Landschapskrant Editie 6 by Regionaal Landschap Schelde-Durme

Landschapskrant

SCHELDE - DURME Regionaal Landschap Schelde-Durme Jaargang 4 nr 2a - September 2009

Een knotbomenrij of zelfs één indrukwekkende, oude knotboom brengt afwisseling in het landschap.

wilgenkatje © S

egionaal landschap,

erkend en verhuisd!

Het Regionaal Landschap Schelde-Durme wordt gefinancierd door het Agentschap voor Natuur en Bos, de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen en de gemeenten Berlare, Bornem, Dendermonde, Hamme, Kruibeke, Laarne, Puurs, Schelle, Sint-Amands, Temse, Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele.

Colofon Deze Landschapskrant is een uitgave van Regionaal Landschap Schelde-Durme, Hemelstraat 133A, 9200 Dendermonde Tel. 052 33 89 10, Fax 052 33 89 19 e-mail: info@rlsd.be www.rlsd.be Verantwoordelijke uitgever: Joachim Calcoen Redactie: Regionaal Landschap Schelde-Durme Grafische vormgeving: Danni Elskens/Koloriet Foto’s: Yves Adams (YA), Peter Claus (PC), Misjel Decleer (MD), Danni Elskens (DE), Fototheek Toerisme Scheldeland (FTS), Ludo Goossens (LG), Natuurpunt (NP), Wouter Pattyn (WP), Shutterstock (S), Didier Van Brussel (DVB), Rollin Verlinde (RV) Druk: Drukkerij De Cuyper, Zele Oplage: 76 700 exemplaren Gedrukt op gerecycleerd papier, chloorvrij gebleekt

De voorbije zomer werd het Regionaal Landschap Schelde-Durme erkend door de Minister voor Leef milieu. Sindsdien krijgt ons Regionaal Landschap bijkomende financiële steun. Met deze middelen kunnen we onze werking ten volle ontplooien. Iets waar het landschap én jij als inwoner van ons Regionaal Landschap alleen maar van kan genieten! Deze zomer verhuisde het secretariaat van Gent naar een nieuwe stek in Dendermonde. Vanuit het hart van ons werkingsgebied zijn we met veel enthousiasme in de weer voor het landschap en de natuur in de streek. Ook jij kan helpen. In deze Landschapskrant vind je een oproep voor ‘houtzoekers’. Wie reageert, helpt ons landschap in stand te houden én zal de komende winter voldoende brandhout hebben! Verder vind je in deze Landschapskrant meer informatie over de Groene Halte: een gloednieuw wandeltracé én meteen een aanrader voor een herfstuitstap.

Voorts blikken we terug op de mooie resultaten van onze acties rond huiszwaluw en weidevogels. Veel leesplezier, Jozef Dauwe Voorzitter

Het Regionaal Landschap Schelde-Durme… • is een mooie streek met een eigen karakter, waarde- volle natuur en bij zondere landschappen, • is een samenwerking tussen het Vlaamse Gewest, de Provincies Antwerpen en OostVlaanderen, de steden en gemeenten in het werkingsgebied, de natuur- en milieuverenigingen, de landbouwverenigingen, de toeristische verenigingen en de wildbeheereenheden en • werkt samen met tal van partners om de kwaliteit van het landschap en het streekeigen karakter te bevorderen en promoten.

Zwaluwen krijgen thuis in Scheldevallei Knotbomen: méér dan goedkoop brandhout !?

De huiszwaluw krijgt de voorbije twee jaren extra zorgen dankzij het Regionaal Landschap Schelde-Durme. In bestaande kolonies werden meer dan 150 kunstnesten opgehangen. Aan vele gebouwen bevestigden we ook steunlatjes waarop zwaluwen zelf hun nest kunnen opbouwen en plankjes om de uitwerpselen op te vangen. En met succes! Het aantal huiszwaluwen nam fors toe. Vorige lente broedde ruim een derde van alle huiszwaluwen in de streek in een kunstnest van het Regionaal Landschap!

Knotwilgen en andere knotbomen leveren al eeuwenlang een typisch en vertrouwd beeld in onze streek. Hun talrijke aanwezigheid vindt zijn oorsprong in het veelvuldige gebruik van knothout als brandhout, voor vlechtwerk of als grondstof voor klompen en gebruiksgoederen. In het midden van de 20ste eeuw viel het gebruiksnut van de knotboom grotendeels weg. Sindsdien verdwijnen deze knoestige bomen geleidelijk aan uit het landschap.

Kristof Marius uit Wetteren volgt de huiszwaluwen in zijn omgeving op de voet: “Als kind was ik gefascineerd door zwaluwen. Ik kon urenlang toekijken hoe de huiszwaluwen op en af vlogen naar de toen nog talrijke nesten van het Scheppersinstituut en de voetgangersbrug in Wetteren. Tot voor kort bleven slechts weinig zwaluwnesten over. Enkel de vage modderkringen toonden aan dat hier ooit een grotere kolonie huiszwaluwen verbleef.”

De laatste jaren is er gelukkig sprake van een plotse terugkeer. Meer en meer mensen hebben oog en hart voor “hun” knotbomen. Door de stijgende kost van de brandstoffen, wordt verwarmen met knothout weer interessant. Bovendien waarderen steeds meer mensen de biologische, landschappelijke en landbouwkundige kwaliteiten van © S de knotboom.

Rijen knotbomen vormen net als heggen en houtkanten voor heel wat dieren en planten een groene verbindingsweg waarlangs ze zich veilig kunnen verplaatsen.

Het Regionaal Landschap Schelde-Durme verzamelt de vragen van eigenaars en ‘houtzoekers’. We stemmen vraag en aanbod op elkaar af en zorgen dat de werken kostenloos gebeuren in ruil voor het hout.

Onderhoud van Knotbomen Wanneer knotbomen te laat worden geknot, krijgt de boom te dikke en zware takken. Op termijn kunnen de takken door hun eigen gewicht afbreken. Een deel van de knot wordt mee afgerukt of de stam van de boom splijt open. Dit betekent meteen het einde van de knotboom.

Een ommetje voor de grutto

Meer info op www.rlsd.be/houtzoekers © LG

‘Houtzoeker’ zoekt Knotboom

oor het tweede jaar op rij beschermt het Regionaal Landschap Schelde-Durme samen met landbouwers en vrijwilligers de weidevogels in de Kalkense meersen. Het Regionaal Landschap krijgt hiervoor steun van het Agentschap voor Natuur en Bos

Het onderhoud van knotbomen is dus erg belangrijk! Vandaar onze oproep. Zoek je brandhout en ben je bereid om zelf te hakken? Heb je knotbomen of houtkanten die dringend geknot moeten worden en waarvan je het hout wil afstaan? Vul dan bijgevoegd formulier in. Knotbomen zorgen voor beschutting en beschaduwing voor het vee.

©D E

Met zijn vele holtes en spleten, is de knotboom een geliefde thuishaven voor de steenuil.

Verschillende soorten insecten zoals de wilgenhoutrups hebben van de knotwilg hun vaste woonplaats gemaakt.

Meldformulier ‘Houtzoekers’

Meldformulier

(in hoofdletters invullen a.u.b.)

Voornaam: .................................. Naam: ................................................ Straat: ..................................................................................... nr: ........... Postcode: ........................... Gemeente: .................................................. Telefoon/GSM: ........................................................................................ E-mail: ...................................................................................................... o Ik wil graag als ‘houtzoeker’ aan de slag.

Emiel Van Petegem uit Kalken is één van de landbouwers die na het goede verloop in 2008 ook dit jaar zijn handtekening zette onder een contract voor weidevogelbeheer. “Ik maai mijn land nu later dan vroeger en begin ten vroegste op 16 juni. Zo krijgen de vliegvlugge kuikens de kans om te ontsnappen. In de maanden april en mei, wanneer de vogels toekomen en hun nesten maken, hou ik trouwens ook een oogje in het zeil. Ik laat de mensen van het Regionaal Landschap weten waar de nesten zijn. Samen met een vrijwilliger komen ze dan langs om de nesten te verplaatsen of te markeren. Als © PC er tijdens het maaien toch nog een nest kuikens tussen het gras zit, ben ik best bereid daar een ommetje voor te maken.”

Afgelopen zomer kon Kristof op een zonnige avond vanop een terrasje in Schellebelle met eigen ogen zien dat de huiszwaluwen zich terug bijzonder goed voelen in onze streek: “Dankzij de inspanningen van het Regionaal Landschap en de goodwill van vele huiseigenaars krijgen de huiszwaluwen een mooie thuis in de Scheldevallei.” Ook de kolonie aan de voetgangersbrug in Wetteren doet het weer goed. Het aantal bewoonde nesten nam hier op twee jaar tijd toe van 8 naar 29 nesten.

Ook aan zijn huis in Wetteren-Overschelde ging Kristof aan de slag: “Wie een beetje handig is, kan zelf kunstnestjes voor zwaluwen maken en thuis ophangen op een geschikte plaats. Dan is het vol spanning afwachten… Een zomer zonder zwaluwen is voor mij geen zomer. Ik kan alleen maar hopen dat ónze kinderen nog weten hoe een zwaluw eruit ziet.” Meer info op www.rlsd.be/zwaluwen Huiszwaluwen bouwen graag hun natuurlijke nesten naast een bewoond kunstnest.

o Ik beschik over knotbomen (of een houtkant) die ik door een

‘houtzoeker’ wil laten onderhouden.

Regionaal Landschap Schelde-Durme brengt houtzoekers in contact met eigenaars die niet zelf voor het onderhoud van hun knotbomen of houtkant kunnen instaan. Voor aanvang van de werken maken beide partijen onder bemiddelling van het Regionaal Landschap onderlinge afspraken (datum, locatie, toegankelijkheid, verdeling brandhout, opruimen snoeihout, …). Deze worden door het Regionaal Landschap in een overeenkomst vastgelegd.

Emiel Van Petegem koos vrijwillig voor dit weidevogelbeheer. “De vergoeding is mooi meegenomen, maar ik denk ook aan later”. In het kader van het geactualiseerde Sigmaplan wil de Vlaamse overheid hier een omvormingsbeheer opstarten, dat gestoeld is op dezelfde principes. “De ervaring die ik nu opdoe, is mooi meegenomen. Ik ben geboren en getogen in de meersen. Het doet me plezier om de grutto’s hier meer en meer te zien. Ik ben een boer, geen vogelaar, maar een hart voor de natuur heb ik wel.”

Als houtzoeker dien je zelf over het nodige materiaal te beschikken voor het uitvoeren van de werken. Het Regionaal Landschap behoudt het recht om ondeskundige houtzoekers te weigeren, ook al volgden die een opleiding.

Meer info op www.rlsd.be/weidevogels

Gelieve dit formulier op te sturen naar: Regionaal Landschap Schelde-Durme Hemelstraat 133A, 9200 Dendermonde of te faxen naar F 052 33 89 19 Je kan je ook telefonisch aanmelden op T 052 33 89 17 of via e-mail op info@rlsd.be

Nieuwsgierig naar de andere activiteiten in je buurt? Kijk snel op www.rlsd.be/kalender en ontdek je streek!

De herfst heeft een aantal leuke activiteiten in petto De ‘Week van het Bos’ heeft dit jaar ‘Zaad met pit!’ als thema en gaat hiermee terug naar de kern van de zaak: het zaadje. Doe mee en ontdek dat de paardenkastanje niet het enige zaad met pit is. Leer meer over bomen en planten van hier.

en in een oud loofbos zoals het Hospiesbos zijn heel wat soorten te vinden. Een boeiende kennismaking! Organisatie / info: Natuurpunt Scheldeland, Antoon Blondeel, T 0477 321678

Wilgenstreken,een verhaal van verleden en toekomst Wanneer: zondag 11 oktober 2009 vanaf 14 uur Waar: de Notelaer (Hingene) Wat: Gezinshappening Je kan je de Schelde niet voorstellen zonder haar wilgen. Maar wist je dat deze bomen ook heel nuttig kunnen zijn? Tijdens deze gezinsdag heb je keuze uit een interactief wandelparcours, een bunkertocht, een fietstocht, een verenigingenmarkt en kinderactiviteiten. Een speelse manier om alles te leren over de wilgen! Organisatie / info: www.weekvanhetbos.be of Regionaal Landschap Schelde-Durme, T 052 33 89 12, e-mail: catherine@rlsd.be

Planten van hier Wanneer: zondag 18 oktober 2009 vanaf 14 uur Waar: de Warandeduinen - Den Blakken (Wetteren) Wat: Gezinshappening De Warandeduinen is het best bewaarde rivierduin in de streek met zijn heel bijzondere eeuwenoude hakhoutstoven van zomereik en beuk. Verken er de nieuwe wandelroute of ga mee op geleide wandeling. Volg de kooksessie met streekproducten en laat je kids knutselen met materiaal uit de natuur. Organisatie / info: www.weekvanhetbos.be of Regionaal Landschap Schelde-Durme, T 052 33 89 12, email: catherine@rlsd.be

Paddenstoelenwandeling Wetteren Wanneer: zondag 11 oktober 2009 om 14uur Waar: vertrek Kruispunt Maelbroekstraat en Oordegemsesteenweg (Wetteren-Massemen) Wat: De herfst is paddenstoelentijd bij uitstek

Dag van de Natuur in Berlare Wanneer: 21 november 2009 om 9.00 uur of om 13.30 uur Waar: afspraak aan de houten chalet bij ingang Nieuwdonk (Berlare). Wat: In Berlare kan je de hele dag meehelpen in de Reservaatzone Donkmeer. Ook voor kinderen wordt dit onvergetelijk! Organisatie / info: vzw Durme, Franki D’haese, T 0496 57 26 23

Op de Dag van de Natuur (21 en 22 november) nodigt Natuurpunt iedereen uit om een handje te komen helpen in een van hun natuurgebieden. In de herfst is heel wat werk in de natuur: snoeien, knotten, nieuwe bomen of struiken aanplanten, enz. Zin om de handen uit de mouwen te steken? Vergeet dan zeker je werkplunje niet!

Dag van de Natuur in de Kalkense Meersen Wanneer: 21 november 2009 om 9 uur of om 14 uur Waar: Aard, Schellebelle Wat: Kom wilgen knotten in de buurt van de Oude Schelde. Zo help je bij het behoud van deze bijzondere bomen, die een rijke biodiversiteit herbergen. Organisatie / info: Natuurpunt Scheldeland, Kristin Van de Velde (T 052 47 81 71) of Rudi Clinckspoor (T 09 369 94 13)

Dag van de Natuur: Beheersactiviteit in de Heidemeersen te Berlare Wanneer: zaterdag 21 en zondag 22 november Waar: afspraak aan het Waterzuiveringsstation te Berlare, Sluis 64 Wat: Kappen Amerikaanse Vogelkers op Hoge berg. Activiteit wordt telkens afgesloten met een drink. Dag van de Natuur: Beheersactiviteit in de Heidemeersen te Berlare Organisatie / info: Natuurpunt Dendermonding, Stefaan Thibau, T 052 42 69 72

Dag van de Natuur: wilgen knotten in Schausselbroek Wanneer: zaterdag 21 november van 13 uur tot 16.30 uur Waar: steenbakkerij,einde van de warandestraat te Steendorp Wat: Een aantal knotwilgen zijn dringend aan een knotbeurt toe en daar zijn handen voor nodig. Natuurpunt WAL zorgt voor werkmateriaal en verzekering. Jij zorgt voor stevige kledij en werkhandschoenen. Organisatie / info: natuurpunt WAL, T 0498 57 72 24, gerry.heyrman@telenet.be

Groene Halte brochure Voor beide wandelingen is een brochure met wandelkaart, uitleg bij het wandeltracé en toeristische achtergrondinformatie beschikbaar. Deze brochure is te koop bij de toeristische infopunten in de betrokken gemeenten.

Meer info: www.rlsd.be/groenehalte www.groenehalte.be

Op wandel door het groen met trein en bus

Op 18 september werden de Groene Halte-wandelroutes “In het Land van Stille Waters” en “Het verhaal van een landschap” plechtig geopend in het treinstation van Temse. Groene Halte-wandelingen zijn stuk voor stuk

mooie wandelingen waarvan begin- en eindpunt vlot bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Wie deze wandelingen maakt, laat de wagen gewoon thuis!

De wandelroute ‘In het Land van Stille Waters” werd ontwikkeld door Regionaal Landschap Schelde-Durme en TreinTramBus met ondersteuning van de Provincie en Toerisme Oost-Vlaanderen. De wandelroute ‘Het verhaal van een landschap’ werd ontwikkeld door de gemeente Temse en TreinTramBus.