KALKENSE MEERSEN DONKMEER // In het spoor van de Schelde – 2019 by Regionaal Landschap Schelde-Durme

15X

WANDELEN FIETSEN NATUURPRACHT NIET TE MISSEN

in het spoor van de Schelde

BERLARE • LAARNE • WETTEREN • WICHELEN

SCHELDELAND JOUW VAKANTIELAND

wandelnetwerkkaart

Bestel je ‘Kalkense Meersen Donkmeer’ op

www.scheldeland.be

• 165 kilometer groene rust in een meander van de Schelde • met gratis inspiratiegids met kant-en-klare wandellussen, streekinfo, en tien toppers langs het wandelnetwerk

OP ONTDEKKING IN KALKENSE MEERSEN DONKMEER Kalkense Meersen Donkmeer is een rijkgeschakeerd gebied in een meander van de Schelde. Het landschap is een lappendeken van vochtige weilanden, meren en moerassige gebieden, dat doorsneden wordt door een vlechtwerk van grachten en greppels, rijen knotwilgen en een majestueuze rivier. Het is een weidse plek, ideaal om te herademen. Dankzij dat afwisselende landschap bestaan er ook ontzettend veel biotopen vlak naast elkaar. Die hebben elk kenmerkende planten- en diersoorten. Zo is er in het spoor van de Schelde een rijke natuurpracht te bekijken en te bewonderen. En op de oevers en in het water van het Donkmeer valt er ook heel wat te beleven! Deze gids neemt je mee door Berlare, Laarne, Wetteren en Wichelen langs vier wandelsuggesties, een verbindende fietsroute, zes natuurlijke hotspots en geeft een overzicht van de bezienswaardigheden.

ÂŠLutgarde Deschrijver

In het spoor van de Schelde kan je de geschiedenis van de streek lezen, helemaal tot rust komen, de natuurpracht bewonderen, waterpret beleven en culinair genieten. Trek je wandelschoenen alvast aan of smeer die ketting. En vergeet je nieuwsgierigheid niet! Want er valt bijzonder veel te ontdekken in dit prachtige gebied.

#inhetspoorvandeschelde Ó&#x20AC; 3

4Ӏ ©Wesley Poelman

WANDELEN

in het spoor van de Schelde

#inhetspoorvandeschelde Ó&#x20AC; 5

LANGS DONK EN BROEK

©Armand De Rouck

10,2 KM

6Ӏ

DEZE WANDELING WORDT GETIPT IN HET WANDELNETWERK KALKENSE MEERSEN DONKMEER!

De koudere maanden zijn ideaal voor een stevige wandeling of een etentje in één van de vele palinghuizen. ’s Zomers vind je hier verkoeling op de terrasjes langs het water, of op het water zelf, waar je kan bootjevaren of

De aanleg van de aaidierenweide was al een eerste realisatie in deze heraanleg. Je kan er kennismaken met geitjes, konijntjes en zelfs een alpaca. De aaidierenweide blijft toegankelijk tijdens de werken, net als de gerestaureerde kooi, waar je ontdekt hoe men vroeger eenden ving voor consumptie.

Turfput

Gratiebossen

11 9 31 2

Berlare Broek

Eendenkooi Bareldonkkapel

1 Aaidierenweide

Provinciaal Domein Nieuwdonk

14 7 Scheve villa

15 Kasteel Uitbergen

Vlakbij ligt het recreatiedomein Nieuwdonk, waar surfers, zeilers en zwemmers hun hart kunnen ophalen.

PRAKTISCH Knooppunten 1

11 10 31 30

29 28 14 15

Afstand 10,2 km Vertrekplaats Onthaalpoort Donkmeer Berlare (p. 32)

Vlindertuin

©Wesley Poelman

de overzetboot nemen naar de Eendenkooi. Die werd in 2019 grondig onder handen genomen in het kader van het natuurinrichtingsproject van de Vlaamse overheid. Het einddoel: een park waarin de natuur zich ten volle kan ontwikkelen, maar waar ook van alles te beleven valt, vooral voor jonge kinderen. Zo komt er onder meer een picknickplaats, een wilgentunnel, een vogelkijkhut, allerhande brugjes over het water en een pad door het natte gedeelte van het bos.

re rla

GEN

Winter of zomer, in elk seizoen is het gezellig op en rond Vlaanderens mooiste meer. Je kan varen, vissen, wandelen en fietsen langs het Donkmeer, één van dé toeristische toppers van Vlaanderen. Deze waterplas van ongeveer 86 hectare is ontstaan uit turfputten uit de 17de en 18de eeuw. Nadat de turf als brandstof werd ontgonnen, liepen de putten geleidelijk onder water. Het ommeland biedt je een fraaie brok Scheldenatuur met een rijke verscheidenheid aan landschappen: bossen, velden, plassen en moerassen.

Gratis parking. Volg de oever van het Donkmeer in zuidelijke richting tot je aan de Donklaan komt. Ga verder zuidwaarts, tot je na ongeveer 250 m aan de bushalte rechts een bruggetje kan oversteken. Daar ligt 1 . Meer info Wandelnetwerk Kalkense Meersen Donkmeer toerisme@berlare.be 052 43 25 60 Wiel www.tov.be Kalkense Meersen Donkmeer kan je ontdekkenVeerpont op de wandelpaden. Honden zijn welkom aan de leiband. DENDERMONDE

BERLARE

Kasteel Berlare

#inhetspoorvandeschelde Ӏ 7

TOT RUST KOMEN

©Wesley Poelman

7,2 - 8,7 KM

8Ӏ

DWARS DOORHEEN HET HART VAN DE KALKENSE MEERSEN!

©Christine Eloot

Via de Kalkenvaart en met aan je linkerkant uitzicht op Broekmeers, het westelijk deel van de Kalkense Meersen, bereik je opnieuw het Vaartplein in Kalken.

Kalkense Meersen

Molenmeers

Vistrap

Kal kens

e Va art

LAARNE

Broekmeers

Scheldemeander

UITBE

©Danny Decant

Bochtafsnijding/ oude meander

Salicetum

Sch e

belle lle

Aan 23 heb je de keuze voor een optionele lus van 1,5 km. Deze lus brengt je via 97 , 95 , 98 , 96 , 4 , 2 een stukje door het gecontroleerd overstromingsgebied Wijmeers. Verderop kom je langs het gehucht Aard met de veerdienst naar het dorp Schellebelle.

KALKEN

Kasteel Ter Weiden

95 98

Dorpsker

Wijmeers

Veerpont Kunstwerk Sigma

Kunstwerk Sigm

We t

ren te

(bron: www.sigmaplan.be)

n lke

Vanaf het Vaartplein vertrek je door de dorpskern van Kalken en voor je het weet sta je middenin de prachtige natuur. Het eerste deel van de wandeling loopt dwars door Molenmeers, een deeltje van de Kalkense Meersen. 1,2 km na 26 kom je voorbij de Oude Schelde, een stuk van de Schelde dat op het eind van de 19de eeuw gedempt werd en later beplant met populieren. Hier zijn het Agentschap voor Natuur en Bos en de Vlaamse Milieumaatschappij in de weer. “We graven de Oude Schelde opnieuw uit om het riviergebonden karakter van de Kalkense Meersen te herstellen en extra leefgebied te creëren voor soorten zoals de roerdomp”, klinkt het.

SCHELLEBELLE

Rivierduin

PRAKTISCH Knooppunten

Provinciaal Domein Den Blakken Getijdennatuur

WETTEREN

16 25 26 station 23 Wetteren —

station Schellebelle

optionele lus:

97 95 98 96

—

22 21 19 18 16

Afstand 7,2 - 8,7 km Vertrekplaats Vaartplein Kalken Vlot bereikbaar per fiets of met de wagen. De wandeling van 7,2 km loopt voor het grootste deel over goed toegankelijke, verharde paden. Enkel tussen 25 en 26 is een onverhard pad. Dit kan worden omzeild door de verbinding 25 27 28 26 te volgen. De optionele lus verderop in de wandeling is dan weer niet verhard. Meer info Wandelnetwerk Kalkense Meersen Donkmeer www.tov.be en gemeentebestuur@laarne.be 09 365 46 25 Kalkense Meersen Donkmeer kan je ontdekken op de wandelpaden. Honden zijn welkom aan de leiband. #inhetspoorvandeschelde Ӏ 9

DE WETLANDS VAN WIJMEERS

©Wesley Poelman

4,4 – 5,9 KM

10 Ӏ

NATUURGEBIED EN GECONTROLEERD OVERSTROMINGSGEBIED VAN HET SIGMAPLAN!

Vlak aan het dorpsplein van Schellebelle vind je het veer dat je naar het gehucht Aard brengt. Het veer zou begin 13de eeuw ontstaan zijn nadat de Schelde haar loop verlegd had. Daardoor werd de landelijke wijk Aard van het dorp afgesneden. Om met die verandering om te gaan werd een veer geïnstalleerd. Wist je dat hier tot begin de jaren 60 een veerboot was die door middel van een ketting de weg naar de overkant vond?

Turfput

OVERMERE

n lke

Tussen 4 en 97 krijg je zicht op een bijzondere wilgencollectie. Dit “salicetum” is van de hand van kunstenaar Will Beckers. Hij vlocht duizenden wilgentakken in elkaar om tot deze KALKEN constructie te komen die elk jaar nog mooier wordt.

Vlindertuin

Eendenkooi

Bareldonkkapel

Aaidierenweide

Aan 95 kies je op deze wandeling uit twee varianten. De korte variant brengt je in het natuurgebied Wijmeers. De lange variant leidt je errond met prachtige zichten. En de terugweg, die loodst je erdoor. Het gecontroleerd overstromingsgebied Wijmeers zal naar schatting één keer om de vijftig jaar onder water Gratiebossen lopen. Pas als overstromingsgebieden Paardeweide en Bergenmeersen ondergelopen en gevuld zijn, treedt ook Wijmeers in werking. Het deel dat het verst van de Schelde ligt, overstroomt zelfs maar één keer Berlare Broek om de honderd jaar. Binnen het Sigmaproject werd het niveau van het grondwater verhoogd, zodat er zich wetland ontwikkelt.

(bron: www.rlsd.be)

(bron: www.sigmaplan.be)

Provinciaal Domein Nieuwdonk

Kalkense Meersen

Wiel

Molenmeers

Kal kens

e Va art

Veerpont

PRAKTISCH

re rla

Wist je dat knotwilgen typerend zijn voor het landschap in de Scheldevallei? De takken van deze wilgen worden om de drie tot twaalf jaar afgezaagd tot de stam. Zo ontstaat de “knot”, een bolvormige verdikking op de stam. Er bestaan ook knotiepen, -essen, -linden en -eiken. Door bomen op deze manier te beheren, konden mensen hun voorraad branden geriefhout aanspekken. Eens geknot moet een knotboom voor altijd regelmatig beheerd worden. Anders dreigen te dikke takken af te scheuren, wat de boom fataal kan worden. En dat zou zonde zijn voor het P landschap en de natuur! Zo vinden heel wat vogels, vleermuizen nesten schuilplaatsen in de holletjes van knotbomen.

DENDERMONDE

Scheve villa

BERLARE

Scheldemeander

Knooppunten UITBERGEN

Salicetum

Sch P e

belle lle

95 97 98 4

Kunstwerk Sigma

Wijmeers

99 93

Getijdennatuur

Kunstwerk Sigma

Kasteel Berlare

4,4 km:

97 95 98 92 99 93 96

5,9 km:

97 95 91 90‘t Stampkot 88 89 99 93 96

Kunstwerk Sigma

Overstromingsgebied

Veerpont

SCHELLEBELLE

Dorpskern

Kasteel Uitbergen

Bergenmeersen

Scheldebroeken

Getijdennatuur

Riekend rustpunt Heide

Vertrekplaats Dorpsplein Schellebelle Kunstwerk Sigma

Meer info Wandelnetwerk Kalkense Meersen Donkmeer cultuurdienst@wichelen.be 052 43 24 09 www.tov.be

Heidekasteel

Heidemeersen

Vlot bereikbaar per trein, per fiets of met de wagen. Je start deze wandeling met de oversteek van de Schelde Paardeweide per veer. De veerdienst vaart het jaar Paardebroek door, het uurschema vind je op www. Kalkense Meersen Donkmeer kan je WICHELEN wichelen.be. De veerman kan je roeontdekken op deSCHOONAARDE wandelpaden. Honstation Wichelen pen door de bel te luiden. den zijn welkom aan de leiband. Getijdennatuur

Rivierduin Hoge Berg

Vistrap

station Schellebelle

Kunstwerk Sigma

station Schoonaarde

#inhetspoorvandeschelde Ӏ 11

WEIDSE VERGEZICHTEN

©Kurt Stichelmans

5,6 – 8,6 KM

12 Ӏ

NIEUWE FIETS- EN WANDELBRUG VERBINDT CENTRUM-WETTEREN MET OUDE SCHELDE!

LAARNE

Broekmeers

Scheldemeander

Bochtafsnijding/ oude meander

Salicetum

9 We t

Wijmeers

Sch e

belle lle

In Broekmeers kunnen vogelliefhebbers hun hart ophalen. Dit dankzij de inspanningen van vrijwilligersorganisaties en overheden. Naast natte graslanden is er ook riet, open water en elzenbroekbos wat zorgt voor een rijkdom aan vliegend moois. Onder andere de ijsvogel, de grutto en tal van roofvogels kan je hier spotten. Aangezien heel wat vogels in de graslanden vertoeven spreekt het voor zich dat wandelaars ook hier op de wandelpaden dienen te blijven.

Veerpont Kunstwerk Sigma

Provinciaal Domein Den Blakken

ren te

Nadat je de nieuwe wandelen fietsbrug hebt verkend verlaat je Wetteren en ontdek je verbazingwekkend snel de natuurlijke omgeving. Wil je even ontsnappen aan de dagelijkse drukte, dan biedt deze wandeling een welgekomen verpozing. Beide varianten van deze wandeling brengen je tot de Oude Schelde. Langs deze Oude Schelde en onderweg naar 14 kom je langs Broekmeers, het westelijk gedeelte van de Kalkense Meersen.

Rivierduin

SCHELLEBELLE

WETTEREN station Schellebelle

PRAKTISCH station Wetteren

Knooppunten 5,6 km:

10 14 13 10

8,6 km:

20 19 18 14 13 10

9 9

Vertrekplaats Rode Heuvel Wetteren

ÂŠVilda - Yves Adams

Per fiets, trein of wagen is Wetteren vlot bereikbaar. Parkeren kan in de nieuwe parking onder de Rode Heuvel. De wandeling vertrekt aan de fietsen wandelbrug boven de parking net achter de kerk van Wetteren. Na 1 km aan 9 kan je kiezen uit twee varianten. De korte variant van 5,6 km dompelt je heel snel onder in wat Kalkense Meersen Donkmeer te bieden heeft. De langere variant van 8,6 km laat je eerst tot rust komen op het jaagpad langs de Schelde en geeft je een prachtig zicht op Broekmeers terwijl je langs de Oude Schelde terugwandelt. Meer info Wandelnetwerk Kalkense Meersen Donkmeer toerisme@wetteren.be 09 366 31 04 www.tov.be Kalkense Meersen Donkmeer kan je ontdekken op de wandelpaden. Honden zijn welkom aan de leiband. #inhetspoorvandeschelde Ó&#x20AC; 13

Getijdenn

14 Ӏ ©Dirk Wollaert

FIETSEN

in het spoor van de Schelde

#inhetspoorvandeschelde Ó&#x20AC; 15

IJSVOGELROUTE Op de fietspaden is de natuurpracht van Kalkense Meersen Donkmeer goed te ontdekken. Help jij ook mee deze natuur in stand te houden door op de fietspaden te blijven?

Zin in meer? Fietsgids

‘Overstromen’ te verkrijgen via www.tov.be

16 Ӏ

35 KM

In Kalkense Meersen wordt natuurpracht gebundeld met recreatiemogelijkheden en de weidsheid van het Scheldelandschap. Je kan er wegdromen bij een zonsondergang die weerkaatst op een fonkelend wateroppervlak. De fietsroute volgt fietsknooppunten en brengt je van het Donkmeer door de bossen van het Berlare Broek over de graslanden van de Kalkense meersen tot in het hartje van Wetteren. Fiets en geniet!

PRAKTISCH Afstand 35 km Vertrekplaats De Onthaalpoort Donkmeer in Berlare is vlot bereikbaar. Je kan er gratis parkeren en knooppunt 66 is vlakbij. Er zijn nog 3 andere mogelijke vertrekplaatsen: Vanuit Schellebelle kan je vanaf het veer de fietsroute volgen (knooppunt 43). Vanuit ÂWetteren vertrek je van aan de Rode Heuvel (knooppunt 40). Vanaf het Vaartplein in Kalken kan je ook starten (vlakbij knooppunt 31). Fietsverhuur & meer info Onthaalpoort Donkmeer Donklaan 123 (Alfred Nelenpad), 9290 Berlare 052 43 25 60 toerisme@berlare.be www.berlare.be/toerisme Infokantoor Toerisme Wetteren Markt 1, 9230 Wetteren 09 366 31 04 toerisme@wetteren.be www.wegvanwetteren.be Toerisme Oost-Vlaanderen www.tov.be

#inhetspoorvandeschelde Ó&#x20AC; 17

ÂŠKurt Stichelmans

NATUURPRACHT

in het spoor van de Schelde

©Wesley Poelman

BERLARE BROEK

20 Ӏ

“ Berlare Broek laat mij elke dag genieten en tot

rust komen. Langs de paadjes en vijvers kan je uren mijmeren, en met wat geluk komt een ree of fazant je begroeten. Elke dag ontdek je er nieuwe kleuren, geuren, planten of vogels.

”

©Christine Eloot

De oude Scheldemeander Berlare Broek ontstond net als het Donkmeer uit een overstromingsgebied van de Schelde. De natuurlijke afsnijding van deze meander vond ongeveer 10.000 jaar geleden plaats. Het stilstaande water raakte opgevuld met plantenresten en werd omgevormd tot een veengebied. Dat gedroogde veen wordt ook turf genoemd en werd in de 17de en 18de eeuw gebruikt als brandstof. Waar de turf ‘gestoken’ werd, ontstonden putten die langzaamaan weer volliepen met water. Het natte gebied werd in de jaren 70 door een luciferfabriek beplant met meer dan 13.000 populieren. Vandaag is Berlare Broek een waardevol natuurgebied met moerassen en meer dan vijftig vijvers die heel wat watervogels aantrekken. Het hoeft dus geen verdere uitleg dat je hier prachtige wandelingen kan maken!

PRAKTISCH

©Vilda - Yves Adams

Vertrekplaats Je kan Berlare Broek al wandelend of fietsend ontdekken. Parkeer je wagen gratis op parking Donkoeverpark of Festivalhal. Meer info Onthaalpoort Donkmeer Berlare toerisme@berlare.be 052 43 25 60 www.kalkensemeersendonkmeer.be De natuur is hier zeer indrukwekkend maar ook kwetsbaar. Je kan Berlare Broek ontdekken op de wandelpaden. Honden dienen aangelijnd te blijven. #inhetspoorvandeschelde Ӏ 21

KALKENSE MEERSEN

©Elke Schietse

“

22 Ӏ

Één van de meest bijzondere plaatsen in het gebied is gesitueerd langs de Wetterstraat. Als je van hieruit 500 m ver de doodlopende Weeldeuitweg ingaat, kan je in alle windrichtingen kijken en geniet je van weidse uitzichten die bijna niet gehinderd worden door menselijke bouwwerken. Bovendien is dit één van de enige plaatsen in de omgeving waar je nog kan genieten van de stilte. Vaak hoor je hier niets behalve natuurlijke geluiden. In de lente en vroege zomer roepen de grutto’s hier hun eigen naam, terwijl in de winter de ganzen en eenden hier voor gekwaak en gesnater zorgen. Ga voor je terugkeer opnieuw door de Wetterstraat. Verder wandelen door de graslanden is enorm schadelijk voor de weidevogels en unieke flora en dus niet toegestaan.

”

In de weidse landschappen van Kalkense Meersen Donkmeer is meer dan genoeg ruimte voor torenhoge verwondering over de pracht van de natuur. Je legt er je oor te luisteren bij wel 70 soorten broedvogels. Het deelgebied Kalkense Meersen bestaat uit vochtige hooien graslanden. De Kalkense Vaart verdeelt de meersen in Broekmeers en Molenmeers. Duizenden jaren lang drukt de Schelde hier een stempel op het landschap en vormde het tot wat het nu is. Rust, water, de opmerkelijke biodiversiteit maar vooral de weidsheid van dit gebied is uniek in onze omgeving. Het is één van de laatste plekken die nooit intensieve of ingrijpende menselijke activiteiten moest ondergaan. Voor libellen, padden, vissen, kikkers en tal van vogels is dit het paradijs. Vooral de iconische grutto en kievit vinden hier één van de laatste geschikte broedzones. Vanuit het Sigmaproject van de Vlaamse overheid is het grondwaterpeil verhoogd, waardoor er een enorm drassig grasland ontstaat. Er wordt extra aandacht gegeven aan vissen en er wordt voor gezorgd dat ze weer tussen de Schelde en de beken en grachten kunnen migreren. De wetlands zijn heel nuttige gebieden: ze doen dienst als een spons die het overtollige water vasthoudt en vertraagd afvoert naar de Schelde. Verder kunnen landbouwers de graslanden van de Kalkense Meersen blijven gebruiken om wintervoer te hooien voor de dieren. Door het regelmatige maaibeheer ontstaan prachtige hooien graslanden, bezaaid met bloemen. Typische soorten van het klassieke meersengrasland komen hier nog voor met de grote ratelaar als meest opvallende vertegenwoordiger.

PRAKTISCH

©Greta De Schoenmacker

Vertrekplaats Je kan de Kalkense Meersen te voet of per fiets ontdekken. Parkeren kan aan het Vaartplein in Kalken. Meer info www.kalkensemeersendonkmeer.be De natuur is hier zeer indrukwekkend maar ook kwetsbaar. Je kan Kalkense Meersen ontdekken op de wandelpaden. Honden dienen aangelijnd te blijven. #inhetspoorvandeschelde Ӏ 23

©Vilda - Yves Adams

BERGENMEERSEN

24 Ӏ

“ Het zwevende houten pad brengt je letterlijk tot in de getijdennatuur. Er zijn maar weinig plaatsen langs de Schelde waar je zo dicht kan komen bij deze wonderlijke natuur zonder angst te hebben dat je iets kan beschadigen. Als ik even de batterijen wil opladen, doet een wandeling door Bergenmeersen wonderen. Ik probeer altijd mijn verrekijker mee te brengen, want er is altijd wel iets te spotten.

”

Waar eb en vloed zich laten voelen, ontstaan slikken en schorren. Dit zijn waardevolle leefgebieden voor heel wat planten- en diersoorten die essentieel zijn om de rivier gezond en robuust te houden. Dankzij het aangelegde vlonderpad loop je er dwars door de slikken en schorren. Een unieke ervaring! Bergenmeersen is een heel geschikte plek om extreem hoogwater gecontroleerd op te vangen. Als springtij samenvalt met een noordwesterstorm op zee stroomt een grote hoeveelheid Scheldewater landinwaarts (ongeveer 1 à 2 keer per jaar). Het water stroomt dan over de overloopdijk in Bergenmeersen. Op andere plaatsen, waar mensen wonen, vermindert daardoor de kans op overstromingen. Het is dankzij de innovatieve sluis dat het landschap zijn unieke uitstraling kreeg. Sinds 2013 stroomt, op het ritme van eb en vloed, een beperkte hoeveelheid Scheldewater in en uit het gebied. Wist je trouwens dat een gecontroleerd overstromingsgebied met g ereduceerd getij, zoals Bergenmeersen, een Vlaamse uitvinding is? Het concept werd tien jaar geleden aan de Universiteit Antwerpen ontwikkeld. Aan het

bouwen van deze sluis ging een grondige studie vooraf, zodat precies de juiste hoeveelheid water binnenstroomt bij vloed. Bergenmeersen is het ideale biotoop voor een bijzonder grote en diverse vogelpopulatie. Bij eb komen de slikken bloot te liggen, zodat wintertalingen, bergeenden en tal van steltlopers er naar voedsel kunnen zoeken. In de rietkragen en de wilgenvloedbossen huizen dan weer de blauwborst en de kleine karekiet. Daarnaast fungeren de kreken en plassen als kraamkamers voor vissen uit de Schelde. Onder andere de spiering, bot en zelfs zeebaars groeien op in gebieden zoals Bergenmeersen. Door de afwisseling van slikken, ondiepe plassen en diepere waterpartijen vinden ze hier een rijk menu. Bij de bouw van de sluis is goed nagedacht over de passeerbaarheid voor vissen. Bij vloed zwemmen ze Bergenmeersen binnen, met de stroom mee. Bij eb kunnen ze het gebied uit. Wist je dat er in Bergenmeersen ooit een middeleeuws ‘kasteel’ stond? Het archeologisch onderzoek tijdens de werken in 2012-2013 bevestigt dit oude vermoeden. Daarnaast werden er sporen gevonden van menselijke activiteit uit de steentijd, ijzertijd, Romeinse periode en middeleeuwen. Door de historische bedekking met veen en klei en door de latere afwezigheid van bijvoorbeeld intensieve landbouw of bebouwing, is de aanwezige archeologische rijkdom goed bewaard. Bron: www.anb.be

©Christine Eloot

In Bergenmeersen word je meegenomen in de pracht van de Scheldenatuur. Je ontdekt de rust van een uitgestrekt weidelandschap. Het is een gecontroleerd overstromingsgebied en kreeg vorm binnen het Sigmaplan van de Vlaamse overheid.

PRAKTISCH Vertrekplaats Bergenmeersen is per fiets of te voet te bereiken vanaf de rechteroever van de Schelde. Via de Paddenhoek wandel je langs het kerkhof van Wichelen richting Scheldedijk. Van daaruit kan je de winterdijk afstruinen, de Schelde volgen, of dwars door het gebied het vlonderpad afwandelen richting sluis. Dit laatste pad is toegankelijk via een trap en is dus niet evident voor rolstoelen of buggy’s. Meer info www.kalkensemeersendonkmeer.be De natuur is hier zeer indrukwekkend maar ook kwetsbaar. Je kan Bergenmeersen ontdekken op de wandelpaden. Honden dienen aangelijnd te blijven. #inhetspoorvandeschelde Ӏ 25

©Wesley Poelman

PAARDEWEIDE

26 Ӏ

“’s Ochtends ga ik dagelijks wandelen. De Paardeweide staat regelmatig op het menu. Dit is een echt vogelpara-

dijs. Niet dat ik zo’n kenner ben, maar al wandelend de diversiteit aan vogels waarnemen geeft me altijd een goed gevoel. Naast het gewone ‘assortiment’ kan je met wat geluk een woudaapje spotten of de blauwborst in het riet horen zingen. Misschien zijn er wel visdiefjes op de vlotjes of wat bezoekende lepelaars? Een ooievaar of een koppel flamingo’s zoals die ene keer, mooi toch? En o ja, af en toe kan je er ook een yogasessie bijwonen, vogel dat zelf maar eens uit!

”

©Wesley Poelman

Het weidse landschap van de Paardeweide nodigt uit om te vertragen. Om één te worden met de natuur. Wuif dus op het jaagpad langs de Schelde heen en weer als een riet in de wind. Wat je hier vanop het jaagpad ziet is één van de gecontroleerde overstromingsgebieden van het Sigmaplan. In een recent verleden was dit een poldergebied met veeweiden en akkers. Nu komt ongeveer één keer per jaar, bij een noordwesterstorm, het gebied onder water te staan en beschermt het ons tegen overstromingen. De natte Scheldenatuur trekt verschillende reigerachtigen, steltlopers en andere watervogels aan. In bepaalde periodes zijn talrijke lepelaars te bewonderen. Vanop het jaagpad heb je een goed overzicht op het rietatol. Via het wandelpad door de Paardeweide kan je dan weer een blik werpen op de vistrap.

RIETATOL

RIVIERDUIN

Het rietatol is een afwisseling van diepere zones met open water en ondiepe zones met rietvegetatie. Deze biotoop is ingericht voor kieskeurige vogels zoals het woudaapje, de kwak en de roerdomp.

Tussen de Heidemeersen en de Paardeweide ligt het hoogste punt van Berlare, een rivierduin. Deze heuvel is ontstaan door zandafzetting van de Schelde. Jaren geleden ging dit zand, wanneer het droog was en het waaide, stuiven. Het opgewaaide zand vormde een heuvel en zorgt ook vandaag nog voor een enorm contrast met de achterliggende Paardeweide.

VISTRAP De vistrap die hier werd geïnstalleerd kan je herkennen aan de hoogteverschillen en de tussenschotten tussen het riet. Dankzij deze vistrap en de innovatieve sluis kunnen de vissen vrij in en uit het overstromingsgebied zwemmen. Ze komen hier voedsel zoeken, rusten, paaien en opgroeien.

PRAKTISCH Vertrekplaats De Paardeweide is vlot bereikbaar per fiets of te voet vanuit Berlare of vanaf de Scheldedijk. Volg de Brugstraat richting Schoonaarde, maar ga aan de splitsing vlak voor de brug naar rechts, zodat je recht op de Schelde uitkomt (dit gedeelte heet nog steeds Brugstraat). Te voet of met de fiets kan je verder stroomopwaarts het gebied verkennen. Meer info www.kalkensemeersendonkmeer.be De natuur is hier zeer indrukwekkend maar ook kwetsbaar. Je kan de Paardeweide ontdekken op de wandelpaden. Honden dienen aangelijnd te blijven.

Bron: www.anb.be en www.vzwdurme.be

#inhetspoorvandeschelde Ӏ 27

28 Ӏ ©Wesley Poelman

NIET TE MISSEN

in het spoor van de Schelde

#inhetspoorvandeschelde Ó&#x20AC; 29

©VLM

BERLARE

30 Ӏ

Al snel na de aanleg van de stoomtram tussen Gent en Hamme in 1891 maakte het Donkmeer naam als ideale plek voor een ontspannende daguitstap. Men wist het toen al: aan het water is het goed vertoeven. Het Donkmeer is niet alleen een plek waar je kan ontsnappen aan de drukte of waar je kan genieten van de rijkgeschakeerde natuurpracht, je bent er ook welkom voor allerlei ontspannende of sportieve activiteiten (zie ook p. 7).

BARELDONKKAPEL Het Donkmeer is ook een populaire bedevaartsplaats. In 1935 werd een ommegang opgericht met zeven stakapelletjes en een monumentale calvarieberg van de hand van beeldhouwer Aloïs De Beule. Deze rustige, ingetogen plek zet je leven eventjes op pauze en nodigt uit tot gebed of bezinning. De ommegang ligt

©Werner De Grauwe

DONKMEER

vlak achter de Bareldonkkapel, één van de mooiste kapellen uit de omgeving en opgedragen aan Onze-Lieve-Vrouw ter Groender Straete. Ze staat er al sinds de 14de eeuw en is sinds 1942 beschermd. Ligt het gestolen paneel van het beroemde Lam Gods verborgen op deze plaats? Speurders hebben tot nu toe nog niets gevonden, al blijf je best toch extra opmerkzaam...

KASTEELPARK Het 18de-eeuwse kasteel van Berlare kan je niet bezoeken, maar wandelen en fietsen door het prachtig aangelegde park errond mag wél. Met zijn sprookjesachtige dreven en vijverpartijen deed het al meermaals dienst als filmlocatie.

RIEKEND RUSTPUNT Dit rustpunt voor fietsers en wandelaars vind je aan de oude loskaai op het Sluis. Als kleinste museum van het land belicht het Riekend Rustpunt een totaal onbekend aspect van onze geschiedenis: de beer- en mesthandel tussen de steden en het platteland langs de waterlopen. De toegang is gratis.

©Toerisme Oost-Vlaanderen

PRAKTISCH Meer info Onthaalpoort Donkmeer Donklaan 123 (Alfred Nelenpad) 9290 Berlare toerisme@berlare.be 052 43 25 60 #inhetspoorvandeschelde Ӏ 31

©Bert Van der Linden

UITGELICHT: ONTHAALPOORT DONKMEER

32 Ӏ

“Na een bezoek aan de onthaalpoort krijg je gegarandeerd zin om die prachtige natuurtaferelen in het echt te gaan ontdekken. Het hele jaar door, in elk seizoen. ”

PRAKTISCH

Langs de oevers van het Donkmeer opende in 2019 een gloednieuw hedendaags onthaalcentrum waar jong en oud op speelse wijze iets kunnen opsteken over de Berlaarse natuur en geschiedenis. Zowel scholen, gezinnen als individuele bezoekers kunnen er onder meer op ontdekking naar het ontstaan van het Donkmeer, en hoe het toerisme daarop volgde. Of welke zeldzame vogels en vissen zich rond de oude Scheldemeander schuilhouden.

©Bert Van der Linden

Gratis toegang, gratis parkeren Onthaalpoort Donkmeer Donklaan 123, 9290 Berlare 052 43 25 60 toerisme@berlare.be www.berlare.be/onthaalpoortdonkmeer

©Bert Van der Linden

Nadien kan je je nieuw verworven kennis meteen in de praktijk uittesten via een wandel- of fietsroute op maat, óf je kan een boeiende workshop of spannende natuurexpeditie boeken. Langs de Eendenkooi en aaidierenweide, het Berlaars Zwin of liever het Kasteelpark? Er is letterlijk voor elk wat wils in Berlare. En er zijn ook terrasjes in overvloed!

Openingsuren maart - oktober elke dag van 10 tot 12.30 uur en van 13.30 tot 17 uur juli - augustus elke dag van 10 tot 12.30 uur en van 13.30 tot 18 uur november - februari weekdagen van 10 tot 12.30 uur en van 13.30 tot 17 uur weekend van 13.30 tot 17 uur

#inhetspoorvandeschelde Ӏ 33

©Lucia De Dycker

LAARNE

34 Ӏ

Aanpalend aan Kalkense Meersen Donkmeer én op een boogscheut van Gent, vind je het schitterende Kasteel van Laarne. Meer dan 700 jaar geleden werd hier de eerste steen van een middeleeuwse burcht gelegd. De spitse ronde torens en imposante vierkante donjon stammen nog uit die tijd. In de loop der eeuwen werd er duchtig verbouwd en in de 17de eeuw was het slot uitgegroeid tot een aantrekkelijke adellijke zomerresidentie of ‘maison de plaisance’. Vandaag ademt het nog steeds de grandeur van die tijd. Uitzonderlijke meubels, wandtapijten, schilderijen en de Europees vermaarde zilvercollectie van Claude Dallemagne zorgen voor een onvergetelijk bezoek.

De naam Laarne (Hlaerim) gaat terug tot het jaar 1040 en betekent ‘heldere plaats in het bos’. In de 13de eeuw liet de toenmalige heer hier een gebouw optrekken dat vrij snel uitgebreid werd tot een vijfhoekige versterking: een poortgebouw, drie ronde torens en een vierkante donjon die door weermuren met elkaar verbonden werden. Laarne was een goed gelegen plek om een burcht te bouwen: halverwege tussen Gent en Dendermonde en in een bocht van de Schelde.

KASTEEL VAN LAARNE

PRAKTISCH Individueel bezoek Vanaf voorjaar 2020 zal het kasteel vrij te bezoeken zijn. Via een movie-guide wijst kasteelheer Charles van Zuylen je de weg: van kelder tot zolder, van salon tot gevang, van ridderzaal tot schandpaal. Onderweg kom je alles te weten over de bewogen geschiedenis van de heksen die in de vroege 17de eeuw in L aarne verbrand werden. Raadpleeg www.kasteelvanlaarne.be voor meer info. Groepsbezoek vanaf 15 personen Elke dag mogelijk na reservatie. 7 euro per persoon + 50 euro voor de gids (± 20 personen per gids) Je kan kiezen uit 2 rondleidingen: Klassieke rondleiding — Onder leiding van deskundige gidsen verken je het kasteel van onder tot boven. In elke kamer ontdek je een nieuwe episode uit de fascinerende geschiedenis van het slot en haar bewoners. Als kers op de taart kan je de mooiste zilvercollectie van het land bewonderen. Themarondleiding ‘Vrouwenzaken’ — Tijdens deze rondleiding dompelen gidsen je onder in de fascinerende wereld van kasteelvrouwen, kamermeisjes, wasvrouwen en kokkinnen. Vrouwen uit alle eeuwen passeren de revue. Een boeiende tocht vol fascinerende verhalen. Contact, informatie en reservaties Kasteel van Laarne, Eekhoekstraat 5, 9270 Laarne 09 230 91 55 – 0468 11 98 14 veronique@kasteelvanlaarne.be - www.kasteelvanlaarne.be #inhetspoorvandeschelde Ӏ 35

WETTEREN

36 Ӏ

HET STADHUIS EN DE SINT-GERTRUDISKERK

PROVINCIAAL DOMEIN DEN BLAKKEN

Dit zijn de absolute blikvangers op de markt. Wetteren is trouwens de enige gemeente in België met een stadhuis. De Sint-Gertrudiskerk werd afgewerkt in 1866. Architect Louis Minard hanteerde de rondbogenstijl, een combinatie van romaanse, gotische en byzantijnse elementen. Dit verklaart de hoektorens die op minaretten lijken.

Den Blakken is een provinciaal domein in Wetteren, naast natuurreservaat De Warandeduinen. Je kunt er heerlijk wandelen in de siertuinen, in het parkbos en op de zandvlaktes. Het domein is ook een promotiecentrum voor sierteelt, rozen en parkbomen.

Deze kapel is één van de meest opmerkelijke religieuze realisaties uit het interbellum. In de kapel vormen art deco, vroegchristelijke en byzantijnse kunst een harmonieus geheel. Zodra je de toegangsdeur opent, word je overvallen door de veelkleurige mozaïeken, de schitterende glasramen en de muurschilderingen. De indrukwekkende koepel doet de kapel triomfalisme uitstralen. Wist je dat Arsène Goedertier, de vermeende dief van het paneel van de Rechtvaardige Rechters van het schilderwerk het Lam Gods, in Wetteren woonde? Hij was een tijdlang koster van deze kerk. Vandaar dat men hier in 2003 een vergeefse zoektocht hield.

Den Blakken is bereikbaar per fiets of te voet vanaf het station. Parkeren kan voor de villa van het provinciaal domein aan de Wegvoeringstraat 308 of tegenover ‘De Noteloze Notelaar’, even verderop naar rechts (langs de Warandestraat).

©Guido Flobert

DE SINT-JOZEFKAPEL

De tuin van het provinciaal domein Den Blakken is toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Voor personen met een visuele beperking is er een zintuigentuin, een voelkar en een situatieplan in braille voorzien.

PRAKTISCH Meer info Toeristisch Infopunt van Wetteren Markt 1, 9230 Wetteren ma, do, vrij: 10 - 13 uur di, woe: 10 - 16 uur

WARANDEDUINEN In de Warandeduinen kom je voor een heuse verrassing te staan. Op een boogscheut van de kerk van Wetteren kan je ravotten in het duinenzand. Je vindt er een uniek schouwspel van stuifduinen waarvan de wind het zand doet opstuiven. Er zijn duinen tot wel 17,5 meter hoog! Deze Wetterse stuifduinen zijn ongetwijfeld de best bewaarde restanten van de stuifduinmassieven langs de Schelde. Het ‘Langs rozen, duinen en stoven’-wandelpad leidt je doorheen de Warandeduinen en het aanpalende provinciaal domein Den Blakken. De Warandeduinen en Den Blakken zijn toegankelijk van zonsopgang tot –ondergang. Je kunt het wandelpad volgen, maar in de open duinen mag je ook vrij rondlopen. Spelen in de duinen mag. Putten graven kan echter niet, omdat je zo de plantengroei beschadigt. De oude hakhoutstoven zijn bijzonder kwetsbaar. Daarom is het niet toegestaan om er in te klimmen, te spelen... Fietsen is enkel toegelaten langs de verharde Warandestraat en langs de onverharde Lange Wegel. Fietsen in de duinen zelf is niet toegelaten. Je trouwe viervoeter is welkom aan de leiband. Er bevindt zich een hondentoilet aan de Lange Wegel, kant Reuzenlaan. Bedankt om geen afval achter te laten!

www.wegvanwetteren.be www.facebook.com/wegvanwetteren www.instagram.com/wegvanwetteren #inhetspoorvandeschelde Ӏ 37

©Danny Decant

UITGELICHT: EEN DAGJE FAUNA & FLORA

38 Ӏ

Gemeente Wetteren biedt tal van groepsuitstappen aan. Ze bieden ook een dag aan die volledig in het teken staat van fauna en flora in de onmiddellijke omgeving. Het gebied Kalkense Meersen Donkmeer mag dan natuurlijk niet ontbreken in deze leuke dagactiviteit. De uitstap ziet er als volgt uit:

12.00 MIDDAGMAAL IN HET KASTEEL

VOORMIDDAG: KALKENSE MEERSEN MET GIDS

In en om Wetteren kan je op relatief kleine oppervlakte een gigantisch aanbod sierplanten vinden. De concentratie van boomkwekerijen is hier de hoogste van België. Meer dan 150 kwekerijen telen samen op zowat 2000 hectaren duizenden soorten sierplanten in alle mogelijke vormen, kleuren en variëteiten. Je vindt hier werkelijk alles, van klein plantgoed tot levensgrote bomen, coniferen en sierstruiken. Wetteren is dan ook bijzonder trots op de velden boordevol rozen.

14.00 BEZOEK ROZENKWEKERIJ

Tussen de dorpskernen van Kalken, Overmere, Uitbergen, Schellebelle en Wetteren ligt een uitgestrekt meersengebied met een zeer rijke natuur. Met 800 hectare aaneengesloten, vochtig grasland, vormen de Kalkense Meersen één van de grootste overblijfselen van de Scheldemeersen. Meersen zijn laaggelegen, vochtige graslanden in de overstromingsvlakte van een rivier, vaak zijn ze doorsneden met sloten en grachten. In de buurt van de dorpskernen zijn de weilanden afgebakend met knotwilgen, die het natuurgebied een eerder kleinschalig uitzicht geven. Ruimte, water, groen en rust vormen de belangrijkste troeven. Onze gids toont je de mooiste plekjes.

We trekken naar één van de kastelen van Wetteren en genieten van een heerlijke maaltijd met zicht op het recreatiedomein en het openluchtzwembad van Wetteren.

15.30 WETTERSE WATERTUIN In de Jabekestraat in Wetteren bevindt zich de mooie grote tuin van de familie Van Durme, met de toepasselijke naam ‘De Wetterse Watertuin’. Grote en kleine waterpartijen zorgen ervoor dat allerlei amfibieën hier een aparte leefwereld hebben. De rustige ligging aan de zuidkant van een bos, de talrijke zithoekjes en de leuke tuinideeën nodigen uit om er tot rust te komen. In de tuin bevindt zich een grote collectie waterplanten geschikt zowel voor poelen als om, in kuipen, op het terras of het balkon te staan. Ook cornussen, hortensia’s, hosta’s en kleinfruit kan je hier bewonderen.

PRAKTISCH Boekingen via toerisme@wetteren.be Zowel in de week als in het weekend. € 35 pp. (vanaf 15 personen), incl. gidsen & middagmaal. Busvervoer is niet inbegrepen.

Bij groepen kleiner dan 15 personen wordt de prijs herbekeken. Ga jij ook graag met een rozenplant naar huis? Voor € 5 extra regelen wij dat voor jullie!

Meer inspiratie www.wegvanwetteren.be #inhetspoorvandeschelde Ӏ 39

WICHELEN

40 Ӏ

AARD EN VOETVEER Aard is een oude wijk en een klein deelgebied van de deelgemeente Schellebelle op de linker Scheldeoever. Centraal gelegen in Kalkense Meersen vormt Aard de ideale uitvalsbasis om dit natuurgebied te verkennen. Om Aard te bereiken vanaf het Dorpsplein van Schellebelle, moet je een beroep doen op de veerdienst. Het veer dateert van begin 13de eeuw en is zo één van de oudste veren op de Schelde. Toen werd na een wijziging van de Scheldeloop de landelijke wijk van het dorp afgesneden. Wist je dat hier tot begin de jaren 60 een veerboot voer die door middel van een ketting de weg naar de overkant vond? Vandaag vaart hier een voetveer dat voornamelijk toeristisch gebruikt wordt door wandelaars en fietsers.

PRAKTISCH Het veer in Schellebelle vaart op belsignaal.

©Nicole Sinove

1 oktober tot 31 maart Op werkdagen van 7 - 12.30 uur en van 13 - 18 uur Op zat.- zon.- en feestdagen van 9 - 12.30 uur en van 13 - 18 uur 1 april tot 30 september Op werkdagen van 7 - 12.30 uur en van 13 - 21 uur Op zat.- zon.- en feestdagen van 9 - 12.30 uur en van 13 - 21 uur #inhetspoorvandeschelde Ӏ 41

Een bezoek aan Kalkense Meersen Donkmeer doet je dromen van andere tijden. In de zompige weilanden ontmoet je boeren van wel duizend jaar oud en in de schaduw van een knotwilg raak je aan de praat met een vergeten mandenvlechter. Want dat zijn de mensen die hier ooit rondliepen. Dat is de geschiedenis van deze plek. In de stilte van het landschap hoor je hun verwaaide stemmen. Ook wandel, fiets of vaar je in Kalkense Meersen Donkmeer door ontzettend diverse biotopen. Het gevarieerde, weidse landschap zet je geest open. Zo doet Kalkense Meersen Donkmeer je dromen over de toekomst. Je kan er onthaasten en vertragen. Je kan er mijmerend door het landschap meanderen. En zo kom je in het spoor van de Schelde ook jezelf op het spoor. www.kalkensemeersendonkmeer.be 42 Ӏ

KALKENSE MEERSEN DONKMEER

RIVIERPARK SCHELDEVALLEI Pittoreske dorpen, prachtige kastelen, Europese topnatuur en heerlijk weidse velden… De open ruimte die zich uitstrekt tussen de internationale hotspots Gent, Antwerpen en Mechelen is voor velen nog een goed bewaard geheim. Als Rivierpark Scheldevallei wil deze vallei haar rijkdom delen met iedere natuuren cultuurliefhebber. En hoe meer jij meegeniet, hoe groter de erkenning en waardering voor elke waterloop- en natuurbeheerder, elke landbouwer, elke vereniging en elke instantie die al decennialang de schoonheid van deze regio in stand houdt en versterkt. Kalkense Meersen Donkmeer is een trots onderdeel van het Rivierpark Scheldevallei! Wil je ontdekken wat er allemaal te beleven valt in Rivierpark Scheldevallei? www.rivierparkscheldevallei.be www.scheldeland.be

#inhetspoorvandeschelde Ӏ 43

SIGMAPLAN Het Sigmaplan neemt Vlaanderen in bescherming tegen overstromingen. Bij extreme weersomstandigheden kunnen de Schelde en haar zijrivieren gevaarlijk hoge waterstanden bereiken en zelfs overstromen. Daarom investeert het Sigmaplan in stevigere en hogere dijken en een ketting van natuurlijke overstromingsgebieden in de riviervalleien. Zulke gebieden kunnen op een gecontroleerde manier overtollig rivierwater opvangen. Zo geven we de rivieren ruimte om te stromen én te overstromen. De watersnood van 1976 was de aanleiding voor het Sigmaplan. Om dergelijke rampen te voorkomen, lanceerde de federale overheid een ambitieus plan – met de S van Schelde en naar analogie met het Nederlandse Deltaplan. In 2005 werd het Sigmaplan aangepast aan de nieuwe wetenschappelijke inzichten. Sindsdien levert het Sigmaplan ook een belangrijke bijdrage aan de Europese natuurdoelen voor Vlaanderen.

ZIN IN MEER?

De trajecten werden uitgestippeld op het wandelnetwerk ‘Kalkense Meersen Donkmeer’ en het fietsnetwerk ‘Scheldeland’. Via de handige routeplanners (www.tov.be/ wandelrouteplanner of www.tov.be/fietsrouteplanner) kan je nog meer Scheldeland ontdekken. Of bestel gewoon de wandelnetwerkkaart of fietsnetwerkkaart via de webshop van www.tov.be. Kom je een probleempje tegen onderweg? Laat het ons weten via www.tov.be/routedokter.

44 Ӏ

COLOFON VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Stijn Van Belleghem Regionaal Landschap Schelde-Durme Markt 1 9230 Wetteren Wettelijk depot: D/2019/12835/9 REDACTIE Julie De Backer en Isabel Six – Gemeente Berlare Pascal Haelterman en Stefanie Audenaert – Gemeente Laarne Véronique Lambert – Kasteel van Laarne Tijl De Bock – Gemeente Wetteren Emma Dobbelaere – Gemeente Wichelen Audrey Jansseune en Eva Galle – Regionaal Landschap Schelde-Durme Emanuel Ramoudt – Provincie Oost-Vlaanderen VORMGEVING Hannes Van Hees – Twin D’sign DRUK CO2 –neutraal gedrukt op gerecycleerd papier door ZwartOpWit MET DANK AAN Provincie Oost-Vlaanderen Vlaamse Landmaatschappij Toerisme Oost-Vlaanderen Toerisme Scheldeland Agentschap Natuur en Bos vzw Durme Natuurpunt vzw VOOR DE MEEST RECENTE INFORMATIE www.kalkensemeersendonkmeer.be www.scheldeland.be www.tov.be

#inhetspoorvandeschelde Ӏ 45

OVERMERE

n lke

KALKEN

Kasteel Ter Weiden

Kalkense Meersen

Vistrap

Molenmeers

Kalk ense

Vaa rt

LAARNE

Broekmeers

Scheldemeander

UITBERGEN

Dorpskern Bochtafsnijding/ oude meander

Salicetum

Wijmeers

Sch e

belle lle

Bochtafsnijding/ oude meander

Veerpont Kunstwerk Sigma Kunstwerk Sigma

ren te

We t

Provinciaal Domein Den Blakken Rivierduin

SCHELLEBELLE

WETTEREN 46 Ó&#x20AC;

station Schellebelle

Getijdennatuur

Turfput

Gratiebossen

Infokantoor/infopunt Fietsverhuur Hotspot Veer Gevaarlijke oversteekplaats

Vlindertuin

Berlare Broek

Be re rla

Camping Kampeerverblijfplaats

Eendenkooi Bareldonkkapel

Aaidierenweide

Provinciaal Domein Nieuwdonk

Wiel

Veerpont DENDERMONDE

Scheve villa

BERLARE

Kasteel Berlare Kasteel Uitbergen

Scheldebroeken

Overstromingsgebied

Bergenmeersen

Getijdennatuur

‘t Stampkot

Kunstwerk Sigma Riekend rustpunt Heide

Kunstwerk Sigma

Heidekasteel

Heidemeersen Getijdennatuur

Rivierduin Hoge Berg

Paardebroek

Paardeweide Vistrap

WICHELEN station Wichelen

Kunstwerk Sigma

SCHOONAARDE

Ӏ 47

Gemeenten:

Met steun van: R I V I E R P A R K

scheldevallei

Vlaanderen is open ruimte

ÂŠSammy De Rycke

Platteland Plus: Vlaanderen en provincie Oost-Vlaanderen investeren in hun platteland.