηνο του 2013, έναντι του αντίστοιχου περυσινού διαστήματος. Ειδικότερα, η αλυσίδα μείωσε την κατανάλωση ενέργειας κατά 15.365.156 ΚWh σε 181 καταστήματα του δικτύου της και, συγχρόνως, για το ίδιο χρονικό διάστημα περιόρισε τις εκπομπές CO2 κατά 11.923 tn, που αντιστοιχούν σε φύτευση 918.099 δέντρων ή σε 18.362 στρέμματα δάσους. Η εταιρία, συνεπής στις περιβαλλοντικές της δεσμεύσεις, προχώρησε το 2013 σε σειρά στοχευμένων επενδύσεων, που συνέβαλλαν στην εξοικονόμηση ενέργειας: στα ψυκτικά μηχανήματα, στη διαχείρηση της άεργου ισχύος, στον φωτισμό των καταστημάτων, στην εκπαίδευση του προσωπικού, στην εταιρκή πολιτική και στην ανακαίνιση των καταστημάτων.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ι ς / / Δ ι α δ ι κ τ υ α κ ές Α π ε ι λ ές

your partner for:

• MOVING • IT RELOCATION • INTERNATIONAL FORWARDING

ΚΗΦΙΣΙΑΣ 32 (ATRINA CENTER), 15125 ΜΑΡΟΥΣΙ 210 3466063, 6944 656955 info@panosdimitras.gr Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

ΕΠ Ι ΧΕΙ ΡΗ ΣΕ ΙΣ

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ι ς / / Δ ι α δ ι κ τ υ α κ ές Α π ε ι λ ές

Οι τάσε ι ς μιας α γ οράς που ε ξ ε λίσσεται

Ηλεκτρονικοί και διαδικτυακοί κίνδυνοι Έχουμε περάσει στην εποχή όπου οι ηλεκτρονικοί και διαδικτυακοί κίνδυνοι αρχίζουν να αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία για επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους. Κάθε εταιρεία που διαχειρίζεται ηλεκτρονικά δεδομένα, ανεξαρτήτως από το εάν αυτά βρίσκονται σε υπολογιστές, servers, κινητά τηλέφωνα ή το διαδίκτυο, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με διαρροή δεδομένων ή επίθεση στα συστήματά της. Από τον Κώστα Βούλγαρη, Προϊστάμενο Κλάδου Χρηματικών Απωλειών, AIG

Το 25% των εταιρειών στις ΗΠΑ ήδη διαθέτει κάλυψη για τη συγκεκριμένη κατηγορία κινδύνων. Παρόλο που στην Ευρώπη τα ποσοστά δεν είναι τόσο υψηλά, διακρίνονται αυξητικές τάσεις, τόσο γιατί το ρυθμιστικό πλαίσιο σταδιακά γίνεται πιο αυστηρό, όσο και γιατί αυξάνονται συνεχώς οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες και τα κρούσματα επιθέσεων.

όγκος των δεδομένων και των πληροφοριών που χειρίζονται οι επιχειρήσεις αυξάνεται συνεχώς. Σύμφωνα με την έρευνα «2011 Digital Universe Study » της IDC, μέχρι το 2020 υπολογίζεται πως οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί θα χειρίζονται πενήντα φορές περισσότερα δεδομένα και πληροφορίες σε σχέση με σήμερα. Αυτό σημαίνει πως σε περίπτωση μιας διαρροής ή επίθεσης στα πληροφοριακά συστήματα μιας εταιρείας, οι επιπτώσεις θα είναι ολοένα

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

και μεγαλύτερες. Ποιες είναι οι εταιρείες που αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο; Δικαιολογημένα θα υπέθετε κάποιος πως ο πρώτος στόχος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί, για τους οποίους άλλωστε συχνά ακούγονται περιστατικά παραβιάσεων και επιθέσεων. Ωστόσο η λίστα με τις επιχειρήσεις που πλήττονται δεν σταματά εκεί: αντίστοιχα ευάλωτες είναι οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών, υπηρεσίες υγείας και τουρισμού, e-shops, καθώς επίσης και οι βιομηχανίες, οι εμπορικές επιχειρήσεις, οι κατασκευές και μεταφορές. Επιπλέον αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι πως οι συγκεκριμένοι κίνδυνοι δεν απειλούν μόνο εταιρείες με μεγάλο κύκλο εργασιών, αλλά και μεσαίες επιχειρήσεις. Ουσιαστικά παρατηρούμε πως κάθε εταιρεία που διαχειρίζεται ηλεκτρονικά δεδομένα, είτε σε server, είτε σε cloud computing, ενδέχεται να πέσει θύμα των συγκεκριμένων κινδύνων, ανεξάρτητα από το μέγεθος ή τον τομέα δραστηριοποίησής της. Ένα δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο έχει να

κάνει με την προέλευση των επιθέσεων. Εδώ σωστά θα υπέθετε κάποιος πως η πλειοψηφία των επιθέσεων πραγματοποιείται από εξωτερικούς «εισβολείς» που δρουν κυρίως με οικονομικά κίνητρα ή και για λόγους προσωπικής προβολής. Ωστόσο, εξίσου συχνό είναι το φαινόμενο των εσωτερικών επιθέσεων ή διαρροών. Είτε κακόβουλα, είτε από αμέλεια, μία εταιρεία ενδέχεται να βρεθεί σοβαρά εκτεθειμένη από πράξεις των ίδιων των υπαλλήλων. Ένα σύνηθες παράδειγμα είναι αυτό των εργαζομένων που μεταφέρουν σημαντικά εταιρικά αρχεία με απόρρητες πληροφορίες σε USB drives που δεν διαθέτουν συστήματα κρυπτογράφησης. Αυτά μπορεί να είναι προσωπικά στοιχεία πελατών, πληροφορίες μισθοδοσίας, οικονομικά στοιχεία της εταιρείας, στρατηγικές, σχέδια για νέα προϊόντα κ.α. Έχοντας εξετάσει τη μορφή των επιθέσεων και τα πιθανά «θύματα» μιας επίθεσης αξίζει να σταθούμε στις επιπτώσεις και να εξετάσουμε πώς μια διαρροή μπορεί να επηρεάσει –ή και να διακόψει– τη λειτουργία μιας επιχείρησης. Αφενός, σε περίπτωση διαρροής προσωπικών δεδομένων η εταιρεία θα κληθεί να καταβάλει αποζημιώσεις σε τρίτους και να πληρώσει ιδιαίτερα υψηλά νομικά έξοδα. Αφετέρου, το τμήμα ΙΤ, θα αναγκαστεί να διακόψει την καθημερινή ροή των εργασιών του για να αντιμετωπίσει το ζήτημα ή και να σταματήσει τη λειτουργία σημαντικών συστημάτων. Θα χρειαστεί επίσης να προσλάβει ειδικούς πραγματογνώμονες που θα κληθούν να εξακριβώσουν τις συνθήκες τις επίθεσης. Η διαρροή των προσωπικών δεδομένων τρίτων όμως σημαίνει πως η εταιρεία καλείται, μεταξύ άλλων, να αντιμετωπίσει μία σοβαρή κρίση εταιρικής φήμης. Αυτό συνεπάγεται αρνητική δημοσιότητα, αρνητικά σχόλια από υπαλλήλους, πελάτες ή τρίτους είτε στον Τύπο είτε

σε social media. Βλέπουμε δηλαδή πως σε ένα αντίστοιχο περιστατικό μία εταιρεία καλείται να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα νομικές κυρώσεις, συστημικά προβλήματα, οικονομικές απώλειες καθώς και μια σοβαρή κρίση της σχέσης της με τους πελάτες της. Ο ρόλος της ασφάλισης

Πο

ιος είναι ο ρόλος της ασφάλισης στη συγκεκριμένη περίπτωση και πώς μπορεί να προστατεύσει μια εταιρεία; Εδώ αρχικά θα πρέπει πρώτα να συνειδητοποιήσουμε πως μία παραδοσιακή κάλυψη αστικής ευθύνης ή επαγγελματικής ευθύνης δεν μπορούν να καλύψουν τους συγκεκριμένους κινδύνους, καθώς αυτό που χρειάζεται μία επιχείρηση είναι μία ολοκληρωμένη λύση που να συνδυάζει την ασφαλιστική κάλυψη με υπηρεσίες εξειδικευμένων συμβούλων και πραγματογνωμόνων. Έχοντας τα παραπάνω κατά νου, στην AIG δημιουργήσαμε το CyberEdge, το πρώτο εξειδικευμένο πρόγραμμα στην ελληνική αγορά για προστασία από τους ηλεκτρονικούς και διαδικτυακούς κινδύνους, το οποίο προβλέπει τις πολλαπλές και πολυεπίπεδες επιπτώσεις τους, συνδυάζοντας την ασφαλιστική κάλυψη με την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών. Το CyberEdge αφενός καλύπτει τις απαιτήσεις τρίτων που ενδέχεται να προέρχονται από διαρροή ή αλλοίωση δεδομένων λόγω κακόβουλων επιθέσεων, αδυναμία πρόσβασης στα συστήματα του ασφαλισμένου, αποκάλυψη δεδομένων λόγω παραβίασης, ή απώλεια δεδομένων από φορητές συσκευές. Προβλέπεται επίσης κάλυψη χρηματικών απωλειών από διακοπή λειτουργίας των συστημάτων μίας επιχείρησης, καθώς και κάλυψη από εκβιασμό μετά από διαρροή δεδομένων.

Αφετέρου, το CyberEdge προσφέρει επίσης μία σειρά υπηρεσιών από εξειδικευμένους νομικούς, συμβούλους δημοσίων σχέσεων και ειδικούς ασφαλείας. Στόχος εδώ είναι η διαχείριση και αποκατάσταση της εταιρικής φήμης, με στρατηγικό πλάνο επικοινωνίας προς εσωτερικά και εξωτερικά κοινά, ενώ παράλληλα οι ειδικοί εμπειρογνώμονες θα διερευνήσουν τα αίτια και τις συνθήκες παραβίασης, καθώς επίσης και το κόστος της ζημιάς. To CyberEdge καλύπτει μια σοβαρή ανάγκη της αγοράς που μέχρι πρότινος δεν μπορούσε να καλυφθεί τόσο εκτενώς από κανένα άλλο ασφαλιστικό πρόγραμμα. Σε παγκόσμιο επίπεδο βλέπουμε τις επιχειρήσεις να επενδύουν ολοένα και περισσότερο στην ασφάλεια έναντι των ηλεκτρονικών και διαδικτυακών κινδύνων. Από την ασφαλιστική σκοπιά, το 25% των εταιρειών στις ΗΠΑ ήδη διαθέτει κάλυψη για τη συγκεκριμένη κατηγορία κινδύνων. Παρόλο που στην Ευρώπη τα ποσοστά αυτά δεν είναι τόσο υψηλά, διακρίνονται αυξητικές τάσεις μέσα στα επόμενα χρόνια, τόσο γιατί το ρυθμιστικό πλαίσιο σε ευρωπαϊκό επίπεδο σταδιακά γίνεται πιο αυστηρό, όσο και γιατί αυξάνονται συνεχώς οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες και τα κρούσματα επιθέσεων. Τα επόμενα χρόνια θα ακούμε ολοένα και πιο συχνά περιπτώσεις παραβίασης συστημάτων καθώς και διαρροής δεδομένων. Το θέμα της ασφάλειας έναντι ηλεκτρονικών και διαδικτυακών κινδύνων ήδη μπαίνει και ανεβαίνει ψηλά στην agenda των διοικητικών συμβουλίων. Οι ΙΤ consultants διεθνώς συμβουλεύουν τους πελάτες τους να βρίσκονται συνεχώς σε πλήρη ετοιμότητα για μια ενδεχόμενη επίθεση. Με αυτήν ακριβώς τη λογική δημιουργήσαμε το CyberEdge και βρισκόμαστε κοντά σε κάθε εταιρεία που θέλει να επενδύσει στην ασφάλειά της.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Ν έ α τ η ς α γ ο ρά ς

Frigoglass// Μεταφέρει παραγωγή στην Ελλάδα

Νέ

ες επενδύσεις ύψους 800.000 στο εργοστάσιο της Αχαΐας Αλλαγή του παραγωγικού προσανατολισμού του εργοστασίου με την παραγωγή ανταλλακτικών ψυγείων που μέχρι σήμερα γινόταν στη Ρουμανία και την Τουρκία να μεταφέρεται στην Ελλάδα Με επενδύσεις 500-800 χιλ. ευρώ αλλάζει ο παραγωγικός προσανατολισμός του εργοστασίου της Κ. Αχαΐας. Θα παράγει ανταλλακτικά ψυγείων, η παραγωγή των οποίων μέχρι σήμερα γινόταν στη Ρουμανία και την Τουρκία. Στόχος είναι η διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης του εργοστασίου, καθώς και η διατήρηση του συνόλου των θέσεων εργασίας σε μια περίοδο βαθειάς οικονομικής ύφεσης. Μετά τις αλλαγές, στο εργοστάσιο της Κάτω Αχαΐας θα υπάρχουν: • Service Center με παραγωγή ανταλλακτικών για την Ευρώπη και Κέντρο Ανακατασκευής Ψυγείων • Παραγωγή Εξειδικευμένων Προϊόντων Γραμμή Παραγωγής Ψυγείων Ανοιχτού Τύπου Με βάση το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης της εταιρείας διασφαλίζεται πλήρως το σύνολο των θέσεων εργασίας, καθώς το εργατικό δυναμικό μεταφέρεται στις νέες γραμμές παραγωγής που αφορούν την ανακατασκευή ψυγείων και την παραγωγή ανταλλακτικών. Ταυτόχρονα, διασφαλίζεται και πάλι η 5ήμερη εργασία για το σύνολο των εργαζομένων που μέχρι σήμερα απασχολούνταν με το καθεστώς της εκ περιτροπής εργασίας. Marine Money Greek Ship Finance Forum // TEN Limited 20 χρόνια

Με

επιτυχία και 300 συμμετέχοντες από 15 χώρες πραγματοποιήθηκε και η φετινή εκδήλωση του Μarine Money στην Αθήνα, υπό το μότο «Connecting Shipping with Capital». Η TEN Limited που γιορτάζει φέτος 20 χρόνια στο χρηματιστήριο ήταν χορηγός του μεσημεριανού φαγητού, απ’ όπου και το στιγμιότυπο: Η Marine Money Int’l παρέχει ολοκληρωμένη πληροφόρηση και ανάλυση για τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές του ναυτιλιακού κλάδου και των ναυτιλιακών εταιρειών για τα προηγούμενα 26 χρόνια. Με τη βοήθεια των πλοιοκτητών, των τραπεζιτών, των επενδυτών των διαχειριστών και ναυλομεσιτών, η ΜΜΙ γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ των πλοιοκτητών και των Κεφαλαιαγορών, παρέχοντα πληροφορίες για τις δυνατότητες επενδύσεων και κεφαλαίων σε κάθε πλευρά. www.marinemoney.com και http://www.marinemoney.com/forums/index.htm

Aπό αριστερά: Κέβιν Όουτς, Managing Director, Marine Money Marine Money Asia Pte Ltd., Παναγιώτης Τσάκος, πρόεδρος και ιδρυτής Ομίλου εταιρειών Τσάκου, Μία Τζένσεν, Διευθύντρια για την Ελλάδα, Marine Money International, Νίκος Τσάκος, Πρόεδρος και CEO Tsakos Energy Navigation Ltd και Τζέννυ Μπλούμφηλντ, Πρέσβειρα της Αυστραλίας στην Ελλάδα. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Linde Hellas //50 χρόνια

Συ

νεργάτες και πελάτες της εταιρείας συγκεντρώθηκαν στα γραφεία της Linde Hellas στη Μάνδρα για να γιορτάσουν τα 50 χρόνια πετυχημένης πορείας της. Η Linde Hellas, κατέχει ηγετική θέση στην αγορά πεπιεσμένων και υγροποιημένων αερίων, με εξειδίκευση στον τομέα ειδικών αερίων και εφαρμογών

και προσανατολισμό στις καινοτόμες εφαρμογές και στην απλούστευση των διαδικασιών παραγωγής κυρίως στον βιομηχανικό κλάδο. Ανήκει στον γερμανικό όμιλο ΤHE LINDE GROUP, o οποίος, πρωτοπόρος στην παραγωγή κρυογενικών αερίων (οξυγόνο, άζωτο, αργόν κλπ.), έχει παρουσία σε περισσότερες από 100 χώρες και απασχολεί περισσότερους από 60.000 υπαλλήλους. Στην Ελλάδα δραστηριοποιείται με έξι μονάδες παραγωγής και εμφιάλωσης αερίων, οκτώ κέντρα διανομής και ένα εκτεταμένο δίκτυο αντιπροσώπων και συνεργατών.

Danone // επενδύσεις 18 εκατ. ευρώ σε 3 χρόνια

Συ

νολικά 18 εκατ . ευρώ επενδυσε η Danone Γαλακτοκομικά Προϊόντα την τριετία 2010-2012 για την υποστήριξη των προϊόντων της στην Ελλάδα. Η Danone διατηρεί σταθερά την πρώτη θέση στα Λειτουργικά Γαλακτοκομικά με μερίδιο πάνω από 60%. Στην κατηγορία των παιδικών επιδορπίων έχει αυξήσει το μερίδιο της κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες, στο 10%, εξέλιξη στην οποία συνέβαλε καθοριστικά το λανσάρισμα του Danone Disney τον περασμένο Φεβρουάριο, σε τιμή χαμηλότερη του 1 ευρώ ανά τεμάχιο. Το 2012 τα καθαρά αποτελέσματα της εταιρείας αυξήθηκαν στα τα 1,3 εκατ. ευρώ από 697 χιλ. το 2011 ενώ οι πωλήσεις μειώθηκαν 15%. Όπως αναφέρει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Χάρης Φεύγας: «Η Danone εξακολουθεί και επενδύει στην τοπική οικονομία, αντιστεκόμενη σθεναρά στις πιέσεις του επιχειρηματικού στίβου. Συμμεριζόμενοι πλήρως τη μειωμένη αγοραστική δύναμη των ελληνικών νοικοκυριών, επιχειρούμε με νέα λανσαρίσματα και προσφορές σε υπάρχοντες και νέους κωδικούς μας».

BΙΒΕΧΡΩΜ και AkzoNobel // Πίστη στις προοπτικές της Ελλάδας

Τη

δέσμευσή της στην ελληνική αγορά εξέφρασε η ΒΙΒΕΧΡΩΜ, η μεγαλύτερη ελληνική εταιρεία χρωμάτων και μέλος του πολυεθνικού ομίλου AkzoNobel, που διευρύνει το προϊοντικό της χαρτοφυλάκιο, με προϊόντα συμπληρωματικά των χρωμάτων. Η παραγωγή των νέων προϊόντων θα γίνεται στην Ελλάδα, στηρίζοντας την τοπική παραγωγή, η οποία θα ενισχυθεί και από την αύξηση των εξαγωγών της ΒΙΒΕΧΡΩΜ στην Κύπρο και σε βαλκανικές χώρες, όπως η Σερβία, η Βουλγαρία και η Αλβανία. Η ΒΙΒΕΧΡΩΜ συνεχίζει να επενδύει στην ελληνική αγορά, ακολουθώντας ένα δυναμικό πλάνο ανάπτυξης που προσβλέπει στην ενδυνάμωση της παρουσίας της και την περαιτέρω ενίσχυση της τοπικής παραγωγής. Σήμερα, διαθέτει οικοδομικά χρώματα για όλες τις χρήσεις, διατηρώντας την πρώτη θέση στην ελληνική αγορά με μερίδιο που ξεπερνά το 32% και πωλήσεις 43 εκ. ευρώ το 2012. «Είμαστε υπερήφανοι για την απόδοσή μας στην ελληνική αγορά. Η ΒΙΒΕΧΡΩΜ από το 1967 κατέχει ηγετική θέση στον κλάδο των οικοδομικών χρωμάτων. Πρωταρχικός μας στόχος είναι πάντα η αξιοποίηση όλων των ευκαιριών. Παρά την κάμψη της οικοδομικής δραστηριότητας συνεχίζουμε να διευρύνουμε τη γκάμα των προϊόντων μας, επενδύοντας στην ποιότητα, δίνοντας παράλληλα έμφαση στην βιώσιμη ανάπτυξη», δηλώνει ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Μάκης Προβατάς. From Athens to London: Shape Your Future // από την One Team

Το

πρόγραμμα «From Athens to London: Shape Your Future» αναδεικνύει την ελληνική δημιουργικότητα και κοινωνική υπευθυνότητα, αποτελώντας τη μοναδική ελληνική επιλογή στην ιστοσελίδα «Creative For Good», ως ένα αντιπροσωπευτικό case study που πραγματεύεται με επιτυχία κοινωνικά ζητήματα. Η ανοικτή διαδικτυακή βιβλιοθήκη «Creative For Good» (http://www. weforum.org/best-practices/creative-good/athens-london-shape-your-future-greece) αποτελεί πρωτοβουλία του World Economic Forum, που εντάσσεται στο πλαίσιο των Global Agenda Councils και ειδικότερα στην κατηγορία «The Future of the Media». Το πρόγραμμα χαίρει επίσης της υποστήριξης της ICCO (International Communications Consultancy Organization) – του επίσημου παγκόσμιου φορέα εταιριών Δημοσίων Σχέσεων. Μέσω του προγράμματος «From Athens to London: Shape Your Future», που διοργανώθηκε από την εταιρία ολοκληρωμένης επικοινωνίας, One Team, για λογαριασμό της Αστικής Μη-Κερδοσκοπικής «Μαθητιάδας», νέοι από όλη την Ευρώπη κλήθηκαν να καταθέσουν τα μηνύματα τους στην ειδική σελίδα επικοινωνίας (www.facebook. com/ShapeUrFuture), αλλά και σε κατ’ιδίαν επαφές σε σειρά εκδηλώσεων. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Ν έ α τ η ς α γ ο ρά ς

GENESIS PHARMA // ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ EFQM RECOGNISED FOR EXCELLENCE 4 ΑΣΤΕΡΩΝ Οι πιστοποιήσεις “Recognized for Excellence” & ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ προστίθενται στην “EFQM - Committed to Excellence” που είχε λάβει η εταιρεία, αλλά και στη σειρά προτύπων ποιότητας και διαχείρισης που ακολουθεί και αποτελούν οδηγό για την ανάπτυξή της, την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα.

έμπρακτη δέσμευση της εταιρείας για πλήρη ενσωμάτωση των διεθνών πρακτικών ποιότητας και επιχειρηματικής αριστείας σε όλα τα στάδια της λειτουργίας της, επισφραγίζεται με μια ακόμη σημαντική ευρωπαϊκή διάκριση. Σε συνέχεια της βράβευσης του ιδρυτή και δ.σ. της Κων. Ευριπίδη ως Ευρωπαίου Ηγέτη Ποιότητας 2012, η εταιρεία έλαβε φέτος την πιστοποίηση EFQM Recognized for Excellence 4 Αστέρων, αλλά και την Αργυρή Διάκριση για την Επίτευξη των Αρχών Επιχειρηματικής Αριστείας στις Εθνικές Πιστοποιήσεις Επιχειρηματικής Αριστείας ΕΕΔΕ. Contactless payments cards // Εξαπλάσιες αγορές σε ένα χρόνο

Οι

Ευρωπαίοι καταναλωτές πραγματοποίησαν σε διάστημα 12 μηνών (Αύγουστος 2012 - Ιούλιος 2013) 211 εκατ. αγορές με χρήση καρτών ανέπαφων πληρωμών, συνολικής αξίας 1,8 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Visa Europe. Χαρακτηριστικός της ανοδικής τάσης και της μεγαλύτερης εξοικείωσης των καταναλωτών με την τεχνολογία ανέπαφων πληρωμών, είναι ο εξαπλασιασμός της αξίας των αγορών τον περασμένο Ιούλιο σε σύγκριση με τον Ιούλιο 2012, πραγματοποιήθηκαν 30 εκατ. αγορές που αντιστοιχούν σε συνολική δαπάνη 285 εκατ. ευρώ συγκριτικά με 6,8 εκατ. συναλλαγές αξίας 48,5 εκατ. ευρώ το 2012. Ήδη βρίσκονται σε κυκλοφορία 69 εκατ. κάρτες ανέπαφων πληρωμών Visa και τα τερματικά ανέπαφων πληρωμών στην Ευρώπη ξεπερνούν το 1 εκατ. lufthansa // Περισσότεροι προορισμοί στο ALBA //εξάγει εκπαίδευση χειμερινό πρόγραμμα δρομολογίων Οι εταιρίες Lufthansa και Germanwings αυξάνουν από κοινού τη χωρητικότητα

Οι

αεροπορικές εταιρίες Lufthansa και Germanwings επεκτείνουν τα δρομολόγιά τους στο χειμερινό πρόγραμμα δρομολογίων. Η συνολική χωρητικότητα όσον αφορά το δείκτη ASK (available seat/kilometers) θα αυξηθεί συνολικά κατά 1,1% και η αύξηση αυτή θα επιτευχθεί με τη δρομολόγηση μεγαλύτερων αεροσκαφών. Μαζί με τη Germanwings, η Lufthansa προσφέρει επιλογές προς συνολικά 211 προορισμούς σε 81 χώρες. Από αυτούς, η Lufthansa εξυπηρετεί 199 προορισμούς ενώ η Germanwings πραγματοποιεί δρομολόγια προς 64 προορισμούς στην Ευρώπη, τη Μ.Ανατολή και τη Β. Αφρική.Τον ερχόμενο χειμώνα, το προσωπικό καμπίνας των δύο εταιριών Lufthansa και Germanwings θα υποδέχεται τους πελάτες σε συνολικά 12.162 πτήσεις κάθε εβδομάδα. Από στατιστικής άποψης, σε παγκόσμιο επίπεδο, κάθε 50 δευτερόλεπτα θα αναχωρεί μία πτήση της Lufthansa και της Germanwings. Συνολικά, όλες οι εταιρίες του Ομίλου (Lufthansa, Austrian Airlines, Brussels Airlines, Germanwings και Swiss) θα εξυπηρετούν συνολικά 274 προορισμούς σε 106 χώρες σε τέσσερις ηπείρους, προσφέροντας – πέραν των δικών τους δρομολογίωνκαι πληθώρα πτήσεων κοινού κωδικού.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Π ρ ό γ ρ α μ μ α Ανάπτυξης Στελεχών για τα στελέχη της φαρμακευτικής εταιρίας Novo Nordisk - ηγετικής στην παραγωγή φαρμάκων για τον διαβήτη- στην περιοχή της Μ.Ανατολής και Αφρικής διοργάνωσε το ALBA Graduate Business School.Το «Novo Nordisk Executive Management Program in Business Studies» έχει διάρκεια 162 διδακτικών ωρών, διεξάγεται στο Ντουμπάι και σε αυτό διδάσκουν μόνιμοι καθηγητές του ALBA και επισκέπτες καθηγητές από κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού. Τα στελέχη θα παρακολουθήσουν τα εξής μαθήματα: Οικονομικά, Χρηματοοικονομικά, Διαχείριση Έργου, Θετική Ηγεσία, Δημιουργικότητα & Καινοτομία, Διοίκηση Ανθρώπων, Διοίκηση Αλλαγής, Ηθική των Επιχειρήσεων, Μάρκετινγκ, Επικοινωνία, Διαπραγματεύσεις και Στρατηγική.

Ο ρ γα ν ω τ ι κ έ ς α λ λ α γ έ ς

ΕΛΑΪΣ-UNILEVER HELLAS ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΕΙΤΑΙ Ο ΣΠΥΡΟΣ ΔΕΣΥΛΛΑΣ // αναλαμβάνει η Ηρώ Αθανασίου

Με

τά από 17 χρόνια στο «τιμόνι» της ΕΛΑΪΣ-Unilever, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Σπύρος Δεσύλλας, ο μακροβιότερος πρόεδρος της Unilever στην Ευρώπη, Σπύρος Δεσύλλας Ηρώ Αθανασίου συνταξιοδοτείται στα τέλη Νοεμβρίου, ενώ θα παραμείνει ως μη εκτελεστικός πρόεδρος του Δ.Σ. μέχρι το τέλος Μαρτίου. Τη θέση του κ. Δεσύλλα αναλαμβάνει η Ηρώ Αθανασίου, η οποία ανήκει στο δυναμικό της εταιρείας από το 1985. Τα τελευταία τρία χρόνια ήταν Αντιπρόεδρος της Unilever Food Solutions για Κεντρική & Νότια Ευρώπη και Νότια Αμερική, με έδρα την Ολλανδία. Ο κ. Δεσύλλας δήλωσε χαρακτηριστικά «Ευχαριστώ από καρδιάς τους συναδέλφους μου για την άριστη συνεργασία που είχαμε αυτά τα 37 χρόνια, το ήθος και τη συμπεριφορά τους, αξίες που μας οδήγησαν φέτος στην κατάκτηση της 1ης θέσης στον διαγωνισμό για το Καλύτερο Εργασιακό Περιβάλλον στην Ελλάδα. Εύχομαι στην Ηρώ Αθανασίου κάθε επιτυχία και είμαι βέβαιος ότι η πορεία της ως η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΛΑΪΣ-Unilever Hellas θα είναι απόλυτα επιτυχημένη».

Microsoft Ελλάς // Βαγγέλης Μόρφης νέος CFO

Βαγγέλης Μόρφης αναλαμβάνει νέος cfo παραλαμβάνοντας τη σκυτάλη από τη Μαίρη Παντελοπούλου, η οποία θα αναλάβει στα κεντρικά της Microsoft στο Redmond. Ο κ. Μόρφης αναλαμβάνει την επόπτευση του συνόλου των οικονομικών δραστηριοτήτων της εταιρίας, παρέχοντας παράλληλα την απαραίτητη καθοδήγηση σε επίπεδο επιχειρηματικών δράσεων της εταιρίας. Είναι απόφοιτος του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και έχει μεταπτυχιακό τίτλο σε Λογιστική και τίτλο 2ου βαθμού ορκωτού λογιστή από το Ελεγκτικό Σώμα. O Νίκος Χατζηγεωργίου μετακινείται από τη θέση Enterprise Marketing Lead και αναλαμβάνει Business Group Lead για την οικογένεια προϊόντων παραγωγικότητας της Microsoft (Office, Sharepoint, Lync, Exchange, Project), υπεύθυνος των εμπορικών δράσεων. Eίναι κάτοχος διπλώματος Μηχανολόγου Μηχανικού από το ΕΜΠ καθώς και μεταπτυχιακού τίτλου MBA από το Rotterdam School of Management της Ολλανδίας. Η Μαρία Τσιλίρα αναλαμβάνει τη θέση Enterprise Marketing Lead, με ευθύνη την οργάνωση και υλοποίηση ενεργειών marketing για τους Enterprise πελάτες και συνεργάτες της εταιρίας. H κα Τσιλίρα είναι απόφοιτος της σχολής Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος Master of Science in Computer Science από το Πανεπιστήμιο του Newscastle, στην Αγγλία. Η Ειρήνη Σαράντη αναλαμβάνει Marketing Communications Manager, όπου θα είναι υπεύθυνη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της εμπορικής επικοινωνίας για όλες τις δράσεις και τα προϊόντα της εταιρίας. Είναι κάτοχος BA in International Relations από το Brown University και MΑ in Business Administration από το Harvard Business School.

aEGEAN // 15 νέοι προορισμοί, 8 βάσεις στην Ελλάδα και πάνω από 250 δρομολόγια το 2014

Τα

οφέλη που προκύπτουν για την εταιρεία, τους επιβάτες, την κοινωνία και τον ελληνικό τουρισμό από την εξαγορά της Olympic Air, καθώς και τη συνολική στρατηγική της παρουσίασε η AEGEAN. Στο άμεσο διάστημα των επόμενων 6-14 μηνών που ακολουθούν από την εξαγορά της Olympic Air, οι συνέργειες που προκύπτουν οδηγούν σε έναν ενισχυμένο στόλο, σε άμεση επέκταση του δικτύου και ενίσχυση της συνδεσιμότητας εσωτερικού και εξωτερικού, καθώς και σε μείωση κόστους από την ενοποίηση Διοικητικών Υπηρεσιών, με οφέλη εξοικονόμησης έως και 35€εκ. ετησίως. Στόχος και δέσμευση είναι να μετακυλήσει τα οφέλη αυτά στους επιβάτες με ακόμα πιο ανταγωνιστικούς ναύλους, ενίσχυση προνομίων για τους πιστούς πελάτες και των δύο εταιρειών και διεύρυνση δικτύου. Σε επίπεδο ωφελειών που προκύπτουν ως προς τις τιμές, η AEGEAN έχει ήδη ανακοινώσει τη διάθεση δύο νέων κατηγοριών ναύλων στην οικονομική θέση, τους GoLight και Flex ναύλους, με τιμές που ξεκινούν από 24€ προς Αθήνα, οι οποίοι εξασφαλίζουν μεγαλύτερη οικονομία και απεριόριστη ευελιξία αντίστοιχα και θα προσφέρονται και στους επιβάτες της Olympic Air από το Φεβρουάριο του 2014.

Visa Europe // Nicolas Huss, νέος πρόεδρος και δ/σ

Nicolas Huss αναλαμβάνει τη θέση του νέου προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου. Προέρχεται από το Apollo Group όπου κατείχε τη θέση του Chief Executive για τις κάρτες Avant για την Ισπανία και την Ιρλανδία. Ο Jan Liden, Πρόεδρος του ΔΣ της Visa Europe δήλωσε: «Είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένος που η εκτενής μας αναζήτηση για τη θέση του νέου προέδρπου κατέληξε στην τοποθέτηση του Nicolas Huss. Η εξειδίκευσή του στις οικονομικές υπηρεσίες που αποκτήθηκε μέσα από υψηλόβαθμες θέσεις που κατείχε σε εταιρείες όπως Banque Sovac, GE και Bank of America, η εκτεταμένη εμπειρία του στο ευρωπαϊκό περιβάλλον και η δράση του σε πολλές αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις, τον καθιστούν μία εξαιρετική επιλογή.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Tηλεπικοινωνίες

SABER // Γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος στην Ευρώπη

Τι

ς πρώτες εκθέσεις του δημοσίευσε το πρόγραμμα SABER (Satellite Broadband for European Regions – Δορυφορική Ευρυζωνικότητα για της Ευρωπαϊκές Περιφέρειες) που επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, παρουσιάζοντας: • Πώς το δορυφορικό ευρυζωνικό δίκτυο μπορεί να βοηθήσει στην εκπλήρωση του στόχου παροχής βασικού ευρυζωνικού δικτύου σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες. • Διεθνή case studies από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, τη Νορβηγία και την Ελλάδα, όπου αναπτύχθηκαν και εφαρμόστηκαν με επιτυχία λύσεις δορυφορικού ευρυζωνικού δικτύου. • Χρήσιμες οδηγίες για δημόσιες αρχές που επιθυμούν να εφαρμόσουν προγράμματα δορυφορικών ευρυζωνικών λύσεων, διασφαλίζοντας τη διαθέσιμη Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Οι πληροφορίες αυτές έρχονται ως συνέχεια της δημοσίευσης του τελευταίου Πίνακα Αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Ατζέντα, όπου αναφέρεται πως οι κάτοικοι αρκετών περιοχών δεν απολάμβαναν τα πλεονεκτήματα της ευρυζωνικής σύνδεσης και πως η Επιτροπή θα εστιάσει στην ενθάρρυνση της χρήσης δορυφορικής ευρυζωνικής τεχνολογίας για την κάλυψη του πληθυσμού που σήμερα δεν έχει πρόσβαση στο σταθερό ευρυζωνικό δίκτυο. Σύμφωνα με αυτά, στην Ελλάδα μόλις το 24% των κατοίκων της έχουν σταθερή ευρυζωνική σύνδεση (Ιανουάριος 2013), κάτω δηλαδή από το 29% που είναι ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος. Το ποσοστό μάλιστα των συνδέσεων υψηλής ταχύτητας (τουλάχιστον 30 Mbps) είναι εξαιρετικά χαμηλό (0,1% σε σχέση με μέσο όρο 15% στην ΕΕ, ενώ δεν παρέχονται καθόλου εξαιρετικά γρήγορες συνδέσεις (τουλάχιστον 100 Mbps). OΤΕ // 1,2 δισ. επενδύσεις τα επόμενα 4 χρόνια

Γι

α την πορεία και τον μετασχηματισμό του ΟΤΕ, καθώς και για τις εξελίξεις στον τομέα των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα ενημέρωσε τον πρωθυπουργό, Αντώνη Σαμαρά, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του οργανισμού, Μιχάλης Τσαμάζ. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης έγινε ειδική αναφορά στα μελλοντικά επενδυτικά σχέδια του ΟΤΕ, ύψους 1,2 δισ. ευρώ, και τη συμβολή του στην ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιακών υποδομών της χώρας. Όπως δήλωσε ο κ. Τσαμάζ «Οι επενδύσεις του ομίλου ΟΤΕ στην Ελλάδα την τελευταία πενταετία ξεπέρασαν τα 2 δισ. ευρώ. Ήδη το ADSL είναι διαθέσιμο στο 91% του πληθυσμού της χώρας ενώ ο ΟΤΕ επενδύει εντατικά στην ανάπτυξη δικτύου FTTC-VDSL με τις οπτικές ίνες να φθάνουν σταδιακά στις γειτονιές και ταχύτητες 50 Mbps να είναι ήδη διαθέσιμες σε 1 εκατ. νοικοκυριά. Στην κινητή τηλεφωνία η COSMOTE πρώτη διέθεσε και αναπτύσσει με γοργούς ρυθμούς υπηρεσίες 4G, με την πληθυσμιακή κάλυψη του δικτύου να ξεπερνάει σε λιγότερο από 1 χρόνο το 50%. Τα επόμενα 4 χρόνια σχεδιάζουμε επενδύσεις 1,2 δισ. ευρώ, σημαντικό μέρος των οποίων αφορά σε δίκτυα Νέας Γενιάς σταθερής και κινητής τηλεφωνίας». Στη συνάντηση μεταξύ άλλων, αναφέρθηκαν: • Ο Όμιλος ΟΤΕ είναι σημαντικός εργοδότης στην Ελλάδα, με 14.700 εργαζομένους, ενώ είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία περισσότερων από 100.000 έμμεσων θέσεων εργασίας. • Το 2012, συνεισέφερε περισσότερο από 1 δισ. ευρώ στην εθνική οικονομία μέσω φορολογίας και κοινωνικών εισφορών. • Η αύξηση της ευρυζωνικής διείσδυσης στην Ελλάδα στα επίπεδα του ευρωπαϊκού μέσου όρου, θα μπορούσε να επιφέρει αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 4 δισ. ευρώ και ενίσχυση της ελληνικής ανταγωνιστικότητας. Σημειώνεται ότι η διείσδυση της ευρυζωνικότητας στο σύνολο των τηλεφωνικών γραμμών ενισχύθηκε κατά περίπου 25 ποσοστιαίες μονάδες τα τελευταία τέσσερα χρόνια ενώ οι ταχύτητες πρόσβασης διπλασιάστηκαν, με ορατά οφέλη στην ψηφιακή μας οικονομία. Ενδεικτικά η χρήση του ηλεκτρονικού εμπορίου το ίδιο διάστημα (2008-2012) διπλασιάστηκε. Παράλληλα, ενισχύθηκε η χρήση υπηρεσιών e-government. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

20 χρόνια Κινητών Επικοινωνιών //Συμβολή στην ανάπτυξη με παρόν και μέλλον

Κινητή επικοινωνία και καταναλωτής

Ένωση Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας, με τη συμπλήρωση των 20 χρόνων παρουσίας στην ελληνική αγορά, ανακοίνωσε τα συμπεράσματα της μελέτης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και έρευνας αγοράς της εταιρείας QED, για την πορεία και τη συνεισφορά της κινητής τηλεφωνίας στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Ο κλάδος αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους και σταθερότερους επενδυτές της ελληνικής οικονομίας με επενδύσεις συνολικά, από το 1993 μέχρι και το 2012, 7 δισ. ευρώ, κυρίως σε υποδομές δικτύων και τεχνολογίας. ). Αντίστοιχα σημαντική είναι η συνεισφορά του στο ΑΕΠ, περίπου 7% από το 2006 (άμεση και έμμεση). Σύμφωνα με τη μελέτη του ΟΠΑ, η μείωση των τιμών ανά λεπτό ομιλίας προ φόρων προσέγγισε το 78% από το 2004 ως το 2012, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να έχει σήμερα τις χαμηλότερες τιμ ως το ές προ φόρων από κάθε άλλη χώρα στην Δυτική Ευρώπη.Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα ευρήματα της έρευνας αγοράς της QED που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 500 πολιτών και 164 επιχειρήσεων. Το κινητό τηλέφωνο κατέχει ειδική θέση στη ζωή των πολιτών, οι οποίοι το κατατάσσουν στα κύρια μέσα ενημέρωσης μαζί με την τηλεόραση. Πάνω από το 80% των επιχειρήσεων θεωρεί ότι με την κινητή τηλεφωνία αυξήθηκε η παραγωγικότητα και η αποτελεσματικότητα της επιχείρησης. Το 75% των καταναλωτών θεωρεί ότι το μέλλον της κινητής είναι το mobile Internet. To 58% δήλωσε, μάλιστα, ότι το επόμενο κινητό του θα είναι smartphone, ενώ ενδεχόμενη μείωση των χρεώσεων θα οδηγούσε έναν στους δύο ερωτηθέντες σε μεγαλύτερη χρήση Internet. Σύμφωνα με την έρευνα, ο κλάδος των Κινητών Επικοινωνιών θεωρείται εξίσου σημαντικός με τον Τουρισμό για την ελληνική οικονομία. Όσον αφορά στη χρήση υπηρεσιών δεδομένων, οι προοπτικές είναι ευοίωνες. Σύμφωνα με το ΟΠΑ, αν η Ελλάδα τα επόμενα έτη ακολουθήσει τους ρυθμούς αύξησης της χρήσης δεδομένων της Ευρώπης, το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 1,2% ή 2,4 δισ. ευρώ ενώ τα δημόσια έσοδα κατά 956 εκατ. Περαιτέρω ανάπτυξη θα επέλθει και από τον κλάδο των Κινητών Εφαρμογών, αν ακολουθήσει τις διεθνείς τάσεις, θα αναπτύσσεται 40% ετησίως, ξεπερνώντας το 2017 τα 2,1 δισ. ευρώ σε κύκλο εργασιών.

Χριστίνα Καράμπελα, Managing Director QED

ο πλαίσιο των αλλαγών από το 2009-2013 που καταγράφει το κοινωνικοπολιτικό παρατηρητήριο της QED με το όνομα «Ελλάδα 2» μιλάει για τρεις σημαντικούς φόβους που χαρακτηρίζουν την Ελληνική κοινωνία: Tον φόβο της οπισθοδρόμησης, τον φόβο της περιθωριοποίησης, τον φόβο της έλλειψης νοήματος. Η έρευνα της ΕΕΚΤ ανέδειξε μια ιδιαίτερα «κοντινή» και «αγαπητική» σχέση της Ελληνικής κοινωνίας με την κινητή τηλεφωνία. Παρότι η ένταση συσχετισμού του κοινού με την κινητή τηλεφωνία παραμένει υψηλή (τη θεωρούσαν και τη θεωρούν πολύ σημαντική κατηγορία για τη ζωή τους) η ποιότητα της σχέσης φαίνεται να αλλάζει. Οι λόγοι για τους οποίους η κινητή τηλεφωνία θεωρείται σήμερα σημαντική είναι άλλοι από τους προ κρίσης λόγους και φαίνεται να συνδέονται με τους τρείς προαναφερθέντες φόβους. • 1.Ο φόβος της οπισθοδρόμησης: Η κινητή τηλεφωνία όντας δομικά συνδεδεμένη με την τεχνολογία, συνδέεται με το νέο, άρα καθησυχάζει ως προς τον φόβο της οπισθοδρόμησης. • 2.Ο φόβος της περιθωριοποίησης: Η κινητή τηλεφωνία ήταν ο κλάδος που εξοικείωσε το σύνολο της κοινωνίας με την τεχνολογία, το κινητό ήταν και παραμένει τεχνολογία για όλους, ας σημειωθεί ότι υπάρχει αναμονή και κοινωνικό αίτημα στο άμεσο μέλλον να επαναληφθεί το «για όλους σενάριο» στο πεδίο του «κινητού internet για όλους». • 3. Ο φόβος της έλλειψης νοήματος: Η κινητή τηλεφωνία προάγει την επικοινωνία, τη συνεχή επαφή, τη διασύνδεση και τις σχέσεις, άρα λειτουργεί ως διέξοδος στο κενό που αφήνει πίσω της η δια παντός αποχώρηση της καταναλωτικής εφορίας.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Επιχειρήσεις @ Τεχνολογία

Samsung Smart TV & Pame Odeon φέρνουν τον κινηματογράφο στο σπίτι

Frigoglass // Βραβείο για το ηλιακό ψυγείο Solar ICM

πρώτη υπηρεσία Video on Demand ελληνικής εταιρίας σε Smart TV είναι διαθέσιμη στους κατόχους των Samsung Smart TV και σήμερα έχει ήδη διαθέσιμες περισσότερες από 700 ταινίες, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και παραγωγές μεγάλων κινηματογραφικών studio από ολόκληρο τον κόσμο, ενώ το περιεχόμενο της υπηρεσίας ανανεώνεται διαρκώς μέσα από τις υπάρχουσες, αλλά και νέες συνεργασίες.

βραβείο Best Environmental Sustainability Initiative στα Beverage Innovation Awards απονεμήθηκε στη Frigoglass για το ηλιακό ψυγείο Solar ICM στο πλαίσιο της έκθεσης Drinktec, στο Μόναχο, μεταξύ περισσότερων από 370 συμμετοχών από 40 χώρες. Το Solar ICM συμπληρώνει τη σειρά φιλικών προς το περιβάλλον ψυγείων Ecocool και είναι βασισμένο στην τεχνογνωσία της εταιρείας σε τεχνολογίες ψύξης με οικολογικό προσανατολισμό, καθώς επίσης και στη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Το ψυγείο λειτουργεί με μπαταρίες που τροφοδοτούνται από ηλιακό συλλέκτη. Μόνο σε περίπτωση περιορισμένης ηλιοφάνειας το ψυγείο τροφοδοτείται εναλλακτικά με ρεύμα. Παράλληλα, το ψυγείο ως μέρος της σειράς Ecocool χρησιμοποιεί φυσικά ψυκτικά υλικά, καθώς επίσης και φυσικά υποκατάστατα κατά τη διαδικασία μόνωσης, με αποτέλεσμα να μειώνεται η επίδραση στο περιβάλλον. Η λύση μειώνει στο ελάχιστο την κατανάλωση ενέργειας παρέχοντας έτσι τη δυνατότητα στους λιανέμπορους να μειώσουν το ενεργειακό κόστος τους.

Όπως ανέφερε ο Ιάσονας Φρυδάκης, Content Manager Smart TV της Samsung Electronics Hellas: «Σύμφωνα με έρευνες της εταιρείας η υπηρεσία VoD είναι ανάμεσα στις 3 πιο δημοφιλείς κατηγορίες μαζί με τα αθλητικά και την παρακολούθηση catch up TV που προσφέρονται στις Samsung Smart TV. Με τη διάθεση της VoD υπηρεσίας PameOdeon επιβεβαιώνεται η σταθερή κατεύθυνσή μας να διευρύνουμε όλο και περισσότερο το ελληνικό περιεχόμενο της Smart TV, προσφέροντας μια διαρκώς εμπλουτιζόμενη πλατφόρμα ψυχαγωγίας.» «Η συνεργασία μας με τη Samsung μας έδωσε την ευκαιρία να μοιραστούμε την ανεξάντλητη πηγή οπτικής πληροφορίας που διαθέτουμε, με έναν εξίσου ισχυρό σύμμαχο του home entertainment, τη Samsung Smart TV», δήλωσε ο Ορέστης Πλακιάς, της Odeon. Η υπηρεσία PameOdeon, είναι διαθέσιμη στην κατηγορία VIDEO του Samsung Apps, για τα μοντέλα Samsung Smart TV και Smart Blu ray 2011-12-13. Airfasttickets// I ‘m feeling Lucky

Με

τη λειτουργία “I ‘m feeling Lucky- Η τύχη σου δουλεύει», οι πελάτες της Airfasttickets που θα πραγματοποιήσουν αναζήτηση πατώντας στο σχετικό κουμπί με επιλεγμένη μία από τις 3 επιλογές του ταξιδιού που επιθυμούν, θα επιλέγονται απευθείας ηλεκτρονικά μέσα από αυτόματη κλήρωση και θα έχουν την ευκαιρία να κερδίσουν έκπτωση 30 ευρώ στην τελική ταξιδιωτική τους επιλογή. «Η τεχνολογία στην υπηρεσία του ταξιδιού…. Μια επανάσταση που οφείλουμε να αξιοποιούμε ως πρωτοποριακή και καινοτόμα εταιρία, κρατώντας πάντα την ποιότητα των υπηρεσιών ενός προσωπικού ταξιδιωτικού πράκτορα. Αυτά τα στοιχεία καθιστούν την Airfasttickets την πρώτη online επιλογή του ταξιδιώτη» δήλωσε ο Νίκος Κοκλώνης, πρόεδρος & ιδρυτής της Airfasttickets. Για όσους πιστεύουν στην τύχη και ονειρεύονται ταξίδια η δοκιμή της νέας λειτουργίας στο http://www.airfasttickets.gr Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Το

Ο Pierre Boyer, Chief Marketing Officer της Frigoglass δήλωσε: «Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι με τη βράβευση αυτή καθώς αναγνωρίζεται η προσήλωσή μας στην καινοτομία με οικολογικό προσανατολισμό. Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι πρωταρχικός στόχος της Frigoglass και στο πλαίσιο αυτό συνεργαζόμαστε στενά με τους πελάτες μας προκειμένου να δημιουργήσουμε λύσεις οι οποίες τους επιτρέπουν να πετύχουν με τη σειρά τους, τους δικούς τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης.»

Public & Samsung

Τα

P u b l i c ( w w w. p u b l i c . gr), σε συνεργασία με τη Samsung και ακολουθώντας τους ρυθμούς της εποχής, σας μυούν στα άδυτα του digital κόσμου, μέσω των Digital Days, μίας σειράς από ανεξάρτητα workshops τεχνολογίας, με εξειδικευμένους ομιλητές, που θα πραγματοποιούνται στη νέα αίθουσα των Public στο Σύνταγμα, κάθε Δευτέρα στις 19.00. Ο κύκλος των workshops άνοιξε τη Δευτέρα 7 Οκτωβρίου με θέμα “Social Media and You!”.

SingularLogic // χορηγός στην INFOCOM WORLD 2013 DIGITAL GRECOVERY: The Data Highway

SingularLogic συμμετείχε ως χορηγός στην INFOCOM WORLD 2013, που φέτος εξέτασε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί ο κλάδος της πληροφορικής να αποτελέσει έναν από τους μοχλούς ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Η SingularLogic, πρωτοπόρος στην παροχή ολοκληρωμένων λύσεων Πληροφορικής που στηρίζουν την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων μέσω της τεχνολογίας, δεν θα μπορούσε παρά να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της συγκεκριμένης συζήτησης. Στην ενότητα Beyond voice: Data only! ο Θάνος Λούτσος, Γενικός Διευθυντής Integrator Services Division στην ομιλία του «The Power of Cloud computing @ your service» εξήγησε με ποιόν τρόπο οι λύσεις και υπηρεσίες της εταιρείας στο Cloud Computing, μπορούν να απαντήσουν επιτυχώς στην ανάγκη μείωσης του κόστους και ταυτόχρονα στις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις.Στην παράλληλη ενότητα Tech, Cloud @Social Co, την εταιρεία εκπροσώπησε ο Ανδρέας Συμεωνίδης, Sales team Leader, Cloud Division, με τίτλο ομιλίας «Ο ελεύθερος επαγγελματίας του αύριο». Ο κ. Συμεωνίδης παρουσίασε αναλυτικά τις υπηρεσίες cloud που προσφέρει η SingularLogic στους ελεύθερους επαγγελματίες.

Starbooks ΑΕ Βιβλιοτοπία // επέλεξε Galaxy της SingularLogic

Το

έργο, την υλοποίηση του οποίου θα πραγματοποιήσει η System Soft ΑΕ, εξουσιοδοτημένος συνεργάτης και μέλος του Ομίλου της SingularLogic, αφορά στη μηχανογράφηση σε ένα ενιαίο ολοκληρωμένο και υπερσύγχρονο τεχνολογικό περιβάλλον των κεντρικών γραφείων και των τριών (3) βιβλιοπωλείων, υποστηρίζοντας συνολικά 21 χρήστες σε καθημερινή βάση. Ο.Ε.ΣΥ.Ν.Ε. // Μαλαισία για την 4η διάσκεψη επιχειρηματικότητας

4η παγκόσμια διάσκεψη επιχειρηματικότητας (GES) www.geskualalumpur2013.org/ διοργανώθηκε τον Οκτώβριο στη Κουάλα Λουμπούρ, με τίτλο «Ενίσχυση και ανάπτυξη σχέσεων ανάμεσα σε επιχειρηματίες» από το Υπουργείο Οικονομικών της Μαλαισίας και με τη συμβολή του Λευκού Οίκου και επιχειρηματικών οργανώσεων. Η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από τον Ανδρ. Στεφανίδη, πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συνδέσμων Νέων Επιχειρηματιών (ΟΕΣΥΝΕ) και οικοδεσπότη φορέα της Παγκόσμιας Εβδομάδας Επιχειρηματικότητας (Global Entrepreneurship Week), από τον Μιχ. Στάγκο, Γ.Γ. του ΕΣΥΝΕ Αθηνών, τον Θ. Καυκαλίδη και την Α. Αναγνώστη. Tα δύο νεαρά μέλη της αντιπροσωπείας συμμετείχαν στο Global Startup Youth (GSY) http://globalstartupyouth.org/ ένα εκπαιδευτικό τριήμερο κατά τη διάρκεια του οποίου οι συμμετέχοντες είχαν μια μοναδική ευκαιρία για δικτύωση με επιχειρηματίες και συμβούλους startup. H ΟΕΣΥΝΕ αποτελεί από το 2001 το μαζικό όργανο εκπροσώπησης των Ελλήνων Νέων Επιχειρηματιών σε Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Στόχος της είναι να συνεισφέρει ουσιαστικά στη βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής παρουσίας της Ελληνικής Νεανικής Επιχειρηματικότητας και να αποτελέσει οργανικό και δυναμικό κομμάτι των νέων παραγωγικών δυνάμεων. Από το 2002, η ΟΕΣΥΝΕ αποτελεί το εθνικό μέλος της Πανευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Νέων Επιχειρηματιών - YES for Europe www.yes.be ενώ αποτελεί από το 2007 τον Εθνικό φορέα οικοδεσπότη της Παγκόσμιας Εβδομάδας Επιχειρηματικότητας www.unleashingideas.org. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Επιχειρήσεις @ Τεχνολογία

Lenovo // από τη Westnet Distribution

Westnet Distribution, μέλος του Ομίλου εταιρειών Π. Γερμανού, ανακοίνωσε την αποκλειστική συνεργασία των δυο εταιρειών για τη διάθεση των καινοτόμων android tablet της Lenovo στην ελληνική αγορά. Ο Μιχάλης Οικονομάκης, γενικός διευθυντής της Lenovo για Ελλάδα και Κύπρο προσέθεσε: «Η Lenovo έχει κατακτήσει την πρώτη θέση μεριδίων παγκοσμίως στον τομέα των PC. Σε ότι αφορά την ελληνική αγορά, το 2012 διαθέσαμε 45 χιλ. συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών κατακτώντας μερίδιο 10%, ενώ στην κατηγορία των tablets, η εταιρεία έχει ήδη κερδίσει μερίδιο αγοράς 8,6% σε διάστημα μικρότερο του ενός εξαμήνου. Θεωρούμε ότι η συνεργασία μας με τη Westnet έχει συμβάλλει σημαντικά σε αυτή την επιτυχία, ενώ παράλληλα προσδοκούμε σε μια εξίσου δυναμική συνέχεια». HP // Εμπειρία αφής σε All-in-One PC

Με

καινοτόμο σχεδιασμό, τα νέα All-in-One PC της ΗΡ επιτρέπουν στον χρήστη να τοποθετήσει την οθόνη χαμηλότερα και πιο κοντά του, διευκολύνοντας και απλοποιώντας τη χρήση. Η ΗΡ ανακοίνωσε επίσης τη διάθεση του HP Split x2, ενός αποσπώμενου PC που προσφέρει τις ίδιες λειτουργίες με ένα notebook, διαθέτοντας παράλληλα αποσπώμενη οθόνη που λειτουργεί σαν κομψό tablet. Τα ξεχωριστά PC της HP διαθέτουν αφή 10 σημείων και σχεδιασμό που προσφέρει άνεση στη χρήση και καλύτερο έλεγχο. Σύμφωνα με έρευνα της ΗΡ, το μεγαλύτερο ποσοστό των χρηστών προτιμά να έχει τοποθετημένη την οθόνη χαμηλά και κοντά στο σώμα του για κάθε εργασία που εκτελείται μέσω αφής. Η σειρά HP ENVY Recline με μία οθόνη αφής full high-definition HD IPS ανταποκρίνεται άμεσα στη χρήση και των 10 δακτύλων, με μια μοναδική άρθρωση που κάνει εύκολη την αλλαγή θέσης της οθόνης. Η άρθρωση επιτρέπει την τοποθέτηση της οθόνης είτε πιο κοντά στο σώμα του χρήστη, για πιο άνετη θέση πλοήγησης ή μπορεί να προσαρμοστεί πιο ψηλά για κλασσική χρήση και για παρακολούθηση ταινιών. Διαθέτουν επεξεργαστή 4ης γενιάς Intel® Core™ i-series και διακριτή κάρτα γραφικών NVIDIA. Το HP ENVY Recline23 TouchSmart All-in-One PC Beats Edition διαθέτει μαύρες και κόκκινες λεπτομέρειες και διπλά ηχεία με τεχνολογία Beats Audio™ για την καλύτερη δυνατή εμπειρία ήχου. Περισσότερες πληροφορίες διαθέσιμες στο The Next Bench Blog. ΣΕΒ & Google // Στήριξη των εξωστρεφών επιχειρήσεων

Συ

νεργασία για τη στήριξη των εξωστρεφών επιχειρήσεων ανακοίνωσαν ο ΣΕΒ και η Google, με αντικείμενο τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη σύγχρονης διαδικτυακής πλατφόρμας εκπαίδευσης, πληροφόρησης και υποστήριξης των εξωστρεφών επιχειρήσεων. Η πλατφόρμα θα είναι αρχικά διαθέσιμη στις επιχειρήσεις που συμμετέχουν στην Πρωτοβουλία για την Εξωστρέφεια “Export Expert” του ΣΕΒ, (περίπου 200 επιχειρήσεις), ενώ στη συνέχεια θα υποστηρίξει τις πρωτοβουλίες του ΣΕΒ για τη Νεανική Επιχειρηματικότητα (περίπου 90 επιχειρηματικές ομάδες νέων επιστημόνων) και την Καινοτομία (περίπου 200 επιχειρήσεις) όπως και άλλες δράσεις που αναπτύσσει ο ΣΕΒ προς τα μέλη του. Η Διαδικτυακή Πλατφόρμα που κτίζει ο ΣΕΒ με την υποστήριξη της Google αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών της Google σε μία σειρά ενεργειών: e-learning, δημιουργία και διαχείριση ψηφιακού περιεχομένου, εξ αποστάσεως συμβουλευτική υποστήριξη από μέντορες και εμπειρογνώμονες, video conferencing, δημιουργία ομάδων εργασίας, πρόσβαση σε χρήσιμο πληροφοριακό υλικό, αξιοποίηση cloud κ.ά.

Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

GLOBO // εξαγορά της Notify Technologies

GLOBO, διεθνής εταιρεία με πρωταγωνιστικό ρόλο στις αγορές του Enterprise Mobility Management και των τηλεπικοινωνιακών λύσεων, ανακοίνωσε την εξαγορά της αμερικανικής εταιρείας Notify Technologies Inc η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο των τεχνολογιών κινητής τηλεφωνίας και εξειδικεύεται στις ασύρματες λύσεις και υπηρεσίες Enterprise Mobility, έναντι 5 εκατ. δολαρίων. Με τη συμφωνία αυτή, η GLOBO επεκτείνει την παρουσία της στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενσωματώνοντας την επιχειρηματική δραστηριότητα, τα γραφεία στο San Jose (Silicon Valley) και Canfield (Ohio), το πελατολόγιο και τα προϊόντα της Notify, καθώς και τους 60 εργαζόμενούς της στην αμερικανική θυγατρική της, που εδρεύει στη Νέα Υόρκη. Η Notify διαθέτει σήμερα περίπου 1.800 πελάτες στους τομείς των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, των κρατικών υπηρεσιών, της υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης και του βιομηχανικού τομέα. Μεταξύ των πελατών της, περιλαμβάνονται οι Oracle Corporation, Novell Inc, Securitas, True Value Company, Trinity Health κ.α. Επιπλέον, το παγκόσμιο δίκτυο των 26 συνεργατών της περιλαμβάνει μεταφορείς, διανομείς, μεταπωλητές, system integrators και εταιρείες τεχνολογίας. Το 2012 η Notify είχε έσοδα και κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) 6,1 εκατ. δολ και 1,6 εκατ. αντίστοιχα. Ο διευθύνων σύμβουλος της GLOBO, Κωστής Παπαδημητρακόπουλος, δήλωσε: «Η εξαγορά της Notify ενισχύει σημαντικά την ανταγωνιστική θέση της GLOBO για την αξιοποίηση της ολοένα αυξανόμενης τάσης για εφαρμογή λύσεων BYOD από τις εταιρείες και την επιτάχυνση της ανάπτυξής μας στις ΗΠΑ και στη Δ. Ευρώπη. Ταυτόχρονα αποτελεί σημαντική ενίσχυση στην ταχύτατα αυξανόμενη βάση πελατών και εσόδων μας». ibm // η ceo v. Rometty επισκεπτεται τον αντωνη σαμαρα

Το

ν πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά συνάντησε η Virginia Rometty, CEO της ΙΒΜ. Θέμα της συνάντησης ήταν οι τρόποι με τους οποίους η Τεχνολογία της Πληροφορικής μπορεί να βοηθήσει τη χώρα να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες προκλήσεις εστιάζοντας στην ανάπτυξη Ευφυών Τεχνολογιών και Ψηφιακών Υποδομών ως κινητήριες δυνάμεις για τον μετασχηματισμό του δημόσιου τομέα και την ανάπτυξη της οικονομίας. Η κα Rometty ανέπτυξε τους τρόπους με τους οποίους η ΙΒΜ συνεργάζεται με κυβερνητικούς φορείς ανά τον κόσμο αξιοποιώντας τον μεγάλο Όγκο Δεδομένων (Big Data), την τεχνολογία του Cloud, την Eπιχειρηματικότητα μέσω Kοινωνικής Δικτύωσης Virginia Rometty και Αντώνης Σαμαράς στο Μέγαρο Μαξίμου (Social Business) και τις Τεχνολογίες για Φορητές Συσκευές (Mobile Technologies) για την παροχή υπηρεσιών υψηλών προδιαγραφών προς τους πολίτες με αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο. Ο κ. Σαμαράς ενημέρωσε την κ. Rometty για την πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να αναδείξει σταδιακά τη χώρα σε Κέντρο Τεχνολογίας και Καινοτομίας για την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, αναπτύσσοντας τις κατάλληλες δεξιότητες, προσελκύοντας επενδύσεις και αξιοποιώντας το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό της χώρας. Αναφερόμενος στη συνάντηση ο Σπύρος Πουλίδας διευθύνων σύμβουλος της ΙΒΜ Ελλάδος και Κύπρου, επεσήμανε: “H Πληροφορική μπορεί να αποτελέσει μοχλό προώθησης της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας στην Ελλάδα. Αντλώντας από τις εγχώριες, υψηλών προδιαγραφών, δεξιότητες της αναδυόμενης νέας γενιάς, η Πληροφορική διαθέτει την απαραίτητη δυναμική ώστε να αποτελέσει ισχυρό εργαλείο ανάπτυξης της χώρας και ταυτόχρονα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Yποστηρίζουμε τις προθέσεις της Κυβέρνησης να αναδείξει σταδιακά την Ελλάδα σε Κέντρο Τεχνολογίας και Καινοτομίας για την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή και προσβλέπουμε στο να συνεισφέρουμε προς αυτήν την κατεύθυνση αξιοποιώντας την εμπειρία και γνώση της ΙΒΜ στην παροχή εξειδικευμένων λύσεων για τη δημιουργία ενός Εξυπνότερου Πλανήτη”. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

Νέα της αγοράς

δελτια τυπου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ // Νέες δράσεις για την Ελλάδα

Συ

Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος // 100 εκατ. ευρώ για ευκαιρίες απασχόλησης των νέων

Το

Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ανακοίνωσε μια νέα πρωτοβουλία, θα διαθέσει 100 εκατ. ευρώ με σκοπό να συμβάλει στη δημιουργία νέων ευκαιριών για τη νέα γενιά της Ελλάδας, που πλήττεται σφοδρά από το ανησυχητικά υψηλό ποσοστό ανεργίας. Το Ίδρυμα θα διοργανώσει συνέδριο, στις αρχές του 2014 στη Νέα Υόρκη, επιζητώντας τη συμμετοχή οικονομολόγων, φορέων διαμόρφωσης πολιτικής, ιδρυμάτων, ΜΚΟ, κυβερνητικών στελεχών και επιχειρηματιών, με σκοπό τη διερεύνηση καινοτόμων πρωτοβουλιών που έχουν τη δυνατότητα να οδηγήσουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ανάπτυξη, καθώς και την εξέταση προγραμμάτων που προσφέρουν ευκαιρίες απασχόλησης. Οι αξιόλογες προτάσεις που θα προκύψουν θα εφαρμοστούν αποτελεσματικά και άμεσα. Με την ανακοίνωση της νέας του πρωτοβουλίας, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος έχει ως σκοπό, όχι μόνο να στηρίξει τους άνεργους νέους της Ελλάδας, αλλά και να αναπτύξει ένα νέο πρότυπο, έναν τόπο συζήτησης και ένα διάλογο για τους αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος σε παγκόσμια κλίμακα. Ο Ανδρέας Δρακόπουλος, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος, δήλωσε: «Η κατάσταση είναι δυσχερής. Όπως έχουν επισημάνει επανειλημμένως οι οικονομολόγοι της αγοράς εργασίας, σε αντίθεση με οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα, η ανεργία σε νεαρή ηλικία συνεχίζει να επηρεάζει τους ανθρώπους καθ’ όλη, σχεδόν, τη διάρκεια της ενήλικης ζωής τους. Πρέπει να συμβάλουμε στην επανεκκίνηση των νέων και να δημιουργήσουμε ευκαιρίες τώρα, πριν χαθεί μία ή και περισσότερες γενιές». Το Ίδρυμα γνωρίζει πολύ καλά ότι η αλλαγή της τρέχουσας κατάστασης δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της διάθεσης κεφαλαίων, όσο σημαντικά και αν είναι αυτά. Η δημιουργία νέων ευκαιριών απαιτεί καινοτομία και τη συνεργασία διαφόρων τομέων, συμπεριλαμβανομένων του δημόσιου, του ιδιωτικού και του κοινωφελούς τομέα. Economics Quarterly | Δεκέμβριος 2013

γκέντρωσε 1,9 εκατ. δολ. σε επίσημο δείπνο και τίμησε τ ο υ ς Αν δ ρ έ α Δρακόπουλο, Muhtar Kent και Andrew Liveris Η Ελληνική Πρωτοβουλία (The Hellenic Initiative - THI), κατά τη διάρκεια δείπνου φιλανθρωπικού χαρακτήρα που πραγματοποίησε με την ευκαιρία συμπλήρωσης ενός έτους από τη δημιουργία της, συγκέντρωσε 1.9 εκατ. δολ. Η εκδήλωση επικεντρώθηκε στον άξονα «Επενδύοντας στο μέλλον της Ελλάδας» και το παρόν έδωσαν ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς καθώς και εξέχοντες εκπρόσωποι της Ελληνοαμερικανικής κοινότητας. Στην εκδήλωση τιμήθηκαν για τη σημαντική προσφορά τους στην Ελλάδα, οι Ανδρέας Δρακόπουλος, πρόεδρος ΔΣ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, Muhtar Kent, πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της The CocaCola Company και Andrew Liveris, πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της The Dow Chemical Company. Επίσης, ανακοίνωσε νέες πρωτοβουλίες με στόχο την προώθηση της επιχειρηματικότητας και τη γενικότερη οικονομική ανάπτυξη. Οι νέες πρωτοβουλίες στηρίζονται στους άξονες: Παγκόσμια εκστρατεία ευαισθητοποίησης και εξεύρεσης πόρων OneGreece.org: Πρόκειται για μια παγκόσμια εκστρατεία ενθάρρυνσης της Ομογένειας αλλά και των φίλων της Ελλάδας ανά τον κόσμο, ώστε να συνεισφέρουν στα προγράμματα με σκοπό την ανακούφιση ευπαθών ομάδων. Επιχειρηματικότητα Το Βραβείο Ελληνικής Επιχειρηματικότητας (The Hellenic Entrepreneurship Award), για τη δημιουργία επιχειρήσεων μέσω χρηματοδότησης καινοτόμων ιδεών, καθώς και μέσω εντατικής καθοδήγησης και υποστήριξης. . Οικονομική ανάπτυξη Hellenic Investment Fund: Το fund θα παρέχει κεφάλαια ανάπτυξης για τις μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις. Το fund θα είναι αυτόνομο, κερδοσκοπικού χαρακτήρα και θα διαχειρίζεται από επαγγελματίες επενδυτές. Η Ελληνική Πρωτοβουλία δεν θα έχει καμία διαχειριστική ή επενδυτική δικαιοδοσία.

ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, Αετός, 53075, Φλώρινα, Τ. 23860 41500, F. 23860 41111

ECONOMICS QUARTERLY • ΤΕΥΧΟΣ 2013Γ

4ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ • ΤΕΥΧΟΣ 2013Γ

REINVENTING INDUSTRY • Χρηματοδότηση & κόστος ενέργειας • Συναγερμός για την απασχόληση