Hamam ontspannen in een wolk van schuim

Hamam

ontspannen in een wolk van schuim.

De hamam-behandeling is populair in de saunawereld. En dat is niet voor niets. In een vaak sprookjesachtige ruimte met typische Duizend-en-een-nachtsfeer word je gemasseerd, terwijl je tussendoor met water wordt overgoten. Na een stevige scrub geniet je – in een wolk van schuim – van een heerlijke zeepzakmassage.

WAT NEEM JE MEE NAAR DE HAMAM? Boek je een hamambehandeling bij een wellnesscentrum? Dan heb je alleen badjas, slippers en een handdoek nodig. Zijn die niet inbegrepen, huur ze dan bij het saunacomplex of breng je eigen spullen mee van thuis. Bezoek je een traditionele, oosterse hamam? Neem dan ook een bakje mee om water te scheppen, een extra badlaken, een bikinibroekje of extra slip en verzorgingsproducten zoals shampoo en zeep. Let op: in de traditionele hamams baden mannen en vrouwen strikt gescheiden. TERUG NAAR DE BRON Van oorsprong is de hamam een oosters badhuis, vaak gelegen naast de moskee, waar mensen samenkomen voor religieuze reiniging, lichaamsverzorging en ontspanning. Het woord ‘hamam’ is afgeleid van het Arabische ‘hamma’, dat ‘verspreider van warmte’ of ‘heetwaterbron’ betekent. Op plaatsen waar zo’n bron aanwezig was, bouwden Arabieren en later ook rijke sultans van het Ottomaanse Rijk hun badhuizen. Toen na verloop van tijd ook de gewone man er welkom was, werd de hamam een belangrijk onderdeel van de Turkse cultuur. Wat de Nederlandse wellnesscentra aanbieden, is meestal een Turkse variant van het hamamritueel waarbij rust en ontspanning vooropstaan. In authentieke hamams gaat het er heel anders aan toe. Dat zijn nog altijd levendige badhuizen, waar vooral islamitische vrouwen met elkaar de laatste nieuwtjes uitwisselen.

RELIGIEUZE REINIGING Moslims gebruiken de hamam voor rituele wassingen. Voor het bidden – dat vijf keer op een dag moet gebeuren – horen ze namelijk rein te zijn. Een kleine rituele wassing begint met het wassen van de handen. Daarna volgen mond, neus en gelaat. Dan komen om en om de linker- en rechterarm aan de beurt. Zijn ook de oren gewassen, dan wrijven ze met hun natte handen over het hoofdhaar. Het ritueel eindigt met

het wassen van de voeten: eerst de rechter, dan de linker en tot slot nogmaals de rechter. Soms vraagt de situatie om een uitgebreidere rituele wassing, omdat er een grotere mate van onreinheid is. Dit is bijvoorbeeld het geval na een bevalling, menstruatie of geslachtsgemeenschap. Een grote wassing vindt ook plaats bij speciale gelegenheden, zoals een bruiloft, het Offerfeest en Suikerfeest en het begin en einde van de ramadan.

HET HAMAMRITUEEL De ene hamambehandeling is de andere niet. In Marokko zijn ze anders dan in Turkije. In een authentieke hamam anders dan in een modern wellnesscomplex. We mogen ons wel gelukkig prijzen dat de Turkse hamam tot ons land is doorgedrongen, want het is een heerlijke behandeling. Grofweg bestaat een hamam-massage uit de volgende stappen: ontspannen op een verwarmde buikplaat, een Turks stoombad, een stevige lichaamsscrub, een zeepmassage en tot slot relaxen met wat lekkers. Tussendoor word je steeds met warm water overgoten. Door de aangename temperatuur van het stoombad ontspannen je spieren en openen de poriën zich. Handig als de masseur daarna met zijn kese (scrubhandschoen) een heerlijk geurende laurier- of olijfzeep op je lijf aanbrengt. De scrub zorgt voor een goede doorbloeding en is een echte oppepper voor de huid. Maar het hoogtepunt is toch wel de zeepmassage: de masseur vangt lucht op in een zeepzak en knijpt hem daarna boven je lichaam leeg. In een wolk van schuim geniet je vervolgens van een verrukkelijke ontspanningsmassage. De afsluiting? Vaak een kopje verse muntthee en – als je geluk hebt – een oosterse lekkernij.

DE SFEER VAN DUIZEND-EN-EEN-NACHT Klinkt niet verkeerd, hè, zo’n hamammassage? En alsof het allemaal nog niet voldoende traktatie is, is de hamam vaak ook nog de mooiste ruimte van het hele saunacomplex. Je vindt er een typische Duizend-eneen-nachtsfeer die je doet wegdromen naar exotische oorden. Ook hier weer een verwijzing naar het rijke verleden van de hamam. In de authentieke badhuizen vind je diverse ruimten met verschillende temperaturen. Centraal ligt de hararet (letterlijk: huis van de hitte), met een temperatuur van zo’n 50 °C. In het midden bevindt zich een verwarmde buiksteen. Mozaïeken op de vloer en wanden met warmwaterkranen completeren het geheel. De vorm van het dak – een koepel – voorkomt dat condensatievocht naar beneden druppelt en terechtkomt op de mensen die liggen te ontspannen op de buiksteen. Naast de hararet heeft de traditionele hamam een stoombad, douches en rustruimte. De hamams in de meeste moderne wellnesscentra zijn een vereenvoudigde versie van hun oosterse broertjes. Maar door de aankleding van de ruimte waan je jezelf er al snel in een sprookje. Kortom: op naar de hamam! HAMAMWOORDENBOEK Zin gekregen om jezelf onder te dompelen in een hamamritueel? Als je deze termen kent, maak je indruk.

Hararet Stoom-zweetruimte in het hart van de (traditionele) hamam, met in het midden een verwarmde buikplaat. Het is de belangrijkste plek van het badhuis. De vloer is vaak versierd met mozaïektegels. De ruimte heeft een koepeldak, waardoor gefilterd licht naar binnen valt. Buikplaat of buiksteen Verwarmde marmeren of granieten plaat in de centrale hamamruimte. Gebruikt voorafgaand aan de behandeling om op te warmen, te ontspannen en de huid voor te bereiden op de scrub. Soms vindt hierop ook de massage plaats.

Tellak Turkse benaming voor de masseur in de hamam.

Tas Kom om water mee over je lijf te gieten. Traditioneel gemaakt van koper en versierd met ornamenten.

Pestemal Traditionele katoenen hamamhanddoek, meestal met ruitdessin. Mannen dragen de pestemal om hun middel, vrouwen onder de oksels. In de traditionele badhuizen draag je er een (bikini)slip onder.

Sabon beldi Zachte, bruine zeep uit Marokko.

Kese Scrubhandschoen gebruikt voor de zeepmassage. Veelal gemaakt van viscose, linnen of paardenhaar.

Rasul (ook Ghassoul) Eeuwenoud Arabisch reinigingsritueel met klei. (In de traditionele badhuizen is het onderdeel van het hamamritueel. Dit geldt niet voor de moderne saunacomplexen, maar daar is het soms wel als aparte behandeling te boeken.) Je smeert jezelf in met klei en laat die door middel van een stoombad op je huid inwerken. Daarna spoel je jezelf af onder een warme douche. Het resultaat van deze natuurlijke reiniging? Een schone, zijdezachte huid.