INSIGHTS ZUIDWEST-NEDERLAND
EDITIE 1
KANTOOR IN DE REGIO een portaal naar oplossingen Het is onze ambitie om voor u een betrouwbare partner te zijn en in samenwerking met u, uw doelstellingen en resultaten te behalen! Wij zijn betrokken adviseurs en ontwerpers en zijn bekend met de omgeving, gericht op het benutten van kansen en het in kaart brengen van risico’s.
LATEN WE EEN SAMENLEVING CREËREN WAAR WE TROTS OP ZIJN! Het veelzijdige zuidwesten van Nederland is continue bezig om zichzelf sterk op de kaart te zetten. De economische groei komt onder meer van innovaties in regionale ontwikkeling, watermanagement, duurzame agribusiness, zakelijke dienstverlening en industrie. Herinrichting van gebieden, stadsvernieuwing met energiezuinig wonen en werken, toerisme en recreatie, verbeterde mobiliteit en natuurontwikkeling gaan hier hand in hand. Juist die integrale, duurzame en daadkrachtige aanpak is ons op het lijf geschreven. Onze Zeeuwse en Brabantse specialisten wonen én werken in de regio en weten als geen ander wat er speelt. Achter deze regionale professionals en experts staat een team van ruim 6.000 mensen met ieder hun eigen expertise voor u klaar. Dit biedt u de ultieme combinatie om u een breed scala aan adviesdiensten en producten te leveren. Als er een uitdaging ligt, gaan we op zoek naar een oplossing en gaan we door tot we de juiste oplossing hebben gevonden. Oppakken, aanpakken en vooral doen!
“Uw probleem is ons probleem en wij zijn pas tevreden als u dat bent!”
Om u een beeld te geven van onze adviesdiensten en onze producten, presenteren wij u graag onze eerste editie van INSIGHTS! Wij wensen u veel leesplezier en horen het graag wanneer wij in samenwerking, uw vragen kunnen beantwoorden!
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
FOUR QUESTIONS Royal HaskoningDHV wil dat haar projecten een positieve bijdrage leveren aan haar klanten en de samenleving. Om ervoor te zorgen dat Royal HaskoningDHV deze positieve bijdrage levert, zijn er vier vragen vastgesteld over hoe wij kunnen bijdragen aan deze doelstellingen. Deze vier vragen laten zien wat ‘Enhancing Society Together’ in de praktijk betekent. De volgende vier vragen zijn vastgesteld: 1. Voldoet de output aan de vereisten van de meeste stakeholders? 2. Biedt de output extra toegevoegde waarde voor de klant en de samenleving? 3. Is het resultaat blijvend en is het ook toekomstbestendig? 4. Kunnen we voldoen aan de vraag van de klant door het gebruik van natuurlijke bronnen en energie tot het minimum te beperken?
Voor elk project geldt dat deze vragen van toepassing zijn. Bij het beantwoorden van deze vragen dienen medewerkers, klanten en stakeholders betrokken te worden. Elke projectleider/projectmanager dient voornoemde vragen in zijn of haar dagelijkse werkzaamheden toe te passen. Deze vragen dienen voornamelijk tijdens het opstarten van een project te worden gesteld, maar het medewerkers ook in staat de vragen te stellen tijdens een lopend project.
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
VERSTEVIGING ROL ASSETMANAGER Als voormalig assetmanager in de industrie ben ik bekend met de verschillende vragen en uitdagingen van zowel de eigenaar als de beheerder. De tool Beheersystematiek Openbare Ruimte van CROW geeft perfect weer wat ik als manager openbare ruimte nodig heb om de doelen die gesteld zijn door de eigenaar (bijvoorbeeld het gemeentebestuur) vorm te geven en de lijnen uit te zetten voor een samenwerkend team van beheerders. Maar wat is nu het mooie aan deze tool…? Het is een hulpmiddel en leidraad die weergeeft waarom en hoe je beheert. Het kan je helpen met het ordenen van gegevens en het aanleveren van informatie voor verschillende doelgroepen. Wat gaan we de komende tijd doen? Hoe ver staan de plannen? Wat moet ik nog meer doen in de openbare ruimte? Het geeft een integraal beeld van alle beheerstaken waarbij gelet wordt op risico’s, kosten, planning en natuurlijk de terugvertaling naar de doelen van de eigenaar. Het werken met de Beheersystematiek Openbare Ruimte, geeft rust in de wirwar aan communicatiestromen. Wie heeft welke rol? Wie zit te wachten op welke gegevens? Eén klik en alles is live te volgen op een interactieve kaart. De basis van de Beheersystematiek is natuurlijk het op orde hebben van je areaalgegevens. Wat heb ik? Wat is de toestand daarvan? Is er een ontwikkeling te zien in de tijd? Als je een antwoord kunt geven op deze vragen, gaat de Beheersytematiek Openbare Ruimte je verder helpen in het ordenen van de informatie. Jij zit aan het stuur en kunt navigeren. Ik verwacht in ieder geval dat de nieuwe systematiek het werk voor beheerders een stuk prettiger zal maken.
Martin Rodenburg Assetmanager “Vandaag heb ik voor het eerst kennisgemaakt met de Beheersystematiek Openbare Ruimte van iAMPro en de daarbij behorende interactieve kaart. Wat een mooie tool!”
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
LATEN WE EEN SAMENLEVING CREËREN WAAR WE TROTS OP ZIJN! In zowel grote als kleine projecten speelt data een belangrijke rol. Wanneer data aan een locatie gekoppeld kan worden is er sprake van GIS-data. Heb je als beheerder beheersysteem waarmee je jouw areaal met objecten goed kan beheren, budgetten kunt bewaken en verantwoording kunt afleggen naar de politieke leidinggevenden en naar bewoners en gebruikers van je areaal? Wij geloven in GIS-beheersystemen die inzicht geven in het areaal waarbij overzichtelijk de objecten en raakvlakken voor beheerders zijn weergegeven. Ons GIS-team kan u ondersteunen in het opzetten en bijhouden van databeheer, het opzetten van datastructuur of het schrijven van een handboek hiervoor, het uitvoeren van analyses op de data, het verwerken van revisies, het visualiseren van data in overzichtelijke kaarten en het voorbereiden van reinigings- en inspectiewerkzaamheden aan de riolering. GIS is ontzettend handig bij het inventariseren en slim opslaan van de ingewonnen gegevens. Bij een groot reconstructieproject gebruiken we GIS om alle gegevens rondom kabels en leidingen goed en overzichtelijk te coördineren en vast te leggen. Een ander voorbeeld van een project is het opstellen van een integraal maatregelenplan. Wanneer alle rioolstrengen in Nederland achter elkaar worden gelegd, gaan de rioolstrengen tweeënhalf keer de wereld rond. Nederland beschikt over ongeveer 100.000 km riolering. Om problemen zoals verstoppingen, beschadigingen, verzakkingen, etc. te voorkomen worden structureel rioolinspecties uitgevoerd. Rioolinspecties worden ongeveer één keer per zeven jaar uitgevoerd. De resultaten van de rioolinspecties worden geanalyseerd met beheersysteem ArcGIS. Aan de hand van de inspectieresultaten worden de rioolstrengen beoordeeld. Op basis van de beoordeling wordt bepaald welke maatregelen nodig zijn. Om kosten en overlast van maatregelen te beperken wordt een integraal maatregelenplan opgesteld. Hiervoor wordt in ArcGIS, naast de beoordeling van de riolering, ook naar andere aspecten gekeken zoals hydraulische knelpunten, wegenprojecten en gebiedsontwikkelingen.
GIS-team Goes: Martijn Poleij, Jacob Bolle, Marjolein Romijn, Niek Francke
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
DIRECTIE & TOEZICHT Elk project, zowel kleinschalig als grootschalig, verdient de juiste en op maat gemaakte directievoering en toezicht. Ons doel is om, in samenwerking met de opdrachtgever, elk project tot een succesvol einde te brengen. Daarvoor is kennis en kunde van de bouwwereld onmisbaar. Eigenschappen die onze medewerkers in huis hebben! Directievoerder De directievoerders van Royal HaskoningDHV zorgen ervoor dat de projectorganisatie optimaal en volgens het opgestelde contract verloopt, en dat de kosten binnen de perken blijven. Hij of zij is de intermediair tussen de opdrachtgever en de aannemer. Door maatwerk te bieden aan onze opdrachtgevers kunnen wij hem of haar oplossingsen resultaatgericht ontzorgen. Onze kracht ligt in het duidelijk communiceren met stakeholders over “geven en nemen”, waarbij de focus op consensus ligt. Waar nodig zet de directievoerder de expertise van adviseurs in en stuurt deze ook aan. Hierbij kunt u denken aan de inzet van constructeurs die de toetsing verzorgen van de ingediende stukken Toezichthouder Het resultaat van het contract en de tekeningen is ‘buiten’ te zien! Controle op de kwaliteit is daardoor van essentieel belang in de uitvoering van elke infrastructurele klus. Samen met de directievoerders vormen onze toezichthouders een team. Altijd op de hoogte van de voortgang van de werkzaamheden en belangrijke ontwikkelingen binnen het project. Verslaglegging is belangrijk en de taak van de toezichthouder. Onze toezichthouders doen dit door het bijhouden van een fotodagboek en het opstellen van notulen en stukken ten behoeve van de oplevering. Hierbij maken wij gebruik van de nieuwste ontwikkelingen, zoals de toezichtsApp. Door het gebruik van de andSafety app, hebben de toezichthouders standaard het dagboek bij en kunnen zij ieder bezoek aanvullen met foto’s en notities. Rapporten zijn snel te genereren die als update kunnen dienen voor de opdrachtgever. Een efficiënte hulp dus.
Martin van Moolenbroek Directievoerder/ toezichthouder “Eén van onze aansprekende projecten: directie en toezicht voeren op de civiele werkzaamheden Westerschans te Goes, in opdracht van RWS projecten!”
Heeft u een project waarin u de kwaliteiten van onze directievoerders en toezichthouders wenst te gebruiken, dan horen wij graag van u. Samen naar een goed en mooi project!
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
(ENERGIE)TRANSITIE & COMPLIANCY Het industriële weefsel in Zeeland is de laatste jaren flink in verandering. Verandering is niet nieuw maar de huidige ontwikkelingen worden gekenmerkt door snelheid waarmee de veranderingen elkaar opvolgen en de onvoorspelbaarheid van de veranderingen. De verandering wordt gekenmerkt door een behoefte naar industriële vernetting, transitie richting duurzame energie, beter hergebruik van afvalstromen, etc. Al deze trends zijn ingezet door de huidige digitale mogelijkheden. De transitie naar duurzame energiebronnen is voor de industrieën in Zuidwest-Nederland een grote uitdaging. Zeker voor de energieintensieve sectoren, zoals de (petro)chemie. Er worden stappen gemaakt met onder andere zonneparken, restwarmtebenutting en uitwisseling van productstromen, waarbij zelfs overbodig geraakte infrastructuur opnieuw benut wordt. Deze complexere bedrijfsvoeringen in combinatie met wet-en regelgeving, die ook steeds complexer wordt, vereisen steeds vaker creativiteit in het vergunningentraject. Daarnaast ligt een uitdaging om een technisch haalbare en betaalbare infrastructuur te ontwikkelen die deze industriële transitie mogelijk maakt. Doordat we betrokken zijn bij verschillende initiatieven binnen de regio, hebben we concrete ervaring met het vinden van oplossingen voor de technische, financiële, wettelijke, organisatorische, etc. uitdagingen. Niet iedereen slaagt er in zich bijtijds aan te passen en voor deze bedrijven valt helaas het doek. Het verantwoord saneren van industriële sites met zware industrie is een uitdaging op zich waar wij inmiddels veel ervaring in hebben opgedaan. Maar de regio vindt in de energietransitie ook juist kansen voor nieuwe industriële activiteiten. Windparken op zee moeten gebouwd en onderhouden worden en daarvoor vindt in de Zeeuwse havens steeds meer voorbereiding plaats.
Chris Visser Consultant Industry & Buildings
“We helpen de industrie om in compliance te blijven en om het industriële weefsel in Zeeland klaar te maken voor de (energie)transitie.”
Voor ons is het steeds weer een uitdaging om, samen met onze partners bij de overheid en de private sector, het traject van de veranderingen te faciliteren en ervoor te zorgen dat het project bij de initiatiefnemer aantoonbaar compliant en robuust is voor de toekomst.
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
DIGITALE ONTWIKKELINGEN Big data speelt een steeds grotere rol in onze samenleving en de hoeveelheid data die wordt verzameld, opgeslagen en gedeeld groeit exponentieel. Overheden, organisaties en bedrijven verzamelen en produceren steeds meer data, ook van burgers, en slaan deze vervolgens op. Daarnaast genereren burgers zelf ook steeds meer data, denk hierbij onder andere aan sociale media, zoals Facebook en Twitter. Verder verzamelen apparaten (sensor)data en wisselen dit onderling uit. Niet alleen de (veilige) opslag van al deze data is een uitdaging, ook de analyse van al deze data en het bruikbaar maken hiervan speelt een steeds grotere rol. Deze data bevat immers een schat aan informatie dat voor verschillende doeleinden ingezet kan worden, zoals marketing, wetenschappelijk onderzoek of beheer en onderhoud. De inzet van Internet of Things maakt onze omgeving slimmer (smart) en meer meetbaar. In het dagelijks leven wordt er al gebruik gemaakt van bijvoorbeeld de ‘slimme energie meter’ en de smart-tv. Op grotere schaal wordt het Internet of Things ingezet om productieprocessen te verbeteren en oplossingen te creëren voor complexe thema’s zoals energie en milieu. Dit wordt vaak in samenwerking gedaan met het gebruik van Big Data en Digital Twins. Kennis is macht en regeren is vooruitzien. Big data in combinatie met Internet of Things gaat daarin een steeds belangrijkere rol spelen. Dit geldt ook voor Royal HaskoningDHV en haar omgeving. Uiteindelijk zijn deze ontwikkelingen essentieel om de economische motor draaiende te houden en bijvoorbeeld de CO2-uitstoot te minimaliseren. Daarom zet Royal HaskoningDHV in op Internet of Things, Big Data, Digital Twins en Überisatie (een verwijzing naar het bedrijf Über dat als één van de eerste bedrijven het principe van de deeleconomie mondiaal toepast(e)) om de klant optimaal te kunnen bedienen en haar steentje bij te dragen aan een betere leefomgeving.
Lara de Koster Assistent projectleider
“Kennis is macht, regeren is vooruitzien!”
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
GESCHEIDEN RIOOLSTELSEL Momenteel ben ik bezig met een project van een niet bepaald standaard aanleg gescheiden rioolstelsel. Het betreft de in aanbouw zijnde fietsstalling CS Utrecht, waarbij aan de buitenzijde (oostzijde) een laad- en losperron ten behoeve van bevoorrading retail CS wordt aangelegd. Een eis vanuit Rioolbeheer Utrecht is dat de leidingen, met name tijdens calamiteiten, makkelijk bereikbaar moeten zijn. In verband met de beschikbare ruimte (de kelder is gebouwd tussen de fietsenstallingswand en de damwandkuip), wordt het een relatief diepe, maar smalle kelder. Uitvoeringstechnisch is dit een redelijke uitdaging. Op de foto is de aanleg van de HWA-leiding (PE100 in zuidelijk deel en GVK in noordelijk deel kelder) op de supports te zien, waarbij ook de UNP’s aan de wanden zijn aangebracht waar de looproosters op worden gelegd. Voort is een aantal Pluvia leidingen vanuit de fietsenstallingswand net onder de UNP zichtbaar, dit zijn HWAafvoeren vanaf het pleindek op de stalling. Deze afvoeren worden op een aparte Pluvia-verzamelleiding aangesloten. Op basis van onze tekening heeft de aannemer (BAM hoofdaannemer, Roseboom-Ede onderaannemer rioolaanleg) de benodigde sparingen, stalen supports, trappen en loopbordessen gemaakt. Ook heeft het ontwerp de nodige hoofdbrekens gekost. Mooi om te zien dat het ontwerp, zoals je voor ogen hebt, in uitvoering is!
RenĂŠ Koens Adviseur ondergrondse infra
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
CONTRACTMANAGEMENT Voordat een project gerealiseerd wordt moeten er uiteraard contractuele afspraken gemaakt worden tussen een opdrachtgever en een opdrachtnemer. Deze afspraken worden gemaakt middels een contract. Om tot een partij te komen wordt vaak gebruik gemaakt van aanbestedingen. Deze aanbestedingen zijn gebonden aan de Europese wetgeving, deze wetgeving is weer vertaald in Nederlandse wetten, richtlijnen en overige regelgeving. Daarnaast is er een groot aantal aanbestedings- en contractvormen gangbaar. Deze vormen hebben allemaal hun specifieke eigenschappen en toepassingsgebieden. Het is voor aanbesteders niet altijd even makkelijk om op de hoogte te zijn van alle geldende wet- en regelgeving. Ook is het vaak niet mogelijk om op de hoogte te zijn van alle innovaties op dit gebied. Deze kennis is vaak wel van belang om de juiste aanbestedings- en contractvorm te kiezen, of de middelen te kennen voor het bevragen van de markt. De contractmanagers werkzaam binnen Royal HaskoningDHV werken veel samen. Op deze manier leren wij van elkaars kennis en kunde. Het team van projectmanagers en contractmanagers, waar ik ook onderdeel van uitmaak, heeft zeer veel ervaring met het managen van traditionele bestekken, raamcontracten, innovatieve (geïntegreerde) contracten zoals design & constructcontracten, engineering & constructcontracten, bouwteam, turnkeycontracten, etc. Royal HaskoningDHV heeft ervaring aan zowel de zijde van de opdrachtgever maar ook aan de zijde van de opdrachtnemer, dit zorgt er ook voor dat wij vooroplopen.
Mark TImmermans Projectmanager
“Een contractuele uitdaging voor ieder project!”
Als project- en contractmanager ben ik de afgelopen jaren betrokken geweest bij het project ‘Multidisciplinair onderhoudscontact N.V. Westerscheldetunnel’ en ‘Aansluiting A58 Goes’, waar we innovatieve contracten hebben opgesteld en de aanbestedings- en gunningsfase hebben begeleid tot tevredenheid van de opdrachtgevers. Verder hebben we expertise geleverd met betrekking tot het project ‘Verdiepen 150 kV kabelsysteem Middelplaat Westerschelde TenneT TSO’ en het “UAV-gc contract versterken Zeeuws-Vlaanderen”. De projecten variëren van grote tot kleine projecten en dat zorgt ook voor diversiteit van de projecten wat ontzettend interessant is.
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
SAMEN VOOROP LOPEN NAAR EEN TIJDPERK VOL GROENE ENERGIE!
Energietransitie is een begrip dat steeds vaker terugkomt. De overgang naar een klimaatneutrale toekomst is ingezet. Er is geen weg terug! Het klimaatakkoord van Parijs en het besluit om de Groningse gaskraan dicht te draaien vergen een versnelling van de energietransitie in Nederland. Dit vraagt om nog meer ideeën en inzet om de overstap naar een emissievrije toekomst ook commercieel tot een succes te maken. Het einddoel is bekend, maar de precieze route naar een fossielvrije energievoorziening ligt niet vast. Want het landschap verandert soms gaandeweg en we ontdekken steeds nieuwe kansen. Royal HaskoningDHV pakt alle zaken omtrent dit vraagstuk op. Ook in Zuidwest-Nederland. Dit alles doen we in nauwe samenwerking met onze collega’s centraal in het land. Wat betekent deze ingrijpende verandering voor uw organisatie? De kansen zijn fenomenaal, de onzekerheden en complexiteit soms onbehaaglijk groot. Royal HaskoningDHV biedt een klankbord, ervaring, expertise en uitvoerende ondersteuning om samen de overstap naar een duurzame energietoekomst te maken. Wij helpen bedrijven en overheden hun weg te vinden in een wereld die door de energietransitie ingrijpend verandert. Samen ontwikkelen we klimaatneutrale strategieën en programma’s die passen bij uw doelstellingen en ambities. Succesvolle uitvoering van transitieprocessen vraagt om de juiste technologie en om ervaring te hebben met het creëren van maatschappelijk draagvlak. Onze kracht is om de energietransitie toe te passen in de wereld van nu, ideeën omzetten in plannen en plannen omzetten in de praktijk. Bijvoorbeeld door een warmtenet mee te leggen in een straat waar tevens een nieuwe riolering aangelegd moet worden, zoals we gedaan hebben in de gemeente Drimmelen. Dat zijn concrete oplossingen die tot werkelijke verduurzaming leiden en bovendien haalbaar en schaalbaar zijn!
Jan Peene Werkvoorbereider
“De kansen zijn fenomenaal, de onzekerheden en complexiteit soms onbehaaglijk groot!”
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
INTEGRALE MODELBEREKENINGEN De huidige stand der modelleringstechniek maakt het mogelijk om het functioneren van riolerings- en oppervlaktewatersystemen integraal te beoordelen. In dit soort studies komen twee vakgebieden bij elkaar. Sinds 2011 houd ik me bezig met beide watersystemen en de onderlinge beïnvloeding. Daarbij heb ik gemerkt dat er binnen deze vakgebieden een ‘andere taal’ gesproken wordt. Dat is eigenlijk ook niet gek, want de dynamiek in beide systemen is vaak totaal anders. Om de verschillen in de taal duidelijk te maken gebruik ik vaak de volgende regel: “De rioleur spreekt vaak over maatgevende afvoeren van 20 mm/uur, terwijl een hydroloog het heeft over maatgevende afvoeren van 20 mm/dag.’” Dit heeft te maken met het verschil in dynamiek van beide systemen. De riolering is gevoelig voor kortdurende hevige buien. Bij oppervlaktewatersystemen kan dit heel anders zijn afhankelijk van de grootte, kenmerken en eigenschappen van het afstromingsgebied. Om te beoordelen of beide systemen op elkaar zijn afgestemd start ik vaak met het vervaardigen van een integrale systeemtekening. Daarmee krijg je op basis van de kenmerken van beide gebieden al snel een eerste indruk van het functioneren en van eventuele knelpunten.
Vincent de Bont Specialist Stedelijk Water
De vervolgstap is om het stedelijke gebied en de omgeving hiervan integraal te modelleren. De resultaten (vaak inundatiebeelden) maken het mogelijk om zowel op ambtelijk als op bestuurlijk niveau duidelijk te maken wat de onderlinge beïnvloeding is van beide systemen. Daarmee zijn we in staat om doelmatige maatregelen te nemen om te komen tot klimaatbestendige integrale watersystemen. Integrale modellering draagt bij aan de samenwerking tussen gemeente en waterschappen, niet alleen op het gebied van de waterketen maar op watersysteemniveau.
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
SYSTEMS ENGINEERING Tegenwoordig zijn budgetten van opdrachtgevers strakker en moeten er keuzes gemaakt worden. Opdrachtgevers voelen daarbij vaak de maatschappelijke noodzaak zich te kunnen verantwoorden over gemaakte ontwerpkeuzen, doeltreffendheid van bedachte oplossingen en de effecten op onze leefomgeving. Door mijn ervaring in de civiele techniek heb ik vanuit het verleden ervaren dat er veel impliciete keuzes gemaakt worden in de voorbereiding van een project. Vooral bij complexe projecten komt het dan nog wel eens voor dat eerder gemaakte keuzes heroverwogen moeten worden, omdat er onverwachte knelpunten naar voren komen. Op zo’n moment is het van belang dat de eerder vastgestelde argumenten vastliggen voor het opnieuw overwegen van de eerder gemaakte keuzen in het ontwerpproces. Systems Engineering (ook wel SE genoemd) is een gestructureerde en expliciete aanpak bij het ontwikkelen van systemen (en objecten daarbinnen) die in voornoemde informatiebehoefte voorziet. Daarnaast helpt de werkwijze bij het verminderen van verrassingen in projecten. Zo wordt binnen een dergelijke aanpak nadrukkelijk één en meerdere doelen van het project (systeem) verwoord met daarbij de functies die het systeem moet vervullen. Vanuit deze doelen en functies worden er gericht klanteisen opgesteld, die een eerste verdere uitwerking betreffen met daarbij een inventarisatie welke belanghebbenden (stakeholders) invloed of gevolgen ondervinden van het project. Hierbij wordt alles voortdurend bekeken vanuit het perspectief van het totale systeem. Systems Engineering geeft een duidelijke structuur in de manier van werken waarbij wordt gedaan wat er is gezegd en wordt vastgelegd wat er is gedaan. Er wordt duidelijk vastgelegd waar welke informatie vandaan komt, welke keuzen zijn gemaakt en waarom deze zijn gemaakt. Kortom door gebruik te maken van Systems Engineering wordt miscommunicatie voorkomen, maar draagt het ook bij aan het vermijden van fouten, vertragingen en schadeclaims.
Anton Elenbaas Projectleider
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
MASTERPLAN NIEUWBOUW YARA
Eén van de projecten in 2018 waar ik als civiel werkvoorbereider heb mogen bijdragen is een opdracht voor kunstmestfabriek Yara te Sluiskil. Deze opdracht betrof het uitwerken van een masterplan voor de nieuwbouw van een kantoor, werkplaats, magazijn en omliggende infrastructuur. Het project is multidisciplinair aangepakt, wat betekent dat er een projectteam is vastgesteld waar diverse collega-specialisten onderdeel van uitmaakten. Naast een projectmanager en een architect maakt een bouwkundige, een werktuigbouwkundige, een engineer elektrotechniek, een constructeur, een engineer duurzaamheid/bouwfysica en een expert brandveiligheid onderdeel uit van het projectteam. Royal HaskoningDHV Zuidwest-Nederland leverde civieltechnische kennis voor dit project en hebben we meegedacht met de inrichting van het masterplan. Na vaststelling van het ontwerp hebben wij de infrastructuur uitgewerkt tot een voorlopig ontwerp. Met de uitwerking van de infrastructuur is het projectteam nauw betrokken geweest, wat tot uiting is gekomen in het inrichtingsontwerp. Mede door de doelstelling om het hoofdkantoor energieneutraal te ontwerpen, is tijdens het ontwerpen van de infrastructuur gekeken naar de mogelijkheid voor het aanleggen van zonnepanelen en het hergebruik van restwarmte die tijdens het productieproces van de fabriek vrijkomt. Daarnaast zijn brandveiligheid en beveiliging belangrijke thema’s waar in het ontwerpproces rekening mee gehouden is. Ook het ontwerp en uitwerking van de vuil- en regenwaterriolering maakten onderdeel uit van dit project. Voor de afvoer van het vuilwater hebben we onderzoek gedaan naar het lokaal zuiveren en behandelen van afvalwater, omdat de opties voor het afvoeren van het vuilwater beperkt waren. De uitdaging van dit project ligt aan het feit dat er verschillende specialismen betrokken zijn bij de uitwerking van het plan. Er is veel raakvlak geweest tussen het ontwerp en de uitwerking van de infrastructuur en de belangen van de andere disciplines. Doordat het projectteam volledig is opgebouwd uit collegaspecialisten waren de lijnen kort en was iedereen bekend met elkaars werkwijze, waardoor er efficiënt gewerkt is aan deze mooie opdracht. De uitwerking van alle disciplines zijn gebundeld in een A3-boek en als eindproduct opgeleverd. Wij hebben het voorlopige ontwerp omgezet in een 3D-visualisatie die tijdens de presentatie van het eindproduct gepresenteerd is. Kortom een project waar je bij afronding trots bent op het eindresultaat!
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
Henri Hollebrandse Werkvoorbereider
DUURZAAM ADVIES
Duurzaam adviseren is onderdeel van ons werk. Vanzelfsprekend zou je zeggen. We werken immers aan de inrichting van de samenleving, leggen beslag op ruimte, hebben invloed op het leven van mensen en maken daarbij gebruik van grondstoffen en energie. Vanzelfsprekend is het wel, maar niet altijd zichtbaar. Goede riolering is bijvoorbeeld één van de meest duurzame innovaties van de afgelopen eeuwen, maar voor ons dagelijkse kost. Dit zonder dat we de voorpagina halen vanwege onze spectaculaire bijdrage aan de samenleving. Dat kan beter! Door duurzaamheid bij naam te noemen en samen na te denken over duurzame kansen, kunnen we de duurzame toekomst van onze samenleving een stap dichterbij brengen en elkaar motiveren, stimuleren en inspireren. Eén van de belangrijke thema’s in dit gesprek is energietransitie. Dat begint bij ‘minderen’ door het energieverbruik waar mogelijk te verlagen. De tweede stap is om de benodigde energie duurzaam op te wekken, liefst op de plaats waar de energie gebruikt wordt, en vanzelf zullen we waar mogelijk de gaskraan dichtdraaien. Al is dat laatste eenvoudiger opgeschreven dan uitgevoerd. ‘Van het gas af’ is een proces dat veel voorbereiding vraagt, waaronder gesprekken met alle betrokken partijen, duidelijke doelen stellen, technische haalbaarheid in kaart brengen, etc. Onze ervaring is dat voor deze trajecten de stakeholder en de financiële impact belangrijker zijn dan de techniek. Technisch is het relatief eenvoudig, maar mensen in beweging brengen en de business case rond krijgen is de grote uitdaging. Een andere opgave is circulariteit. Waar in het verleden bij het begin van het project afvalstoffen werden afgevoerd om vervolgens nieuwe producten aan te voeren, zien we nu dat een werk gezien wordt als onderdeel van de grondstoffenketen. Bij de herinrichting van een provinciale weg komen kostbare grondstoffen vrij – die een tweede leven moeten krijgen – en worden kostbare grondstoffen toegevoegd, die op termijn een tweede leven moeten kunnen krijgen. Van lineair naar circulair, dat begint op de tekentafel en in de gesprekken met stakeholders. Bovenstaande thema’s passen we gestructureerd toe middels de Aanpak Duurzaam GWW. Recent hebben we een handreiking opgesteld (in opdracht van het CROW) aan de hand waarvan gemeenten (en andere overheden) stapsgewijs kunnen werken aan duurzame infrastructuur. Deze handreiking verwoordt de werkwijze die wij voorstaan: duurzaamheid breed en gestructureerd meenemen aan het begin van een project en toewerken naar de duurzame maatregelen die waardevol zijn aan het einde van een project. Als laatste thema willen we nog gezondheid noemen. Waar andere thema’s soms ongrijpbaar zijn en de effecten nauwelijks gezien worden, gaat gezondheid over ons allemaal. Het is een persoonlijk onderwerp. Wij zijn van mening dat de duurzame maatregelen die we nemen altijd een positief effect op mensen moeten hebben, op korte en/of lange termijn.
Jos Schild Adviseur duurzame ontwikkeling “Door samenwerking duurzame waarde toevoegen aan de samenleving.”
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
LAAT HET BEELD SPREKEN Of het nu gaat om de aanleg van nieuwe riolering, onderzoek naar de effecten van klimaatbuien of herinrichting van een woonstraat, bij al onze projecten zijn veel verschillende belanghebbenden betrokken. Om deze belanghebbenden optimaal te informeren, te betrekken of te overtuigen, zijn (3D) visualisaties een krachtig middel. Het biedt de mogelijkheid om de ruimtelijke impact van plannen en onderzoeken te delen op een transparante en voor iedereen toegankelijke manier. Bij het ontwerpen van (binnenstedelijke) infrastructuur heeft de traditionele CAD-tekening vaak al plaats gemaakt voor een 3D-model. Ook van de bestaande situatie is steeds vaker 3D-informatie beschikbaar, bijvoorbeeld in de vorm van een puntenwolk. Deze data vormt de ideale basis voor het opzetten van een visualisatie die kan worden uitgewerkt tot elk gewenst detailniveau, afhankelijk van het beoogde doel en budget. Visualisaties kunnen op veel verschillende momenten worden gebruikt in een project, bijvoorbeeld tijdens (interne) ontwerpoverleggen, werksessies met belangengroepen, presentaties op bewonersavonden of vergaderingen. Daarnaast kunnen visualisaties opgenomen worden in notities, communicatiemateriaal, video’s of digitale rapportages, zoals ons eigen iReport!
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
Martijn Poleij GIS-expert “Een beeld zegt meer dan duizend woorden.”
BODEM, HET FUNDAMENT VAN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING
We zien momenteel dat veel verschillende opdrachtgevers, zoals overheden, industrie, ontwikkelaars en onderzoeksinstituten, vraagstukken hebben waarbij het ‘gebruik van de bodem’ een belangrijke rol speelt. Zo werken wij voor onze opdrachtgevers onder andere aan uiteenlopende vraagstukken voor de realisatie van hun visies, ambities, plannen, werken en het nakomen van verplichtingen. Wij zijn gespecialiseerd in het doorgronden van de mogelijkheden en beperkingen die de aanwezige bodem oplevert. Bij elk initiatief organiseren wij een zorgvuldig gebruik van de ruimte en bijbehorende bodem. De bodem vormt namelijk letterlijk de fundamentele grondslag voor een duurzame leefomgeving. Onze bodemadviseurs bieden totaaloplossingen voor de bodemaspecten in uw project. Wij durven te stellen hierin onderscheidend te zijn en wel om de volgende redenen: • Leidend is uw vraag, plan, verplichting. Wij vragen door totdat wij, en u, precies weten wat u nodig heeft. Onze diensten sluiten daar op aan. We schromen niet om ter discussie te stellen of u met onze dienst uw doel bereikt. • Wij werken in allerlei verschillende marktsectoren. Daardoor kennen we de business cases en uitdagingen van de specifieke klant en spreken we dezelfde taal. Door onze regionale kantoren, kennen wij de lokale (samenwerkings) partijen en situatie als geen ander. Daarnaast hebben wij een uitstekende samenwerking met een brede achterban aan nationale en internationale collega’s van andere disciplines binnen Royal HaskoningDHV, waardoor we in projecten altijd een innovatieve totaaloplossing kunnen bieden. Navolgend geven we enkele voorbeelden van bodemvraagstukken binnen projecten waarbij we u van dienst kunnen zijn: • Het verrichten van (water)bodemonderzoeken en monitoring in het kader van omgevingsvergunningen, bestemmingswijzigingen, eigendomstransacties, bedrijfs-, locatie- en gebiedsontwikkelingen, bodemsaneringen, grondstromen en (civiele) uitvoeringprojecten. • Zorgdragen voor de milieukundige voorbereiding, contractvorming, directievoering en gecertificeerde begeleiding van bodemsaneringen en grondstromen binnen uitvoeringsprojecten. • Het leveren van technische en juridische bodemadviezen als integraal onderdeel in het kader van bedrijfs-, locatie- en gebiedsontwikkelingen. • Het leveren van kostenramingen en adviseren over het verdisconteren van saneringskosten in de koopsom van gronden.
Niels Evers Adviseur Bodem “Als je de bodem hebt bereikt, kun je alleen nog maar omhoog!”
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
VERGUNNINGEN & ONDERZOEKEN De toenemende juridisering van de samenleving zorgt ervoor dat er steeds hogere eisen worden gesteld aan de kennis en vaardigheden van ambtelijke organisaties van de verschillende overheden, maar ook zeker van het bedrijfsleven. Wij adviseren zowel overheden als het bedrijfsleven op uiteenlopende wijze, waarbij wij optimale ondersteuning bieden op bijvoorbeeld het gebied van onderzoeken en vergunningen. Zo verzorgen wij een breed scala aan vergunningen, zoals de omgevings-, bodem- en watervergunning. Indien gewenst inventariseren wij vooraf welke vergunningen er benodigd zijn door middel van een vergunningenscan. Daarnaast zoeken wij de samenwerking op met diverse regionale partners om onderzoeken uit te laten voeren die benodigd zijn voor deze vergunningen. Hierbij valt te denken aan onderzoeken met betrekking tot onder andere archeologie, niet gesprongen explosieven, flora en fauna, etc. Wij zijn in staat om de complexe juridische wereld op praktische wijze te vertalen naar de dagelijkse praktijk. Daarbij wordt uiteraard samengewerkt met onze collega’s binnen en buiten de regio, die met hun kennis en kunde informatie kunnen geven over de interactie tussen de mens en haar omgeving. Deze samenwerking zorgt voor een pragmatische aanpak. Geen theoretische oplossingen, maar dienstverlening die aansluit op de wensen en behoeften uit de praktijk. Dit maakt Royal HaskoningDHV een uitgelezen partner voor het oplossen van uw vraagstuk.
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
Lara de Koster Assistent projectleider
TOEKOMSTBESTENDIGE KLIMAATADAPTATIE MET BLUELABEL
Het nieuwe jaar is net begonnen, waarschijnlijk herinnert u zich de warme en droge zomer van het afgelopen jaar nog heel goed. Maar weet u ook nog dat in het begin van 2018 er ook hevige regenbuien waren? Met name in Limburg zijn ze nog lang met herstelwerkzaamheden bezig geweest. Niets is zo veranderlijk als het weer. Maar willen we ons laten leiden door het weer – de waan van de dag - of kijken we verder in de toekomst? Als maatschappij willen we echter voorbereid zijn op wat we in de toekomst kunnen verwachten zodat we veerkrachtig zijn voor extreem weer. De Engelse term daarvoor is ‘climate resilience’. Niet achteraf schade herstellen maar voorbereid zijn op wat er komt. Alvast met de stakeholders in het gebied in overleg over waar kwetsbare gebieden zijn, welke maatregelen nodig zijn om die knelpunten weg te nemen en wie daarvoor aan de lat staat. Om dat te kunnen doen heb je allereerst inzicht nodig in de kwetsbare gebieden. En aangezien niet alle stakeholders dezelfde inhoudelijke achtergrond hebben, wil je wel zeker weten dat wat je laat zien klopt. Daarnaast moet tegelijkertijd de informatie heel begrijpelijk en toegankelijk zijn voor niet-experts. BlueLabel maakt deze vertaling. Met een label op huis- en straatniveau, vergelijkbaar met het energielabel. In dit geval staat label A voor ‘geen water rond de gevel’, tot aan label E met ‘zo veel water dat het zeker in huis komt’. Voor heel Nederland bestaat dit inzicht al en is beschikbaar als een digitale service. Omdat BlueLabel een digitale service is en geen rapportage, zoals voorheen gebruikelijk voor dit soort analyses, kunnen de labels via elke gewenste onlineomgeving door overheden, bedrijven en particulieren opvraagbaar en inzichtelijk worden gemaakt. Daarbij kan het ook worden ingezet als een beleidsmonitoringsdashboard dat periodiek aan het bestuur en andere stakeholders wordt gepresenteerd, en worden gecombineerd met andere datastromen en inzichten in de openbare ruimte, van andere klimaat variabelen (droogte, hitte, etc.) tot andere informatiebronnen (verkeersstromen, bestemmingsplannen, etc.). Goede voornemens op het gebied van klimaatadaptatie kunnen nu dus gerealiseerd worden! Wij gaan graag met u aan de slag om uw processen te optimaliseren met onze digitale service.
Hanneke Schuurmans Leading Professional Flood Resilience Neem contact met ons op via www.bluelabel.net
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
METEN & MONITOREN Het vrijvervalstelsel zorgt voor de inzameling en afvoer van zowel afvalwaterstromen als hemelwater. Het drukrioleringsstelsel zorgt voor de inzameling en afvoer van (huishoudelijk) afvalwater. In beide systemen zitten voorzieningen waarvan de werking afhankelijk is van metingen, zoals bij gemalen/drukrioleringspompen. Deze data kunnen worden ingezet om het functioneren van die voorzieningen op objectniveau te monitoren. De kwaliteit van de losse objecten zegt alleen nog niks over het functioneren in samenhang: het gedrag onder de verschillende belastingen, droogweerafvoer en hemelwaterafvoer situaties in het totale rioleringssysteem. De metingen in het stelsel van eerder genoemde voorzieningen, aangevuld met neerslagdata en eventueel metingen op andere strategische locaties in het rioolstelsel, zoals bij overstorten, leveren de data waarmee je dit systeemgedrag wel kunt begrijpen (zie voorbeeld). Daarnaast kun je de meetdata gebruiken om het rioleringsmodel te valideren en kalibreren, zodat de kwaliteit van het rioleringsmodel toeneemt. Meten en monitoren vraagt een actieve houding om de data die u inzamelt ook om te zetten in informatie. Zeker als u nog op locaties gaat meten, waarbij de meting niet van belang is voor het functioneren van voorzieningen in het rioolsysteem. U zal niet de eerste zijn die, nadat u de sensor heeft geplaatst, een jaar later constateert over onvoldoende betrouwbare data of zelfs over onvoldoende data te beschikken om hier voldoende betrouwbare informatie uit te halen. Royal HaskoningDHV kan u behulpzaam zijn bij: 1. Het opstellen van een meetplan: wat is uw meetdoelstelling en met welke metingen op welke locaties kunt u uw meetdoelstelling realiseren; 2. Het schrijven van een bestek/programma van eisen voor het te realiseren meetnet; 3. Toezicht houden bij het realiseren van het meetnet; 4. Het op regelmatige basis uitvoeren van datavalidatie: is de meetdata beschikbaar en betrouwbaar? Grotendeels kan dit geautomatiseerd. Hiervoor hebben wij de Aquasuite datavalidatiemodule ontwikkeld; 5. Het uitvoeren van analyses op de meetdata op zowel object als systeemniveau, zowel verkennend als verdiepend; 6. Het uitvoeren van rioolvreemd water onderzoek, door middel van onder andere de DWAAS/HAAS methodiek; 7. Het uitvoeren van modelvalidaties en -kalibraties.
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
Marcel Zandee Adviseur Riolering & Stedelijk Water
DATAMANAGEMENT Door het veranderende klimaat nemen wateroverlast en schade als gevolg van hitte en droogte toe. Door alleen de aanleg van grotere systemen worden de gevolgen niet beperkt. Eén van dé oplossingen is door middel van monitoring, voorspelling en sturing de bestaande systemen in de (afval-)waterketen optimaal te gebruiken. Voor de betrouwbaarheid van deze metingen is datamanagement, de input voor de metingen en berekeningen, essentieel! Daarnaast is het van belang dat datamanagement aansluit op de behoeften van ‘de business’ (is de data die wordt bijgehouden nuttig?) en dient daarnaast goed en kostenefficiënt beheerbaar te zijn. De hoeveelheid data en informatie die waterorganisaties verzamelen en moeten verwerken neemt exponentieel toe. In de huidige situaties blijft het gebruik van deze data nog vaak grotendeels onbenut omdat data science (het verkrijgen van relevante kennis en inzichten uit data) complex is en specifieke vaardigheden vraagt. Royal HaskoningDHV heeft de volgende diensten ontwikkeld: • RoyalHaskoningDHV en Ynformed wonnen de Big Data Challenge met HydroTwin, een digitale, zelflerende replica van de fysieke werkelijkheid waarmee het gedrag in het watersysteem nauwkeurig voorspeld kan worden. • Aquasuite® Analytics is dé data-gedreven oplossing van Royal HaskoningDHV die wordt ingezet voor monitoring voorspelling en sturing in de (afval-) waterketen. • Met de Profile Optimizer wordt de baggercyclus geoptimaliseerd. Voorbeeld: Tot vorig jaar hebben wij voor een gemeente meetgegevens van het drukrioleringssysteem handmatig geanalyseerd om onjuist gebruik te traceren. Dit was arbeidsintensief en altijd een momentopname. Inmiddels gebruikt de gemeente Aquasuite® Analytics om deze analyse uit te voeren. Hierdoor wordt er dagelijks een analyse op alle minigemalen uitgevoerd, kan de gemeente op basis van de analyseresultaten prioriteren en wordt de historie gebruikt voor managementrapportages. Waterorganisaties ervaren vaak structurele knelpunten als het gaat om kwaliteit en (tijdige) beschikbaarheid van de ‘kerngegevens’ voor de bedrijfsvoering (bijv. gemaalprestaties, werkelijke afvoerhoeveelheden en tekeningen). Wij ondersteunen bij het in kaart brengen van de feitelijke kwaliteitsknelpunten en het opzetten en uitvoeren van verbetertrajecten, zowel inhoudelijk als organisatorisch.
Leonard Janse Adviseur Riolering & Stedelijk Water “Data Science en Big Data Analytics helpen bij het inrichten/verbeteren van gegevensbeheer!”
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
MONITOREN GRONDWATERSTANDEN Zeeland leeft met water. De directe relatie met het water is terug te zien in goed beheer, zoals de deltawerken, de goede voorzieningen voor oppervlaktewateren en goed beheer van de vele dijken die Zeeland rijk is. Naast beheer van deze grote werken is het beheer van het grondwater net zo belangrijk. De bodem is een belangrijke buffer voor de toenemende mate van neerslag door klimaatverandering. Een te droge bodem is daarentegen funest voor houten paalfunderingen, de verdrogingsgevoelige natuur of agrarische gebieden. Daarnaast kan een droge bodem voor bodemdaling zorgen. Door grondwaterstanden te monitoren èn te analyseren kunnen we onze opdrachtgevers van belangrijke informatie voorzien, zodat maatregelen zo kosteneffectief mogelijk genomen kunnen worden. Dankzij monitoring heeft de gemeente Zierikzee, voor wie wij de gemeten grondwaterstanden analyseren, nu zicht op mogelijke locaties met grondwateroverlast, het functioneren van de aanwezige drainage en op potentiële risico’s voor funderingen als gevolg van lage grondwaterstanden. Ook buiten het stedelijk gebied is monitoring van grondwaterstanden van belang, bijvoorbeeld voor de bepaling van de toestand van de natuur. Tijdens verschillende werksessies hebben we samen met de provincie Zeeland en de terreinbeherende instanties Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Stichting het Zeeuwse Landchap een monitoringsstrategie voor het grondwater in alle verdrogingsgevoelige natuur in Zeeland bepaald. Deze strategie houdt rekening met de verschillende hydrologische systemen die voorkomen in de provincie, zoals kreken, duinen, plaatgronden, poelgronden en inlagen. Afgestemd op de lokale systeemkennis van de terreinbeheerders is aan de hand van de beschikbare gegevens een doelmatig meetnet ontworpen, afgestemd op het al bestaande meetnet. Na het ontwerp en plaatsing van het meetnet is het zaak het beheer van het meetnet en de resultaten van de monitoring goed bij te houden in een informatiesysteem. Wij hebben hiervoor het informatiesysteem Dawaco ontwikkeld, waardoor wij en onze klanten directe terugkoppeling krijgen van de grondwaterstanden en grondwaterkwaliteit en daarnaast de staat van het meetnet zelf. Door de kennis van de monitoring te combineren met onze overige expertises, zoals rioolbeheer, aanleg en ontwerp van infrastructuur en ecologie, beheersen wij het complete pakket en kunnen wij u in alle facetten van het grondwaterbeheer ondersteunen in uw planvorming.
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
Ingrid Jensen Adviseur (geo)hydrologie
KOSTENRAMINGEN Een voorlopige schatting van de kosten, zo wordt een kostenraming omschreven. Maar dan zijn we nog maar aan het begin van uw project, wat ons betreft. We kunnen meer dan een voorlopige schattig maken van de kosten van uw project. Van grof naar fijn waarbij we ‘de regel van Pareto (80/20)’ in ogenschouw nemen. Oftewel: focus op de 20% waaruit de grootste gevolgen kunnen voortkomen, dan op de 80% die de raming maar deels beïnvloedt. Dit kan beginnen door een SSK-raming op te stellen waarin een eerste voorlopige kostenraming wordt opgenomen. Deze kan gedurende de gehele voorbereidingsfase tot aan de aanbesteding steeds bijgesteld worden al naar gelang de voortgang van het project. Tevens kan dit doorgetrokken worden tot aan een LCC (LiveCycleCost-berekening). Gestart wordt met een budgetraming om te komen tot keuzes waar uw budget in gaat zitten in de diverse onderdelen die u wilt realiseren. Daarna wordt in een meer gedetailleerde besteks- of directieraming gekeken naar het uiteindelijke budget zodat u voor zo min mogelijk verrassingen komt te staan. Hiervoor kunnen ook nog gedetailleerde calculaties worden gemaakt als ondersteuning van de gebruikte eenheidsprijzen in de besteks- of directieraming. De te gebruiken eenheidsprijzen zijn zoveel mogelijk onderbouwd vanuit de dagelijkse praktijk. Daar waar nodig, wordt er ook gebruik gemaakt van calculatieprogrammatuur, waarbij de eenheidsprijzen uit deze programma’s ook weer geverifieerd worden. Deze prijzen worden getoetst binnen de regionale markt waarin wij werken, om zodoende zo sterk mogelijk bij de steeds weer veranderende markt aan te sluiten. Hiervan afgeleid kunnen we ook prijsaanbiedingen en inschrijvingen voor u beoordelen of een second opion voor u uitvoeren. Ook meer- en minderwerkbeoordelingen zijn zaken die we graag voor u beschouwen.
John Martens Toezichthouder, directievoerder en kostenramer
“Als je focust op kosten, gaat de kwaliteit omlaag. Als je focust op kwaliteit, gaan de kosten omlaag....”
ROYAL HASKONINGDHV’S INSIGHTS
Royal HaskoningDHV is een organisatie ván mensen vóór mensen. Wij vinden het daarom belangrijk dat de mensen die met u samenwerken bekend voor u zijn. Contact Royal HaskoningDHV Stationspark 27C 4462 DZ Goes Nederland +31 88 348 9800 info.goes@nl.rhdhv.com Kijk op onze regioportal voor de laatste updates en ontwikkelingen!
royalhaskoningdhv.com/zuid