E T S N I E HET KL AN BLAD V AND L NEDER HET VIJFDE NUMMER VAN JAARGANG 2 IN DIT NUMMER
Italiaans ijs in Nederland!
: Thema tuur van n Het avo merschap e ondern
3
VOORWOORD VAN RIJNCONSULT
D U O
4 ijs uit de bergen van belluno
INH
‘Je kunt dit vak leren, maar het moet wel in je zitten. Je hebt het of je hebt het niet.’ Riccardo Talamini,
14 vitrine 16 CASES van rijnconsult
DE OTE QU
Ondernemer
Ondernemerschap. Het is in organisaties een van de hedendaagse ‘buzzwords’. Samen met klantgerichtheid en resultaatgerichtheid vormt het de top-drie van meest gebruikte managementtermen. Wat willen we toch graag ondernemende medewerkers in VO O R onze bedrijven en WO O organisaties. Maar ja, VAN RD RIJN ondernemerschap... CONS ULT wat is dat eigenlijk? En nog ingewikkelder: hoe realiseer je dat dan? Just do it? Persoonlijk ondernemerschap (en klant- en resultaatgerichtheid) krijgt een enorme impuls wanneer iemand ‘voor zichzelf begint’. De stap om zelf alle verantwoordelijkheid te dragen voor het verwerven van inkomen, zorgt kennelijk voor adrenaline en motivatie. Wij merken dat zelf in sterke mate, nu we als Rijnconsult besloten hebben om ook weer ‘voor onszelf te beginnen’. Sinds
2
2000 waren we onderdeel van Ordina. Nu – vijf jaar later – bemerkten zowel wij als Ordina dat er slechts in beperkte mate synergie te realiseren viel. Daarbij voelden wij de drang om het eigen ondernemerschap weer naar ons toe te halen. In een markt die sterk vraaggericht werkt en maatwerkoplossingen vereist, hebben we de dynamiek van het eigen ondernemerschap nodig. Bovendien, het gevoel ‘eigen baas’ te zijn geeft een extra dimensie. Voor jezelf beginnen. Een avontuurlijke reis, omdat je route en bestemming niet goed kunt plannen. Dat gold al helemaal voor de Italiaanse familie Talamini, die begin vorige eeuw het grote risico nam om te vertrekken naar Nederland. Een prachtig voorbeeld voor iedereen die met het thema ondernemerschap bezig is.
Bas van der Velde DIRECTEUR
3
T
wee dalen in de Dolomieten, ten zuiden
van de wintersportplaats Cortina d’Ampezzo, zijn de bakermat van de Italiaanse ijsbereiders. Voor de Eerste Wereldoorlog al trokken de ijsbereiders van hieruit naar Midden-Europa, naar steden als Wenen, Boedapest en Brno en ook noordelijker naar Keulen, Darmstadt, Hannover en Berlijn. In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw trokken nog meer emigranten noordwaarts, naar Duitsland en ook naar Nederland.
4
5
De Olympische Spelen van 1928 in De emigranten werden naar het noorden Amsterdam waren voor een aantal van gedreven door de povere omstandighedeze ijsbereiders een reden om hun geluk den in hun geboortestreek. Men hield in Nederland te beproeven. Duidelijke er koeien en schapen en verbouwde wat regels voor beroepsuitoefening door buiaardappelen en maïs, maar veel leverde tenlanders waren er niet. Het volstond het niet op. In de wintermaanden werd doorgaans om een ventvergunning te het inkomen aangevuld met ambachten vragen bij de politie en dan hing het een die vaak elders in Italië of in Oostenrijk beetje van de luim van de dienstdoende werden uitgevoerd. Zelfstandig onderagent af, of die werd afgegeven of nemerschap en arbeidsmigratie niet. Met een zelfgetimmerd hoorden kortom tot de cultuur americo ijskarretje trokken de immivan de streek. talamini in 1 9 3 granten er vervolgens op uit Hoe juist deze bergbewoners tot 3 bij z ijn ijskar om ijsjes voor een halve of een de specialisten van de Italiaanse . hele cent te verkopen. ijsbereiding zijn geworden, is In de winter keerden ze terug niet duidelijk. De kunst van naar hun dorpen, Vodo di Cahet ijsmaken zou door Marco Polo uit dore, Pieve di Cadore en aangrenzende Azië naar Venetië zijn gebracht. Bewoners plaatsen. Zodra de lente aanbrak, togen van de provincie Belluno ten noorden ze weer naar het noorden. En elk jaar van Venetië zouden het ijsmaken in de werden zij gevolgd door steeds meer lagunenstad hebben opgepikt. Een sugdorpsgenoten die het avontuur aandurfgestie is dat de sneeuw in het berggebied den. Zoals Amerigo Talamini uit Vodo di als natuurlijk aanwezig koelmiddel heeft Cadore. geholpen in de ontwikkeling van Belluno tot bakermat van de Italiaanse ijsbereiders. 6
7
retjes rijden. In 1936 kon hij een ijssalon openen aan het St. Catharinaplein in ‘In 1930 heeft mijn grootvader voor het Bergen op Zoom. In Italië hadden mijn eerst met ijs gewerkt, in Praag’, vertelt grootouders een eigen huis met een stukRiccardo Talamini van de ijssalon met je grond waar ze aardappelen en groenten dezelfde naam in Enschedé. ‘Het jaar konden verbouwen. Meestal waren er daarop kwam hij naar Breda, waar hij een wat konijnen, een koe of een schaap. beter contract kreeg van een dorpsgenoot Er was hout om te stoken, dus eigenlijk die daar een ijssalon was begonnen. Na hadden ze niet heel veel geld nodig voor nog een seizoen in Breda, besloot hij voor een redelijk bestaan. Er bleef dus zichzelf te beginnen in Bergen op Zoom. wat geld over om te investeren, ‘Net als iedereen begon mijn ijssalon eerste oom z al was mijn opa daar terughouopa met een ijskarretje, waarop in bergen- 1 9 4 6 ) . , dend mee. Net als alle gastar(1936 mee hij ijs verkocht dat hij in p ersoneelslid met vlnr : Talamini beiders ging hij er immers van een werkplaatsje had bereid. caterina angelo en . z oon uit dat hij maar een paar jaar Italiaans ijs was toen nog totaal talamini americo in Nederland zou blijven. Te onbekend in Nederland. Er was veel investeren doe je dan niet.’ wel roomijs en banketbakkersijs, maar vruchtenijs en sorbetijs was compleet nieuw. In het begin deden somMoeilijk begin migen het wel cadeau, om de mensen er Die beginjaren waren niet gemakkelijk bekend mee te maken. Maar het sloeg voor Amerigo Talamini, weet zijn kleinvrij snel aan, niet alleen omdat het nieuw zoon. ‘Niemand verlaat zijn geboortewas, maar ook omdat het een relatief grond voor zijn plezier’, zegt hij. ‘Mijn goedkope traktatie was. En daar was in opa was van oorsprong timmerman, hij de crisistijd wel behoefte aan. heeft nog meegebouwd aan de Fiat-fa‘Al gauw had mijn opa vier, vijf ijskarbriek in Turijn. Het was niet uit luxe dat ‘Italiaans ijs maken moet in je zitten’
8
9
jaren vijftig kwam mijn vader in de zaak. hij naar Nederland ging om met ijs te Mijn opa en hij hadden samen een venwerken. Hij sprak de taal niet, had maar nootschap. Nadat mijn opa in 1961 was heel weinig landgenoten om mee te overleden, is mijn vader nog vier jaar in praten en moest het hele seizoen conBergen op Zoom gebleven. Maar de locatinu doorwerken. De eerste jaren kwam tie werd minder en toen er een salon in hij alleen naar Nederland, later kwam Enschedé te koop kwam, is hij daarnaarzijn vrouw ook mee. Mijn vader, Angelo toe gegaan. Dat was op de Bolwerkstraat, Talamini die in 1940 is geboren, heeft net buiten het centrum. Sinds 1970 zitten een aantal jaren lagere school in Nederwe in het huidige pand aan de land gevolgd, maar het grootste deel van Marktstraat.’ zijn schooltijd heeft hij in Italië doorgebracht. Dan kwamen Van jongs af aan helpen mijn grootouders in februari talamini angelo ijskar ijn z . bij ‘Het is een lange geschiedenaar Nederland en zagen ze hun o p z oom in bergen nis en dat is voor mij ook de kinderen niet totdat die in de zoreden geweest om de zaak mervakantie ook naar Nederland kwamen.’ over te nemen. Zo’n familiegeWe spreken nu al over de naoorlog- se schiedenis wil je niet verloren laten gaan. jaren. Talamini: ‘Die eerste jaren na de Ik ben er bovendien mee opgegroeid. oorlog waren moeilijk. Er heerste wanEr is een foto waarop ik als jongetje van trouwen jegens de Italianen, omdat Italië vier al aardbeien zit schoon te maken. Ik met Duitsland had meegewerkt. Maar was vijf toen ik mijn eerste ijsje schepte, uiteindelijk kwam dat wel weer goed. op mijn twaalfde, dertiende ben ik echt In 1947 had mijn opa de oude ijssalon begonnen met helpen in de zaak.’ verruild voor een nieuwe op de LieveUit vrije wil, wel te verstaan. ‘Het verschil vrouwenstraat in Bergen op Zoom. Eind met mijn opa is dat het voor mijn vader 10
11
de huidige ijssalon aan de marktstraat in enschede . riccardo
talamini
.
naliteit, maar ik heb alleen een Italiaans paspoort. Wij gaan ook altijd weer terug naar Italië, zo gauw het kan gaan we weer daarheen.’ Daarnaast is ook de ondernemerszin en het avontuurlijke in de derde generatie terug te vinden. ‘Net als mijn opa heb ik wel eens met de gedachte gespeeld om heel ergens anders te beginnen. Een vriend van mij, die een zaak in Duitsland heeft, was in Mexico geweest. Laten we daar iets beginnen, ze hebben daar nog helemaal geen ijs, zei hij. Het begon meteen te kriebelen. Het is een hele stap die je moet durven nemen. Gelukkig heeft mijn opa het indertijd aangedurfd.’
en mij een eigen keuze is geweest om in de zaak mee te gaan werken’, zegt Riccardo. Voor hem is het ook een soort roeping: ‘Je kunt dit vak wel leren, maar het moet wel in je zitten. Je hebt het of je hebt het niet. Je werkt immers altijd met natuurproducten, waar de smaak steeds van verschilt. Daar kun je geen vast recept voor gebruiken, je moet afgaan op je smaak en je gevoel.’ De hartstocht waarmee Riccardo Talamini over zijn vak spreekt, maakt hem de aangewezen persoon om het voorzitterschap van de Associatie van Italiaanse ijsbereiders in Nederland, Ital, te bekleden. Italiaans paspoort
Wat voelt hij zich eigenlijk, Italiaan of Nederlander? Talamini: ‘Mijn vader is hier geboren. Ik ook. Ik heb een Nederlandse moeder. Maar mijn gevoel ligt in Italië. Ik ben tweetalig opgevoed, een deel van mijn lagere school heb ik daar gevolgd. Ik heb een dubbele natio12
13
HKBVN verschijnt wanneer het uitkomt.
Boek
Boek
website
Uit deze uitgave mag eigenlijk alles worden
IJscomannen en schoorsteenvegers
Fabriek van de Toekomst
www. ital .nl
gekopieerd en/of verveelvoudigd.
Door Frank Bovenkerk e.a.
Door Ernst Paardekooper (red.)
De associatie voor Italiaanse ijsbereiders in
Sterker nog, dat zouden we erg leuk vinden.
Uitgever: Meulenhoff 2004
Uitgever: ProCa-MPP 2005
Nederland. Ital is het keurmerk voor ijs dat
Wilt u ons dat, via onderstaand adres, wel
Wonderbaarlijke familiegeschiedenissen van
De uitdagingen voor ondernemers in de
is gemaakt uit natuurlijke grondstoffen. De
laten weten?
Nederlandse Italianen. Over ‘integratie met
voedingsindustrie. Praktisch handboek met
vereniging is opgericht in 1972 en bestaat uit
behoud van eigen identiteit’ gesproken…
bijdragen van Rijnconsult-adviseurs.
16 leden.
Wilt u dat hkbvn ook naar iemand anders wordt gestuurd?
Boek
www. talamani-enschede .nl
Kijk dan op www.rijnconsult.nl
De acht principes voor effectief ondernemer-
Site van de familie Talamani, de hoofdper-
of bel 030 29 84 250
schap
sonen uit deze uitgave van Het Kleinste Blad
Door Dave Marcum e.a.
Van Nederland.
Rijnconsult
Uitgever: Business Contact 2002
T.a.v. redactie HKBVN
Tsja…
website. Kijk ook op onze
Postbus 233
Actie
3990 GA Houten
Leergang
Coppa Nocciola voor de halve prijs
030 29 84 250
Leiding nemen InNovatie
Speciaal voor de lezers van Het Kleinste Blad
COLOFON eindredactie: de tekst:
medewerkers van Rijnconsult
Ordina en Rijnconsult zijn overeengekomen
Van Nederland.
kunst van het innoveren.
dat laatstgenoemde voor 80% in handen zal
Kijk op
Zie www.debaak.nl/innovatie voor meer informatie.
komen van management en medewerkers van
www. talamani-enschede.nl
Rijnconsult.
en volg de instructies.
Voor de officiële persberichten zie
Bas van Lier
ontwerp:
Intensief en inspirerend programma over de
www.rijnconsult.nl
en www.ordina.nl.
124 Design, Amsterdam
concept en realisatie:
Yardmen bv, Amsterdam
14
15
We zijn natuurlijk niet alleen
CASES van rijnconsult
bezig met ons eigen ondernemerschap. We ondersteunen ook de business van onze opdrachtgevers:
Het Kleinste Blad Van Nederland is een
Stichting Lux
uitgave van Rijnconsult. Het behandelt per
Begeleiding van deze fusieorganisatie in de
keer een thema dat ons aan het hart gaat, is
culturele sector bij het ontwikkelen van een
opgevallen of dat wij anderszins belangrijk
businessplan. Twee speerpunten: het formuleren
vinden. We geven (denk)richtingen aan en
van gezamenlijke en realistische ambities, en het
streven geen volledigheid na.
ontwikkelen van een logische (en dus haalbare)
HKBVN is vooral bedoeld om te inspireren.
fasering voor de introductie van nieuwe, commer-
Achterin HKBVN vindt u over het gekozen
ciële activiteiten.
onderwerp wel een lijst van artikelen, adressen, websites en wat dies meer zij,
Koninklijk Tuinbouwbedrijf Lemkes
waarmee u zelf gemakkelijk meer
Een goede strategie uit het verleden is geen
informatie kunt vinden.
garantie is voor de toekomst. Dat is zo’n beetje het devies van het management van dit bedrijf.
Kijk ook op onze website
De enorme groei van de afgelopen jaren vormde
www.rijnconsult.nl
geen beletsel om de bestaande strategie kritisch tegen het licht te houden. Wij hebben dit proces
Rijnconsult
van strategische herijking begeleid.
organisatieadvies, procesmanagement, interim-management, persoonsonderzoeken, werving & selectie. 16